2013/01/24 09:52 1/2 Dobro wspólne prostym językiem wyłożone

FreeLab wiki - https://freelab.org.pl/wiki/

Dobro wspólne prostym językiem wyłożone

The Commons, czyli dobro wspólne, rozumiane obecnie zarówno wsensie dóbr (jak w “dobra inwestycyjne”) jak i w sensie dobra (jak w“dobro ludzkości”), to pojęcie mocno zapomniane w polskiej tradycji. Aco gorsza, z powodu wieloznaczności, homonimiczności i prostego,chamskiego, złodziejstwa, zaplątane w nierozwiązywalny węzełsprzecznych skojarzeń i powiązań frazeologicznych. NieodżałowanaElinor Ostrom, której praca, nagrodzona w 2009 roku Noblem wdziedzinie ekonomii (pierwsza laureatka!), miała znacznie łatwiej. Wanglosaskiej tradycji The Commons ma znacznie mniej negatywnychkonotacji. Dlatego, dla łatwości zrozumienia, posługuję się dalejrzeczownikiem Commons (i pochodnym - Commoner). Obiecuję, że jeśli

pojawi się dobre tłumaczenie na polski, zacznę je stosować z całym oddaniem.

Otóż Commons jest specyficznym pozarynkowym sposobem korzystania z dóbr tego świata -materialnych i nie, spełniającym pewne podstawowe warunki:

1. Istnienie jasno określonego w czasie i przestrzeni zasobu dowolnego rodzaju.

Klasycznym przykładem jest tu pastwisko, łowisko rybne lub las. Współczesnym - Internet, Linuks, lubWikipedia. Każdy z tych zasobów jest zdefiniowany, wymaga różnego rodzaju nakładów na utrzymaniei rozwój oraz daje pewną użyteczność (pożytek) bez uszczerbku dla własnego trwania. W szczególnychprzypadkach ciągnięcie owych pożytków jest technicznie konieczne dla utrzymania zasobu (sanitarnawycinka drzew w wypadku lasu).

2. Istnienie społeczności powierniczej.

Opieka nad zasobem - czy to stawem rybnym, czy internetem, to przede wszystkim decyzyjność wsprawie jego utrzymania. Wymagane jest więc, aby istniała społeczność (wewnętrznie zorganizowanai identyfikowalna grupa ludzi), która przyjmuje odpowiedzialność za opiekę nad zasobem i idące z niąprawo do podejmowania i egzekwowania decyzji. Zwyczajowo związane z tym są jeszcze dwa inneaspekty, mianowicie prawo do pożytków z utrzymywanego zasobu (jagody z lasu, ryby ze stawu, plikiz internetu) a także bezpośrednie prace na rzecz utrzymania i ulepszania tegoż (edycja haseł wWikipedii, zarybianie stawu, protesty anty-ACTA).

3. Normy, zasady i procedury

Czasem dobro wspólne w ogóle, a zasób w szczególności, istnieje tylko w świadomości powierników.Ale zawsze, jako trzeci, niezbędny składnik, występuje zespół norm i zasad, obudowanychprocedurami ich egzekucji, regulujący (i zarazem wyrażający) relacje między zasobem, jegoopiekunami i światem zewnętrznym.

Są pewne zasady konstytutywne, których naruszenie powoduje, że Commons przestaje być Commons,a staje się towarem rynkowym zarządzanym przez grupę podmiotów gospodarczych. Należą do nichprzede wszystkim

Zakaz prywatyzacji zasobu - zasób nie ma właściciela, ma jedynie powierników. Jest niepodzielny i●

nie wolno ograniczać beneficjentom dostępu do pożytków z niego płynących.Zakaz wyceny rynkowej zasobu - zasób nie może w żaden sposób zostać wprowadzony na rynek.●

Wyraźne rozdzielenie zasobu od pożytków - pożytki, jako “produkty uboczne” zasobu mogą być●

zawłaszczane i zużywane przez beneficjentów, a nawet wprowadzane na rynek.

Last update:2013/01/24 09:52 public:the_commons_-_dobro_wspolne https://freelab.org.pl/wiki/doku.php?id=public:the_commons_-_dobro_wspolne

https://freelab.org.pl/wiki/ Printed on 2013/01/24 09:52

Są też zasady, które mogą być uregulowane różnie, ale dla dobra Commons uregulowane byćpowinny. Między innymi

Określenie grupy powierniczej, jej uprawnień i obowiązków (jako całości i poszczególnych członków).●

Ustrój społeczności - struktura i procesy decyzyjne.●

Określenie grupy beneficjentów, ich praw i ograniczeń.●

Określenie ewentualnych “agentów zewnętrznych” w zarządzaniu zasobem, sposobu zarządzania●

nimi i ich odpowiedzialności.Wreszcie, określenie sankcji za naruszanie ustalonych zasad i metod obrony przed nieprzyjaznymi●

działaniami (zwłaszcza próbami prywatyzacji).

Commons XXI wieku

Od lat 90 zeszłego wieku ruch Commoners na świecie rozwija się coraz szybciej jako reakcja obronnana zrakowaciałą prywatyzację. Od 2009 Commons odzyskały należną pozycję w świecie myśliekonomicznej i wróciły do mainstreamowego dyskursu, który ze zdziwieniem stwierdził, że dookołakwitnie ta forma organizacji społecznej, dotychczas ukryta pod nazwami Open Source, CreativeCommons i wieloma lokalnymi kamuflażami.

Teraz Commons odzyskuje jednolity wizerunek, wspólny dla zachodnioiberyjskich wiejskich systemówmelioracji, geekowskich komun hackerskich i miejskich ruchów Occupy czy Odzyskać Miasto. WEuropie najgorętszym obszarem jest Grecja, gdzie rząd wyprzedaje na potęgę co się da, wraz zzasobami wody pitnej, żeby zaspokoić żądania banków Zachodu. Zarazem obywatele mobilizują się doobrony Commons, tworząc zaawansowane społeczności lokalne, działające poza strukturami władzy ikapitalizmu.

Do Polski idee Commons płyną coraz szerszym strumieniem, a w maju, w Berlinie odbędzie siępierwsza konferencja Economics of the Commons, na której będą też aktywiści z Polski.

Dlatego warto przeczytać znakomite i przystępne wprowadzenie Davida Bolliera ”Dobro wspólne jakonowy paradygmat” a potem fundamentalne dzieło Elinor Ostrom. I oczywiście - zapraszamy dodyskusji.

Być może nadszedł już czas na stworzenie “Embassy of the Commons” w Polsce.

From:https://freelab.org.pl/wiki/ - FreeLab wiki

Permanent link:https://freelab.org.pl/wiki/doku.php?id=public:the_commons_-_dobro_wspolne

Last update: 2013/01/24 09:52