Docentendag Radboud Universiteit: Politicologie en de nieuwe

maatschappijwetenschappen

De opkomst van TNCs, mondiale productieprocessen en politieke conflicten daaromtrent. Case study: NIKE

Donderdag 31 oktober 2013, Dr. A. Wigger

Het programma vandaag

1) Terug in de geschiedenis van de wereldeconomie 2) Van Fordisme naar Post-Fordisme 3) De opkomst van TNCs 4) Case study: Nike

Historische achtergrond wereldeconomie

1870-1914

open wereld economie

veel grensoverschrijdend handelsverkeer

Pax Britannicagoud standaard

Na 1914

protectionisme/mercantilisme

Handelsblokkades (importtarieven1930: 40%, in 1999: 4%).

‘Great Depression’, WO I+II, autoritaire regimes, totale collaps wereldeconomie

Vanaf 1950s

hernieuwde expansie wereldeconomiePax Americana

Fordismenaoorlogse mondiale economische/financiële orde, Amerikaanse hegemonie

Bretton Woods: GATT/IMF/Wereld Bank

Vanaf 1980s/90s

transnationaal kapitalisme

TNCs, transnationalisering van productie; post-Fordisme financialisering

De ontwikkeling van het kapitalisme in Europa

1950 1960 1970 1980 1990 20081940

trans-nationalisering

‘Global Champions’/TNCs

nationale orientatie

‘National Champions’

Europeese eenwoording‘Eurochampions’

Embedded Liberalism

sociaal beleid: Keynesiaanse welvaartspolitiek; sterke vakbonden (sociaal compromis); nadruk op volledige werkgelegenheid.economisch beleid: macro-economisch georiënteerd; gemengde economieën; economische plannen; protectionisme/neo-mercantilisme (Fordisme)Afhankelijke centrale banken; kapitaalcontrolesdefensief handelsbeleid/concurrentiepolitiekactieve industrie/sociale politiek Adam Smit abroad, Keynes at home!

Neoliberalism

Post-Fordisme, afbouw welvaartspolitiek; arbeidsmarktflexibilisering, loondruk; micro-economische fokus; de-regulering; privatiseren, financialisering; onafhankelijke centrale banken; vrij verkeer van kapitaal; offensief handel, investering/concurrentiebeleid

Beleid: sterke intra-EG oriëntatie!

Interne & externe oriëntatie

Fordisme• Massaproductie van massaconsumptiegoederen door “semi-skilled

workforce” (economies of scale: schaalvergroting).

• Gestandaardiseerde productieprocessen, lopende band, arbeidsdeling: gelimiteerd aantal taken per werknemer, productie volgens ‘the speed of the line’

• Gecentraliseerde productie (locatie) •

• Sterke vakbonden: collectieve onderhandeling/relatief hoge salarissen (vraag stimuleren/Keynesianisme)

Capitalism’s Golden Age: gemiddelde groei van het reële GDP/persoon 1950-1973

(% per year)

0

1

2

3

4

5

6

7

Sw

itzerla

nd

De

nm

ark

UK

Sw

ed

en

Ne

thrla

nd

s

Be

lgiu

m

No

rwa

y

Fra

nc

e

W. G

erm

an

y

Fin

lan

d

Au

stria

Italy

Irela

nd

Sp

ain

Po

rtug

al

Gre

ec

e

The American Challenge

Globaliseringsprocessen & TNCsPre-1960s (geïndustrialiseerde wereld)

- in de 1940s: geen ‘global factories’- grensoverschrijdende handel in natuurlijke resources, kant en klare

gefabriceerde goederen - sterke staatscontrole (tarieven/quota/import/export controle) - bedrijven afhankelijk van de thuismarkt afhankelijk- ‘tied to ‘home country’ gecontroleerd door staat

Post-1960s - groei van TNCs (3,500 in 1960), toename in de 1970s - ‘vertical conglomerates’: reorganisatie van bedrijven, verticale

integratie om profitabiliteit te verbeteren en risico’s te spreiden

1970s- wereldwijde fragmentatie & decentralisatie productiecircuit- global production chains

Post-Fordisme– geografisch meer gebieden in economische activiteit geïntegreerd – mondiale productie georganiseerd door TNCs, outsourcen, sub-contracting ‘off

shore’ (maquilladoras; sweat shops)– momentum van de ”global assembly line”, int. arbeidsdeling, functionele

integratie van mondiaal van elkaar gescheiden activiteiten – flexibele specialisatie en nieuwe technologieën: lean, just-in-time productie

(effectiviteit), nieuwe management technieken– designer producten, niche markten– ICT revolutie & lage transportkosten, grensoverschrijdende transacties:

deelproducten, handel in informatie/kennis, kapitaal ($), financialisering– tertiarisering in het Westen: de-industrialisering, dienstverlening– arbeidsmarktflexibilisering, precariaat: polarisering van ‘core’ & secondary’

arbeidskrachten– belastingparadijzen, export processing zones– centrale doelstelling: global competitiveness: kostenvoordelen benutten van

lage loonlanden om productiekosten te verlagen

Global M&As

•

Globaliseringsprocessen & TNCs 2009: 82,000 TNC, which own 810.000 affiliates

~ 600 largest TNCs account for 25-33% of world output, + 80% of investment

~ 100 largest TNCs (0,2% of all) control - 14% of world sales- 12% world’s assets- 13% of world employment

~ TNCs account for 50% of world trade (25-40% is estimated to be intra-firm trade)

~ not evenly spread: 90% of world’s largest TNCs headquartered disproportionally in US/Western Europe/Japan (the TRIAD)

UNCTAD data

De ontwikkeling van het kapitalisme in Europa

1950 1960 1970 1980 1990 20081940

trans-nationalisering

‘Global Champions’/TNCs

nationale orientatie

‘National Champions’

Europeese eenwoording‘Eurochampions’

Embedded Liberalism

sociaal beleid: Keynesiaanse welvaartspolitiek; sterke vakbonden (sociaal compromis); nadruk op volledige werkgelegenheid.economisch beleid: macro-economisch georiënteerd; gemengde economieën; economische plannen; protectionisme/neo-mercantilisme (Fordisme)Afhankelijke centrale banken; kapitaalcontrolesdefensief handelsbeleid/concurrentiepolitiekactieve industrie/sociale politiek Adam Smit abroad, Keynes at home!

Neoliberalism

afbouw welvaartspolitiek; arbeidsmarktflexibilisering, loondruk; micro-economische fokus; de-regulering; privatiseren, financialisering; onafhankelijke centrale banken; vrij verkeer van kapitaal;offensief handel, investerings en concurrentiebeleid

Beleid: sterke intra-EG oriëntatie!

Interne & externe oriëntatie

Stapsgewijse neoliberalisering in de jaren 80

crisis in de jaren 70 (stagflatie, twee oliecrisissen, in Europa sprake van “Eurosklerosis”)

crisis beleid (staatsteun, inflatie, crisis-kartels, anticyclisch Keynesiansbeleid) werkte niet!!!

World Economic Forum in Davos European Round Table of Industrialistsdruk vanuit het transnationale bedrijfsleven voor liberalisering, privatisering, voltooiing interne markt en uitbreiding van markten

Thatcher (TINA) & Reagonomics

• elitaire vereniging CEOs • opgericht door Wisse Dekker (Philips) & Peer Gyllenhammer

(VOLVO) in 1983 naar Amerikaans voorbeeld • deelname alleen op uitnodiging • 60 Europese TNCs (Unilever, Philips, Heineken, Shell, Akzo Nobel,

Nokia, Repsol, Fiat, Renault, BASF, BMW, Total…)• gemakkelijk toegang Europese Commissie/EU regeringen • allianties met Amerikaanse TNCs en TABD• zet grote politieke lijnen, lange termijn doelen EU agenda• subtiel, niet altijd 1:1 zichtbaar

Case Study: NIKE

Characteristics of athletic footwear industry

# 1970s: small, specialist market today: mainstream fashion product (~ 70% of athletic footwear: leisure, casual use)

# limited number of brands (market concentration)

~ Nike 35%, Adidas 15%, Reebok 11% (= now Adidas), 11 others: combined market share of 25%

# functional split: production & consumption

~ 80% of sneakers consumed in the West (US 47%; EU 31%)~ 90% manufactured in China, Indonesia and Vietnam ~ in 2002, 97,5% of US sneakers came from low-wage countries

Mass manufacturersparticular type of Asian Transnational Corporation (ATNC)

(Taiwanese, Hong Kong and South Korean companies)

~ actual manufacturing located off-shore~ vertically disintegrated, spatially dispersed~ employ on average 5’000–10’000 mostly female workers (70-90%, age 17-24, rural background)~ specialized into organizing labour-intensive production ~ 150-200 different production steps for one shoe ~ mechanization = difficult: fast turnover of models, materials~ export-oriented production~ no control over retail market outlets

Yue Yuen Industrial

~ specialized in rubber shoes/PVC sandals/indoor slippers

~ became a huge TNC by taking over competitors

~ employs 265’000 people in South-East Asia mainland China (1988); Indonesia (1993), Vietnam (1995)

~ ‘one stop shop’ for merchandisers: while branding companies externalize, Yue Yen internalizes

~ successful organization of athletic footwear production (economies of scale/detailed division of labour)

Downsides? Yue Yuen:

subordinate position/weak bargaining power on prices

~ not involved in marketing/distributing sportswear~ dependent on brand-named contractors, which control end markets for specific designs/instructions for production; and customers of branded company)

BUT, downstream expansion = profitable (even more than becoming a direct competitor to Nike!!)

How?

squeezing out the mass production processes (organization, managing, disciplining the workforce)

Downsides? Poor working conditions for female workforce

~ insecure, labour-intensive, low paying jobs ~ short term contracts, flexible labour relations~ repressive regime:

- forced/unpaid overtime- long working weeks (70 hours +)- piece-rate quota systems that are difficult to meet- verbal/physical abuse, authoritarian/military management style- dangerous working conditions (production line working, stress, accidents)- lack of environmental standards

Anti-Sweatshop ‘Name and Shame’ Campaigns

NGOs targeted Nike, Reebok, Adidas since the 1990s

# Result: piecemeal labour right-improvements: voluntary CSR codes

# Problem:

~ limited /no freedom of association for labour (trade unions) /collective bargaining

~ workers = spatially dispersed, face competition, which discourages the emergence of trade unions & to speak with one voice!

- gulf states completely banned independent trade unions- workers in China, Vietnam, Cuba, Syria are not free to choose their own labour union (limited labour rights) - Myanmar just allowed trade unions (people getting aware of strikes)

Just Do it?

TNCs: Problematic? Loved and Hated

# Concentration of Economic Power/Capital~ 1% of TNCs own ½ of total existing foreign assets;~ annual sales TNCs exceed GDP of many countries in which they operate!!~ monopolization of industry through M&As; displacing local competitors ~ drain of surplus of capital from overseas/periphery

TNCs function as a suction pump for obtaining resources (repatriate profits structural balance of payment problems)

POLITICAL POWER: involved in global rule and norm construction

# Strategic Alliances

~ ‘structural’ joint ventures (KLM/Delta/Air France)~ R&D cooperation, technology sharing~ distribution-supplier, marketing agreements~ patent licensing, franchising contracts, sales agreements ~ cartels/collusive behaviour/restrictive business practices

no discernible boundaries of single parent companies

#Transfer Pricing

~ subsidiaries = part of larger production process~ transfer of goods/services, sharing of research gains, patents, trademarks, copyrights among corporate affiliates

difficult to determine taxable income/profits (no unified accounting standards)

The Global Village (1000 people)Demographics:

– 61% Asian (Chinese, Indian etc.)– 14% African– 11% European– 8.5% Latin American– 4.5% U.S. citizens– 1% Other

200 villagers own 80% of all incomePoorest 200 have less money than the richest individual333 have access to clean, safe drinking water (~1/3)50 villagers have a college degree333 villagers cannot read or write (~1/3)

Village Budget:

– 6% goes to producing weapons (only 100 people control nuclear weapons, while 900 have no control).

– 5% goes to education– 4% goes to health care

Leestips en webpagina’s met interessant materiaal

http://www.somo.nl/

http://www.schonekleren.nl/

http://www.tni.org/

http://www.ilo.org/global/lang--en/index.htm