Upload
marleen-sanders
View
213
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
BIOTECHNOLOGIE
Biotechnologie omvat technieken en productieprocessen waarbij gebruik
wordt gemaakt van levende organismen of delen van organismen
TOEPASSINGSGEBIEDEN
• -Agrarische industrie (bestrijding plagen)
• -Voedingsindustrie (gewasveredeling)
• -Chemische industrie (enzymproductie)
• -Medische industrie (ziektebestrijding)
KLASSIEKE BIOTECHNOLOGIE
• Het produceren van voedsel of medicijnen met behulp van micro-organismen
• - kaas bereiden m.b.v. schimmels• - zuurkool bereiden m.b.v. bacteriën• - bier brouwen (wijn, jenever, etc.) m.b.v. gist• - brood bakken m.b.v. gist• - antibiotica maken m.b.v. schimmels
MODERNE BIOTECHNOLOGIE
Genetische manipulatie / modificatie (genetic engineering): het gericht en direct aanbrengen van veranderingen in het erfelijk materiaal
MODERNE BIOTECHNOLOGIE
• MONOKLONALE ANTILICHAAM TECHNIEK (VOORLOPER VAN DE CEL FUSIE TECHNIEK)
• RECOMBINANT DNA TECHNIEK– transgenese
– cisgenese
• CEL FUSIE TECHNIEK
• KLONEN
•
Recombinant DNA techniek
• a) Bacterie met plasmide.
• b) Het plasmide wordt uit de bacterie gehaald.
• c) Het plasmide wordt opengeknipt.
• d) Bacterie met een gen dat planten beschermt tegen een onkruidbestrijdingsmiddel.
• e) Het DNA wordt uit de bacterie gehaald.
• f) Het beschermende gen wordt uit het DNA geknipt.
• g) Het beschermende gen wordt in het plasmide gezet.h)
Plasmide met beschermend gen.
Recombinant DNA techniek
• a) Het plasmide met beschermend gen wordt gekopieerd.
• b) De beschermende genen worden op minuscule gouddeeltjes geplakt.
• c) De gouddeeltjes worden onder hoge druk in plantencellen geschoten.
• d) Bij een aantal cellen komt het beschermende gen in het DNA van de celkern terecht
RECOMBINANT DNA TECHNIEKTOEPASSINGEN IN DE LANDBOUW
- VRAATBESTRIJDING
- ZIEKTEBESTRIJDING
- TOLERANTIEVERHOGING
- BESTRIJDING ONDERVOEDING
ZIEKTEBESTRIJDING PAPAJA (PAPAJA RINGSPOTVIRUS)
-VIRUS VERSPREID DOOR BLADLUIZEN
-KRUISINGSTECHNIEKEN WEINIG EFFECT
-MODIFICATIE SUCCES: OPBRENGST 33% +
-CONSUMENT NIET ENTHOUSIAST
-IN VEEL LANDEN GMO’S VERBODEN
-ZADEN VERVUILD MET GENTECH ZADEN IN THAILAND
TOLERANTIEVERHOGINGSOJA (ONGEVOELIG VOOR BESTREIDINGSMIDDEL)
• GLYFOSFAAT BELEMMERT DE GROEI VAN PLANTEN
• GLYFOSFAAT WORDT DUS GEBRUIKT ALS HERBICIDE
• BACTERIËEL GEN BESCHERMT TEGEN GLYFOSFAAT
• GEN WORDT INGEBOUWD IN SOJAPLANT
• SOJAPLANT NU ONGEVOELIG VOOR HERBICIDE
• BOER KAN MAKKELIJK ONKRUID BESTRIJDEN
VRAATBESTRIJDINGBt-MAÏS (BEHANDELD TEGEN VRAAT DOOR RUPS)
BESTRIJDING ONDERVOEDINGGOLDEN RICE (VERRIJKT MET PROVITAMINE A)
• Vitamine A gebrek probleem in arme landen• Veroorzaakt blindheid bij kinderen• Gen uit narcis + gen uit bacterie ingebouwd in
rijstplant m.b.v. virus: gele rijst bevat extra beta-caroteen (pro-vit. A) in het endosperm
MONOCLONALE ANTLICHAAM TECHNIEKTOEPASSINGEN IN DE GENEESKUNDE
•
RECOMBINANT DNA TECHNIEKTOEPASSING IN DE GENEESKUNDE
• Adeninosinedeaminase-(ADA)-deficiëntie (voorbeeld)
• ADA-patiënt maakt geen witte bloedcellen• ADA-gen wordt geplaatst in “kreupel” retrovirus• Dit virus infecteert stamcellen beenmerg patiënt• Met ADA-gen geïnfecteerde beenmergcellen
worden teruggeplaatst en zullen daar een voortdurende stroom witte bloedcellen leveren
RECOMBINANT DNA TECHNIEKTOEPASSING IN DE GENEESKUNDE
• Genen repareren m.b.v. virus (GENTEHERAPIE)
• DNA uit virus halen
• DNA uit menselijke celkern halen
• Gezond gen uit DNA knippen
• Menselijk gen wordt in virus-DNA ingebouwd
• Kweekcel wordt met virus geïnfecteerd
• Kweekcel maakt virussen met menselijke genen
RECOMBINANT DNA TECHNIEKTOEPASSING IN DE GENEESKUNDE
GENTHERAPIE
• POSTNATAAL– IN-VITRO-GENTHERAPIE– IN-VIVO-GENTHERAPIE
• PRENATAAL
IN-VITRO-GENTHERAPIE
• Bij patiënt worden cellen weggenomen
• Virussen met goede menselijke genen worden uit kweekcellen gehaald
• Cellen patiënt worden geïnfecteerd met virussen
• Behandelde cellen worden terug in lichaam gespoten
IN-VIVO-GENTHERAPIE
• Virussen met gezonde gen worden uit kweekcellen gehaald
• Virussen worden ingespoten waardoor zieke cellen gezonde genen krijgen
Prenatale gentherapie
• H-JEB is dodelijke erfelijke
ziekte veroorzaakt door het ontbreken van eiwit laminin-5 De ziekte uit zich vooral door het afbladeren van de huid Kinderen met deze ziekte sterven jong (voorbeeld)
CEL FUSIE TECHNIEKENHYBRIDISEREN VAN GOEDE EIGENSCHAPPEN
•
KLONEN (THERAPEUTISCH)
•
REPRODUCTIEF KLONEN “Dolly”
De toekomst???
•
BEZWAREN
• DIERENLEED
BEZWAREN
• Moedermelk uit koeien
Nutricia
Frankensteinvoedsel
HUGO
BEZWAREN HUGO
• HUGO zeer kostbaar en tijdrovend
• Wat mag wel en wat mag niet en wie bepaalt dat??
• Voor wie toegankelijke kennis?• Jijzelf
• Werkgevers
• Verzekeringmaatschappijen
VOOR- EN NADELEN GENTHERAPIE
• PRENATAAL
voor tegen :
groot effect groot risico
eenmalig misschien onnodig• POSTNATAAL
voor tegen :
alleen als nodig steeds opnieuw
inspraak kostbaar