DÖNEM SONU VERGİ VE MUHASEBE İŞLEMLERİ

1

DÖNEM SONU VERGİ VE MUHASEBE DÖNEM SONU VERGİ VE MUHASEBE İŞLEMLERİİŞLEMLERİ

Mehmet AltındağYeminli Mali Müşavir

Ocak 2013-Kocaeli

2


Envanter işlemleri;

Muhasebe Dışı Envanter İşlemleri(Sayım işlemleri, Değerleme işlemleri)

Muhasebe İçi Envanter İşlemleri (Uyumlaştırma-Düzeltme Kayıtları)

Envanter işlemlerinin dayanakları; Türk Ticaret Kanunu (TTK) Vergi Usul Kanunu (VUK) Sermaye Piyasası Kanunu (SPK)

3


Muhasebe dışı envanter;

Her tacir, ticari işletmesinin açılışında, taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkarır.

….Ancak, kural olarak üç yılda bir fiziksel sayım yapılması zorunludur.(6102 sayılı TTK Md. 66)

Bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmektir (VUK Md.186).

Muhasebe içi envanter;

İşletmedeki hesapların muhasebe dışı envanter (sayım ve değerleme) işlemlerinin tamamlanmasından sonra, hesaplanan değerlerinin muhasebe defterindeki kayıtlarla karşılaştırılması ve farklı olanların fiili durumla uyumlu hale getirilmesi için yapılan düzeltme kayıtlarıdır.

4


Değerleme işlemleri,

İşletmelerin varlık ve kaynaklarının envanter günündeki değerlerini hesaplama ve saptama işlemleridir.

TTK işletmelerin envanter günündeki ekonomik gücünü belirlemeyi amaçlarken VUK değerlemeyi "vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin

takdir ve tespitidir" şeklinde açıklamıştır. Tespit mükelleflerce VUK'da belirlenen değerleme ölçülerinin (VUK md. 261)

kullanılmasıyla yapılır. Mutad değerleme ölçülerinin kullanılmadığı durumlarda değerleme takdir (VUK

md.267) yoluyla yapılır

5


Muhasebe içi envanter işlemleri;

Geçici mizan düzenlemesi,

Henüz tahakkuk ettirilmiş gelir ve giderlerin kayda alınması,

Sayım sonuçlarının değerlendirilmesi,

Maliyet tespitleri,

Mizandaki hesaplarla karşılaştırmak ve farklara ilişkin düzeltme kayıtlarının yapılması,

Karşılık, amortisman ve reeskont işlemlerinin muhasebe kaydı,

Gelir ve gider hesaplarının dönem kar ve zarar hesabına aktarılması,

Vergi karşılıklarının ayrılması,

Kesin mizanın düzenlenmesidir.


6

Envanter işlemi yapacak olanlar;

VUK’nun 171-226’ncı maddeleri gereğince, yıllık alış ve satış tutarları nedeniyle birinci sınıf tüccar kabul edilip bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri,

Her türlü ticaret şirketleri,

Kurumlar vergisine tabi olup bilanço esasına göre defter tutan diğer tüzel kişiler,

İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih eden mükellefler,

İşletme hesabı esasına göre defter tutanlardan emtia üzerine iş yapan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleridir.

Serbest meslek kazanç defteri tutanlar envanter çıkarmak zorunda değildir.

7

Envanter Çıkarma Zamanları (VUK Md.174)

Yeni işe başlayanlar, işe başlama tarihleri itibariyle, işe başladıktan sonra her hesap dönemi sonunda,

Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenler, özel hesap döneminin son gününde,

İşin bırakılması durumunda, işin bırakıldığı gün,

Büyük mağazalar ve eczaneler (VUK, Md. 190, 3 yıl)

Büyük sınai işletmeler Maliye Bakanlığı’ndan izin almak şartıyla üç yıl ya da iki yılda bir envanter çıkarabileceklerdir.


8

Envanter işlemlerinin aşamaları;

Dönem sonunda muhasebe kayıtlarına göre genel geçici mizan düzenlenir.

İktisadi kıymetlerin gerçek durumunun tespiti için muhasebe dışı (fiili) envanter işlemleri yapılır.

Genel geçici mizan ile muhasebe dışı envanter işlem sonuçları karşılaştırılarak farkların bulunması sağlanır.

Farklar tespit edilmişse, farklarla ilgili olarak muhasebe içi envanter işlemleri kapsamında gerekli düzenleyici muhasebe kayıtları yapılır.

Envanter sonuçları ile muhasebe kayıtları uyumu sağlanarak genel kesin mizan çıkarılır.

En son aşama olarak temel mali tablolar (bilanço ve tabloları v.s.) düzenlenir.


9


Muhasebe Dışı Envanter İşlemleri

Bilanço Hesaplarıyla İlgili İşlemler Gelir Tablosuyla İlgili İşlemler

Varlık Hs. İlg. İşl. Kaynak Hs. İlg. İşl. Maliyet Hs. İlg. İşl. Gelir ve Gider Hs.İlg.İşl

•Hesap mutabakatı sağlama,•Türk parası işlemlerde değerleme,•Yabancı parası işlemlerde değerleme,•Varlık değer düşüklüğüne karşılık hesaplama,•Amortisman hesaplama, •Alacak senetlerine reeskont hesaplama,•Gelir ve giderlerde dönem ayırımına ait tutarları belirleme,•Karşılık ayrılacak şüpheli alacakların tespiti•Vergi mevzuatı ile uyum sağlamaya ait tutar belirleme vb

•Hesap mutabakatı sağlama, •Türk parası işlemlerde •değerleme,•Yabancı parası işlemlerde •değerleme,•Borç ve gider karşılığı •hesaplama (kıdem tazminatı ve •vergi karşılığı dahil),•Borç senetlerine reeskont •hesaplama,•Gelir ve giderlerde dönem •ayırımına ait tutarları belirleme,•Yabancı kaynaklarda •sınıflandırmaya ait tutar belirleme,•Vergi mevzuatı ile uyum •sağlamaya ait tutar belirleme vb.

•Hesap mutabakatı sağlama,•Genel üretim ve idare giderlerinin dağıtımını yapma,•Maliyet hesaplarını yansıtma, vb.

•Gelir ve gider hesaplarında mutabakat sağlama, •Gelir ve giderlerde dönem ayrımına ait tutar belirleme,

10


DEĞERLEME

Vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlarındaki değerlerinin tespitidir (VUK Md.258, 259) Değerleme Ölçüleri

Maliyet bedeli (VUK Md. 262) Borsa rayici (VUK Md. 263) Tasarruf değeri (VUK Md. 264) Mukayyet değer (VUK Md. 265) İtibari değer (VUK Md. 266) Vergi değeri (VUK Md. 268) Rayiç bedel (VUK Mük.Md. 266) Emsal bedeli ve ücreti (VUK Md. 267) Ortalama perakende fiyat (GVK Md.63/son)

11

İktisadi İşletmelere Dahil Kıymetleri Değerleme

Yabancı paralar

Borsa rayici, borsa rayici yoksa Maliye Bakanlığınca belirlenen kurlar. Maliye Bakanlığınca kur tespiti yapılmadığı takdirde T.C. Merkez Bankasınca tespit edilen döviz alış kurlarıyla değerlenir.

Örnek :

(A) Ltd. Şti.’nin 31.12.2012 tarihi itibariyle kasasında 10.000 $ bulunmaktadır. Şirket bu tutarı kasasına girdiği tarih itibariyle T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru ile değerlemiş ve 1 $ = 1,70-TL üzerinden 100 numaralı hesaba (10.000 x 1,70 =) 17.000.-TL olarak kaydetmiştir.

Maliye Bakanlığı’nca ilan edilen kurun, 1 $ = 1,75 TL olduğunu varsayalım.


12

Bu durumda şirketin 31.12.2012 tarihi itibariyle yapacağı değerleme işlemi ve bu işleme ilişkin muhasebe kaydı şöyledir:

Değerleme sonucu (10.000 x 1,75 = ) 17.500 ,TLKayıtlı Değer ( - ) 17.000,-TLKur Farkı Geliri 500,-TL____________________________________ / __________________________100 KASA 500.-

646 KAMBİYO KARLARI 500.-Dönem sonu $ kasasının değerlemesi _____________________________________ / _______________________________________________________________ / ___________________________646 KAMBİYO KARLARI 500.-

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 500.-Dönem sonu aktarma işlemi _____________________________________ / ___________________________


13

Maliye Bakanlığı’nca ilan edilen kur, 1 $ = 1,65 TL olsa;

Bu durumda şirketin 31.12.2012 tarihi itibariyle yapacağı değerleme işlemi ve bu işleme ilişkin muhasebe kaydı şöyledir:

Değerleme sonucu (10.000 x 1,65 = ) 16.500.-TLKayıtlı Değer ( - ) 17.000,-TLKur Farkı Gideri 500,-TL____________________________________ / __________________________656 KAMBİYO ZARARLARI 500.-

100 KASA 500.-Dönem sonu $ kasasının değerlemesi _____________________________________ / _______________________________________________________________ / ___________________________690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 500. -

656 KAMBİYO ZARARLARI 500.-Dönem sonu aktarma işlemi _____________________________________ / ___________________________


14

Yabancı parayla olan alacak ve borçlar

Yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacak ve borçlar da, Maliye Bakanlığı’nca tespit ve ilan olunan kurlarla değerlenir.

Örnek : ( X ) A.Ş.’nin 31.12.2012 tarihi itibariyle aktifinde 40.000,- $ tutarında alacak senedi bulunmaktadır. Alacak senedinin kayıtlı değeri 68.000.-TL’dir.

31.12.2012 tarihi itibariyle ilan edilen kurun, 1 ABD Doları = 1.75.-TL olduğunu varsayalım. Bu durumda yapılacak değerleme işlemi ve ilgili muhasebe kayıtları şu şekilde olacaktır:

Değerleme sonucu (40.000 x 1,75 = ) 70.000.-TLKayıtlı Değer ( - ) 68.000,-TLKur Farkı Geliri 2.000,-TL


15

________________ / __________________121 ALACAK SENETLERİ 2.000.-

646 KAMBİYO KARLARI 2.000. -Dönem sonu alacak senetlerinin değerlemesi işlemi ________________ / ____________________________________ / __________________646 KAMBİYO KARLARI 2.000.-

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 2.000.-Dönem sonu aktarma işlemi __________________ / __________________


16

Menkul kıymetler

Hisse senetleri alış bedeliyle değerlenir

Örnek:

(X) A.Ş., 08.01.2012 tarihinde (Y) A.Ş.'nin borsada işlem gören hisse senetlerinden adedi 3,50-TL’den olmak üzere 500.000 adet satın almıştır. Söz konusu hisse senetlerinin nominal bedeli 1.-TL’dir. Satın alınan hisse senetleri, toplam alış bedeli olan (3,50x500.000) 1.750.000.-liradan alış tarihi itibariyle aktife kaydedilmiştir.

Bu işlemler ise şu şekilde muhasebeleştirilecektir (ödemenin şirketin bankadaki cari hesabından yapıldığı varsayılmıştır): _________________________ 08/01/2012 _________________________110 HİSSE SENETLERİ 1.750.000.-

102 BANKALAR 1.750.000.-Açıklama: Hisse senedi iktisabı _____________________________ / _____________________________Dönem sonunda alış bedeliyle (1.750.000.-TL) değerlenecektir.


17

Yatırım fonu katılma belgeleri

Fon ve portföylerinin en az %51’i Türkiye’de kurulmuş bulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgeleri alış bedeliyle değerlenir.

Örnek:

(X) A.Ş., 20.11.2012 tarihinde (A) Bankası Yatırım Fonu katılma belgelerinden pay başına 9,50 TL’den olmak üzere 2.000 adet satın almıştır. Fon portföyünün % 75’i Türkiye'de kurulmuş bulunan ve metal sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin hisse senetlerinden oluşmaktadır. (A) Bankası 2012 yılı sonu itibariyle söz konusu katılma belgelerinin pay başına değerini 9,80 TL olarak açıklamıştır.

31.12.2012 tarihinde yapılacak olan değerlemede, şirket, aktifine kayıtlı katılma belgelerini alış bedeli olan 19.000 TL olarak değerleyecektir.


18


Şirket, yukarıda belirtilen yatırım fonu katılma belgesini iktisap ettiğinde, iktisap tarihi itibariyle şu şekilde muhasebe kaydı yapacaktır (ödemenin şirketin bankadaki cari hesabından yapıldığı varsayılmaktadır):

_______________________________20/11/2012__________________________118 DİĞER MENKUL KIYMETLER 19.000.-

102 BANKALAR 19.000,-Açıklama: Yatırım fonu katılma belgesi iktisabı ________________________________ / _____________________________

19


Kar-Zarar ortaklığı belgeleri

Kar-zarar ortaklığı belgelerinin getirileri ihraç edenin kar ve zararına bağlı olarak doğmakta ve değerleme günü itibariyle hesaplanamamaktadır. Bu nedenle, söz konusu menkul kıymetlerin geçici vergi dönemlerine ilişkin kazancın tespitinde de alış bedeli ile değerlenmesi gerekir (VUK Md.279).

Hazine bonoları

Hazine bonolarında getiri sabittir ve önceden hesaplanabilir. Bunlar İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem görmekte olduğundan borsa rayici bulunmaktadır. Dönem sonunda borsa rayicine göre değerlenmesi gerekir

20


Dönem sonunda hazine bonolarının borsa rayicine göre değerlemesinin şu şekilde muhasebeleştirilmesi gerekir: _________________________ / ____________________________112 KAMU KESİM TAHVİL XXXX SENET VE BONOLARI

642 FAİZ GELİRLERİ XXXX

Açıklama: Dönem sonu değerleme kaydı __________________________ / _____________________________

21

Devlet tahvilleri

Devlet tahvilinin üzerinde yazılı değer fiilen borçlanılan tutarı gösterir. Ödeme planına göre borçlanılan tutar üzerinden, kupon karşılığı dönemler itibariyle faiz ödemesi yapılır. Devlet tahvillerinin borsa rayiciyle değerlenmesi gerekmektedir (VUK Md.279).

Dönem sonunda devlet tahvillerinin borsa rayicine göre değerlemesinin şu şekilde muhasebeleştirilmesi gerekir: ___________________________________ / _____________________________112 KAMU KESİM TAHVİL XXXX SENET VE BONOLARI

642 FAİZ GELİRLERİ XXXXAçıklama: Dönem sonu değerleme kaydı ___________________________________ / _____________________________


22

Özel sektör tahvilleri

Özel sektör tahvillerinin getirisi sabit olabileceği gibi faiz oranı belirli bir değişkene de bağlanabilmektedir. Bu tahvillerin borsa rayici ile veya borsa rayici yoksa ilgili döneme isabet eden kıst getirilerinin hesaplanarak alış bedeline eklenmesi suretiyle değerlenmesi gerekir (VUK Md.279)

Dönem sonunda özel sektör tahvillerinin borsa rayicine göre değerlemesinin şu şekilde muhasebeleştirilmesi gerekir:_____________________________ / _____________________________111 ÖZEL KESİM TAHVİL XXXX SENET VE BONOLARI

642 FAİZ GELİRLERİ XXXXAçıklama: Dönem sonu değerleme kaydı ______________________________ / ____________________________


23

Finansman bonoları

Anonim şirketlerin kısa vadeli finansman ihtiyaçlarını karşılamak üzere çıkardıkları kısa vadeli senetlerdir. Üzerinde yazılı olan nominal bedel, anapara ve faizden oluşur. Elde edilen getiri sabittir. Finansman bonolarının borsa rayiciyle, borsa rayici yoksa veya muvazaalı şekilde oluşmuşsa bunların alış bedeline ilgili döneme isabet eden kıst getirilerinin hesaplanarak eklenmesi suretiyle değerlenmesi gerekir. (VUK Md.279)___________________________________ / ______________________118 DİĞER MENKUL KIYMETLER XXXX

642 FAİZ GELİRLERİ XXXXAçıklama: Dönem sonu değerleme kaydı ___________________________________ / _______________________


24

Banka bonoları ve banka garantili bonolar

Banka Bonoları; kalkınma ve yatırım bankalarının borçlu sıfatıyla düzenleyip, Sermaye Piyasası Kurulunca kayda alınmasını müteakip ihraç ettiği emre veya hamiline yazılı kıymetli evraktır.

Banka Garantili Bonolar ise; kalkınma ve yatırım bankalarından kredi kullanan ortaklıkların, bu kredilerin teminatı olarak borçlu sıfatı ile düzenleyip, alacaklı bankaya verdikleri emre yazılı senetlerden, bu krediyi kullandırmış olan bankaca kendi garantisi altında ve Sermaye Piyasası Kurulunca kayda alınmasını müteakip, ihraç edilen kıymetli evraktır.


25

Banka bonoları ve banka garantili bonoların hem gelir vergisi ve kurumlar vergisi hem de geçici vergi açısından borsa rayiciyle değerlenmesi gerekir. Ancak bu bonolar İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda işlem görmediğinden borsa rayici bulunmamaktadır. Bu nedenle, ilgili döneme isabet eden kıst getirilerinin hesaplanarak alış bedeline eklenmesi suretiyle değerlemeye esas alınması gerekir (VUK Md.279)

Dönem sonunda banka bonoları ve banka garantili bonoların değerlemesinin şu şekilde muhasebeleştirilmesi gerekir: __________________________________ / _____________________________118 DİĞER MENKUL KIYMETLER XXXX

642 FAİZ GELİRLERİ XXXXAçıklama: Dönem sonu değerleme kaydı ___________________________________ / _____________________________


26

Varlığa dayalı menkul kıymetler

Genel finans ortaklıkları, bankalar, finansman şirketleri ve finansal kiralamaya yetkili kuruluşların, kendi ticari işlemlerinden doğmuş alacakları veya SPK mevzuatı çerçevesinde temellük edecekleri alacaklar karşılığında çıkardıkları menkul kıymetlerdir.

Bu kıymetlerin değerleme ölçüsü borsa rayicidir.

Ancak İMKB’de bu kıymetlerin piyasası etkin değildir. Bu nedenle, borsa rayicinin oluşmaması halinde, bunların ilgili döneme isabet eden kıst getirilerinin hesaplanarak alış bedeline eklenmesi suretiyle değerlemeye esas alınması gerekir (VUK Md.279).


27

Dönem sonunda varlığa dayalı menkul kıymetlerin değerlemesinin şu şekilde muhasebeleştirilmesi gerekir: _____________________________ / ___________________________118 DİĞER MENKUL KIYMETLER XXXX

642 FAİZ GELİRLERİ XXXXAçıklama: Dönem sonu değerleme kaydı _____________________________ / ____________________________


28

Gelir ortaklığı senetleri

Gelir ortaklığı senetleri; köprü, baraj gibi belirli bir kamu altyapı tesisinin belirli bir süre içindeki gelirinin belirli bir kısmı karşılık gösterilerek çıkarılır. Bu nedenle, getirisi söz konusu kamu altyapı tesisinin gelirine bağlı olarak değişim gösterir.

Bu menkul kıymetlerin, borsa rayiciyle değerlenmesi gerekir. Ancak İMKB’de bu kıymetlerin piyasası etkin değildir. Bu nedenle, borsa rayicinin oluşmaması halinde, bunların ilgili döneme isabet eden kıst getirilerinin hesaplanarak alış bedeline eklenmesi suretiyle değerlemeye esas alınması gerekir (VUK Md.279).


29

Dönem sonunda gelir ortaklığı senetlerinin değerlemesinin şu şekilde muhasebeleştirilmesi gerekir: _____________________________ / ___________________________112 KAMU KESİM TAHVİL XXXX SENET VE BONOLARI

649 FAALİYETLE İLGİLİ DİĞER XXXX OLAĞAN GELİR VE KARLAR

Açıklama: Dönem sonu değerleme kaydı _____________________________ / ____________________________


30

ALACAK VE BORÇLARDA REESKONT

Reeskonta Tabi Tutulacak Alacak ve Borçların Özellikleri

Alacak veya Borcun İktisadi İşletme Bünyesinde Doğmuş Olması Alacak veya Borcun Senede Bağlı Olması,

Alacak veya Borcun Bağlı Olduğu Senedin Vade İçermesi Senede Bağlı ve Vade İçeren Alacak veya Borcun Değerleme Günü İtibariyle Vadesinin Gelmemiş Olması,

Alacak veya Borç Senedinin Değerleme Günü İtibariyle İşletmenin Varlıklarında veya Kaynaklarında Yer Alması


31

Reeskont İşleminin İhtiyariliği

Bankalar, bankerler ve sigorta şirketleri, senede bağlı alacak ve borçlarını reeskonta tabi tutmak zorundadırlar (VUK Md.281 ve 285).

Bunların dışında kalan ve bilanço esasına göre defter tutan vergi mükellefleri vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlarını, reeskonta tabi tutup tutmamak konusunda VUK’na göre seçimlik hakka sahiptirler.

Ancak Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile reeskont hesaplanması zorunlu kılınmıştır.

Böylece reeskont ayırmak istemeyen firmalar Muhasebe Sistemi Uygulama Tebliği uyarınca reeskontu hesapladıktan sonra, kanunen kabul edilmeyen gider olarak muhasebeleştirebilirler.


32

Reeskont İşleminde Özellik Gösteren Durumlar

Vadeli Çekler

Çek bir senet değil bir ödeme aracıdır. Bu nedenle Vergi Usul Kanunu karşısında vadeli çeklerin reeskont işlemine tabi tutulması mümkün değildir.

Ancak SPK, çeklerin vade konmak suretiyle alacak senedi yerine kullanılmakta olduğu gerçeğinden hareketle, bunların da reeskonta tabi tutulması gerektiğini açıklamıştır.

Bu durumda vadeli çek reeskontu SPK’na tabi işletmelerce yapılacak, fakat vergi hesaplamasında reeskont tutarı vergi matrahı ile ilgilendirilmeyecektir. Vadeli çeklerin SPK’na tabi şirketlerce reeskonta tabi tutulmasından kaynaklanan gider, kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.


33

Hatır senetleri

Hatır senetleri gerçek bir alacak borç ilişkisine dayanmadıklarından vergi matrahını etkileyici bir işleme tabi tutulmazlar. Ancak bu tür senetlerin Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri uyarınca reeskonta tabi tutulmaları gerektiğinden, reeskont hesaplanarak kanunen kabul edilmeyen gider kaydedilmeleri gerekir.

Teminata veya tahsile verilen senetler

Teminata verilen senetler işletmenin mülkiyetinde olan ve halen işletme için bir alacağı temsil eden senetlerdir. Bu nedenle teminata verilen alacak senetleri de reeskonta tabi tutulabilmektedir.

Senetlerin, tahsil olunmak üzere bankaya ciro edilmesi halinde, yapılan ciro, hukuken, bir “temsil cirosu” niteliğindedir. Ancak, senet üzerindeki bütün haklar, mükellefe aittir. Bu itibarla, tahsile verilen alacak senetleri, değerleme gününde, henüz tahsil edilmemiş olmak şartıyla, reeskont konusu yapılabilir.


34

Vadeli Satışlar ve Bitmemiş Yıllara Sari İnşaat ve Onarma İşleri Dolayısıyla Edinilen Alacak Senetleri

Ön ödemeli vadeli satışlarda sözleşmenin yapıldığı tarih ile mal teslimi arasında geçen sürede tahsil edilen bedeller ve vadeleri sonraki döneme isabet eden senetler, gerçekte sipariş avansı mahiyetindedir. Mal ya da hizmet satışının fiili olarak gerçekleşmemesi nedeniyle satıştan doğan alacağın tahakkuk esası gereğince hasılat olarak kaydı mümkün değildir.

Vergi Usul Kanununu gereğince, alacak senetlerinin reeskonta tabi tutulabilmesi için, alacağın tahakkuk esası gereğince hasılat olarak kayıtlara intikal ettirilmesi ve işletme için gerçek bir alacak mahiyetini kazanmış olması gerekmektedir. Bu ise, satışa konu mal veya hizmet işleminin fiili olarak gerçekleştiğini gösterir fatura ya da perakende satış fişi düzenlenerek hasılat kaydının yapılması ve tahakkuk eden alacağın senede bağlanması ile mümkündür.


35

Bu yüzden vadeli satış kampanyalarında satışa konu mal veya hizmet bedeline ait belge düzenlenmeksizin düzenlenen alacak senetleri için dönem sonlarında reeskont uygulanmayacaktır.

Ancak hatır senetlerinde olduğu gibi bu tür senetlerin de Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri uyarınca reeskonta tabi tutulmaları gerektiğinden, bunlar için de önce reeskont hesaplanarak kanunen kabul edilmeyen gider kaydedilmeleri gerekir.

Vade İçermeyen Alacak ve Borç Senetleri

Vade içermeyen senetler çeklere benzer. Her an ödenmesi istenebilir. Kanun hükmü reeskont hesaplanması için senedin vadesinin gelmemiş olmasını bir koşul olarak koymuştur. Belli bir vade taşımayan senetlerin ise reeskonta tabi tutulması düşünülemez.


36

Yabancı Para Cinsinden Alacaklar ve Borçlarda Reeskont

Yabancı paralar cinsinden olan senetli alacakların da reeskonta tabi tutulabilir (VUK Md.280).

Vadesi Belli Senetsiz Alacak ve Borçlar

Bankalar ve bankerlerle sigorta şirketleri senede bağlı olsun olmasın bütün alacak ve borçlarını reeskont işlemine tabi tutmak zorundadırlar (VUK Md.281 ve 285).

Bunlar dışında kalan ve bilanço esasına göre defter tutan işletmeler ise sadece senede bağlı olan alacak ve borçlarını reeskont işlemine tabi tutup, oluşan gelir ya da gider unsurlarını vergi matrahının tespitinde dikkate alabilirler.

SPK’na tabi olan firmalar ise senetli alacak ve borçlar (vadeli çekler ve poliçeler dahil) ile 3 aydan daha uzun süreli vadeli senetsiz ticari alacaklar ve borçlarını reeskont işlemine tabi tutmak zorundadırlar.


37

Müflisten olan senede bağlı alacaklar

Müflisten olan alacaklar senede bağlı olsun ya da olmasın iflasın açılmasından itibaren vadesi gelmiş alacak olmaktadır. Oysa reeskont uygulanabilmesi için değerleme gününde henüz senedin vadesinin gelmemiş olması gerekir. Dolayısıyla bu tür alacak senetleri için reeskont uygulanamaz.

Şüpheli Alacak Durumundaki Senetli Alacaklar

Şüpheli alacaklar, şartlar gerçekleşmiş olmak kaydıyla, zaten karşılık ayrılmak yoluyla giderleştirilmektedir. Bu nedenle karşılık ayrılmak suretiyle vergi matrahının hesabında gider olarak dikkate alınmış olan senetli şüpheli alacaklar için yeniden reeskont hesaplanması mümkün değildir.

Karşılık ayrılmayan şüpheli alacaklar ise diğer şartları da taşımaları kaydıyla reeskonta tabi tutulabilir.


38

KDV Dahil Olarak Alınan Alacak Senetlerinde Reeskont

Bu senetlerde reeskont hesaplaması yapılırken KDV dahil tutar üzerinden hesaplama yapılması gerekir.

334 seri no.lu VUK Genel Tebliğinde KDV dahil tutar üzerinden düzenlenen alacak senetlerinin şüpheli hale gelmesi halinde şüpheli alacak karşılığı ayrılabileceği belirtilmiştir.


39

Reeskont oranı

Vergi Usul Kanunu’nun 280, 281 ve 285. maddelerine göre vadesi henüz gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar değerleme gününün kıymetine irca olunabilir.

Bu takdirde, senette faiz nispeti açıklanmış ise bu nispet, açıklanmamışsa yabancı para cinsinden olan alacaklar için LIBOR (Londra Bankalar Arası Faiz Oranı), TL cinsinden olan alacaklar için ise Cumhuriyet Merkez Bankasının kısa vadeli avans işlemlerine uygulanan faiz oranı uygulanır (VUK Genel Tebliği Sıra no:238).

2012 yılı sonu reeskont işlemleri için kullanılacak oranlar:

TL için T.C. Merkez Bankası tarafından tespit edilen avans işlemlerinde faiz oranı 20.12.2012 itibariyle %13,75


40

Reeskont hesaplaması

Reeskont hesaplanmasında iç iskonto yöntemi kullanılır VUK Genel Tebliği Sıra no:238) Bunun için önce senedin hali hazır değerinin bulunması daha sonra bu değere iskonto oranının uygulanması gerekir. Bunu hesaplamak için kullanılacak iç iskonto formülü şöyledir.

F = A - ( A x 36000 / (36000 + n x t ) )

Formülün açık olarak yazılması halinde;

Reeskont Tutarı=Nominal Değer -Nominal Değer x 36000/ 36000+(Faiz Oranı x Gün Sayısı)


41

Örnek :

(X) A.Ş KDV hariç 5.000.-TL bedelindeki ticari malı 31.12.2012 tarihinde vadeli satmıştır. Bu satış nedeniyle, 5.000.-TL nominal değerli 50 gün vadeli bir senet verilmiştir. Söz konusu senette faiz oranı belirtilmemiştir. 31.12.2012 tarihi itibariyle hesaplanması gereken reeskont tutarı ve yapılması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.

5.000. x 36000Reeskont Tutarı = 5.000 - ---------------

36000 + (13,75 x 50)

Reeskont Tutarı = 5.000 - 4.906,30 = 93,70 TL dir.

Yukarıda yapılan reeskont hesabının yevmiye kaydı;______________________ / _______________________657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ 93,70

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU 93,70Açıklama: Dönem sonu değerleme kaydı ______________________ / _______________________


42

DEĞERSİZ ALACAKLAR

Yargısal bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre artık tahsiline imkan kalmayan alacaklar değersiz alacaklardır. Değersiz alacaklar bu niteliğe girdikleri tarihte kayıtlı değerleri ile zarar yazılırlar (VUK Md.322).

Kanaat verici vesikalar; Konkordato anlaşması (Konkordato ile alacaklının borçluyu ibra ettiği miktar

değersiz alacak sayılır), Alacaklardan vazgeçildiğini gösteren mahkeme tutanakları, Borçlunun miras bırakmadan öldüğü ve mirasçıların mirası reddettiğini gösteren

belgeler, Borçlunun kesin olarak yurt dışına çıktığını ve haczi kabil malı olmadığını

gösteren belgeler, Gerek doğuşu, gerekse vazgeçilmesi bakımından, belli ve inandırıcı sebepleri

olmak şartı ile alacaktan vazgeçildiğini gösteren anlaşmalar.


43

Değersiz Alacaklarda Özellik Gösteren Durumlar

Aciz Vesikası

Aciz vesikası, alacağın değersiz sayılması ve zarar yazılması için yeterli değildir. Çünkü, aciz vesikasına bağlanmış olan alacak borçlunun durumu düzeldiği zaman ödenebilecektir. Borçlu hakkında yapılan takibatın, aciz vesikasına bağlanmış olması, ancak şüpheli alacak karşılığı ayırma imkanı verir.

Borçlunun iflası Borçlunun sadece iflası hali, alacaklının alacağını değersiz hale getirmez.

Uzun Süre Tahsili Mümkün Olmayan Alacaklar

Önceki yıllarda karşılık ayrılan alacakların, daha sonraki yıllarda aynı şekilde takibata devam edilmesine karşın uzun yıllar tahsil edilememesi halinde veya daha başlangıcında uzun yıllar tahsil edilmeyeceği belli olan alacaklar değersiz alacak olarak yazılabilir.


44

Değersiz Hale Gelen Alacakların Muhasebe Kaydı

Örnek :

(C) A.Ş.’nin senede bağlı olan 2.000. -TL değerindeki bir alacağı 2012 yılı içinde (Vergi Usul Kanunu hükümleri çerçevesinde) değersiz hale gelmiştir. Bu durumda şirket, değersiz hale gelen alacağını şu şekilde muhasebeleştirecektir: _____________________________ / _____________________________679 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 2.000.-

121 ALACAK SENETLERİ 2.000.- Değersiz hale gelen alacağın kaydı _______________________________ / _______________________________


45

ŞÜPHELİ ALACAKLAR

Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla;

1. Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar;

2. Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar;

Şüpheli alacaklar sayılır. Bunlar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabilir.


46

Şüpheli Alacak Karşılığı Ayırmanın Şartları

Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmalı,

Dava veya icra safhasında bulunması veya yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmiş olmasına rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacak olmalı,

Bilanço Esasında Defter Tutulmalı,

Alacak Teminatsız Olmalı veya Teminat Yetersiz Olmalı,

Şüpheli Alacak Karşılığının Ait Olduğu Alacak Muhasebe Kayıtlarında Gösterilmelidir


47

Şüpheli Alacaklarda Özellik Gösteren Durumlar

Alacağın değerleme günündeki niteliği esas alınır.

Sonradan tahsil edilen şüpheli alacaklar için ayrılan karşılıklar gelir yazılır.

Konkordato anlaşmasıyla vazgeçilen alacaklar şüpheli alacak değil değersiz alacaktır.

Verilen avanslar, bir mal satışı ve hizmet ifası sonucu tahakkuk edip netice hesaplarına intikal ettirilmiş alacak olmadığından şüpheli alacak karşılığı ayrılamaz. Şüpheli alacak karşılığı ayırabilmek için alacağın tahakkuk esası gereğince hasılat olarak kayıtlara intikal ettirilmiş ve işletme için gerçek bir alacak mahiyetini kazanmış olması gerekmektedir.

Katma değer vergisinden kaynaklanan alacağın ilgili dönemin kayıtlarına girmesi ve katma değer vergisi beyannamelerinde beyan edilmesi halinde şüpheli alacak karşılığı ayrılması mümkündür


48

Holding şirketlerin kendi iştiraklerinden olan alacakları eğer normal

ticari ilişkilerden doğuyorsa bu alacaklar için karşılık ayrılabilir.

Hazine ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarından veya belediyelerden olan alacaklar için şüpheli alacak karşılığı ayrılabilir.

Vergi Usul Kanununda yabancı para cinsinden olan alacaklarla ilgili herhangi bir sınırlama yer almamaktadır. Bu nedenle yabancı para cinsinde olan alacaklar için yine kanunda öngörülen şartların varlığı halinde karşılık ayrılabilir.

Ticari faaliyetle ilgisi bulunmayan hatır bonoları için ayrılmış olan şüpheli alacak karşılığı matraha dahil edilir. Ancak bazı durumlarda hatır bonosu bir ticari kefalet niteliğinde olabilir. Bu durumlarda söz konusu bonolara karşılık ayrılabilir.


49

Şüpheli hale gelen alacakların muhasebe kayıtları şöyledir:________________ / __________________128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR XXXX

121 ALACAK SENETLERİ XXXX________________ / ___________________________________ / ___________________654 KARŞILIK GİDERLERİ XXXX

129 ŞÜPHELİ TİCARİ XXXX ALACAKLAR KARŞILIĞI ______________________________ / _______________________________ ______________________________ / _______________________________690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI XXXX

654 KARŞILIK GİDERLERİ XXXX_______________________________/ _______________________________


50

Karşılık ayrılan alacakların kısmen veya tamamen tahsil edilmesi durumunda ise ilgili muhasebe kayıtları şu şekilde olacaktır: ______________________________ / ______________________________100 KASA ( veya Diğer İlgili Hesaplar) XXXX

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR XXXX______________________________ / ______________________________________________________________ / ______________________________129 ŞÜPHELİ TİCARİ XXXX ALACAKLAR KARŞILIĞI

644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR XXXX_______________________________ / _____________________________________________________________ / ______________________________644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR XXXX

690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI XXXX_______________________________/ ______________________________


51

VAZGEÇİLEN ALACAKLAR

Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklar, alacaklı yönünden değersiz alacak borçlu yönünden kar mahiyetindedir.

Alacaklı bünyesinde vazgeçilen tutar zarar yazılmakta, doğal olarak borçlu yönünden kardır.

Ancak borçlu bu azalan borç tutarını öz sermaye kalemleri arasında açılacak “Vazgeçilen Alacaklar Karşılığı” hesabına alır. Bu şekilde açılan karşılık hesabına aktarılan tutar 3 yıl süre ile gelir yazılmaz. Bu hesaba alınan tutar 3 yıl içinde zararla itfa edilmediği takdirde 4. yılın sonunda kara alınır.

Üç yıldan önce işin terk edilmesi, işletme sahibinin ölümü ve kurumlarda devir söz konusu olması halinde, terk, ölüm veya devir tarihinde mahsup edilmemiş ve bekleme süresi dolmamış vazgeçilen alacak karşılığı kara intikal ettirilir.


52

Şüpheli alacağın tahsilinin imkansız hale gelmesi ve alacağın değersiz alacağa dönüşmesi durumunda ise yapılacak muhasebe kaydı şu şekilde olacaktır: _______________________________ / _____________________________129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK KARŞILIĞI XXXX

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR XXXX_______________________________ / _____________________________


53

İLİŞKİLİ KİŞİLERLE OLAN İŞLEMLERDE EMSALLERE UYGUNLUK (Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı)

5520 sayılı KVK’nun 13. maddesi ve GVK'nun "Gider kabul edilmeyen ödemeler" başlıklı 41. maddesine eklenen bent ile transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı konusu düzenlenmiştir.

İlişkili kişilerle gerek yurt içi (hazine zararının doğması durumunda) gerekse yurt dışı faaliyetleriyle ilgili olarak;

alım, satım, imalat ve inşaat işlemleri, kiralama ve kiraya verme işlemleri, ödünç para alınması ve verilmesi, ikramiye, ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemler yapılması ve bu işlemlerde "emsallere uygunluk ilkesi"ne aykırı olarak fiyat veya bedel

tespiti yapılmış olması halinde, uygulanan bedelle emsallere uygun bedel arasındaki fark, kurumlarda transfer

fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazanç, gelir vergisi mükelleflerinde ise teşebbüs sahibince işletmeden çekilmiş değer sayılır.


54

İlişkili kişiler

kurumun ortakları,kurumların veya ortaklarının ilgili bulunduğu gerçek kişi veya kurumlar,kurumların veya ortaklarının idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunduğu gerçek kişi veya kurumları,kurumların veya ortaklarının idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından nüfuzu altında bulundurduğu gerçek kişi veya kurumları, ortakların eşlerini, ortakların veya eşlerinin üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy hısımları ve kayın hısımları,

gelir vergisi mükellefleri açısından ise; teşebbüs sahibinin eşi, üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy ve kayın hısımları ile doğrudan veya dolaylı ortağı bulunduğu şirketler, bu şirketlerin ortakları, bu şirketlerin idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından kontrolü altında bulunan diğer

şirketleri ifade etmektedir. Ayrıca bu tanımlara dahil olmamakla birlikte Bakanlar Kurulunca ilan edilen ülkelerde veya bölgelerde bulunan kişilerle yapılmış tüm işlemler, ilişkili kişilerle yapılmış kabul edilecektir


55

Emsallere Uygunluk ve Uygun Fiyat Tespiti

Emsallere uygunluk ilkesi, ilişkili kişilerle yapılan mal veya hizmet alım ya da satımında uygulanan fiyat veya bedelin, aralarında böyle bir ilişkinin bulunmaması durumunda oluşacak fiyat veya bedele uygun olmasını ifade eder.

Uygun fiyatın tespit yöntemleri

Karşılaştırılabilir fiyat yöntemi, Maliyet artı yöntemi, Yeniden satış fiyatı yöntemi.

Kâr bölüşüm yöntemi, İşleme dayalı net kâr marjı yöntemi Peşin fiyatlandırma anlaşması


56

Karşılaştırılabilir fiyat yöntemi

Bir mükellefin uygulayacağı emsallere uygun satış fiyatının, karşılaştırılabilir mal veya hizmet alım ya da satımında bulunan ve aralarında herhangi bir şekilde ilişki bulunmayan gerçek veya tüzel kişilerin birbirleriyle yaptıkları işlemlerde uygulayacağı piyasa fiyatı ile karşılaştırılarak tespit edilmesini ifade eder.

Maliyet artı yöntemi

Emsallere uygun fiyatın, ilgili mal veya hizmet maliyetlerinin makul bir brüt kâr oranı kadar artırılması suretiyle hesaplanmasını ifade eder.

Yeniden satış fiyatı yöntemi Emsallere uygun fiyatın, işlem konusu mal veya hizmetlerin aralarında herhangi bir şekilde ilişki bulunmayan gerçek veya tüzel kişilere yeniden satılması halinde uygulanacak fiyattan, makul bir brüt satış kârı düşülerek hesaplanmasını ifade eder.


57

Transfer fiyatlandırılmasında belgelendirme Kurumlar vergisi mükelleflerinin, ilişkili kişilerle bir hesap dönemi içinde yaptıkları mal veya hizmet alım ya da satım işlemleri ile ilgili olarak "Transfer Fiyatlandırması, Kontrol Edilen Yabancı Kurum Ve Örtülü Sermayeye İlişkin Form" adı verilen bir form doldurmaları ve beyanname ekinde vermeleri gerekmektedir.

Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı'na kayıtlı mükellefler ayrıca bir hesap dönemi içinde ilişkili kişilerle yaptığı yurt içi ve yurt dışı işlemleri ne ilişkin olarak "Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporu"nu kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresine kadar hazırlamaları ve bu süre sona erdikten sonra istenmesi durumunda İdare'ye veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara ibraz etmeleri gerekmektedir

Diğer kurumlar vergisi mükellefleri ise aynı raporu sadece yurt dışı işlemlerine ilişkin olarak hazırlamaları ve istenmesi durumunda İdare'ye veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara ibraz etmeleri gerekmektedir


58

Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporundan başka, kurumlar vergisi

mükellefleri (Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı'na kayıtlı mükellefler hariç) bir hesap dönemi içinde ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi;

gelir vergisi mükellefleri de bir takvim yılı içinde ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi ve yurt dışı işlemlere ilişkin olarak 1 seri no.lu Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğde belirtilen bilgi ve belgeleri (ve idarenin gerekli gördüğü takdirde isteyeceği ilave bilgi ve belgeleri) istenmesi durumunda İdare'ye veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara ibraz edeceklerdir.


59

Düzeltme ve Uygulanacak Cezalar

Tamamen veya kısmen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtıldığı kabul edilen kazanç, Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarının uygulamasında, hesap döneminin son günü itibarıyla dağıtılmış kâr payı veya dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar sayılacaktır.

Daha önce yapılan vergilendirme işlemleri, taraf olan mükellefler nezdinde düzeltilecektir. Düzeltmenin yapılması için örtülü kazanç dağıtan kurum adına tarh edilen vergilerin kesinleşmiş ve ödenmiş olması şarttır.

Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı ile idareye ibraz zorunluluğu getirilen bilgi ve belgelerin öngörülen sürelerde verilmemesi hallerinde Vergi Usul Kanununda yer alan cezalara ilişkin hükümler uygulanacaktır.


60

Borç ve Alacak İlişkilerinde Transfer Fiyatlaması ve KDV Karşısındaki Durumu

Ortaklara cari hesap yoluyla borç para kullandırma işlemi, ticari anlamda bir finans hizmeti olup, KDV Kanununun 1/1. maddesine göre KDV’ye tabi bulunmaktadır.

Bu nedenle ortaklara cari hesap yoluyla borç para kullandırma işleminin faizsiz veya emsaline uygunluk ilkesine göre olmaması durumunda KDV matrahı, yapılacak adatlandırma işlemi sonucu bulunacak tutar olacaktır.

Adatlandırma suretiyle faiz hesaplanması aşağıdaki formüle göre yapılacaktır.

Net adat x faiz oranıFaiz= ––––––––––––––––––– 365


61

STOKLARIN DEĞERLEMESİ

Satın Alınan Emtianın Değerlemesiİmal Edilen Emtianın Değerlemesi

Stok Değerleme Yöntemleri Fiili Maliyet Yöntemi Ortalama Maliyet Yöntemi İlk Giren - İlk Çıkar (FIFO) Yöntemi Son Giren - İlk Çıkar (LIFO) Yöntemi

Emtiada Düşük Bedelle Değerleme

Kıymeti Düşen Mallarda Değerleme


62

Örnek :

Maliyet bedeli 2.000. -TL olan emtia Kasım 2012’de gerçekleşen sel felaketi sonucu zarar görmüştür. Takdir komisyonuna mükellefin başvurusu üzerine komisyon emtianın iktisadi değerinin kalmadığına karar vermiştir:

İlgili muhasebe kaydı şu şekilde yapılacaktır: _____________________________ /_______________________________157 DİĞER STOKLAR 2.000.-

153 TİCARİ MALLAR 2.000.-Hasara uğrayan malların diğer stoklara alınması ______________________________ /_____________________________________________________________ /_______________________________689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 2.000. -

157 DİĞER STOKLAR 2.000. -Zayiatın giderleştirilmesi ______________________________ /_______________________________


63

Örnek :

Maliyet bedeli 10.000. -TL (+ %18 KDV) olan emtia, Ekim 2012’de işletmede çıkan yangın sonucu kısmen değerini kaybetmiş, takdir komisyonuna yapılan başvuru sonucunda komisyon, emtiadaki kıymet kaybının %60 olduğunu tespit etmiştir. Dönem sonunda muhasebe kayıtları şöyle olacaktır:

____________________________________ / ___________________________157 DİĞER STOKLAR 10.000. -

153 TİCARİ MALLAR 10.000. -Hasara uğrayan malların diğer stoklara alınması _____________________________________ / _____________________________

____________________________________ / ____________________________654 KARŞILIK GİDERLERİ 6.000.-

158 STOK DEĞER DÜŞÜK KARŞILIĞI 6.000. - Zayiatın karşılık yoluyla giderleştirilmesi _____________________________________ / _____________________________


64

Kısmi zayiata ilişkin KDV’nin düzeltilmesine gerek yoktur.

Hasara uğrayan mal Ocak 2013’de (KDV hariç) 5.000. -TL’ye peşin satılmıştır. Satış kaydının şu şekilde muhasebeleştirilmesi gerekecektir:____________________________________ / ____________________________100 KASA 5.900. -

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 5.000.-391 HESAPLANAN KDV 900. -

_____________________________________ / _________


65

____________________________________ / ___________________________158 STOK DEĞER DÜŞÜK 6.000.-

KARŞILIĞI 644 KONUSU KALMAYAN 6.000. -

KARŞILIKLAR _____________________________________ / _______________________________________________________________ / ___________________________621 SATILAN TİCARİ 10.000. –

MALLAR MALİYETİ157 DİĞER STOKLAR 10.000. -

_____________________________________ / ___________________________


66

GELİR TABLOSUYLA İLGİLİ İŞLEMLER

GÖTÜRÜ GİDER UYGULAMASI

Götürü Gider Uygulamasından Yararlanabilecek Olan Mükellefler

Götürü Gider Kaydedilebilecek Azami Tutar

Götürü Gider Uygulamasında Hasılat

İhracat Hasılatı Yurt Dışı İnşaat Onarma Montaj ve Teknik Hizmetlerden Sağlanan Hasılat Yurt Dışı Taşımacılık Hasılatı


67

SSK PRİMLERİNİN GİDER YAZILMASI

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 80. maddesinin üçüncü fıkrasında “Kuruma ödenmeyen prim Gelir ve Kurumlar vergisi uygulamasında gider yazılmaz” hükmü yer almıştır.

Öte yandan, Gelir Vergisi Kanunu’nun yukarıda yer verilen 40/2. maddesinde, ticari kazancın tespitinde, işverenlerce hizmet erbabı için ödenen SSK primlerinin dönem kazancının tespitinde gider olarak indirilebileceği hükme bağlanmıştır.

Bu hükümlere göre, SSK primlerinin gider olarak dikkate alınabilmesi için, bu primlerin Sosyal Sigortalar Kurumu’na fiilen ödenmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle, sigorta primleri fiilen ödendiği tarihte gider yazılabilmektedir.

Aralık ayına ait olan sigorta primlerinin ertesi yılın Ocak ayı içinde ödenmesi durumunda ise bu primler Aralık ayının gideri olarak dikkate alınabilecektir.


68

VADESİ GELMEMİŞ KREDİ VE MEVDUAT HESAPLARININ DURUMU

Değerleme günü itibariyle henüz vadesi dolmamış olan mevduatların ve kredi borçlarının;

Vergi Usul Kanununun 281. maddesindeki, “….mevduat ve kredi sözleşmelerine müstenid alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır” ve

285. maddesinin “Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır” hükümleri gereğince gerek mevduat faizleri, gerekse kredi faizleri bilanço günü itibariyle hesaplanarak gelir veya gider olarak dikkate alınacaktır.


69

AMORTİSMAN UYGULAMASI

Amortisman Konusu

Amortismanın konusu, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz kalan gayrimenkullerin ve gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin, VUK’nun değerleme hükümlerine göre belirlenen değerlerinin, yine VUK’nda belirtilen esaslar ve süreler dahilinde yok edilmesidir.

Amortisman Ayırma Koşulları İşletmede Bir Yıldan Fazla Kullanılma Yıpranma, Aşınma veya Kıymetten Düşmeye Maruz Bulunma Envantere Dahil Olma İktisadi Kıymetin Değerinin Belli Bir Tutarı Aşması Arsa ve Arazide Amortisman Madenlerde Amortisman


70

Finansal Kiralamaya Konu Edilen İktisadi Kıymetlerin Amortismanı

Vergi Usul Kanununun mükerrer 290. maddesi ve 319 seri no.lu VUK Genel Tebliği hükümleri gereğince;

Kiracı tarafından; aktifleştirilen finansal kiralamaya konu iktisadî kıymeti kullanma hakkı, amortismana tâbi tutulur. Amortisman konusu edilecek tutar, kiralama konusu iktisadî kıymetin rayiç bedeli veya sözleşmeye göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerinden hangisi düşük ise o olacaktır.

Kiralayan tarafından ise; finansal kiralamaya konu iktisadî kıymetin net bilanço aktif değerinden kira ödemelerinin bugünkü değerinin düşülmesi sonucu bulunan fark eğer pozitif bir rakam olursa bunun üzerinden amortisman ayrılacaktır. Fark bulunmaz veya negatif olursa, kiralayan tarafından amortisman ayrılması söz konusu olmayacaktır.


71

Amortisman Ayırma Yöntemleri

Normal Amortisman

Bakanlıkça tespit edilen faydalı ömür ve buna bağlı olarak ortaya çıkan amortisman oranı esas alınarak, her yıl eşit tutarlarda amortisman ayrılması normal amortisman yöntemidir.

Azalan Bakiyeler Usulüne Göre Amortisman

Fevkalade Amortisman

Amortisman Usulünü Seçme ve Değiştirme Hakkı

Kıst Amortisman Uygulaması


72

YENİLEME FONU UYGULAMASI

Yenileme Fonunun Şartları

Yenileme Fonu Bilanço Esasına Göre Defter Tutanlarca Ayrılabilir Satılan veya Hasara Uğrayan Kıymetin Amortismana Tabi İktisadi Kıymet

Olması Gerekir Satılan İktisadi Kıymetin Yenilenmesinin Zorunlu Olması veya İşletmeyi

İdare Edenlerce Bu Konuda Karar Verilerek Girişimde Bulunulması Gerekir

Yeni Alınan İktisadi Kıymetle Satılan İktisadi Kıymet Aynı Nitelikte Olmalıdır

Yenileme Fonunun Kullanımı ve Süresi Yenileme Fonunun Kullanımı Yenileme Fonu Kullanım Süresi

İşi Terk, İşletmenin Devri veya Tasfiye Durumunda Yenileme Fonu


73

ÖZEL MALİYETLER VE İTFASI

Normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışında, gayrimenkulü veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarını genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler, gayrimenkulün veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının maliyet bedeline eklenir (VUK md. 272).

Özel maliyet harcamalarının;

Gayrimenkulün normal kullanma süresi içinde normal fonksiyonunu devam ettirebilmesi için yapılması gereken bakım, tamir ve temizleme giderlerinden olmaması,

Yapılan giderin gayrimenkulün iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmış olması (Bir gayrimenkulün iktisadi değeri kullanma ömrünü uzatmak veya normal kullanma süresinde sağlayacağı yararı fazlalaştırmak suretiyle artırabilir),

Aktifleştirilmesi gereken giderlerden olmaması, gerekir.


DİĞER HUSUSLAR

Personele temettü ödemesi6111 sayılı Kanundan Yararlananlar-Ödenen vergi ve faizler-Kayda alınan emtia ve sabit kıymetler-Geçmiş yıl zararlarıBağış ve yardımlarAr-Ge harcamalarıCiro primleriKredi faiz ve kur farklarının yansıtılması

75

TETEŞŞEKKÜRLEREKKÜRLER

ALTINDAĞ YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİKDENETİM VE DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ

TURAN GUNEŞ BULVARI 708. SOKAK No:14/1006450 ÇANKAYA-ANKARATLF: (312) 441 30 09 (PbxFAX: (312) 441 30 71


Documents

DÖNEM SONU VERGİ VE MUHASEBE İŞLEMLERİ