Doküman 7192-AN - TAESAtaesa.org/images/Dokuman_7192_turkce.doc · Web viewBir model soru öğretmene eğitim gören kişinin, test edilmekte olan performansta ne derecede ustalık

Doküman 7192-AN

Bölüm E-2

Eğitim El Kitabı

Bölüm E-2Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli (ATSEP)

Hazırlık Versiyonu — 2004

Genel Sekreter tarafından onaylanmış

ve onun yetkisi altında yayınlanmıştır

ULUSLARARASI SIVIL HAVACILIK ORGANIZASYONU (ICAO)

FERAGATNAME

Önemli not: Bu el kitabı USHONET'te (ICAONET) son müsvette olarak yayınlanmıştır. Bununla birlikte, burada gösterilen içerik üzerinde değişiklik yapılabilir, Editör tarafından düzeltmeler yapma ve başkaca teknik girdi ekleme hakları saklıdır. Organizasyon (USHO/ICAO) el kitabının geçerliliği, doğruluğu ve verilen enformasyonun kalitesi ve el kitabının kullanılmasından doğacak sonuçların bütünü ya da bir bölümü için, hiçbir sorumluluğu kabullenmeyecektir ve bu konularda hiçbir taahhütte bulunmamaktadır.

Önsöz

2000 yılında Montreal'de düzenlenen 30. UHUGEK (IFATSEA) Toplantısı'nda, USHO (ICAO) Hava Seyrüsefer Komisyonu üyeleri, USHO Sekreterliği ve Uluslararası Hava Trafik Güvenliği Elektronik Kurumu (UHUGEK; International Federation of Air Traffic Safety Electronic Association, IFATSEA) üyeleri arasında yapılan karşılıklı görüş alış-verişinde; HSG/HTİ sistemlerinin bakımıyla ve tesisatıyla ilişkili personelin farklı standartlarda eğitim gördükleri gerçeği vurgulanmıştır. Bazı Devletler kapsamlı bir eğitim, sertifikasyon ve bazı durumlarda lisans programını uygulamaya koymuştur; diğer Devletler ise hâlâ uygun rehberlik arayışı içindedir. O dönemde, bu mesleğin icrasını idare etmek için gereken, evrensel olarak kabul edilmiş ilkeler bulunmuyordu. Sonradan, Eylül 2003'te USHO Merkez Bürosu'nda düzenlenen 11. Hava Seyrüsefer Konferansı'nda, hava trafik güvenliği elektronik personelinin eğitimi, nitelikleri ve yeterlilikleri konusunda daha fazla inceleme yapılmasına gerek duyulduğu görüsü belirtildi.

Günümüzde hava seyrüsefer sistemleri dünyanın her yerinde uygulamaya konmakta ve kullanılmaktadır. Havacılık artık coğrafi sınırların ötesine geçmektedir, bu nedenle HSG/HTİ sistemlerinin bakımıyla ve tesisatıyla ilgilenen personelin, dünyanın her yerinde aynı ve değişmez olan gereksinimlere göre eğitim görmesi gerekmektedir. Bundan dolayı, USHO, USHO eğitim El Kitabı için, Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli (HUGEP; Air Traffic Safety Electronic Personnel, ATSEP) olarak adlandırılan bu teknik grup ya da personelin eğitim gereksinimlerine yanıt verecek yeni bir Bölüm geliştirmeye karar vermiştir.

Bu el kitabı, HSG/HTİ sistemlerinin bakım ve tesisatında görev alan personel için gerekli eğitim ve ehliyet hakkında ayrıntılı enformasyon sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. El kitabının, standartları sağlayan, HSG/HTİ sistemlerinin kullanımı ve bakımının yanı sıra, bu sistemler için gerekli eğitim hakkında çalışma ve rehberlik konulu tavsiyeler içeren Ek 10 – Havacılıkta Telekomünikasyon (Aeronautical Telecommunications) – ve Doküman 8071 – Radyo Nagivasyon El Kitabı (Manual of Radio Navigation) ile birlikte kullanılması gerekmektedir.

HSG/HTİ teknolojisinin sürekli gelişimi, hava seyrüseferini zorlu ama fırsatlarla dolu bir is haline getirmektedir. Eğitime ilişkin gereksinimler de bu gelişmelere ayak uyduracak biçimde düzenli aralıklarla uyarlanmalıdır. Bu El Kitabı, iste bu nedenle gelecekteki sisteme/ekipmana hitap etmek için gerekli esnekliği elden geldiği kadar sağlamak amacıyla, geniş kapsamlı olacak biçimde geliştirilmiştir.

USHO, eğitim El Kitabı'ndaki Bölüm E-2'nin hazırlanmasında UHUGEK tarafından gerçekleştirilen büyük katkı için teşekkürlerini belirtmek istemektedir. Bu el kitabı büyük ölçüde, UHUGEK tarafından geliştirilen bir doküman temel alınarak hazırlanmıştır. El kitabı için, aynı zamanda AVHSGO Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personelinin Teknik Eğitiminde Ortak bir Kalifikasyon Düzeyi için Tüzük (EUROCONTROL Guidelines for a Common Qualification Level of Technical Training for Air Traffic Safety Electronics Personnel) ve bu el kitabının oluşturulması amacıyla destekte ve tavsiyelerde bulunan ve girdiler ekleyen devletler, uluslararası organizasyonlar ve uzman bireyler tarafından yapılan katkılardan da yararlanılmıştır.

Bu el kitabıyla ilgili, bütün Devletlerden ve USHO Teknik alan görevlilerinde gelecek yorum ve eleştiriler bizim memnun edecektir. Bu yorumlar bundan sonra yapılacak versiyonların hazırlanmasında göz önüne alınacaktır. El kitabıyla ilgili yorum ve eleştiriler aşağıdaki adrese gönderilmesi rica olunur:

Chief, Personnel Licensing and Training Section International Civil Aviation Organization 999 University St. Montreal, Qc, H3C 5H7 Canada

Düzeltme Kaydı

Numara Tarih Girilen Tarih Etkilenen Sayfa(lar)

Giren Kisi

İçindekilerÖnsöz ........................................................................................................................................................... 3Düzeltme Kaydı .......................................................................................................................................... 5İçindekiler ................................................................................................................................................... 7Tanımlar .................................................................................................................................................... 10Bölüm 1 - eğitim ilkeleri ........................................................................................................................... 13

1.1 Düzenleme Gerekleri ................................................................................................................ 131.2 eğitim Gerekleri ........................................................................................................................ 13

1.2.1 Ana Görevler ........................................................................................................................ 131.2.2 Günlük Etkinlikler ................................................................................................................ 141.2.3 Minimum Giriş Kalifikasyonları .......................................................................................... 151.2.4 HUGEP eğitim Anlayışı ....................................................................................................... 161.2.5 Basarı Standardı .................................................................................................................... 181.2.6 Sınav Veri Tabanı ................................................................................................................. 181.2.7 eğitim Başvuru Rehberi ........................................................................................................ 181.2.8 eğitim Programı .................................................................................................................... 19

Bölüm 2 - Genel Tavsiyeler ...................................................................................................................... 212.1 Sınıfta Yapılan eğitim için Kullanılacak Yer ve Ekipman ................................................... 21

2.1.1 Genel ..................................................................................................................................... 212.1.2 Sınıflar ve Ekipman .............................................................................................................. 212.1.3 Öğrenim Ortamı .................................................................................................................... 22

2.2 Performans Değerlendirmesi (Test Edilmesi) ...................................................................... 22Bölüm 3 - Hava Seyrüsefer Hizmetleriyle Tanışmak ............................................................................ 25

3.1 Uluslararası, Ulusal Organizasyonlar ve Standartlar ............................................................ 253.1.1 Giriş ...................................................................................................................................... 253.1.2 Eğitimin Amacı ..................................................................................................................... 25

3.3 Hava Trafik Hizmetleriyle, Hava Sahası Standartlarıyla, Meteoroloji ve Altimetriyle Tanışmak....................................................................................29

3.3.1 Giriş ...................................................................................................................................... 293.3.2 Eğitimin Amaçları ................................................................................................................ 29

3.4 HSG/HTİ Kavramlarıyla Tanışmak ...................................................................................... 383.4.1 Giriş ...................................................................................................................................... 383.4.2 Eğitimin Amacı ..................................................................................................................... 38

Bölüm 4 - Her bir Kalifikasyon için eğitim ............................................................................................ 614.1 Genel Açıklama ................................................................................................................... 61

Bölüm 5 - Komünikasyon Sistemleri ...................................................................................................... 635.1 Giriş ........................................................................................................................................... 635.2 Eğitimin Amacı ......................................................................................................................... 63

Bölüm 6 - Radyo Seyrüsefer Yardımları ................................................................................................ 716.1 Giriş ........................................................................................................................................... 716.2 Eğitimin Amacı ......................................................................................................................... 71

Bölüm 7 - Gözetim .................................................................................................................................... 877.1 Giriş ........................................................................................................................................... 877.2 Eğitimin Amacı ......................................................................................................................... 87

Bölüm 8 - Bilgi İşlem ................................................................................................................................ 998.1 Giriş ........................................................................................................................................... 998.2 Eğitimin Amacı ......................................................................................................................... 99

Bölüm 9 - Sistem Güvenliği eğitimi ....................................................................................................... 1079.1 Giriş .................................................................................................................................... 107

9.2 Eğitimin Amacı ................................................................................................................... 107Bölüm 10 - Sistem/Ekipman Değerlendirme eğitimi ........................................................................... 111

10.1 Giriş ......................................................................................................................................... 11110.2 Çevresel Bilgi .......................................................................................................................... 111

10.2.1 Amaçlar ............................................................................................................................... 11110.3 Ekipman ya da Sistemin Kuramsal Bölümü ....................................................................... 112

10.3.1 Amaçlar: ............................................................................................................................. 11210.4 İBE tarafından zenginleştirilen Pratik Bölüm .................................................................... 112

10.4.1 Amaçlar: ............................................................................................................................. 11310.5 HUGEP'in Değerlendirmesi .................................................................................................... 11310.6 Dokümantasyon ...................................................................................................................... 113

Bölüm 11 - Devamlı eğitim .................................................................................................................... 11511.1 Giriş ......................................................................................................................................... 11511.2 Yenileyici eğitim ..................................................................................................................... 115

11.2.1 Giriş .................................................................................................................................... 11511.2.2 Hedef Kitle ......................................................................................................................... 11611.2.3 Eğitimin Amaçları .............................................................................................................. 11611.2.4 Sıklık ve Süre ...................................................................................................................... 11711.2.5 Eğitimin Verilmesi ............................................................................................................. 117

11.3 Acil Durum eğitimi ............................................................................................................. 11711.3.2 Acil Durumlar...................................................................................................................... 11711.3.3 Alışılmamış ve Kritik Durumlar ......................................................................................... 11811.3.4 Bozulmuş Sistemler ............................................................................................................ 118

11.4 Dönüşümlü eğitim .............................................................................................................. 11811.4.1 Uygulamalı eğitim ve Simülasyon ..................................................................................... 11811.4.2 Yeterlilik Değerlendirmesi ................................................................................................. 11811.4.3 Dokümantasyon .................................................................................................................. 118

Bölüm 12 - Gelişimsel eğitim ................................................................................................................. 11912.1 Giriş ......................................................................................................................................... 11912.2 Teknik Uçuş Müfettişi ............................................................................................................ 119

12.2.1 Giriş .................................................................................................................................... 11912.2.2 Eğitimin Amacı ................................................................................................................... 11912.2.3 Teknik Uçuş Müfettişi eğitim Programı ............................................................................. 120

12.3 Sistem Görüntüleme ve Kontrolü (SGK/SMC) .................................................................. 12112.3.1 Giriş .................................................................................................................................... 12112.3.2 Eğitimin Amacı ................................................................................................................... 12212.3.3 SGK (SCM) HUGEP Yeterlilik - Bilgi ve Yetenek Gerekleri ........................................... 12312.3.4 SGK (SMC) HUGEP Yeterlilik - Deneyim Unsurları ....................................................... 123

12.4 HUGEP Eğitmen eğitimi .................................................................................................... 12512.4.1 Giriş .................................................................................................................................... 12512.4.2 Sınıf eğitimi teknikleri ........................................................................................................ 12512.4.3 İBE ve Koçluk eğitimi......................................................................................................... 12512.4.4 Değerlendirme eğitimi12.4.5 eğitim................................................................................................................................... 126

12.5 HUGEP Mühendisliği/Engineering HUGEP - Tesisat Teknoloji Uzmanı ......................... 12612.5.1 Giriş .................................................................................................................................... 12612.5.2 Eğitimin Amacı ................................................................................................................... 12712.5.3 HUGEP Mühendisliği/Tesisatı için Tipik eğitim paketi: ................................................... 127

Bölüm 13 - İnsan Faktörleri .................................................................................................................. 12913.1 Giriş ......................................................................................................................................... 12913.2 İnsan Faktörlerinin Anlamı...................................................................................................... 12913.3 Farkındalık .............................................................................................................................. 130

Ek A - Eğitimin Amaçlarını hazırlamak için kullanılan Fiillerin Listesi .......................................... 135Her bir basarı düzeyi için Fiillerin tanımlanması ................................................................................ 135

Ek B - Sözlükçe ....................................................................................................................................... 141

TanımlarHava Trafik İdare Merkezi: Uçağın kullanımının bütün aşamalarında güvenli ve verimli hareket etmesini sağlamak için gereken havadaki fonksiyonların ve yer tabanlı fonksiyonların (hava trafik hizmetleri, hava sahası idaresi ve hava trafik akısı idaresi) hepsidir.

onaylanmış eğitim: Sözleşmeyi yapan Devlet tarafından onaylanmış özel müfredat dahilinde, onaylanmış eğitim organizasyonu içerisinde verilen eğitimdir.

onaylanmış eğitim organizasyonu: Sözleşmeyi Yapan bir Devlet tarafından, eğitim verme ve o devletin denetlemesi altında operasyonda bulunmaya ilişkin olarak, Ek 1, paragraf 1.2.8.2 ve Ek 2'de belirtilen gereklere uygun olacak biçimde onaylanmış bir organizasyondur.

ATM Hizmetleri Personeli: Hava Trafik İdaresi Hizmetleri'nin hükümleriyle doğrudan doğruya bağlantılı olarak belirli isleri yapmakla görevlendirilmiş kişilerdir.

Davranış: Davranış, belirli bir durum altında kabul edilebilir olan ya da olmayan tutumlar olarak anlaşılmaktadır. Davranışlar, eğitim gören kişinin orta düzeydeki amaçlar arasında tanımlanan performansının ayrılmaz bir parçasıdır. Davranışlar öğrencilerin kabul edilebilir bir biçimde davranmak zorunda olduğu yolundaki değerleri ve inançları yansıtacak biçimde öğretilmektedir.

Temel eğitim: ATS ortamında izlenmesi gereken konularla ilgili temel bilgiler ve yeteneklerdir.

Sertifikasyon: Bir havacılık dokümanının temel aldığı yeterlilik, kalifikasyon ya da kaliteyi belirleme sürecidir.

Yeterlilik: Bir görevi Devlet Düzenlemesi gereklerine uygun standartlara uyacak biçimde yerine getirmek için gerekli bilgi, yetenekler ve davranışlar kombinasyonudur.

Alan: kalifikasyon eğitiminde öğrenilen disiplini oluşturan bir dizi unsurdur.

Ekipman: Bir sistemin, bir başka sistemin çıktısına (ya da çıktılarına) katkıda bulunan bir fonksiyonu yerine getiren parçasıdır.

Orta Düzeydeki Amaçlar: eğitim gören bir kişinin, bir eğitim sürecinin belirli noktalarında; yetenekler, bilgiler ve davranışlarla ilgili olarak başarması beklenen şeylerdir. Örneğin, test ekipmanının bir parçasını kullanabilmek, ya da bir ek yerini kaynak yaparak birleştirmek gibi. Belirli bir nihai amaca götürdüğü ya da bu amaca ulaşmayı mümkün kıldığı için, orta düzeydeki amaçlardan bazen mümkün kılan amaçlar olarak da söz edilir.

Is Performans Amaçları: Yerine getirilmesi gereken görevlere ve ulaşılması gereken standartlara ilişkin istenilen is performansı düzeyidir.

Bilgi: Bir kişinin enformasyon, deneyim ya da tekrarlama yoluyla kazanılmış aşinalık ve anlayış sahasıdır. Bilgi, enformasyonun öğrencinin zihninde, gerekli olduğunda geri çağırılabilecek biçimde depolaması ve kavramlarla performanslara ilişkin anlayışı olarak anlaşılmaktadır. Bilgi, eğitim görmesi beklenen kişinin orta düzeydeki amaçta tanımlanan performansının ayrılmaz bir parçasıdır.

Karmaşıklık düzeyi: Bir eğitim amacında, eğitim gören kişiden beklenen performansı tanımlamakta kullanılan fiillerin sınıflandırılmasına verilen addır.

Lisans Veren Yetkili: Sözleşmeyi yapan devlet tarafından, personele lisans verilmesinden sorumlu olarak belirtilen yetkilidir.

Kalifikasyon eğitimi: ATS ortamında izlenmesi gereken konulara uygun olan, is kategorisiyle ilgili bilgi, tutum ve yeteneklerdir.

Üst düzey HUGEP: Kullanılacak imtiyazlara uygun niteliklere sahip olan bir HUGEP'tir.

Hizmet: Bireysel ya da kapsayıcı fonksiyon ya da çıktının bir parçası olarak doğrudan ya da dolaylı olarak sağlanan, sistem/kullanıcı açısından kritik olan bir fonksiyon ve/veya veridir.

Yetenek: Pratik ya da entelektüel beceri, bir şeyi yapmadaki kolaylık ya da hünerdir. Yetenekler ya entelektüel ya da fiziksel olarak sınıflandırılmaktadır. Entelektüel yetenekler; sınıflandırma, kuralları kullanma, ayırt etme, sorun çözme ya da bilişsel strateji (hepsinin içinde en karmaşık olanı) gibi, aklın kullanılmasıyla ilgili yeteneklerdir. Fiziksel yetenekler; bir kişinin koordineli hareketler yapmasını, elle yapılan isleri yapmasını ve fiziksel etkinlikleri yapmasını mümkün kılan yeteneklerdir. Yetenekler, eğitim gören kişinin orta düzeydeki amaçlar arasında tanımlanan performansının ayrılmaz bir parçasıdır.

Sistem: Bir hizmeti sağlama fonksiyonunu gören bir ya da daha fazla tipte elektronik ekipman ve yardımcı cihazdır.

Nihai Amaçlar: eğitim gören kişinin eğitimin sona ermesiyle başarması beklenen şeylerdir. Örneğin, "eğitim gören kişi eğitimini tamamladığı zaman, standart aletler ve test cihazlarını kullanarak 20 dakika içerisinde XYZ ekipmanının bir parçasındaki sorunu saptayabilecek ve tamir edebilecektir." (Amaçları anlatmanın en iyi yolu, onları başarılan şeyle ilgili olarak tanımlamaktır.) Nihai amaçlara ayrıca, eğitim sonu performans amaçları ya da davranışsal amaçlar da denilir.

Sistem/Ekipman Değerlendirme eğitimi: Sistem / Ekipman bilgisi, gözlemlenir yeterliliğe neden olan davranış ve yetenekler.

Bölüm 1 - eğitim ilkeleri1.1 Düzenleme Gereksinimleri

Cilt 1, Ek 10'un paragraf 2.7'si – Radyo seyrüsefer yardımının yer ve uçuş testi – ve Doküman 8071'in paragraf 1.12.7'si olan Personel eğitimi ve kalifikasyonu, ayrıca USHO Devlet mektubu AN 7/5-01/52'nin Paragraf 9'u; Sözleşme Yapan Devletlerin ya da HSG/HTİ hizmetleri sunan Devlet yetkilisi tarafından yetki verilen Organizasyonun, mesleki gereksinimlerini belirlemede kullanılacak yöntemleri saptamasını gerektirmektedir. doğrudan doğruya HSG/HTİ sistemlerinin bakım ve tesisat etkinlikleri konusunda çalışan bütün personelin, mesleki fonksiyonlarının gerektirdiği niteliklere (kalifikasyona) sahip olmaları gerekmektedir. HSG/HTİ sistemlerinin bakımı ve tesisatıyla görevlendirilmiş personel için, USHO tarafından kabul edilen terminoloji Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli'dir (HUGEP).

HUGEP yeterliliği için yas, bilgi, deneyim, yetenek ve davranış konularındaki gerekler, Devlet Düzenleme gereklerine uygun olmalıdır. Bununla birlikte, USHO Ek 1 Personel Lisanslandırmanın (ICAO Annex 1 Personnel Licensing) Bölüm 4'ü, diğer personellere ilişkin standartları içerir. Devletler gereklerini belirlemede bu referanslardan yararlanmalıdır.

Düzenliliğini ilgilendiren düzenlemelerin başarılı olarak uygulanması ve düzenleyici amaçlara ulaşılması, büyük ölçüde, olası risklerin ortaya çıkmasından endişe eden bütün bireylerin katılımına ve düzenlemelerdeki ayrıntıların iyi anlaşılmış olmasına dayanmaktadır. Bu hedefe yalnızca, HSG/HTİ sistemlerinin operasyonunda görev alan herkesin uygun biçimde planlanan ve uygulanan temel, kalifikasyon ve tekrarlama eğitim programları yoluyla ulaşılabilir. HUGEP, HSG/HTİ sistemlerinin güvenlik operasyonunda önemli bir rol oynamaktadır ve uluslararası düzenlemeler bu personelin uygun biçimde eğitim görmüş olmasını gerektirmektedir.

1.2 Eğitim Gereksinimleri

1.2.1 Ana GörevlerHUGEP'in ana görevleri aşağıdakilerdir:

a) aşağıdaki maddeleri de içine alan HSG/HTİ sistem/ekipmanının bakım

işlemlerini yerine getirmek:

1) Uçuş ve yer radyo seyrüsefer yardımlarının ayarlanması (kalibrasyonu);

2) HSG/HTİ sistem/ekipmanının Sertifikasyonu;

3) Operasyonel HSG/HTİ ekipmanının tadilatı (modifikasyonu);

4) Düzeltici bakım;

5) Önleyici bakım.

b) HSG/HTİ sistem/ekipmanının tertibatı.

c) Operasyonel HSG/HTİ sistem/ekipmanının idaresi, izlenmesi ve kontrolü.

d) HSG/HTİ sistem/ekipmanının ve/veya bakım işlemleri ve standartlarının geliştirilmesi, gözden geçirilmesi ve tadilatı (modifikasyonu).

HUGEP, geniş bir uzmanlık alanına gereksinim gösteren çok çeşitli HSG/HTİ sistemleri ve ekipmanıyla çalışmaktadır. eğitim belirli bir gruba ya da HUGEP'teki kategorilere görev olarak verilen özel çalışma gereksinimleri yönünde yapılacaktır. HUGEP'i eğitimin bir sonraki aşaması olan Asama 2 Kalifikasyon Eğitimi’ne hazırlamak için gereken ön gereklilik sayılan bilgiler, Asama 1 Temel eğitim kursunda verilen bilgilerden ibarettir. Ekipman ya da sisteme özel olan Üçüncü Asama, yani Sistem/Ekipman Değerlendirme eğitimi için, Asama 2 Kalifikasyon Eğitimi’nde kazanılan; Haberleşme, SEYA (Seyrüsefer Yardımı), Gözetim ve Bilgi İşlem gibi bilgi, yetenekler ve tutumlara gerek vardır. Bu aşamanın ardından, halihazırda sahip olunan bilgiler ve yeteneklerin artırılması için tasarlanmış olan Devam eğitimi gelmektedir. Bunu yapmanın birbirinden farklı birkaç yolu vardır: Halihazırda sahip olunan bilgiler ve yeteneklerin gözden geçirilmesi ya da takviyesi için yapılan Tazeleme eğitimi; olağandışı ve çoğu zaman tehlike arz eden durumlar için yapılan Acil Durum eğitimi; sürekli olarak ya da sıklıkla karşılaşılmayan bir dizi durumla basa çıkmak için yapılan olağandışı Durum eğitimi; sistem

başarısızlığı, gerektiği gibi çalışmaması ya da tümüyle durması sonucunda ortaya çıkan bir durumla basa çıkmak için yapılan Derecesi Düşürülen Sistem eğitimi; bir mesleki gruptaki değişikliklere ya da yeni bir öğrenim alanına/yeni bir prosedüre uygun olan bilgileri ve yetenekleri sağlamak için yapılan Konuşma eğitimi. Son olarak, eğitimin en son aşaması Gelişimsel eğitim; HUGEP’in mesleki profilinde büyük bir değişiklik olduğunda; örneğin bir HUGEP’in, uçuş kontrolörü, eğitici öğretmen ya da tesisat teknoloji uzmanı olmak istemesi durumunda gerek duyulan eğitimdir.

Asama 1 Temel Eğitim’deki eğitim amaçları genel amaçlı görevlerle ilgilidir: hava trafik kontrol ve hava seyrüsefer sistemlerinin tasarımı, tertibatı, operasyonu, bakımı ve tamir edilmesi. Asama 2 Kalifikasyon Eğitimi’ndeki eğitim amaçlarıysa, mesleki görevlere ilişkin özel islerle ilgili olacaktır.

Bir HUGEP, yukarıda tanımlanan görevler ve sorumlulukları üstlenebilmek için, güvenlik zincirindeki her halkanın sağlam olduğundan emin olunması için gereken bütün konularda uygun görülen biçimde eğitim almış olmalıdır. Bir HUGEP, bir teknik uzman olarak, yüksek bir sorumluluk düzeyinde olduğunu, net ve hızlı bir biçimde düşünebilme ve üstlendiği görevleri dikkatli bir biçimde yerine getirme yeteneğine sahip olduğunu göstermek zorundadır.

HUGEP'in eğitiminin, gerekli niteliklere sahip olmayan öğrencilerin programdan çıkarılması için yapılacak çeşitli seçim aşamaları içermesi zorunludur.

1.2.2 Günlük EtkinliklerNormalde HUGEP'in günlük pratik islerinin bir parçası olan görevlerin bazıları aşağıda

belirtilmiştir. Onlara verilen sorumluluk düzeyi bir devletten diğerine ve bir HSH (Hava Seyrüsefer Hizmetleri; Air Navigation Service, ANS) sağlayıcısından diğerine değişiklik göstermektedir. Bu sorumluluk düzeyi, HUGEP'in neredeyse HSH'nin beyni sayıldığı karmaşık düzeyden, sınırlı öneme sahip bir pozisyona varacak biçimde değişiklik göstermektedir. Önceki durumda, HUGEP'in normalde lisanslı olması ya da HSG/HTİ sistemleri/ekipmanı sertifikasını alabilecek ölçüde eğitim görmüş ve yeterliliğe sahip olduğunun kanıtlanması gerekmektedir. Sonraki durumda ise, HUGEP'in görevleri yalnızca masa bası islerine yardım etmekle sınırlı olabilir. Teknolojilerin yaygın olarak kullanılması nedeniyle, devletlerin ve HSH sağlayıcılarının HUGEP'lere büyük görevler ve sorumluluklar vererek, gittikçe artan sayıda HUGEP'i kullanması eğiliminde bir artış vardır.

a) Hava seyrüsefer sistemlerinin elektro mekanik, elektronik ve bilgisayar tarafından kontrol edilen ekipmanına yönelik geliştirme çalışmalarıyla ilgili teknik görevlerin yerine getirilmesi ve prototiplerin test edilmesi;

b) Hava seyrüsefer ve uçak tespit izleme sistemleri için kullanılan özel arabirim devresi düzenlenmesinin tasarım ve planlarının yapılması için gereken teknik desteğin sağlanması;

c) Maliyet tahmininin, hava trafik kontrol ve güvenlik ekipmanı için gerekli teknik ve eğitimsel özelliklerin belirlenmesi ve bunlara katkıda bulunulması;

d) Yer tabanlı hava seyrüsefer ekipmanının üretimi, tertibatı ve operasyonunun teknik açıdan denetlenmesini sağlamak ya da bu işlemlere yardımcı olmak;

e) Sistem/ekipman standartlarına ve niteliklerine uyulduğunun garanti altına alınması;

f) Çalışmaları sırasında ortaya çıkan sorunların saptanması ve çözülmesi için, hava trafik güvenliği mühendisliği ilkeleri ve uygulamalarıyla ilgili bilgilerin ve yeteneklerin uygulanması;

g) Sistem yazılımının geliştirilmesi, tadilatı (modifikasyonu) ve hataların giderilmesi (debugging);

h) HSG/HTİ sistemlerinin/ekipmanının kapasitesinin, güvenilirliğinin ve bütünlüğünün artırılması için ya da hava trafik kontrol prosedürlerine ve hava sahası belirlenmesini kolaylaştıracak biçimde tadilatının yapılması;

i) HSG/HTİ ekipmanının kontrol edilmesi ve görüntülenmesi;

j) Uçuş, kalkış ve iniş operasyonlarının maksimum kesinlik ve güvenlikle gerçekleştirilmesinin garanti altına alınması için, yer tabanlı hava seyrüsefer sistem/ekipmanının ayarlanması (kalibrasyonu);k) HSG/HTİ sistemlerinin/ekipmanının sertifikasyonunun yapılması.

l) Teknik eğitimin sağlanması.

1.2.3 Minimum Giriş KalifikasyonlarıGenel olarak, bir HUGEP için geçerli olan minimum giriş kalifikasyonlarının aşağıdakiler olduğu kabul edilmektedir:

a) eğitim düzeyi olarak, en az ortaokulun başarılı olarak tamamlanmış olması;

b) Elektronik teknolojisi üzerine uzmanlaşmaya yönelik, en az 1600 saatlik ortaokul sonrası, lise ya da askeri eğitim almış olmak; ve

c) En az 20 yasında olmak.

Çizim 1: HUGEP eğitiminin İlerleyişi

Eğitim gören kişilerin almış oldukları farklı eğitim düzeylerinin hepsine yanıt verebilmek ve bütün dünyada eğitim standartlarının aynı olmasını sağlamak için, eğitimin aşağıda belirtilen biçimde çoklu düzeylere bölünmesi tavsiye edilmektedir:

Temel eğitim HSG/HTİ ortamlarında ulaşılması istenen göreve uygun temel bilgive yetenekler.

Kişisel Özelliklere Göre eğitim Mesleki sınıfla ilgili, HSG/HTİ ortamlarında ulaşılması istenen meslekialana uygun bilgiler ve yetenekler. Dört kalifikasyonla ilgili olan su dört mesleki sınıfla belirlenmiştir: Haberleşme, Seyrüsefer, Gözetim ve Bilgi İşlem.

Sistem/Ekipman Yeterliliğin kanıtlanmasına neden olacak sistem/ekipman bilgisi veDeğerlendirme eğitimi yetenekleri. Bu aynı zamanda, daha önce edinilmiş olan bilgilerin ve

yeteneklerin, nitelikli bir İs Başında Eğitim Öğretmeni’nin (IBEÖ) denetimi altında pratik olarak bütünleştirilmesi olan Is Anında Eğitim’i (IAE) de içine alır.

1.2.4 HUGEP eğitim Anlayışı

HUGEP Egitiminin Ilerleyisi

DEVAM EGITIMI

GELISIMSEL EGITIM

SISTEM/EKIPMAN DEGERLENDIRME EGITIMI

Haberlesme Gözetim Bilgi Islem

KALIFIKASYON EGITIMI

TEMEL EGITIM

SEYA

Devam eğitimi Personele verilen, halihazırda var olan bilgilerin ve yeteneklerinartırılması için ve/veya yeni teknolojilere hazırlık amacıyla tasarlanan eğitim. Devam eğitimi tazeleme, acil durum ve konuşma eğitimlerini de içine alır. Tazeleme ve acil durum eğitimlerine bazen ‘tekrarlama eğitimi’ adı verilir.

Tazeleme eğitimi: Tazeleme eğitimi, takım yetenekleri de dahil olmak üzere, halihazırda var olan bilgilerin ve yeteneklerin gözden geçirilmesi, desteklenmesi ya da bir üst düzeye çıkarılması için tasarlanmıştır.

Acil Durum eğitimi: Acil Durum eğitimi acil durumlarla (1), olağandışı durumlarla (2) ve derecesi düşürülen sistemlerle (3) ilgili eğitimi içerir. Bu eğitimin büyük bir bölümü alana özeldir ya da çeşitli durumların ya da kazaların analizinden yararlanabilir.(1) ani eylemi gerektiren ciddi, beklenilmeyen ve çoğu zaman tehlikeli durumlardır.(2) sürekli olarak ya da sıklıkla karşılaşılmayan bir dizi durum. Bu durumların acil durumdan

temel farkı, tehlike ya da ciddi risk unsurunun olağandışı bir durumda mutlaka olmasının gerekmemesidir.

(3) Sistem hatasından ya da sistemin gerektiği gibi çalışmaması ya da tümüyle durmasından kaynaklanan olağandışı durumlardır.

Konuşma eğitimi: Ya mesleki sınıfta (yeni mesleki alan ya da yeni tip yeterliliği) ve çevrede (yeni prosedürler) ya da sistemde (sistemin bir üst düzeye çıkarılması ya da değiştirilmesi) yapılacak değişikliklere uygun olan bilgileri ve yetenekleri sağlamak için verilen eğitimdir.

Gelişimsel eğitim Mesleki profilde büyük bir değişiklik olduğunda; örneğin UçuşKontrolörü, Sistem Görüntüleme ve Kontrolü, eğitici öğretmen, Tesisat/Mühendislik Teknoloji Uzmanı ya da başka herhangi bir kariyer gelişimi gibi durumlarda; gerek duyulan ek bilgi ya da yetenekleri sağlamak için tasarlanmış eğitim.

Devletler ve Organizasyonlar görevlendirecekleri HUGEP'leri çeşitli türde havacılık deneyimlerine sahip olan personel arasından seçebilirler. Bununla birlikte, birçok devlette yaşanan deneyimler, HUGEP'lerin sivil havacılığın operasyon el ortama ve güvenliğe ilişkin alanlarında temel bir bilgiye sahip olmadıklarını göstermiştir. Bu nedenle, Asama 1 Temel Eğitim’in rolü, HUGEP görevleriyle ilgili operasyon el ve teknik ortamı ve sivil havacılığın güvenliğe ilişkin bütün alanlarını kapsamaktır. Asama 1 Temel eğitim, Asama 2 Kalifikasyon Eğitimi’ne katılmak için ön şarttır.

eğitim gören kişilerden, daha önce havacılık deneyimine sahip olmayanlar, Asama 1 Temel Eğitim’de tavsiye edilen tam eğitim programına katılmak zorunda kalacaklardır. eğitim gören kişilerden uygun havacılık deneyimine sahip olanların ise, bu tam eğitim programına katılmaları gerekmeyebilir. Örneğin, bir pilotun, uçuş seyrüsefer memurunun, hava trafik kontrolörünün, ya da bir uçuş radyo operatörünün; son birkaç yıldır aktif olarak bu meslekleri yapmak olmaları durumunda, Asama 1 Temel Eğitim’i en azından kısmen tamamladığı varsayılabilir. Bu gibi durumlarda, eğitimi veren kurum ve organizasyonlar, devlet yetkililerinin onayıyla, HUGEP görevlerine ilişkin özel konuları vurgulayan uygun eğitim kurslarının düzenlenmesinde gereken esnekliği göstermeye teşvik edilirler. Aynı esnek yaklaşım, devam ve tekrar eğitimlerinde de gösterilebilir. Tablo 1-1, Asama 1 Temel Eğitim’de yer alan konuları; Tablo 1-2 ise Asama 2 Kalifikasyon Eğitimi’nde yer alan konuların bir listesini içermektedir.

aşağıdaki bölümlerde tavsiye edilen müfredatın kullanılmasında, yerel durumların göz önüne alınması, konuların sırasının değiştirilmesinin tavsiye edilmesine neden olabilir. Bununla birlikte, her bir konuya verilen göreceli önem, mümkün olduğu ölçüde, değiştirilmeden muhafaza edilmelidir. Dünyanın birçok yerinde kullanılan HSG/HTİ sistemlerinin/ekipmanının ve operasyon el çalışmaların çeşitlerinin çokluğu, özetteki baslıkların birçoğunun fazla katı bir biçimde tanımlanmasını arzu edilmez kılmaktadır, bunun için eğitim kursundan sorumlu olan kişilere bir miktar esneklik tanımak gerekmektedir.

Bununla birlikte, öğretmenler eğitim el kitabındaki bütün maddelerin uygun bir biçimde eğitim kapsamına alınmış olduğundan ve bireysel yetkililerle ilgili herhangi bir gerekliliğin ek konu olarak ele alındığından, bunların bu el kitabında tavsiye edilen özetlerin yerine geçecek bir kaynak olarak görülmediğinden emin olmak zorundadırlar. öğretmenler ayrıca kendi devletlerinin lisans ve sertifikasyon programları tarafından gerekli görülen bütün maddelerin uygun bir biçimde eğitim kapsamına alınmış olduğundan da emin olmak zorundadırlar. Gözden geçirme sırasında yapılacak olan herhangi bir seçim, eğitim gören kişinin bir HUGEP olarak üstlendiği görevin ilk aşamasında büyük bir olasılıkla kullanacağı düşünülen uygulamalarla ve prosedürlerle ilgili ek konularla sınırlandırılmalıdır.

1.2.5 Basarı StandardıBu el kitabında yer alan eğitim amaçlarının her biri, koşulların, performansın ve bir basarı

standardının yerleştirilmesini hedefleyecek biçimde tanımlanmıştır. eğitim gören kişinin performansının geliştirilmesinde ve test edilmesinde kullanılacak senaryo; asıl ekipmanın, taklit ekipmanın, simülatörlerin ve benzeri ekipmanın kullanılıp kullanılmayacağı, koşullara göre belirlenecektir. Basarı standardı, eğitim gören kişinin ulaşmak zorunda olduğu performans düzeyini belirler ve elde bulunan eğitim ekipmanına bağlı olarak bir okuldan diğerine farklılıklar gösterebilir.

Basarı standardının ölçülmesinde, yalnızca iki sonuç tavsiye edilmektedir: bunlar geçer ya da kalır sonuçlarıdır. Bununla birlikte, birçok eğitim kurumunun, eğitim gören kişiler ödüllerin arttığında daha sıkı çalıştıkları için sayısal bir değerlendirme sistemini kullanmayı tercih ettikleri akıldan çıkarılmamalıdır. Eğer yüzde 80'lik bir not için aynı sonuç, yani geçer sonucu verilecek olursa, eğitim gören kişiler mükemmeliyete ulaşmak için daha sıkı çalışabilirler.

eğitim gören kişinin eğitim amacının yerine getirilmesinde ulaştığı düzeyi belirlemek için yapılacak testler, geçerli ve güvenilir olmalıdır. Bir testin geçerliliğinden kasıt, bir testin, ölçmesi istenen şeyi ölçmede ne derece uygun olduğudur. Bir testin geçerliliğinden emin olmanın yolu; test koşullarının, performansının ve standartlarının eğitim amacında tanımlanan koşul, performans ve standartlara karşılık gelip gelmediğine bakılmasıdır. Geçerlilik, bir testin benzeri koşullar altında, farklı öğretmenler/sınav görevlileriyle, benzeri öğrenci gruplarına uygulandığında sürekli olarak benzeri sonuçlar üretebilme yeteneğidir. Testin güvenilir olduğundan emin olunmasında, testin nasıl yapılacağını belirleyen model soruları ve özel talimatları içeren değerlendirme anahtarı, kritik bir önem taşır.

1.2.6 Sınav Veri TabanıBunun mümkün olduğu durumlarda, devletler/HSHS bir sınav veri tabanı oluşturmalıdır; ya da en

azından her bir yeterlilik derecesi için (tablolardan da yararlanılabilir), bilinmesi gereken bütün soruları ve bütün performans çalışmalarını içeren kapsamlı bir yazılı liste hazırlamalıdır; bunlar hem genel hem de kritik amaçları kapsayacak biçimde düzenlenmelidir. Teknoloji ve sistemlerin hızla gelişmesi nedeniyle, HUGEP'lerin bilgilerinin ve yeteneklerinin güncel kaldığından emin olmak için, bu sorular ve performans çalışmaları mutlaka güncellenmelidir.

Bir model soru öğretmene eğitim gören kişinin, test edilmekte olan performansta ne derecede ustalık kazandığını belirlemesi için yeterli enformasyonu vermelidir. Bu üç unsur, değerlendirme anahtarı, model soru ve testin uygulandığı koşullar, geçer ya da kalır sonuçlarının tutarlı bir biçimde belirlenmesi için gereken temeli oluşturur.

1.2.7 Eğitim Başvuru RehberiParagraf 1.2.8'de, Asama Bir - Temel eğitim süresi içinde tamamlanması gereken çeşitli konuları

anlatmaktadır. Asama İki - Kalifikasyon Eğitimi’ne geçilmeden önce, Asama Bir - Temel Eğitim’in bütünüyle tamamlanmış olması tavsiye edilmektedir. Asama Bir - Temel Eğitim’deki çeşitli konular için gereken eğitim süresi, Organizasyonların boyutlarına ve karmaşıklığına, HSG/HTİ sistemlerine ve ilgili devletin HTK/Hava Sahası yapısına bağlı olarak değişecektir. eğitimi veren Organizasyon, müfredata ilişkin bütün seçimlerin Asama İki - Kalifikasyon Eğitimi’ne geçilmeden önce istenilen bilgi düzeyini uygun olarak karşılayacak biçimde yapıldığından emin olmalıdır. Asama Bir - Temel eğitim her bir devletin kendi gereksinimlerine göre genişletilebilir.

Bunlara ek olarak, eğitim el kitabının çeşitli bölümleri 0'dan 5'e kadarki kodlama düzeyleriyle işaretlenmiştir; bunlar istenilen bir basarı düzeyindeki bilgilerin anlaşılması için gereken uzmanlık düzeyini gösterirler.

Karmaşıklık düzeyi kullanılan fiillerin sınıflandırılmasına verilen addır (bu fiillerin bir listesi Ek A'da bulunmaktadır) ve aşağıdaki gibi açıklanabilir:

Düzey 0: Basit bir farkındalık düzeyini belirtir.

Düzey 1: Konuya ilişkin temel bilgiyi ve önemli noktaları bildirme ya da listesini yapmayeteneğini belirtir. eğitim gören kişiler konuya ilişkin temel anlayışa sahip olmalıdır, ama onlardan öğrendikleri yetenekleri ve bilgileri uygulamaları beklenmemelidir.

Düzey 2: Konuya ilişkin öğrenilen bilgiler ve yeteneklerin, referans kitapları ve talimatlaryardımıyla, pratik olarak uygulanması becerisini belirtir.

Düzey 3: Konuya ilişkin öğrenilen bilgileri ve yetenekleri, hızla ve tam doğrulukla uygulayabilmebecerisini belirtir.

Düzey 4: Konuya ilişkin öğrenilen bilgileri ve yetenekleri, bunlarla ilgili prosedürlere,koşullara uygun kararlar verilerek basarıyla uygulama yeteneğini belirtir.

Düzey 5: karmaşık bir sorunu çözmek için, durumun ayrıntılarına inmek ve bir ya da daha fazlastratejiyi uygulayabilmek için yeni bir durumu Analiz etme yeteneğini belirtir. Belirleyici özelliği, durumun daha önce karşılaşılan durumlardan nitelik açısından farklı olması, eldeki seçeneklerin değerlendirilmesine ve karar vermeye gerek olmasıdır. Daha önce söz edildiği gibi, eğitim aşamalarının her birinde islenen çeşitli konular için belirlenen eğitim süresi yoktur. Her bir asama için gereken süre, Organizasyonların boyutlarına ve karmaşıklığına, HSG/HTİ sistemlerine ve ilgili devletin HTK/Hava Sahası yapısına bağlı olarak değişecektir. Bu süre aynı zamanda aşağıda örnekleri verilen faktörler gibi birçok başka faktöre bağlı olarak da değişecektir: eğitim için gereken ekipmanların ve sistemlerin elde bulunması ve sayısı, eğitim gören kişilerin sayısı, test ekipmanının elde bulunması, bakım felsefesi, ve öğretmenler tarafından kullanılan öğretim stratejisi, v.b. Sizin de kabul edeceğiniz gibi, ilgili devletin özel kriterlerine bakmadan kurs süresinin belirlenmesi, gerçekçi olmayacaktır ve eğitimcileri yanlış yönlendirebilir.

1.2.8 eğitim ProgramıAsama Bir - Temel eğitim

Asama Bir - Temel eğitim, genel HSG/HTİ teknik ve operasyon el ortamının genel bir açıklamasını yapmak için olduğu kadar en önemli sistemlerin ve ekipmanların ve bütün operatörlerin bu karmaşık ortamdaki rollerinin genel bir açıklamasını yapmak için de tasarlanmıştır. HUGEP'lerin kendilerine verilen rolleri ve görevleri yerine getirebilmeleri için, sistemi oluşturan temel parçaların her birini anlamış olmaları önemlidir.

Bu asama, her birinin birbirinden ayrı olarak öğretilmesi mümkün olan üç alt bölüme ayrılmıştır.

İslenen KonuBölüm 3.1 – Uluslararası / Ulusal Organizasyonlar ve StandartlarBölüm 3.2 – Hava Trafik Hizmetleriyle, Hava Sahası Standartlarıyla, Meteoroloji ve Altimetriyle TanışmakBölüm 3.3 – HSG/HTİ Sistemleriyle Tanışmak

Asama İki - Kalifikasyon eğitimi

Asama İki - Kalifikasyon eğitimi, HUGEP'in HSG/HTİ alanında ilerlemesi için gereken geniş kapsamlı bilgilerle ve uygun yeteneklerle donatmak için yapılır. Asama Bir - Temel Eğitim’in tamamlanmasından sonra, HUGEP; Haberleşme, Seyrüsefer Yardımı (SEYA), Gözetim ya da Bilgi İşlem gibi bir mesleki uzmanlık alanında eğitim görecektir. HUGEP birden fazla uzmanlık alanında eğitim görebilir. Her bir özel uzmanlık alanında yetiştirilecek HUGEP sayısını, HSH hizmeti sunanlar ya da devlet organizasyonu belirler.

Asama İki - Kalifikasyon Eğitimi’ndeki mesleki alanların her biri, birden fazla parçadan oluşan ayrı bir bölümde geliştirilmiştir. Her bir bölümün içerdiği unsurlar genel olmakla birlikte, bu, devlet organizasyonunun gerçek yasamda karşılaşılan durumlardan alından örnekleri göstermesini ya da öğrenim etkinliklerini zenginleştirmek için elde bulunan sistemlerin/ekipmanın kullanılmasını engellemez.

Bu eğitim aşaması HUGEP için önemlidir, çünkü Asama Bir - Temel Eğitim’de alınan genel bilgi ile Sistem/Ekipman Değerlendirme Eğitimi’nde öğrenilecek özel ekipman bilgisi ve yetenekleri arasındaki bağlantının kurulmasını sağlar. Asama İki - Kalifikasyon Eğitimi’nde, uzmanlık alanlarının her biri için gereken bilgi, yetenekler ve tutumlar geliştirilecek ve bunların uygulanabilir olması gerektiği vurgulanacaktır. Personelin (HUGEP) ve ekipmanın/sistemlerin güvenliğe ilişkin bilgiler, mesleki alanların her biri için belirlendiği biçimde öğretilecektir.

İslenen KonuBölüm 4 – Haberleşme SistemleriBölüm 5 – Radyo Seyrüsefer YardımlarıBölüm 6 – GözetimBölüm 7 – Bilgi İşlem eğitim TalebiBölüm 8 – Sistem Güvenliği eğitimi

Asama Üç - Spesifik eğitimAsama Üç - Spesifik eğitim, eğitimin spesifik bir alanı ya da spesifik HUGEP fonksiyonları

üzerine odaklanır. Bu asama HUGEP yeterliliğinin garanti altına alınması için gereken en son asamadır.

Asama Üç - Spesifik Eğitim’in tamamlanmasından sonra, HUGEP, sertifikasyon yetkisini almak için yeterlilik gereklerini karşılaması için bir değerlendirmeden geçirilecektir.

HUGEP lisanslandırması sistem/ekipman sertifikasyon programları burada tanımlanmamıştır, bununla birlikte, bu eğitim bunu yapabilmek için bir ön şarttır.

İslenen KonuBölüm 9 – Sistem/Ekipman Değerlendirme eğitimiBölüm 10 – Devam eğitimiBölüm 11 – Gelişimsel eğitimBölüm 12 – İnsani Faktörler

Bölüm 2 - Genel Tavsiyeler2.1 Sınıfta Yapılan eğitim için Kullanılacak Yer ve Ekipman

2.1.1 Genel

USHO tarafından geliştirilen TRAINAIR eğitim İdare Tüzüğü (EIT; TRAINAIR Training Management Guideline, TMG), eğitim destek fonksiyonları, eğitimin yapılması, idari destek fonksiyonlarının yanı sıra, eğitim tesislerinin planlanması ve tasarımı konularında ayrıntılı enformasyon içerir. Bir başka el kitabı olan TRAINAIR eğitim geliştirme Tüzüğü (EGT; TRAINAIR Training Development Guideline, TDG) ise, havacılık personeli için düzenlenen eğitim kurslarının gelişim yöntembilimlerinin ayrıntılarını içerir ve eğitim teknikleri, onaylama, kurs takımlarının revizyonu ve uygulanması, testlerin tasarımı, eğitim sonrası değerlendirme, ve buna benzer konularla ilgili belirleyici ilkeleri kapsar. Her iki el kitabında da bulunan materyallerin büyük bir bölümü HUGEP'in eğitimine doğrudan doğruya uygulanamayabilir, buna rağmen hem EIT hem de EGT'nin amacı, sivil havacılık eğitim yöneticilerine eğitim Organizasyonlarını etkili bir biçimde idare etmek için gereken araçları sunmaktır; bunun için HUGEP eğitimi verenler bu araçlardan etkili bir biçimde yararlanabilirler. Hem EIT hem de EGT bu bölümde tartışılan konular üzerine ayrıntılı enformasyonu içermektedir.

2.1.2 Sınıflar ve Ekipmaneğitim gören kişilerin her biri için gerekli olan sınıf alanı üzerine iler sürülen görüşler farklılık

göstermektedir. Sınıftaki her bir yetişkin için kullanılacak “ideal” alan en düşük değer olan 1.4 m 2'den en yüksek değer olan 6.7 m2'ye kadar değişebilmektedir. Bu “ideal” figürler arasında büyük bir fark olmasının nedeni, sınıfların tasarımını yapanların ya farklı sınıf ortamları tahayyül etmeleri ya da sınıfların içindeki ara yollar ve ön tarafta bırakılan boşluk için farklı alanlar hesaplamalarıdır. Sınıfların boyu aşağıdaki faktörler tarafından etkilenmektedir:

a) bir sınıftaki eğitim alan kişi sayısı;

b) eğitim alan kişinin oturduğu sıranın boyu;

c) sınıf düzeni;

d) ara yolların genişliği; ve

e) medya araçlarının (özellikle çeşitli projektörlerin) kullanılması.

Not: Etkin ve iyi kalitede eğitim alabilmek için öğretmen basına düsen öğrenci sayısı, dersin verilme biçimine (hızı bireye ya da gruba göre belirlenen dersler) olduğu kadar eğitim tekniklerine (dersler/demonstrasyonların kullanıldığı seminerler, grup tartışmaları, küçük grup tartışmaları, yaşanan olayların incelenmesi, role oynama, gözetim altında yapılan uygulamalar, v.b.) de dayanmaktadır. Laboratuarlar iki öğretmen için 10-14 öğrenciden fazlası olmayacak biçimde grup ve bireysel gözetimi ve kontrolü gerektirmektedir. eğitim gören kişilerin çok sayıda referans materyallerine gereksinim duymaları ve eğitimin birkaç eğitim tekniğinin aynı anda kullanmasını gerektirmesi durumunda, bu oran hızı gruba göre belirlenen dersler için de kullanılabilir.

Medya araçlarının kullanılması, uygulamalı deneyler ve öğretmen basına düsen öğrenci sayısı, bir sınıfta gerek olan ortak kullanım alanının genişliğini belirlemekte kullanılan önemli faktörlerdendir. Görsel medya araçları arasında en yaygın kullanılanlar; slaytlar, tebeşir/marker tahtaları, projektörler, video teypler ve ressam sehpasıdır. Medya projeksiyon araçlarının (slaytlar, projektörler, TV, v.b.) kullanılmasının, odanın boyu üzerindeki etkisi büyüktür ve bu faktör sınıfların belirlenmesinde dikkate alınmalıdır.

eğitim yöneticileri, HUGEP'in eğitimi için gerekli alanın planlanmasında öğrencilerin çalışma köşeleri, uygulamalı eğitim için gereken alan, öğretim üyelerinin çalışma köşeleri ve depo alanını dikkate almak zorundadır. öğrenci çalışma köşesi alanı, eğitim gören kişinin çalıştığı yüzeyi, herhangi bir ek ekipmanı (terminal, işitsel/görsel, v.b.), bir sandalye ve sandalyenin arkaya itilebilmesi ve hareket ettirilebilmesi için gereken alanı içerir. Çalışma köşesi alanı kavramı, farklı sayıda öğrenci içeren sınıfların boyutlarının belirlenmesi açısından önemlidir. Bir sınıfta her bir öğrenciye düsen toplam alan, sınıfın boyutlarına göre değişiklik gösterir. çalışma alanı içerisindeki uygun bir çalışma yüzeyi çok

önemlidir. HUGEP'in eğitiminde kullanılan çok sayıda referans materyali, bir toplantı salonu sandalyesine eklenen dar yazı yüzeyi tarafından sağlanandan çok daha geniş bir çalışma alanını gerektirmektedir.

Bilgisayarların da HUGEP için kullanışlı yardım araçlarından biri olduğu düşünülebilir. Bilgi vermede amaçlı bir medya aracı olarak kullanılan bilgisayarlar, çoğunlukla tuş takımına ve monitöre sahip masaüstü mikro-bilgisayarlar biçimindedir. Bu bilgisayarlar sözel ve grafik enformasyonu iletebilir ve hem manuel ya da dokunarak yapılan tepkileri hem de sözel tepkileri kabul edebilir. Bilgisayarlar; alıştırmalar, bilgisayar tarafından yönetilen dersler, testler ve simülasyonlar için kullanılabilir.

2.1.3 Öğrenim Ortamıİyi bir öğrenme ortamını sağlamanın anahtarı, rahatsızlık veren unsurların ve diğer istenmeyen

özelliklerin ortadan kaldırılmasıdır. On temel faktör belirlenmiştir:

a) havanın ısısı rahat edilebilecek düzeyde olmalıdır;

b) aydınlatma, çalışma ve okuma için yeterli düzeyde olmalıdır;

c) dikkati dağıtan sesler olabildiği kadar azaltılmak zorundadır;

d) çalışma alanlarının estetik açıdan göze hoş gelmesi zorunludur;

e) çalışma köşeleri konforlu olmak zorundadır;

f) çalışma alanı yeterli olmak zorundadır;

g) çalışma alanı makul surette temiz olmak

zorundadır;

h) eğitim ekipmanı yeterli olmak

zorundadır;

i) görsel medya araçları görülebilir olmak

zorundadır; ve

j) işitsel medya araçları uygun yükseklikte olmak zorundadır.

Bu faktörlerin herhangi birinin tatmin edici olmaması durumunda öğrenci, verilen göreve dikkatini veremeyebilir ve eğitim gören kişinin kötü ortam şartlarına uyum sağlamak için gösterdiği çaba onun yorulmasına neden olabilir.

Yukarıda listesi verilen faktörler arasında en yaygın olarak bilineni, çalışma köşesi konforudur ve sandalyenin rahat olması buna dahildir.

2.2 Performans Değerlendirmesi (Test Edilmesi)Performans değerlendirmesi (test edilmesi) eğitim sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır. Test yapmak,

eğitim gören kişi açısından bir öğrenme yoludur ve onlara birçok avantaj sağlar. Test yapmak aynı zamanda çalışmaya teşvik edip motivasyon sağlar ve öğrenilenleri konfirme edilmesine yardımcı olur. öğretmenler açısından avantajları amaçlara ulaşılmış olduğunun konfirme edilmesi ve öğretim yöntemlerinde çeşitli gelişmeler yapılmasına gerek olup olmadığının anlaşılmasıdır. Testler her zaman, yalnızca eğitim gören kişinin eğitim amacına ulaşıp ulaşmadığını ölçme amacıyla hazırlanmalıdır. Her zaman, eğitim gören kişilere nasıl bir değerlendirmeyle karsılaşacakları bildirilmelidir, su sayede onlar da çabalarını ona göre yöneltebilirler. Verilen bilgiler su maddeleri içermek zorundadır: test yapılırken karşılaşılacak koşullar, eğitim gören kişilerden beklenen performans, ulaşmaları gereken basarı standartlar ve yetersiz performansın sonuçları. Yüzde 100'e ulaşacak biçimde düzeltmelerin yapılması için, bilgi sınavlarındaki ve yetenek testlerindeki hataların eğitim gören kişilerle birlikte gözden geçirilmesi tavsiye edilmektedir. eğitim gören kişilere değerlendirme sonuçları bildirilmelidir ve öğretmenler yerinde olmayan tepkiler için düzeltmeler yapmak zorundadır.

Zaman ve kaynak açısından sınırlamalar her bir amaç için yapılabilecek testin miktarını sınırlayabilir. Bununla birlikte, konunun taşıdığı kritik önem ve performansta karşılaşılabilecek zorluklar; ne zaman, nasıl ve hangi performans değerlendirmelerine gerek olduğu konusunda belirli bir fikir

vermelidir. Genel olarak konuşmak gerekirse, performans ölçümü, eğitim gören kişilerin öğretilen materyali istenilen düzeyde anlayıp anlamadıklarını ve özümseyip özümsemediklerini değerlendirmek için yapılmaktadır.

■ Yetenekleri testle ölçmenin en iyi yolu performans testleridir (eğitim gören kişi amaçta tanımlanan görevi, gerçek ya da simüle edilmiş koşullar altında, yerine getirir).

■ Bilgiyi testle ölçmenin en iyi yolu sözlü ya da yazılı sınavlardır.

■ kişinin tutumları, isiyle ve başka insanlarla olduğu kadar kişisel tavırlarla hareketler ve sorumluluklar hakkındaki hisleridir. Tutumları testle ölçmenin en iyi yolu, anketler yaparak performansın gözlemlenmesidir.

Bu el kitabında Nihai Amaçlar bulunmamaktadır, çünkü Nihai Amaçlar özel görevleri belirtir ve bunlar bir devletten diğerine, bir hizmet sunucudan diğerine ve bir üreticiden bir başkasına büyük değişiklikler gösterebilir. Nihai Amaçlar, Tip Değerlendirme Aşaması’nda verilen kursta kullanılan sistemler ya da ekipmanlara tabidir. Bu amaçlar Yerel eğitim İdaresi ya da sorumlu yetkili tarafından belirlenmeli ve idare edilmelidir. Bunların hepsi test edilmelidir.

Bölüm 3 - Hava Seyrüsefer Hizmetleriyle Tanışmak3.1 Uluslararası, Ulusal Organizasyonlar ve Standartlar

3.1.1 GirişUluslararası düzenlemeler ve hava yasaları, uluslararası hava taşıtı operasyonlarının güvenliğini,

düzenliliğini ve verimliliğini garanti altına almak için yürürlüğe konulmuştur. Uluslararası sahnede, Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması’nın (Convention on International Civil Aviation) 37. Maddesinin hükümlerine uyan USHO, HSH operasyonu için minimum gereksinimler olarak Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar'ı (Anlaşma Ekleri) (Standards and Recommended Practices (Annexes to the Convention)) geliştirir ve benimser. HSG/HTİ sistemlerinin operasyonları, dünyanın her yerinde Hava Seyrüsefer Hizmetleri'nin güvenli yürütülmesini ve karşılıklı yürütülebilirliğini garanti altına almak için ilkeleri ve standartları belirleyen uluslararası organizasyonlar tarafından düzenlenmektedir. Bu organizasyonların arasında USHO, ASHK (Avrupa Sivil Havacılık Konferansı; European Civil Aviation Conference, ECAC), BHY (Birleşik Havacılık Yetkilileri; Joint Aviation Authorities, JAA), EEME (Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü; Institute of Electrical and Electronic Engineers, IEEE) ve başka organizasyonlar bulunmaktadır. Hava seyrüsefer operasyonlarında güvenliğe ve verimliliğe ulaşma; bütün devletlerin eğitim, lisanslandırma, sertifikasyon, v.b.'ne ilişkin Hava Seyrüsefer Hizmetleri için ortak bir standardı kabul etmelerini ve uygulamaya koymalarını gerektirir. Operasyonel uygulamaların uluslararası hizmetler için bir standarda bağlanması, yanlış anlamalardan ya da deneyim eksikliklerinden kaynaklanabilecek masraflı hataları önlemek açısından büyük bir öneme sahiptir. Bu el kitabı ve diğer USHO el kitapları uluslararası HUGEP eğitimine yönelik olmakla birlikte, bir standarda bağlanma gerekliliği, herhangi bir HSH operasyonu için eşit derecede geçerlidir. Bu bölümde yer alan özetler, USHO tarafından benimsenen ve uluslararası HSH operasyonlarında uygulanan havacılık yasasına genel bir bakış açısını içerir.

3.1.2 Eğitim AmacıÖğrenciler ulusal ve uluslararası organizasyonları, düzenlemeleri, ulusal mevzuatı ve çalışma

ortamını tanımlamalıdır.

Koşul: Bir devletin Hava Seyrüsefer Hizmetleri sunucusuyla ilgili özel bir durumunve Uluslararası ve Ulusal yetkililerle ilişkilerin tanımı verilmiştir:

Performans eğitim gören kişi aşağıdakileri tanımlayabilmelidir:a) Uluslararası ve ulusal organizasyonların ve STEU'nun rolü;b) Uygulanabilir uluslararası ve ulusal düzenlemelerin önemi.c) Basarı standardı: Bütün tanımlar, verilen duruma ilişkin temel noktaları

içermelidir.

Bu alt bölüm, aşağıdaki beş (5) parçadan oluşmaktadır:

3.1.1 Giriş;3.1.2 Uluslararası ve Ulusal Organizasyonlar ve Standartlar;3.1.3 çalışma Pozisyonları ve Ortamı;3.1.4 Çevresel Koruma;3.1.5 Bireysel Güvenlik

Konu Orta Düzeydeki Amaçlar - Öğrenciler aşağıdakileri yapabilmelidir:

Düzey içerik

Bölüm 3.1 - Uluslararası, Ulusal Organizasyonlar ve Standartlar3.1.1 Giriş1. Uluslararası ve Ulusal Organizasyonlar

1) Anahtar ulusal ve uluslararası havacılık Organizasyonlarının adlarının yazılması2) Bu Organizasyonların HTİ üzerindeki etkisinin ve bunların birbirleriyle olan ilişkilerinin tanımlanması3) Özel havacılık yasası yapılmasının gerekliliğinin, havacılık yasasının kaynağı ve gelişiminin belirtilmesi.

1

2

1

USHO, ASHK, AVHSGO, BHY

Ulusal yetki, diğerleri…

Tüzük ya da tavsiye örnekleri gösterinUSHO Ek 2, Ek 10, Teknik tavsiyelerUlusal Havacılık Yasası

3.1.2 Uluslararası ve Ulusal Organizasyonlar ve Standartlar

1. USHO 1) USHO'nun amacının ve fonksiyonunun açıklanması

2) USHO'nun mevzuatı bildirmede ve uygulamada kullandığı yöntemlerin belirtilmesi3) USHO teknik tavsiyelerinin tanımlanması

2

1

2

Tarih, anlaşma, uluslararası anlaşma

USHO Ekleri, USHO dokümanları, bölgesel bürolarHSHU, STEU, GHSS USHO Ek 2 ve Ek 10

2. Uluslararası Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

1) HTİ Mühendislik Standartları ve Uygulamalarının farkında olunduğunun gösterilmesi

2) UTTKK'nın amacının tanımlanması

2

2

USHO Ek 1 ve Ek 10Doküman 8071Uluslararası Standartlar, EEME, BHY: UTTKK, güvenilirlik ve elde bulunma konusunda rehberlik materyali

network, iletişim ve frekans tayini konusunda rehberlik materyali

3. Diğer Acenteler 1) diğer uluslararası acentelerin amaçlarıyla fonksiyonlarının ve bunların hava trafik operasyonları ile olan ilgisinin tanımlanması

2 ASHK, AV, BHY, UTBAVHSGO, Afrika, Asya, v.b. yerlerdeki diğer acenteler

4. HavacılıkFederasyonu

1) HUGEP'in, mühendislerin, kontrolörlerin, pilotların, havayolu ve hava sahası kullanıcı birliklerinin amaçlarının ve bunların HTİ ile olan karşılıklı ilişkilerinin tanımlanması

2 UHTGEBF, EEME, UHTKBF, UHYPBFUHTB, IEA, UHSPBK, UHTBDiğer sivil ya da askeri hizmetler


Düzey içerik

5. Uluslararası Boyut

1) Devletler arasındaki ilişkilerin ve bu ilişkilerin HTK operasyonlarıyla olan ilgisinin açıklanması

2 Uyum sağlama, akış yönetimi, iki taraflı anlaşma, radar bilgisinin ya da diğer enformasyonların paylaşılmasıUluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (USHO)ASHKUyum sağlama programı AHTKUBP/AHTİP

2) Uluslararası ve Ulusal HTK düzenlemelerinin yasal çatısının farkında olunduğunun gösterilmesi

2 USHO, AVHSGO, UTB….

3) Bir dizi uluslararası teşekkülün rollerinin ve spesifik fonksiyonlarının farkında olunduğunun gösterilmesi

2 Önemli araştırmalar, araştırma programları ve politika dokümanları, GHSS

6. Ulusal Mevzuata İlişkin Prosedürler

1) Mevzuatın belirlenme ve uygulanmasında kullanılan yöntemlerin tanımlanması

2 USHO Ek 15, HBH, HBY, HBS, SUPYayının türü, HBDK, NON-HBDKHiB, bütünleştirilmiş havacılık enformasyon paketi, ulusal mevzuat

2) Gereken yükümlülüklerin ve sorumlulukların belirtilmesi

1 Teknik ve operasyonel sorumlulukSistem yönetimi

7. Ulusal Düzenleme Kurumu

1) Teknik prosedürler için sertifikasyondan ve mevzuatın zorunlu kılınmasından sorumlu teşekkülün belirtilmesi

1 Bölüm, kalite kontrolü, güvenlik yönetimi, kullanımdaki dokümanlar

2) Düzenleyici teşekkülün kendi güvenlik düzenlemelerini ve sorumluluklarını nasıl yerine getirdiğinin tanımlanması

2 Teknik güvenlik bölümü, fazlalık politikası

8. Ulusal Havacılık Federasyonu

1) Ulusal HUGEP'in, pilot, kontrolör, hava sahası kullanıcı kuruluşlarının amaçlarının ve bunların HTİ ile olan karşılıklı etkileşiminin tanımlanması

2 Ulusal OrganizasyonProfesyonel Organizasyon ve uluslararası teşekküle temsil edilme

9. UlusalOrganizasyonlar

1) Ulusal SHi'nin tarihinin ve Organizasyon yapısının tanımlanması

2 Kendi ulusal Organizasyonunuzun tarihi, ulusal politika, acentelerMerkez Büro, düzenleyici, hizmet sunucu

2) Uygun ulusal acentelerin amaçları ve fonksiyonları ve bunların HTİ operasyonlarıyla olan ilgisinin tanımlanması

2 Sivil havacılık idare acenteleri, kendi Organizasyon ya da bölümünüz, devlet acenteleri, askeri acenteler ….


Düzey içerik

3) Organizasyon yapısının ve Ulusal SHi içerisindeki önemli bölümlerin, özellikle de teknik Organizasyonun, fonksiyonlarının tanımlanması

2 Hizmet sunan organizasyonTeknik organizasyon akış seması, kontrol merkezleri, operasyonel akış seması, havaalanlarımerkezden uzaktaki şubelerin sivil/askeri arabirimleriDiğer ulusal ya da uluslararası arabirimler, iki taraflı anlaşmalar

4) Operasyonel hizmetlerin tanımlanması ve verilmekte olan Hava Seyrüsefer Hizmetleri'nin (HSH) ve Hava Trafik Hizmetleri'nin listesinin yapılması

2 HTİ (HTH, HTAY, HSY)HTK (AKM, KUL, YAK) UBH/HBH, Alarm.…

3.1.3 Çalışma Pozisyonları ve Ortamı

1. Genel 1) İşyerinin, yangın ve güvenlik düzenlemelerinin tanımlanması

2 Basit bir ilk yardım kursundan geçilmesi, yangın çıkısı, güvenlik düzenlemesi, bina, tuvalet, kimlik kartı

2) Sistemlerle ilgili bakım politikasının, güvenlik politikasının ve kalite kontrolün tanımlanması

2 Bakım anlayışı ve felsefesi, sistem sertifikasyonu, ISO sertifikasyonu

3) Çalışma pozisyonlarıyla ilgili ekipmanın tanınması

3 Stores and talep süreciGüvenlik prosedürü, ekipmanın sertifikasyonu, araçlar, ölçüm cihazları

4) Binanızı çevreleyen ortamın tanımlanması

2 Havaalanı ortamı, asfalt iniş meydanı prensipleri, güvenlik, kimlik kartı, SEYA'nın lokasyonu….

5) Bu ortam için geçerli olan özel prensiplerin tanımlanması

2 SEYA istasyonu, güvenlik prensipleri, güç kaynağı ve lojistik hizmet sunanlar, yangın söndürme ekibi …….Havaalanı ortamında sürüş yapmanın özel prensipleri, telsizin kullanılması (telsiz lisansı), AiS/lokalizer test aracı…….

2. Öğrenim Ziyaretleri 1) Teknik ve operasyonel HTİ tesislerinin tanındığının gösterilmesi

0 Teknik oda, merkezden uzaktaki şubeler, AKM, KUL, YAK, HBHRadar, SEYA ve haberleşme tesisleri

2) Havaalanı tesislerinin ve yerel operatörün tanındığının gösterilmesi

0 Havaalanı hizmetleri, havayolları, gümrük….

3.1.4 Çevresel Koruma

1. Çevresel Koruma 1) Çevresel korumanın öneminin anlaşılmış olması

1 Hava, su, gürültü

2) iyonize olmayan elektromanyetik radyasyonun öneminin ve tehlikesinin anlaşılması

1 Güç vericisi ve radar vericisi

Konu Orta Düzeydeki Amaçlar - Öğrenciler aşağıdakileri

yapabilmelidir:

Düzey içerik

3.1.5 Bireysel Güvenlik

1. Bireysel Güvenlik 1) Çalışma ortamında bireysel güvenliğe ilişkin sorumlulukların genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Güvenlik beyannamesi, yüksek voltaj önemleri

2) Ekipman tarafından yaratılan ya da çalışma ortamında bulunan, sağlık ve güvenlik açısından potansiyel tehlikelerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 İlk yardım….

3) Bu türden ekipmanla ya da bu ekipmanlara yakın çalışan kişiler için güvenlik prosedürlerinin belirtilmesi

1 Radar ışını, tehlikeli materyallerin kullanılması (TR hücreleri, radyoaktif elementler içeren parçalar)…..

4) Konuyla ilgili herhangi bir yasal gerekliliğin belirtilmesi

1 Kullanılmakta olan prosedürler, şirket prensipleri, ulusal prensipler

3.2 Hava Trafik Hizmetleriyle, Hava Sahası Standartlarıyla, Meteoroloji ve Altimetriyle Tanışmak

3.2.1 GirişHUGEP'ler HSG/HTİ sistemleri/ekipmanlarıyla ilgili ve kullanıcılar üzerinde etkisi olabilecek

birkaç kritik görevi yerine getirmektedir. HUGEP'ler, yaptıkları çalışmanın bu sistemler üzerindeki etkisini tam olarak anlayabilmek için, Hava Trafik İdaresi (HTİ) gibi operasyonel ortam hakkında sağlam bir bilgiye sahip olmak zorundadır. HTİ sistemleri Hava Trafik Hizmetleri'nin emin, güvenilirliğe sahip ve verimli bir biçimde verilebilmesi açısından hayati önem taşır. Sistemin işleyişindeki kesintilerin doğuracağı sonuçlar ve bunların kullanıcılar (örneğin pilotlar, hava trafik kontrolörleri) üzerindeki doğrudan etkisi, güvenli olmayan durumlara neden olabilir ya da havaalanı operasyonlarında aşırı gecikmelere yol açabilir.

HUGEP değişen ısı ve hava durumlarının HSG/HTİ Sistemleri üzerindeki etkilerini anlamak zorundadır. örneğin, yüksek düzeydeki nem ya da kar birikmesi telsiz frekansları üzerinde olumsuz etki yaratabilir. HUGEP'ler aynı zamanda altimetriden de, yani yükseklik, irtifa ve uçuş düzeyinden de iyi anlamak zorundadırlar.

Bu alt bölümdeki özet, bu unsurların genel bir açıklamasını yapmaktadır.

3.2.2 Eğitim AmaçlarıÖğrenciler Hava Trafik Hizmetlerini, hava sahası Standartlarını, Meteorolojiyi ve Altimetriyi tanımlamalıdır.

Koşul: Eğitim gören kişiler; Hava Trafik Hizmetleri, hava sahası Standartları,Meteoroloji ve Altimetri konularında, ayrıca simüle edilen durumlaryoluyla genel bir bilgi edinecektir.

Performans Eğitim gören kişi, aşağıdakileri tanımlayabilmelidir:a) ulusal HTİ hizmetlerinin, alıcıların ve müşterilerin rolü;

b) ayırma standartlarının ve çarpışmanın önlenmesinin önemi;c) meteoroloji ve altimetrinin önemi ve bunların operasyonları nasıl

etkilediği.

Basarı Bütün tanımlar, verilen durumun temel noktalarını içermelidir.

Standardı

Bu alt bölüm, aşağıdaki sekiz (8) parçadan oluşmaktadır:

3.2.1 hava sahası Kullanıcıları ve Müşteri ilişkileri;3.2.2 Hava Trafik idaresi;3.2.3 Ayırma Standartları ve çarpışmanın Önlenmesi;3.2.4 Meteoroloji, Altimetre ve Düzey Tayini;3.2.5 Atmosfer ve Atmosferik Süreçler;3.2.6 Meteorolojik Görüngübilimler ve Yasa Halinde Toplama;3.2.7 Meteoroloji Araçları ve Ekipmanı;3.2.8 Altimetri ve Operasyonel Yönleri.


Düzey içerik

Bölüm 3.2 -Hava Trafik Hizmetleriyle, hava sahası Standartlarıyla, Meteoroloji ve Altimetriyle Tanışmak

3.2.1 hava sahası Kullanıcıları ve Müşteri ilişkileri

1. Sivil Havacılık 1) Sivil hava taşıtı için farklı hava sahası gerekliliklerinin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Ticari uçuş, eğlence amaçlı uçuş, yamaç paraşütçüleri, balonlar, GUK, AUK….

2. Askeri Havacılık 1) Askeri uçaklar için farklı hava sahası gereksinimlerinin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Alçak düzeyde uçuş, test uçuşu, özel operasyonları, eğitim.…

3. Pilotların Beklentileri ve Gereksinimleri

1) Pilotların beklentilerinin ve gereksinimlerinim genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0

4. Müşteri ilişkileri

1) HTİ'nin bir hizmet sunucu olarak rolünün belirtilmesi

2) HTİ'nin hangi yollardan sermaye temin ettiğinin bilinmesi

1

1 Sermaye temin etme sistemi, yolda alınan ücret, iniş ücreti, müsaade sistemi (AVHSGO)

3.2.2 Hava Trafik idaresi

1. Terminoloji ve Ölçüm Birimleri

1) HTİ'ne uygun terminoloji ve ölçüm birimlerinin uygulanması2) HTİ terminolojisinin anlaşıldığının gösterilmesi

3

2

Sözlükçe, AKM, YAK, KUL, TMA, KEB….

2. Hava Trafik idaresi Hizmetleri

1) Uçuş türlerinin tanımlanması

2) HTİ hizmetleri bölümünün açıklanması

3) hava sahası Organizasyonunun ve bununla ilgili kavramların farkında olunduğunun gösterilmesi

2

2

2

USHO Ek 11

HBY, ulusal hizmetler

AUK, GUK, KEGUK, sivil, askeri….Ulusal sınırlar içindeki havayolları, TMA, KEB


Düzey içerik

4) HTK'ün işlevlerinin, HTK tarafından verilen hizmetlerin ve farklı HTK görevlerinin tanımlanması

2 USHO Ek 11

5) Sektörizasyonun tanımlanması 2 Sektörizasyon prensibi, bilgi sektörleri, fiziksel sektörler….

6) Ekran üzerinde gösterilen verinin tanımlanması

2 Radar izleme, iGR kodu, etiketler, haritalar….Bir kontrolör pozisyon ekranının görülmesiUçuş bilgi bölgesi, Saha kontrol merkezi, Terminal Manevra alanı, YAK, KUL.

7) Yer kontrolün fonksiyonunun tanımlanması

2

8) Meydan kontrolün fonksiyonunun tanımlanması

2

9) Yaklaşma kontrolün fonksiyonunun tanımlanması

2 AKM'nin görevi, yaklaşma, meydan ve okyanus kontrol

10) Yol aşaması kontrolünün tanımlanması 2

11) Kontrol transferinin tanımlanması 2

3. Uçuş Bilgi Hizmeti 1) UBH'nin tanımlanması 1 USHO Ek 11, AIP

2) UBH'nin kapsamının tanımlanması 1 Ulusal Organizasyon, UBM

3) UBH hükümleri sorumluluğunun açıklanması

2 OTBH, UHMB, TEL, veri hattı….

4) Bilgi iletimi yöntemlerinin belirtilmesi 1

5) Hava taşıtına bilgi verilmesi 3 SEYA'ların durumu, hava, uçuş güvenlik bilgisi, HiB….

4. Alarm Hizmeti 1) ALRS'nin tanımlanması 1 USHO Ek 11

2) ALRS'nin kapının tanımlanması 1

3) Acil durum safhaları arasındaki, tehlike ve aciliyet sinyallerinin arasındaki farkın anlaşılması

2 Şüphe, ikaz, tehlike, mayday, pan, görsel sinyallerSorumluluklarYerel organizasyon

5. Hava Trafik Akış idaresi

1) HTAY'ın tanımlanması 1 Akış kontrol, Bütünleştirilmiş ilk Uçuş Planı Bilgi işlem Sistemi (BiUPiS), Merkezi Akış idare Birimi (MAYB), slot, ulusal Organizasyon ve arabirim….

2) HTAY'ın kapsamının tanımlanması 2 Uçuş planının alanları ve bunların kullanımları

3) Bir uçuş planının içeriğinin farkında olunduğunun gösterilmesi ve farklı bölgelerin belirtilmesi

2 Merkezler arasındaki iletişimler, OLVD mesajları, tahmini zamanlar

4) Bir uçuş planının yaşam döngüsünün açıklanması

2


Düzey içerik

6. Havacılık Bilgi Hizmetleri (HBH)

5) HTAY hükümleri sorumluluğunun açıklanması

2 Veri tabanı, AVHSGO MAYB….

6) HTAY'ni sağlamanın yöntemlerinin belirtilmesi

1

1) HBH'nin ve havacılıkla ilgili mevzuatla yükümlü sorumlu teşekküllerinin tanımlanması

1 USHO Ek 15 SHi, silahlı kuvvetler….

2) Mevzuatın bildirilme ve uygulanma yöntemlerinin tanımlanması

1 USHO Ek 15Hava kodu, HBY, HiB, ADEN, HBS, ulusal hizmetler

3) HBH'nin yapısının, sorumluluk sahasının ve ulusal hava trafik hizmetleri içerisindeki pozisyonun tanımlanması

1 USHO Ek 15

4) Havacılık Bilgi Yayını'nın (HBY) tanımlanması

2 USHO Ek 11Data içerikler of HBY, ADEN, HBS. yayın çeşitleri (HBDK, NON-AIRAC), veri toplama, hazırlık ve veri formatı, dağıtım kanalları.

5) Havacılık haritası çıkarma hizmetinin tanımlanması

1 USHO Ek 4Tabloların çeşitleri, operasyonel kullanılışı ve dağıtım kanalı

6) Havacılık Bilgi Düzenleme ve Kontrol (HBDK) ve Havacılık Bilgi Sirküleri (HBS)'nin tanımlanması

1

7. Hava SahasıYönetimi

1) Tanımlanması ASM 1

2) HSY'nin kapsamının tanımlanması 2 Uygulamalar, havayolları sistem tasarımı, noktalar, harita tasarımı.Referans dokümanı

3) HSY'nin sağlanması sorumluluğunun açıklanması

2 Hava sahası delegasyonu (eğer varsa)

4) Hava sahası yönetmenin yöntemlerinin belirtilmesi

1 Hava sahasının esnek kullanımı, hava sahası tasarımı

8. Belirli Durum

1) HTİ'nin karşılaştığı sorunların tanımlanması

2 Hava koşulları, ortam, özel uçuşlar, silahlı kuvvetler etkinliği, acil durumlar, arama ve kurtarma operasyonu, uçak kaçırma, hatalı hava taşıtı ekipmanı, hatalı yer ekipmanı

9. Sistem ve Ekipman

1) HTİ için sağlanan ekipman ve tesislerin operasyonel öneminin tanımlanması

2 Güvenilirlik, fazlalık, kısıtlılık, prosedür yedeği (backup)


Düzey içerik

10. Koordinasyon 2) Ekipman hatası durumunda geçerli acil durum prosedürünün tanımlanması

2 Sorumluluklar, kısıtlama, acil durum prosedürü

1) Koordinasyon ve transfer prensibinin açıklanması

2) Koordinasyonun gerekliliğinin anlaşılması3) Koordinasyon yollarının tanımlanması

2

3

2

Bildirme, pazarlık, anlaşma, uçuş bilgisinin transferi, yerel anlaşmalar, ülkeler arasındaki iki taraflı anlaşmalar.

Veri hattı, telefon, dahili haberleşme (intercom), ses

3.2.3 Ayırma Standartlar ve Çarpışma Önleme

1. DikeyAyırma

1) Dikey ayırma standartlarının ve uygulamalarının belirtilmesi

1 Standart ayırma, ADAM (HBY, USHO)

2. Yatay Ayırma 1) Uzunlamasına ayırma standartlarının ve uygulamalarının belirtilmesi 2) Yatay ayırma standartlarının ve uygulamalarının belirtilmesi

1

1

Zaman ve mesafe tabanlı ayırmaHava taşıtı performansı

3. Görsel ve Coğrafi Ayırma

1) Görselayırmanın hangi durumlarda kullanılabileceğinin belirtilmesi2) Coğrafi ayırmanın kullanılışının açıklanması

1

2

Pilot tarafından yapılan ayırma

4. Kuyruk Türbülansı Ayırma

1) Kuyruk türbülansı kategorilerinin ve ayırmanın açıklanması

2

5. Radar Ayırma

6. ÇarpışmaÖnleme

1) HTH'dne radar kullanılışının açıklanması2) Radar ayırma standartlarının ve uygulamalarının açıklanması1) Havada Çarpışma Önleme Sistemi'nin ve HTK operasyonlarının etkisinin açıklanması2) Çatışma ikaz sistemlerinin ve bunların HTK operasyonları üzerindeki etkisinin açıklanması.

2

2

2

2

HÇÖS, TiÇS ….

OSÇi, KSÇi, MGiU, TAiU….

7. Ayırma 1) AKM için geçerli olan ayırma standartlarının genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi2) YAK ve KUL için geçerli olan ayırma standartlarının genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0

0

Kontrolörlerin AKM ayırmayı nasıl yaptıklarının açıklanması, hatalı ekipman nedeniyle sınırlamaYAK ve KUL'un tanımlanması(ayrıca bkz. AKM, YAK ve KUL'un fonksiyonları)

8. HTİ Simülatörüyle Tanışma

1) HTK simülatörleri ya da uçuş simülatörü üzerindeki pratik çalışmalar yoluyla, operasyonel HTK'ün rolünün anlaşılmış olduğunun teyit edilmesi

3 Simülatörler üzerinde çalışma (AKM/YAK simülatörü, KUL simülatörü, uçuş simülatörü.…), bir uçuş planının izlenmesi


Düzey içerik

2) Operasyonel personel arasındaki sağlıklı haberleşmelere olan gereksinimin açıklanması

3) Operasyonel personel ve teknik personel arasındaki sağlıklı haberleşmelere olan gereksinimin açıklanması

2

2

Uçuş sırasında AKM, KUL, YAK ile UBH'nin ve her adımda kullanılan bütün teknik sistemlerin rolünün görülmesiSektörler arasındaki, merkezler arasındaki koordinasyon

Sistem arızası durumunda sağlıklı haberleşmeler, yeni özelliklerin tanımlanması, sorunların belirlenmesi….

9. Tanışma Ziyaretleri 1) istasyona tanışma ziyaretine gitmek2) Operasyonel istasyonların HTK operasyonlarına ilişkin amacının, fonksiyonunun ve rolünün belirtilmesi için çeşitli operasyonel istasyonların ziyaret edilmesi

0 0

Ziyaretler

3.2.4 Meteoroloji, Altimetre ve Düzey Allokasyonu - Giriş

1. Terminoloji ve Ölçü Birimleri

1) Meteorolojide kullanılan terminoloji ve ölçü birimlerinin farkında olunduğunun gösterilmesi

1 Sözlükçe ve kısaltmalar

2. Havacılık, HTİve Meteoroloji

1) Meteorolojinin havacılıktaki ve HTK ortamındaki öneminin açıklanması2) Teknik sistemlerin HTK operasyonlarına nasıl katkıda bulunduğunun açıklanması3) Hava ölçüm sistemlerinin fonksiyonunun ve performansının tanımlanması

2

2

2

Operasyonel bakış açısından

3. Meteoroloji Hizmetlerinin Organizasyonu

1) Meteorolojik ofislerin temel görevlerinin, organizasyonlarının ve çalışma yöntemlerinin belirtilmesi2) Meteorolojik bilginin iletilmesine ilişkin uluslararası ve ulusal standartların belirtilmesi

1

1

1

Yerel, ulusal ve uluslararası meteorolojik ofislerYerel, ulusal ve uluslararası meteorolojik ofisler

Ulusal hizmetler, HTİ sistemlerinizle arabirimAğlar, uydu, Meteosat….

3.2.5 Atmosfer ve Atmosferik işlemler

1. Bileşim ve Yapı 1) Atmosferin bileşiminin ve yapısının belirtilmesi

1 Gazlar, katmanlar, trofosfer, stratosfer, mesosfer, termosfer

2. StandartAtmosfer

1) UASA unsurlarının ve bunların neden tanımlandığının tanımlanması

1 USHO standart atmosfer, ısı. basınç, yoğunluk

3. Hava Kitleleri ve Genel Hava Dolaşımı

1) Tipik hava kitlelerinin kaynak noktalarının ve genel lokasyonunun belirtilmesi

1 Kutupsal, arktik, ekvator, deniz ve kıtasal….


Düzey içerik

Cephe Sistemleri2) Yeryüzü üzerindeki ana rüzgar sistemlerinin belirtilmesi3) Yüksek ve alçak basınç sistemlerinin tanımlanması4) Çeşitli cepheler ile bunlarla ilişkilihava durumları arasındaki farkların belirtilmesi

1

1

1

Kutupsal, doğu rüzgarları, batı rüzgarları, bölge….Alize rüzgarları, iki dönence arası yaklaşma bölgesiSıcak cephe, soğuk cephe, kapalı cephe….

4. Sıcaklık andIsı

1) Sıcaklığın taşınmasına neden olan süreçlerin ve atmosferin nasıl ısındığının anlaşılması2) Isının nasıl değiştiğinin tanımlanması

1

1

Radyasyon, konveksiyon, iletim, türbülans

5. Atmosferdeki Su

1) Hava doyma düzeyiyle ilgili terimler arasındaki farkın anlaşılması

2 Doyma, yoğunlaşma, buharlaşma, göreceli nemlilik, çiğ noktası

6. Hava Basıncı 1) Basınç, ısı ve irtifa arasındaki ilişkinin tanımlanması

1 HAB ve DDB tanımı, DSiB tanımı, DSiB hesaplama, standart basınç, HTİ'nde kullanılışı (ayrıca bkz. altimetre ayarı)

3.2.6 Meteorolojik Görüngüsel ve Sisteme Bağlama

1. Bulutlar 1) Bulutların ve bulut çeşitlerinin oluşumu için gereken farklı durumların anlaşılması ve bunların belirleyici özelliklerinin belirtilmesi2) Bulutların yoğunluğunun nasıl ölçüldüğünün belirtilmesi3) Bulut tabanının ve tavanının tanımlanması

1

1

1

2. Yağış 1) Havacılıkta yağışın öneminin ve yağış tiplerinin belirtilmesi

1 Yağmur, kar, karla karışık yağmur, dolu

3. Görüş 1) Görüşün nasıl ölçüldüğünün ve HTİ açısından öneminin belirtilmesi

1 PGM, kamera, veri iletimi, AiS kategorileri üzerindeki etkisi

4. Rüzgar 1) Rüzgar fenomenlerinin ve çeşitlerinin öneminin belirtilmesi2) Rüzgarın nasıl ölçüldüğünün belirtilmesi

1

1

5. Meteorolojik Tehlikeler

1) Havacılıktaki meteorolojik tehlikelerin belirtilmesi

1 Türbülans, fırtınalar, buzlanma, rüzgar makaslaması (wind shear)….

6. HTİ Üzerindeki Etkisi 1) Farklı atmosfer durumlarının HTİ operasyonları üzerindeki etkisinin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Örnekler verilmesi


Düzey içerik

7. MHR ve TAT Kodu 1) MHR ve TAT kodunun hedefinin ve kullanılışının açıklanması

2 Havaalanında gözlem, MHR/SPEC, tahmin TAT/TREND, havacılık hava raporu

2) MHR'nun içeriğinin tanımlanması 1 Mesajın içeriği, rüzgar, görüş, hava türü, bulutlar, ısı, çiğ noktası, basınç

3) MHR tablosunu kullanarak bir MHR'nu dekode edilmesi

2 MHR ve yorumlama örnekleri

4) TAT kodunun içeriğinin tanımlanması

1 Örnek of Terminal Sahası Tahmini mesaj ve yorumlama

8. Önemli Hava Bilgisi

1) ÖMB'nin hedefinin ve kullanılışının tanımlanması

1 Terminal Sahası Tahmininin içeriği, örnekler

2) GAMET'in hedefinin ve kullanılışının tanımlanması

1

3) AIRMET'in hedefinin ve kullanılışının tanımlanması

1

4) ÖHH ve ÖHH-A kartının hedefinin ve kullanılışının tanımlanması

1

9. Tipik Durum 1) Bölgesindeki tipik hava durumunun belirtilmesi

1 Örnekler

3.2.7 Meteoroloji Araçları ve Ekipmanı

1. Meteoroloji Algılayıcıları

1) Her bir aracın ana işlevlerinin açıklanması

2 Algılayıcılar, anemometreler, Pist Görüş Mesafesi (PGM), barometreler, silometre

2) Her bir ekipmanın teknik prensibinin ve bunların lokasyonlarının açıklanması

2 Her bir sistemin teknik tanımı, ekipmanın fotoğrafı….

3) ilgili ölçümlerin ve aletlerin nasıl kullanıldığının belirtilmesi

1 Sistem diyagramı (küresel)

4) Meteosat'ın tanımlanması 1 Radar, display, dağıtım, yaklaşma için kullanma….

5) Meteoroloji ve yer radarının ana fonksiyonunun açıklanması

2 Radar, display, dağıtım, yaklaşma için kullanılması….Yaklaşma displayinin ziyaret edilmesi

2. Dokümanlar 1) Ulusal ve uluslararası ana dokümanların belirtilmesi

1

3. Bilgi 1) Meteorolojik bilgi iletiminde kullanılan farklı ağların belirtilmesi

1 Dağıtım sistemi, ağ, Infonet, iletilen verinin türü.

2) Meteorolojik mesajların ve raporların tiplerinin belirtilmesi

1 MHR, SPECI, ÖMB, UBH….

3) Yayın sisteminin içeriğinin, ana fonksiyonunun ve belirleyici özelliğinin tanımlanması

1 OTBH, UHMB


Düzey içerik

4. Biriminizde Kullanılmakta Olan Sistem

1) Meteorolojik bilgi ileten sistemin bir blok diyagram yardımı ile tanımlanması2) Sistemin bakımıyla görevlendirilmiş HUGEP'in adlarının sayılması

2

1

Sistemin blok diyagramı

HUGEP grubunun adı ve onlarla nasıl bağlantı kurulacağı

3.2.8 Altimetri ve Operasyonel Yönler

1. AtmosferParametreleri ve irtifa

1) Atmosferin altimetri açısından genel olarak dikkate alınacak özelliklerinin belirtilmesi

2) DSYB ve DDB arasındaki farkın açıklanması

3) Atmosferin farklı parametrelerinin açıklanması4) DSiB atmosfer basıncının açıklanması5) iki spesifik altimetre hatasının belirtilmesi

1

2

2

2

1

Atmosfer, basınç, standart atmosfer

DSYB ve DDB'nin tanımı

Atmosfer katmanları, USHO standart atmosfer – UASA, basınç lapse rate (UASA)..ın tanımı the DSiB, DSiB hesaplanması, örnekStandart olmayan atmosfer durumlarından kaynaklaran altimetre hataları

2. Altimetreler Üzerindeki Isı Etkisi

1) Isıdan kaynaklanan altimetre hatalarının tanımlanması 2) Isı tablosu yardımıyla bir hata örneğinin tanımlanması

2

2

Gösterge irtifaları, gerçek irtifa

UASA'dan alınan ısı sapma tablosu, harita örneği

3. Altimetre Üzerindeki Basınç Etkisi

1) Bir çizim yardımıyla farklı basınç durumlarında altimetre hatalarının tanımlanması

2 Standart, alçak ve yüksek basınç durumlarıAltimetre ayarı

4. Altimetre Ayarları 1) Bir çizim yardımıyla farklı altimetre ayarlarının tanımlanması2) Bir çizim yardımıyla kullanılabilir en alçak uçuş düzeyinin gösterilmesi

2 Uçuşta ya da yer HAB ayarında, DSiB ayarı, standart ayar, uçuş düzeyi ve ayırma, DSYB ayarı

5. Uçuş Prosedürleri

6. Altimetri

7. Geçiş Düzeyi

8. Düzey Allokasyon

1) Kalkış, yol aşaması ve varış uygulamalarının tanımlanması1) Yükseklik, irtifa ve uçuş düzeyi arasındaki ilişkinin anlaşılması1) Geçiş düzeyi, geçiş irtifaları ve geçiş katmanı arasındaki ilişkinin anlaşılması1) Seyir düzeyi allokasyon sisteminin tanımlanması

2

3

3

2

Kalkış prosedür geçiş irtifa, geçiş düzeyi ve geçiş layer, uçuş düzey ve ayırma, alçak basınç durum

Kullanılabilir en alçak uçuş düzeyi

HAB, DSiB, standart basınçVarış, kalkış, v.b. için örnekler verilmesiUçuş düzeyleri, irtifalar, yükseklikler Örnekler verilmesi

3.3 HSG/HTİ Kavramlarıyla Tanışma

3.3.1 Girişhaberleşme, Seyrüsefer, Gözetim ve Hava Trafik idare sistemleri, Hava Seyrüsefer Hizmetlerinin

verilmesi için kullanılan en temel araçlardır. HUGEP'in ana görevleri; bu sistemleri operasyona tümüyle hazır tutarken sistemlerin bakımını ve tadilatını (modifikasyon) yapmak, onları tamir etmek ve geliştirmektir. Sistemin işleyişindeki kesintilerin doğuracağı sonuçlar ve bunların kullanıcılar (örneğin pilotlar, hava trafik kontrolörleri) üzerindeki doğrudan etkisi, güvenli olmayan durumlara neden olabilir ya da havaalanı endüstrisindeki operasyonlarda aşırı gecikmelere yol açabilir.

Bu alt bölümdeki özet, güç dağıtımı da dahil olmak üzere, bu unsurların genel bir açıklamasını yapmaktadır.

3.3.2 Eğitim AmacıÖğrenciler HTİ için kullanılan SEYA'ları, haberleşme, gözetim ve bilgi işlem sistemlerini tanımalıdır.

Koşul: Ulusal HSH müşterileri, kullanıcılar tanıtılmış, sistemlerin ana hatlarıöğretilmiş, belirli durumlar simüle edilmiştir.

Performans Eğitim gören kişi, ulusal HSH'nde kullanılan seyrüseferi, haberleşmeyi,gözetimi, bilgi işlemi, güç dağıtımını ve uydu seyrüsefer sistemlerini tanımlayabilmelidir.

Başarı Bütün tanımlar verilen durumun temel noktalarını içermelidir.Standardı

Bu alt bölüm, aşağıdaki yirmi dokuz (29) parçadan oluşmaktadır:

3.3.1 Sesli haberleşme 3.3.16 Gelecekteki Sistemler3.3.2 Hava – Yer – Hava 3.3.17 Radar istasyonu3.3.3 Yer – Yer 3.3.18 Ağlar3.3.4 Kayıt Yapılması (iki grup bir konuyu işleyebilir)

3.3.19 HTİ Spesifik Ağları

3.3.5 Veri Hattı Haberleşmeleri 3.3.20 Bilgi işlem (Bi)3.3.6 Seyrüsefer 3.3.21 Radar Bilgi işlem3.3.7 Radyo Seyrüsefer Yardımları 3.3.22 Uçuş Planı Bilgi işlem3.3.8 Uydu Tabanlı Sistem – KSUS Teknik Genel Açıklama – Uydu Seyrüsefer

3.3.23 Display

3.3.9 Hava Taşıtı Sistemleri 3.3.24 Online ve Ortamsal Veri3.3.10 Uçuş Kontrolleri 3.3.25 Tesisler3.3.11 Gözetim ve Radarlar 3.3.26 Güç Kaynağı3.3.12 Radar 3.3.27 Havalandırma3.3.13 Yer Hareket Kontrol 3.3.28 Görüntüleme3.3.14 Radar Formatları 3.3.29 Elektromanyetik uyumluluk3.3.15 Otomatik Gözleme Dayalı Sistem

Konu Orta Düzeydeki Amaçlar - Öğrenciler aşağıdakileri yapabilmelidir

Düzey içerik

Bölüm 3.3 - HSG/HTİ Sistemleriyle Tanışma3.3.1 Sesli haberleşme - Genel1. HAB Sistemi ve Ekipmanı

1) Bir sesli haberleşme sisteminin işlevsel unsurlarının tanımlanması

2 Radyo, Yer-Hava, Yer-Yer, anahtar, dahili haberleşme (intercom), telefon

2) HTK'deki sesli haberleşme sisteminin amacının açıklanması

2 Operasyonel amaç, HTK'de radyonun kullanılması, sektörizasyon, frekansların sayısı, özel frekanslar, tehlike

3) Sesli haberleşme için kullanılmakta olan kavramların ve terminolojinin tanımlanması

1

4) Sesli haberleşme sistemlerinin prensiplerinin açıklanması

2

2. Radyo 1) Radyo prensiplerinin belirtilmesi 1 Frekanslar, faz, güç kaynağı, periyod, titreşim (pulsasyon), dalga boyuiki kutuplu (dipol) anten

2) Radyo dalgalarının özelliklerinin tanınması

1 E-Alan, M-Alan, polarizasyon

3) Elektromanyetik yayılma prensiplerinin tanımlanması

2

4) Frekans bandlarının kullanılışının, özelliklerinin ve sınırlamaların belirtilmesi

1 Frekans spektrumu ve bandlarıFrekans allokasyonları, HF, VHF, UHF, frekans kanallamaHTK'de kullanılan frekans bandları, haberleşmeler, seyrüsefer ve havacılık mobil hizmetindeki diğer uygulamalar

5) Radyo dalgalarının yayılmasını etkileyebilen farklı faktörlerin belirtilmesi

1 Abzorpsiyon, yansıma, kırılma, dağıtma

3. RadyoKomünikasyonu

1) Bir alıcı ve verici sisteminin çalışma prensiplerinin tanımlanması

2 Ses frekansı, taşıyıcı, çeşitli modülasyon türleri, bulma, sintisayzır….

2) Bir alıcı sistemini oluşturan parçaların basit bir blok diyagramla tanımlanması

2 Mikrofon, bas-konuş, amplifikatör, osilatör, modülator, anten….

3) Bir verici sistemini oluşturan parçaların basit bir blok diyagramla tanımlanması

2 Mikser, dedektör, OKK, gürültü bastırma….

4. YasalGereklilikler

1) USHO yasal gerekliliklerinin belirtilmesi

1 Haberleşmelerin kaydedilmesi ve alıkoyulmasıEk 10 Cilt IIKanal ara bırakma

5. OTBH veUHMB Hizmeti

1) Otomatik Terminal Bilgi Hizmetlerinin tanımlanması

2 Mesaj formatı, içerik, frekansları, ulusal

2) Otomatik veri hattının tanımlanması 2 Veri hattı, HTHARS, HRAK


Düzey içerik

OTBH, MHR ve UHMB'ne hizmet

620/623, HTUC ağlar, MHR

3.3.2 Hava - Yer - Hava

1. Gereklilik 1) Güvenli Hava-Yer sesli haberleşmeye olan gereksinimin belirtilmesi

1 Sektör frekansı, bölge, acil durum

2. Sinyal Yolu, Ekipman

1) Kontrol dairesinden hava taşıtına tam sinyal yolunun tanımlanması

2 Tam yolun blok diyagramı, ekipmanın lokasyonu, uzak istasyon, TX/RX ayırma

2) Operasyonel pozisyonda konumlandırılmış ses HAB ekipmanının tanımlanması ve her bir unsurun amacının ve kullanılışının belirtilmesi

1 Mikrofon, kulaklık, anahtarlama paneli, fazlalık, teknik odalı arabirim….

3) Radyo anahtarının kullanılışının amaç ve prensiplerinin tanımlanması

2 işlevsellik, fazlalık, temel rota belirleme operasyonu ve anahtarlama, sektörizasyon, frekans bağlama, kısa kayıt ve anında dinleme olanağı, RX/TX fonksiyonu, esneklik, sektör….

4) Teknik odadan verici/alıcı istasyona kullanılan transport sisteminin tanımlanması

2 Telefon hattı, optik fiber, ağ, analog arabirim, dijital arabirim, multipleksleme teknikleri, transportu diğer verilerle paylaşma….

5) Radyo hattı ekipmanının prensibinin tanımlanması

2 Lokasyon, kullanılan frekans, parabolik anten, arabirim, hatta fazlalık

6) Halihazırda kullanılmakta olan insan Makina Arabirim (iMA) araçlarının tanımlanması

2 İşlevsellik….

7) TX ve RX istasyonunun ve anten sisteminin tanımlanması

2 TX lokasyon, RX, lokasyon, anten anahtarlama ve filtreleme, anten başına düşen RX sayısı, anten başına düşen TX sayısı, polarizasyon….Ortam

8) Ekipmanın test edilmesinde kullanılan aletlerin tanımlanması

2 Güç ölçer ölçümü, spektrum Analizci, …….

3. Acil Durum Sistemi

1) Hizmetin sürekliliğinin ve güvenliğinin nasıl sağlandığının tanımlanması

2 Fazlalık, yedekleme (backup) sistemi, baypas

2) Kullanılmakta olan acil durum sisteminin tanımlanması

2 Blok diyagram, TX ve RX'in lokasyonu….

4. Düzensizlikler ve Bunlarla Nasıl Başa Çıkılacağı

1) VHF haberleşmede karşılaşabileceğimiz sorunların ve frekans tıkanıklığından kaynaklanan sorunların belirtilmesi

1 Yansıma, yeryüzü küresel biçimi, abzorpsiyon, kırılma, dağıtma, dağlar, frekans tıkanıklığı, frekansların yeterli olmaması….

2) 8.33 kanal ara bırakmanın amacının ve prensibinin açıklanması

2 8,33 ve 25 Khz, 8,33 bandlar, 8.33 terminolojisi (kanallar, frekanslar)


Düzey içerik

3) CLIMAX frekans sisteminin amacının ve prensibinin açıklanması 4) Aynı frekansın farklı HTİ birimlerinde güvenli kullanımı için gereken kriterlerin açıklanması

2

2

Verici frekansı, frekans kayması, alıcı, filtre, operasyonel kullanılış….Operasyonel aralık, aynı frekansta iki TX arasındaki minimum mesafe

5. Hava TaşıtıEkipmanı, Hava Taşıtı Sistemleri

1) Uçakta kullanılan sesli haberleşme sistemlerinin sayılması

1 VHF/UHF yayın, HF yayın

2) Bir kokpitte bulunan farklı parçaların işlevselliğinin, bir örnek yardımı ile açıklanması3) Bir hava taşıtının anten sistemlerinin, bir resim yardımı ile tanımlanması

2

2

Bir hava taşıtının blok diyagramı (örneğin B-737, AIRBUS….)Uçaktaki VHF/UHF haberleşme sistemine örnekler verilmesi, (örneğin, B-737 ve başka hava taşıtlarının resmi….), bir HF sistemine örnek verilmesiTipik bir uçak alıcı-verici radyosuna örnekler verilmesiÖrnekler, BOING, AIRBUS, P8….

6. GelecektekiGelişme

1) HTİ sesli haberleşme alanında gelecekte yapılacak gelişmelerin ve tekniklerin anlatılması

1 Frekans tıkanıklığı, veri hattına duyulan gereksinim, VHF veri hattı, VDH3/4

7. OTBH 1) OTBH, UHMB mesajların iletilmesi için kullanılan sistemin tanımlanması

2 Sisteminizin blok diyagramı, lokasyon, veri hattı….

8. Ulusal Sistemler, Ülkenizdeki Sistemler

1) Ülkenizde kullanılan tam seshaberleşme sisteminin, bir çizim yardımı ile tanımlanması2) Çeşitli yerlerin ziyaret edilmesi

2

1

Sistemlerin adları, kontrolör pozisyonundan antenlere yolÇeşitli istasyonların ziyaret edilmesi

3.3.3 Yer – Yer

1. Gereklilik 1) Güvenli Yer-Yer ses haberleşmelerin gerekliliğinin belirtilmesi2) Ulusal ve uluslararası telefonbağlantılar duyulan gereksinimin tanımlanması

1

2

ilkeler, gereksinimler, amaçFarklı lokasyonun haritası, ulusal ağ, uluslararası bağlantı

2. Ekipman 1) Yer-Yer haberleşme sisteminin fonksiyonunun ve kullanılışının tanımlanması2) Rota belirleme ve anahtarlama ekipmanının tanımlanması3) Kullanılmakta olan sistemin iMA'nin tanımlanması

2

2

2

Blok diyagram, kullanılış amacı, fonksiyonİşlevsellik, telefon anahtarlama, interfon anahtarlama, sıcak hat (hotline) anahtarlamaiMA'nin fonksiyonunun görülmesi, ziyaret


Düzey içerik

3. Arabirim 1) Yer–Yer sistemlerinin HTİoperasyonlarına yönelik bütünleştirilmiş hizmet verebilmek için nasıl arabirim oluşturduğunun tanımlanması2) HTK merkezleri arasında karşılıklı iletişimin garantilenmesinde kullanılan sistemin tanımlanması

2

2

PTT arabirim, yerel ÖOBD ekipmanı, multipleksleme sistem, dijital sistemi, protokolProtokol, adres, …

4. Acil Durum Sistemleri

1) Hizmetin sürekliliğinin ve güvenliğinin nasıl sağlandığının belirtilmesi2) Kullanılmakta olan acil durum sisteminin tanımlanması

1

2

Fazlalık, baypas, RX/TX'in lokasyonuSisteminizin blok diyagramı

5. GelecektekiGelişme

1) Gelecekte HTİ Yer–Yer haberleşme alanında yapılacak gelişmelerin vetekniklerin sayılması2) Yer-Yer haberleşmeler üzerinde büyük etkide bulunabilecek yeni teknolojilerin sayılması

1

1

3.3.4 Kayıt Yapılması

1. Yasal 1) Hava-Yer ve Yer-Yer haberleşmelerin kaydedilmesive alıkoyulmasına ilişkin yasal gerekliliklerin farkında olunduğunun gösterilmesi2) Ülkenizde kullanılmakta olan yöntemlerin belirtilmesi3) Ülkenizde kaydedilmekte olan veri türünün belirtilmesi

2

1

1

Ulusal ve uluslararası ilkeler, USHO'nun tavsiyeleriVerinin türü, ses, telefon, çevre mikrofonu

2. Ekipman 1) Kullanılmakta olan kayıt sisteminin tanımlanması2) Ekipmanın fonksiyonunun anlatılması3) Halihazırda kullanılmakta olan iMA sisteminin tanımlanması

2

1 2

Blok diyagram, güvenli, lokasyonFonksiyon, kaydedilen veri, HAB ses kanalı, telefon hattı

3.3.5 Veri Hattı Haberleşmeleri

1. Genel 1) Veri hattının amacının ve kullanılışının tanımlanması

2

2. Sistem HTHARS 1) HTHARS hizmetlerinin tanımlanması ve bunların genel amacının tanımlanması2) Bir diyagram yardımı ile, uçak ve yer mimarisi de dahil olmak üzere HTHARS mimarisinin tanımlanması

1

2

Hava taşıtı haberleşme, adresleme, rapor, azaltılmış uçuş personeli, otomatik yayınCDU, HTHARS MU VHF RGS, ağ hizmeti sunucu, mesaj saklama MSS, mesaj yöneltmeli DSP, uçak mimarisi, yer mimarisi, kokpit oriyantasyonu, (Bir hava taşıtı için örnek, BOEING, AIRBUS.…)


Düzey içerik

3) HTHARS teknolojisinin açıklanması4) HTHARS protokolünün performans, kalite ve sınırlamasının belirtilmesi5) ATS için yapılan düzeltmelerin belirtilmesi

2 1

1

Kullanılan VHF kanalı, protokol, modülasyon (AM-MSK)Bloke, sürenin bitmesi (time out), işlenen veri miktarı, HTHARS mesajı, GHSS yapısı….OTBH otomatik terminal bilgi hizmeti, Kalkış Öncesi Kleransı (KÖK), Okyanus Klerans Mesajları (OKM)…..

3. VDH Teknolojileri 1) Geliştirme ve yeni teknolojilere duyulan gereksinimin belirtilmesi

1 VHF veri hattı teknolojisi, USHO gereksinimleri, VDH teknolojileri

2) VDH modlarının sayılması3) VDH mimarisinin bir diyagram yardımı ile tanımlanması

1 2

VDH modları (Mod 1,2 3 4), VDH-2, mod kullanımı, HTHARS geçiş konuları..…VDH modları (Mod 1,2 3 4), VDH-2, mod kullanımı, HTHARS geçiş konuları..…

4. Havacılık Bilgi iletimi 1) HiA'nın öneminin ve ana bölümlerinin tanımlanması2) Kullanılmakta olan ağın açıklanması ve Hava-Yer ve Yer-Yer haberleşmelerinin gelişiminin tanımlanması

2

1

Tanım, geliştirilmiş haberleşme ağına duyulan gereksinim, ortak bütünleştirilmiş ağa duyulan gereksinim, HiA bölümleri, HiA son sistem, HiA alt ağ, HiA rota belirleyici.…Hava-yer haberleşmelerin gelişsimi, Yer-Yer haberleşmelerin gelişsimi, HiA geçiş konuları, beklentiler, destekleyen Organizasyonlar(ayrıca bkz. veri haberleşme)

3.3.6 Seyrüsefer – Genel

1. Tanım Ve Ölçü Birimleri

1) Seyrüsefer ve radyo seyrüsefere uygun terminolojinin ve ölçü birimlerinin tanımlanması

2 Bkz. Sözlükçe

2. Seyrüseferin Amacı ve Kullanılışı

1) Havacılıkta seyrüsefere olan gereksinimin açıklanması2) Seyrüseferin prensibinin ve amacının tanımlanması3) Seyrüsefer yöntemlerinin belirleyici özelliklerinin sayılması

2

2

2

Tarihin gözden geçirilmesi, gökte, havada, yerde, radyo yardımları, uydular

3. Yeryüzünün Yeri ve Hareketi

1) Yeryüzünün özelliklerinin ve bunların etkilerinin açıklanması

2 Biçim, boy, dönüş, uzayda dönüş, zaman birimleri, yeryüzü derecesine göre resmi saatin aynı olduğu bölge, EZK

4. Koordinat Sistemi, Yön, Mesafe ve Ölçüm

1) Koordinat prensiplerinin ve bir grid sisteminin prensibinin açıklanması

2 Örneğin derece, dakika, saniye, enlemler, boylamlar, uluslararası ve ulusal referanslar, Dünya Yeryüzü Ölçüm Standardı, DYS-84


Düzey içerik

2) Yeryüzü yüzeyindeki pozisyonunun ve iki nokta arasındaki mesafenin ve yönün tahmini

2 Daire, kerte hattı, ana ve ara yönler, enlem/boylam

3) iki nokta arasındaki mesafenin nasıl ölçüleceğinin tanımlanması

2

5. Manyetizma 1) yeryüzü manyetizmasının genel prensiplerinin açıklanması

2 Kuzey, gerçek kuzey, manyetik kuzey, varyasyon, sapma, eğilme, gerçek manyetik kuzey ile pusula kuzeyi arasındaki çevirmeler….

6. Haritalar ve Tablolar 1) Bir harita yaratmak için yeryüzünün nasıl tasarlandığının anlatılması

1 Projeksiyonun türleri

2) iyi bir haritanın özelliklerinin ve farklı projeksiyonların tanımlanması

2 Gerçek azimut, kerte hattı ve büyük daire, skala, uygunluk….

3) Çeşitli haritaların ve tabloların ayırt edilmesi ve bunların spesifik kullanılışlarının açıklanması

2 AIP haritalar ve tablolar, uluslararası, ulusal, askeri haritalar ve tablolar….

4) Haritalar ve tablolar üzerinde bulunan simgelerin ve bilgilerin açıklanması

2 Kullanılmakta olan harita örnekleri

7. Rüzgar Etkisi 1) Rüzgarın uçuş yolu üzerindeki etkisinin açıklanması

2 Uçuş başı, iz, sürüklenme, rüzgar vektörü, rüzgar düzeltimi

8. Hız 1) Havacılıkta kullanılan çeşitli hızlar arasındaki ilişkinin açıklanması

2 Yer hızı, hava hızı, (gerçek hava hızı. Görünen, kalibre edilmiş/eşit hava hızı)

2) HTİ'de çeşitli hızların kullanılışının açıklanması

2

3.3.7 Radyo Seyrüsefer Yardımları

1. DOB 1) DOB'ın amacının ve çalışma prensiplerinin açıklanması

2 Genel tarih, Yer temelli ekipman

2) DOB'ın fonksiyonunun ve performansının, basit bir şemayla tanımlanması

2 Frekans, belirleme, anten, aralık, istasyonun lokasyonu, fotoğraf

3) DOB'ın kesinliğinin ve sınırlamalarının tanımlanması

2 Operasyonel kullanım

4) DOB verisinin öneminin bir havacılık haritası yardımı ile açıklanması

2 Haritalar, tanımlayıcı, frekans, koordinatlar, oriyantasyon, DOB simgesi. Kendi DOB'larınızdan biri için örnek

5) DOB kullanan hava taşıtı ekipmanının tanımlanması

2 Bir hava taşıtı sistemi uygulama örneği, kokpit fotoğrafı (BOEING, AIRBUS….)

6) DOB'ın farklı operasyonel kullanımlarının sayılması

1 Temel oriyantasyon, prosedür örneği ve havacılık haritası


Düzey içerik

2. VÇRA 1) VÇRA'nın amacının ve prensibinin açıklanması

2 Yer temelli ekipman, prensip, fonksiyon, lokasyon, fotoğraf

2) VÇRA'nın fonksiyonunun ve performansının basit bir şemayla tanımlanması

2 Frekans, tanımlama, anten, alan

3) VÇRA'nın konvansiyonel prensibinin tanımlanması

2 VÇRA'nın tanımı, elektronik, frekanslar, antenler, fazlar, tanımlama, modülasyon

4) Doppler VÇRA'nın prensibinin tanımlanması

2 DÇÇY, elektronik, frekanslar, antenler, fazlar, tanımlama, modülasyon

5) VÇRA verisinin öneminin, bir havacılık haritası yardımı ile açıklanması

2 Haritalar, tanımlayıcı, frekans, koordinatlar, oriyantasyon, VÇRA simge. Harita üzerinde kendi VÇRA'larınızdan birinin örneği

6) VÇRA'nın kesinliğinin ve sınırlamalarının tanımlanması

2 Alan, kesinlik, operasyonel kullanım, kesinlik, kapsama alanı, hizmet hacmi (yüksek irtifa, alçak irtifa, terminal)

7) VÇRA kullanmak için gereken hava taşıtı ekipmanın tanımlanması

2 Uçak ekipmanı, SSEY, bir hava taşıtı sistem uygulaması örneği, kokpitin fotoğrafı (BOEING, AIRBUS….)

8) Uçak sistemlerinin çalışma prensibinin ve operasyonel kullanımının açıklanması

2 Temel oriyantasyon, prosedür ve havacılık haritası örneği, UÇG, açı sapması, rotadan sapma

9) THSY'nin prensibinin tanımlanması 2 Prosedür

3. MÖE 1) MÖE'nın prensibinin ve amacının açıklanması

2 Yer temelli ekipman, tanım, mesafe ölçümünün prensibi, yer istasyonu, uçak sistemi

2) MÖE'nın fonksiyonunun ve performansının basit bir şemayla tanımlanması

2 Elektronik, frekanslar, antenler, fazlar, tanımlama, modülasyon

3) Bir MÖE'nın farklı bölümlerinin tanımlanması

2 Pulse genişliği, pulse kodlama, mesajlar, tanımlama, zamanlama, çözücü….Ziyaret, fotoğraf

4) MÖE verisinin öneminin önem havacılık haritası yardımı ile açıklanması

2 Haritalar, tanımlayıcı, frekans, koordinatlar, oriyantasyon, MÖE simgesi. Kendi MÖE'nızdan biri için örnek

5) Uçak sistemlerinin çalışma prensibinin ve operasyonel kullanımının açıklanması

2 Pilot göstergesi, sistem uygulaması (aracın fotoğrafı), prosedür ve havacılık haritası örneği

6) MÖE'nın kesinliğinin ve sınırlamasının açıklanması

2 Display mesafesi (eğim mesafesi), hava taşıtının numarası


Düzey içerik

4. iniş Sistemleri, AiS, MiS

7) VÇRA/MÖE eşleşmesinin ya da AiS/MÖE eşleşmesinin amacının açıklanması

2 VÇRA/MÖE eşleşmesi, AiS/MÖE eşleşmesi

1) AiS'nin genel prensibinin ve bir AiS sisteminin bileşiminin açıklanması

2 Genel, yer ve hava parçaları

Tanım, süzülüş yolu radyo dalgası, lokalizer radyo dalgaları, kategoriler, markerler, MÖE2) AiS'nin fonksiyonun ve performansının

genel bir şemayla açıklanması2 Elektronik, frekanslar, anten düzeni,

fazlandırma, tanımlama, modülasyon, kapsam, kesinlik, sınırlamaYaklaşma kategorilerinin açıklanması, doğruluk, cat1, cat2, cat3

3) Lokalizerin prensibinin tanımlanması

2 TX, antenler, frekanslar, radyo dalgasının formu, sistemin fotoğrafının gösterilmesi

4) Süzülüş yolunun prensibinin tanımlanması

2 TX, antenler, frekanslar, radyo dalgasının formu, süzülüş açısı

5) Havaalanlarındaki AiS/MÖE'nin kullanılmasının, kesinliğinin ve sınırlamalarının açıklanması

2 Ekipman, prosedür, düşük görüş uygulamaları, cat1, cat2, cat3, temel AiS oriyantasyonu, kritik bölge, hizmet hacmi

6) Hava sistemlerinin çalışma prensibinin ve operasyonel kullanımının açıklanması

2 Çizim ile gösterilmesi, kokpit oriyantasyonu ve hava ekipmanı

7) MARKER’ın prensibinin açıklanması 2 Hava sistemi, uygulamalar, yer vericisi, antenler, tanımlama, piste olan mesafe; dış, orta ve iç marker. Çizim ile gösterilmesi, prensip, TX, yer ekipmanı, hava ekipmanı

8) MiS'nin prensibinin açıklanması 2 Çizim ile gösterilmesi, prensip, TX, yer ekipmanı, hava ekipmanı, frekanslar, olasılıklar, segment….

5. Görsel Yardımlar 1) Görsel seyrüsefer sistemlerinin farkında olunduğunun gösterilmesi

0 VASIS, PAPI, rotating beacon.

3.3.8 Uydu Temelli Sistem – KSUS Teknik Genel Açıklama – Uydu Seyrüsefer

1. Uydu Temelli Sistem

1) Uydu seyrüsefer tarihinin farkında olunduğunun gösterilmesi

2 Tarih

2) ilgili uydu sistemlerinin mimarilerinin tanımlanması

2 Nedir, genel prensipler

3) Küresel Yer Belirleme Sistemi'nin (GPS) amacının ve prensibinin açıklanması

2 GPS sistemi, uzay dilimi, kontrol dilimi, kullanıcı dilimiKDUSS sistemi


Düzey içerik

2. Uydu Seyrüsefer

4) Sistemlerin her birinin fonksiyonunun ve performansının tanımlanması

2 Fonksiyon, kesinlik, frekanslar, saat

1) Küresel SeyrüseferGözetim Sisteminin amacı ve prensibinin tarif edilmesi 2) Diferansiyel uygulama prensibinin tarif edilmesi

2

2

KSUS

3. GPS (Genel Teknik Açıklama)

1) GPS'in tarihinin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi 2) GPS'in prensibinin ve performansının n genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0

0

TarihUydu yer belirleme teorisi, tasarım prensipleri, performans, şimdiki ve gelecekteki statüsüUydulardan üçgenleme, uydulara olan mesafenin ölçülmesi, zamanlama önemi, uydunun uzayın neresinde olduğunu bilmek, seçici bulunabilirlik

4. KDUSS (Genel Teknik Açıklama)

1) KDUSS tarihinin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Tarih

2) KDUSS'ın prensibinin ve performansının genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Uydu yer belirleme teorisi, tasarım prensibi, performans, şimdiki ve gelecekteki statüsü

5. Sistemlerin Tanımı

1) Hava Tabanlı Artırma Sistemleri'nin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi2) Yer Tabanlı Artırma Sistemleri'nin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi3) Uzay Tabanlı Artırma Sistemleri'nin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi4) Gelecekteki sistemlerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0

0

0

0

Gereklilikler, hareketsiz referans, alıcı, monitörGereklilikler, tasarım prensibi, uygulamaGereklilikler, tasarım prensibi, uygulama, AKSKHKSUS-2, Galileo, GPS L5….

3.3.9 Hava Taşıtı Sistemleri

1. Uçaktaki Ekipman

1) Hava ekipmanının sayılması2) Hava sisteminin çalışma prensibinin ve kullanılışının açıklanması

1 2

UYS, seyrüsefer bilgisayarı, AiS, SSEY……..

2. Uyarı Sistemleri 1) Trafik ikazı ve Çarpışma Önleme Sistemi'nin prensibinin ve performansının açıklanması2) Hava sisteminin çalışma prensibinin ve kullanılışının açıklanması

2

2

TiÇS, prensip, frekans, radar, haberleşmeSistemlerin performansı, YYUS


Düzey içerik

3.3.10 Uçuş Kontrolleri

1. Mevzuat ve Uygulamalar

1) Uçuş kontrolün amacının açıklanması

2 USHO tavsiyesi Ek 10 Cilt I DOC 8071

2) Yasal gerekliliklerin, tavsiyelerin ve uygulamaların ın genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Ulusal mevzuat ve uygulamalar

2. SEYA Kontrol

1) AiS, MÖE ve VÇRA ekipmanı uygulamalarının genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Yerel olarak kullanılan prosedür

2) Yer ve hava ekipmanının tanımlanması

2

3) haberleşme ve radar uçuş kontrol için prosedürün genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Yerel olarak kullanılan prosedür

3.3.11 Gözetim ve RADARlar - Genel

1. Terminoloji ve Ölçü Birimleri

1) Radara uygun ölçü birimlerinin tanımlanması

2 Sözlükçe, menzil, mesafe ölçüm, azimut, hassasiyet, kapsam menzili, birlikte çalışan, birlikte çalışmayan

2. Gözetim ve Radar Sistemlerinin Amacı ve Kullanılışı

1) Havacılıkta gözetim sistemlerine olan gereksinimin açıklanması

2 Tarihin gözden geçirilmesi, radarın çeşitleri, yol aşaması, yaklaşma, havaalanı, meteorolojik

2) Halihazırda kullanılmakta olan gözetim sistemlerinin temel prensipleri, amacı ve işletilmesinin tanımlanması

2 Radar lokasyon, birincil radar, ikincil radar, kapsam, menzil, mesafe ölçümü, azimut, hassasiyet, yayılma, güvenlik uygulamaları

3) Gelecekteki gelişmelerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Frekanslar Mode S, veri hattı,

3.3.12 Radar

1. Birincil Radar 1) Birincil Gözetim Radarının çalışma prensiplerinin açıklanması

2 Bağımsız gözetim, birlikte çalışmayan, emisyon, yansıma, sinyalin alınması, ışığın hız ….

2) Birincil radarın HTK'da kullanılışının tanımlanması

2 Operasyonel yönleri, AKM ve APP'ye duyulan operasyonel gereksinimler, saat, monitör, vektör ayırma….

3) Radar dalga boylarının özelliklerinin tanınması

2 Yüksek frekanslar ve mikrodalga teknolojisi, frekans bandları, polarizasyon, sağlık ve güvenlik

4) Sistem gelişiminin ve mimarisinin tanımlanması

2 Blok diyagram


Düzey İçerik

5) Tipik bir birincil radar sisteminin temel unsurlarının ilke olarak açıklanması

2 Antenler, güç modülü, verici, alıcı, parametreler, çıkarma, saat sistemi….HHG saptama olasılığıPlot çıkarma

6) Birincil radar sisteminin fonksiyonunun ve performansının genel bir blok diyagram ile tanımlanması

2 Mesafe hesaplanması, azimut hesaplanması, display bilgisi

7) Öncelikli plot bilgisi çıkarmanın prensibinin açıklanması ve plot mesajının içeriğinin tanımlanması

2 Plot çıkarma (ayrıca bkz. radar bilgi işlem), plot işleme, iz çıkarma, display bilgisi

8) Radar performanslarını etkileyebilecek unsurların sayılması

1 Meteo, rain, bulutlar, göl, dağlar, bina, yansıma….

9) Yol aşaması, yaklaşma radarı ve havaalanı radarı arasındaki farklılıkların tanımlanması

2 PTF, PRI, pulse genişliği, frekans ve iletilen güç, dakikadaki dönüş sayısı

2. İkincil Radar 1) ikincil Gözetim Radarının çalışma prensiplerinin açıklanması

2 Birlikte çalışan bağımsız gözetim sistemi, Radar iGR, transponder, frekanslar...

2) Farklı sorgulama modunun açıklanması

2 Sorgulama pulseları, modlar, P1, P3....

3) Farklı tepki çeşitlerinin ve transponderin kodlamasının açıklanması

2 Mod A, Mod C, silahlı kuvvetler, sivil, irtifa kodlama, gri kod, tanımlama, kod iGR

4) ikincil/tekpulse radar kullanılışının tanımlanması

2 Operasyonel uygulamalar, AKM'ye duyulan gereksinim, saat, monitör, vektör….


2 Radar istasyonu ve karşılıklı bağlantı

6) Tipik bir ikincil radar sisteminin temel unsurlarının ilke olarak açıklanması

2 Antenler, güç modülü, verici, alıcı, radar bilgi işlem, transponderler, modları A, C, tekpulseMode S,parametreler

7) ikincil radar sisteminin fonksiyonunun ve performansının genel bir blok şema tanımlanması

2 Plot çıkarmaPlot işleme, bileşik birincil ikincil plotlar….

iz çıkarma, tekli izleme

8) ikincil plot çıkarmanın prensibinin açıklanması ve plot mesajının içeriğinin tanımlanması

2 Merkezlere bilgi iletimi


Düzey içerik

9) Radar performanslarını etkileyebilecek unsurların sayılması

1 Bozulma, yansıma, ZSHT, adresleme sistemiyle düzeltme…..(ayrıca bkz. birincil radar)

10) Bir kokpitte bulunan farklı bölümlerin işlevselliğinin, bir örnek yardımı ile tanımlanması

Kokpit oriyantasyonunun örneği

3. Hava Mesafesi 1) HTK'da hava radarının kullanılmasının tanımlanması

2 Anten, kapsam, bilgi işlem


2 Displayler

3) Sistem unsurlarının açıklanması 2

4) Hava radarının fonksiyonunun ve performanslarının genel bir blok şema kullanarak tanımlanması

2 Meteorolojik bilginin kontrolör displayi üzerinde bütünleştirilmesi

5) Uçak hava radarının tanımlanması 2

4. HassasYaklaşma Radarı

1) HYR'nın prensibinin belirtilmesi 1 Tarih, prensip ve operasyonel kullanımın verilmesi

3.3.13 Yer Hareket Kontrol

1. YüzeyHareket Kontrol

1) HTK gerekliliklerinin tanımlanması 2 Parametreler Displayler

2) Yer hareket radarının sistem gelişiminin ve mimarisinin tanımlanması

2 HaritalamaBilgi işlem

3) Tipik bir yer hareket radarının amacının ve prensiplerinin açıklanması

2

4) Sistemin fonksiyonunun ve performansının genel bir blok şema ile tanımlanması

2

5) Alternatif sistemlerin (yer hareket) tanımlanması

2 Yakalayıcılar ve algılayıcılar

6) Havaalanı bütünleştirilmiş yer hareket kontrolün genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Havaalanı etrafında hareket kontrol için kullanılan radar ve diğer yakalayıcılar, havaalanı uygulaması örneğine bakılması

3.3.14 Radar Formatları

1. Radar Mesaj Formatı

1) HTK gerekliliklerinin tanımlanması 2 Radar haritaları, radar bilgi prezantasyonları

2) Kullanılmakta olan formatların sayılması 1 Ülkenizde kullanılmakta olan formatlar, plot mesajı, iz mesajı

3) Ülkenizde kullanılmakta olan radar formatının içeriklerinin tanımlanması

2 Radar bilgi formatı (TAYERBi ve ulusal ya da üretilmiş formatlar)

4) Radar formatının farklı yönlerinin tanımlanması

2 Tanımla format örneği


Düzey içerik

2. Radar Bilgisinin iletilmesi

1) Radar bilgisinin iletilmesi için kullanılan tekniklerin tanımlanması2) Uyumluluğa olan gereksinimin açıklanması

2

2

Radar istasyonu ve radar bilgi işlem sistemi arasındaki tam yolun blok diyagramla gösterilmesiUlusal, uluslararası iletişimler, teknik ve operasyonel bakış açısı

3. Mod S 1) Mod S'nin prensiplerinin belirtilmesi2) HTİ'nde Mod S'nin kullanılışının açıklanması3) Mode S kullanmanın teknik avantajlarının belirtilmesi

1 2

1

Sorgulamanın, adreslemenin türü, yanıtın türü, işleme

3.3.15 Otomatik Gözleme Dayalı Sistem

1. OGDS Sistemi 1) OGDS'nin çalışma prensiplerinin belirtilmesi2) Sistem gelişiminin ve mimarisinin tanımlanması3) Otomatik Gözleme Dayalı Sistem'in kullanılışının ve sınırlamasının açıklanması

1

2

2

OGDS nedir, uydular (seyrüsefer ve haberleşme), OGDS kontratı (OGDS-K), OGDS yayını (OGDS-Y)GPSVeri hatlarıYer dilimi, Uzay dilimi,Kontrol dilimiSinyal yolunun prensipleri

3.3.16 Gelecekteki Sistemler

1. Gelecekteki Ekipman 1) Ekipman alanındaki gelişmelerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi2) Gelecekteki Hava Seyrüsefer Sistemleri (GHSS) kavramlarının ve bunların HTK üzerindeki etkisinin açıklanması

0

2

Yakın gelecekte kullanılmaya başlanacak olan ekipmanKSUS

3.3.17 Radar istasyonu

1. Radar istasyonu 1) Radar istasyonlarınıza yapılacak ziyaret gezisine katılmak2) istasyonların özel ortamının tanımlanması

0

2

istasyonları ziyaret, ekipman türüBelirli ortam, dağ….

3.3.18 Ağlar

1. Terminoloji, Ölçü Birimleri ve Sinyal işleme

1) Veri iletişimine uygun farklı ölçümlerin tanımlanması ve veri iletişimine uygun sinyal işleme çeşitlerinin tanımlanması

2 Analogdan dijitale, dijitalden analoga, PKM, PKM30, bit oranı, band genişliği


Düzey içerik

2. Verihaberleşme Sisteminin Amacı ve Kullanılışı

1) Havacılıkta veri haberleşme sistemlerine duyulan gereksinimin, ulusal ve uluslararası gereksinimin açıklanması

2 Tarihin gözden geçirilmesi, ses iletimine olan gereksinim, radar, ağ üzerindeki uçuş planı verileri, …

2) Hava-Yer haberleşmede veri haberleşme sistemine duyulan gereksinimin belirtilmesi

1 Frekans tıkanıklığı, HTKM ve pilot başına düşen iş, bütünlük, çoklu yol

3) Yer-Yer haberleşme için kullanılan veri haberleşme sistemlerine duyulan gereksinimin belirtilmesi

1

4) HTİ için ortak ve bütünleştirilmiş ağa olan gereksinimin açıklanması

2 Havacılık iletişim Ağı (HiA), HiA nedir, HiA'nın yararları

5) Sesli haberleşme ve veri haberleşme için halihazırda kullanılmakta olan veri haberleşme sistemlerinin temel prensiplerinin, amacının ve kullanılışının tanımlanması

2 PKM, E1 (DS1) framing, T1, multipleksleme, tersine multipleksleme, ZBM, Yüksek Kapasite Multipleksleme (YKM) Yerel Alan Ağı (YAA) Geniş Alan Ağı (GAA) HTİ verisi için Ulusal ağ arasındaki ağ veri paylaşımı

6) Ülkenizde kullanılmakta olan sistemlerin fonksiyonunun ve performansının, genel bir blok şema kullanarak tanımlanması

2 Ağların haritası, band genişliği olasılıkları, iletilen veri….

7) Sistemlerin birbirine bağlılığının farkında olunduğunun gösterilmesi

2 Terminoloji, tümce düzeni usulüAğların prensibi ve teorisiAçık Sistem Karşılıklı Bağlantısı (ASKB) modeli, veri hatları, kullanılmakta olan ulusal ve uluslararası haberleşme sisteminin blok diyagramıMODEM, VTB, kodlama, D/A A/D çevirme, modülasyon, baz bandı, UTTKK tavsiyeleri, kalite kontrolü….

3. Ağın Amacı ve Kullanılışı

1) Ağlar ve veri haberleşmeleri için HTK spesifik gerekliliklerin farkında olunduğunun gösterilmesi

2 Terminoloji, tümce düzeni usulüMerkezler arasında iletilen verinin çeşitleri, paket anahtarlama, terminoloji, tümce düzeni usulü, Yerel Alan Ağı (YAA), Geniş Alan Ağı (GAA)HTİ verileri için ulusal ve uluslararası ağAğların prensipleri ve teorisi, verinin paylaşılması, multipleksleme, tersine -multipleksleme

2) Ağlarla ilgili temel yazılım işlevlerinin ve uygulamanın tanımlanması

2


Düzey içerik

3) Ağla haberleşme için ASKB modelinin farklı katmanlarının tanımlanması

2 7 katmanlı model, protokoller Geniş Alan Ağı (GAA)

4) Her bir katmanın amacının ve kullanılışının açıklanması

2

5) Protokollerin farkında olunduğunun gösterilmesi

2

6) OUKA adresinin prensibinin ve kullanılışının açıklanması

2

7) Yerel Alan Ağı'nın işlevselliğinin ve kullanılışının açıklanması

2

8) IP adresleme sisteminin prensibinin açıklanması

2

9) Geniş Alan Ağı'nın işlevselliğinin ve kullanılışının açıklanması

2

10) HUB'nin amacının ve prensibinin açıklanması

2

11) ANAHTARın amacının ve prensibinin açıklanması

2

12) ROUTER’ın amacının ve prensibinin açıklanması

2

13) GATEWAY ve FIREWALL'un amacının ve prensibinin açıklanması

2

4. Protokolün Amacı ve Kullanılışı

1) Protokolün işlevselliğinin ve kullanılışının açıklanması

2

2) IP protokolünün işlevselliğinin ve kullanılışının açıklanması

2

3) TCP protokolünün işlevselliğinin ve kullanılışının açıklanması

2

4) UDP protokolünün işlevselliğinin ve kullanılışının açıklanması

2

5) HTİ'ne özel diğer protokollerin işlevselliğinin ve kullanılışının açıklanması

2

6) Protokol Analizcisinin amacının, işlevselliğinin ve kullanılışının açıklanması tanımlanması

2

5. Ağ Yönetimi 1) Ağ görüntüleme ve yönetiminin prensiplerinin ve işlevlerinin açıklanması

2 Görüntüleme, havuzlama, BAYP, YBÜ….Test ve görüntüleme araçlarıProtokol AnalizcisiBAYP


Düzey içerik

2) BAYP protokolünün kullanılışının tanımlanması

2

3) Yönetim Bilgi Üssü (YBÜ) sisteminin prensibinin açıklanması

2 Display araçları (açık görüş ….)Al, koy, tut….Adresleme, sistem, YBÜ Organizasyon, YBÜ1, YBÜ2….

4) Kendi HTK ortamınızda kullanılan ağ yönetimi sistemlerinden birinin tanımlanması

2 Sistem örneği, kullanılan iMA örneği (örn. HP açık görüş….)

3.3.19 HTİ'ne Özel Ağlar

1. HTK'ya ÖzelAğlar ve/veya Uygulamalar

1) HTİ kavramlarıyla ilgili bir dizi ağın genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 HSiA, HTUC, HTHARS, HRAK, MOTAAHiA, VHF, UYHAB, HMUHUluslararası uyumluluk

2) HTİ'yle ilgili ağlarda kullanılan bir dizi mesaj formatının genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0

3) HTİ için kullanılan bir dizi uluslararası ağın genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 OUVDA, OLVD, TAYERBi, Mod SÜlkeler ve kıtalar için örnek (HRiS veri, RAPNET….)

4) Kendi HTİ ortamınızda bulunan, diğer ülkelerle spesifik arabirimin sayılması

1

2. Gelecekteki Gelişme 1) HTİ ağlarında, gelecekte olacak gelişmelerin ve tekniklerin sayılması

1 Ulusal ve uluslararası uyumluluk, Hava-Yerin gelişimi, Yer-Yerin gelişimiBütünleştirilmiş sistemler, HiA karşılıklı ağ protokolleri, HiA'nın yararları, geçiş, beklenti

3.3.20 Bilgi işlem (Bi)1. Ölçü Birimleri

2. Bilgi işlem Sistemlerinin Amacı ve Kullanılışı

1) Bilgi işlemde kullanılan terminolojinin tanımlanması

2 Terminoloji, tümce düzeni usulü

1) Havacılıkta bilgi işlem sistemlerine olan gereksinimin açıklanması, ulusal ve uluslararası gereksinimlerin açıklanması

2 Tarihin gözden geçirilmesi, otomasyon, radar bilgi işlem….USHO, ulusal yasa, kayıt etmeYazılım lisanslama

2) Halihazırda kullanılmakta olan ana bilgi işlem sistemlerinin temel prensiplerinin, amacının ve kullanılışının tanımlanması

2 Radar bilgi işlem (RBiS), Uçuş Planı Bilgi işlem (UBiS, Ortam Bilgi işlemi (OBi), diğer….

3) Sistemin gelişiminin ve mimarisinin tanımlanması

2


Düzey içerik

4) Kullanılmakta olan farklı EBi sistemlerinin fonksiyonun ve performansının, genel bir blok şema kullanarak tanımlanması

2 işlevsellikler, operasyonel bakış açısı, iMA, veri

5) Sistemlerin diğer sistemlerle nasıl arabirim oluşturduğunun tanımlanması

2 Farklı sistemlerin karşılıklı bağlantısının genel diyagramı

6) Temel yazılım uygulamalarının tanımlanması

2 Girdi, çıktı, operasyonel kullanılış

7) Halihazırda kullanmakta olduğunuz EBi sistemlerini destekleyen farklı işletim sistemleri tanımlanması

2 Kullanılmakta olan yazılımın türü

8) Yasal gerekliliklerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Kullanılmakta olan işletim sistemleri

9) Gelecekteki gelişmelerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi ve anlaşılması

0 Yazılım lisanslama, tedarik eden tarafından lisanslanma

3. Sistem Yazılımı ve Donanım Prensipleri

1) Sistemlerinizde halihazırda kullanılmakta olan yazılım ve donanımın farkında olunduğunun gösterilmesi2) Halihazırda kullanmakta olduğunuz EBi sistemlerini destekleyen işletim sistemlerin sayılması

2 Sürücü, arabirimler, diller, istasyon türü, iş istasyonu, PC….Spesifik sistemler e.g. UNIX, NT, VMS, Windows, LINUX, XP

3.3.21 Radar Bilgi işlem

1. Radar Bilgi işlem

1) HTK gerekliliklerinin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Çözünürlük/sayıya dökme, karşılaştırma, hata oranı, veri kaydı, play back, etiket gösterimi, iMA

2) Radar Bilgi işlemin işlevlerinin tanımlanması

2 Mozaik/çoklu radar izleme, display teknikleri, iz çıkarma

3) . Sektörizasyonun prensibinin açıklanması

2 Sektörizasyon, fiziksel sektör, mantıksal sektör karşılaştırma

4) işleme prensibinin açıklanması

2 izler, plotlar, mesaj, format, VYB, hız vektörü,….Gerçek pozisyonun hesaplanması, izleme prensipleri

5) RBiS ile UBiS arasındaki ilişkinin and iletişimin tanımlanması

2 Karşılaştırma, verinin güncellemesi

6) Radar bilgi girdi/çıktılarının ve mesajlarının tanımlanması

2 Format, mesajların içeriği


Düzey içerik

7) Uluslararası uyumluluğa duyulan gereksinimin açıklanması

2 Bilgi iletişimi. Formatın uyumluluğu, veri iletimi

8) Kullanılmakta olan fazlalıkların ve yedekleme (backup) sisteminin farkında olunması

0 Blok diyagram, birincil RBiS, geri çekilme, fazlalık, görüntüleme, baypas, anahtarlama olasılıkları

9) Gelecekteki gelişmelerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0

2. Uyarı Sistemleri 1) Uyarı sistemlerine duyulan gereksinimin tanımlanması

2 Çatışma ikazı, (kısa süreli, orta çatışma ikazı), irtifa uyarı (Minimum Güvenli irtifa Uyarısı)….

2) Çatışma ikaz sistemlerinin prensibinin ve kullanılışının açıklanması

2

3) irtifa uyarı sisteminin prensibinin ve kullanılışının açıklanması

2

4) Uçaktaki uyarı sistemlerinin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 TiÇS

3. Merkezinizdeki Sistem

1) Kullanılmakta olan sistemin bir blok diyagram ile tanımlanması

2 Kullanılmakta olan donanımın ve yazılımın tanımının yapılması, fazlalık, UKG, iMA

2) Sistemin ziyaret edilmesi 0 Ziyaret

3.3.22 Uçuş Planı Bilgi işlem

1. Uçuş Bilgi işlem (UBi)

1) HTK gerekliliklerinin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Uçuş şeridi üretimi

2) UBi'in işlevlerin açıklanması 2 Uçuş planı yaşam döngüsü

3) Uçuş planı verisinin girdileriyle çıktılarının ve dağıtımının tanımlanması

2 Elektronik şeritler, şerit baskısı, veri iletişimi, haberleşme

4) UBiS ile RBiS arasındaki ilişkinin ve iletişimin tanımlanması

2 Uçuş planı, kod/uçak çağrı adı karşılaştırma, güncelleme

5) Temel yazılım işlevlerinin/uygulamalarının tanımlanması

2 Verinin güncellenmesi, karşılaştırmaişletim sistemi, programlama dilleri, ilkeler

2. Ulusal ve Uluslararası iletişimler

1) Uluslararası iletişimlere ve akış kontrolüne duyulan gereksinimin açıklanması

2 Akış kontrol (MAYB/BiUPiS) Uçuş işlemi görüntüleme

2) Merkezler arasındaki diyalogun prensibinin tanımlanması

2 OLVD, mesajlar, iSB, AKT, MOM, REV, MAC, ÖAM….

3) Merkezler arasındaki uçuş planı verisi iletişiminde kullanılan ağların belirtilmesi

1 HSiA, OUVDA, X25 ve diğer ulusal ve uluslararası ağlar


Düzey içerik


4) Fazlalıkların ve kullanılmakta olan yedekleme (backup) sisteminin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Blok diyagram, fazlalık, görüntüleme, baypas


2 Kullanılmakta olan donanımın ve yazılımın tanımının yapılması, fazlalık, UKG, iMA

2) Sistemin ziyaret edilmesi 0 Ziyaret

3.3.23 Display

1. OperasyonelDisplay Sistemleri

1) Kontrolör displaylerinde görüntülenmek zorunda olunan ana bilgilerin açıklanması

2 Haritalar, uçuşlar, etiketler, vektör, OYBS, şeritler, meteorolojik ve ortama ait veri, setup, zoom, windows, frekanslar, statü….

2) Farklı display teknolojilerinin tanımlanması

2 Random tarama/raster tarama, 2k/2k ekran, TV, katot, plazma, (SONY, Barco….)

3) Ülkenizde kullanılmakta olan display sisteminin genel bir blok diyagram kullanarak tanımlanması

2 Displaye veri dağıtımı, fazlalık, ağ, HTKM pozisyonu, sektörler….

4) Display sisteminin ana parçalarının tanımlanması

2 iş istasyonu Ortak Grafik Görüntüleme Arabirimi, grafik hızlandırıcı, monitör, diğer ikincil ekran

5) Yerel radar bilgi işlemin ve fazlalığın açıklanması

2 X-müşteri/X-server, yerel RBiS işleme

6) Yazılım uygulamalarının (ülkeye özel) tanımlanması

2 Yedekleme (backup) prosedürü, prosedür, sınırlama, manual karşılaştırma, haritalar, SGK olasılıkları, kullanılmakta olan işletim sistemi (NT, UNIX, Windows, LINUX. XP…., programlama dilleri (C, C++, ADA….), X Windows….

2. insan Makina Arabirim (iMA)

1) iMA'in çeşitli yönlerinin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 iMA olasılıkları, login, ayarlar

2) Displayde görüntülenen ana verinin belirtilmesi

1 Hava taşıtı, etiketler, haritalar, frekanslar, giriş pencereleri, …Simülatörle tanışma



2 Kullanılmakta olan donanımın ve yazılımın tanımının yapılması, fazlalık, UKG, iMA, fotoğraf

2) Sistemin ziyaret edilmesi 0 Ziyaret3.3.24 On line ve Çevresel veri

1. Çevresel Veri, On Line Veri

1) Farklı çevresel verilerin belirtilmesi 1 Sistem statüsü/yedekleme (backup) sistemleri, kullanılmakta olan pist, geçiş düzeyi, HARiTA, tehlikeli bölge, askeri sınırlama, saat, meteorolojik bilgi


Düzey içerik

2) Çevresel verinin kaynaklarının belirtilmesi

1 Havacılar için Bilgi (HiB)

3) Ülkenizde çevresel verinin işlenmesinde ve dağıtımında kullanılmakta olan sistemin, genel bir blok diyagram kullanarak tanımlanması

2 Komşu merkezlerin dağıtım ağıyla arabirim sağlama

4) Çevresel verinin görüntülenmesinde kullanılan sistemin tanımlanması

2 Yerel olarak sistemin açıklanması

2. SistemGörüntüleme ve Kontrol

1) Bir uzaktan sistem görüntüleme ve kontrol ünitesinin prensiplerinin ve işlevlerinin açıklanması

2 SGK pozisyonu, görüntülenen ekipman, Sistem Görüntüleme ve Kontrol için teknik ve operasyonel uygulamalar…..

2) Uzaktaki verilerin nasıl toplandığının ve verinin displayde görüntülenmesinde hangi araçların ve iMA'in kullanıldığının tanımlanması

2 BAYP Protokolü, BAYP ajanı, adresleme sistemi, YBÜ, havuzlama, ağ, diğer protokoller….Kullanılmakta olan araç (Açık Görüş….)

3) Radar bilgi işlem için kullanılmakta olan sistem görüntüleme ve kontrolün tanımlanması

2 Organizasyon, sistem statüsü/yedekleme (backup) sistemleri, kontrol ve görüntüleme olasılıkları, iMA'nın demonstrasyonu, prosedür

4) Display sistemi için kullanılmakta olan sistem görüntüleme ve kontrolün tanımlanması

2 Bunların belirtilmesi

5) Uçuş planı bilgi işlem için kullanılmakta olan sistem görüntüleme ve kontrolün tanımlanması

2 Gözetimin/denetlemenin organizasyonuMerkezi hale getirilmiş SGK pozisyonu, diğer Organizasyon, sorumluluklar….

6) Kullanılmakta olan diğer sistem görüntüleme ve kontrollerin belirtilmesi

1 Bütünleştirilmiş görüntüleme ve kontrol, SEYA görüntüleme, radar, power/güç



2 Gözetim/denetlemenin, görüntülemenin ve kontrolün organizasyonuMerkezi hale getirilmiş SGK pozisyonu, diğer Organizasyon, sorumluluklar….Kullanılmakta olan donanımın ve yazılımın tanımının yapılması, fazlalık, UKG, iMA2) Sistemin ziyaret edilmesi 0 Ziyaret

3.3.25 Tesisler

1. Ölçü Birimleri ve Terminoloji

1) tanımlanması terminoloji ve ölçü birimleri ve terminoloji ..a/e uygun facilities/tesisler ve logistics/lojistik

2 Sözlükçe

2. Tesislerin ve Lojistik Biriminin Amacı ve Kullanılması

1) AKM için kullanılan özel tesislere ve lojistik sistemlere duyulan gereksinimin açıklanması

2 Genel bir blok diyagram kullanılarak tarihin gözden geçirilmesiGüç kaynağı, havalandırma

2) Lojistik ve destek ekipmanının fonksiyonunun ve performansının genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Destek sistemlerinin performansıTerminoloji, tümce düzeni usulü


Düzey içerik

3) Genel bir blok diyagram kullanarak, kullanımdaki sistemin fonksiyonunun ve performansının tarif edilmesi

2

3.3.26 Güç Kaynağı

1. Güç Dağıtımı 1) Halihazırda kullanılmakta olan güç kaynağı sistemlerinin temel özelliklerinin tanımlanması

2 Güç, girdi, çıktı, sistemin diyagramı

2) Güvenlik düzenlemelerinin ve uygulamalarının genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Bir kesintisiz sistemine duyulan gereksinim, düzensizlik olmaması (sivri empülsiyonlar, harmonikler….)

3) Tipik bir yerdeki güç dağıtımı sisteminin tanımlanması

2 Güç dağıtımının blok diyagramı, fazlalık (ticari elektrik, KGK, genset)

2. Kesintisiz Güç Kaynağı

1) Kesintisiz Güç Kaynağının (KGK) prensibinin açıklanması

2 KGK'nın blok diyagramı, doğrultmaç, batarya, dalgalı akım değiştirici, baypas….

2) Kesintisiz Güç Kaynağı (KGK) sistemlerinin öneminin açıklanması

2 Operasyonel ve teknik bakış açısı, bakımın organizasyonu, görüntüleme, fazlalık

3. Önlem ve Güvenlik

1) Ekipmanla çalışırken alınması gereken önlemlerin açıklanması

2 Yüksek gerilim, topraklama teknikleri, bireysel güvenlik, bataryalarla çalışırken alınacak önlemler, güç ve yüksek gerilim ekipmanı….

2) Yürürlükte olan herhangi bir USHO düzenlemesinin ya da yerel düzenlemelerin belirtilmesi

1 Şirket ilkeleri

3) Uygun güvenlik ilkelerinin belirtilmesi 1 ilk yardım sertifikasyonu

4) Çalışma ortamınızda kullanılmakta olan acil durum sistemlerinin açıklanması

2 Fazlalık, bataryalar ve acil durum jeneratörleri, baypasBirimin ziyaret edilmesi

3.3.27 Havalandırma

1. Havalandırma 1) Halihazırda kullanılmakta olan havalandırma sistemlerinin fonksiyonun ve performansının, genel bir blok diyagram kullanarak tanımlanması

2 Havalandırma, suyla soğutma, sistem yönetimi, nem oranı

2) Kontrollü bir ortamı muhafaza etmenin öneminin ve vehametinin belirtilmesi

1 iyi ortamın önemi

3) Uygun güvenlik ilkelerinin belirtilmesi 1 Elektronik ekipman için kullanılan soğutma sisteminin önemi, gaz kullanımı

4) Çalıştığınız ortamda kullanılmakta olan acil durum sisteminin açıklanması

2 Fazlalık, baypas

2. Ziyaret Havalandırma ekipmanının incelenmesi 0 Havalandırma ekipmanının bulunduğu birimlere ziyaretler düzenlenmesi


Düzey içerik

3.3.28 Görüntüleme

1. Tesislerin ve Ekipmanın Görüntülemesi

1) Kontrollü bir ortamı muhafaza etmenin öneminin ve vehametinin belirtilmesi

2) Ekipmanı kontrol etmede kullanılan yöntemlerin tanımlanması

1

2

Operasyonel görüntüleme ve güç kaynağının kontrolüOperasyonel görüntüleme ve havalandırma sisteminin kontrolüHUGEP organizasyonu

3.3.29 Elektromanyetik Uyumluluk

1. Elektromanyetik Koruma

1) Ekipmana sorun çıkarabilecek farklı faktörlerin belirtilmesi

2) Bu faktörlerin elektronik ekipmanı nasıl etkileyebileceğinin tanımlanması

3) Binanın ve ekipmanın korunması için neler yapılabileceğinin belirtilmesi

1

2

1

Electrostatik, yıldırım, motorlar, radyo dalgaları….Statik akım deşarjı, devre bozulması, bilgisayar sorunlarıTopraklama probu, Faraday kafesi, filtre….

Bölüm 4 - Her Bir Kalifikasyon için Eğitim

4.1 Genel AçıklamaKalifikasyonların her biri her zaman bu kalifikasyonla ilgili alanı içerir. Buna ek olarak, diğer

alanların spesifik bölümlerini de içerebilir. Aşağıdaki iki tabloda, bu dağılımın genel bir açıklaması yapılmıştır.

Kalifikasyon Eğitimi Konusu Alan Konular

haberleşme haberleşme Hepsi

Güvenlik Hepsi

Seyrüsefer haberleşme Bilgi

Seyrüsefer Hepsi

Güvenlik Hepsi

Gözetim haberleşme Bilgi iletim Yolu

Gözetim Hepsi

Güvenlik Hepsi

Kalifikasyon Eğitimi

Alan Konular Konular Alt Konular

haberleşme ■ Veri■ iletim Yolu■ Kayıt cihazları

Hepsi

Hepsi

Yasal Kayıtlar 5.10 (1) Düzenlemeler 5.10 (3) Dijital

Seyrüsefer ■ Yer-tabanlıSistemleri■ Uydu-tabanlıSeyrüseferSistemleri

MiS MiS datalink/bağlantı referansı

YTAS 6.9 (2) Referans KSUS Yer istasyonuMimari - datalink/bağlantı

Gözetim Birincil HTK Gözetim 7.1 (1) ÖGR'nın işlevsel Güvenliği (yalnızca 7.1 (1.2)7.1 (5) Bilgi iletimi (ÖGR) (6.1 (6.7 & 6.9) hariç)7.1 (12) Displayler

YHR 7.3 (4) YHR Display Sistemi

ikincil iGR & TiGR 7.4 (1) iGR'nın işlevsel Güvenliği (yalnızca 7.4 (1.2)7.4 (5) Bilgi iletimi (iGR)7.4 (12) Displayler (iGR)

Mode S 7.5 (1) Giriş 7.5 (1.3 & 2) Sistemi hariç7.5 (2.1) Operasyon teorisi

OGDS OGDS-Y 7.8 (3) OGDS-Y'ında Teknikler

OGDS-K 7.9 (3) OGDS-K'ında Teknikler

iMA Hepsi Hepsi

Bilgi işlem Hepsi Hepsi

Güvenlik Hepsi Hepsi

Bölüm 5 - haberleşme Sistemleri

5.1 Girişhaberleşme sistemleri, HSH'nin güvenli ve düzenli kullanılması için gereken temel bilgileri

nakletme hizmetini sunar. Bu sistemler uluslararası ve ulusal standartlar tarafından idare edilir. Günümüzde haberleşme dendiğinde, radyo vericileri ve alıcılarından çok daha fazlası akla gelmektedir; haberleşme ayrıca haberleşme protokollerini, ağları, medya türlerini, kayıt cihazlarını ve güvenliğe yönelik alanları da içermektedir. HUGEP'ler yaptıkları işin kullanıcı ve genel HSH haberleşme sistemi üzerindeki önemli etkisini anlamalıdır.

5.2 Eğitim AmacıÖğrenciler kendi ulusal HSH sağlayıcılarının haberleşme sistemlerini ve ekipmanını

tanımlamalıdır. Haberleşme evrensel olduğu için, HUGEP'in her bir sistemin/ekipmanın amacını ve teknik özelliklerini (güç, frekanslar, bağlantılar, v.b….) anlaması çok önemlidir.

Bu bölüm 12 kısma ayrılmıştır ve her bir kısım haberleşmeler konusunun belirli bir yönünü ele almaktadır.

Koşul: Öğrenci, bir laboratuar ortamında belirli bir haberleşme ekipmanının/sistemininbaşında bulunur ; bunun yanı sıra kendisine gerekli eğitim materyalleri, referans dokümantasyonu, test ekipmanı ve araçlar sağlanır.

Performans Eğitim gören kişi aşağıdakileri yapabilmelidir:a) önleyici bakım;b) düzeltici bakım;c) kalibrasyon;d) sertifikasyon.

Başarı Bütün bakım, kalibrasyon ve sertifikasyon onaylanan standartlara veStandardı uygulamalara uygun biçimde yapılmalıdır.

Bu bölüm on iki (12) kısımdan oluşmaktadır:

5.1 Ses - Hava-Yer5.2 Ses – Yer-Yer5.3 Veri - Ağlara Giriş5.4 Veri - Ulusal Ağlar5.5 Veri - Uluslararası Ağlar5.6 Veri - Küresel Ağlar5.7 Veri - Protokoller5.8 ileti Yolu - Hatlar5.9 ileti Yolu - Spesifik Bağlantılar5.10 Kayıt Cihazları - Yasal Kayıt Cihazları5.11 Güvenliğe ilişkin Tutumlar ve işlevsel Güvenlik5.12 Sağlık ve Güvenlik

Konu ve Alt Konu Amaçlar - Öğrenciler aşağıdakileri yapabilmelidir:

Düzey içerik

Bölüm 5 - haberleşme Sistemleri5.1 Ses - Hava Yer

1. iletinin Alınması 1) Bir verici üzerinde tipik ölçümlerin yapılması

3 Frekans (tekli taşıyıcı, ofset taşıyıcı), modülasyon, kanal ara bırakma, çıkış gücü, SDO

2) Genel amaçlı bir radyo vericisinin analizi ve sorunun saptanıp tamir edilmesi

4 Gürültü, çapraz modülasyon, harmonikler

3) Bir vericinin blok diyagramının tasarımı ve yorumlanması

4/5 Özellikleri (modülasyon, tekli taşıyıcı, kanal ara bırakma) işlevsellikler

4) Bir alıcı üzerinde tipik ölçümlerin yapılması

3 Frekans, modülasyon, kanal ara bırakma, hassasiyet, seçicilik

5) Analiz ve sorunu saptanması ve giderilmesi a generic radyo alıcı

4/5 Gürültü, çapraz modülasyon, harmonikler

6) Bir alıcının blok diyagramının tasarımı ve yorumlanması

4/5 Özellikleri (modülasyon, tekli taşıyıcı, kanal ara bırakma, hassasiyet, seçicilik) işlevsellikler

7) Uzaktan görüntüleme ve kontrol sistemleri bilgisinin yorumlanması

5 PTT, gürültü bastırma, istasyon bilgi/kontrol işlevleri, SDO, alan gücü, ekipmanın verisi, hat kalitesi (S/G)

2. Radyo Anten Sistemleri

1) Anten parametrelerinin açıklanması ve tanımlanması

2 Empedans, polar diyagram, band genişliği, antenlerin polarizasyon türleri (HF, VHF, UHF, LF)

2) Radyo sisteminin kapsamının analiz edilmesi

4 Empedans, polar diyagram, polarizasyon, anten çeşitleri (HF, VHF, UHF)

3) Çeşitli durumlara göre yayılmanın hesaplanması

3 Çıkış gücü; coğrafi, meteorolojik, iyonosferik etkiler, gece ve gündüz (HF, VHF, UHF)

4) Durumların vehametinin anlaşılması

3 Çıkış gücü, coğrafi, meteorolojik, iyonosferik etkiler, gece ve gündüz (HF, VHF, UHF)

5) Basit bir genel amaçlı anten sisteminin unsurlarının değerinin hesaplanması

3 Filtreler, kombine ediciler, RF röleleri, çoklu oyuk sistemi

6) Bir sistemin UTB'ne uyumluluğunun kontrol edilmesi

3 UTB (HF, VHF, UHF)Ref.: USHO Ek 10

7) Bir sistemin ulusal düzenlemelere uyumluluğunun kontrol edilmesi

3 Ulusal düzenlemeler (HF, VHF, UHF)

8) Çapraz modülasyonun belirlenmesi ve ölçülmesi

3 Çapraz modülasyon, ölçüm araçları ve yöntemleri

9) Karışıklıkların saptanması ve analiz edilmesi

4/5 Spektrum Analizcisi, tarayıcı, gürültü, figür, GTE

3. Ses Anahtarı 1) Anahtarlamanın işlevselliklerinin bir blok diyagram ile tanımlanması ve yorumlanması

2/5 Genel mimari, dijital, analog, multipleks çeşitleri, PKM30

2) Bloke etmeyen anahtarların prensiplerinin açıklanması

2 Avantajlar, dezavantajlar, gecikmeler (dijital)

Konu ve Alt konu Amaçlar - Öğrenciler aşağıdakileri yapabilmelidir:

Düzey içerik

4. Kontrolör Çalışma Pozisyonu

3) Bütün zincir boyunca sinyal işlemenin tanımlanması

2 Sinyal izleme işlemi, protokoller (birkaç), veri akışı

1) Bir kontrolör çalışma pozisyonunun en çok rastlanan özelliklerinin tanımlanması

2 Frekans seçimi, acil durum, istasyon seçimi, bağlama, mikrofon (gürültü iptali), kulaklık, hoparlör, kısa süreli kayıt, ayak şalteri, PTT)

5. Radyo Arabirimleri 1) Farklı arabirim tiplerinin sayılması ve tanımlanması

1/2 Band sinyalinde dahili, harici, fantom anahtarlama

6. Dijital SesHaberleşmesi

1) Sesli haberleşmede en son gelişme ve projelerin açıklanması

2 örn. Dijital radyo, VDH mod 3 Ref.: USHO Ek 10

5.2 Ses - Yer1. Arabirimler 1) Farklı arabirim tiplerinin

tanımlanması2) Her bir tipin avantajlarının ve dezavantajlarının açıklanması3) Ölçüm ekipmanının kullanılması

2

2

3

Analog (2, 4, 6 ve 8 kablo), dijital (ISDN; 64Kb, 2MB)Analog (2, 4, 6 ve 8 kablo), dijital (ISDN; 64Kb, 2MB)dB metreler, düzey metreler, üreteçler, sniffer, özel örn. 2MB

2. Protokoller 1) Standart protokol Analizcilerinin kullanılması

2) Standart protokollere göre kodlanmış bir sinyalin kodunun çözülmesi

3) Standart protokollere göre kodlanmış bir sinyalin analiz edilmesi

4) Ulusal protokollere göre kodlanmış bir sinyalin kodunun çözülmesi ve analiz edilmesi

3

3

4

3/4

ÇFK R2 (AVHSGO), HTH NSSU (tekrar rota belirleme), empülsiyon çevirme ve iTÇF çevirme , ISDNÇFK R2 (AVHSGO), HTH NSSU (tekrar rota belirleme), empülsiyon çevirme ve iTÇF çevirme , ISDNÇFK R2 (AVHSGO), HTH NSSU (tekrar rota belirleme), empülsiyon çevirme ve iTÇF çevirme , ISDNUlusal protokoller

3. Anahtar 1) Yer-Yer anahtarlarının, Hava-Yer anahtarları ile aynı teknikler üzerine kurulu olduğunun belirtilmesi2) ÖOBD'nin en çok kullanılan işlevselliklerinin tanımlanması3) Analog-dijital, dijital-analog çevirme ve analizin tanımlanması

12 2/4

Bkz. 4.1 (3)Genel mimari, dijital, analog, multipleks çeşitleri, PKM30Genel mimari, analog-dijital-analog, spesifik havacılık gereklilikleri (codec, oran, alıcı mimarisi)

4. Kontrolör Çalışma Pozisyonu

1) Bir kontrolör çalışma pozisyonunun ve iMA'in en çok rastlanan özelliklerinin tanımlanması

2 Referans: SHA hizmeti verme tüzüğü (WD-discom)

5.3 Data - Giriş to Ağlar1. Çeşitler 1) YAA ve GAA'ın tanımlanması

2) Hizmet gereklilikleri kalitesine uygun bir ağ tasarımı yapılması

1 4 Mimariler, parçaların boyu, sistemlerin uzunluğu, hizmet kalitesiFazlalık, band genişliği, BHO, geçiş zamanı, veri güvenliği

2. YAA 1) Bir YAA ağının özelliklerinin analiz edilmesi

4 Rota belirleme şeması, oran, iç ağla haberleşme, rota belirleyiciler, köprüler


Düzey içerik

2) Bir YAA'na parçaların uygun biçimde entegre edilmesi

4 Gateway'ler, hub, modemler, anahtarlar, Firewall'larAğ yönetimi

3. GAA 1) Bir GAA ağının özelliklerinin analiz edilmesi

2) Bir GAA'na parçaların uygun biçimde entegre edilmesi

4

4

Rota belirleme şeması, oran, dahili ağla haberleşme, rota belirleyiciler, köprüler, ddd gateways, hub, modems, anahtarlar, firewHepsisAğ yönetimi

4. Ölçüm Araçları 1) Ana parametrelerin değerlerini bulmak için her zamanki ağ ölçüm sisteminin ya da görüntüleme araçlarının kullanılması

3 Veri analizci (sniffer), net scout

5. Görüntüleme Araçları 1) Trafiğin analiz edilmesi 4 Veri analizci (sniffer), net scout6. Sorun saptama ve giderme

1) Bir ağdaki sorunun saptanması ve giderilmesi

5 Bozuk hatlar, kullanılamayan ağ bileşenleri, aşırı yükleme, entegrasyon sorunları

5.4 Data - Ulusal Ağlar1. Asıl Ağlar 1) Ağların özelliklerinin tanımlanması 2 Ulusal ağ(lar), birlikte

işlerlik2. Çevre Ağları 1) Diğer ulusal ağların varlığının genel

olarak farkında olunduğunun gösterilmesi0 Silahlı kuvvetler, PTT, havayolları

örn. HTUC, HRAK, v.b.

5.5 Veri - Uluslararası Ağlar1. Gelişmekte Olan 1) Gelişmekte olan uluslararası ağların

genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0

2. Kullanılmakta Olan 1) Kendi bölgenizdeki uluslararası ağların özelliklerinin tanımlanması

2 Kullanıcılar ve veri, mimariler, hizmetin kalitesi (OUVDA, OLVD, MAYB-UAE, HBH, (AHV) ağları)

3. Uygulamalı 1) Ağların trafiğinin analiz edilmesi

2) Bu ağların bir bölümü üzerinde, ulusal düzeydeki sorunların saptaması ve giderilmesi

4

5

Özel analizciler, sisteme özel analizciler (OUVDA, OLVD, MAYB- UAE, HBH (AHV) ağları)Bozuk hatlar, ağın kullanılamayan bölümleri, aşırı yükleme, entegrasyon sorunları

5.6 Veri - Küresel Ağlar1. Liste ve Standartlar 1) Küresel ağların ve bunların temel

aldığı standartların sayılması1 HSiA için USHO, HiA için USHO

(STEU-HTİ paket 1),HTHARS uygulamaları için GHSS 1 ve GHSS A (HTUC ve HRAK)

2. Tanım 1) HSiA, MOTAA, HTUC, ve HRAK ağlarının özelliklerinin tanımlanması

2 Kullanıcılar ve veri, mimariler, hizmet kalitesi

3. Uygulamalı 1) HSiA, MOTAA, HTUC, HRAK ağlarının trafiğinin analiz edilmesi2) HSiA, MOTAA, HTUC, ve HRAK ağlarının bir bölümü üzerinde, ulusal düzeydeki sorunların saptanması ve giderilmesi

4

5

Uygun araçların kullanılması

Bozuk hatlar, ağın kullanılamayan bölümleri, aşırı yükleme, entegrasyon sorunları

4. HiA Mimarisi 1) HiA mimarisinin tanımlanması 2 Hava-Yer alt ağlar, Yer-Yer alt ağlar, uçak


Düzey içerik

5. HiA Hava Yer 1) Hava-Yer alt ağların tanımlanması

2 AğlarVDH (mod 2, mod 3, mod 4), YFVH, HMUH, iGR mod S, UYHAB

6. HiA Yer-Yer 1) Yer-Yer alt ağların birçok özel ya da halka ait bölümlerden oluştuğunun belirtilmesi

1 PTT, ticari telecom hizmeti sağlayanlar, HRAK

7. Hava Taşıtı Üzerindeki HiA

1) Hava taşıtı içinde HiA alt ağlarının bulunduğunun genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 UYHABNot: Daha yüksek bir düzey amacı için gelişmeleri bekleyin

8. HiA Uygulamaları 1) HTİ Sistemi üzerindeki ana haberleşme uygulamalarının sayılması

1 KPVHH, VHH

5.7 Data - Protokoller1. Temel Teori 1) Katmanların prensiplerinin

açıklanması2) Adresleme stratejisinin prensiplerinin açıklanması3) Rota belirleme stratejisinin prensiplerinin açıklanması

2

2

2

Katmanlar arasındaki farklılıklarRota belirleme stratejileri, maskeler-alt ağlarRota belirleme tabloları, noktadan noktaya, bağlantısız, ad serverları, öncelikler, hata toleransı, yönetim

2. Genel Protokoller 1) Genel protokollerin tanımlanması ve kodlarının çözülmesi2) Genel protokollerin analiz edilmesi ve yorumlanması

3

5TCP/IP, X25, BUP

TCP/IP, X25, BUP3. Özel Protokoller 1) Özel protokollerin tanımlanması ve

kodlarının çözülmesi2) Özel protokollerin analiz edilmesi ve yorumlanması

3

5HTHARS, HiA

HTHARS, HiA4. Uydudan Met Veri Protokolü

1) Met veri protokolünün tanımlanması ve kodlarının çözülmesi

2/3 DASUD

5.8 ileti Yolu – Hatlar1. Hizmet Sağlayanlar 1) Yerel telecom hizmeti sunanların

kim olduğunun ve hizmetin özelliklerinin belirtilmesi

1 Hat türleri, ilkeler, hizmet çeşitleri, küresel ulusal organizasyon ve ilkeleri

2. Hatlar Teorisi 1) Bir hattın parametrelerinin sayılması, tanımlanması ve hesaplanması

1/2/3 Eşitlik, zayıflama, empedans, S parametreleri, Smith diyagramı, band genişliği, HF özellikleri (iki kutuplular - dipol, çok kutuplular)

3. Dijital iletim 1) Dijital iletimde kullanılan parametrelerin sayılması, tanımlanması ve hesaplanması

1/2/3 Sinyal tanım, Fourier teori, (spektrum), sinyal işleme (sampling, v.b.) band genişliği, taşıyıcı, modülasyon, gürültüler, S/N, gecikmeler, grup gecikme, hat kalitesi (sinyal distorsiyonu, başarısızlık oranı), iletim hızı

4. Hat Çeşitleri 1) Hatların tipik parametrelerinin tanımlanması ve hesaplanması

2/3 Bakır kablolar (bükülmüş çift kablolar, simetrik kablolar)Fiberoptik kablolar (mono ya da multi modlar, konnektörler, bölücü)Koaksiyel kablo (zayıflama, kayıplar, eğilme, karakteristik empedans)


Düzey içerik

2) Verilen belirli bir uygulama için uygun türde hattın seçilmesi

3) Hatların tipik parametrelerinin ölçülmesi

4) Bir hat kurulma işleminin analiz edilmesi ve sorunun saptanarak giderilmesi

3

3

4/5

Band genişliği, gürültü muafiyeti, bulunabilirlik, yakınlık, hattı tedarik edenin çift düzeyli oluşu, tesisat maliyeti, işletme maliyetiEmpedans, yalıtım, sinyal düzeyi, sinyal üreteci, reflektometre, vektör analizci, tayfsal (spektral) gecikme

Sinyal üreteci, sinyal düzeyi, otomatik hat analizcileri, GTE

5.9 ileti Yolu - Spesifik Bağlantılar1. Optik 1) Bir optik bağlantının

parametrelerinin tanımlanması2) Bir optik bağlantının performanslarının ve sınırlamalarının açıklanması

2

2

Frekans spektrumu

Mesafeler, hava koşulları, engel, EMG bastırma

2. Mikrodalga Bağlantı 1) Bir mikrodalga bağlantının parametrelerinin tanımlanması

2 Taşıyıcı frekans, modülasyon türü, fresnel teorisi, kayıp, atmosfer etkileri

3. Uydu 1) Bir uydu bağlantısının parametrelerinin tanımlanması

2 Uplinkler, downlinkler, antenler, kontak sathı, gecikmeler, atmosfer etkileri

5.10 Kayıt Cihazları - Yasal Kayıt Cihazları1. Düzenlemeler 1) Uluslararası düzenlemelerin

açıklanması2) Ulusal düzenlemelerin açıklanması3) Kurum düzenlemelerinin açıklanması

2

2 2

USHO düzenlemeleri (kayıt etme ve çoğaltma)Uygun ulusal düzenlemelerSaklama teypleri, kayıt ve çoğaltma odasına ulaşım, bilginin saklanma zamanı (ses ya da veriyi teyp üzerine yeniden yazmak/silmek), bilgiyi yeniden kullanma prosedürü

2. Analog 1) Analog kayıt ve çoğaltma prensiplerinin açıklanması

2) Analog kayıt ve çoğaltmanın analizi, sorunun saptanması ve giderilmesi

2

4/5

Saklama ortamları (teyp), süreli teyp, izlerin sayısı, zaman senkronizasyonu, gürültü azaltma, teyplerin değiştirilmesi, kalibrasyon, kafaların temizlenmesi, bilginin aranması

3. Dijital 1) Dijital kayıt ve çoğaltma prensiplerinin açıklanması

2) Dijital kayıt ve çoğaltmanın analizi ve sorunun saptanarak giderilmesi

2

4/5

Saklama ortamları (teyp, optik ve manyetik disk), A/D-D/A çeviriciler, frekans aralığı (300…3400 Hz), kanal kapasitesi, zaman senkronizasyonu, bir ağa bağlantı,

bilgi arama, saklama ortamlarının değiştirilmesi

5.11 Güvenliğe ilişkin Tutum ve işlevsel Güvenlik1. Güvenliğe ilişkin Tutum

1) HUGEP'in güvenlik yönetimi rutinlerindeki ve rapor işlemlerindeki rolünün belirtilmesi

1 Haberleşme sistemiyle ilgili güvenlik değerlendirme dokümantasyonu, güvenlik raporları ve vakaları, güvenlik görüntüleme


Düzey içerik

2. işlevsel Güvenlik 1) işlevsel başarısızlıkların; maruz olunan süre, ortam, kontrolör üzerindeki etki ve pilot üzerindeki etki açısından sonuçlarının tanımlanması

2 Tam ya da kısmi, erken ya da gecikmeli operasyon, sahte, zaman zaman kesilen, verinin kaybı ya da bozulması, kayıp ya da yanlış girdi ya da çıktıRef.: AHTİP güvenlik politikası, güvenlik politikası ve uygulama, diğer ulusal ve uluslararası politikalar

5.12 Sağlık ve Güvenlik1. Tehlikenin Farkında Olmak

1) Sağlık ve güvenlik açısından, haberleşme ekipmanı tarafından yaratılan potansiyel tehlikelerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Mekanik tehlikeler, elektrik tehlikeleri (YV, EMG), kimyasal tehlikeler

2. İlkeler ve Uygulamalar

1) ilgili uluslararası gerekliliklerin belirtilmesi2) ilgili herhangi bir yasal ulusal gerekliliğin belirtilmesi3) Bir haberleşme ekipmanıyla ya da bu ekipmanın yakınında çalışan kişiler için geçerli güvenlik prosedürünün belirtilmesi

1

1

1

Konuyla ilgili uluslararası dokümanlar

Konuyla ilgili ulusal dokümanlar

izolasyon (giyim, araçlar) yangın söndürücü çeşitleri, güvenlik görevlisinin bulunması, güvenlik şifre sistemleri, izolasyon anahtarları, ortam güvenliği, tırmanan uygulamalar

3. Pratik Durumlar

1) Pratik bir durumda, gerekli uygulamaların ve tekniklerin kullanılması ve gösterilmesi

3/2 Örn. Dalga kılavuzunu değiştirilmesi, sigortaların ya da boardların değiştirilmesi, bir istasyonu başlatma/kapatma, tırmanan uygulamalar4. Hayata

Döndürme Teknikleri1) Hayata döndürme tekniklerinin uygulanması ve gösterilmesi

3/2 ilk yardım, kurtarma uygulamaları, hayata döndürme

Bölüm 6 - Radyo Seyrüsefer Yardımları6.1 Giriş

Radyo Seyrüsefer Sistemleri, HSH'nin güvenli ve düzenli verilmesi için çok önemli olan yaklaşma ve yol aşaması seyrüsefer bilgisi için bir HSH'nin kullanılmasında hayati bir rol oynar. Bunlar uluslararası ve ulusal standartlar tarafından, özellikle de Gerekli Seyrüsefer Performansı (GSP) tarafından belirlenir. HUGEP'ler yaptıkları işin kullanıcı ve genel HSH Radyo Seyrüsefer Yardımları sistemi üzerindeki önemli etkisini anlamalıdır.

6.2 Eğitim AmacıÖğrenciler, Radyo Seyrüsefer Yardımları sistemlerini ve kendi ulusal HSH sunucu ekipmanlarınıtanımlamalıdır. HUGEP'ler her bir sistemin/ekipmanın amacını, teknik özelliklerini ve

kullanıcılara verilen hizmet üzerindeki etkisini anlamalıdır.Radyo Seyrüsefer Yardımlarının çok yönlü olduğu için, bu bölüm 20 kısma ayrılmıştır ve her bir

kısım seyrüsefer yardımlarının belirli bir yönünü işlemektedir.

Koşul: Öğrenci, bir laboratuar ortamında belirli bir radyo seyrüsefer ekipmanının/sistemininbaşında bulunur; bunun yanı sıra kendisine gerekli eğitim materyalleri, referans dokümantasyonu, test ekipmanı ve araçlar sağlanır.

Performans Eğitim görmekte olan öğrenci, bu bölümde işlenen Radyo Seyrüsefer YardımlarıSistemleri üzerinde aşağıdaki görevleri yapabilecektir:

a) önleyici bakım;b) düzeltici bakım;c) kalibrasyon;d) sertifikasyon


Bu bölüm, aşağıdaki yirmi (20) parçadan oluşmaktadır:

6.1 SEY Kavramları6.2 Yer Tabanlı Sistemler - DOB/Yer Belirleyici6.3 Yer Tabanlı Sistemler - VYB/DYB/AYB6.4 Yer Tabanlı Sistemler - VÇRA6.5 Yer Tabanlı Sistemler - MÖE6.6 Yer Tabanlı Sistemler - AiS6.7 Yer Tabanlı Sistemler - MiS6.8 Uydu Tabanlı Seyrüsefer Sistemleri -

KSUS16.9 Uydu Tabanlı Seyrüsefer Sistemleri -

YTAS6.10 Uydu Tabanlı Seyrüsefer Sistemleri -

UUAS

6.11 Uydu Tabanlı Seyrüsefer SistemleriHTTAS

6.12 Uydu Tabanlı Seyrüsefer Sistemleri Modernize edilmiş GPS

6.13 Uydu Tabanlı Seyrüsefer Sistemleri Galileo

6.14 Uydu Tabanlı Seyrüsefer Sistemleri KSUS2

6.15 Uçak Seyrüsefer Mimarisi6.16 Display Sistemleri6.17 Hareketsiz Seyrüsefer6.18 Dikey Seyrüsefer6.19 Güvenliğe ilişkin Tutum ve işlevsel Güvenlik6.20 Sağlık ve Güvenlik

-

-

-

-


Düzey içerik

Bölüm 5 - Radyo Seyrüsefer Yardımları6.1 SEY Kavramları1. Operasyonel Gereklilikler

1) Bir seyrüsefer sisteminin ana performansının belirtilmesi, tanımlanması ve açıklanması

1/2 Doğruluk, Muhtemel Dairesel Hata (MDH), OKK, 2MOKK, Muhtemel Küresel Hata (MKH), v.b., bütünlük, bulunabilirlik, hizmetlerin sürekliliği, kapsam, sağlamlık, ilk Fikse Kalan Zaman (iZO), v.b.

2) Bağlantılar arasındaki performansın ve seyrüsefer sisteminin türünün tanımlanması ve açıklanması

2 Tek yöntem, birincil yöntem, ek yöntemler

3) Performansın ve uçuş safhalarının başka faktörlere bağlı oluşunun tanımlanması ve açıklanması

2 USHO standartları tablosu

2. Gerekli Seyrüsefer Performansı (GSP)

1) GSP kavramının belirtilmesi, tanımlanması ve açıklanması

1/2 Çarpışma riski, Hedeflenen Güvenlik Düzeyi (HGD), sınırlama alanı

2) GSP'in standart değerlerinin tanımlanması

2 GSP4, GSP1, USHO ve AVHSGO tabloları

3) GSP kavramının potansiyel genişlemesinin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Gerekli Haberleşme Performansları (GHP), Gerekli Gözetim Performansları (GGP), Gerekli Küresel Performanslar (GKP)

3. Saha Seyrüseferi Kavramı (SSEY)

1) Saha seyrüseferi kavramının belirtilmesi, tanımlanması ve açıklanması

1/2 USHO ve AVHSGO dokümanları, ulusal ve geçiş hava sahası üzerindeki operasyonel etkisi

2) SSEY'nin standart değerlerinin tanımlanması

2 Normal-SSEY (N-SSEY) ve hassas SSEY (H-SSEY)

3) SSEY için yapılan uygulama planlarının tanımlanması

2 USHO planı, bölgesel plan, ulusal plan

6.2 Yer Tabanlı Sistemler - DOB/Yer Belirleyici

1. Sistemin Kullanılması 1) DOB'ın operasyonel kullanılışının açıklanması

2 Uçakta, terminal sahası, uygulamalar

2) DOB'ın prensiplerinin teorisinin çıkartılması

5 Göreceli yön, ölçüm yöntemi

3) DOB'ın avantajlarının açıklanması 2 Basitlik, maliyet, kapsam

4) DOB'ın dezavantajlarının açıklanması 2 Doğruluğun olmaması, bütünlüğün olmaması, parazite hassas olma

5) Halihazırdaki durumun tanımlanması 2 Avrupa'da kullanılmakta olan DOB'ların yoğunluğu, teçhiz edilmiş hava taşıtlarının yüzdesi

6) DOB'ın rolünün Avrupa seyrüsefer stratejisine göre tanımlanması

2 DOB, SSEY parçası değildir


Düzey içerik

2. Yer istasyonu Mimarisi

1) Genel amaçlı bir DOB yer istasyonunun blok diyagramının çizilmesi ve açıklanması

1/2 Elektronik kabin, antenler, güç kaynağı, uzaktan kumandalar ve görüntüleme

2) Operasyonel gerekliliklere göre bir DOB istasyonunun tasarlanması

4 Kapsam, tanıtma kodu, VÇRA yedekleme (backup), çift beaconla yaklaşma

3. Verici Alt Sistemi 1) Ana sinyal parametrelerinin analiz edilmesi

4 Taşıyıcı frekans stabilitesi, çıkış gücü, kontroller

2) Ana sinyal parametrelerin üzerinde tipik ölçümlerin yapılması

3 Güç ölçümleri, spektrum ölçümleri

4. Anten Alt Sistemi

1) DOB için anten parametrelerinin açıklanması ve tanımlanması

2 Empedans, polar diyagram, polarizasyon, antenlerin tipleri

2) Güç katı ile anten (akord bobini) arasındaki arabirimin hesaplanması

3 Stasyoner (Duran) Dalga Oranı (SDO), yayılıcı güç

5. Uygulama 1) Yer istasyonu lokasyonunun seçimindeki gereksinimlerin öneminin tasdik edilmesi

3 Uçakta, terminal gerekliliklerine ilişkin uygulamalar

2) Sistemin UTB'ye uyumluluğunun kontrol edilmesi

3 UTB düzenlemesi, USHO Ek 10

3) Ulusal düzenlemelere uyumluluğunun kontrol edilmesi

3 Ulusal düzenlemeler

6. Hava Ekipmanı

1) Hava ekipmanının tanımlanması (ADxxxF) ve mevcut prosedürler

2 Alıcı, anten, pilot kontrolü

2) Çeşitli iMA'lerin tanımlanması 2 OYBS göstergesi, RMG, YDG, SD

7. Standartlara Uygunluk

1) Küresel performansın tanımlanması 1 Kapsam, doğruluk, sistemin bulunabilirliği, bütünlük, süreklilik

2) Tipik ölçümlerin yapılması 3 Spektrum analizi, modülasyon, çıkış gücü, ID kodu

3) Kalibre edilmesi 5 Uçuş kontrol

4) Sorunun saptanması ve giderilmesi 5 Taşıyıcı frekans sapması, modülasyonun derinliği, güç kesintisi, harmoniklerin oranı

6.3 Yer Tabanlı Sistemler - VYB/DYB/AYB

1. Sistemin Kullanılması 1) YB'nın operasyonel kullanılışının açıklanması

2 Terminal ve yaklaşma uygulamaları, acil durum, yedekleme (backup)

2) iMA kullanıcısının tanımlanması 2 Radar resmi üzerinde gösterilmesi, YB göstergesi

3) YB prensiplerinin teorisinin çıkartılması 5 Yön, ölçüm yöntemi (standart, Doppler, interferometri)

4) YB’nin avantajlarının açıklanması 2 Basitlik, maliyet

5) YB'nın dezavantajlarının açıklanması 2 Parazite hassas olma

6) Halihazırdaki durumun tanımlanması 2 Kendi bölgenizde kullanılmakta olan YB sistemlerinin yoğunluğu ve tipleri, YB'nın etkili kullanılması


Düzey içerik

2. VYB/DYB Ekipman Mimarisi

1) Bir VYB/DYB ekipmanının blok diyagramının çizilmesi ve açıklanması

2 Elektronik kabin, antenler, güç kaynağı, uzaktan kumandalar ve görüntüleme

2) Operasyonel gereksinimlere göre bir VYB/DYB ekipmanının tasarımının yapılması

4 Kapsam, doğruluk

3. Alıcı Alt Sistemi 1) Ana sinyal parametrelerinin tasarımı 4 Frekans bandı (UHF, VHF)

2) Alıcı üzerinde tipik ölçümlerin yapılması

3 Frekans, kanal ara bırakma, hassasiyet, seçicilik


1) VYB/DYB için anten parametrelerinin açıklanması ve tanımlanması

2 Empedans, polar diyagram, polarizasyon, antenlerin tipleri

2) Koruma bölgelerinin tasarımının yapılması

4 Engeller, Ek 10 ve 14, el kitapları

5. Görüntüleme ve Kontrol Alt Sistemi

1) Görüntüleme için hangi parametrelerin kullanıldığının tanımlanması ve açıklanması

2 Gürültü figürü, ölçümün stabilitesi

2) Monitör sisteminin operasyonel durumunun kontrol edilmesi

3 GTE, sistem durumu örn. watchdog

3) Yanlış yön talimatları verilmesi durumunda sorunun saptanması ve giderilmesi

5 Anten sistemlerinin yeniden ayarlanması

6. Uygulama 1) VYB/DYB lokasyonunun seçimine ilişkin gerekliliklerin öneminin tasdik edilmesi

3 Alıcıların korunması

2) Sistemin UTB'ye uygunluğunun kontrol edilmesi


3) Ulusal düzenlemelere uygunluğunun kontrol edilmesi



1) Küresel performansların tanımlanması 2 Doğruluk, kapsam, Ek 10 tavsiyeler

2) VHF/UHF alıcı uygulamalarının sayılması

1

3) Sistemin kalibre edilmesi 5 Uçuş kontrol

6.4 Yer Tabanlı Sistemler - VÇRA

1. Sistemin Kullanılması 1) VÇRA'nın operasyonel kullanılışının açıklanması

2 Uçakta, terminal sahası, uygulamalar

2) KÇÇYA prensiplerinin teorisinin çıkartılması

5 Yön bilgisi, faz ölçüm yöntemleri

3) VÇRA'nın avantajlarının açıklanması 2 Bilginin türü (azimut), doğruluk, bütünlük, bir sabit rota ağına uygun

4) VÇRA'nın dezavantajlarının açıklanması 2 Çoklu yol, parazite hassas olma, sınırlı kapsam, serbest rotalar için ideal değil, mesafeye bağlı doğruluk

5) DÇÇY'nin KÇÇYA'ye üstünlüğünün savunulması ve teorisinin çıkartılması

4/5 KÇÇYA, DÇÇY, sinyal yayını farklılıkları, yön bilgisi


Düzey içerik


6) Halihazırdaki durumun tanımlanması 2 Kendi bölgenizde kullanılmakta olan KÇÇYA ve DÇÇY'nin yoğunluğu

1) Bir KÇÇYA yer istasyonunun blok diyagramının çizilmesi ve açıklanması

2 Elektronik kabin, anten sistemi, güç kaynağı, uzaktan kumandalar ve görüntüleme2) Operasyonel gerekliliklere göre bir

KÇÇYA istasyonunun tasarımının yapılması4 Kapsam, tanıtım kodu

3. Verici Alt Sistemi 1) Bir KÇÇYA için ana sinyal parametrelerin analiz edilmesi

4 Taşıyıcı frekans stabilitesi, çıkış gücü, üretilen sinyaller

2) DÇÇY için analiz ana sinyal parametreleri

4 Çıkış gücü, üretilen sinyaller

3) Standart ekipman kullanarak sinyaller üzerinde tipik ölçümlerin yapılması

3 Güç ölçümleri, spektrum ölçümleri, modülasyon ölçümleri


1) KÇÇYA için gerekli olan genel amaçlı yayılıcı sinyallerin açıklanması ve tanımlanması

2 Paternler antenler, dağıtım devreleri, standart uygulamalar

2) DÇÇY için gerekli olan genel amaçlı yansıtıcı sinyallerin açıklanması ve tanımlanması

2 Paternler antenler, dağıtım devreleri, standart uygulamalar

3) Güç katı ile anten arasındaki arabirimin analiz edilmesi


4) Antenden kaynaklanan en tipik sinyal hatalarının analiz edilmesi

4 Hata ifadesinin bölümleri



2 Yakın alan monitörü, GTE



3) Yanlış yön talimatları verilmesi durumunda sorunun saptanması ve giderilmesi

5 Anten sistemlerinin yeniden ayarlanması

6. Uygulama 1) Yer istasyonunun lokasyonuna ve türüne ilişkin gerekliliklerin tasdik edilmesi






7. Hava Ekipmanı

1) Hava ekipmanının tanımlanması 2 Anten, alıcı, (MMEL/GSP)

2) Çeşitli iMA'lerinin tanımlanması 2 UYSG, RMG, YDG, SD, PUV

3) VÇRA bilgisinin uçakta nasıl kullanıldığının tanımlanması

2 Tek VÇRA, VÇRA-VÇRA, yaklaşma uygulamaları, el kitabı modu, otomatik mod


Düzey içerik


1) KÇÇYA ve DÇÇY'ye ilişkin küresel performans kriterlerinin tanımlanması

1 Kapsam, doğruluk, sistemin bulunabilirliği, bütünlük, süreklilik


3) Kalibrasyonunun yapılması 4 Uçuş kontrol


6.5 Yer Tabanlı Sistemler - MÖE

1. Genel Açıklama 1) Ölçümlerin tanımlanması 2 Mesafe, time ölçüm

2) Sistemin temel prensibinin tanımlanması

2 A/C sorgulama yer yanıt, sorgulama stagger, istasyon frekansı

3) THSY ekipmanının ve ÇTK konfigürasyonunun açıklanması

2 MÖE ile uyumlu, genliği 135Hz ve 15Hz yön bilgisine göre modüle edilmiş

4) Frekans spektrumunun ve kanal ara bırakma tayininin açıklanması

2 Bkz. Ek 10, diğer seyrüsefer sistemlerine bağlantılar

2. Sistemin Kullanılması 1) MÖE'nin operasyonel kullanılışının açıklanması

2 Uçakta, terminal sahası, uygulamalar, alet yaklaşmaları, çoklu MÖE seyrüseferi

2) MÖE/N prensiplerinin teorisinin çıkartılması

5 Pulse taşıyıcı modülasyonu, kodlama prensipleri, kanalların tanımları

3) MÖE'nin avantajlarının açıklanması 2 Doğruluk, bütünlük

4) MÖE'nin dezavantajlarının açıklanması 2 Doyma düzeyi, minimum sorgulama sayısı, parazite hassas olma, sınırlı kapsam

5) MÖE/N'in MÖE/P'e üstünlüğünün savunulması ve teorisinin çıkartılması

5 Teknik farklılıklar

6) Halihazırdaki durumun tanımlanması 2 Kendi bölgenizde kullanılmakta olan MÖE/N ve MÖE/P sistemlerinin yoğunluğu

7) MÖE'nin rolünün kendi HSH politikanıza göre tanımlanması

2 SSEY kavramının bir parçası

3. SistemMimarisi

1) . Hava yer bağlantısının tanımlanması 2 Havacılık elektroniği sistemlerinin unsurları, Hava-Yer ve Yer-Hava iletişiminin doğası


1) Bir MÖE yer istasyonunun blok diyagramıının çizilmesi ve açıklanması

2 Elektronik kabin, anten sistemi, güç kaynağı, uzaktan kumandalar ve görüntüleme

2) Operasyonel gerekliliklere göre bir MÖE istasyonunun tasarımının yapılması

4 Kapsam, tanıtım kodu

5. Verici Alt Sistemi 1) Bir MÖE için ana sinyal parametrelerinin tanımlanması

4 Taşıyıcı frekans stabilitesi, çıkış gücü, üretilen sinyaller


Düzey içerik


2) Standart ekipman kullanarak sinyaller üzerinde tipik ölçümlerin yapılması

4 Güç ölçümleri, spektrum ölçümleri, modülasyon ölçümleri

1) MÖE için gerekli olan genel amaçlı yansıtıcı sinyallerin açıklanması ve tanımlanması

2 Paternler antenler, dağıtım devresi, standart uygulamalar

2) Güç katı ile anten arasındaki arabirimin analiz edilmesi


3) Antenden kaynaklanan en tipik sinyal hatalarının analiz edilmesi

4 V-SDO



2 GTE, güç, sorgulama oranları



3) Hata göstergelerindeki sorunun saptanması ve giderilmesi

5 Anten sistemlerinin yeniden ayarlanması, hatalı LRU*'nın değiştirilmesi

8. Uygulama 1) Yer istasyonunun lokasyonuna ve türüne ilişkin gerekliliklerin etkisinin tasdik edilmesi






9. Hava Ekipmanı

1) Hava ekipmanının tanımlanması 2 Anten, alıcı; (MMEL/GSP)

2) Çeşitli iMA'lerinin tanımlanması 2 UYSG, RMG, YDG, SD, PUV

3) MÖE bilgisinin uçakta nasıl tanımlanması

2 Tek MÖE, çoklu MÖE seyrüseferi (rho rho), yaklaşma uygulamaları, el kitabı modu, otomatik mod


1) MÖE için küresel performans kriterlerinin tanımlanması

2 Kapsam, doğruluk, sistemin bulunabilirliği, bütünlük, süreklilik


3) Kalibre edilmesi 4 Uçuş kontrol


6.6 Yer Tabanlı Sistemler - AiS

1. Sistemin Kullanılması 1) AiS'nin operasyonel kullanılışının açıklanması

2 Yaklaşma ve iniş uygulamaları, lokalizer ve süzülüş yolu


Düzey içerik

2) AiS prensiplerinin teorisinin çıkartılması 5 BGM ölçümlerindeki azimut ve elevasyon (rakım, yükseklik), dipol (ikiz kutup) dizileri, lokalizer ve süzülüş yolu radyo dalgasının üretilmesi, 90-150 Hz modülasyon, çoklu uçuş yolu göstergeleri, pist offset düzenlemeleri

3) AiS'nin avantajlarının açıklanması 2 Bilginin türü, doğruluk, bütünlük

4) AiS'nin dezavantajlarının açıklanması 2 Yalnızca 40 kanal, dilimli (segmanlı) olmayan yaklaşma yolları, çoklu yoldan kaynaklanan radyo dalgası bozulması

5) Halihazırdaki durumun tanımlanması 2 Havaya, ekipmana ve havaalanı tesislerine bağlı farklı operasyonel kategori


1) AiS'yi oluşturan bütün bölümlerin çizilmesi ve tanımlanması

1/2 Antenlerin ve koruganlarların lokasyonu

2) . Anten dizisinin özel performans tanımlanması

2 Kritik ve hassa bölgenin lokasyonu

3) LZ, GS, OM, MM ve FFM'nin blok diyagramının çizilmesi ve açıklanması


3. Verici Alt Sistemi 1) LZ, GS, OM ve MM için kullanılan ana sinyal parametrelerinin analiz edilmesi

4 Taşıyıcı frekans, çıkış gücü, üretilen sinyaller

2) Vericinin blok diyagramının çizilmesi ve açıklanması

4 Sintisayzır, modülator, güçlü amplifikatör, kontrol kuplörü, RF-Değiştirme (change over)


1) Anten parametrelerinin analiz edilmesi ve tanımlanması

4/5 Çeşitler, pozisyon, polarizasyon, paternler, kapsam, dağıtım devreleri, yayılıcı güç, görüntüleme antenleri

5. Görüntüleme Alt Sistemi

1) USHO Ek 10'a göre görüntüleme parametrelerinin tanımlanması ve açıklanması

2 RF-Düzeyi, BGM, pozisyon ve genişlik hakkında STEK

2) Ek görüntüleme parametrelerinin tanımlanması ve açıklanması

2 Harici, dahili ve entegral görüntüleme

3) Uzak alan görüntüleme sisteminin tanımlanması ve açıklanması

2 Pozisyon, genişlik

4) Blok diyagramının çizilmesi ve açıklanması

3 Yakın alan, entegral ağ, dahili ağ, monitor sinyal işlemcisi


3 Uçakta, yaklaşma ve havaalanı gereklilikleri ve uygulamaları






Düzey içerik

7. Hava Ekipmanı

1) Hava ekipmanının tanımlanması 2 Antenler, alıcı, pilot arabirimi (çapraz gösterge), UYS


1) AiS için küresel performans kriterlerinin tanımlanması

2 Kapsam, doğruluk, sistemin bulunabilirliği, bütünlük, süreklilik, kategori ve düzey

2) Tipik ölçümlerin yapılması 3 Çıkış gücü, spektrum analizi, modülasyon, ID kodu

3) Uygun kalibrasyon görevlerinin yapılması ve uçuş kontrol sonuçlarının değerlendirilmesi

5 Uçuş kontrol ve yer kalibrasyon sonuçları

4) Sorunun saptanması ve giderilmesi 5 Güç kesintisi, taşıyıcı frekans sapması, harmonik oranı, modülasyonun derinliği

9. 2F – Sistemleri 1) Yakalama etkisinin tanımlanması ve açıklanması

2 Alıcı devrelerindeki yakalama etkisi

2) 2F-LZ için kullanılan anten parametrelerinin tanımlanması ve açıklanması

2 Çeşitler, pozisyon, polarizasyon, paternler, kapsam, dağıtım devreleri, yayılıcı güç

3) 2F-GS* için kullanılan anten parametrelerinin tanımlanması ve açıklanması

2 Çoklu yol

6.7 Yer Tabanlı Sistemler - MiS

1. Sistemin Kullanılması 1) MiS'nin operasyonel kullanılışının açıklanması

2 Yaklaşma ve iniş uygulamaları

2) MiS prensiplerinin teorisinin çıkartılması

5 Zaman Referans Tarama Radyo Dalgasında (ZRTR) azimut, ters azimut ve elevasyon (rakım, yükseklik)

3) MiS'nin avantajlarının açıklanması 2 Bilginin türü, doğruluk, veri hattı, küçük kritik ve hassas bölgeler, kanalların sayısı, karmaşık yaklaşma yolları, parazit olasılığının az olması, konvansiyonel AiS ile karşılaştırması

4) MiS'nin dezavantajlarının açıklanması 2 Az teçhizat, karmaşıklık, maliyet

5) Halihazırdaki durumun tanımlanması 2 Çok modlu alıcılar, yer ve A/C ekipman


1) MiS'in bütün bölümlerinin çizilmesi ve tanımlanması

1/2 Alt sistemlerin lokasyonları

2) Azimutun blok diyagramının çizilmesi ve açıklanması, elevasyon (rakım, yükseklik) ve ters azimut istasyonu


3. Verici Alt Sistemi 1) Azimut için ana sinyal parametrelerinin tasarımı, elevasyon (rakım, yükseklik) ve ters azimut istasyonu

4 Taşıyıcı frekans, çıkış gücü, üretilen sinyaller, zamanlama

2) Vericinin blok diyagramının çizilmesi tanımlanması

1/2 Sintisayzır, modülator, güçlü amplifikatör, kontrol kuplörü, RF-Değiştirme (change over), GTE


Düzey içerik


1) Anten parametrelerinin tanımlanması ve açıklanması

2 Çeşitler, pozisyon, boyutlar, polarizasyon, patern, kapsam, dağıtım devreleri, yayılıcı güç, tarama hızı

5. Görüntüleme Alt Sistemi

1) USHO Ek 10'a göre görüntülemeye ilişkin parametrelerin tanımlanması ve açıklanması

2 RF-Düzeyi, radyo dalgası genişliği, tarama hızı

2) Ek görüntüleme parametrelerin tanımlanması ve açıklanması

2 Harici ve dahili görüntüleme

3) Blok diyagramının çizilmesi ve açıklanması

1/2 Monitör sinyal işlemcisi


3 Yaklaşma ve havaalanı gereklilikleri ve uygulamaları





7. Hava Ekipmanı

1) Hava ekipmanının tanımlanması 2 Antenler, alıcı, çapraz gösterge, UYS, ÇMA

2) MiS bilgisinin uçakta nasıl kullanıldığının tanımlanması

2 Yaklaşma uygulamaları, display gibi AiS


1) MiS'e ilişkin küresel performansların tanımlanması

2 Kapsam, doğruluk, sistemin bulunabilirliği, bütünlük, süreklilik, kategori ve düzey

2) Tipik ölçümlerin yapılması 3 Çıkış gücü, spektrum analizi, veri hattı modülasyonu, ID kodu

3) Kalibrasyonunun yapılması 5 Uçuş kontrol

4) Sorunun saptanması ve giderilmesi 5 Güç kesintisi, taşıyıcı frekans sapması, harmonik oranı

6.8 Uydu Tabanlı Seyrüsefer Sistemleri - KSUS1

1. Genel Açıklama 1) Seyrüsefere ilişkin sivil havacılık gerekliliklerin açıklanması

2 KSUS paneli

2) KSUS 1'in bütün bölümlerinin tanımlanması

1 GPS, KDUSS, artırma

3) KSUS 1'in mimarisini ve hangi sistemlerle birbirine bağlı olduğunu gösteren bir diyagramın çizilmesi

1

4) KSUS 1'in Sivil Havacılık gerekliliklerini nasıl yerine getirdiğinin açıklanması

2

2. GPS 1) Sistemin mimarisinin tanımlanması 2 Uzay dilimi, kontrol dilimi, kullanıcı dilimi, takım yıldızın şu andaki durumu

2) GPS'e ilişkin kurumsal meselelerin bilinmesi

1 Mülkiyet, kontrol, kullanıcılar, güvenlik


Düzey içerik

3) GPS sistemine ilişkin ana performans kriterlerinin tanımlanması ve hesaplanması

2/3 Bağlantı bütçesi, alıcı performansı, kapsam, bütünlük, bulunabilirlik, fikse kalan zaman, Seçici Bulunabilirlik (SEB)

4) GPS performansı kriterlerinin sivil havacılık gereklilikleriyle olan ilişkisinin ve GPS'in sınırlı kullanımının gösterilmesi

3

5) Bir hava taşıtı rotası alarak, bir yazılım paketi veya/ve GPS alıcı kullanarak, takım yıldızın bulunabilirliğinin tahmin edilmesi

3 Ref.: yazılım, GPS, alıcı

3. KDUSS 1) Sistemin mimarisinin tanımlanması 2 Uzay dilimi, kontrol dilimi, kullanıcı dilimi, takım yıldızın şu anki durumu

2) KDUSS'ne ilişkin kurumsal meselelerin bilinmesi

1 Mülkiyet, yatırım, güvenlik, süreklilik

3) KDUSS sisteminin ana performans kriterlerinin tanımlanması ve hesaplanması

2/3 Bağlantı bütçesi, alıcı performansı, kapsam, bütünlük, bulunabilirlik, fikse kalan zaman

4) KDUSS performans kriterlerinin sivil havacılık gereklilikleriyle olan ilişkisinin ve KDUSS'nin sınırlı kullanımının gösterilmesi

3 Uyduların sayısı, kapsam, yatırım, süreklilik

6.9 Uydu Tabanlı Seyrüsefer Sistemleri - YTAS

1. Genel 1) YTAS kavramı kullanılarak gelişmelerin tanımlanması

2 Doğruluk, bir yerel kapsam içerisinde bütünlük

2) YTAS performans kriterlerinin sivil havacılık gereklilikleriyle olan ilişkisinin ve YTAS'ın yaklaşma ve iniş için muhtemel kullanımının gösterilmesi

3 Bütünlük, doğruluk; uygun tahsisler

2. Referans KSUS Yer istasyonu

1) Yerel farklılıkların artma prensiplerinin tanımlanması

2 Yer ve zaman hatalarının karşılaştırılması

2) Bir referans istasyonunun mimarisinin tanımlanması

2 Referans yer istasyonu (alıcıların ve antenlerin fazlalık düzeyi, görüntüleme sistemleri, veri hattı, hizmet hacmi, frekanslar)

3) Kurumsal meselelerin ve hizmet sunanların sorumluluklarının dikkate alınması

2 Sorumluluk, bütünlük, görüntüleme ve test

3. KBAS 1) KBAS teklifinin ve bunun saha seyrüseferine uygulanmasının genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0

6.10 Uydu Tabanlı Seyrüsefer Sistemleri - UUAS

1. Genel Konular 1) UUAS sistemlerinin mimarisinin tanımlanması

2 Tanımlar, açıklama, USHO uygulama planı


Düzey içerik

2) UUAS sistemlerinin mesaj yapısının açıklanması

2 MOPS ve MHSPŞ'nde tanımlanan mesajlar

3) UUAS'nden beklenilen performansın açıklanması

2 STEU'da tanımlanan performans

4) UUAS'ın hedeflenen kapsamının açıklanması

2 UUAS'ın kullanılabileceği uçuş safhaları ve operasyonların çeşitleri

5) UUAS'ın güçlü ve zayıf yanlarının sayılması

1 Geniş menzil, sınırlı altyapıya rağmen GPS'e bağlı olunması ve yüksek enlemlerdeki kapsam

2. AKSKH 1) AKSKH'nin tarihinin belirtilmesi 1 Planlanmasından bugüne kadarki gelişimi

2) AKSKH mimarisini gösteren bir diyagramın çizilmesi ve açıklanması

1/2 AKSKH'nin bölümleri

3) AKSKH'nin şu anki durumunun açıklanması

2 ASTY yoluyla onaylanması

4) AKSKH kullanılış kavramının açıklanması

2 AKSKH operasyonel kavram dokümanı

5) AKSKH kurumsal meselelerinin açıklanması

2 AOYG, üç parçalı anlaşma (AKÜG), GALILEO ile ilgisi

3. GAAS 1) GAAS'ın varlığının genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0

2) GAAS mimarisinin kısaca anlatılması 1

3) GAAS'ın şu anki durumunun açıklanması

2 GAAS kullanımı

4) GAAS'a ilişkin meselelerin açıklanması 2 Gelecek

4. ÇUAS 1) ÇUAS'ın varlığının genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0

2) ÇUAS mimarisinin kısaca anlatılması 1

3) ÇUAS'ın şu anki durumunun açıklanması 2 ÇUAS kullanımı

4) ÇUAS'a ilişkin meselelerin açıklanması 2 Gelecek

5. Birlikte işlerlik 1) 3 UUAS'ın birlikte işlerliğinin gereğinin açıklanması

2

2) KSUS alıcılarının tanımlanması3) 3 UUAS için havadaki sinyalin (HSI) tanımlanması

2

6.11 Uydu Tabanlı Seyrüsefer Sistemleri - HTTAS

1. Genel Konular 1) HTTAS'ın ana amacının bütünlüğün geliştirilmesi olduğunun belirtilmesi

1 Tanımlar

2. Prensipler 1) HTTAS'ın prensiplerinin tanımlanması ve açıklanması

2 AOBG, HTOBG


Düzey içerik

3. Etki 1) Seyrüsefer performans kriterlerinin HTTAS'ın prensipleri üzerindeki etkisinin gösterilmesi

2 Bütünlük, süreklilik ve bulunabilirlik, Baro Vnav

6.12 Uydu Tabanlı Seyrüsefer Sistemleri - Modernize Edilmiş GPS

1. GPS'teki Gelişmeler

1) GPS alanında bugün ile 2015 yılı arasında yapılacak gelişmelerin sayılması

1 L2 ve L5

2) L2 ve L5'in sinyal yapısının tanımlanması

2

3) L2 ve L5'in alıcı üzerindeki etkisinin tanımlanması

2

4) Modernizasyon programının listelenmesi 1

5) GPS sisteminin gelecekteki doğruluğunun anlatılması

1

6) Gelecekteki GPS sistemin sınırlamalarının (bütünlükten yoksun olması, tek devlet, askeri kontrol) sayılması

1

6.13 Uydu Tabanlı Seyrüsefer Sistemleri - GALILEO

1. GALILEO 1) Avrupa uydu seyrüsefer politikasının tanımlanması

2 AB dokümanları

2) GALILEO'nun gelişmesine yol açan olayların sırasıyla sayılması

1 AB kararları

3) GALILEO'nun programının belirtilmesi 1 Plan

4) GALILEO maliyet/kâr analizinin (MKA) tanımlanması

2 Maliyetler, işler, pazar, gelirler

5) Şu anki GALILEO mimarisinin tanımlanması

1 GALILEO dokümanları, yer dilimi, uzay dilimi (takım yıldız, sinyaller ve frekanslar), kontrol dilimi

6) Bütünlüğe ilişkin bilginin GALILEO yoluyla dağıtımının tartışılması

5 GPS ile karşılaştırılması

7) GALILEO hizmetlerinin tanımlanması 1 Galileo dokümanları

8) GALILEO'nun performans kriterlerinin tanımlanması

1

9) GALILEO'nun havacılığa ilişkin görüşlerinin tartışılması

5 Havacılığa ilişkin görüşlerin dokümanı

10) ABD'nin GALILEO'ya ilişkin görüşlerinin tartışılması

2 Askeri görüşler ve FHi'nin görüşleri

11) .n tartışılması birlikte işlerlik of GALILEO ve GPS

2

12) .n tartışılması bütünleştirme of AKSKH in GALILEO

2 Politik görüşler ve teknik görüşler

6.14 Uydu Tabanlı Seyrüsefer Sistemleri - KSUS2

1. Genel Açıklama 1) KSUS1 performansındaki gelişmelerin açıklanması

3


Düzey içerik

2. Modernize Edilmiş GPS

2) KSUS2'nin bütün bölümlerinin tanımlanması3) KSUS2'nin kurumsal meselelerinin açıklanması

1

2

Modernize edilmiş GPS, GALILEO

Sistemin kontrolü, hizmet düzeyleri

1) ABD uydu seyrüsefer politikasının belirtilmesi2) Modernize edilmiş GPS'in sağladığı gelişmelerin sayılması

3) Bu gelişmelerin etkisinin değerlendirilmesi

1

1

5

Yeni sivil frekanslar (L2 ve L5), yeni sinyal yapısı, yeni kontrol dilimi, v.b.

Performanslar, alıcı mimarisi

3. GALILEO 1) GALILEO'nun KSUS2'deki rolünün, özellikle Avrupa politikası açısından açıklanması

2 AB dokümanları

6.15 Uçak Seyrüsefer Mimarisi

1. Mimari 1) Şu anki seyrüsefer mimarisinin tanımlanması

2 Algılayıcılar, iMA, UYS, seyrüsefer veri tabanı

6.16 Display Sistemleri

1. iMA 1) Farklı iMA'lerin sunumunun genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Yatay durum göstergesi (HSI0, seyrüsefer displayi (SD), birincil uçuş display (PUV)

6.17 Hareketsiz Seyrüsefer

1. Hareketsiz Seyrüsefer 1) HSS seyrüseferin prensiplerinin ve anahtar niteliğindeki özelliklerinin tanımlanması

2 Algılayıcılar ve süreç

6.18 Dikey Seyrüsefer

1. Barometri 1) anahtar niteliğindeki özelliklerinin tanımlanması

2) performansların tanımlanması

2

2

HAB, DSiB, uçuş düzeyi, USHO standart atmosfer, uçuş safhaları, iGR mod C ve mod S'ye bağlantılar

Doğruluk, bütünlük, bulunabilirlik, gereklilikler, son zamanlarda yapılan gelişme (ADAM) yeteneği

2. Radyo Altimetri 1) prensiplerinin ve anahtar niteliğindeki özelliklerinin tanımlanması

2) performans kriterlerinin tanımlanması

2

2

Uçuş safhaları (yaklaşma ve iniş), güvenlik ağı, işitsel uyarı

Doğruluk, bütünlük, bulunabilirlik, gereklilikler


Düzey içerik

6.19 Güvenliğe ilişkin Tutum ve işlevsel Güvenlik

1. Güvenliğe ilişkin Tutum


1 Seyrüsefer sistemine ilişkin güvenlik değerlendirme dokümantasyonu, güvenlik raporları ve vakaları, güvenlik görüntüleme

2. işlevsel Güvenlik 1) işlevsel başarısızlıkların maruz olunan zaman, ortam, kontrolör ve pilot üzerindeki etkisi açısından sonuçlarının tanımlanması

2 Tam ya da kısmi, erken ya da gecikmeli operasyon, sahte, zaman zaman kesilen, verinin kaybı ya da bozulması, kayıp ya da yanlış girdi ya da çıktı, güvenlik politikası, güvenlik politikasının uygulanması, diğer ulusal ve uluslararası politikalar

6.20 Sağlık ve Güvenlik

1. Tehlikenin Farkında Olmak

1) Sağlık ve güvenlik açısından, seyrüsefer ekipmanı tarafından yaratılan potansiyel tehlikelerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Mekanik tehlikeler, elektrikle ilgili tehlikeler (YV, EMG), kimyasal tehlikeler

2. ilkeler ve Uygulamalar

1) ilgili uluslararası gerekliliklerin belirtilmesi2) ilgili herhangi bir yasal ulusal gerekliliğin belirtilmesi3) Bir seyrüsefer ekipmanıyla ya da bu ekipmanın yakınında çalışan kişiler için geçerli güvenlik prosedürünün belirtilmesi

1

1

1

Konuyla ilgili uluslararası dokümanlar

Konuyla ilgili ulusal dokümanlar

izolasyon (giyim, araçlar) yangın söndürücü çeşitleri, güvenlik görevlisinin bulunması, güvenlik şifre sistemleri, izolasyon anahtarları, ortam güvenliği, tırmanan uygulamalar

3. Pratik Durum 1) Pratik bir durumda, gerekli uygulamaların ve tekniklerin kullanılması ve gösterilmesi

2 Sigortaların ya da boardların değiştirilmesi, bir istasyonu başlatma/kapatma, tırmanan uygulamalar

4. Hayata Döndürme Teknikleri

1) Hayata döndürme tekniklerinin uygulanması ve gösterilmesi


Bölüm 7 - Gözetim7.1 Giriş

Gözetim Sistemleri, HSH'nin güvenli ve düzenli verilmesi için çok önemli olan bilgilerin nakledilmesini sağlar. Bunlar uluslararası ve ulusal standartlar tarafından belirlenir. Gözetim Sistemleri havaalanında, havaalanı civarında ya da havaalanına çok uzak olan bir yerde bulunabilir.

7.2 Eğitim AmacıÖğrenciler, gözetim sistemlerini ve kendi ulusal HSH sunucu ekipmanlarınıtanımlamalıdır. HUGEP'lerin her bir sistemin/ekipmanın amacını (güç kaynağı, frekanslar,

bağlantılar, v.b….) anlamaları çok önemlidir.

Ayrıca, HUGEP'lerin bu sistemler/ekipmanlar üzerinde çalışırken, bunların verilen hizmet üzerindeki etkisini anlamaları da zorunludur.

Koşul: Öğrenci, bir laboratuar ortamında belirli bir haberleşme ekipmanınınbaşında bulunur; bunun yanı sıra kendisine gerekli eğitim materyalleri, referans dokümantasyonu, test ekipmanı ve araçlar sağlanır.

Performans Eğitim görmekte olan öğrenci, aşağıdaki görevleri yapabilecektir:a) önleyici bakım;b) düzeltici bakım;c) kalibrasyon;d) sertifikasyon


Bu bölüm, aşağıdaki on iki (12) parçadan oluşmaktadır:

7.1 HTK Gözetimi7.2 Meteoroloji7.3 YHR7.4 iGR ve T-iGR7.5 Mod S7.6 iGR Ortamı7.7 OGDS Üzerine Genel Açıklama7.8 OGDS-Y7.9 OGDS-K7.10 iMA7.11 Güvenliğe ilişkin tutum ve işlevsel Güvenlik7.12 Sağlık ve Güvenlik


Düzey içerik

Bölüm 7 - Gözetim7.1 Gözetim/Birincil - HTK-Gözetim

1. ÖGR'nın işlevsel Güvenliği

1) HUGEP'lerin güvenlik yönetimi rutinlerinde ve rapor işlemlerindeki rolünün belirtilmesi

1 Birincil gözetim sistemine ilişkin güvenlik değerlendirme dokümantasyonu, güvenlik raporları ve vakaları, güvenlik görüntüleme

2) Maruz olunan zaman ve ortam açısından, kontrolör ve pilot üzerindeki etkisinin, işlevsel başarısızlıkların türlerine göre tanımlanması

2 Tam ya da kısmi başarısızlık. Erken ya da gecikmeli operasyona uygulaması. Sahte, aralıklı hatalar ya da eksilme. Verinin kaybı ya da bozulması, kayıp ya da yanlış girdi ya da çıktı (Örn: Ref.: Güvenlik politikası ve uygulaması, EGDG)

2. ÖGR'nın Uçuş Hizmetlerinde Kullanılması

1) Bir uçak radarının operasyonel gerekliliklerinin tanımlanması ve bu performansa ulaşmak için gereken anahtar parametrelerin hesaplanması

3? Menzil, çözünürlük, kapsam, bulma olasılığı, HYZ, bulunabilirlik, PTF, menzile göre frekans, frekans çeşitliliği, kör hız, TX güce göre menzil, anten kazancı, alıcı MBS, güncelleme oranı, çözünürlüğe göre BOL, PTF, radyo dalgası genişliği, ekstraksiyon cihazı için hedeflenen minimum eşik

2) Bir uçak birincil radarının anahtar parametrelerinin belirtilmesi

1 Frekans, PTF, rotasyon oranı, güç

3. ÖGR'nın Terminal ve Yaklaşma Hizmetlerinde Kullanılması

1) Bir yaklaşma radarının operasyonel gerekliliklerin ve özel parametrelerin tanımlanması ve bu performansa ulaşmak için gereken anahtar parametrelerin hesaplanması

3? HGR, YHR, menzil, çözünürlük, kapsam, güncelleme oranı, bulma olasılığı, HYZ'nın bulunabilirliği, PTF, menzile göre frekans, frekans çeşitliliği, kör hız, TX güce göre menzil, anten kazancı, alıcı MBS, güncelleme oranı, çözünürlüğe göre BOL, PTF radyo dalgası genişliği, ekstraksiyon cihazı için hedeflenen minimum eşik, havaya göre BOL, polarizasyon

2) Bir yaklaşma birincil radarının anahtar parametrelerinin belirtilmesi

1 Frekans, PTF, rotasyon oranı, güç

4. Anten (ÖGR) 1) Anten çeşitlerinin, doğruluğun ve sorunların tanımlanması

2 Anten radyo dalgası, yan kulaklar, reflektör anten, aktif (fazlı dizi) anten, döner ek yerleri, dalga kılavuzu arabirimi, nemin basınçla azaltılması, polarizasyon, azimut kodlama, sürücü sistemleri, yağlama sistemi

5. Veri iletimi (ÖGR) 1) Radar bilgi iletiminin gerekliliklerinin tanımlanması

2 Gizlilik, fazlalık, kalite, hata belirleme

2) Uygulama seçeneklerinin tanımlanması

2 TAYERBi, RABA, RMÇDD, YFVH-C, X25, ETHERNET, FDDI


Düzey içerik

3) Bir TAYERBi mesajındaki bütün ayrıntıların kodunun çözülmesi

3 Tür menzili, azimut ve zaman, v.b.

4) Yerel olarak kullanılan bir mesaj formatıyla gelen verinin kodunun çözülmesi

3 Yerel formata uygun olarak

5) Özel test araçlarının ve bunların sistemin doğru olarak çalışmasına ilişkin amaçlarının tanımlanması

2 Veri analizci, hat analizcisi, hataların giderilmesi (debugging), GTE, spektrum analizcisi, vektör voltmetresi, osiloskop, v.b.

6) Hata raporunun, test aracıyla yapılan çeşitli ölçümlere dayanarak yorumlanması

5 Veri analizci, hat analizcisi, hataların giderilmesi (debugging), GTE, spektrum analizcisi, vektör voltmetresi, osiloskop, v.b.

7) Sistemin analiz edilmesi için test araçlarının kullanılması

3 Vektör voltmetresi, osiloskop

8) Tam yedeklerle birlikte 2 kontrol birimini besleyen 4 radar bölgesinden oluşan bir radar ağı tasarlanması

4 Hata toleransı, fazlalık of-line ekipman, yazılım geri çekilme kapasitesi

9) Sistemdeki karakteristik bozulmaların tanımlanması

2 Doyma, geç plotlar, DRD, gizlilik

6. Vericiler 1) Bir vericinin temel özelliklerinin tanımlanması

2 Zamanlama, tutarlılık, modülasyon, pulse genişliği, pulse enerjisi, frekans çevikliği güç çıktı araçları (ayrıntılara ilişkin leyhte ve aleyhte olan tavsiyeler)

2) Bir blok diyagramda bütün anahtar noktalardaki sinyallerin tanımlanması

2 Kaynak, AYG, RF kaynağı (seçilen tipe uygun olarak), modülasyon, güvenlik şifre sistemleri, GTE

3) Hem sıkıştırılmş bir sistem hem de sıkıştırılmamış bir sistem için genel amaçlı bir verici blok diyagramın çizilmesi ve açıklanması

1/2 Klistron, magnetron, hareketli dalga lambası, katı hal

4) Olası başarısızlıkların ve blok diyagram referans alınarak bunların nerede olabileceğinin sayılması

1 Arklanma, korona deşarjı, parça stresi, kontrol döngüleri, izolasyonHV stabilitesinin sağlanması için örnek tasarım

5) Yüksek voltaj devrelerinin düzenlenmesi konusundaki sınırlamalar ve sorunlar tanımlanması

2 Korona deşarjı, dielektrik zorlanma, izolasyon, arklanma, yaşlanma, güvenlik şifre sistemleri, stabilite (kontrol döngüsü dahil), sağlık ve güvenlik

6) Hataların teşhisi için kullanılan yöntemlerin tanımlanması

2 Kristal dedektörleri, spektrum analizcisi, kalorimetre, güç ölçme cihazları, GTE

7) Ölçüm ekipmanının kullanılması 3 Kristal dedektörleri, spektrum analizcisi, kalorimetre, güç ölçme cihazları, GTE

8) Özel tekniklerin kullanılması, hataların bulunması

4 Kristal dedektörleri, spektrum analizcisi, kalorimetre, güç ölçme cihazları, GTE


Düzey içerik

7. Birincil Hedeflerin Özellikleri

1) Bir birincil hedefin özelliklerinin tanımlanması

2 Geri saçılma, radar profili, yansıma faktörü, gizlilik teknolojileri, görünüm, Doppler kayması

8. Alıcılar 1) Bir alıcının temel özelliklerinin tanımlanması2) Genel amaçlı bir alıcının blok diyagramının çizilmesi ve açıklanması3) HZK'nın öneminin açıklanması4) Gerekli olan özel test etme yöntemlerinin ve tekniklerin tanımlanması

2

1/2

22

Düşük gürültü, yüksek dinamik menzil, band genişliği, bulma, frekans, hassasiyet, seçicilikDGTA, yerel osilatör, eşevreli (koherent) osilatör, aşağı miksleme, filtreleme, bastırma, AFR, FDD, OKK, HZK, radyo dalgası anahtarlama, GTEDoyma, RF-AFR dinamik menzilUçlandırma, kristal dedektör, menzil azimut tetikleme, test hedefi enjeksiyonu, güç ölçümü, spektrum analizcisi

9. Plot Çıkarma 1) Bir veri işlemcisinin temel fonksiyonunun tanımlanması

2 Plot çıkarma (menzil kutusu raporları, menzil karşılaştırma, azimut korelasyonu), hedef raporları, hava vektörü çıkartma, sürme pencere, ağırlık merkezi

10. Sinyal işleme 1) Bir modern radar sinyal işlemcisinin temel işlevlerinin tanımlanması

2 A/D-Çevirme, E/K-eşleştirme, hedef bulma, bulma kriterleri (sabit, uyumlu), HHB ve yığın haritalar

11. Gözetim işleme

1) Hedef raporlarının kalitesini artırmak için kullanılan işleme tekniklerindeki taramadan taramaya bilginin tanımlanması

2 izleme, ortam haritası çıkarma, çıkarma parametrelerine uyumlu geribildirim (geribildirim (feedback))

12. Displayler 1) Uzun perzistanslı fosfor ve elektronik yeniden zamanlama özelliğine sahip PPG displaylerin temel özelliklerinin tanımlanması

2 Plan Pozisyon Göstergesi (PPG), zaman tabanı, yeniden tarayıcılar, video verisi

13. Kontrol Testleri ve Görüntüleme

1) Test etme olasılıklarının tanımlanması 2 Modern ekipmanda (online, offline) GTE Sistemi, RPDS (M ve F)

14. Birincil Radarın Kendine Has Özellikleri

1) Elektromanyetizmanın, yayılmanın, sinyal belirlenebilirliğinin, güç üretimi ve dağıtımının, vericiler ve alıcılara (genel) ilişkin sorunların temel prensiplerinin açıklanması2) HTK ortamındaki radarın tanımlanması

2

2

Basit temel bilgilerFrekans ve faz, elektromanyetik radyasyon, spektrum ve band genişliği, gürültü, güç (takat) lambaları, dalga kılavuzu sorunlarıGüvenlikli olmayan kritik unsur, hedef tanımlama, operasyonel kapsam alanı, göreceli ve mutlak doğruluk

15. HYR 1) HYR'nin temel prensiplerinin açıklanması

2 Havacılık elektroniğinden bağımsız olarak yaklaşma rehberliği yapabilen elevasyon (rakım, yükseklik) ve azimut tarama (mekanik, elektronik)


Düzey içerik

7.2 Gözetim/Birincil - Meteoroloji

1. Meteorolojik Radar 1) Hava radarı tarafından sağlanan ana bilgi türlerinin sayılması2) Bir gözetim radarında hava kanalının kombine kullanılışının tanımlanması3) Bir meteorolojik radarın özelliklerinin belirtilmesi

1

2

1

Hava radarı, rüzgar profil radarı, rüzgar makaslama (windshear) radarı Tarama oranı, polarizasyon, sınırlı yükseklik tahmin frekansıMenzil, güç, tarama oranı, AE tipi, RX işleme

7.3 Gözetim – YHR

1. YHR'ının işlevsel Güvenliği

1) HUGEP'in Güvenlik Yönetim Rutinlerindeki ve rapor işlemlerindeki rolünün belirtilmesi2) Maruz olunan zaman ve ortam açısından, kontrolör ve pilot üzerindeki etkisinin, işlevsel başarısızlıkların çeşitlerine göre tanımlanması

1

2

YHR'na ilişkin güvenlik değerlendirme dokümantasyonu, güvenlik raporları ve vakaları, güvenlik görüntülemeTam ya da kısmi başarısızlık. Erken ya da gecikmeli operasyona uygulaması. Sahte, aralıklı hatalar ya da eksilme. Verinin kaybı ya da bozulması, kayıp ya da yanlış girdi ya da çıktı (Örn: Ref.: Güvenlik politikası ve uygulaması, EGDG)

2. Radarın Havaalanı Hizmetlerinde Kullanılması

1) Bir YHR'ının operasyonel gerekliliklerinin tanımlanması ve bu performansa ulaşmak için gereken anahtar parametrelerin hesaplanması

2/3 Menzil, resolution/çözünürlük, kapsam, güncelleme oranı, bulma olasılığı, HYZ'nın bulunabilirliği, PTF, frekans, TX güce göre alan, anten kazancı, alıcı MBS, güncelleme oranıÇözünürlüğe göre BOL, PTF radyo dalgası genişliği, havaya göre BOL, polarizasyon

3. Radar Sensör 1) YHR algılayıcı sisteminin bir planının çizilmesi ve açıklanması2) Alıcı/verici biriminin temel işlevlerinin tanımlanması3) Bir algılayıcının nasıl kullanılacağının tanımlanması4) Anten biriminin temel işlevlerinin tanımlanması

1/2

2

2

Dual sistem, hizmet displayiDonanımın/fonksiyonun gözden geçirilmesiBlok diyagram, zamanlama ilişkileri, video yolu, frekans çevikliği, frekans çeşitliliği, polarizasyon, kontrolör yapısıDonanım fonksiyonunun gözden geçirilmesi, kontrol/anahtar birim, harici arabirim, azimut kodlama

4. YHR Display sistemi 1) YHR display sisteminin planının ve yeteneklerinin tanımlanması2) Display YHR sisteminin temel işlevlerinin tanımlanması

2

2

Donanım blok diyagramı, yazılım yapısı, harici arabirimlerVideo işleme ve izleme, harita yaratılması ve blanking


Düzey içerik

3) Sistemin nasıl işletileceğinin tanımlanması

2 Algılayıcı arabirim, taramadan taramaya korelatör işlemci, tanımlama ve alarm, display alt sistemi, kontrol ve görüntüleme sistemi

7.4 Gözetim/Ikincil - iGR ve TiGR

1. iGR'ının işlevsel Güvenliği



1

2

ikincil gözetim sistemine ilişkin güvenlik değerlendirme dokümantasyonu, güvenlik raporları ve vakaları, güvenlik görüntülemeTam ya da kısmi başarısızlık. Erken ya da gecikmeli operasyona uygulaması. Sahte, aralıklı hatalar ya da eksilme. Verinin kaybı ya da bozulması, kayıp ya da yanlış girdi ya da çıktı (Örn: Ref.: Güvenlik politikası ve uygulaması, EGDG)

2. iGR'ının Uçak Hizmetleri için Kullanılması

1) Bir uçak radarının operasyonel gerekliliklerinin tanımlanması ve bu performansa ulaşmak için gereken anahtar parametrelerin belirlenmesi2) Bir uçak ikincil radarın parametrelerin hesaplanması belirtilmesi3) Maruz olunan zaman ve ortam açısından, kontrolör ve pilot üzerindeki etkisinin, işlevsel başarısızlıkların çeşitlerine göre tanımlanması

1

1

2

Menzil, kapsam, BOL, çözünürlük, performans, güncelleme oranı, PTF, arabirim, rotasyon hızı, güç bütçesi(uplink/bağlantı, downlink/bağlantı)Ref.: iGR sistemlerine ait USHO El kitabı (doküman 9684)Rotasyon oranı, PTF, arabirim, kapasiteTam ya da kısmi başarısızlık. Erken ya da gecikmeli operasyona uygulaması. Sahte, aralıklı hatalar ya da eksilme. Verinin kaybı ya da bozulması, kayıp ya da yanlış girdi ya da çıktı (Örn: Ref.: Güvenlik politikası ve uygulaması, EGDG)

3. iGR'ının Terminal ve Yaklaşma Hizmetleri için Kullanılması

1) Bir yaklaşma iGR radarının anahtar parametrelerinin belirtilmesi2) Maruz olunan zaman ve ortam açısından, kontrolör ve pilot üzerindeki etkisinin, işlevsel başarısızlıkların çeşitlerine göre tanımlanması

1

2

TX güç, alıcı MBS, rotasyon hızı, PTF, arabirim, elektronik taramaTam ya da kısmi başarısızlık. Erken ya da gecikmeli operasyona uygulaması. Sahte, aralıklı hatalar ya da eksilme. Verinin kaybı ya da bozulması, kayıp ya da yanlış girdi ya da çıktı (Örn: Ref.: Güvenlik politikası ve uygulaması, EGDG)

4. Anten (iGR) 1) iGR/TiGR antenin prensibinin tanımlanması

2 Aktif anten, tekpulse anten, GDA, dalga kılavuzu, fazlandırma – tekpulse anten, toplam, farklılık ve kontrol paterni. Hata açısı ölçümü, radyo dalgası keskinleştirme


Düzey içerik

5. Veri iletimi (iGR) 1) Birincil radarın ve ikincil radarın bilgi iletilerinin aynı teknikleri kullanmakta olduğunun belirtilmesi

1 Ayrıntılar için bkz. PSR Ver iletimleri (bu amaç için, PSR iletisi amacının öğrenilmiş olması gerekmektedir)

2) ikincil ekipmandan gelen veri mesaj çıktısının tanımlanması

2 Tip, menzil, Azimut, A ve C kodları (12 bit), acil durum, onaylama, garble

3) Radar bilgi iletimi gerekliliklerin tanımlanması

2 Gizlilik, fazlalık, kalite, hata belirleme

4) Uygulama seçeneklerinin tanımlanması

2 Noktadan noktaya ağ

5) Bir TAYERBi mesajının bütün ayrıntılarının kodunun çözülmesi

3 Çağırma Sinyali, menzil, azimut, irtifa, zaman, ÖPG ve acil durum v.b.

6. Sorgulayıcı 1) Bir Sorgulayıcının özelliklerinin tanımlanması

2 Frekans, spektrum, sorgulama modları, Duty cycle/Görev döngüsü, YKB, GSYB, güvenlik şifre sisteminde rotasyon usulü

2) Genel amaçlı bir sorgulayıcının blok diyagramının çizilmesi ve açıklanması

2 Zamanlama, arabirim, modülator, GTE

3) Bütünlük görüntülemeye olan gereksinimin açıklanması

2 Erroneous/hatalı iletiye karşı [alınan] safeguards, GTE

7. Transponder 1) Transponderin operasyonel kullanılışının açıklanması

2 Transponder ile uçak arasındaki karşılıklı iletişimin diyagramı

2) Küresel performansların tanımlanması 1 Menzil, doğruluk, tepki vermeye sabit gecikme

3) Bir transponderin temel özelliklerinin tanımlanması

2 Dual elektronik, havada lokasyon/anahtarlama ve polar diyagram, boyut, HÇÖS Mod S uyumluluğu, maksimum tekrar gösterim (replay) oranı, SYB

4) Transponderin avantajlarının açıklanması

2 Daha uzun menzil, daha fazla bilgi

5) Transponderin sınırlamalarının açıklanması

2 100lerce feet hassasiyet, 3A sınırlı kodlar, squawk anahtar

6) Pilota sunulan iMA'in tanımlanması 2 Mod 3A anahtar ayarları, Özel Pozisyon Göstergesi (ÖPG)


3 USHO Ek 10'ye karşılık gelen ulusal düzenlemelerP1, P2, P3 sinyalleri

8) Alınan transponder mesajlarının veri formatının tanımlanması

2

9) Gönderilen transponder mesajlarının veri formatının tanımlanması

2 Alan genişlikleri, veri bitleri, gri kod, kullanılmayan bitler

10) Bir transponder mesajının kodunun çözülmesi

3 ÖPG seti ile standart mesaj

11) Bir vericinin temel özelliklerinin tanımlanması

2 Zamanlama, modülasyon, pulse genişliği, güç çıktısı, SYB, GSYB

8. Alıcı 1) Bir iGR alıcısının temel belirleyici özelliğinin tanımlanması

2 Standart alıcı/TiGR alıcı, hassasiyet, band genişliği, dinamik menzil, HZK (normal, sektörize edilmiş), genlik işlemci, faz işlemci, AYKB, çoklu yol ve parazitler


Düzey içerik

9. Çıkarma 1) Tekpulse çıkarmanın tanımlanması2) Sürme pencere iGR çıkarmanın tanımlanması

2 2

Faz ve genlik modülasyonu, Off boresight açı hesaplama, azimut kodlamaÖn kenar, firar kenarı , azimut doğruluk, azimut kodlama

10. Sinyal işleme 1) Sinyal işlemenin tanımlanması 2 Video digitizer, pulse işlemci, yanıt çözücü (bracket pair dedektör) senkronize tekrar gösterim (replay) korelatörü

11. Tekrar Gösterim (Replay) Doğrulaması için Gözetim işleme

1) iGR işleme tekniklerinin tanımlanması

2 Ayrı kod korelasyonu, genel ilişki, zones, kategoriler, kod alış verişi, genel korelasyon mod A kod verisi, mod C veri, hedef pozisyon raporu

12. Displayler (iGR) 1) iGR display seçeneklerinin tanımlanması

2 Video, video + etiket, sentetik

13. Plot Doğrulama için Gözetim işleme

1) Gözetim işleme ve anahtar seçenekleri için nedenlerin açıklanması

2 Hatalı hedef belirleme ve eliminasyon, veri onaylama, veri düzeltme, yansıma saptama ve işleme, geliştirilmiş çözünürlük performansı

7.5 Gözetim/ikincil - Mod S1. Mod S'ye Giriş 1) Mod S'nin çalısma prensiplerinin

açıklanması2) Mod S'nin avantajlarının sayılması3) Mod S'nin TiGR ile nasıl uyumlu çalıştığının açıklanması4) Kendi bölgenizdeki Mod S uygulama stratejisinin açıklanması

2

12

2

Mod S sorgulama, mod S reply, Mod S uplink/bağlantı ve downlink/bağlantı capability, Mod S formatlar/protokollerÇözünürlük, bütünlük, geliştirilmiş veri (örn. 25 feet çözünürlük, uçak çağrı adı)Uzaydaki RF sinyalleri, P1'den P4 operasyonel kullanılışı, kontrol A/C tepkisini kontrol etmek için yan kulak baskılamanın kullanılması, tüm çağrı ve lockout araç gereci, zaman cetveliUnsurary gözetim, kümeler ve II kodları

2. Mod S Sistemi 1) Donanımın ve yazılımın çalışma teorisi2) Mod S için test etme olasılıklarının

2

2

Sistemin Mod S performansı, sistemin çalışma teorisi, müşteri ekipmanına arabirimler, diğer mod S istasyon kümeleriRPDS-M, RPDS-Ö, POEMS Test Ortamı (PTO), Radar Ortam Simülatörü (RES)

7.6 Gözetim/ikincil - iGR Ortamı1. iGR Ortamı 1) HÇÖS'nin operasyonel

kullanılışının açıklanması ve pilotlar ve kontrolörlere yararı2) HÇÖS çalısma prensiplerinin açıklanması

2

2

Trafik Tavsiyeleri (TT), Çözüm Tavsiyeleri (ÇTA), pilot tepkileri ve kontrolör bilgisiHava taşıtı sorgulamaları, whisper/shout, kokpit görüntüleri ve uyarıları, çoklu yol etkileri


Düzey içerik

3) 1030Mhz 1090Mhz kanallarının kullanıcılarının tanımlanması4) Multilaterasyon'un (MLT) çalısma prensiplerinin açıklanması

2

2

1 3 A C S modları, silahlı kuvvetler, mod S uplink/bağlantı ve downlink/bağlantı yeteneğiHÇÖS (TiÇS), yakalama ve genişletilmiş squitter, PFR-FRUIT oranları, MÖE ve başka parazitMLT'ın prensipleri, mod S squitter’ın kullanılması, havaalanı için yararları

7.7 Gözetim - OGDS Hakkında Genel Açıklama1. OGDS'nin Tanımı 1) OGDS'nin bütün unsurlarının bir

diyagram üzerinde incelenmesi2) Bir OGDS'nin temel özelliklerinin tanımlanması

3) Seyrüsefer algılayıcıların tiplerinin sayılması4) En son gelişmelerin, uygulama planlarının ve projelerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

1

2

1

0

Seyrüsefer çözümü, bağlantı, planlamaKontrat/yayınPerformans, bütünlük, gizlilik, QoS, uygulama seçenekleri (örn. HiA/GHSS) UYS, FoM’dan KSUS, ins, radyo SEYA, seyrüsefer çözümleri Şu anki ve yakın zamanda yapılmış olan testler ve denemeler, USHO durumu, AVHSGO, FHi ve diğer yetkililerin konumları, havayolu ve ekipman üreticilerinin konumları, HTK uygulamaları, zaman ölçekleri

7.8 Gözetim - OGDS-YOGDS-Y'nin ilevsel Güvenliği



2. OGDS-Y'ye Giriş 1) OGDS-Y'nin temel prensiplerinin açıklanması

2) OGDS-Y'nin mümkün olan bütün unsurlarının bir diyagram üzerinde ayırt edilmesi3) KAGS kavramının tanımlanması4) OGDS'nin KAGS kavramının destekleyecek biçimde kullanılışının açıklanması

2

2

1 2

Otonom operasyon, seyrüsefer çözümleri, bağlantı seçenekleri, hava taşıtı durumunun farkında olmakSeyrüsefer çözümü, UYS, kodlama, planlama, bağlantı

3. OGDS-Y'deki Teknikler 1) OGDS-Y'de kullanılan tekniklerin özelliklerinin açıklanması2) OGDS-Y'nin avantajlarının ve sınırlamalarının sayılması

2

1

VDH 4, mod S genişletilmiş squitter, EUTAvantajlar (küresel durumun farkındalık, minimum yer yatırımları, uzak bölgeler); sınırlamalar (eminlik düzeyi, trafik yoğunluğuna göre kullanılması)

4. VDH Mod 4 (KZKÇE)

1) VDH mod 4'ün kullanılışının tanımlanması2) Uzaydaki sinyallerle ilgili prensiplerin açıklanması için USHO dokümantasyonunun kullanılması

2

3

Yüksek düzeyde tanımModülasyon şeması, sinyal yapısı, anahtar veri ve frekans kanalları


Düzey içerik

3) Ulaşım teknolojisiyle ilgili prensiplerin açıklanması için USHO dokümantasyonunun kullanılması

3 Zamanlama, kendi kendini düzenleyen rezervasyon mekanizması

4) Protokollere ilişkin gerekli açıklamaların yapılması

2 Burst yapı (alanlar, sabit parça, değişken parça)

5) ilgili mesajların açıklanması 2 Her bir alandaki bilgi, bilgi kodlama ve kod çözme

6) Bir VDH mod 4 sinyalinin tanımlanması 2 Sinyal zamanlamalarının gösterilmesi (not: bu tek bir paket değildir, bir dizi mesajdır)

7) TAYERBi'in ilgili standardına göre kodlanmış bir sinyalin kodunun çözülmesi ve analizinin yapılması

3/4 Referans olarak TAYERBi standardı kullanılacaktır

5. Mod S Genişletilmiş Squitter

1) Mod S genişletilmiş squitter'ın kullanılışının tanımlanması

2 Yüksek düzeyde tanım

2) Uzaydaki sinyallerle ilgili prensiplerin açıklanması için USHO dokümantasyonunun kullanılması

3 Modülasyon şeması, sinyal yapı, anahtar veri ve frekans

3) Rasgele erişim teknolojisiyle ilgili prensiplerin açıklanması için USHO dokümantasyonunun kullanılması

3 RF ortamına (1090 MHz) ili≤kin sonuçlar

4) ilgili mesajların açıklanması 2 Her bir alandaki bilgi, bilgi kodlama ve kod çözme

5) Bir mod S genişletilmiş squitter sinyalinin kodunun çözülmesi ve analizinin yapılması

3/4 Sinyal zamanlama ve sıralama, pozisyon kodlama

6) TAYERBi'in ilgili standardına göre kodlanmış bir sinyalin kodunun çözülmesi ve analizinin yapılması

3/4 Referans olarak TAYERBi standardı kullanılacaktır

6. EUT 1) EUT'nin kullanılmasının tanımlanması 2 Yüksek düzeyde tanım (ayrıntılar, USHO standartları elde edildiğinde açıklanacaktır)

7.9 Gözetim - OGDS-K1. OGDS-K'nın işlevsel Güvenliği


1 OGDS-K tekniğine ilişkin güvenlik değerlendirme dokümantasyonu, güvenlik raporları ve vakaları, güvenlik görüntüleme



2. OGDS-K'ya Giriş 1) OGDS-K'nin temel prensiplerinin açıklanması

2 Kontrat, çoklu kontrat, zaman, olay tetikleme, uzun süreli gizlilik

2) OGDS-K sisteminin mümkün olan bütün unsurlarının bir diyagram üzerinde ayırt edilmesi

3 Seyrüsefer çözümü, işlemci, bağlantı, yer istasyonu

3. OGDS-K'daki Teknikler 1) OGDS-K'da kullanılması mümkün olan tekniklerin özelliklerinin açıklanması

2 HiA uygulama, HiA Hava-Yer alt ağlar (VDHs, mod S VH, HMUH, YFVH)….


Düzey içerik

2) OGDS-K sisteminin avantajlarının/sınırlamalarının sayılması3) ilgili mesajların açıklanması4) HiA rota belirleyiciden gelen OGDS-K mesajlarının kodunun çözülmesi5) Veri iletim sorunlarının saptanması ve bulunması

1

2 3

3

Avantajlar (minimum yer yatırımı, uzak bölge); sınırlamalar (hizmet kalitesi, gizlilik, ortak başarısızlık modu)Her bir alandaki bilgi, bilgi kodlama ve kod çözmeilgili standarda (OGDS Panel dokümantasyonu) göre kodlanmış bir sinyalin kodunun çözülmesi ve analizinin yapılmasıSistem gelişimi ve bulunabilirliğine bağlı olması

7.10 Gözetim - iMA1. HTKM iMA 1) Kullanımda olan display

çeşitlerinin tanımlanması2) Bulunabilen seçimlerin türünün belirtilmesi3) Farklı display çeşitlerinin avantajlarının tanımlanması

2

1

2

Video, sentetik, mixedKaynak, menzil, haritalar, filtrelerNetlik, konfigüre edilebilme, geri çekilme, veri bütünlüğü

2. HUGEP iMA 1) Farklı kullanıcılar tarafından ve farklı lokasyonlarda görülen kullanıcı arabirim kapsamının ve ergonomisinin tanımlanması2) Kullanıcıların elde edebildikleri analitik verinin ve durum verisinin tanımlanması

2

2

Sistem yönetimi displaylerinin özellikleri, hem kontrol hem de görüntülemeRadar video, ön panel ve CMS veri. Her bir alt sistemdeki iMA’lar

3. PILOT iMA 1) Transponder arabiriminin tanımlanması2) HÇÖS/TiÇS displayinin ve gelecekteki potansiyel gelişmelerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi3) GYYUS displayinin ve gelecekteki potansiyel gelişmelerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

2

0

0

Mod A, değişim prosedürü, ÖPG, Mod C, seçmeme [de-selection], uçak kaçırmaÖzellikleri, doğruluk, ikazlar, OGDS-Y, TBKG

4. Displayler 1) Bulunan display çeşitlerinin ve bunların avantajlarıyla dezavantajlarının tanımlanması

2 Raster / döner [rotating], raw / sentetik, monokrom / renkli, KIT / LCD, performanslar (maliyet, bulunabilirlik, sürdürülebilirlik, ergonomik yapı)

7.11 Güvenliğe ilişkin Tutum ve işlevsel Güvenlik1. Güvenliğe ilişkin Tutum 1) HUGEP'in güvenlik yönetimi

rutinlerindeki ve rapor işlemlerindeki rolünün belirtilmesi

1 Gözetim sistemine ilişkin güvenlik değerlendirme dokümantasyonu, güvenlik raporları ve vakaları, güvenlik görüntüleme

2. işlevsel Güvenlik 1) Maruz olunan zaman ve ortam açısından, kontrolör ve pilot üzerindeki etkisinin, işlevsel başarısızlıkların türlerine göre tanımlanması

2 Tam ya da kısmi, erken ya da gecikmeli operasyon, sahte, zaman zaman kesilen, verinin kaybı ya da bozulması, kayıp ya da yanlış girdi ya da çıktıRef.: AVHSGO AHTKUBP güvenlik politikası, güvenlik politikası ve uygulaması, diğer ulusal ve uluslararası politikalar


Düzey içerik


1) Sağlık ve güvenlik açısından, gözetim ekipmanı tarafından yaratılan potansiyel tehlikelerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Mekanik tehlikeler, elektrikli tehlikeler (YV, EMG), kimyasal tehlikeler, radyasyon tehlikeleri

2. ilkeler ve Uygulamalar 1) Uygulanabilir uluslararası gerekliliğin belirtilmesi2) Herhangi bir uygulanabilir ulusal yasal gerekliliğin belirtilmesi3) Bir gözetim ekipmanıyla ya da bu ekipmanın yakınında çalışan kişiler için geçerli güvenlik uygulamalarının belirtilmesi4) Tehlikeli ürünlerin kullanılmasıyla depolanmasına ve çevresel korumaya ilişkin ilkelerin ve uygulamaların belirtilmesi

1

1

1

1

İlgili uluslararası dokümanlarİlgili ulusal dokümanlarizolasyon (giyim, araçlar) yangın söndürücü çeşitleri, güvenlik görevlisinin bulunması, güvenlik şifre sistemleri, izolasyon anahtarları, ortam güvenliğiilgili şirket uygulamaları

3. Pratik Durumlar 1) Pratik bir durumda, izlenecek uygulamaların ve tekniklerin uygulanması ve gösterilmesi

3/2 Örn. Dalga kılavuzunu değiştirilmesi, sigortaların ya da boardların değiştirilmesi, bir istasyonu başlatma/kapatma….




Bölüm 8 - Bilgi işlem8.1 Giriş

Bilgi işlem Sistemleri, HSH'nin güvenli ve düzenli verilmesi için çok önemli olan bilgilerin nakledilmesini sağlar. Bilgi işlem donanım platformlarının ve işletim sistemi yazılımının bir araya gelmesiyle mümkün olur. Göreve uygun donanım ve yazılım konfigürasyonları, güvenli ve düzenli HSH için büyük önem taşır. Bu sistemler uluslararası ve ulusal standartlar tarafından belirlenir. Bilgi işlem sistemleri havaalanında, havaalanı civarında ya da havaalanına çok uzak olan bir yerde bulunabilir.

8.2 Eğitim AmacıÖğrenciler, gözetim sistemlerini ve kendi ulusal HSH sunucu ekipmanlarınıtanımlamalıdır. HUGEP'lerin her bir sistemin/ekipmanın amacını (yazılım, donanım, birlikte

işlerlik, bağlantılar, v.b….) anlamaları çok önemlidirHUGEP'lerin bu sistemler/ekipmanlar üzerinde çalışırken, bunların verilen hizmet üzerindeki

etkisini anlamaları da zorunludur.

Koşul: Öğrenci, bir laboratuar ortamında belirli bir haberleşme ekipmanınınbaşında bulunur; bunun yanı sıra kendisine gerekli eğitim materyalleri, referans dokümantasyonu, test ekipmanı ve araçlar sağlanır

Performans Eğitim görmekte olan öğrenci, aşağıdaki görevleri yapabilecektir:a) önleyici bakım;b) düzeltici bakım;c) kalibrasyon;d) sertifikasyon

Başarı Bütün bakım, kalibrasyon ve sertifikasyon onaylanan standartlara vestandardı uygulamalara uygun biçimde yapılmalıdır.

Bu bölüm, aşağıdaki dokuz (9) parçadan oluşmaktadır:

8.1 Bilgi işlem – Kullanıcı işlevsel Açıklama8.2 Bilgi işlem Zinciri8.3 Bilgi işlem – Yazılım Süreci8.4 Bilgi işlem – Donanım Platformu8.5 Bilgi işlem – Verinin Önemli Özellikleri8.6 Bilgi işlem – Yaşam Döngüsü8.7 Bilgi işlem – Havacılık Verisinin Ayrıntılı Yapısı8.8 Güvenliğe ilişkin Tutum ve işlevsel Güvenlik8.9 Sağlık ve Güvenlik


Düzey içerik

Bölüm 8 - Bilgi işlem8.1 Bilgi işlem - Kullanıcı için işlevsel Açıklamalar

1. HTİ Stratejisi için Araçlar

1) Kendi bölgenizdeki kendi stratejinizin temel özelliklerinin açıklanması

2 Stratejiye örnekler verin; Örn: USHO, AVHSGO, v.b.…

2. Kontrolör Rolü Geliştirme

1) Kontrolör rolü geliştirmenin açıklanması

2

3. HTK Bilgi işlem Değişim için Genel Açıklama

1) HTK bilgi işlemine ilişkin projelerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi/değerlendirilmesi

2

4. Yörünge Tahmini, Hesaplama ve Pazarlık

1) Temel sürecin açıklanması2) Bu hesaplamalar yoluyla hangi kararların doğrulandığının belirtilmesi

2 1

5. Birlikte Planlama ve Karar Verme

1) Bu alandaki araştırmaların ve düzenlemelerin şu andaki durumunun genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0

6. UYS Geliştirme 1) Bu alanda şu andaki en gelişmiş teknoloji düzeyinin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0

7. Yer Güvenlik Ağları 1) Güvenlik ağlarının, bunların işlevlerin ve mevzuata ilişkin özelliklerinin sayılması

1

8. Karar Destekleme 1) HTİ trafik planlama sürecindeki adımların sayılması2) HTK karar destekleme aşamasında düzeltme yapılan dört alanın sayılması3) Yörünge tahminine, uyumluluk görüntülemeye ve orta ve kısa süreli çatışma bulmaya ilişkin prensiplerin açıklanması4) Bu araçların güvenlik ve verimlilik açısından yararlarının tartışılması

1

1

2

5

Stratejik, taktik öncesi ve taktik, HTK sektör planlama, taktik kontrol ile ATFMÇatışma bulma, çatışma çözümleme, trafik karmaşıklığının azaltılması, hava taşıtı verisinin yakalanması

9. Varış, Kalkış Ve Yer Hareket Yönetimi

1) Şu anki gelişmelerin ve gelecekteki olasılıkların genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0

10. Gelecekteki haberleşme ve Gözetim Desteklerinin Operasyonel Yönleri


0

11. HTK'de işbirliği, Ayırmanın Delegasyonu


0

8.2 Bilgi işlem Zinciri1. Uçuş Bilgi işlemi

1) UBiS sistem kapsamının ve DUP'nın yaşam döngüsünün genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Otomasyon düzeyleri, UBiS, çekirdek UBi işlevleri, ek UBi işlevleri

2. Gözetim Bilgi işlemi 1) GBiS sistem kapsamının ve önemli veri unsurlarının yaşam döngüsünün genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Veri dağıtımı, radar plotları, mono radar izleri, multi radar izleri, OGDS raporu


Düzey İçerik

3. İlgili DPC fonksiyonları

1) İlgili DPC fonksiyonlarının listelenmesi 1 Korelasyon, dikey izleme, çatışma tahmini

8.3 Bilgi İşlem – Yazılım Süreci1. Ara yazılım 1) Ara yazılımın tanımlanması 1 İşletim sistemine (Operating System

– OS) dayandırılan ilave uzmanlaşılmış işlevsellik

2) Ulusal major sistemlerde kullanılan arayazılımın listelenmesi

1 Örneğin CORBA, UBSS, OTM, EJB

3) Bir ATM ortamındaki bir ara yazılımın kullanımının gösterilmesi

2 İkili işletim sistemi

2. İşletim Sistemleri (Operating Systems)

1) Hedef bir işletim sisteminin temel özelliklerini inceleyerek işletim sistemlerinin komutlarının kullanılması

3 Kullanımdaki sistemlere uygun olarak Unix, Linux, Windows vs.

2) Bir işletim sisteminin yükseltilmesinin (upgrade) sonuçlarının karakterize edilmesi

2 Donanım (performans, bellek, vs), ara yazılım (uyumluluk) ve yazılım parçaları üzerindeki olası uzantıların listesi.

3) Aşağı yönlü uyumluluğun (downward compatibility) açıklanması

2 Yeni OS versiyonu altında çalıştırmak için yerleştirilmiş SW modül yeteneği üzerinde denetleme

4) Donanım / yazılım uyumluluğunun dikkate alınması

2 Belirli yazılım uyarlamalarının donanım gereksinmeleri

5) Uygulama ve işletim sistemleri arasındaki etkileşimlerin tanımlanması

2 Herhangi bir ara yazılım kullanımda değilse uygulama yazılımı ile işletim sistemi çağrılarının örnekleri

3. Yazılım Geliştirme Süreci (SoftwareDevelopment Process)

1) Endüstride kullanılan temel yazılım geliştirme süreçlerinin listelenmesi

1 Örneğin yaşam döngüsü, waterfall model, Rasyonel Birleştirilmiş Süreç (Rational Unified Process (RUP))

2) Klasik sürecin temel adımlarının listelenmesi

1 Tanımlama, analiz, tasarım, gerçekleştirme,test

3) Rasyonel Birleştirilmiş Sürecin (Rational Unified Process (RUP)) temel unsurlarının listelenmesi

1 Tekrarlanan gelişme, yönetim, Birleşik Modelleme Dili (unified modelling language (UML))

4) RUP ve klasik süreç arasındaki temel farklılıkların listelenmesi

1 Farklı metotların avantajları / dezavantajları

5) Çeşitli metotların temel farklılıklarının listelenmesi

1 Farklı metotların avantajları / dezavantajları

6) RUP ve prosedürle ilgili süreçten kaynaklanan avantaj, dezavantaj ve kısıtlamaların tartışılması

5

8.4 Bilgi İşlem - Donanım Platformu1. Ekipman Yükseltme (Upgrade)

1) Elektronik bilgi işlem (Electronic Data Processing (EDP)) ekipmanı yükseltildiğinde (ya da değiştirildiğinde) dikkate alınması gereken anahtar noktaların belirlenmesi

3 Tanımlama, uyumluluk, "ispatlanmış teknoloji" ya da "tekniğin bilinen durumu - state-of-the-art", bakım & çalıştırma sonucu (e.g. personel, eğitim, parçalar, prosedürler), çevresel gereksinimler (örneğin büyüklük, güç gereksinimleri, sıcaklık, ara birimler), test

2. Hazır Temin Edilebilen Ekipman (Commercial Off-the-Shelf Equipment (COTS)

1) Hazır temin edilebilen ekipmanın avantaj ve dezavantajlarının açıklanması

2 Maliyet, tedarikçilerin çeşitliliği, kalite, bakım yeteneği, yaşam döngüsü, sorumluluk


Düzey İçerik

3. Karşılıklı bağımlılık (inter – depence)

1) Çeşitli ekipman ve sistemlerin karşılıklı bağımlılığı ile ilgili teknik meselelerin tanımlanması

2 Ara birim gereksinimleri, başarısızlığın ortak noktası, verilerin uygun duruma getirilmesi, yanıt zamanı

4. Bakım yeteneği (Maintainability)

1) Bir sistemin planlanan ömrü için donanımın bakım yeteneğini etkileyebilecek meselelerin tanımlanması

3 Ticari ürün ömrü, ticari destek taahhütleri, şirket volatilitesi, parça tedariği, raf ömrü ve lojistik

5. Donanım platformunun detaylarından haberdar olma

1) Çeşit sınıflama sırasında başka çalışmaların yapılabileceğine ilişkin genel farkındalığın gösterilmesi

0

8.5 Bilgi İşlem - VERİ Temel Özellikler 1. Veri Değeri 1) Verilerin değerinin açıklanması 2 Kritiklik (kritik- kritik değil),

Kanuni durum (ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu), CAA (Sivil Havacılık İdaresi), şirket), kullanım (tavsiye, kontrol)

2. Veri Konfigürasyon Kontrolü

1) Operasyonel verilerde değişiklik yapmak için yetkili olarak gösterilen kimsenin adı2) Değişiklikleri doğrulayan ve kontrol eden kimsenin adı3) Veriler üzerindeki kontrol prosedürünün açıklanması

1

1

2

Mekanizmalar ve prosedürler

Dahili olarak kullanılan bir sistemdeki uygun detaylar

Dahili olarak kullanılan bir sistemdeki uygun detaylar

3. Verilerden Sorumlu Otorite

1) Standartlardan sorumlu olan otoritenin adı

1 Işık hızı, deniz mili, dünyanın jeodezik modeli, hava taşıtı performansı

4. Veri Standartları 1) Havacılık, kaynakları ve bunların durumları ile ilgili standartların listelenmesi2) Tipik bir Hava Trafik Kontrolü (Air Traffic Control (ATC)) veri maddesini şifrelemek ve şifresini çözmek için tanımlayıcı dokümanların kullanılması

1 3

ASTERIX, WGS84, OLDI, FPL....

ASTERIX… olarak tipik taslak verilerini şifrelemek ve şifresini çözmek için dokümanları tanımlayan Eurocontrol memuru

8.6 Bilgi İşlem – Yaşam Döngüsü1. Uygun Model 1) İlgili bir havacılık sisteminin analizine

uygun modelin uygulanması3 V model, waterfall, gereksinimler,

tasarım, kodlama, test etme, bakım, idarede kullanılan uygulanan modelin (modellerin) detaylı tanım kapsamı….

2. Domain Oryantasyonu 1) Havacılık işlem gereksinimlerinin özelliklerine karşı genel farkındalığın gösterilmesi

0 Veri volatilitesi (örneğin radar), sistem bütünlüğü. Başarısızlığın sonucu

3. Kodlama Pratiği 1) Kendi ATM (Hava Trafik İdaresi) ortamındaki kodlama pratiklerinin tanımlanması2) Hedef bir dil üzerinde kodlama pratiğinin uygulanmasının gösterilmesi

2

3 C, C++, ADA, Pascal….

4. Konfigürasyon Kontrolü 1) Konfigürasyon kontrol prensiplerinin tanımlanması

2 Tüm versiyonların açık tanımı, test ve ‘inşa durumu’ kanıtı, kontrole yardımcı olması için araç ve mekanizmalar, yetkilendirme, denetleme yolu, yönetimin uygun kalite standart gereksinimleri

Başlık ve Alt başlık Amaçlar - Öğrenciler aşağıdakileri yapabilmelidir:

Düzey İçerik

5. Test 1) Hem fonksiyonel hem de bütünlük testi için yazılım testinde mevcut olan tekniklerin tanımlanması

2) Sistem testi ve bütünlükte mevcut olan tekniklerin tanımlanması

3

3

Test ayrıntıları, kullanıcı gereksinimleri, performans gereksinimleri, kodun yüzeysel incelmesi (code walkthrough), modelleme, gerçek zamanlı simülasyon ve hızlı zamanlı simülasyon, kara kutu testi, regresyon testi, biçimsel metotlar, bağımsız test personelinin kullanılması

Sistem entegrasyon testi, yük testi, donanım başarısızlık simülasyonu, veri bozulma simülasyonu (data corruption simulation)

8.7 Bilgi İşlem – Havacılık Verileri Detaylı Yapısı1. Sistem Alanı 1) Sistem Alanının unsurlarının

listelenmesi2) Sistem alanı ile ilgili verilerin yapısının tanımlanması

1

2

2. Coğrafya ile ilgili Karakteristik Noktalar

1) Değişkenlerin çeşidinin listelenmesi

2) Bütün bu değişkenlerin yapısının tanımlanması

3) Sabit ve değişkenlerin seçilmesi

1

2

3

Hava alanları ve pistlerin, Aletli İniş Sistemi (ILS), ocp için radar karakteristikleri, limit noktalarıHava alanları ve pistlerin, Aletli İniş Sistemi (ILS), ocp için radar karakteristikleri, limit noktaları

3. Rota ve Sektörlere ilişkin Karakteristik Noktalar

1) Değişkenlerin çeşidinin listelenmesi

2) Bütün bu değişkenlerin yapısının tanımlanması

3) Sabit ve değişkenlerin seçilmesi

1

2

3

Kodlanmış rotalar, Standart Aletli Kalkış (SID) atama parametreleri, bitişik Uçuş Bilgi Bölgeleri (FIRs), sektörler, holdingKodlanmış rotalar, Standart Aletli Kalkış (SID) atama parametreleri, bitişik Uçuş Bilgi Bölgeleri (FIRs), sektörler, holding

4. Hava taşıtı performansı 1) Uçuş Bilgi İşlem Sisteminde (FDPS) kullanılan performans verilerinin listelenmesi2) Hava taşıtı performans verilerinin yapısının tanımlanması3) Hız, oran ve seviyelerin tanımlanması4) Hatalı tipte hava taşıtı kullanılmasının sonuçlarının açıklanması5) Uçuş Yönetim Sistemi (FMS) ve Veri Hattındaki (DL) en son gelişmelere ilişkin genel farkındalığın gösterilmesi

1

2

12

0

Dahili sistemden elde edilen verilerin örneği

5. İnsan Makina Ara Birim (HMI) Parametreleri (HMI Interface Parameters (ekran yönetici belirleyiciler - screen manager descriptives)

1) Ekran Yer Hareket Radarı (SMR) sisteminin temel fonksiyonlarının tarif edilmesi

2) Ekran sisteminin ve bunun kapasite planının tarif edilmesi

3) Sistemin nasıl çalıştığının tarif edilmesi

2

2

2

Ekran yönetici tanımı, strip formatı, fonksiyonun seçilebilirliği, Kağıt Çıktılı Printer (HCP) başlık bilgileri, Sentetik Bilgi Görüntüleme (SDD) parametreleri, belirleyici hat numaralarıEkran yönetici tanımı, strip formatı, fonksiyonun seçilebilirliği, Kağıt Çıktılı Printer (HCP) başlık bilgileri, Sentetik Bilgi Görüntüleme (SDD) parametreleri, belirleyici hat numaraları


Düzey İçerik

4) Operasyonel HMI'nın idare edilmesi ve ekran ayarlarının desteklenmesi

3

6. Otomatik Koordinasyon Mesajları

1) Kontrol sürecindeki her koordinasyon mesajının anlamının tarif edilmesi

2) OLDI ile ilgili uzak merkezlerin karakteristiklerinin tarif edilmesi

2

2

Koordinasyon parametreleri, koşul grupları, OLDI koşul grupları, uzak merkezlerin karakteristikleri (sivil ve askeri)

7. Konfigürasyon Kontrol Verileri

1) Konfigürasyon verilerinin yapısının açıklanması

2 Sektör CSU hattı, sektörizasyon planı, kontrol parametreleri

8. Fiziksel Konfigürasyon Verileri

1) Fiziksel konfigürasyon verilerinin yapısının açıklanması

2 Dış konfigürasyon, cihaz konfigürasyonu

9. İlgili Meteo Veriler 1) Meteoroloji ile ilgili verilerin Organizasyonunun açıklanması

2 Meteo, QNH TL alanlar, CB aktivitesi

10. ATSEP’e ikaz ve hata mesajları

1) Her mesajın öneminin karakterize edilmesi2) Her önem kategorisinin bir mesajının tarif edilmesi

2

2

11. ATCO’ya ikaz ve hata mesajları

1) Bu mesaj tiplerinde kullanılan verilerin yapısının tarif edilmesi2) İkaz ve mesajların listelenmesi ve ATCO bakış açısıyla bunların öneminin açıklanması3) Gerçek ya da sahte durum çalışmaları aracılığıyla ikaz ve hata mesajlarının öneminin tanımlanması

2

1/2

3

MSAW, çatışma ikazı parametreleri

MSAW, çatışma ikazı

8.8 Güvenlik Tutumu & Fonksiyonel Güvenlik1. Güvenlik Tutumu 1) Güvenlik Yönetimi Yordamlarında ve

süreçleri rapor etmede ATSEP’in rolünün belirtilmesi

1 Bilgi işlem sistemi ile ilgili güvenlik değerlendirme dokümantasyonu, güvenlik raporları ve olayları, güvenlik izlemesi.

2. Fonksiyonel Güvenlik 1) Zaman ve çevre etkileri açısından fonksiyonel başarısızlığın belirtilerinin tarif edilmesi ve kontrolör ve pilot üzerindeki etkileri

2 Tam ya da kısmi, erken ya da gecikmeli operasyon, sahte, zaman zaman kesilen, verinin kaybı ya da bozulması, eksik ya da hatalı girdi ya da çıktıRef EATMP güvenlik politikası, güvenlik politikası ve uygulanması, diğer ulusal ve uluslararası politikalar

3. Yazılım bütünlüğü ve Güvenlik

1) Bilgi işlem sistemleri aracılığıyla potansiyel saldırı amacına karşı bir sistemin nasıl korunabileceğinin anlaşılması2) Saldırı amacı olan yetkisiz kimseler tarafından bir sistemin normal çıktısının nasıl kullanılabileceğinin anlaşılması

3

3

Girdi doğrulama, güvenli kaynaklar, örneğin hızlı veri transfer hatları, özel ağlar, uygunluk, vsBir saldırı düzenlemek için radar verilerini kullanan teröristler….


Düzey İçerik

3) Güvenlik ve bütünlük başarısızlığının operasyonel hizmete etkisinin tahmin edilmesi

4) Hata tespiti ve veriler, donanım ve sürecin idare edilmesinin anlaşılması

3

3

Örneğin hatalı veri girişinden kaynaklanan sistem kazaları, aynı girişe sahip olan ana ve yedek ve geri çekilme sistemleri, toplam sistemdeki muhtemel kayıp. Kapasite azalmaları ve güvenlik sonuçları üzerindeki sonuçlar vs…Tanımlama, sonuç, kapsam, raporlama, hata toleransı, yumuşak hata, arızalara karşı emniyet, izleme, geri çekilme (fallback)


1) Sağlık ve güvenlik açısından, bilgi işlem ekipmanı tarafından yaratılan potansiyel tehlikelerin genel olarak farkında olunduğunun gösterilmesi

0 Mekanik tehlikeler, elektrikli tehlikeler (HV, EMI), kimyasal tehlikeler

2. Kurallar ve Prosedürler 1) Uygulanabilir uluslararası gerekliliğin belirtilmesi2) Herhangi bir uygulanabilir ulusal yasal gerekliliğin belirtilmesi3) Bilgi işlem ekipmanı üzerinde ya da yakınında çalışan kimseler için güvenlik prosedürünün belirtilmesi

4) Tehlikeli ürünlerin depolanması ve kullanılması ve çevresel koruma ile ilgili kural ve prosedürlerin belirtilmesi

1

1

1

1

İlgili uluslararası dokümanlar

İlgili ulusal dokümanlar

İzolasyon (kıyafetler, araçlar), yangın söndürücü çeşitleri, güvenlik görevlilerinin bulunması, güvenlik bağlantıları, izolasyon anahtarları, bölge güvenliğiİlgili şirket prosedürleri

3. Pratik Durumlar 1) Pratik bir durumda, izlenecek uygulamaların ve tekniklerin uygulanması ve gösterilmesi

3/2 Örn. Parçaların değiştirilmesi, sigortaların ya da boardların değiştirilmesi, bir istasyonu başlatma/kapatma….




Bölüm 9 – Sistem Güvenliği Eğitimi9.1 Giriş

Önceki bölümlerin her birinde, ATSEP’in aktivite alanına bağlı olarak belirli bir düzeyde Fonksiyonel Güvenlik, Güvenlik Tutumları ve Sağlık ve Güvenlik unsurları tartışıldı.

Bu bölümde de Güvenlik unsurları ile ilgilenilecektir. Her bölümde bulunan bilgileri tamamlamaktadır. Güvenlik yönetimi ve politikaları, risk değerlendirme ve tehlike değerlendirme kavramları vs. ile ilgilidir. Bu yüzden, Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personelinin (ATSEP), yaptıkları işin hayati önemi olduğu ve savsaklanmaması ya da unutulmaması gerektiği ile ilgili güvenlik bakış açılarının farkında olmaları önem taşımaktadır.

Bu bölümde Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli aynı zamanda kabul edilebilir ve kabul edilemez risk arasındaki ve güvenli ve güvensiz bir durum arasındaki farkı ayırt etmeleri için eğitilecektir.

9.2 Eğitimin AmacıÖğrenciler, Ulusal Hava Seyrüsefer Hizmetleri (ANS) tarafından sağlanan Sistem Güvenliği

Eğitimini tarif edecektir. Bu nedenle Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personelinin her parçanın amacını anlaması ve bu güvenlik maddelerini işleri ile ilişkilendirmeleri çok önemlidir.

Aynı zamanda Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personelinin, eğer uygun güvenlik uygulamalarını izlemezlerse servis, kullanıcı, sistem / ekipman ve kendileri üzerinde yaratacağı sonuç ve etkiyi anlamaları da zorunludur.

Koşul: Bir devlet Hava Seyrüsefer Hizmeti tedarikçisi ile ilgili belirli bir durumun tarifinin verilmesi ve uluslararası ve ulusal otoriteler ile ilişki.

Performans: Kursiyer aşağıdakileri tanımlayabilecektir:a) Güvenlik Yönetimi Programlarının kendi Hava Seyrüsefer

Hizmetleri Organizasyonu üzerindeki etkisi\\b) Güvenlik prensipleri, risk ve risk değerlendirme kavramları, tehlike

değerlendirme ve güvenlik düzenlemesiBaşarı Tüm tarifnameler, belirli durumun zorunlu noktalarını kapsamalıdır.standardı

Bu bölüm 7 (7) bölümden oluşmaktadır:

9.1 Güvenlik Yönetimi Prensipleri;9.2 Güvenlik Politika Beyannamesi ve Prensipler;9.3 Risk Kavramı ve Risk Değerlendirme Prensipleri;9.4 Güvenlik Değerlendirme Süreci;9.5 Hava Seyrüsefer Sistemi Risk Sınıflandırma Planı;9.6 Fonksiyonel Tehlike Değerlendirme Sürecinin Tanımı;9.7 Güvenlik Düzenlemesi.


Düzey İçerik

Bölüm 9 – Sistem Güvenliği Eğitimi9.1 Güvenlik Yönetimi Prensipleri

1. Güvenlik Yönetimi Prensipleri

1) Güvenlik yönetim politikası ve prensiplerine duyulan ihtiyacın altında yatan nedeninin açıklanması

2 Kazalardan, artan trafik düzeyinden, en iyi uygulamadan öğrenilen dersler

2) Güvenlik yönetimi politika ve prensiplerinin reaktif ve proaktif özelliğinin anlaşılması

3 Kazaların özelliği, Neden modeli (Reason model), olay incelemesi, güvenlik değerlendirmesi

3) Güvenlik yönetimi politika ve prensiplerinin neden sadece belgelenmediği ve uygulanmak zorunda olduğunun açıklanması

2 Güvenlik yönetimi prensipleri, güvenlik yönetiminin araçları

9.2 ANS Güvenlik Politika Beyannamesi ve Prensipleri1. ANS Güvenlik Politika Beyannamesi ve Prensipleri

1) ANS Güvenlik politika beyannamesinin açıklanması

2 Güvenlik yönetimi, güvenlik sorumluluğu, güvenlik önceliği, ANS’ın güvenlik amacı

2) ANS Güvenlik yönetimi prensiplerinin açıklanması

2 Güvenliğin sağlanması, güvenlik sigortası, güvenlik teşviği

3) Güvenlik Yönetimi Prensipleri ile bir Hava Seyrüsefer Sisteminin yaşam döngüsünün ilişkilendirilmesi

4 Yeterlilik, güvenlik kültürü, kantitatif güvenlik düzeyleri, sistem güvenlik değerlendirmesi, güvenlik incelemeleri, güvenlik izleme, sistem güvenlik değerlendirme dokümantasyonu, ders yayılımı, güvenlik geliştirme

9.3 Risk Kavramı ve Risk Değerlendirme Prensipleri1. Risk Kavramı ve Risk Değerlendirme Prensipleri

1) Risk kavramının açıklanması 2 Risk çeşitleri, risk bileşenleri

2) Riski ölçmenin yollarının açıklanması 2 Risk karşılaştırmaları ve risk analizi

3) Riskin tolare edilebilirliği kavramının açıklanması

2 Risk algılaması, risk yönetimi, riskin tolare edilebilirliği, Uygun olacak ölçüde mümkün olduğunca az prensibi (ALARP principle)

4) Risk değerlendirmesinin karar almaya nasıl yardımcı olduğunun anlaşılması

3 Risk değerlendirmesi, risk katkıda bulunanlar (insanlar, prosedür ve ekipman) risk değerlendirmesinin gücü be kısıtları

9.4 Güvenlik Değerlendirme Süreci1. Güvenlik Değerlendirme Süreci

1) Tehlikeli kavramların ve başarısızlık koşullarının açıklanması

2

2) İnsan, prosedür ve ekipman unsurlarını kapsayan genel bir sistem uygulamanın öneminin anlaşılması

3 ATM sistem tanımı, güvenlik değerlendirmesine olan ihtiyaç, uçtan uca güvenlik değerlendirmesi bütünlüğü

3) Yeni Hava Seyrüsefer Sistemlerinin oluşturulması için sistematik güvenlik değerlendirmesinin öneminin anlaşılması

3 Yeni hava seyrüsefer sistemlerinin oluşturulmasının temel karakteristiği

4) Toplam güvenlik değerlendirme sürecinin açıklanması

2 Risk tabanlı süreç, fonksiyonel tehlike değerlendirmesi, hazırlayıcı


Düzey İçerik

Risk değerlendirmesi ile ilişkilendirme Sistem güvenlik değerlendirmesi, Sistem güvenlik değerlendirmesi

9.5 Hava Seyrüsefer Sistemi Risk Sınıflandırma Planı1. Hava Seyrüsefer Sistemi Risk Sınıflandırma Planı

1) Hava Seyrüsefer Sistemi Risk Sınıflandırma Planının açıklanması

2) ALARP prensibinin uygulanmasının açıklanması

2

2

Hava seyrüsefer sisteminin başarısızlık senaryosu (olay zinciri), bir risk sınıflandırma planının bileşenleri, önem sınıfları, olasılık sınıfları (kalitatif ve kantitatif)Risk sınıflandırma matrisi, ALARP uygulaması

9.6 Fonksiyonel Tehlike Değerlendirme Sürecinin Tanımı1. Fonksiyonel Tehlike Değerlendirme Sürecinin Tanımı

1) Güvenlik amaçları türetilmesini de içeren fonksiyonel tehlike değerlendirme sürecinin tanımlanması

2 Fonksiyonel tehlike değerlendirme sürecinin tanımı, Hava Seyrüsefer Hizmet fonksiyonu üzerinde sürecin uygulanması

9.7 Güvenlik Düzenlemesi1. Güvenlik Düzenlemesi 1) Güvenlik düzenlemesinin rolünün

tanımlanması

2) Güvenlik düzenleme dokümanlarının tanımlanması ve bunların Hava Seyrüsefer Hizmeti üzerindeki etkisi

2

2

Düzenlemenin amacı, güvenlik düzenleme komisyonunun hedefleri, güvenlik düzenleme biriminin hedefleri, ulusal düzenleyicinin hedefleri, ICAO dokümantasyonu, EUROCONTROL güvenlik düzenleme gereklilikleri, düzenleme tavsiye dokümantasyonu, ulusal düzenleme

Bölüm 10 – Sistem / Ekipman Değerlendirme Eğitimi10.1 Giriş

Aşama Bir Temel Eğitim ve Aşama İki Kalifikasyon eğitiminin tamamlanmasından sonra ya da eşdeğer bilgi ve beceriye sahip olunmasından sonra, tüm Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli spesifik olarak ekipman ve çevresine yönelik eğitim almalıdır. Sistem / Ekipman Değerlendirme Eğitimi sistem / ekipman 'a özgü bir eğitimdir. Bu Sistem / Ekipman Değerlendirme Eğitimi, operasyonel ortamda kullanılan sistemler ve ekipman üzerinde eğitim sağlayacaktır ve Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personelinin değerli bilgi ve becereler kazanmasını mümkün kılacaktır. Belirli bir ekipman ya da sistem üzerinde değerlendirilen her Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli ilişkili Sistem / Ekipman Değerlendirme Eğitimini almak zorundadır.

Kurs üç kısma ayrılmalıdır:

a) Ekipman ya da sistem için çevresel bilgi;

b) Ekipman ya da sistemin kuramsal bölümü;

c) Ekipman ya da sistem üzerinde İş Başı Eğitimi ile geliştirilen uygulamalı bölüm.Sistem / Ekipman Değerlendirme Eğitimi uzmanlaşılan bir eğitim merkezinde, fabrikada ya da

yerinde verilebilir, bununla birlikte, çevre ve lojistik destekle ilgilenen en azından İş Başı Eğitimi bölümü operasyonel bilgede yapılmalıdır.

Eğitimin seviyesi en küçük sökülebilir modüle (lowest replaceable module (LRM)) ya da sistem / ekipmanın elektronik kartlarına varıncaya kadar olacaktır. Bu modüller ya da kartların onarımı dikkate alınmaz ve eğer gerekliyse belirli bir eğitim dönemi vasıtasıyla gerçekleştirilmelidir.

Yeni sistem / ekipman için, Devlet kurumu Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli için eğitimi öngörmek, planlamak ve sağlamakla yükümlüdür. Bu eğitim sistem tamamıyla operasyonel olmadan önce tamamlanmalıdır. Fabrika Kabul Testi (FAT (Factory Acceptance Test)) ve Mevki Kabul Testine (SAT (Site Acceptance Test)) katılan Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli (ATSEP) eğitimin kuramsal bölümünü almak zorundadır.

Koşul: Bir laboratuar ortamında, uygun ve yerinde eğitim materyali, referans dokümantasyonu, test ekipmanı ve araçları ile birlikte belirli bir ekipman / sisteme maruz kalma:

Performans Kursiyer aşağıdakileri gerçekleştirebilecektir:e) önleyici bakım;f) onarım;g) kalibrasyon; h) belgelendirme

Başarıstandardı Tüm onarım, kalibrasyon ve belgelendirme işlemleri onaylı standart ve prosedürlere

uygun olarak gerçekleştirilmelidir

10.2 Çevresel Bilgi

Eğitimin bu kısmı, sistem / ekipmanın teknik ve operasyonel çevresinin detaylı bir görünüşünü sağlar. Sistemi doğrudan etkileyen güç kaynağı, havalandırma, engelleme, güvenlik, parçaların kullanımı vs. gibi lojistik yönler üzerinde bilgi sağlar.

10.2.1 HedeflerBu eğitim aşamasının sonunda, kursiyer aşağıdakileri yapabilmelidir:

a) Sistem / ekipmanın lojistik çevresinin açıklanması (istasyona, güç kaynağına, havalandırmaya, güvenlik kurallarına vs. erişim)

b) Sistem / ekipmanı oluşturan farklı parçaların tanımlanması ve tarif edilmesi,c) Sistem / ekipman ve çevresi arasındaki temel etkileşimlerin tanımlanması,d) Sistem / ekipman ile ilgili doğru sözlükçenin açıklanması.e) Onarım prosedürlerinin açıklanması.

Sistem ya da ekipmanla çalışmaya ilişkin olarak önceden deneyimi olması gereken kursiyerler için, kurs sadece eksik olan bilgilerin verilmesine uyarlanabilir (eksiğin ne olduğu tanımlandıktan sonra).

10.3 Ekipman ya da Sistemin Kuramsal BölümüBu bölümün amacı, kursiyerin sisteme / ekipmana aşina olmasını sağlamaktır, özellikle de

tasarım prensipleri, oluşturan farklı öğeler, bunların etkileşimleri, bunların fonksiyonellikleri ve donanım ve yazılım öğeleri gibi sistem / ekipman öğelerine aşina olmalarını sağlamaktır.

Bu bölümde elbette prensiplerin, tarifnamelerin, karakteristiklerin, performans standartlarının ve fonksiyonelliğin açıklanması yoluyla sistem / ekipmana ilişkin geniş kapsamlı bilgi sağlanacaktır. Aşama İki Kalifikasyon Eğitimi sırasında alınan bilginin bu tamamlayıcı eğitimi donanım ve yazılım bileşenlerine özgüdür.

Sistem / ekipmanın farklı parçaları detaylı olarak açıklanacaktır. Aynı zamanda ekipmanı kontrol etmek, ayarlamak ve onarmak için ihtiyaç duyulan tüm bilgiler sağlanacaktır ve eğer gerek duyulursa bu ekipmanda kullanılabilen belirli yeni teknolojiler üzerine eğitim sağlanacaktır.

Ekipmanın İnsan Makine Ara Birimi (Human Machine Interface (HMC)) ve Sistem Görüntüleme ve Kontrol (SMC (System Monitoring and Control)) parçaları da detaylı olarak açıklanmaktadır.

10.3.1 Hedefler:Bu eğitim aşamasının sonunda, kursiyer aşağıdakileri yapabilmelidir:

a) Sistemin farklı parçalarının detaylarının tanımlanması ve açıklanması;b) Kullanılan protokolün ve veri akışının tarif edilmesi;c) Sistemin performansı ve farklı işlevselliğinin açıklanması;d) Parametrelerin ve hata mesajlarının öneminin açıklanması;e) Farklı modül ve parametrelerin nasıl ölçüldüğü ve kontrol edildiğinin açıklanması;f) Birimin yerinin değiştirilmesi ve kalibrasyonun nasıl yapılacağının açıklanması;g) HMI ve SMC ve diğer işlemlerin işlevselliğinin açıklanması.

10.4 İş Başı Eğitimi (OJT) ile geliştirilen Uygulamalı BölümBu bölümün amacı, kursiyerlere çevrede ve kuramsal kurslarda kazanılan bilgiyi uygulaması için

gerekli olan pratik becerileri vermektir. Bu beceriler kursiyerlerin ekipmanı kullanmasını ve bakım yapmasını mümkün kılacaktır.

Bu bölüm içerisinde, kursiyer temel işlemler, sorun giderme alıştırmaları, hatalı modüllerin yerinin değiştirilmesi ve test edilmesi ve düzenleme ve kalibrasyon (eğer gerekirse) yapacaktır. Kursiyer aynı zamanda standartları karşıladığını doğrulamak için ölçüm, test etme ve sistem / ekipmanının yeniden başlatılmasına özgü prosedürler uygulayacaktır.

Bu bölüm uygulamalı alıştırmaları ve İş Başı Eğitimini (OJT) kapsamakta olup, burada kursiyer deneyimli bir Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli (ATSEP) ya da eğitmenin gözetimi altında doğrudan ekipman üzerinde çalışmaktadır.

10.4.1 Hedefler:Bu bölümde, kursiyer aşağıdakileri yapabilecektir:

a) Lojistik süreçlerin izlenmesi ve güvenlik prosedürlerinin uygulanması (İstasyona erişim, güç kaynağı, havalandırma, güvenlik kuralları, vs.);

b) Sistemin / ekipmanın çalıştırılması, gerekli kontrollerin yapılması ve HMI ve SMC gibi fonksiyonların izlenmesi (başlatma ya da yeniden başlatma, konfigürasyon vs.);

c) Kontrollerin yapılması ve uyarı, hata, ikaz ya da başarısızlık mesajları ya da göstergelerinin analizi ile her türlü hatanın nedeninin belirlenmesi;

d) Parametrelerin ölçülmesi ve doğrulanması;e) Sistem / ekipman üzerinde mevcut bütün yerleşik testlerin, teşhislerin ve kontrollerin yürütülmesi;f) Sorunlu bölgenin ve hatalı modülün/LRM’nin belirlenmesi;g) Eğer gerekliyse birimlerin/LRU’ların değiştirilmesi ve ayarlanması;h) Yazılımın yüklenmesi ve VSP gibi sistem / ekipmanın konfigüre edilmesi; i) Sistem / ekipmanın operasyonel moda geri yüklenmesi.

10.5 Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personelinin (ATSEP) değerlendirilmesiPersonelin Sistem / Ekipman Değerlendirme eğitimini ve yeterlilik değerlendirmesini başarılı bir

biçimde tamamlamasından sonra değerlendirme durumlarını elde edeceklerdir.

Bu değerlendirme eğitim planında listelenen performans hedeflerinde belirtildiği gibi yeterlilik ve güvenilirliğe dayalı kriterler kullanılarak tasarlanmalıdır. Bu prosedürler aynı zamanda tipik bir inceleme ya da simülasyon seti sırasında her personelin (ATSEP) performans değerlendirmesini kapsayacaktır.

Değerlendirmenin süresi sistem / ekipmanın karmaşıklığına dayalı olacaktır.

Devlet Kurumu Bölüm 1’de tarif edilen başarı standartlarına göre hareket etmeli ve bu kılavuzun 2. Bölümünde tarif edilen genel tavsiyelere uymalıdır.

10.6 DokümantasyonEğitim kursu, değerlendirme ve yeterlilik her personel için belgelendirilecek ve kaydı

tutulacaktır.

Bölüm 11 – Devamlı Eğitim11.1 Giriş

ICAO Devlet mektubu AN 7/5-01/52, Devletlerden ya da Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcılardan (Air Traffic Service Providers (ANSP)) kendi Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeline (ATSEP) tekrarlı olarak eğitim sağlamasını talep eder. Yeterlilik gereksinimleri ve uluslar arası ya da ulusal güvenlik düzenleme gereksinimlerini karşılamak için, Devletler ya da Hava Trafik Hizmet Sağlayıcıları kendi personellerine (ATSEP) yenileyici eğitim sağlamak zorundadır. Örneğin, Avrupada EUROCONTROL Güvenlik Düzenleme Gereklilikleri (ESARR 5), Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC) alanı içerisindeki Hava Trafik Yönetimi (ATM) hizmetlerinin şartları içerisindeki güvenlikle ilgili görevlerden sorumlu olan tüm Hava Trafiği Yönetimi hizmet personeli için genel güvenlik gereksinimlerini düzenlemektedir. ATSEP ve ESARR5 için spesifik güvenlik gereklilikleri teknik ve mühendislik personelinin yeterli bilgi ve yeterliliğe sahip olmasını ve bunu sürdürmesini şart koşar.

Bu bölümde, Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli için Devamlı Eğitiminin hazırlanması ve sunulmasında Devletlere ve Hava Trafik Hizmet Sağlayıcılarına yönelik rehberler sunulmaktadır. Tekrarlanan eğitimin iki çeşidi Yenileyici Eğitim (Refresher Training) ve Acil Durum Eğitimidir (Emergency Training). Dönüşümlü Eğitim (Conversion training) Personelin (ATSEP) belirli bir çalışma alanından bir başkasına geçmesini sağlayan gelişimsel bir eğitimdir.

Bu kılavuzda, Devam Eğitimi (Continuation Training) aşağıdaki üç tip eğitimi tarif etmekte kullanılan bir ifadedir:

a) Yenileyici eğitim (Refresher Training);b) Acil Durum Eğitimi (Emergency Training);c) Dönüşümlü Eğitim (Conversion Training).

Devamlı Eğitim mevcut bilgiyi ve becerileri arttırmak ve yeni teknolojilere hazırlamak için verilmektedir.

Devamlı eğitimin hedefi Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personelinin (ATSEP) gerekli tüm konularda güncel operasyonel bilgiye ve deneyime sahip olmasını sağlamaktır. Bu tip bir eğitimin hazırlanması Personelin becerilerinin gelişimine ve sürdürülmesine katkı sağlayacak, sağlanan hizmeti geliştirecek ve yeterlilik projesinin başlamasını kolaylaştıracaktır.

Koşul: Bir laboratuar ortamında, uygun ve yerinde eğitim materyali, referans dokümantasyonu, test ekipmanı ve araçlarla birlikte spesifik bir ekipman /sistem uygulanması:

Performans Kursiyer aşağıdakileri yapabilecektir:a) Koruyucu bakım;b) Onarım;c) Kalibrasyon;d) belgelendirme

Başarı Tüm bakım, kalibrasyon ve belgelendirme onaylanmış standartlara ve prosedürlerestandardı uygun olarak gerçekleştirilmelidir

11.2 Yenileyici Eğitim

11.2.1 GirişYenileyici Eğitim, takım becerileri gibi mevcut bilgi ve becerileri gizden geçirmek, pekiştirmek

ya da güncellemek için tasarlanır.

İdeal olarak yerinde olmalı ve değerlendirmeye özgü olmalıdır ve kuramsal bilgiyi, pratik becerileri ve bir takım simülasyonları ve/veya pratik alıştırmaları kapsamalıdır. Yenileyici Eğitim sadece başka bir eğitim çeşidi anlamında gelmemektedir, aynı zamanda tamamlayıcıdır ve düzenli olarak yapılmalıdır.

11.2.2 Hedef Kitle

a) Sadece tek bir değerlendirmeye sahip olan personel (ATSEP) bu değerlendirmeye özgü yenileyici eğitim almalıdır.b) Aynı birim içerisinde birkaç sistem ya da ekipman için değerlendirmeye sahip olan personel

her sistem /ekipman için spesifik olan ya da ilgili tüm sistemleri / ekipmanı kapsayan geniş çaplı bir eğitim kursu aracılığıyla yenileyici eğitim alabilir.

c) Çok değerlendirmeli personel olması durumunda (örneğin COM, NavAids, Gözetim vs.), bu değerlendirme ve/veya onaya özgü olan Yenileyici Eğitimin en etkili olması muhtemeldir, bununla birlikte birkaç değerlendirmeyi kapsayan bir genel bir kurs tasarlanabilir ve bu türden bir personele sunulabilir. Bu konuyla ilgili takdir hakkı ayrı ayrı Devletlere ya da kendi ulusal düzenleme otoritesinde onay almaya tabi olan Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcılara (ANSP) bırakılır.

d) Sistem İzleme ve Kontrol görevine sahip olan personel, kontrolleri altındaki her sistem / ekipman üzerinde ve ayrıca yeni her türlü operasyonel prosedür üzerinde yenileyici eğitim almalıdır.

11.2.3 Eğitimin AmacıYenileyici Eğitim amaca odaklı olmalı ve personelin son eğitimden bu yana ortaya çıkabilen her

türlü sistem / ekipman değişimine ya da prosedür ve pratik güncellemelerine aşina olması için tasarlanmalıdır. Doğrudan personelin (ATSEP) görevleri ile ilgili olmalı ve personelin değerlendirmeye tabi olmasını ve sistem / ekipman üzerinde güvenle çalışmasını sağlamalıdır.

Yenileyici bir Eğitim kursu geliştirirken aşağıdaki maddeler dikkate alınmalıdır:

a) İlgili ICAO Ekleri / Dokümanları ve Havacılık Bilgi Yayınlarından (AIP) referans materyali üzerine güncellemeler;b) Yeni bakım prosedürleri;c) Yeni kalibrasyon prosedürleri;d) Yeni standartlar ve işletim prosedürleri;e) Koordinasyon prosedürleri;f) Sistem performansını etkileyen yeni faktörler;g) Sistem izleme ve kontrol değişimleri;h) Radyo Elektromanyetik Girişimin (EMI) idaresi;i) Pratik yordamlar;j) Gerektiği gibi programlanmış bakımın gerçekleştirilmesi;k) Hataların teşhisi, yerleşik test yeteneklerini içeren sistem bakımı için sağlanan belirli test

ekipmanlarının, araçlarının ve cihazlarının verimli kullanımının sağlanması;l) Sistemin operasyonel servise geri yüklenmesi;m) Yeni teknolojilerin tanıtılması;n) Yeni projeler;o) Personel (ATSEP) için mevcut olan ekipmanın yeni izlemesi, ayarlaması ve ölçümü;p) Duruma yönelik farkındalık;q) Liderlik;r) Hizmetler arası koordinasyon;s) Takım Kaynak Yönetimi (Team Resource Management (TRM));

t) Yeni operasyonel talep;u) Alan Ziyaretleri;v) İnsan faktörleri;w) Personelin son eğitiminden bu yana değişmiş olan diğer maddeler.

11.2.4 Sıklık ve SüreYenileyici Eğitim tüm Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli için periyodik olarak bulunur

hale getirilmelidir. Personelin Sistem / Ekipman Değerlendirme Eğitimlerini takiben her iki ila üç yılda bir Yenileyici Eğitim almaları önerilmektedir.

Yenileyici Eğitim için gereksinim ve kaynak talebi arasında bir denge oluşturulması gerekmektedir. Eğitimin süresi Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personelinin sorumluluğu altındaki sistemlerin ya da ekipmanın sayısına bağlı olacaktır. Bu süre her devletin kendi kararında bırakılır fakat her sistem ya da ekipman için minimum bir gün gerektiği düşünülmektedir.

11.2.5 Eğitimin VerilmesiYenileyici Eğitim, hangisi daha pratikse ya ulusal bir eğitim akademisinde, yerel bir eğitim

biriminde ya da doğrudan ortamda gerçekleştirilebilir. Mümkün olması durumunda, eğitim kısmının gerçek sistemler / ekipman üzerinde gerçekleştirilmesi avantajlıdır (örneğin, Yedek sistem vs.).

11.3 Acil Durum EğitimiAcil durumlarda eğitim, alışılmadık durumlarda eğitim ve bozulmuş sistemlerde eğitim gibi

eğitimler. Bu eğitimlerin çoğunluğu yerine özgü olacaktır ya da olay ya da kaza analizinden yararlanabilir.

Yeni teknolojilerin güvenilirliği ile birlikte, personel herhangi bir tehlikeyle ya da acil durumla karşılaşmadan uzun sürelerle gözden geçirebilir. Yüksek güvenilirliğin bu eğilimi bir taraftan iyi karşılanırken, diğer taraftan personelin ortaya çıkabilen alışılmadık durumları idare etmesi için hazırlaman gerektiğine işaret etmektedir. Bu durum güvenliği arttıracaktır.

Sonuç olarak, hatalı davranışlarda bulunulmasını önlemek için (örneğin kötü ayar yapma, kötü kalibrasyon, hatalı ağ bağlantısı ya da sistem konfigürasyonu, vs.) ve Hava Trafik Güvenliğini tehlikeye atabilen temel bir arıza ya da acil duruma karşı zamanında yanıt verebilmek için tüm personelin periyodik Acil Durum Eğitimi alması gerekmektedir.

Bu eğitim aşağıdakileri içermelidir:

a) Acil durumlar;b) Alışılmadık ya da kritik durumlar; vec) Bozulmuş sistemler.

Bu eğitimlerin çoğunluğu yerine özgüdür ve gerçek olaylar, kazalar ve vaka raporları kullanılarak tasarlanabilir.

11.3.2 Acil DurumlarBu eğitim acil ve kusursuz hareket edilmesini gerektiren ciddi, beklenmedik ve çoğunlukla

tehlikeli olan durumlara yöneliktir. Bu eğitim özellikle Sistem Yöneticisi ya da canlı ekipmanın izlenmesi ve yeniden konfigürasyonundan sorumlu olan personel için gereklidir.

11.3.3 Alışılmadık ve Kritik DurumlarBu eğitim, yaygın olarak tecrübe edilmeyen koşullar dizisine yöneliktir.

Acil bir durumdan asıl farkı istikrarsız bir durumunda bulunmasıdır ve eğer uygun bir hareket yapılmazsa temel bir arıza ya da acil durum ortaya çıkacaktır.

Bu eğitim en çok Sistem İzlemesini ve Kontrolünü gerçekleştiren personel için önemlidir. Bu eğitimin bir kısmı Hava Trafik Kontrolörü (ATCO) ile diyalog kurulmasını kapsamalıdır.

11.3.4 Bozulmuş SistemlerBu eğitim, sistem fazlalığının ya da servis elemanlarının kaybına yol açan bir sistem arızası ya da

bozukluğunun sonucu olan alışılmadık durumları idare etmeye yöneliktir..

11.4 Dönüşümlü EğitimBu eğitim iş kategorisi (yeni disiplin ya da yeni değerlendirme çeşidi), çevre (yeni bakım ya da

diğer prosedürler) ya da sistem / ekipmandaki (sistem yükseltme ya da sistem değişikliği, yeni proje) bir değişime uygun bilgi ve beceriler sağlamak üzere tasarlanır.

Uygulamada, dönüşümlü eğitim yeni bir eğitim çeşidi değildir. Bir personel yaptığı işi her değiştirdiğinde, yeni bir değerlendirmeye ihtiyaç duyduğunda, yeni ekipmanla ilgilenmesi gerektiğinde ya da yeni proje ile ilgilendiğinde yeni ya da güncellenmiş bilgi ve becerilere gereksinim duyabilir.

Verimli olmak için ilk adım personelin gerçek bilgi ve becerileri ve yeni gereksinimler arasındaki farkın belirlenmesidir. Personel daha sonra kılavuzda tanımlanan fakat sadece bu açığı kapatmak için gerekli olan eğitimin farklı adımlarını tecrübe edecektir.

11.4.1 Uygulamalı Eğitim ve SimülasyonPersonel, uygulamalı alıştırmalarda nelerin gerektiğine ilişkin olarak önceden bilgilendirilmelidir.

Mevcut kısıtlı zaman içerisinde yürütülebilecek olan alıştırmaların sayısı az olabilir ve gerçek ihtiyaçlar dikkate alınarak göre iyi seçilmelidir.

Eğitim merkezi ya da eğitimin yeri uygulamalı alıştırmaların başarılı olmasını sağlamak için gerekli olan materyallerle iyi teçhizatlandırılmış olmalıdır.

11.4.2 Yeterlilik Değerlendirmesiİster canlı çevrede ister bir simülatör üzerinde ya da devamlı değerlendirme yoluyla

gerçekleştirilsin yeterlilik değerlendirmesinin yapısı ve yürütülmesi üye her ülkenin / Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcının (ANSP) ve bunları düzenleyen otoritelerin kararına bırakılır.

11.4.3 DokümantasyonEğitim kursu, değerlendirme ve yeterlilik her Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli için

belgelendirilecek ve kaydedilecektir.

Bölüm 12 – Gelişimsel Eğitim12.1 Giriş

Personel kariyerleri boyunca ilave bir eğitim seviyesi ve uzmanlık gerektiren mevkilerde bulunabilir.

Bu bölümde, genel anlamda bu mevkiler için gerekli olan eğitime vurgu yapacağız. Genel olarak, bu tip mevkiler personelin deneyimli olmasını ve aşama bir ve iki temel uzmanlık eğitiminin geçilmesini zorunlu kılar. Bu bölümde tanımlanan mevkiler ve fonksiyonları aşağıdaki gibidir:

a) Teknik Uçuş Kontrolörü (Technical Flight Inspector (TFI));b) Sistem İzleme ve Kontrolü (System Monitoring and Control (SMC));c) Eğitmen (Training Instructor);d) ATSEP Mühendisliği / Tesisat Teknoloji Uzmanı.

12.2 Teknik Uçuş Kontrolörü (Technical Flight Inspector)

12.2.1 GirişICAO Ek 10 Cilt 1 paragraf 2.8, devletlerin ya da Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcılarının

(ANSP) havacılık telekomünikasyon sistemlerinde uçuş testleri gerçekleştirmelerini zorunlu kılar. Uçuş testleri, ICAO DOC 8071’de sağlanan rehberlik dokümantasyonun izlenmesi ile gerçekleştirilir. Uçuş testlerine katılan Devletler ya da Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcıları, ICAO DOC 8071’in şartlarını karşılayan dokümanlar, standartlar ve prosedürler geliştirmiştir. Radyo navigasyonel yardımların kalibrasyonu için bir hava taşıtında yüksek derecede hassas seyrüsefer alıcıları, sensörler, veri kaydediciler, bilgisayarlar ve sinyal çözümleyiciler gibi uzman elektronik test ekipmanı kurulmaktadır. Çoğu durumda, hava taşıtı sadece uçuş kalibrasyonu için kullanılmaktadır. Uçuş kalibrasyon ekipmanının bakımını yapmak ve işletmek için gerekli olan personel Teknik Uçuş Kontrolörü olarak tanımlanmaktadır ve Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli (ATSEP) içerisinden gelmektedir.

Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personelinin fonksiyonları, Teknik Uçuş Kontrolörü olarak genellikle havadan gelen ekipmanın kaydı ve konumlandırmasının işletilmesi ile ilgilidir ve aşağıdakileri içerir:

a) Radyo navigasyonel alıcıların kalibrasyonu;b) Bilgisayarın işletilmesi ve veri kaydetme ekipmanının işletilmesi;c) Gerçek zamanlı analiz ve karar alma;d) Hava taşıtı konumlandırma ekipmanının (teodolit, laser tracker ya da diferansiyel GPS)

hazırlanması ve işletilmesi;e) Yer personeli ile gerektiği gibi haberleşme;f) Kontrol raporu hazırlanması.

12.2.2 Eğitimin AmacıHer öğrencinin eğitim programından tam olarak yararlanmasını sağlamak ve bu suretle de uçuş

kalibrasyonunun tüm aşamalarında yüksek kalitede hizmet verilmesini sağlamak için her türlü çaba harcanmalıdır.

Kursiyerler Devlet ya da Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcı tarafından onaylanan standartlara ve prosedürlere uygun olarak uçuş test görevlerini gerçekleştirmelidir.

Koşul: a) Gerçek ortamda havada, uygun ve yerinde eğitim materyali ve referans dokümantasyonu ile birlikte uçuş kalibrasyonunun belirli durumunda maruz kalma.

b) Alternatif olarak, gerçek ekipmana ihtiyaç duymadan amacın gerçekleştirilmesini sağlamak için laboratuar simülasyonu ya da senaryolarının kullanımı.

c) Uçuş kalibrasyonu ile ilgili belirli bir durumun tarifinin yapılması.

Performans Teknik Uçuş Kontrolörü Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli (TFI

ATSEP) aşağıdakileri yapabilmelidir:a) Uçuş kalibrasyonu sırasında kullanılacak olan tüm hava ve yer

sistemlerinin / ekipmanının işletilmesi;

b) Kontrol altındaki radyo navigasyonel yardım ile ilgili teknik sorunların analizi ve değerlendirilmesi;

c) Uygulanabilir standartlarla uyum sağlama amacıyla yer personeline öneri ve tavsiye sağlanması;

d) Bir uçuşun tüm aşamalarında kullanılan alet prosedürlerinin anlaşılması;

e) İlgili standart ve prosedürlerin tarif edilmesi.

Başarı a) Tüm tarifnameler belirli durumun temel noktalarını kapsamalıdır;standardı

b) Tüm çalışmalara onaylı standart ve prosedürlere uygun olarak gerçekleştirilmelidir.

12.2.3 Teknik Uçuş Kontrolörü Eğitim Programı

Bu bölümde, tipik bir eğitim programının parçası olacak konuların genel bir listesi sağlanmaktadır. Bu bölümde tavsiye edilen eğitim programı bazı Devletlerde ya da Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcılarına uygulanamayabilir.

Radyo Navigasyon

ICAO Ek 10 Cilt 1’de tarif edilen tüm radyo navigasyonu eğitim programına dahil edilmeli ya da bir ön şart olmalıdır. Tavsiye edilen ön şart radyo navigasyon yardımlarında üç yıllık çalışma deneyimidir. Radyo navigasyon yardımları aşağıda listelenmektedir:

■ Uçak yaklaşımı için aletli iniş sistemi (ILS);■ Uçak yaklaşımı için mikrodalga iniş sistemi (MLS);■ VHF çok yönlü radyo menzili (VOR);■ Yönsüz radyo beacon (NDB);■ UHF mesafe ölçüm ekipmanı (DME);■ Yön Bulucu (DF);■ İkincil gözetim radarı (SSR);■ VHF/UHF haberleşme sistemleri.Radyo navigasyon yardımları ile ilgili kalifikasyon eğitimine ilave olarak, bu eğitim aynı

zamanda kaydedilecek olan ve daha sonra her sistem için tavsiye edilen toleransla karşılaştırılacak olan uçuş kontrol parametrelerine yöneliktir.

Eğitim bu nedenle aşağıdaki maddeleri kapsamalıdır:

a) ILS - Lokalizer: (uçuş yolu / klerans alan şiddeti, klerans, Tanımlama, modülasyon derecesi, Birleşik aşamalandırma (Composite phasing), Modülasyon derecesi tutarlılığı, uçuş yolu, uçuş yolu yapısı, uçuş yolu izleme ikazları, yer değiştirme hassasiyeti, Dijital sinyal (DS) monitör ikazları, polarizasyon, maksimum DS’de klerans, Menzil…)

b) ILS – Glidepath: (uçuş yolu/alt yol klerans alan şiddeti, alt yol kleransı, modülasyon derecesi, modülasyon derecesi tutarlılığı, uçuş yolu, uçuş yolu yapısı, uçuş yolu izleme ikazları, yer değiştirme hassasiyeti, DS monitör ikazları, polarizasyon, maksimum DS’de klerans, Menzil…)

c) Markerlar (Tanımlama, modülasyond) Güzergah üniteleri DME, VOR: (Modülasyon derecesi, tanımlama, cone of confusion,

düzenleme, yapı, alan şiddeti, mesafe doğruluğu, kapsam, …)e) Güzergah NDB’leri. (Tanımlama, Kapsam, Sinyal dalgalanması,…)

Uçuş kalibrasyon çeşidi

Teknik Uçuş Kontrolörü aynı zamanda farklı uçuş kalibrasyon çeşitleri gerçekleştirmek için de eğitim almalıdır.

a) Ekipman hizmete alınmadan önce ya da temel onarımları takiben hizmete alınmadan önce gerçekleştirilen ilk uçuş kalibrasyonu.

b) Önceden belirlenen bir uçuş kalibrasyon aralığından sonra gerçekleştirilen rutin uçuş kalibrasyonu.c) Önceden belirlenen sayıda uçuş kalibrasyon aralığından sonra gerçekleştirilen temel uçuş

kalibrasyonu.d) Talep üzerine, onarımdan sonra, dış etmen yüzünden girişim nedeniyle ya da hava kazası

incelemesi durumunda gerçekleştirilen özel uçuş kalibrasyonu.

Bu eğitim aynı zamanda aşağıdaki konuları içermelidir:

a) Uçuş kalibrasyon süreci (aralıklar, planlama, uçuş hazırlığı, performans, dokümantasyon, izleme (follow-up) ve dosyalama);

b) Teknik gereklilikler (ICAO EK 10 ve Doc 8071’de belirtilen standartlar ve tavsiyeler);c) Göreve ve sorumluluklar;d) Uçuş kalibrasyon ekipmanı ve belirtilen prosedürler;e) Planlama ve uçuş kalibrasyonlarını gerçekleştirme;f) Kaydedilen değerlerin analizi ve değerlendirilmesi;g) Geçici uçuş kalibrasyon raporunu derleme ve yayınlama;h) Kaydedilen ve değerlendirilen değerlerin özet sonuçları ile birlikte nihai uçuş kalibrasyon

raporunu derleme ve yayınlama;i) Bakım ve gözetim ünitesi;j) Uçuş kalibrasyon ekipmanının bakımı ve işletilmesi;k) Uçak yer belirleme sisteminin bakımı ve işletilmesi (teodolit, laser tracker, DGPS).

12.3 Sistem İzleme ve Kontrol (SMC)

12.3.1 GirişCNS ve ATM sistemlerinin / ekipmanının hızla çoğalması Sistem İzleme ve Kontrol sağlamada yeni yolların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Çoğu Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcı, Sistem İzleme ve Kontrol fonksiyonlarını coğrafi bir bölge içerisinde, genellikle de Uçuş Bilgi Bölgesi (FIR) içerisinde toplamıştır. Genel olarak, her alan kontrol merkezi (ACC) bir Sistem İzleme ve Kontrol (SMC) takımına ya da kalifiye Sistem İzleme ve Kontrol Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli (SMC ATSEP) ile donatılan konuma sahiptir. Bu personel, kendi Uçuş Bilgi Bölgelerindeki tüm operasyonel sistem / ekipmanının günden güne işletilmesinden sorumludur (normal olarak günde 24 saat, haftada 7 gün). Sistem İzleme ve Kontrol Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli (SMC ATSEP), sorunu teşhis ederek, geri çekilme (fall back) prosedürlerini aktive ederek ve onarımı başlatarak arıza ya da bozulmalara hızlı bir tepki verir. Bütün bunlar çok fazla koordinasyonu zorunlu kılar ve Sistem İzleme ve Kontrol Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli bütün bir Uçuş Bilgi Bölgesindeki operasyonel Haberleşme Seyrüsefer ve Gözetim (CNS) ve Sistem İzleme ve Kontrol Hava Trafik Güvenliği

Elektronik Personeli (SMC ATSEP) ve operasyonel kontrolörler arasındaki bağlantıdır. Aynı zamanda Uçuş Bilgi Bölgesi arasındaki koordinasyon da SMC ATSEP tarafından yapılır.

SMC ATSEP, yeterli olmak ve bu yeterliliği muhafaza etmek için uygun eğitime gerek duyar. Bu eğitim CNS/ATM elektronik sistemleri ve ekipmanla ilgili olan ve aynı zamanda Takım Kaynak Yönetimi (TRM) ve diğer İnsan Makine Arabirimi (HMI) ve İnsan İnsan Arabirimi (HHI) becerilerini de içeren iş fonksiyonlarının gerçekleştirilmesine yönelik olmalıdır.

Bu eğitim:

a) Kalifikasyon standartları oluşturmak;b) Öğrenci performansının değerlendirilmesine karşı bir temel sağlamak; vec) Öğrenciye Eğitim Planının kapsamlı bir tarifini sağlamak.d) SMC ATSEP’e detaylı SMC fonksiyon bilgileri ve uygulamalı standart ve prosedürlerin

operasyonel pratikleri ve alıştırmaları sağlamak üzere tasarlanacaktır.

SMC ATSEP’in başlıca görevlerinin gruplamada genel bir liste kullanılabilir. Listede her görevin tamamlanması için yan prosedürler tarif edilmektedir. Sınıflandırma için isimlendirmede geleneksel yöntemleri takiben her Sorumluluk Alanındaki görevleri tanımlamak için numaralandırma sistemi aşağıdaki gibidir:

a) LR – Sıralı kayıt ve Raporlama (Logging and Reporting);b) MC – İzleme ve kontrol (Monitor and control);c) RR – Serbest bırakma ve eski durumuna dönme (Release and Restoration);d) PI – Problem İzolasyonu ve Hizmetin eski durumuna dönmesi )Problem Isolation and Service Restoration);e) PO – Pozisyon Operasyonu (Position Operation);f) SS – Alan Özgü SMC Görevleri (Site Specific SMC Tasks).

12.3.2 Eğitimin AmacıSMC Yeterlilik Eğitim Programı, iş fonksiyonlarına bağlı olarak geliştirilecek, uygulanacak ve

verilecektir ve İş Başı Eğitimi tarafından geliştirilecektir. Her öğrencinin eğitim programından tam olarak yararlanmasını sağlamak ve bu suretle de SMC pozisyonu / fonksiyonunu yönetmede güven sağlamak için her türlü çaba harcanmalıdır.

Kursiyerler sistem izleme ve kontrol görevlerini onaylanan prosedürlere uygun olarak gerçekleştirecektir ve Takım Kaynak Yönetimi (TRM), İnsan Makine Arabirimi (HMI) ve İnsan İnsan Arabirimi (HHI) kavramlarına başvuracaktır.

Koşul: a) Bir SMC ortamında, uygun ve yerinde eğitim materyali, referans dokümantasyonu ve araçlarla birlikte belirli sistem izleme ve kontrol ekipmanına maruz kalma.

b) Alternatif olarak, operasyonel ekipmana ihtiyaç duymadan amacın gerçekleştirilmesini sağlamak için simülasyon ya da senaryo kullanılması.

c) Bir Uçuş Bilgi Bölgesi / Alan Kontrol Bölgesi (FIR/ACC) ile ilgili belirli bir durumun tarifinin yapılması.

Performans Bu bölümde kapsanan izleme ve kontrol sistemleri üzerinde SMC ATSEP aşağıdakileri yapabilecektir:

• SMC konumunda kurulan tüm sistem ve ekipmanların işletilmesi;• Bu sorumluluk altında tüm sistem / ekipmanın izlenmesi ve kontrolü;• İlgili hava boşluğunun tarif edilmesi;• Takım Kaynak Yönetimi (TRM), İnsan Makine Arabirimi (HMI) ve İnsan İnsan

Arabirimi (HHI) becerilerine başvurulması; • İlgili standart ve prosedürlerin tarif edilmesi.

Başarı • Tüm tarifnameler verili bir durumun temel noktalarını kapsamalıdır;standardı • Tüm çalışmalar onaylanmış standartlara ve prosedürlere uygun olarak

gerçekleştirilmelidir.

12.3.3 SMC ATSEP Yeterliliği – Bilgi ve Beceri Gereksinimleri

Eğitim programının bakış açısı, SMC yeterliliğini elde etmek için ATSEP’in bilgi ve beceri gereksinimlerine vurgu yapmaktadır. Eğitim programının unsurları SMC görev tanımlarından elde edilecektir ve aşağıdaki alanlara hitap edecektir:

a) Hava Seyrüsefer Hizmetleri (ANS) Yapısı■ ANS Organizasyonu ve Operasyonu■ Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcı (ANSP) Bakım Programı■ Hava Boşluğu/FIR Yapısı (Ulusal; FIR/Inter-FIR) ATC & FSS)■ Sistemler/Ekipman sağlayıcı ANS Hizmetleri■ ANSP İdari uygulamaları■ Teknik Operasyonlar/Hava trafik Kontrol Politikaları, Prosedürleri, Anlaşmaları

b) ANS Sistem/Ekipmanı• Son Kullanıcılara Operasyonel Etkileri / kayıp nedeniyle Tüketiciler /

Sistem / Ekipman hizmetlerinin bozulması / Sistem performansının değerlendirilmesi

• Sistem/Ekipman operasyonu (SMC Yeniden Konfigürasyonu, Restorasyonu) (izleme & kontrol)

• Kullanıcı Pozisyon Fonksiyonelliği ve Operasyon• Araç Gereç Desteği• Araç Gereç Güç Dağıtım Konfigürasyonu ve Operasyon

c) SMC Araçları, Süreçleri ve Prosedürleri• ISO Talimatları & Prosedürleri (Yerinde (On-site) Kalite Kontrol Programı)• Dış kuruluşlarla Bakım Anlaşmaları• SMC Genel Süreçleri (NOTAM / Kaza / Olay / EMI / ELT)• MMS/WS/vs. (Operasyon / Yönetim / Raporlar / Günlükler / Veri tabanı)

d) Teknoloji• Telekomünikasyon, CNS/ATM Teknolojileri ve Prensipleri• Bilgisayar, Veri Haberleşmesi ve Network Kurma Prensipleri• Elektomanyetik Ara Birim / Anten ve Cavity Networks / RF Yayma

e) İnsan Faktörleri• Etkili Haberleşme ve Koordinasyon Becerileri (Sözlü ve Yazılı)• Kişiler arası becerileri (HHI)• TRM• HMI• Stres yönetimi

f) Risk Değerlendirmesi

12.3.4 SMC ATSEP Yeterlilik – Deneyim Unsurları

Aşağıda listelenen görevlerin tamamlanması SMC Yeterliliği için iş deneyimi gereksinimlerini doğrulayacaktır. Bu görevlerin tamamlanması iki aşamalıdır:

a) Becerilerin Gelişimi – burada kalifiye kimse (OJI) her görev aracılığıyla adaya mentörlük (akıl hocalığı) yapar ve destek olur; ve

b) Becerilerin Değerlendirilmesi – burada kalifiye kimse (OJI) adayların destek olmadan görevi gerçekleştirme yeteneğini değerlendirir.

İşbalı Akıl Hocasının / İşbaşı Öğretmeninin (OJM/OJI) gözetimi altında, SMC ATSEP aşağıdakileri yapabilecektir:

c) SMC Kaydetme / Raporlama (LR):• Bakım Yönetim Sisteminin (Maintenance Management System (MMS)) etkili kullanımını gösterme;• SMC kaza/olay/birim inceleme prosedürlerini gösterme (Veri/Ses

Güvenlik/Serbest Bırakma);• Önemli devre dışı kalma rapor sürecini gösterme;• Yerel SMC Operasyon Klavuzu / ISO Çalışma Talimatlarının kullanımını gösterme.

d) Sistem İzleme / Kontrol (MC):• İzleme / Kontrol araçlarının etkili kullanımını gösterme (WS, MCP’ler, Sistem/Ekipman

panelleri, vs);• Kullanıcı Şikayet Verilerini toplama yeteneğini gösterme.

e) Serbest Bırakma ve Restorasyon (Release and Restoration (RR)) Prosedürlerinin Koordinasyonu (Sistem ve/veya Ekipman) :

• Aşağıdaki alanların her birisinde çoklu görevlere etkili bir biçimde öncelik tanıma yeteneğinin gösterilmesi:

- CNS Sistem/Ekipman;- ATM Sistem/Ekipman;- Araç Gereç;- Telekomünikasyon;- Dış Kuruluşlar.

• Çeşitli tipte Havacılar için Bilgilerin (NOTAM’s) yayınlanma yeteneğinin gösterilmesi.f) Problem İzolasyonu (PI) ve Servis Restorasyonu:

• Sorunun tanımlanması (Sistem hata mesajlarının ve kullanıcı şikayetlerinin korelasyonu/ yorumlanması);

• SMC problem izolasyonunda kullanılan Araçların / Testlerin kullanımının gösterilmesi;• Kullanıcılara operasyonel etkinin tarif edilmesi (iç ve dış);• SMC sistem/ekipmanının yeniden konfigürasyonu/yeniden yüklenmesi aktivitelerinin gösterilmesi;• Aşağıdaki alanların her birisinde servis restorasyonunun doğrulanması:

- CNS Sistem/Ekipman;- ATM Sistem/Ekipman;- Araç Gereç;- Telekomünikasyon;- Dış Kuruluşlar.

g) Pozisyon Operasyonu (PO) (Yordam / Anahtar İşletim Görevleri):• Haberleşme Sistemi;• Surum Görüntüleme Sistemi;• Uçuş Bilgi İşlem Sistemi;• Bilgi Sistemi.

h) Bölgeye Özgü TOC Görevlerinin (Site-Specific (SS) TOC Tasks) yerine getirilmesi:• Yangın Bekçisi Prosedürleri;• Bakım Destek Fonksiyonu;• Teknik Danışma.

12.4 ATSEP Eğitmen Eğitimi

12.4.1 GirişBu dokümanda ATSEP eğitimi detaylı olarak incelenmektedir. ATSEP eğitimi uzmanlık

gerektiren bir eğitimdir ve genellikle geleneksel kamu eğitim kuruluşlarında bulunmamaktadır. Bu nedenle, ATSEP eğitimine ATSEP eğitmenlerinden başlama ihtiyacı doğmaktadır. Bu bölümde, eğitmenlerin sınıfta nasıl öğreteceklerini ve nasıl işbaşı eğitimi vereceklerini ve ekipman üzerinde nasıl ders verileceğini öğrenmeleri için tamamlamaları gereken eğitim çeşidi sağlanmaktadır.

12.4.2 Sınıf Eğitimi TeknikleriBu kurs, sınıf eğitimine katılan ya da katılacak olan Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli

için tasarlanmıştır. Her eğitmen, sınıf eğitiminin verimli bir biçimde yürütülmesi için gerekli olan temel eğitimsel becerileri sağlamayı amaçlayan uygulamalı bir kurs şeklinde özel bir eğitime sahip olmalıdır.

Bir sınıf simülasyonunda ve modern bir interaktif eğitim ortamında, eğitmen adayı sunumlarını ve derslerini planlamak, hazırlamak ve sunmak için belirli rehberleri izlemek durumundadır. Kurs sırasında, alternatif olarak eğitmen ve katılımcı rollerini üstleneceklerdir. Bunların bir eğitmen olarak performansları sonradan değerlendirilir.

Bu program aşağıdakileri kapsamalıdır:

a) İyi bir eğitimci kalitesi;b) Yetişkin bilgi edinme prensibi;c) Bir dersin kullanımı ve yapısı;d) Eğitimsel olayların tasarımı, eğitim tekniklerinin seçimi ve araç seçeneklerinin seçimini

içeren bir ders ve ders planlının nasıl tasarlandığı ve nasıl düzenlendiğie) Soru sorma teknikleri;f) Eğitim hedeflerinin unsurları ve formülasyonu;g) Öğretim araçlarının kullanımı;h) Öğrenci motivasyonu prensibi;i) Yazılı testlerin kalitesi ve çeşitleri;j) Uygulamalı alıştırmaların nasıl uygulanacağı (yazılı, küçük grup tartışması, grup tartışması,

laboratuar, rol alma, simülatör)k) Bir ders bir konferans sunumuyla uygulamalı alıştırmalar.

12.4.3 OJT ve Koçluk EğitimiBu kurs, zaten işbaşında eğitim veren ya da teknik birimde koçluk yapan ya da yapacak olan

ATSEP için tasarlanmıştır. İşbaşında eğitim aşaması ve ekipman üzerinde uygulamalı alıştırmalar (gelişim ve eğitim amaçlı yedek ya da gerçek ekipman ya da özel ekipman) bir ATSEP’in eğitiminde eleştirel olarak iyi bilinmektedir. Eğiticiye, eğer adapte olursa işbaşında eğitimin kalitesi ve verimliliğini arttıracak olan ve aynı zamanda ekipmanla ilgilenirken güvenliği arttıracak ve riski azaltacak olan bir dizi eğitim tekniği ve koçluk uygulamasının verilmesi zorunludur. Bu kurs koçluk ve ekipman üzerinde eğitime katılanlar için uygun eğitim sağlamalı ve bu eğitimi gerçekleştirmek için uygun araçlar önermelidir. Aynı zamanda eğitici için bir uygulama kuralı önermeli ve sağlamalıdır.

Bu program aşağıdakileri kapsamalıdır:

a) Ekipman üzerinde uygulamalı eğitim vermeden önce alınması için güvenlik tedbirleri;

b) Öğrenme süreçleri, kavramsal yönler ve motivasyon teorileri;c) Etkili sözlü iletişim, sözlü olmayan iletişim ve etkili dinleme becerileri;d) Kişisel etkileşimler, kişisel tarzlar ve tutumlar, pozitif ilişkiler kurma, tanımanın etkisi,

kişiler arası çatışma;e) Bir öğrenciye bilgi verme, öğrencinin gelişimini izleme, müdahale metotları, geri bildirim

(feedback) ve sorguya çekme gibi eğitim uygulamaları;f) Görev eğitimi, ekipmanla ve ölçüm tekniği vs. ile doğrudan ilgilenen toplantılar ve

uygulamalı alıştırmaların nasıl inşa edileceği;g) geri bildirim ile koçluk teorisinin ilerleyen uygulaması;h) Stresin farkına varma ve stres yönetimi.

12.4.4 Değerlendirme EğitimiBu kurs, yeterli bir değerlendirici olarak hareket etmesi gerekecek olan deneyimli mühendisler,

teknoloji uzmanları ve İşbaşında Eğitim eğitmenleri için tasarlanmaktadır.

Değerlendirici, Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personelinin başlangıçtaki ve sürekli operasyonel yeterliliğini değerlendirmek için prosedürler üzerine odaklanan bir kursu izlemelidir.

Değerlendiricinin görevi zor bir görev olarak görülür ve yeterlilik standartlarının muhafaza edilmesinin sağlanması zorunludur. Bu güvenlik için zorunludur. Ayrıca, değerlendiriciler meslektaşları, ATSEP ve arkadaşlarının yeterliliği üzerine yorumda bulunmak ve hareket etmek zorunda kalabilir. Bu durum herkesin yapabileceği bir görev değildir ve profesyonel ve kişisel kriterler gerektirir.

Bu özel kurs, operasyonel yeterliliği belirlemek için bir süreç olarak hem uygulamalı hem de sözlü değerlendirmenin kullanımını onaylamalıdır ve katılımcılarını yeterli değerlendirici rolü için rasyonel, başlangıç bilgisi, yetenekleri ve teknikleri ile donatmayı amaçlamaktadır. Bu türden bir kurs değerlendiricinin işini tamamlamasına yardımcı olmalıdır, aynı zamanda düzenleyici gereklilikleri karşılamak için gerekli olan altyapıyı oluşturmak için yönetime de yardımcı olmalıdır.

Program çerçevesi:

a) Değerlendiricinin rolü ve görevi;b) Uluslar arası Güvenlik Düzenleyici Şart (International Safety Regulatory Requirement);c) Değerlendirme kavramı;d) Değerlendirmeyi etkileyen insan faktörleri;e) Değerlendirmenin sözlü kısmı ve görüşme senaryosu;f) Değerlendirme sürecinin uygulamalı kısmı ve ekipman üzerinde çalışma;g) Yeterlilik için değerlendirme;h) Yeterliliğin sürdürülmesi;i) Yeterlilik değerlendirme bilgi alma;j) Uygulamalı ve sözlü değerlendirme alıştırmaları.

12.5 ATSEP Mühendisliği – Tesisat Teknoloji Uzmanlığı

12.5.1 GirişÇoğu ülkenin, CNS/ATM sistemleri/ekipmanının kalifiye ATSEP tarafından kurulmasını

sağlamak için düzenleyici şartları bulunmaktadır. Genel olarak, Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcılar, CNS/ATM sistemlerinin/ekipmanının mühendisliği ve kurulumundan sorumlu olan uzman ATSEP'in ayrı bir grubunu oluşturur.

12.5.2 Eğitimin AmacıBu dönem, Mühendislik/Kurulum ATSEP’inin eğitimi için genel amaçlar sağlamaktadır. Bu

eğitim programı ATSEP’in iş fonksiyonlarına uygun olarak geliştirilecek, uygulanacak ve sunulacaktır.

Öğrenciler kendi görevlerini onaylanmış standartlara ve prosedürlere uygun olarak yerine getirecektir.

Koşul: • Bir laboratuar ortamında, uygun ve yerinde eğitim materyali, referans dokümantasyonu ve araçlarla birlikte spesifik sistemler/ekipman sağlanması.• Alternatif olarak, gerçek ekipmana ihtiyaç duyulmadan amacın

gerçekleştirilmesini sağlamak için simülasyon ya da senaryonun kullanımı.• Spesifik bir sistem kurulumun tarif edilmesi.

Performans Verili bir durum üzerinde, mühendis/kurulum ATSEP’i aşağıdakileri yapabilecektir:

• Kurulum becerisinin gösterme;• Kurulum çizimleri tasarlama;• TRM (Takım Kaynak Yönetimi) becerilerini uygulama; • İş üzerinde görevleri yerine getirme.

Başarı • Bütün tarifnameler verili durumun temel noktalarını kapsamalıdır;standardı • Bütün çalışmalar onaylı standartlar ve prosedürlere uygun olarak

gerçekleştirilmelidir.

12.5.3 Mühendislik/Kurulum ATSEP’i için tipik eğitim paketi:

a) Katılımcı referanslarla birlikte Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcı (ANSP) operasyonlarındaki fonksiyonlarını ve sorumluluklarını açıklayacaktır:

• ANSP ve Düzenleyici arasındaki ilişkinin açıklanması;• Düzenlemelerin amacının açıklanması;• Mühendislik standartlarının ve prosedürlerinin açıklanması;• Yaşam Döngüsü Yönetimi prensiplerinin (Life Cycle Management principles) açıklanması;• ATM & CNS özel niteliklerinin açıklanması;• Tasarım ve Uygulama özel niteliklerinin açıklanması;• Kurulum projesinin çeşitli aşamalarının açıklanması.

b) Katılımcı referanslarla birlikte kurulum faaliyetleri için hazırlanacaktır:• Eletrostatik Deşarj (ESD) ve güvenlik standartlarının açıklanması;• Çizim sisteminin açıklanması;• Kurulum dokümanlarının bir araya getirilmesi;• Dokümantasyonun yorumlanması;• Kurulum materyallerinin tedarik edilmesi;• Kurulum maddelerinin nasıl konfigüre edileceğinin açıklanması.

c) Katılımcı referanslarla birlikte PCB’leri ve Panelleri monte edecektir:• PCB’lerin monte edilmesi;• Panellerin uydurulması ve bağlanması;• Panellerin monte edilmesi.

d) Katılımcı referanslarla birlikte güç ve toprak kablolarını hazırlayacaktır:• Güç sistemlerinin ve kablolarının tarif edilmesi;• Ekipman kabinleri için Güç kablolarının monte edilmesi;• Toprak kablolarının monte edilmesi;

• Eksotermik kaynaklı toprak bağlantısının hazırlanması (açık havada gösterim).e) Katılımcı referanslarla birlikte RF kabloları ve bileşenlerini hazırlayacaktır:

• RF kabloları ve sistemlerinin tarif edilmesi;• Test etme ve kurulum için RF kablolarının hazırlanması;• Kurulum için ayarlanmış çınlama kavitelerinin (tuned resonant cavities) hazırlanması;• RF Kablosunun Belirlenmiş Elektriksel Uzunlukta (Specified Electrical Length) nasıl hazırlanacağının tarif edilmesi.

f) Katılımcı referanslarla birlikte kontrol kablolarını sonlandıracaktır:• Kontrol kablolarının ve sistemlerinin tarif edilmesi;• 25 çift kontrol kablosunun Amp ve TRW ile sonlandırılması;• 25 çift kontrol kablosunun BIX ile sonlandırılması;• Şerit kabloların sonlandırılması;• Cat 5 kabloların sonlandırılması;• Fiber optik kabloların sonlandırılması;• Tel sararak (Wire Wrap) çapraz bağlantı kablosunun sonlandırılması;• Kontrol kablo bağlantılarının doğrulanması.

g) Katılımcı referanslarla birlikte çatıları önceden hazırlayacaktır:• Ekipman çatısının planlaması;• Çatının monte edilmesi;• Çatı içerisine Ekipman kurulumu (Mekanik Montaj);• Çatılar içerisine ekipman kablolarının kurulumu (Elektriksel Montaj).

h) Katılımcı referanslarla birlikte çapraz bağlantıları kuracaktır:• Çarpaz bağlantıların planlanması;• Çapraz bağlantı kablolarının kurulumu.

i) Katılımcı referanslarla birlikte bölgeye taşıma süreçlerinin tarif edecektir:• Ön Performans Kanıtı testlerinin (pre-POP tests) tarif edilmesi;• Uygulama inceleme sürecinin tarif edilmesi;• Taşıma için ekipman ve/veya korunağın hazırlanması.

j) Katılımcı referanslarla birlikte ekipman çatılarını kuracaktır:• Korunak içerisine çatıların kurulumu;• Merdiven tepsisi ve devrelerin kurulması.

k) Katılımcı referanslarla birlikte sistem ara bağlantılarını ve ara birimlerini kuracaktır:• Güç ve toprak sistemlerinin kurulumu;• Ara bağlantı kablolarının kurulumu;• RF Sisteminin kurulumu;• Yangın durdurucu kurulumu.

l) Katılımcı referanslarla birlikte dokümantasyon şartlarını tamamlayacaktır:• Proje sonrası faaliyetlerin tarif edilmesi;• Track envanteri.

m) Katılımcı referanslarla birlikte bölgeyi restore edecektir:• Çatılardan, merdiven tepsisinden ve devrelerden tüm kabloların sökülmesi;• Çatılardan alınan tüm ekipmanın sarılması;• Çatıların, merdiven tepsilerinin ve devrelerin sökülmesi;• Bölgenin temizlenmesi.

Bölüm 13 – İnsan Faktörleri

13.1 Girişİnsan performansındaki hatalar kazaların büyük çoğunluğuna neden olan faktörler olarak

gösterilmektedir. Eğer kaza oranı düşürülecekse İnsan Faktörleri daha iyi anlaşılmalı ve İnsan Faktörlerinin bilgileri daha kapsamlı olarak uygulanmalıdır. Havacılıkta İnsan Faktörlerinin önemine artan farkındalık, uluslararası havacılık topluluğunu havacılığı hem daha güvenli hem de daha verimli yapma için tek en önemli seçeneği sunmaktadır. Bu bölümün amacı, Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personelini (ATSEP) Hava Seyrüsefer Sistemindeki (ANS) temel İnsan Faktörleri kavramı ile tanıştırmaktır.

13.2 İnsan Faktörlerinin AnlamıTerim olarak İnsan faktörleri açık bir biçimde tanımlanmalıdır çünkü bu kelimeler konuşulan

dilde kullanıldığında genellikle insanlarla ilgili her türlü faktöre uygulanmaktadır. İnsan unsuru havacılık sisteminin en esnek, uyarlanabilir ve değerli parçasıdır, fakat aynı zamanda performansını ters bir biçimde etkileyebilen etkilere karşı en savunmasız olanıdır. Yıllar boyunca, dört kazadan yaklaşık üçü olması gerekenden daha düşük insan performansında kaynaklanmıştır.

İnsan Faktörleri kişilerle ilgilenen bir teknolojidir: çalışma ve yaşama alanlarındaki kişilerle ilgilidir ve kişilerin makinelerle, ekipmanlarla ve prosedürlerle olan ilişkileri ile ilgilidir. Benzer şekilde, birey olarak ve gruplar halinde birbirleri ile olan ilişkileri ile ilgili olması da önemlidir. Hava Seyrüsefer Sistemi içerisinde insanın toplam performansını kapsar. İnsan Faktörleri, genellikle sistem mühendisliği çerçevesi içerisinde entegre ederek beşeri bilimlerin sistematik uygulaması ile kişilerin performansını optimize etmenin yolunu arar. İkiz amaçları güvenlik ve verimlilik olarak görülebilir.

İnsan Faktörleri ANS’deki ATSEP’in farklı unsurları ile ilgilenmeye başlamıştır. Bunlar insan davranışı; karar alma ve diğer bilişsel süreçler; elektronik sistemlerin bakım ve onarımı; elektronik sistemlerin kurulumu ve/ veya değiştirilmesi; bilgisayarların haberleşme ve yazılım yönleri; ve aynı zamanda eğitimi kapsamaktadır.

Kültürel farklılıklar İnsan Faktörlerinde ilgilenilen bir sorun olarak tanımlanmıştır. BU konu üzerine bir çok İnsan Faktörleri uzmanı çalışma yapmıştır.

ATSEP için ANS’deki İnsan Faktörleri özellikle gerçek dünyada uygulamalı sorun çözmeye yöneliktir. Artan sayıda entegre İnsan Faktörleri teknikleri ya da metotları bulunmaktadır; bu değişken ve gelişen teknikler kaza incelemesinden personel eğitiminin optimizasyonuna kadar çok çeşitli sorunlara uygulanabilir.

ANS’nin operasyonu ve yönetimi ile ilgilenenlerin insan hatasının kaçınılmaz olduğunu kabullenmesi en önemlisidir. Hiçbir kimse, ister tasarımcı, mühendis, yönetici, kontrolör ya da ATSEP olsun her zaman işini kusursuz olarak gerçekleştiremez. Aynı zamanda, bir olaylar dizisinde kusursuz performans olarak düşünülebilen bir durum, bir başkası için kabul edilemez bir durum olarak değerlendirilebilir. Böylelikle, insanların gerçekten ne olduklarını görmeleri; böyle bir istek iyileştirme eylemi için bir tavsiye ile desteklenmediği sürece aslında "daha iyi" ya da "farklı" olmanın boş olduğunu görmeleri gerekir. Bu tür bir tavsiye, insan performansının ilgili yönlerini pozitif olarak etkileme amacıyla ayrıca daha iyi tasarıma, eğitime, bilgiye, deneyime, motivasyona vs. ulaşmak için araçların hazırlanması ile desteklenebilir.

Tahmin edilebilir insan kapasiteleri ve kısıtlamaların anlaşılması ve bu anlayışın uygulamaları İnsan Faktörlerinin başlıca ilgisidir. İnsan Faktörleri geçen yüzyılın sonundan bu ya da kademe kademe geliştirilmiş, rötuşlanmış ve kurumsallaştırılmıştır ve şimdilerde bugünün sivil hava taşımacılığı sistemi olan karmaşık sistem güvenliğini arttırmakla ilgilenen kimseler tarafından kullanılabilen engin bilgi birikimi ile desteklenmektedir.

13.3 FarkındalıkFarkındalık zorunlu ilk aşamadır ve genellikle ATSEP’in kişiler arası ve grup faktörlerinin rolleri

üzerine odaklanan eğitimsel prezantasyonlar içermektedir. Farkındalık aşamasına başlamanın faydalı bir yolu ATSEP becerilerini haberleşme, durum farkındalığı, sorun çözme, vs. ile ilgili olarak dahil etmek olabilir… Farkındalığın sadece bir ilk adım olduğunu anlamak önem taşır; tek başına sınıf eğitimi muhtemelen ATSEP tutumlarını ve uzun dönemde davranışlarını önemli ölçüde değiştirmeyecektir.

Bu bölüm dokuz (9) kısımdan oluşur:

13.1 İnsan Faktörlerine Giriş13.2 Çalışma Bilgi ve becerileri13.3 Psikolojik Faktörler13.4 Medikal13.5 Organizasyonel ve Sosyal faktörler13.6 Haberleşme13.7 Stres13.8 İnsan Hatası13.9 Çalışma Metotları


Düzey İçerik

Bölüm 12 – İnsan Faktörleri12.1 İnsan Faktörlerine Giriş1. Giriş 1) Bilgilerini sürekli olarak geliştirme

gereksinimi duyması.

2) Kişisel ve takım performansını etkileyebilen faktörlerin listelenmesi

2

1

Modül amaçları, İnsan Faktörleri için eğitimin genel fikrinin sunulması.Hızlı gelişime etkisi, yeni teknoloji, sistemlerin yenilenmesi, yeni prosedürler

Psikolojik Medikal Psikolojik, Sosyal, Organizasyonel, Haberleşme, Stres, İnsan hatası, Çalışma Metotları, bilginin korunması

12.2 Çalışma Bilgisi ve Becerileri

1. ATSEPbilgi ve becerileri

1) ATSEP için profesyonel bilgi ve becerilerin sürdürülmesi ve yenilenmesi nin öneminin açıklanması

2) Teknik ve operasyonel çevrede yeterliliği korumak için profesyonel bilgi ve becerilerin sürdürülmesi ve güncellenmesi

3) Profesyonel bilgi ve becerileri sürdürmek için mevcut araçların listelenmesi

2

3

1

Sigorta güvenliği, lisanslama

Yeni sistem, yeni prosedürleri, izleme sistemi, bakım prosedürü, yeni teknoloji, eski sistemin (radar, seyrüsefer yardımları (navaids), haberleşme, işleme, donanım, yazılım) yenilenmesi

Kişisel çalışma, bilgi verme, seminerler, kurslar, teknik periyodik yayın, teknik kitaplar, işbaşı eğitimi, simülasyon, Bilgisayar tabanlı eğitim, E-öğrenme, ziyaretler


Düzey İçerik

12.3 Psikolojik Faktörler

1. Bilişsel 1) Karar almayı etkileyen faktörlerin tarif edilmesi

2) Karar almanın insan performansı ile ilişkilendirilmesi

2

4

Stres, öğrenme, bilgi, yorgunluk, alkol, ilaçlar, ilgi eksikliği, kişiler arası ilişkileri, takım kaynağı, yönetim, çalışma ortamı, fazlalıklar

Karar almayı etkileyen sorunlar: yeni şeyler öğrenme ile ilgili sorunlar, yüksek düzeyli konsantrasyon ile ilgili sorunlar, yüksek stres düzeyi ve yorgunluk ile ilgili sorunlar, çalışma ortamındaki ya da organizasyondaki değişimlerle ilgili sorunlar

12.4 Medikal

1. Yorgunluk 1) Yorgunluğun insan performansı üzerindeki etkisinin tarif edilmesi

2) Kendi üzerinde ve diğerleri üzerinde yorgunluğun etkisinin tanımlanması

3) Uygun biçimde yorgunluğun belirtilerine yanıt verilmesi

2

3

3

Konsantrasyon eksikliği, sinirlilik, hayal kırıklığı

Sık sık hata yapma, konsantre olamama, her zaman keyifsiz olma, uyuma bozuklukları, yeme bozuklukları

İzne ayrılma, kısa bir süre için dinlenme, profesyonel destek alma

2. Zindelik 1) Bir kimsenin kendi zindeliğini yorumlaması ve kişisel zindeliğindeki eksiklik belirtilerini tanıması2) Kişisel zindelik eksikliği fark ettiğinde yapılacak hareketlerin tarif edilmesi

5/1

2

Fiziksel ve zihinsel zindelik

3. Çalışma Ortamı 1) Çalışma ortamının etkisinin tarif edilmesi

2 Çalışma ortamı, ergonomi, gürültünün etkisi, elektromanyetik dalgalar, araçlar

4. Alkol ve ilaç 2) İnsan performansı üzerinde alkol ve ilaçların etkisinin açıklanması

2 Sinir sistemi, medikasyon

12.5 Organizasyonel ve Sosyal faktörler

1. İnsan ilişkisi 1) İnsan ilişkisinin kapsadığı faktörlerin ve iş tatminin faktörünün yorumlanması2) Diğer takım üyeleri ile sosyal ve organizasyonel faktörlerin işe uygulanması

5

3

Organizasyonda yararlı olduğu hissi, takım çalışması, kendini dinletme

Takımın bir parçası olduğunun hissetme, liderlik, karşılıklı saygı

2. Takım Kaynak Yönetimi

3) TRM’nin prensibinin ve amaçlarının belirtilmesi

1


Düzey İçerik

3. Grup dinamikleri 1) ATSEP grup üyeleri arasındaki profesyonel ilişkilerin tanımlanması

3 Üyelerin rolleri, takım içerisindeki sorumlulukları, diğer takım üyelerine güven duymanın yararları, güvenlik yönleri, anormal ve güç koşullarda yardımlaşma.

2 Çatışmanın nedenlerinin açıklanması ve tekrarlanmasını önlemek için hareket tarzı

3 Zayıf bir biçimde tanımlanan roller, zayıf bir biçimde tanımlanan amaçlar, kötü planlama, gereğinden fazla ya da az lider, karşılıklı saygı, değerlerin birbirinden uzaklaşması

3) Takım Kaynak Yönetimi programlarının dikkate alınması

2

12.6 Haberleşme

1. Yazılı rapor 1) Etkili bir biçimde yazarak bilgilerin kaydedilmesi

3 ATSEP Teknik raporu, log -defterleri, sistem bozulma raporları, spesifikasyon, Sistem Yönetici raporu

2) Etkili bir biçimde yazarak bilgilerin iletilmesi

3 Kısa, açık olması, doğru teknik terimlerle doğru dil düzeyinin kullanılması.

2. Sözlühaberleşme

1) İnsan haberleşme teorisinin tanımlanması

2 Farklı diller, teknik dil (İngilizce)

2) Sözlü haberleşmeyi etkileyen faktörlerin karakterize edilmesi

2 Prosedürlerin, teknik terimlerin bilgi eksikliği gibi bazı bilişsel faktörler

Utangaç olma, dinlenmediğini hissetme, grubun parçası olamama, kendine güvenmeme gibi bazı etkili faktörler

Kekemelik, düşük ses seviyesi, konuşurken zayıf göz teması gibi bazı psikolojik faktörler

3) Teknik sorunların uygulamasında dilin etkili kullanımı

3 Teknik “jargon”

12.7 Stres

1. Stres 1) Stres üzerindeki etkilerin dikkate alınması

2 Kendisinde ve başkalarında stres ve semptomları, hat müdahalesi sırasında, bakım sırasında, eğitim sırasında (eğitici ve öğrenci üzerindeki stres)

2. Zayıflık 1) Zayıflık hissine yanıt verilmesi

3 Normal ve anormal durum

3. StresYönetimi

1) Kendisinde ve/veya diğerlerinde stresi azaltma ya da yatıştırma davranışında bulunulması

3 Stresle ilgilenirken kişiliğin etkisi, aktif stres yönetiminin yararları

2) Stresli durumlarda yardım alınması 3 Stres durumlarında yardım alma ve yardım vermenin yararları

3) Stresli olayların etkilerinin tanınması 1 Anormal durumlarda kendisi ve diğerleri için


Düzey İçerik

4) Kritik Olay Stres Yönetiminin yararlarının düşünülmesi5) Sistem ya da olay üzerinde problem olması durumunda kullanılan prosedürlerin açıklanması

2

2

CISM

Ulusal ve yerel teknik ve operasyonel prosedürler ve/veya düzenlemeler, insan unsuruna danışma

12.8 İnsan Hatası

1. İnsan Hatası 1) Hata ve güvenlik arasındaki ilişkinin açıklanması2) Farklı hata çeşitlerinin listesi3) Hataların ve ihlallerin ayırt edilmesi4) Hataya eğilimli durumların tarif edilmesi

2

1 22

Hataların sayısı ve kombinasyonu

12.9 Çalışma Metotları

1. Verimlilik 1) İnsan faktörleri bakış açısıyla kurulumun hazırlık aşamasında verimliliği etkileyen faktörlerin, görevlendirmelerin ve CNS ekipmanının bakımının dikkate alınması

2 Kendi çalışma yükü, güvenlik, ekonomi, ekoloji, yeni teknoloji, müşteri gereksinimleri

Ek A – Eğitimin Amaçlarını Hazırlamak için kullanılan Fiillerin Listesi

Her bir başarı düzeyi için fiillerin tanımlanması

Fiillerin tanımı – Düzey 0

Düzey 0:

Kursiyerden basit düzeyde farkındalık talep eder

Fiil Tanım Örnek Düzey

Tanındığının gösterilmesi

Bir konudan haberdar olunması Teknik ve operasyonel ATM tesislerinin tanındığının gösterilmesi.

0

Genel farkındalığın gösterilmesi

Bilinçli olma durumu, farkındalık düzeyi

Seyrüsefer ekipmanı tarafında yaratılan sağlık ve güvenliğe karşı potansiyel tehlikelerin genel farkındalığının gösterilmesi

0

Fiillerin tanımı – Düzey 1

Düzey 1:

Konuya ilişkin olarak temel bilgi talep eder. Zorunlu noktaların hatırlanma yeteneğidir;Kursiyerden verileri hatırlaması ve onlara erişmesi beklenir.

Fiil Tanım Örnek D

Tanımlama Ne olduğunun ve sınırlarının ne olduğunun belirtilmesi; tanımının yapılması

CVOR ve DVOR için geniş çaplı performansların tanımlanması

1

Çizme Bir resim, model ya da diyagram oluşturulması

Transmitterin blok diyagramının çizilmesi

1

Listeleme Birbiri ardına sıralama Endüstride kullanılan başlıca SW dev süreçlerinin listelenmesi

1

İsimlendirme Nesnelerin ya da prosedürlerin adının verilmesi

Operasyonel verilerdeki değişim için kimin yetkilendirildiğinin isimlendirilmesi

1

Alıntı yapma Vurgulamak için ne yazıldığının ya da söylendiğinin tekrarlanması

ATC servisinin ICAO tanımından alıntı yapılması

1

Tanınma Daha önceden görülmüş olduğu için bilinmesi

ADS’nin tüm unsurlarının bir diyagram üzerinde tanınması

1

Belirtme Resmi ya da kesin bir yolla söyleme ya da yazma

Yerel telekom sağlayıcısı ve hizmet karakteristiklerinin kim olduğunun belirtilmesi

1

Fiillerin Tanımı – Düzey 2Düzey 2:Öğrencinin anlayışlı bir biçimde tartışmasını sağlamak için yeterli olan konunun anlaşılmasını gerektirir. Birey, bu konu ve olaylar üzerine hareket etmek için belirli konu ve olaylarda kendini gösterebilir.


Karakterize etme Bir şeydeki özelliklerin niteliğini tarif etme

OS Yenilemenin sonuçlarını karakterize etme

2

Dikkate alma Dikkatli bir biçimde düşünme Kurumsal meseleleri ve hizmet sağlayıcı sorumluluklarını dikkate alma

2

Gösterme Tarif etme ve açıklama; bir durumun doğruluğunu mantıksal ya da matematiksel olarak kanıtlama

Yaklaşma ve iniş için GBAS'ın olası kullanımını gösterme

2

Tarif etme Neye benzediğini ya da ne olduğunu söyleme

ATN ağının mimarisini tarif etme 2

Ayırt etme Şeyler arasındaki farklılıkları gösterme

ADS C sisteminin muhtemel bütün unsurlarını bir diyagram üzerinde ayırt etme

2

Açıklama Bir şey hakkında detay verme ya da anlaşılabilmesi için tarif etme

Tıkanmayan anahtarların prensiplerinin açıklanması

2

Hesaba katma Karar vermeden önce dikkate alma Yer hızını hesaplarken rüzgar etkisinin hesaba katılması

2

Fiillerin Tanımı – Düzey 3

Düzey 3:

Konuya ilişkin eksiksiz bilgi ve bunu doğrulukla uygulama becerisi gerektirir.Öğrenci, plan geliştirmek ve bunu harekete geçirmek için bilgi birikiminden yararlanabilmelidir.


Hareket etme Gerçekleştirme, yerine getirme 3Uygulama bir şeyi bir durumda ya da etkinlikte

kullanmaİlgili havacılık sisteminin analizine uygun modelin uygulanması

3

Anlama Bir durumu anlama ve bir problem çözümüne nasıl karıştığını bilme, bir planı ona başvurmadan belirtme

Koşulların kritikliğinin anlaşılması 3

Yardım etme Birisine bir işi yapması için işin bir parçasını yaparak yardımcı olma

Operasyonel HMI’nın idare edilmesi ve ekranlarında ayarlanmasında yardım edilmesi

3

Hesaplama Aritmetik olarak sahip olunan bilgilerden ortaya çıkarma; bir fikir oluşturmak ya da ne yapacağına karar vermek için hareketin olası nedeni hakkında düşünme

Basit bir generik anten sisteminin parça değerlerini hesaplama

3

Denetleme Bilgilerin doğru (tatmin edici) olduğundan emin olma

Monitör sisteminin operasyonel durumunun denetlenmesi

3

Seçme Çok sayı içerisinde seçme, diğerlerinden ziyade birisini yapmaya karar verme

Verilen belirli bir uygulama için uygun hat tipinin seçilmesi

3

Toplama Bir araya getirme, biriktirme, bir araya toplama

3

Yürütme İdare etme, rehberlik etme Koordinasyon yürütme 3Doğrulama Daha sağlam bir biçimde saptama,

kanıtlarla desteklemeDizi sırasının doğrulanması 3

Şifre çözme Düz yazıya çevirme, deşifre etme Bir transponder mesajının şifresinin çözülmesi

3

Şifreleme Şifre içerisine yerleştirme 3Tahmin etme Bir sayının yaklaşık değerini oluşturma;

bir fikir oluşturma Bir hava taşıtı rotası alarak, bir yazılım paketi veya/ve GPS alıcı kullanarak, takım yıldızın bulunabilirliğinin tahmin edilmesi

3

Yerine getirme Hareket gerçekleştirme 3Çıkartma Kopyasını çıkartma, çıkartım yapma,

bulma, anlamaBir uçuş planından veri çıkartma 3

Tanımlama Kendisiyle ayrılmaz bir biçimde ilişkilendirme, kimliğini saptama

Veri iletim sorunlarını tanımlama ve yerinin saptanması

3

Bilgi verme Söyleme Planlama kontrolörünün bilgilendirilmesi 3Başlatma Başlama, kurma meydana getirme Bir koordinasyon prosedürünün

başlatılması3

Girme Sisteme girme Verilerin girilmesi 3Yayınlama Yayma, yayınlama ATC kleransının yayınlanması 3

Sürdürme Devam etme, koruma, yenileme Uçuş veri ekranının sürdürülmesi 3Ölçme Sabit birim ya da bilinen boyuttaki bir

nesne ile karşılaştırma yoluyla bir şeyin boyutu ya da kalitesini saptama

Hatların tipik parametrelerinin ölçülmesi

3

İzleme Gözlem altında tutma Trafiğin izlenmesi 3Bildirme Bilinmesini sağlama, ilan etme, rapor

vermeKullanımdaki pistin bildirilmesi 3

Elde etme Araştırma olmadan kolaylıkla kazanma Havacılıkla ilgili bilgilerin elde edilmesi 3İşletme Ekipman üzerinde çalışma gerçekleştirme Sistemi analiz etmek için test

araçlarının işletilmesi3

Geçirme Hareket ettirme, gitmesini sağlama, iletme Gerekli trafik bilgilerini gecikme olmadan iletme

3

Gerçekleştirme Uygulamaya koyma, yapma Bir alıcı üzerinde genel ölçümler gerçekleştirilmesi

3

Kaydetme Deftere geçme, hatırlama ya da referans için kaydetme

Etkili bir biçimde yazarak bilgilerin kaydedilmesi

3

Anahtarlama Düzenleme, sağlama, … ile yerini değiştirme

Pilot mesajının anahtarlanması 3

Yanıt verme Yanıtlama, yanıt verme ya da ilgili işlemin gerçekleştirilmesi

Hava taşıtı radar tanımlamasının yanıtlanması

3

Tarama Sıralı olarak tüm parçalara dikkatle bakılması

Veri ekranının taranması 3

Transfer Havale etme Bilgilerin alım kontrolörüne transfer edilmesi

3

Güncelleme Yenileme, bugüne uyarlama Güncelleme 3

Kullanma Bir amaç için yararlanma, araç olarak idare etme, işleme sokma

Boşluktaki sinyallerle ilgili prensiplerin açıklanması için ICAO dokümantasyonunun kullanılması

3

Doğrulama Doğruluğunu saptama Konum üzerindeki gereksinimlerin ve yer istasyonunun çeşidinin doğrulanması

3


Düzey 4:

Bir problem durumunu çözmek için uygun metotlar ve doğru kronolojiyi izleyerek bilinen uygulamaların birimi içerisinde bir hat oluşturma yeteneği. Bu, benzer bir durumda bilinen uygulamaların entegrasyonunu gerektirir.


Kazanma Kendi kendine ve birisi için elde etme; Araştırmadan sonra elde etme

İlgili havacılık bilgilerinin kazanılması

4

Ayarlama Yeni bir duruma, değere ya da ayara getirme

Anten sisteminin ayarlanması 4

Tahsis etme Ayırma, tahsis etme Transfer sırasında ayrı sorumluluklar tahsis edilmesi

4

Analiz etme Bileşimini titizlikle inceleme Radyo sisteminin kapsamının analiz edilmesi

4

Tayin etme Pay olarak verme, devretme Havalanma sayısının tayin edilmesi 4Koordine etme Parçaları doğru ilişki içerisine getirme RCC ile koordine etme 4Uyma Uygun olarak davranma Kurallara uyulması 4Atama Birisine yetki verme Hava taşıtının gözle görülür biçimde

devam etmesi durumunda ayrı olarak atama

4

Tasarlama Akılda planlar yapma Operasyonel gereksinimlere göre bir NDB istasyonu tasarlama

4

Saptama Varlığını keşfetme Distürbans saptama 4Temin etme Güvenli hale getirme, kesinleştirme Uzlaşılan bir hareket tarzının temin

edilmesi4

Hızlandırma İlerlemesine yardımcı olma, hızlıca yapma 4Entegre etme Bir bütün olarak birleştirme, parçaların

eklenmesi ile tamamlamaYeterli parçaların bir LAN içerisinde entegre edilmesi

4

Doğrulama Bir seçenek ya da bir seçimin doğruluğunu gösterme

DME/N ‘e karşı DME/P’i doğrulama kuram haline getirme

4

Yönetme İdare etme, kullanma, yürütme Havaalanı yüzey hareketlerinin yönetilmesi

4

Organize etme Düzenli bir yapı sağlama, çerçeve içine alma ve çalışır durumuna getirme

Varış sırasının organize edilmesi 4

Tahmin etme Önceden kestirme Bir çatışma durumunun gelişeceğinin tahmin edilmesi

4

Sağlama Tedarik etme, donatma Ayrım sağlama 4

İlişkilendirme Bağlantı kurma Bir basınç ayarını bir irtifaya ilişkilendirme

4


Düzey 5:

Karmaşık bir problemi çözmek için, bir ya da diğer uygun stratejiyi geliştirmek ve uygulamak için yeni durumu analiz etme yeteneği. Tanımlayıcı özelliği, durumun kalitatif olarak önceden karşılaşılanlarla farklı olması ve yargılama ve seçeneklerin değerlendirilmesini gerektirmesidir.


Değer biçme Tahmin etme, faydasını belirleme Trafik yönetim seçeneğinin kazancına değer biçilmesi

5

Değerlendirme Değer ya da zorluk tahmini, değerlendirme Uçuş denetleme sonuçlarının değerlendirilmesi

5

Dengeleme Tartma (diğerine karşı bir soruyu, iki argümanı vs.)

İki kontrol hareketinin dengelenmesi 5

Ayarlama Doğru verilerin koşullarını sağlamak için düzeltme ve ayarlama

Uçuş denetlemesine göre NBD sisteminin ayarlanması

5

Tartışma Muhakeme ya da argüman yoluyla araştırma GALILEO aracılığıyla bütünlük bilgilerinin dağılımının tartışılması

5

Değerlendirme Miktarını ortaya çıkarma, sayısal olarak ifade etme

İş yükünün değerlendirilmesi 5

Hazırlıksız yapma Hazırlık olmadan ortaya koyma, birdenbire çaresini bulma

Anormal durumlarda sözcük seçimi yapma 5

Tasarlama Akılda hayal etme, tasavvur etme Alışılmadık durumların üstesinden gelmek için olası hareketleri tasarlama

5

Yorumlama Bir seçim olması durumunda bir şeylerin anlamı ya da önemi üzerine karar verme

Çeşitli test araç ölçümlerine dayalı olarak hata raporunun yorumlanması

5

Çözme Çözüm bulma, açıklığa kavuşturma, karara bağlama

Çatışmanın çözülmesi 5

Gözden geçirme İnceleme, geriye bakma En son hava taşıtı nispi konumlarına göre önceki kleransın gözden geçirilmesi

5

Seçme En iyi ya da en uygun durumu ayırt etme Kullanımdaki pistin seçilmesi 5Çözüm bulma Yanıt bulma Ayırma sorunlarının çözülmesi 5Kuram oluşturma Belirli bir deneyimden genel

prensipler çıkarmaILS prensiplerinin kuramsallaştırılması 5

Hata bulma Hataları izleme ve düzeltme Bir VOR’un hatalı yön talimarları göstergelerinin bulunması

5

Tasdik etme Geçerli kılma, onaylama, doğrulama Trafiği hızlandırmak için bir radar vektörleme seçeneğinin tasdik edilmesi

5

Beceri Sınıfları

Beceri Örnekler

Entelektüel Beceriler

Sınıflandırma Ortalama uçuş mesafesi ve ortalama aşama uzunluğunu birbirinden ayırt etme. Farklı hava taşıtı sınıflarını tanımlama.Sigorta kavramını tanımlama.

Kural kullanımı Yaklaşma sırasındaki her uçak için beklenen yaklaşma zamanını belirleme. Bir hava tahmini oluşturma.

Ayırt etme Bir yangının tamamıyla söndürülüp söndürülemediğine karar verme. Bir uçak kabininin yeterince temizlenip temizlenmediğine karar verme.

Problem çözme Bir ekipman hatasını teşhis etme.

Fiziksel (Motor) Beceriler Bir yangın hortumunu manipüle etme. Bir bilgisayar klavyesini işletme.

Beceri sınıfları ile ilişkili hareket fiilleri

SINIFLANDIRMA KURAL KULLANIMI AYIRT ETME PROBLEM ÇÖZME

tahsis etmek düzenlemekatamakkataloglamakkategorize etmekkarakterize etmeksınıflandırmak toplamak derlemektanımlamak dosyalamak derecelendirmekgruplamakindekslemekayrıntıları ile yazmaksıralamaksıraya koymakgeri çevirmekgöstermektasnif etmekbelirtmektaramaktablo haline getirmek

hesaplamakayarlamakdenetlemekhesap etmekdönüştürmekdüzeltmeksonuç çıkarmaktasarlamaktespit etmekeşitlemekincelemekbeklemekaçıklamakanlam çıkarmakönceden görmekörneklendirmekeklemekyorumlamakizlemekorganize etmekplanlamaktahmin etmektavsiye etmekprogramlamakçözmekçevirmekdoğrulamak

kabul etmekhüküm vermekdeğer biçmekfarkında olmakaracılık yapmakdeğerlendirmekdoğruluğunu ispatlamakseçmekkarşılaştırmakeleştirmekayırt etmekhesaplamakdeğerlendirmekölçmekhükmetmekeşlemekolarak değerlendirmektanımakgözden geçirmekdeğer vermektartmak

yerleştirmekadapte etmekanaliz etmekoluşturmaksonuca varmakinşa etmekbaşarmakkoordine etmekilişkilendirmekyaratmakgeliştirmektasarlamakteşhis etmekkeşfetmekbir yol bulmakgenellemekanlamak icat etmekprogramlamakhedeflemekfarkında olmakmantık çıkarmakhalletmekçözmeksentezlemeksorun gidermek

Ek – B Sözlükçe

2MOKK 2 Mesafe Ortalama Karekök 2DRMS 2 Distances Root Mean SquareHGR Havaalanı Gözetim Radarı ASR Airport Surveillance Radar2F 2 Frekans 2F 2 FrequencyTAYERBİ Tam Amaçlı Yapılandırılmıs Eurocontrol ASTERIX All Purpose Structured Eurocontrol

Radar Bilgi iletisimi Radar Information exchangeHTOBG Hava Taşıtı Otonom Bütünlük Görüntüleme AAIM Aircraft Autonomous Integrity MonitoringHTK Hava Trafik Kontrol ATC Air Traffic ControlHTTAS Hava Taşıtı Tabanlı Artırma Sistemi ABAS Aircraft Based Augmentation SystemHTKM Hava Trafik Kontrolörü/Hava Trafik ATCO Air Traffic Controller/Air Traffic

Kontrol Memuru (ABD/ingiltere) Control Officer (US/UK)ADM Asenkron Dengeli Model ABM Asynchronous Balanced ModelGKZ Gerçek Kalkış Zamanı ATD Actual Time of DepartureHTHARS Hava Taşıtı Haberleşme Adresleme ACARS Aircraft Communications Addressing

ve Raporlama Sistemi and Reporting SystemHTA Hava Trafik Akışı Yönetimi ATF Air Traffic Flow ManagementHTAY Hava Trafik Akışı Yönetimi ATFM Air Traffic Flow ManagementHÇÖS Havada Çarpışma Önleme Sistemi ACAS Airborne Collision Avoidance SystemOTBH Otomatik terminal bilgi hizmeti ATIS Automatic terminal information serviceYAKA Yakalama Kategorisi ACAT Acquisition CategoryHTİ Hava Trafik idaresi ATM Air Traffic ManagementAKM Alan Kontrol Merkezi ACC Area Control CentreHSTYG Hava Sahası ve Trafik Yönetimi Grubu ATMG Airspace and Traffic Management GroupAKT Aktivasyon (OLVD mesaj) ACT ACTivation (OLDI message)HiA Havacılık iletişim Ağı ATN Aeronautical Telecommunication NetworkAMB Aktivasyon Mesajı Belirleyici ACT Activation Message DesignatorA/D Analogdan Dijitale A/D Analog-to-DigitalHTH Hava Trafik Hizmetleri ATS Air Traffic ServicesOYBS Otomatik Yön Bulma Sistemi ADF Automatic Direction Finding SystemHTK YYSHS HTK Y/Y Sesli ATS QSIG Standard for ATC G/G Voice

Haberleşme Standartı CommunicationsDYG Davranış Yönetici Göstergesi ADI Attitude Director IndicatorHVHRS Hava Veri Hareketsiz Referans Sistemi ADIRS Air Data Inertial Reference SystemHUGEP Hava Trafik Güvenliği Elektronik Personeli ATSEP Air Traffic Safety Electronics PersonnelHTVHi Hava Taşıtı Veri Hattı işlemci ADLP Aircraft Data Link ProcessorHTHO Hava Trafik Hizmet Operatörü ATSO Air Traffic Service OperatorOGDS Otomatik Gözleme Dayalı Sistem ADS Automatic Dependent Surveillance

Yayını BroadcastKGYEG Kısaltılmış Görsel Yaklaşma Eğimi AVASI Abbreviated Visual Approach Slope

Göstergesi IndicatorA/G Alan Genişliği A/W Area WidthOGDS-K Otomatik Gözleme Dayalı Sistem ADS-C Automatic Dependent Surveillance -

Kontratı ContractBHO Bayt Hata Oranı BER Bite Error RateHTİG Havaalanı Tasarım inceleme Grubu ADSG Airport Design Study GroupGTE Geliştirilen Test Ekipmanı BITE Built-in Test EquipmentAE Anten AE AntennaSBI Saniyede Bit BPS Bits Per SecondHSUP Hava Sahası Uçuş Planı AFIL Air-Filed Flight PlanT-SSEY Temel Saha Seyrüseferi B-RNAV Basic Area NavigationHUBH Havaalanı Uçuş Bilgi Hizmeti AFIS Aerodrome Flight Information ServiceiSH ikili Senkron Haberlesme BSC Binary Synchronous CommunicationHSiA Havacılık Sabit iletişimler AFTN Aeronautical Fixed

Ağı Telecommunications NetworkH/Y Havadan Yere A/G Air-to-GroundSA Sivil Havacılık CA Civil AviationHYYY Havaalanları (hava yolları ve yer AGA Aerodromes (air routes and ground

yardımları) aids)Çi Çatışma ikazı CA Conflict AlertUYiO Uçuş Yolunun bir irtifaya Oturtulması CA Course to an AltitudeOKK Otomatik Kazanç Kontrolü AGC Automatic Gain ControlSHi Sivil Havacılık idaresi (Yetkili) CAA Civil Aviation Administration (Authority)HBS Havacılık Bilgi Sirküleri AIC Aeronautical Information CircularHHARS Hava Haberleşmeleri Adresleme CARS Aircraft Communications Addressing

ve Rapor Sistemi and Reporting SystemHBDK Havacılık Bilgi Düzenleme AIRAC Aeronautical Information Regulation

ve Kontrol and ControlKN Kümülonimbus CB CumulonimbusMKA Maliyet/Kâr Analizi CBA Cost/Benefit AnalysisHBH Havacılık Bilgi Hizmetleri AIS Aeronautical Information ServicesUTTKK Uluslararası Telegraf ve Telefon CCITT Comité Consultatif International

Konsültasyon Komitesi Télégraphique et TéléphoniqueUOMOA Uygun olacak ölçüde mümkün olduğunca alçak ALARP As Low As Reasonably PossibleGM Genlik Modülasyonu AM Amplitude ModulationÇS Çarpışma Saptama CD Collision DetectionHMUH Havacılık Mobil Uydu Hizmeti AMSS Aeronautical Mobile Satellite Service

(ya da sistemi) (or system)UYSG Uçus Yolu Sapma Göstergesi CDI Course Deviation IndicatorTBKG Trafik Bilgisinin Kokpit Görüntüsü CDTI Cockpit Display of Traffic InformationOMAS Otomatik Mesaj Anahtarlama Sistemi AMSS Automatic Message Switching SystemKGB Kontrol ve Görüntüleme Birimi CDU Control and Display UnitHMUHP Havacılık Mobil Uydu Hizmet AMSSP Aeronautical Mobile Satellite Service

Paneli PanelMDH Muhtemel Dairesel Hata CEP Circular Error ProbableMAYB Merkezi Akış Yönetimi Birimi CFMU Central Flow Management UnitHSH Hava Seyrüsefer Hizmetleri ANS Air Navigation ServicesOUVDA Ortak USHO Veri Degisim CIDIN Common ICAO Data Interchange

Ağı NetworkYAK Yaklaşma APP ApproachKTSB Karmaşık Talimat Set Bilgisayarı CISC Complex Instruction Set ComputerHRA Havacılık Radyo Anonim RIN Aeronautical Radio IncorporatedDB Düzeltici Bakım CM Corrective MaintenanceHRAK Havacılık Radyo Anonim ARINC Aeronautical Radio IncorporatedMMA Merkezi Mesaj Anahtarı CMS Central Message SwitchHRO Hava trafik hizmet Rapor Ofisi ARO Air Traffic Service Reporting OfficeHSG Haberleşmeler Seyrüsefer ve CNS Communications Navigation and

Gözetim SurveillanceHRiS HTK Radar iz ve Sunucu ARTAS ATC Radar Tracker and ServerKAGS Kalkış[Airborne] Ayırma Garantileme ASAS Airborne Separation Assurance

Sistemi SystemHSG/HTİ Haberlesme Seyrüsefer ve CNS/ATM Communication Navigation and

Gözetim/Hava Trafik idaresi Surveillance/Air Traffic ManagementHSY Hava Sahası Yönetimi ASM Airspace ManagementKOÇÖ Kod[layıcı]-Çözücü CODEC Code-DecoderHSSY Hava Sahası Sistem Yönetimi ASM Airspace System ManagementHAB Haberleşmeler COM CommunicationsG-YHRKS Gelişmiş YHRKS A-SMGCS Advanced SMGCSHABE Haberleşmeler COMM CommunicationsOATBM Ortak Amaç Talep Broker CORBA Common Object Request Broker

Mimarisi ArchitectureEUAS Elektronik Uçuş Aleti Sistemi EFIS Electronic Flight Instrument SystemAKSKH Avrupa Küresel Seyrüsefer Kaplama EGNOS European Global Navigation Overlay

Hizmeti ServiceHTEE Hazır Temin Edilebilen Ekipman COTS Commercial Off-the-Shelf EquipmentKPVHH Kontrolör Pilot Veri Hattı CPDLC Controller Pilot Data Link

Haberleşmeleri CommunicationsGYYUS Geliştirilmiş Yere Yaklaşma Uyarı EGPWS Enhanced Ground Proximity Warning

Sistemi SystemMiB Merkezi işlem Birimi CPU Central Processing UnitAYG Aşırı Yüksek Gerilim EHT Extremely High TensionCRDN Ortak Radar Dağıtım Ağı CRDN Common Radar Distribution NetworkEJB Enterprise Java Beans EJB Enterprise Java BeansKIT Katot Işınlı Tüp CRT Cathode Ray TubeAAF Aşırı Alçak Frekans ELF Extremely Low FrequencyKSB Kontrol Sektör Birimi CSU Control Sector UnitEMG Elektromanyetik Girişim EMI Electromagnetic InterferenceDE Devam Eğitimi CT Continuation TrainingOBi Ortam Bilgi işlemi ENP Environment Data processingKEB Kontrol Edilen Bölge CTR Controlled zoneAOYG AKSKH Operatörleri ve Altyapısı EOIG EGNOS Operators and Infrastructure

Grubu (Yatırım Grubu) Group (Investor Group)KEGUK Kontrol Edilen GUK CVFR Controlled VFRKÇÇYA Konvansiyonel Çok Yüksek Frekans CVOR Conventional Very High Frequency

Çok Yönlü Alan Omni Range

EGDG EUROCONTROL Güvenlik Düzenleme ESARR EUROCONTROL Safety Regulatory Gereklilikleri Requirements

KÇP Kontrolör Çalısma Pozisyonu CWP Controller Work PositionESD Elektrostatik Deşarj ESD Electrostatic DischargeESDD Elektrostatik Deşarja Duyarlı ESDS Electrostatic Discharge SensitiveAALS Ayrı Adres Beacon Sistemi DABS Discrete Address Beacon SystemASTY AKSKH Sistem Test Yatağı ESTB EGNOS System Test BedTAiU Tehlike Alanı ihlal Uyarısı DAIW Danger Area Infringement WarningiG idari Görev (AHTKUBP) ET Executive Task (EATCHIP)VHUi Veri Hattı Uygulama işlemcisi DAP Data Link Application ProcessorAKÜG Avrupa KSUS Üç Parçalı Grubu ETG European GNSS Tripartite GroupVHPS Veri Haberleşme Protokol DCPS Data Communications Protocol

Standartları StandardsAV Avrupa EU EuropeASHEO Avrupa Sivil Havacılık Ekipman EUROCAE European Organization for Civil

Organizasyonu Aviation EquipmentDSB Dijital Saat Birimi DCU Digital Clock UnitDYB Doppler Yön Bulucu DDF Doppler Direction FinderAVHSGO Avrupa Hava Seyrüsefer EUROCONTROL European Organization for the

Güvenliği Organizasyonu Safety of Air NavigationBGM Bilgi Görüntüleme Monitörü DDM Data Display MonitorYB Yön Bulma DF Direction FindingFGPS Farklı Küresel Yer Belirleme Sistemi DGPS Differential Global Positioning SystemFHi Federal Havacılık idaresi FAA Federal Aviation AdministrationSAGM Savunma Amacı Güvenlik Mimarisi DGSA Defence Goal Security ArchitectureGHSS Gelecekteki Hava Seyrüsefer Sistemleri FANS Future Air Navigation SystemsMASD Müdür(ler Kurulu) Altyapı, HTİ DIS Director(ate) Infrastructure, ATC

Sistemleri ve Destek (EUROCONTROL Systems & Support (EUROCONTROL Merkez Bürosu, KMA) Headquarters, SDE)

FKT Fabrika Kabul Testi FAT Factory Acceptance TestUVYYS Uçuş Veri Yakalama ve FDAMS Flight Data Acquisition and

Yönetim Sistemi Management SystemMASD/iK Bkz. “iK (Birim)” DIS/HUM See “HUM (Unit)”FYVA Fiber Yayılmalı Veri Arabirimi FDDI Fibre Distributed Data InterfacVH Veri Hattı DL Data LinkFBÇU Frekans-Bölünmeli Çoklu Ulaşım FDMA Frequency-Division Multiple AccessVHH Veri Hattı Haberlesme DLC Data Link CommunicationUBi Uçuş Bilgi işlem FDP Flight Data ProcessingVHHGD Veri Hattı Haberlesme Gereklilik DLCRD Data Link Communication

Dokümanı Requirement DocumentUBiS Uçuş Bilgi işlem Sistemi FDPS Flight Data Processing SystemUVK Uçuş Veri Kaydedici FDR Flight Data RecorderMÖE Mesafe Ölçüm Ekipmanı DME Distance Measuring EquipmentGAHTS Gelecekteki Avrupa Hava Trafik Sistemi FEATS Future European Air Traffic SystemMÖE/N MÖE / Normal DME/N DME / NormalAET Alan-Etkili Transistör FET Field-Effect TransistorMÖE/K Kesin MÖE DME/P Precise DMEiTD işlevsel Tehlike Değerlendirme FHA Functional Hazard AssessmentBi Bilgi işlem DP Data ProcessingUBM Uçuş Bilgi Merkezi FIC Flight Information CentreDRD Dinamik Rota Degisimi DRC Dynamic Route ChangeiGiG ilk Gelen ilk Gider FIFO First-In, First-OutDS-1 Dijital Sinyal Düzeyi 1 DS-1 Digital Signal level 1UBB Uçuş Bilgi Bölgesi FIR Flight Information RegioniTÇF iki Tonlu Çoklu-Frekans DTMF Dual Tone Multi-FrequencyUBH Uçuş Bilgi Hizmeti FIS Flight Information ServiceVTB Veri Terminal Birimi DTU Data Terminal UnitHL Hata Lokalizasyonu FL Fault LocalisationDÇÇY Doppler Çok Yüksek Frekans Çok Yönlü DVOR Doppler Very High Frequency Omni

Alan (Doppler ÇÇRA) Range (Doppler VOR)DF Değer Katsayısı FM Figure of MeritDÇT Doppler ÇÇRA ve THSY DVORAC Doppler VOR and TACANFY Frekans Yönetimi FM Frequency ManagementDX Duplex DX DuplexUYS Uçuş Yönetim Sistemi FMS Flight Management SystemAYB Akış Yönetim Birimi FMU Flow Management Unit

E1 Ses ya da veri için dijital E1 Digital Channel 64-kbps for voice orkanal 64-kbps data

SY Son Yaklaşma FNA Final ApproachAHV Avrupa HEH Veri Tabanı ya da EAD European AIS Database or European

Avrupa Havacılık Veri Tabanı aeronautical Data BaseFORTRAN Formül Çevirici FORTRAN Formula TranslatorDF Değer Katsayısı FOM Figure of Merit

DUP (Dosyalanmış) Uçuş Planı FPL (Filed) Flight PlanA Avrupa ATSO Ağı EAN European ATSO NetworkUPBiS Uçuş Planı Bilgi işlem Sistemi FPPS Flight Plan data Processing System AHTKUBP Avrupa Hava Trafik Kontrol EATCHIP European Air Traffic Control

Uyumluluk ve Bütünleştirme Harmonisation and IntegrationProgramı (şimdi AHTİP) Programme (now EATMP)

FREK Frekans FREQ FrequencyZSHT Zamanda Senkronize edilmemiş FRUIT False Replies Unsynchronised

Hatalı Yanıtlar in TimeSUH Sabit Uydu Hizmetleri FSS Fixed Satellite ServicesAHTİP Avrupa Hava Trafik İdare EATMP European Air Traffic Management

Programı (önceki adı AHTKUBP) Programme (formerly EATCHIP)UHi Uçuş Hizmet istasyonu FSS Flight Service StationHAA Hata Ağacı Analizi FTA Fault Tree AnalysisASHK Avrupa Sivil Havacılık Konferansı ECAC European Civil Aviation ConferenceDTUY Dosya Transferi Ulaşım ve Yönetimi FTAM File Transfer Access and ManagementEBi Elektronik Bilgi işlem EDP Electronic Data ProcessingDTP Dosya Transferi Protokolü FTP File Transfer ProtocolEEPROM Elektrikle Silinebilir Programlanabilir EEPROM Electrically Erasable Programmable

Yalnızca-Okuma Read-OHEK Hava Sahasının Esnek Kullanımı FUA Flexible Use of AirspaceY/Y Yer/Yer G/G Ground/GroundHz Hertz Hz HertzS/A Süzülüş Açısı G/S GlideslopeGHT Genel Hava Trafiği GAT General Air TrafficUHTB Uluslararası Hava Taşıyıcı Birliği IACA International Air Carrier AssociationGB Gigabayt GB GigabytesiYF ilk Yaklaşma Fiksi IAF Initial Approach FixYTAS Yer Tabanlı Artırma Sistemi GBAS Ground Based Augmentation SystemYKY Yer-Kontrollü Yaklaşma GCA Ground-Controlled ApproachHSHE Hava Seyrüsefer Hizmetleri Enstitüsü IANS Institute of Air Navigation Services

(EUROCONTROL, Lüksemburg) (EUROCONTROL, Luxembourg)

YVHi Yer Veri Hattı işlemci GDLP Ground Data Link ProcessorGGB Grafik Görüntüleme Birimi GDU Graphic Display UnitUHSPBK Uluslararası Hava Taşıtı Sahibi IAOPA International Council of Aircraft Owner

ve Pilot Birlikleri Konseyi and Pilot AssociationsYUY Yeryüzüne sabit Uydu Yörüngesi GEO Geostationary Satellite OrbitUHTB Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği IATA International Air Transport AssociationGHz Gigahertz GHz GigahertzUiHK Uluslararası iş Havacılık Konseyi IBAC International Business Aviation CouncilGLD Glider GLD GliderUSHO Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu ICAO International Civil Aviation OrganizationKDUSS Küresel Dairevi Uçui Seyrüsefer Uydu GLONASS Global Orbiting Navigation Satellite

Sistemi SystemAYB Anında Yön Bulma IDF Instantaneous Direction FindingEEME Elektrik ve Elektronik IEEE Institute of Electrical and Electronic

Mühendisleri Enstitüsü EngineersGMT Greenwich Saati GMT Greenwich Mean TimeKSUS Küresel Seyrüsefer Uydu Sistemi GNSS Global Navigation Satellite SystemOF Orta Fiks IF Intermediate FixSY Süzülüş Yolu GP Glide PathAFR Ara Frekans IF Intermediate FrequencyGPS Küresel Yer Belirleme Sistemi GPS Global Positioning SystemA/B Arabirim I/F InterfaceYYUS Yere Yaklaşma Uyarı Sistemi GPWS Ground Proximity Warning SystemUHYPBF Uluslararası Havayolu IFALPA International Federation of Air Line

Pilot Birliği Federasyonu Pilot AssociationKBAS GPS (ya da KSUS) Bölgesel GRAS GPS (or GNSS) Regional

Artırma Sistemi Augmentation SystemUHTKBF Uluslararası Hava Trafik IFATCA International Federation of Air Traffic

Kontrolör Birliği Federasyonu Controller AssociationCRN Coğrafi Referans Noktaları GRP Geographical Reference PointsSA Süzülüş Açısı GS GlideslopeUHTGEBF Uluslararası Hava Trafik IFATSEA International Federation of Air Traffic

Güvenliği Elektronik Birlikleri Federasyonu Safety Electronics AssociationsYH Yer Hızı GS Ground SpeedYSYK Yeruzamsal Standartlar Yönetim GSMC Geospatial Standards Management

Komitesi CommitteeTD Teklife Davet IFB Invitation for BidDDT Dost ya da Düşman Tanımlanması IFF Identification Friend or Foe

KTS Küresel Telekomünikasyon Sistemi GTS Global Telecommunication SystemBiUPiS Bütünleştirilmiş ilk Uçuş Planı işlem IFPS Integrated Initial Flight Plan Processing

Sistemi SystemTÜZ Tüzükler (AHTKUBP\AHTİP) GUI Guidelines (EATCHIP\EATMP)iUPH Interaktif Uçuş Planı Hizmeti IFPS Interactive Flight Plan Service

KÇB Kağıt Çıktılı Basıcı HCP Hard Copy PrinterYFY Yüksek Frekans Yön Bulma HDF High Frequency Direction FindingYFVH Yüksek Frekans Veri Hattı HDL High Frequency Data LinkYDVHH Yüksek Düzey Veri Hattı Haberlesme HDLC High Level Data Link CommunicationYVO Yüksek Veri Oranı HDR High Data RateYEEY Yüksek Eğimli Eliptik Yörünge HEO Highly inclined Elliptical OrbitiF insani Faktörler HF Human FactorsHF Yüksek Frekans HF High FrequencySH24 Sürekli Gece ve Gündüz Hizmet HF24 Continuous Day and Night ServiceYFVH Yüksek Frekans Veri Hattı HFDL High Frequency Data LinkiFAG insani Faktörler Alt Grubu HFSG Human Factors Sub-GroupiiA insan insan Arabirim HHI Human Human InterfaceYÇiS Yüksek Çözünürlükte infrared Ses Verici HIRS High-Resolution Infrared SounderYDG Yatay Durum Göstergesi HIS Horizontal Situation IndicatoriMA insan Makina Arabirim HMI Human Machine InterfaceiKP insan Kaynakları Programı HRS Human Resources Programme

(AHTİP, iK) (EATMP, HUM)iKT insan Kaynakları Takımı HRT Human Resources Team

(AHKUBP/AHTİP, iK) (EACHIP/EATMP, HUM)YG Yüksek Gerilim HT High TensionHTML Hypertext Mark-up Language HTML Hypertext Mark-up LanguageHTP Hipertekst Transfer Protokolü HTTP Hypertext Transfer ProtocolKÜD Kafa Üstü Displayi HUD Head-Up DisplayiF insani Faktörler HUM Human FactorsiK insan Kaynakları (Domain) HUM Human Resources (Domain)

(AHTKUBP/AHTİP) (EATCHIP/EATMP)iK Birim insani Faktörler ve insan gücü Birimi HUM Unit Human Factors and Manpower Unit

(EUROCONTROL Merkez Bürosu, KMA, (EUROCONTROL Headquarters, SDE,MASD; daha önce “ATM insan Kaynakları DIS; formerly know as the “ATMBirimi” olarak biliniyordu; Human Resources Unit”; also knownMASD/iK olarak da bilinmektedir) as DIS/HUM)

YV Yüksek Voltaj HV High VoltageDO Donanım HW HardwareBiUPiB Bütünleştirilmiş ilk Uçuş Planı işlem IFPU Integrated Initial Flight Plan Processing

Birimi UnitAUK Alet Uçuş Kuralları IFR Instrument Flight RulesST kod Sorgulayıcı Tanıtıcı Kod II codes Interrogator Identifier CodeGSYB Geliştirilmiş Sorgulama Yan Kulak IISLS Improved Interrogate Sidelobe

Baskılama SuppressionUÇO Uluslararası Çalışma Ofisi ILO International Labour OfficeAiS Aletli iniş Sistemi ILS Instrument Landing SystemiM iç Marker IM Inner MarkerHSS Hareketsiz Seyrüsefer Sistemi INS Inertial Navigation SystemG/Ç Girdi/Çıktı I/O Input/OutputiP internet Protokolü IP Internet ProtocoliPD internet Paket Değişimi IPX Internet Packet ExchangeE/K Eş Faz ve Kareleme Kanalları I/Q In-phase and Quadrature Channels

AUK AiS Uzaktan Kumanda IRC ILS Remote ControlBKY Bilgi Kaynak Yönetimi IRM Information Resource ManagementHRS Hareketsiz Referans Sistemi IRS Inertial Reference SystemAGŞ Arabirim Gereklilikleri Şartnamesi IRS Interface Requirements Specification

UASA Uluslararası Standart Atmosfer ISA International Standard AtmosphereISDN Bütünleştirilmiş Hizmetler Dijital Ağı ISDN Integrated Services Digital NetworkSYB Sorgulama Yan Kulak Baskılama ISLS Interrogation Side Lobe SuppressionISO Uluslararası Standartlar Organizasyonu ISO International Standards OrganizationBT Bilgi Teknolojisi IT Information TechnologyUTB Uluslararası Telekomünikasyon ITU International Telecommunications

Birliği UnionBHY Birleşik Havacılık Yetkilileri JAA Joint Aviation AuthoritiesK 1024 sayısı K The number 1024KB Kilo Bayt KB Kilo ByteKBPS Saniyede Kilobit KBPS Kilobits Per SecondSBYNO Saniyede Bin Yüzen Nokta Operasyonu KFLOPS Thousand Floating Point Operations

Per SecondKLM Kraliyet Hollanda Havayolları KLM Royal Dutch AirlinesBKHK Bin Kaynak Hatlı Kod KSLOC Thousand Source Lines of CodeYB Yer Belirleyici L LocatorMOM Mantıklı Onaylama Mesajı LAM Logical acknowledgement messageYAA Yerel Alan Ağı LAN Local Area NetworkBUP Bağlantı Ulaşım Prosedürü LAPB Link Access ProcedureYDM Yaşam Döngüsü Maliyeti LCC Life Cycle CostLCD Sıvı Kristal Ekran LCD Liquid Crystal DisplayYDYD Yaşam Döngüsü Yazılım Desteği LCSS Life Cycle Software SupportAKA Alt Kontrol Alanı LCTA Lower Control AreaYGPS Yerel FGPS LDGPS Local DGPSiYG iniş Yön Göstergesi LDI Landing Direction Indicator

LED Işık Yayan Diyot LED Light Emitting DiodeAYY Alçak Yer Yörüngesi LEO Low Earth OrbitDF Düşük Frekans (30 to 300 kHz) LF Low Frequency (30 to 300 kHz)DFR Düşük Frekans Radyo Alanı LFR Low-Frequency Radio RangeLIDAR Işıkla Tespit ve Menzil Bulma LIDAR Light Detecting and RangingSGiG Son Gelen ilk Gider LIFO Last-In First-OutIYY Işık Yoğnluğu Yüksek LIH Light Intensity HighIYD Işık Yoğnluğu Düşük LIL Light Intensity LowIYO Işık Yoğnluğu Orta LIM Light Intensity MediumLISP Liste işlem Dili LISP List Processing LanguageLLTI Long Lead Time Item LLTI Long Lead Time ItemLZ Lokalizer LLZ LocaliserYBO Yer Belirleyici, Orta LM Locator, MiddleOMPY Orta Markerdeki Pusula Yer Belirleyici LMM Compass Locator at the Middle MarkerYSE Yatay Seyrüsefer LNAV Lateral NavigationDGTA Düşük Gürültülü Transistör Amplifikatör LNTA Low Noise Transistor AmplifierYBD Yer Belirleyici, Dış LO Locator, OuterYOM YAA Operasyonları Merkezi LOC LAN Operations CentreLRD Lokalizer Radyo Dalgası LOC Localiser BeamDMPY Dış Markerdeki Pusula Yer Belirleyici LOM Compass Locator at the Outer MarkerTAD Tamir Düzeyi LOR Level of RepairUMS Uzun Mesafe Seyrüsefer LORAN Long Range NavigationHYDB Hat Yer Değiştirilebilir Birim, En alçak LRU Line Replaceable Unit, Lowest

Yer Değiştirilebilir Birim Replaceable UnitEZÖP En az Öneme sahip Parça LSB Least Significant BitAYB Alt Yan Band LSB Lower SidebandGDA Geniş Dikey Açıklık LVA Large Vertical ApertureOUKA OUK Adresi (Cihazın donanım MAC MAC address (Hardware address of

adresi) device)OUK Orta Ulaşım Kontrolü MAC Medium Access ControlMAR Mesaj Adres Rehberi MAD Message Address DirectoryMOBiG Maastricht Otomatik Bilgi Işlem MADAP Maastricht Automated Data Processing

ve Görüntüleme and DisplayMAA Metropolitan Alan Ağı MAN Metropolitan Area NetworkMHSPŞ Minimum Hava Taşıtı Sistemleri MASPS Minimum Aircraft Systems

Performans Şartnameleri Performance SpecificationsAHTST Avrupa'da Hava Trafik Sistemi MATSE Meeting on the Air Traffic System in

Tanışma Toplantısı EuropeMB Mega Bayt MB Mega ByteMBPS Saniyede Megabit MBPS Megabits Per SecondH&YÖ Haritalama ve Yeryüzü Ölçümü MC&G Mapping, Charting, and GeodesyGKBK Görev açısından Kritik Bilgisayar Kaynakları MCCR Mission Critical Computer ResourcesÇKDB Çok amaçlı Kontrol Display Birimi MCDU Multipurpose Control Display UnitMBS Minimum Belirlenebilir Sinyal MDS Minimum Detectable SignalOYY Orta Yeryüzü Yörüngesi MEO Medium Earth OrbitMHR Meteorolojik Havaalanı Raporu METAR Meteorological Aerodrome ReportOF Orta Frekans MF Medium FrequencyÇFK Çok Frekanslı Kodlama MFC Multi-Frequency CodingÇFG Çok Fonksiyonlu Giriş MFG Multi-Function GatewayÇFY Çok Fonksiyonlu Yorumlayıcı MFI Multi-Function InterpreterÇFBi Çok Fonksiyonlu Birlikte işlerlik MFIP Multi-Function Interoperability

İşlemcisi ProcessorSMYZ Saniyede Bir Milyon Yüzen Nokta MFLOPS Million Floating Point Operations Per

Operasyonu SecMHz Megahertz MHz MegahertzYBÜ Yönetim Bilgi Üssü MIB Management Information BaseSKUV Silahlı Kuvvetler MIL Military

MIME Çok Amaçlı internet Posta Uzantısı MIME Multipurpose Internet Mail ExtensionDk. Dakika Min. MinuteSMT Saniyede Milyonlarca Talimat MIPs Millions of Instructions Per SecondYBS Yönetim Bilgi Sistemleri MIS Management Information SystemsMRL Marker Radyo Beaconı MKR Marker Radio BeaconMiS Mikrodalga iniş Sistem MLS Microwave Landing SystemMLT Multilaterasyon MLT MultilaterationOMA Orta Marker MM Middle MarkerMMEL Master Minimum Ekipman Listeleri MMEL Master Minimum Equipment ListsÇMA Çok Modlu Alıcı MMR Multi-Mode ReceiverMODEM Modulatör Demodulatör MODEM Modulator DemodulatorMODEM Multiplekser/DeMultiplekser MODEM Multiplexer/DemultiplexerMod S Mod Seç Mode S Mode SelectMOPS Minimum Operasyonel Performans MOPS Minimum Operational Performance

Standartları (Şartnamesi) FHi Standards (Specifications) FAAMOY Metal Oksit Yarıiletken MOS Metal Oxide SemiconductorMOTAA Meteorolojik Operasyonel MOTNE Meteorological Operational

Telekomünikasyon Ağı Avrupa Telecommunications Network EuropeiPAG insan gücü Planlama Alt Grubu MPS Manpower Planning SubgroupÇROD Çoklu Radar Ortam Değerlendirme MREA Multi Radar Environment AssessmentMRI Mozaik Radar izleme MRT Mosaic Radar TrackingÇRi Çoklu Radar izleme MRT Multi Radar TrackingÇGKÇRi Çeşitli Güncellemeleri Kullanarak MRT-VU Multi Radar Tracking Using Variable

Çoklu Radar izleme UpdateÇUAS ÇFTU Uydu Tabanlı Artırma MSAS MTSAT Satellite Based Augmentation

Sistemi SystemÇFTUAS Çok Fonksiyonlu Taşıma Uydusu MSAS Multi-Functional Transport Satellite

Artırma Sistemi Augmentation SystemMGiU Minimum Güvenli irtifa Uyarısı MSAW Minimum Safe Altitude WarningEÇÖP En çok Öneme sahip Parça MSB Most Significant BitTiGR Tekpulse ikincil Gözlem MSSR Monopulse Secondary Surveillance

Radarı Radar HYZ Hata Yerel Zamanı MTBF Mean Time Between FailureOSÇi Orta Süre Çatışma ikazı MTCA Medium Term Conflict AlertHHG Hareketli Hedef Göstergesi MTI Moving Target IndicatorOSÇB Orta Süre Çatışma Belirleme MTCD Medium-Term Conflict DetectionHHB Hareketli Hedef Belirleme MTD Moving Target DetectionHHG Hareketli Hedef Göstergesi MTI Moving Target IndicatorÇFTU Çok Fonksiyonlu Taşıma Uydusu MTSAT Multi-Functional Transport SatelliteHYZ Hata Yerel Zamanı MTTF Mean Time to FailTYZ Tamire Yerel Zaman MTTR Mean Time to RepairRYZ Restore Yerel Zamanı MTTR Mean Time to RestoreMUX Multipleks (çok yönlü muhabere sistemi) MUX MultiplexÇSUA Çok Sistemli Uzantı Arabirimi MXI Multi-system extension InterfaceU/D Uygulanabilir Değil N/A Not Applicable

UHSVDA II Ulusal Hava Sahası Veri Degisimi NADIN II National Airspace Data InterchangeAğı II Network II

SEY Seyrüsefer NAV NavigationSEYA Seyrüsefer Yardım(lar)ı NAVAID Navigation(al) AidDB Dar Band NB Narrow BandSD ya da AD Seyrüsefer Displayi, Ağ Dijiti ND Navigation Display, Network DigitDOB Yönsüz Beacon NDB Non Directional BeaconKAGA Kuzey Avrupa GDS-Y Ağı NEAN North European ADS-B NetworkN-ISDN Dar ve Bütünleştirilmiş Hizmetler Dijital N-ISDN Narrow and Integrated Services Digital

Ağı NetworkDM Deniz Mili NM Nautical Mile(s)HiB Havacılar için Bilgi NOTAM Notice to AirmenAPA Ağ Paketi NP Network PacketGTR Gürültü Tercihli Rota NPR Noise Preferential RouteADEN Ağ Denetlemesi NSUP Network SupervisionUÇG Uçakta Göstergesi OBI On Board IndicatoriBÖ işbaşı Ögretmeni OJI On-The-Job InstructoriBA işbaşı Akıl Hocası OJM On-The-Job MentoriBE işbaşı Eğitimi OJT On-The-Job-TrainingOLVD On-Line Veri Degisimi OLDI On-Line Data InterchangeOLDÖ Operasyonel Logistic Destek Özeti OLSS Operational Logistic Support SummaryDMA Dış Marker OM Outer MarkerOYA Objeye Yönelik Analiz OOA Object Oriented AnalysisOYVT Objeye Yönelik Veri Tabanı OODBMS Object-Oriented Database

Yönetimi Sistem Management SystemOYP Objeye Yönelik Programlama OOP Object Oriented Programming

OP Operasyonel OP OperationalÇBKT Çıkış Bölgesi Kod Tahsisi ORCAM Originating Region Code Assignment

Yöntemi MethodOS işletim Sistemi OS Operating SystemASM Açık Sistem Mimarisi OSA Open Systems ArchitectureASO Açık Sistem Ortamı OSE Open System EnvironmentAYT Açık Yazılım Tabanı OSF Open Software FoundationASKB Açık Sistem Karşılıklı Bağlantısı OSI Open System InterconnectionKMY Kapsamlı Muamele Yöneticisi OTM Overall Transaction ManagerÖOBD Özel Otomatik Bölüm Değişimi PABX Private Automatic Branch ExchangeÖAM Ön Aktivasyon Mesajı PAC Pre-Activation MessagePGKM Pulse Genlik Kod Modülasyonu PACM Pulse Amplitude Code ModulationHSP Hava Seyrüseferi için Prosedür PAN Procedure for Air NavigationHSHU Hava Seyrüsefer Hizmetleri için Uygulamalar PANS Procedures for Air Navigation ServicesHYYG Hassas Yaklaşma Yol Göstergesi PAPI Precision Approach Path IndicatorHYYGS Hassas Yaklaşma Yol Göstergesi PAPIS Precision Approach Path Indicator

Sistemi SystemHYR Hassas Yaklaşma Radarı PAR Precision Approach RadarPKT Performans Kabul Testi PAT Performance Acceptance TestPC Kişisel Bilgisayar PC Personal ComputerF/MA Fiyat/Maliyet Analizcisi P/CA Price/Cost AnalystPKM Pulse Kodu Modülasyonu PCM Pulse Code ModulationGKB Güç Kontrol Birimi PCU Power Control UnitPKM Pulse Kodu Modülasyonu PCM Pulse Code ModulationBOL Belirlenme Olasılığı PD Probability of Detection. PUV Planlı Uçuş Verisi PFD Planned Flight DataBAO Başarısızlık Olasılığı PFD Probability of FailureÖUD Öncelikli Uçuş Displayi PFD Primary Flight DisplayUSHP Avrupa'da Uyumluluğu sağanmış HTK PHARE Program for Harmonised ATC

Araştırması için Program Research in EuropeUP Uçuş Planı PLN Flight PlanFM Faz Modülasyonu PM Phase ModulationÖB Önleyici Bakım PM Preventive MaintenancePEKA Performans Kanıtı POP Proof of PerformanceTiSA Taşınabilir işletim Sistemi Arabirimi POSIX Portable Operating System Interface

(EEME) (IEEE)PPG Plan Pozisyon Göstergesi PPI Plan Position IndicatorSPU Saniyede Pulse PPS Pulses Per SecondPTF Pulse Tekrarlama Frekansı PRF Pulse Repetition FrequencyHSSEY Hassas Saha Seyrüseferi P-RNAV Precision Area NavigationFDD Faza Duyarlı Dedektör PSD Phase Sensitive DetectorÖGR Öncelikli Gözetim Radarı PSR Primary Surveillance RadarPTO POEMS Test Ortamı PTE POEMS Test EnvironmentPTT Posta, Telefon ve Telgraf PTT Post, Telephone and TelegraphHAB Havaalanındaki Basınç QFE Pressure at the airportDDB Deniz seviyesindekine QFF Corresponding pressure

karşılık gelen basınç at sea levelDSYB Deniz seviyesindekinden daha QNE Pressure at any level higher than sea

yüksek herhangi bir seviyedeki basınç levelDSiB Deniz seviyesindekine indirilmiş basınç QNH Pressure reduced to mean see levelHKA Hizmet Kalitesi QS Quality of ServiceNSSU N-ISDN sinyalinin Simetrik QSIG Symmetrical adaptation of N-ISDN

Uyarlanması signalingÇTA Çözüm Tavsiyesi RA Resolution AdvisoryAABM Alan/Azimut Beacon Monitorü RABM Range/Azimuth Beacon MonitorRAD Radar RAD RadarRADAR RADAR Radyo Belirleme ve Mesafe RADAR Radio Detection and Ranging

TespitiRABA Radar Ağı (Benelüks Ülkeleri-Almanya) RADNET Radar Network (Benelux-Germany)AOBG Alıcı Otonom Bütünlük RAIM Receiver Autonomous Integrity

Görüntüleme MonitoringRAM Rasgele Erişimli Bellek RAM Random Access MemoryUAE Uzaktaki Alıcıya Erişim RCA Remote Client AccessKKM Kurtarma Koordinasyon Merkezi RCC Rescue Co-ordination CentreUKG Uzaktan Kumanda & Görüntüleme RCMS Remote Control & Monitoring System

SistemiGHP Gerekli Haberleşme Performansları RCP Required Communication PerformancesRPR Radar Profili RCS Radar Cross SectionALC Alıcı RCVR ReceiverNVT Nispi Veri Tabanı RDB Relational DatabaseRBY Referans Başlangıç Noktası Yüksekliği RDH Reference Datum Height (for ILS)RDO Radyo RDO Radio

RBi Radar Bilgi işlem RDP Radar Data ProcessingRBiS Radar Bilgi işlem Sistemi RDPS Radar Data Processing SystemRBKK Radar Bilgi Kalite Kontrolü RDQC Radar Data Quality ControlALC Almak ya da Alıcı REC Receive or ReceiverROS Radar Ortamı Simulatorü RES Radar Environment SimulatorRF Radyo Frekansı, Fikse olan Radyus RF Radio Frequency, Radius to a Fix

(HRAK 424 Yol Sınırlayıcı) (ARINC 424 Path Terminator)FORH Fikse olan Radyus (HRAK 424 Yol RF/IF Radius to a Fix (ARINC 424 Path

Sınırlayıcı) Terminator)GKP Gerekli Küresel Performanslar RGP Required Global PerformancesATSB Azaltılmış Talimat Setli Bilgisayar RISC Reduced Instruction Set ComputerRMÇDD Radar Mesaj Çevirim ve RMCDE Radar Message Conversion and

Dağıtım Donanımı Distribution EquipmentRMG Radyo Manyetik Göstergesi RMI Radio Magnetic IndicatorOKK Ortalama Karekök RMS Root Mean SquareSSEY Saha Seyrüseferi RNAV Area NavigationRAAL Radyo Alanı RNG Radio RangeGSP Gerekli Seyrüsefer Performansı RNP Required Navigation PerformanceSUP Sürekli Uçuş Planı RPL Repetitive Flight PlanRPM Radar Performans Monitörü RPM Radar Performance MonitorRPS Radar Pozisyon Simgesi RPS Radar Position SymbolAYK Alıcı Yan Kulak Baskılama RSL Receiver Side Lobe suppression

AYKB Alıcı Yan Kulak Baskılama RSLS Receiver Side Lobe SuppressionGGP Gerekli Gözetim Performansı RSP Required Surveillance PerformanceYAGR Yol Aşaması Gözetim Radar RSR En-route Surveillance RadarA/V Alıcı/Verici RT Receive/TransmitterHRTK Havacılık Radyo Teknik Komitesi RTCA Radio Technical Committee

on AeronauticsTEL Telsiz ya da Telsizcilik RTF Radiotelephone or RadiotelephonyRBS Rasyonel Birleştirilmiş Süreç RUP Rational Unified ProcessPGM Pist Görüş Mesafesi RVR Runway Visual RangeADAM Azaltılmış Dikey Ayırma Minimumu RVSM Reduced Vertical Separation MinimumBGARA Bölgesel Geniş Alan Radar Ağları RWARN Regional Wide Area Radar NetworksRX Alıcı istasyon RX Receiver StationSEB Seçici Bulunabilirlik SA Selective AvailabilityDASUD Dünya Alan Tahmin SADIS Satellite Distribution of World Area

Sisteminin Uydu Dağıtımı Forecast systemSTEU Standartlar ve Tavsiye Edilen SARPS Standards and Recommended

Uygulamalar (USHO) Practices (ICAO)RPDS Radar Performans Değerlendirme Sistemi SASS Surveillance Analysis Support SystemRPDS-M Radar Performans Değerlendirme Sistemi - SASS-C Surveillance Analysis Support System -

Merkez CentreRPDS-Ö Radar Performans Değerlendirme Sistemi - SASS-S Surveillance Analysis Support System -

Ölçüm SensorMKT Mevki Kabul Testi SAT Site Acceptance TestUYHAB Uydu Haberleşmeleri SATCOM Satellite CommunicationsUUAS Uzay/Uydu Tabanlı Artırma SBAS Space/Satellite Based Augmentation

Sistemi systemKBSA Küçük Bilgisayar Sistemi Arabirimi SCSI Small Computer System InterfaceSBG Sentetik Bilgi Görüntüleme SDD Synthetic Data DisplayKMA Kıdemli Müdür, Başkan AHTİP SDE Senior Director, Principal EATMP

Müdür(ler Kurulu) ya da, kısaca, Kıdemli Directorate or, in short, SeniorMüdür(ler Kurulu) AHTİP Director(ate) EATMP(EUROCONTROL Headquarters) (EUROCONTROL Headquarters)

SVHK Senkron Veri Hattı Kontrolü SDLC Synchronous Data Link ControlSTEK Sistem Tanımlama El Kitabı SDM System Definition ManualGBiS Gözetim Bilgi işlem Sistemi SDPS Surveillance Data Processing System

(USHO) (ICAO)SÇS Seçerek Çağıran Sistem SELCAL Selective Calling SystemMKH Muhtemel Küresel Hata SEP Spherical Error ProbableSGML Standart Genel işaretleme SGML Standard Generalised Markup

Dili LanguageSYF Süper Yüksek Frekans SHF Super High FrequencySAK Standart Aletli Kalkış (Rota) SID Standard Instrument Departure (Route)ÖMB Önemli Meteorolojik Bilgi SIGMET Significant Meteorological InformationHSI Havadaki Sinyal SIS Signal In SpaceHTUC Havacılık Telekomünikasyonu SITA Société Internationale de

Uluslararası Cemiyeti (Fransa) Télécommunications Aéronautiques (F)YBD Yetenek, Bilgi ve Davranış SKA Skill, Knowledge and AttitudeKK Kodun Kaynağı SLOC Source Lines of CodeYKB Yan Kulak Baskılama SLS Side Lob Suppression

SGK Sistem Görüntüleme ve Kontrol SMC System Monitoring and ControlSGBK Sistem Görüntüleme ve SMC System Monitoring and

Bilgisayar/Kontrol Computer/ControlYHRKS Yer Hareket Rehberlik ve SMGCS Surface Movement Guidance and

Kontrol Sistemi Control SystemYHR Yer Hareket Radarı SMR Surface Movement RadarS/G Sinyal/Gürültü Oranı S/N Signal to Noise RatioBAYP Basit Ağ Yönetim Protokolü SNMP Simple Network Management ProtocolSGO Sinyal/Gürültü Oranı SNR Signal-to-Noise RatioÖPG Özel Pozisyon Göstergesi SPI Special Position IndicatorYŞY Yazılım Şartnamesinin Yeniden incelenmesi SSR Software Specification ReviewKHR Katı Hal Rölesi SSR Solid State RelayKSÇiS Kısa Süreli Çatışma ikaz Sistemi STCAS Short Term Conflict Alert SystemÖPT Özel Pulse (Pozisyon) Tanıtma SPI Special Pulse (Position) Identification

(iGR) (SSR)ÖPG Özel Pozisyon Göstergesi SPI Special Position IndicatorGRY Gözetim Radar Yaklaşma SRA Surveillance Radar ApproachGDK Güvenlik Düzenleme Komisyonu SRAM Safety Regulation Commission

(EUROCONTROL) (EUROCONTROL)GRU Hassas Yaklaşma Radar Sisteminin SRE Surveillance Radar Element of

Gözetim Radar Unsuru Precision Approach Radar SystemGDG Güvenlik Düzenleme Grubu SRG Safety Regulation GroupGDB Güvenlik Düzenleme Birimi SRU Safety Regulation UnitSGD Sistem Güvenlik Değerlendirme SSA System Safety AssessmentTYB Tekli Yan Band SSB Single SidebandiGR ikincil Gözetim Radarı SSR Secondary Surveillance RadarUZG Uzman Görev (AHTKUBP) ST Specialist Task (EATCHIP)HZK Hassas Zaman Kontrolü STC Sensitivity Time ControlKSÇi Kısa Süreli Çatışma ikazı STCA Short Term Conflict AlertSTD Standart (AHTKUBP/AHTİP) STD Standard (EATCHIP/EATMP)KZKÇE Kendini Düzenleyen Zaman Kesiti Çoklu STDMA Self-organizing Time Division Multiple

Erişimi AccessGÖZ Gözetim SUR SurveillanceGÖZE Gözetim SURV SurveillanceYAZ Yazılım SW SoftwareÖHH Önemli Hava Haritası (ayrıca SWC Significant Weather Chart (also

ÖHH-A) TEMSI)SDO Stasyoner (Duran) SWR Standing

Dalga Oranı waves RatioTTA Trafik Tavsiyesi TA Traffic AdvisoryTHSY UHF Taktik Hava Seyrüsefer Yardımı TACAN UHF Tactical Air Navigation AidTAT Terminal Alanı Tahmini TAF Terminal Area ForecastTiÇS Trafik ikazı ve Çarpışma Önleme TCAS Traffic Alert and Collision Avoidance

Sistemi SystemTÇÖS Transponder Çarpışma Önleme TCAS Transponder Collision Avoidance

Sistemi SystemGBT Güvenilir Bilgisayar Tabanı TCB Trusted Computing BaseTKO Terminal Kontrol TCL Terminal ControlTCP ileti Kontrol Protokolü TCP Transmission Control ProtocolTCP/IP ileti Kontrol Protokolü/internet TCP/IP Transmission Control Protocol/Internet

Protokolü ProtocolEGT Eğitim Gelişim Tüzüğü TDG Training Development guidelineEGU Birimi Eğitim Gelişimi ve TDH Unit Training Development and

Uyumluluk Birimi (EUROCONTROL, Harmonization Unit (EUROCONTROL,HSHE) IANS)

ZBM Zaman Bölmeli Multipleks TDM Time Division MultiplexÖHH-A Önemli Hava Haritası (çoğunlukla TEMSI Significant Weather Chart (mostly for

Avrupa için) Europe)GGONi Görev Gücü Ortak Nüve içeriği TFCCC Task Force Common Core Content

(AHTKUBP, iK, HRT, EAG) (EATCHIP, HUM, HRT, TSG)TUK Teknik Uçuş Kontrolcüsü TFI Technical Flight InspectorGD Geçiş Düzeyi TL Transition LevelHGD Hedeflenen Güvenlik Düzeyi TLS Target Level of SafetyTMA Terminal Alanı TMA Terminal AreaEYT Eğitim Yönetimi Tüzüğü TMG Training Management GuidelineTOS Taux d'Onde Stationnaire TOS Taux d'Onde StationnaireTKY Takım Kaynak Yönetimi TRM Team Resource ManagementZRTR Zaman Referans Tarama Radyo Dalgası TRSB Time Reference Scanning BeamEAG Eğitim Alt Grubu TSG Training Sub-Group

(AHTKUBP/AHTİP, iK, HRT) (EATCHIP/EATMP, HUM, HRT)EAP Eğitim Alt Programı (AHTİP, TSP Training Sub-Programme (EATMP,

iK, HRS) HUM, HRS)

ZRTR Zaman Referans Tarama Radyo Dalgası TSRB Time Reference Scanning BeamiTKZ ilk Fikse Kalan Zaman TTTF Time To First FixTÇÇRA Terminal ÇÇRA TVOR Terminal VORKUL Kule TWR TowerTX Verici TX TransmitterÜAK Üst Alan Kontrol Merkezi UAC Upper Area Control CentreEUT Evrensel Ulaşım Alıcı Verici Telsizi UAT Universal Access TransceiverUBSS Unix Temel Sistem Yazılımı UBSS Unix Basic System Software

UYB UHF Yön Bulma istasyonu UDF UHF Direction Finding StationUHF Ultra Yüksek Frekans (300 ila 3 000 UHF Ultra High Frequency (300 to 3 000

Mhz) Mhz)ÜBB Üst Uçuş Bilgi Bölgesi UIR Upper Flight Information RegionBMD Birleşik Modelleme Dili UML Unified Modeling LanguageKGK Kesintisiz Güç Kaynağı UPS Uninterrupted Power SupplyÜYB Üst Yan Band USB Upper SidebandEZK Evrensel Zaman Koordinatı UTC Universal Time co-ordinate

GYEG Görsel Yaklaşma Eğim Göstergesi VASI Visual Approach Slope IndicatorGYEGS Görsel Yaklaşma Eğim Göstergesi VASIS Visual Approach Slope Indicator

Sistemi SystemSHA Ses Haberlesme Anahtarlaması VCS Voice Communication SwitchingSHS Ses Haberlesme Sistemi VCS Voice Communication SystemSHAS Ses Haberlesme Anahtarlaması VCSS Voice Communication Switching

Sistemi SystemVYB VHF Yön Bulma istasyonu VDF VHF Direction Finding StationVDH VHF Dijital/Veri Hattı VDL VHF Digital/Data LinkVVH4 VHF Kendini Düzenleyen ZKÇE (KZKÇE) VDL4 VHF Self-organising TDMA (STDMA)

Veri Hattı Mod 4 Data Link Mode 4GUK Görerek Uçuş Kuralları VFR Visual Flight RulesVHF Çok Yüksek Frekans (30 to 300 Mhz) VHF Very High Frequency (30 to 300 Mhz)VHSIC Çok Yüksek Hızlı Entegre Devre VHSIC Very High Speed Integrated CircuitGYA Görsel Yardımlar VIS Visual aidsVLF Çok Alçak Frekans VLF Very Low FrequencyUHMB Uçuştaki Hava Taşıtı için VOLMET Meteorological Information for Aircraft

Meteorolojik Bilgi in FlightVÇRA VHF Çok Yönlü Radyo Alanı VOR VHF Omni-directional Radio RangeÇTK ÇÇRA ve THSY kombinasyonu VORTAC VOR and TACAN combinationÇKET ÇÇRA Kalkış Ekipman Test Tesisi VOT VOR Airborne Equipment Test FacilitySAKS Ses Anahtarlama ve Kontrol Sistemi VSCS Voice Switching and Control System

GAAS Geniş Alan Artırma Sistemi* WAAS Wide Area Augmentation System *(ABD) (USA)

GAA Geniş Alan Ağı WAN Wide Area NetworkWAP Kablosuz Erişim Protokolü WAP Wireless Access ProtocolÇGHTşTP Çalışma Grubu HTş Teknik Personel WGATMTS Working Group ATM Technical Staff

(Eurocontrol) (Eurocontrol)DYS Dünya Yeryüzü Ölçüm Sistemi WGS World Geodetic SystemDYS84 Dünya Yeryüzü Ölçüm Standartı 1984 WGS84 World Geodetic Standard 1984DKS Dünya Küresel Sistemi 84 WGS84 World Global system 84KONU .... konusunda WRT With Respect To

X.25 Paket Anahtarlı Veri Ağı X.25 Packet Switched Data NetworkX25 Paket Anahtarlı Veri Ağı X25 Packet Switched Data Networ

Protokolü Protocol

Documents

Doküman 7192-AN - TAESAtaesa.org/images/Dokuman_7192_turkce.doc · Web viewBir model soru öğretmene eğitim gören kişinin, test edilmekte olan performansta ne derecede ustalık