DOKUMENTACJA - Mysłowice · 2015-07-09 · Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą

EGZEMPLARZ nr........ 1)

Jednostka organizacyjna GIG:

ZAKŁAD MONITORINGU ŚRODOWISKA

DOKUMENTACJA pracy badawczo - rozwojowej (finansowanej przez odbiorców rynkowych)

Zleceniodawca: Brzezinka Sp. z o.o. SKA

ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa

Tytuł dokumentacji:

RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO

PRZEDSIĘWZIĘCIA POLEGAJĄCEGO NA WYDOBYWANIU

WĘGLA KAMIENNEGO WRAZ Z KOPALINĄ TOWARZYSZĄCĄ

ZE ZŁOŻA „BRZEZINKA 3”

ORAZ NA BUDOWIE, PROWADZENIU I LIKWIDACJI

ZAKŁADU GÓRNICZEGO „BRZEZINKA 3”

Symbol PKWiU: 74.90.1

Nr umowy/zlecenia*)

: 4/n/2014 z dnia: 19.03.2014r.

Nr komputerowy pracy w GIG: 582 1417 4-333

Data rozpoczęcia pracy: 19.03.2014r.

Data zakończenia pracy: 15.03.2015r.

Słowa kluczowe: ocena, wpływ, środowisko, eksploatacja węgla

__________________ ________________________ pieczątka i podpis pieczątka i podpis kierownika

kierownika pracy jednostki organizacyjnej GIG

1) wypełniać odręcznie po wydrukowaniu Druk GIG: PS-7.17 – zał. nr 1, wyd. 7, ważne od 02.2009 r.

Zespół realizujący badania: stopień - imię i nazwisko

dr Zbigniew Bzowski, dr Leszek Drobek,

dr hab. inż. Andrzej Kowalski, prof. GIG, dr inż. Piotr Gruchlik,

dr inż. Olga Kaszowska, mgr inż. Piotr Polanin,

dr Leszek Trząski, dr Waldemar Szendera,

dr Monika Czarnecka, mgr Karolina Czerwieńska,

inż. mgr Joanna Kuczera, mgr inż. Krzysztof Korczak

mgr inż. Grzegorz Konopka, dr hab. inż. Janusz Kompała prof. w GIG,

mgr inż. Janusz Świder, mgr inż. Jerzy Świądrowski

dr inż. Krystian Kadlewicz

Abstrakt (minimum 500 znaków-maksimum1000 znaków):

Celem opracowania jest określenie oddziaływania planowanej inwestycji polegającej na budowie Zakładu

Górniczego „Brzezinak 3” oraz eksploatacji węgla kamiennego ze złoża „Brzezinak 3”, przy przyjętych projek-

towanych rozwiązaniach na poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego, a także na okoliczną lud-

ność.

Zakres niniejszego Raportu OOŚ obejmuje rozpoznanie środowiska naturalnego obję-tego wpływem oddzia-

ływań planowanej inwestycji, w tym także rozpoznanie stanu zagospo-darowania terenu, opis inwestycji, rozpo-

znanie potencjalnych źródeł i rodzajów wszelkich możliwych uciążliwości. W Raporcie wykorzystano informa-

cje zawarte w Projekcie Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 3” na lata 2015 – 2050, Pro-

jekcie Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 1” na lata 2013 – 2040, Dokumentacji geolo-

gicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B, przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej i wizji

lokalnej, danych zawartych na stronie internetowej miasta Mysłowice, Sosnowiec i Jaworzno oraz innych doku-

mentów dotyczących przedmiotowego obszaru.

Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” udokumentowanego przez Spółkę BRZEZINKA Sp. z o.o.

SKA położony jest we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego pomiędzy Siodłem Głównym na

północy, a Niecką Główną na południu. Obszar złoża leży w województwie śląskim, w granicach administracyj-

nych miasta na prawach powiatu Mysłowice.

Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest złożem niezagospodarowanym pod względem górniczym. Złoże

będzie stopniowo udostępniane od roku 2017 za pomocą wyrobisk chodnikowych – dwóch upadowych, drążo-

nych z powierzchni. Upadowe drążone będą z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do

10°, do osiągnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie po ok. 4500 m.

Stopień ochrony dokumentacji:*)

Ogólnodostępna Do wykorzystania za zgodą

kierownika jednostki org. GIG

wiodącej w pracy

Do wykorzystania za zgodą

Naczelnego Dyrektora GIG lub

Zastępcy Naczelnego Dyrektora

ds. Badań i Wdrożeń

Do wykorzystania za

zgodą zleceniodawcy

Dokumentacja składa się z (wymienić elementy: publikacje, zeszyty, płyty CD itp. w sposób trwały zawarte we

wspólnym opakowaniu) :

1.

2.

.

Dokumentację otrzymali:

1. Archiwum jednostki organizacyjnej GIG, egz. nr 1 - kategoria archiwalna ”A”

2. Zleceniodawca, egz. nr 2, 3, 4, 5 i 6

.

Egzemplarz dokumentacji jest przechowywany w archiwum jednostki organizacyjnej GIG: (wypełnia archiwum jednostki organizacyjnej GIG)

Nr inwentarzowy:

Sygnatura:

*) niepotrzebne skreślić

Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”

3

Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice

SPIS TREŚCI:

CZĘŚĆ I – INFORMACJE OGÓLNE 8

1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA 8

2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA 9

CZĘŚĆ II – ZAKRES PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA Z OCENĄ ODDZIAŁYWANIA NA

ŚRODOWISKO 14

1. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA 16

1.1. CHARAKTERYSTYKA CAŁEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA I WARUNKI WYKORZYSTYWANIA TERENU

W FAZIE REALIZACJI I EKSPLOATACJI 16

1.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE ZŁOŻA 16

1.1.2. STAN ZAGOSPODAROWANIA ZŁOŻA 17

1.1.3. OKREŚLENIE PROJEKTOWANEGO OBSZARU I TERENU GÓRNICZEGO 19

1.1.4. WARUNKI GEOLOGICZNO-GÓRNICZE W ZŁOŻU 22

1.1.5. ZAGROŻENIA NATURALNE W ZŁOŻU ORAZ SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA

TYM ZAGROŻENIOM 26

1.1.5.1. Zagrożenie tąpaniami 26

1.1.5.2. Zagrożenie pożarowe 28

1.1.5.3. Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego 30

1.1.5.4. Zagrożenie wyrzutami gazów i skał 31

1.1.5.5. Zagrożenie metanowe 32

1.1.5.6. Zagrożenia wodne 32

1.1.5.7. Zagrożenia radiacyjne naturalnymi substancjami promieniotwórczymi 37

1.1.6. OPIS UDOSTĘPNIENIA I ZAGOSPODAROWANIA ZŁOŻA 38

1.1.6.1. Obecny i projektowany sposób udostepnienia złoża 38

1.1.6.2. System eksploatacji kopaliny głównej 39

1.1.7. ODWADNIANIE ZŁOŻA 40

1.1.8. PRZEWIDYWANA WIELKOŚĆ WYDOBYCIA WĘGLA KAMIENNEGO ORAZ SPOSÓB JEGO

WYKORZYSTANIA 43

1.1.9. PRZEWIDYWANA WIELKOŚĆ WYDOBYCIA KOPALINY TOWARZYSZĄCEJ ORAZ SPOSÓB JEJ

WYKORZYSTANIA 44


4


1.1.10. ZAGOSPODAROWANIE POWIERZCHNI 46

1.1.11. PROGNOZA PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH PRODUKTU HANDLOWEGO WRAZ Z OCENĄ

MOŻLIWOŚCI ZBYTU 48

1.1.12. TECHNOLOGIA UZYSKANIA PRODUKTU HANDLOWEGO 49

1.1.13. WALORYZACJA ŚRODOWISKA 50

1.2. ZAPOTRZEBOWANIE NA MEDIA 61

1.3. PRZEWIDYWANE WIELKOŚCI EMISJI, WYNIKAJĄCE Z FUNKCJONOWANIA PLANOWANEGO

PRZEDSIĘWZIĘCIA 62

1.3.1. ZIDENTYFIKOWANE EMISJE – PRZEWIDYWANE 62

1.3.2. ROZWIĄZANIA CHRONIĄCE ŚRODOWISKO 63

1.3.3. PRZEWIDYWANE EMISJE 65

1.3.3.1. Etap budowy 65

1.3.3.1.1. Wody podziemne 65

1.3.3.1.2. Wody powierzchniowe 65

1.3.3.1.3. Powietrze 66

1.3.3.1.4. Hałas 70

1.3.3.1.5. Odpady 72

1.3.3.2. Etap eksploatacji 74



1.3.3.2.3. Powietrze 77

1.3.3.2.4. Hałas 78

1.3.3.2.5. Odpady 83

1.3.3.3. Etap likwidacji 86



1.3.3.3.3. Powietrze 88

1.3.3.3.4. Hałas 89

1.3.3.3.5. Odpady 89

2. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA, OBJĘTYCH ZAKRESEM

PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA

ŚRODOWISKO, W TYM ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA

PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY 92

2.1. CHARAKTERYSTYKA FIZJOGRAFICZNA OBSZARU 92

2.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE 92

2.1.2. REGIONALIZACJA GEOGRAFICZNA 93

2.1.3. MORFOLOGIA TERENU 94

2.1.4. HYDROGRAFIA TERENU 96

2.1.5. UŻYTKOWANIE TERENU (WRAZ Z UWARUNKOWANIAMI WYNIKAJĄCYMI

Z ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO), SĄSIEDZTWO, NAJBLIŻSZE ZABUDOWANIA,

POWIĄZANIA KOMUNIKACYJNE 102

2.2. BUDOWA GEOLOGICZNA ZŁOŻA 103

2.2.1. POŁOŻENIE GEOLOGICZNE 103

2.2.2. STRATYGRAFIA I LITOLOGIA 104

2.2.2.1. Karbon produktywny (górny) 105


5


2.2.2.3. Nadkład utworów karbonu produktywnego 106

2.2.3. TEKTONIKA 107

2.3. WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE 108

2.4. CHEMIZM WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH 130

2.5. WARUNKI GLEBOWE 137

2.6. KRAJOBRAZ 138

2.7. WARUNKI KLIMATYCZNE I AKUSTYCZNE, JAKOŚĆ POWIETRZA 139

2.8. ZASOBY PRZYRODNICZE 144

3. OPIS ISTNIEJĄCYCH W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU

ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ZABYTKÓW CHRONIONYCH

NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE ZABYTKÓW I OPIECE NAD ZABYTKAMI 220

4. OPIS PRZEWIDYWANYCH SKUTKÓW DLA ŚRODOWISKA W PRZYPADKU

NIEPODEJMOWANIA INWESTYCJI 221

5. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM WARIANTU PROPONOWANEGO

PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ORAZ RACJONALNEGO WARIANTU ALTERNATYWNEGO

I WARIANTU NAJKORZYSTNIEJSZEGO DLA ŚRODOWISKA, WRAZ

Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU 222

5.1. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW 222

5.2. WYBÓR WARIANTU I UZASADNIENIE 229

6. OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM RÓWNIEŻ W WYPADKU WYSTĄPIENIA

POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ, A TAKŻE MOŻLIWEGO TRANSGRANICZNEGO

ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 233

6.1. ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO ANALIZOWANYCH WARIANTÓW 233

6.1.1. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE 233

6.1.2. PRZYRODA 237

6.1.3. WPŁYW PROJEKTOWANEJ EKSPLOATACJI NA POWIERZCHNIĘ TERENU 237

6.2. ANALIZA POTENCJALNYCH SYTUACJI AWARYJNYCH – WYSTĄPIENIE POWAŻNEJ AWARII

PRZEMYSŁOWEJ 252

6.3. ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE 254

7. UZASADNIENIE WYBRANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ WARIANTU,

ZE WSKAZANIEM JEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO, W TYM

NA OBSZARY NATURA 2000 256

7.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI, ZWIERZĘTA, ROŚLINY, WODĘ I POWIETRZE, W TYM NA

OBSZARY NATURA 2000 256

7.1.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI 256

7.1.2. ODDZIAŁYWANIE NA ZWIERZĘTA I ROŚLINY, W TYM NA OBJĘTE OCHRONĄ DYREKTYW –

PTASIEJ I SIEDLISKOWEJ 258

7.1.3. ODDZIAŁYWANIA NA WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE 259

7.1.4. ODDZIAŁYWANIE NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE 260

7.1.5. ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT AKUSTYCZNY 261


6


7.2. ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI, Z UWZGLĘDNIENIEM RUCHÓW MASOWYCH ZIEMI,

KLIMAT I KRAJOBRAZ 262

7.2.1. WPŁYW PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI 262

7.2.2. WPŁYW URUCHOMIENIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA KLIMAT 263

7.2.3. WPŁYW PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA KRAJOBRAZ 264

7.3. ODDZIAŁYWANIE NA DOBRA MATERIALNE 264

7.4. ODDZIAŁYWANIE NA ZABYTKI I KRAJOBRAZ KULTUROWY, OBJĘTE ISTNIEJĄCĄ DOKUMENTACJĄ, W

SZCZEGÓLNOŚCI REJESTREM LUB EWIDENCJĄ ZABYTKÓW 266

7.5. WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI ELEMENTAMI ŚRODOWISKA 266

8. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ

ORAZ OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO

PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE,

WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIO- I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE

I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 268

8.1. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ 268

8.2. OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA

ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, KRÓTKO-, ŚREDNIO- I

DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 275

8.2.1. WODY POWIERZCHNIOWE I ŚCIEKI 275

8.2.2. WODY PODZIEMNE 276

8.2.3. ODPADY 279

8.2.4. POWIERZCHNIA ZIEMI 281

8.2.5. ZASOBY PRZYRODY OŻYWIONEJ 282

8.2.6. KLIMAT AKUSTYCZNY 283

8.2.7. POWIETRZE 284

8.2.8. ZDROWIE LUDZI 286

8.3. ODDZIAŁYWANIE SKUMULOWANE 286

8.4. ODDZIAŁYWANIE NA ETAPIE LIKWIDACJI 293

9. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE,

OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ

NA ŚRODOWISKO W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU

NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU 296

9.1. ŁAGODZENIE STRAT SPOWODOWANYCH EKSPLOATACJĄ GÓRNICZĄ 296

9.2. ŁAGODZENIE STRAT Z TYTUŁU SZKÓD W ŚRODOWISKU PRZYRODNICZYM 298

9.3. OCHRONA ZŁOŻA 298

9.4. OCENA ZGODNOŚCI PLANOWANYCH DZIAŁAŃ Z ZAPISAMI PLANU GOSPODAROWANIA

WODAMI NA OBSZARZE DORZECZA WISŁY – MP 2011 NR 49, POZ. 549 299

10. JEŻELI PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIE JEST ZWIĄZANE Z UŻYCIEM INSTALACJI,

PORÓWNANIE PROPONOWANEJ TECHNOLOGII Z TECHNOLOGIĄ SPEŁNIAJĄCĄ

WYMAGANIA, O KTÓRYCH MOWA W ART. 143 USTAWY Z DNIA

27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA 305


7


11. WSKAZANIE, CZY DLA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA KONIECZNE JEST

USTANOWIENIE OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA W ROZUMIENIU

PRZEPISÓW USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY

ŚRODOWISKA, ORAZ OKREŚLENIE GRANIC TAKIEGO OBSZARU, OGRANICZEŃ

W ZAKRESIE PRZEZNACZENIA TERENU, WYMAGAŃ TECHNICZNYCH DOTYCZĄCYCH

OBIEKTÓW BUDOWLANYCH I SPOSOBÓW KORZYSTANIA Z NICH 307

12. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH ZWIĄZANYCH Z PLANOWANYM

PRZEDSIĘWZIĘCIEM 308

13. PRZEDSTAWIENIE PROPOZYCJI MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO

PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ETAPIE JEGO BUDOWY I EKSPLOATACJI LUB UŻYTKOWANIA,

W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000

ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU 311

13.1. ETAP INWESTYCYJNY 311

13.2. ETAP EKSPLOATACJI 311

13.2.1. POWIETRZE 311

13.2.2. WODA I ŚCIEKI 312

13.2.3. ODPADY 313

13.2.4. POWIERZCHNIA ZIEMI 313

13.2.5. PRZYRODA 314

13.2.6. HAŁAS 315

14. WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK

WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO, OPRACOWUJĄC RAPORT 316

15. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM INFORMACJI ZAWARTYCH

W RAPORCIE, W ODNIESIENIU DO KAŻDEGO ELEMENTU RAPORTU 317

16. NAZWISKO OSOBY LUB OSÓB SPORZĄDZAJĄCYCH RAPORT 337

17. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO SPORZĄDZENIA RAPORTU 339

CZĘŚĆ III - WNIOSKI I ZAŁĄCZNIKI 353

1. PODSUMOWANIE I WNIOSKI 353

2. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW 363


8


CZĘŚĆ I – INFORMACJE OGÓLNE

1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA

Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydo-

bywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą z udokumentowanego złoża

„Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brze-

zinka 3” (zwany dalej Raportem OOŚ) wykonano na podstawie umowy Nr 4/n/2014 z dnia

19.03.2014r. zawartej pomiędzy „Brzezinka” Sp. z o.o. SKA z siedzibą w Warszawie

a Głównym Instytutem Górnictwa w Katowicach. Umowa została zarejestrowana u Wyko-

nawcy (Główny Instytut Górnictwa w Katowicach) pod symbolem komputerowym

582 1417 4-333.

Podstawę prawną do sporządzania Raportu stanowią przepisy Ustawy z dnia

27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska - Dz.U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmia-

nami (tekst jednolity Dz.U. z 2013r. poz. 1232) oraz Ustawy z dnia 3 października 2008r.

o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie

środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późn.

zm.). Zagadnienia szczegółowe raportu reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia

9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko

– Dz.U. z 2010r., poz. 1397 z późniejszymi zmianami. Zgodnie z wyżej cytowanym Rozpo-

rządzeniem przedmiotowe przedsięwzięcie należy zakwalifikować, jako mogące zawsze zna-

cząco oddziaływać na środowisko - wydobywanie kopalin ze złoża metodą podziemną

o wydobyciu kopaliny nie mniejszym niż 100 000 m3 na rok - § 2, ustęp 1 punkt 27

litera b.


9


2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA

Przedmiotem opracowania jest Raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzię-

cia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą z udo-

kumentowanego złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu

Górniczego „Brzezinka 3”.

Raport OOŚ jest załącznikiem do wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwa-

runkowaniach zgody na realizację planowanego przedsięwzięcia.

Celem niniejszego opracowania jest określenie oddziaływania planowanej inwestycji,

przy przyjętych projektowanych rozwiązaniach na poszczególne komponenty środowiska

przyrodniczego, a także na okoliczną ludność.

Zakres niniejszego Raportu OOŚ obejmuje rozpoznanie środowiska naturalnego obję-

tego wpływem oddziaływań planowanej inwestycji, w tym także rozpoznanie stanu zagospo-

darowania terenu, opis inwestycji, rozpoznanie potencjalnych źródeł i rodzajów wszelkich

możliwych uciążliwości. W Raporcie wykorzystano informacje zawarte w Projekcie Zago-

spodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 3” na lata 2017 – 2050 opracowanym

przez firmę FABISOLA, ul. Odrodzenia 46/1, 41 - 506 Chorzów, Projekcie Zagospodarowa-

nia Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 1” na lata 2013 – 2040 opracowanym przez Stowa-

rzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa Oddział Mysłowice, Mysłowice, 2013, Doku-

mentacji geologicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B – Przedsiębiorstwo

Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., Sosnowiec, 2014, przeprowadzonej inwentary-

zacji przyrodniczej i wizji lokalnej, danych zawartych na stronie internetowej miasta Mysło-

wice oraz innych dokumentów dotyczących przedmiotowego obszaru.

Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” udokumentowanego przez Spółkę

BRZEZINKA Sp. z o.o. SKA położony jest we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia

Węglowego pomiędzy Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Po-

wierzchnia obszaru złoża wynosi 7,27 km2. Obszar złoża leży w województwie śląskim,

w granicach administracyjnych miasta na prawach powiatu Mysłowice

Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest złożem niezagospodarowanym pod

względem górniczym. Złoże będzie stopniowo udostępniane od roku 2017 za pomocą wyro-

bisk chodnikowych – dwóch upadowych, drążonych z powierzchni. Upadowe drążone będą


10


z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do osiągnięcia pokła-

du 510. Całkowita długość upadowych wyniesie po ok. 4500 m.

Projektowana przez Zakład Górniczy powołany do wydobywania węgla kamiennego

ze złoża „Brzezinka 3”, eksploatacja górnicza pokładu 510 w latach 2019-2049, w granicach

projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”, prowadzona będzie systemem krótko-

frontowym – chodnikami eksploatacyjnymi z podsadzką hydrauliczną lub zestalaną. Przyjęty

sposób eksploatacji został podyktowany ze względu na konieczność zapewnienia minimal-

nych wpływów na powierzchnię.

Praca została podzielona na trzy (3) części. W części I przedstawiono uwarunkowania

formalno-prawne dotyczące wykonanej pracy. W części II przedstawiono zakres planowanego

przedsięwzięcia związanego z udostępnieniem i przemysłowym zagospodarowaniem zasobów

złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” wraz z przeprowadzoną oceną oddziaływania na

środowisko zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu

informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz

o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późniejszymi zmianami).

W części III przedstawiono wnioski wynikające z przeprowadzonej oceny oraz spis

załączników.

Zakres Raportu OOŚ został ustalony w oparciu art. 66 Ustawy o udostępnianiu infor-

macji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz

o ocenach oddziaływania na środowisko zakres i zawiera:

1) opis planowanego przedsięwzięcia, a w szczególności:

a) charakterystykę całego przedsięwzięcia i warunki użytkowania terenu w fazie

budowy i eksploatacji lub użytkowania oraz likwidacji,

b) główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych,

c) przewidywane rodzaje i ilości zanieczyszczeń, wynikające z funkcjonowania

planowanego przedsięwzięcia;

2) opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem przewidywanego

oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, w tym elementów

środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.

o ochronie przyrody;


11


3) opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania plano-

wanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie

zabytków i opiece nad zabytkami;

4) opis przewidywanych skutków dla środowiska w przypadku niepodejmowania

przedsięwzięcia;

5) opis analizowanych wariantów, w tym:

a) wariantu proponowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alter-

natywnego,

b) wariantu najkorzystniejszego dla środowiska

wraz z uzasadnieniem ich wyboru;

6) określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych warian-

tów, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej,

a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko;

7) uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawcę wariantu, ze wskazaniem jego

oddziaływania na środowisko, w szczególności na:

a) ludzi, rośliny, zwierzęta, grzyby i siedliska przyrodnicze, wodę i powietrze,

b) powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajo-

braz,

c) dobra materialne,

d) zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności

rejestrem lub ewidencją zabytków,

e) wzajemne oddziaływanie między elementami, o których mowa w lit. a-d;

8) opis metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawcę oraz opis przewi-

dywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko,

obejmujący bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko-, średnio-

i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania na środowisko, wynikające z:

a) istnienia przedsięwzięcia,

b) wykorzystywania zasobów środowiska,

c) emisji;

9) opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub

kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko w szczegól-


12


ności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego ob-

szaru;

10) jeżeli planowane przedsięwzięcie jest związane z użyciem instalacji, porównanie

proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o których mowa

w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska;

11) wskazanie, czy dla planowanego przedsięwzięcia jest konieczne ustanowienie ob-

szaru ograniczonego użytkowania w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27

kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, oraz określenie granic takiego ob-

szaru, ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań technicznych doty-

czących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich;

12) przedstawienie zagadnień w formie graficznej;

13) przedstawienie zagadnień w formie kartograficznej w skali odpowiadającej

przedmiotowi i szczegółowości analizowanych w raporcie zagadnień oraz umoż-

liwiającej kompleksowe przedstawienie przeprowadzonych analiz oddziaływania

przedsięwzięcia na środowisko;

14) analizę możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsię-

wzięciem;

15) przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsię-

wzięcia na etapie jego budowy i eksploatacji lub użytkowania, w szczególności na

cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru;

16) wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współcze-

snej wiedzy, jakie napotkano, opracowując raport;

17) streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie,

w odniesieniu do każdego elementu raportu;

18) nazwisko osoby lub osób sporządzających raport;

19) źródła informacji stanowiące podstawę do sporządzenia raportu.

Ponadto Raport uwzględnia:

a. istnienie w obrębie miasta Mysłowice dokonanej w przeszłości płytkiej eksploatacji,

istniejące i planowane miejsca wydobywania kopalin, w tym przede wszystkim węgla

kamiennego (istniejące i projektowane OG i TG kopalń KHW, Tauron Wydobycie


13


S.A., KW SA) celem przeprowadzenia analizy skumulowanego oddziaływania na śro-

dowisko,

b. prognozę odkształceń terenu i potencjalnych osiadań, określenie możliwości wystą-

pienia tąpań i przyspieszeń wraz z prognozowanymi wartościami,

c. inwentaryzację przyrodniczą.

oraz

zawiera analizę zapisów obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania

przestrzennego w kontekście przepisu art. 80 ust. 3 Ustawy o udostępnianiu informacji

o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz

o ocenach oddziaływania na środowisko.

Informacje, o których mowa w punktach 4-8, uwzględniają przewidywane oddziaływanie

analizowanych wariantów na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność

tego obszaru.

Natomiast realizując punkt 10 zgodnie z artykułem 143 Ustawy Prawo ochrony środo-

wiska w opracowaniu uwzględniono, że technologia stosowana w nowo uruchamianych lub

zmienianych w sposób istotny instalacjach i urządzeniach powinna spełniać wymagania, przy

których określaniu uwzględnia się w szczególności:

1) stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń,

2) efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii,

3) zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw,

4) stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku

powstających odpadów,

5) rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji,

6) wykorzystanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowa-

ne w skali przemysłowej,

7) postęp naukowo-techniczny.

Raport zrealizowano na podstawie dostarczonych przez Zamawiającego dokumentów

i materiałów w formie pisemnej i graficznej, przeprowadzonej wizji terenowej oraz innych do-

kumentów i informacji. Za zmiany wprowadzone do tych materiałów przez Inwestora i wynika-

jące z tego powodu zmiany techniczne, technologiczne oraz zagospodarowania terenu autorzy

Raportu nie ponoszą odpowiedzialności.


14


CZĘŚĆ II – ZAKRES PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA

Z OCENĄ ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

Główne parametry złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” wg stanu na 31.12.2014 r.

L.p. Określenie parametru Jednostka Wartość

1 Powierzchnia proj. obszaru górniczego – pokład

510

km2 7,272

2 Głębokość zalegania

pokładów

bilansowych od-do

przemysłowych od-do

m

m

730 -1050

750 - 1050

3 Grubość nadkładu m 730 -1020

4 Grupa stratygraficzna wyróżnik 500

5 Liczba pokładów bilansowych od-do


szt.

szt.

1

1

6 Grubość pokładów bilansowych od-do


m

m

1,1-14,2

1,5-14,2

7 Nachylenie pokładów od-do o 3-12

8 Ilość zasobów bilansowych

przemysłowych

nieprzemysłowych

tys. ton

tys. ton

tys. ton

90 760

88 151

2 609

9 Zasoby przemysłowe wg

kategorii rozpoznania:

Kat. A

Kat. B

Kat. C1

Kat. C2

tys. ton

tys. ton

tys. ton

tys. ton

0

88 151

0

0

10 Zasoby przemysłowe wg

poziomów:

poziom 800 m

poziom 900 m

poziom 1000 m

tys. ton

tys. ton

tys. ton

5 938

11 995

72 827

11 Średnia zawartość popiołu % 12,27

12 Średnia wartość opałowa KJ/kg 26 844

13 Średnia zawartość siarki całkowitej % 0,39

14 Dopływ naturalny ogółem max:

w tym:

- woda dopływajaca do eksploatowanych

wyrobisk górniczych

- wody ujmowane w wyrobiskach udo-

stępniajacych (upadowych)

m3/min

m3/min

m3/min

6,3

2,1

4,2


15


15 Mineralizacja wód

dołowych (śred-

nio):

woda zasolona:

[suma zawartości jonów

Cl- + SO4

2-]

zrzut soli [Cl-+ SO4

2-]

g/dm3

ton/dobę

1,5 - 100

246

16 Zagrożenia natu-

ralne:

metanowe

wodne

pyłowe

tąpaniami

wyrzutami gazów i skał

radiacyjne

pożarowe

kategoria

stopień

klasa

stopień

kategoria

klasa

grupa

I - III

I- II

B

I

brak

brak

IV, V

17 Klasa stropu

Klasa spągu

klasa

klasa

III-V

II-III

Zestawienie zasobów geologicznych w złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3”

obliczonych wg stanu na dzień 31.12.2013 r.

Kopalina Zasoby bilansowe [tys. ton]

Rodzaj Zastosowanie

surowcowe razem A B C1 C2 D

węgiel ka-

mienny

węgiel energe-

tyczny typ 31 9 049 - 9 049 - - -

węgiel ener-

getyczny typ 32 81 711 - 81 711 - - -

Kopalina ogółem 90 760 - 90 760 - - -

Zestawienie zasobów bilansowych metanu występującego złożu węgla kamiennego

„Brzezinka 3” jako kopaliny towarzyszącej wg stanu rozpoznania

na dzień 31 grudnia 2014 r.

Kopalina

rodzaj/jakość

Wydobywalne zasoby bilansowe [mln m3]

razem A B C

Metan sorbowalny 134,052 - - 134,052

Razem zasoby

bilansowe 134,052 - - 134,052


16


1. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA

1.1. CHARAKTERYSTYKA CAŁEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA I WARUNKI

WYKORZYSTYWANIA TERENU W FAZIE REALIZACJI I EKSPLOATACJI

Planowane do realizacji przedsięwzięcie polegać będzie na wydobywaniu węgla ka-

miennego ze złoża „Brzezinka 3”. Wydobywanie węgla kamiennego prowadzone będzie sys-

temem chodnikowym przy zastosowaniu podsadzki.

Dla planowanego przedsięwzięcia projektuje się:

1. Obszar Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany w obrębie miasta Mysłowice o po-

wierzchni 7,27 km2.

2. Teren Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany głównie w obrębie miasta Mysłowice

oraz fragmentarycznie w obrębie miast Jaworzno i Sosnowiec o powierzchni

12,29 km2.

3. W południowo-wschodniej części Obszaru Górniczego „Brzezinka 3” planuje się lo-

kalizację Zakładu Górniczego, na terenie którego prowadzone będą prace powierzch-

niowe związane z zabudowa kubaturową i liniową. Powierzchnia ZG wynosić będzie

około 0,1 km2.

4. W pozostałej części OG będą jedynie prowadzone roboty górnicze na znacznej głębo-

kości, poniżej 700 metrów.

1.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE ZŁOŻA



Węglowego pomiędzy Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Po-

wierzchnia obszaru złoża wynosi 7,272 km2.

Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” leży w województwie śląskim, w gra-

nicach administracyjnych miasta na prawach powiatu Mysłowice (załącznik 1).


17


Nadzór i kontrolę nad ruchem Zakładu Górniczego, który zostanie w przyszłości po-

wołany do prowadzenia działalności górniczej w obrębie złoża „Brzezinka 3”, sprawować

będzie Okręgowy Urząd Górniczy w Katowicach.

1.1.2. STAN ZAGOSPODAROWANIA ZŁOŻA

Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” na kształt nieregularnego wieloboku, a grani-

ce wyznaczają głównie naturalne granice tektoniczne, uskoki Wanda i Luiza od zachodu,

uskok o zrzucie 50 m od południa oraz uskok Centralny od wschodu. Północno–wschodnia

granica złoża została wyznaczona wzdłuż granicy administracyjnej miasta Mysłowice. Powy-

żej złoża „Brzezinka 3” prowadzono w XIX i XX wieku (od 1810 do 1982 roku) eksploatację

górniczą węgla kamiennego do głębokości 230 m. Jej przedmiotem były pokłady 212, 215,

216 i 304, również w częściach, gdzie zalegały płytko pod powierzchnią.

Złoże „Brzezinka 3” sąsiaduje z zagospodarowanymi złożami „Mysłowice” i „Weso-

ła” użytkowanymi przez KHW S.A. i złożem „Brzezinka 1” udokumentowanym przez Turon

Wydobycie S.A., ZG Sobieski oraz złożami „Niwka-Modrzejów” i „Jan Kanty” zlikwidowa-

nych kopalń. Złoże udokumentowane jest w kategorii rozpoznania B, od stropu warstw sio-

dłowych do spągu pokładu 510, tj. do głębokości 1050 m.

Dla złoża węgla kamiennego omawianego obszaru wykonana była w 1996 r. doku-

mentacja geologiczna złoża „Brzezinka” określająca zasoby złoża węgla kamiennego i meta-

nu, jako kopaliny towarzyszącej (KZK/2/6627/96). W 1999 i 2000 roku opracowano dodatki

nr 1 (DG/kzk/ZW/7046/99) i nr 2 (DG/kzk/ZW/7168/2000) do ww. dokumentacji, w związku

z przyłączeniem w północnej części obszaru zasobów geologicznych zlikwidowanej kopalni

KWK „Niwka-Modrzejów”. Katowicki Holding Węglowy w roku 2009 udokumentował

część złoża „Brzezinka”, jako złoże „Brzezinka-2” obejmującego pokłady od 331 do 510, ale

złoże to nie zostało nigdy zagospodarowane. Natomiast płytsze pokłady węgla warstw łazi-

skich i orzeskich od powierzchni do pokładu 318/3 zostały udokumentowane w złożu „Brze-

zinka 1” przez Tauron Wydobycie S.A. Złoże „Brzezinka 1” obszarowo objęło wschodnią

część złoża „Brzezinka”. Skutkiem tego złoże „Brzezinka” zostało wówczas podzielone na

trzy złoża:


18


1. „Brzezinka” – obejmuje zachodnią część obszaru i pokłady od powierzchni terenu do

pokładu 318/3,

2. „Brzezinka 1” – obejmuje wschodnią część obszaru i pokłady od powierzchni terenu do

pokładu 318/3,

3. „Brzezinka - 2” – obejmuje cały obszar i pokłady od pokładu 331 do pokładu 510

włącznie,

Dla złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” została opracowana przez Przedsiębiorstwo

Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o.o. w Sosnowcu „Dokumentacja geologiczna złoża

węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B”. Dokumentacja została zatwierdzona przez Mini-

stra Środowiska decyzją z dnia 31.10.2014 r., znak: DGK-VIII- 4741-8210/73/44174/14/MW.

Po udokumentowaniu zasobów węgla w złożu „Brzezinka 3” podział byłego złoża

„Brzezinka” przedstawia się następująco:

1. „Brzezinka” – obejmuje zachodnią część obszaru i pokłady od powierzchni terenu do

pokładu 318/3,

2. „Brzezinka 1”– obejmuje wschodnią część obszaru i pokłady od powierzchni terenu do

pokładu 318/3,

3. „Brzezinka 2” – obejmuje cały obszar w pokładach od 331 do 418 oraz wschodnią cześć

pokładu 510,

4. „Brzezinka 3” – obejmuje pokład 510 w zachodniej części obszaru.

Graficzny podział złoża „Brzezinka” przedstawiono na mapie podziału złoża „Brzezinka”

(rys. 1).

Aktualnie złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest niezagospodarowane przemy-

słowo. Trwają prace proceduralne zmierzające do zagospodarowania wydzielonych części

złoża „Brzezinka” przez Spółkę Brzezinka w obrębie udokumentowanego złoża „Brzezinka

3” oraz Spółki Tauron w części udokumentowanego złoża „Brzezinka 1”. Obecnie podmioty

starają się o uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na eksploatację węgla

kamiennego w udokumentowanych złoża.


19


Rys. 1. Mapa podziału złoża węgla kamiennego „Brzezinka”

1.1.3. OKREŚLENIE PROJEKTOWANEGO OBSZARU I TERENU GÓRNICZEGO

Granice projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”, objętego planowanym

wydobyciem kopaliny - węgla kamiennego z pokładu 510 jako kopaliny głównej i metanu

jako kopaliny towarzyszącej - pokrywają się z granicami udokumentowanego złoża węgla


20


kamiennego „Brzezinka 3” i stanowią linie łączące punkty o podanych w tabeli 1.1

współrzędnych i przedstawionych graficznie na mapie w załączniku 2.

Tabela 1.1

Zestawienie współrzędnych projektowanego

Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”

Nr punktu Współrzędne w układzie 2000/18

X Y

1 5563881,98 6584342,82

2 5563518,48 6584227,24

3 5562634,78 6583841,21

4 5562269,51 6583837,89

5 5561356,36 6583651,97

6 5561358,05 6583322,35

7 5561530,90 6582963,26

8 5561734,43 6582764,79

9 5561822,48 6582640,80

10 5561902,40 6582657,23

11 5562221,11 6582561,21

12 5562780,16 6582241,14

13 5562914,52 6582015,87

14 5563151,07 6581971,63

15 5563429,47 6581977,55

16 5563696,98 6582004,44

17 5564145,82 6582058,92

18 5564661,67 6581773,22

19 5564826,60 6581797,34

20 5564950,25 6581783,01

21 5565184,71 6581825,14

22 5565333,65 6581810,97

23 5565812,03 6582030,60

24 5566149,93 6582261,26

25 5566378,37 6582469,90

26 5566543,48 6582560,14

27 5566417,47 6582697,33

28 5566219,57 6582806,92

29 5566157,28 6582848,03

30 5565982,37 6582903,07

31 5565767,98 6582947,24

32 5565625,70 6582939,35

33 5565109,20 6582996,83

34 5565032,49 6583038,37

35 5564988,40 6583072,05

36 5564944,62 6583122,00


21


Nr punktu Współrzędne w układzie 2000/18

X Y

37 5564922,04 6583166,33

38 5564906,16 6583212,48

39 5564846,29 6583479,46

40 5564723,08 6583653,08

41 5564576,32 6583751,92

42 5564102,66 6583927,56

43 5563940,26 6583996,87

44 5563875,12 6584084,63

45 5563853,08 6584147,06

46 5563845,87 6584237,88

Powierzchnia projektowanego obszaru górniczego „Brzezinka 3” wynosi 7,272 km2

Wyznaczono również granice projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” przy

założeniu, że granica ta ogranicza teren objęty wpływani ograniczonymi izolinią obniżeń

20 mm. Granicę stanowią linie łączące punkty o współrzędnych podanych w tabeli 1.2 oraz

przedstawionych graficznie na mapie w załączniku 2.

Tabela 1.2

Zestawienie współrzędnych projektowanego

Terenu Górniczego „Brzezinka 3”

Nr punktu Współrzędne w układzie 2000

X Y

T1 5566601,00 6582375,00

T2 5566603,00 6582539,00

T3 5566520,00 6582728,00

T4 5566293,50 6582978,00

T5 5566074,50 6583146,00

T6 5565517,50 6583295,50

T7 5565368,50 6583379,00

T8 5565019,00 6583969,50

T9 5564358,50 6584360,50

T10 5564178,00 6584507,00

T11 5563776,00 6584685,50

T12 5563626,00 6584703,50

T13 5563283,50 6584611,50

T14 5562633,00 6584266,00

T15 5562245,50 6584188,00

T16 5561624,50 6584144,50

T17 5561264,00 6584037,50


22


Nr punktu Współrzędne w układzie 2000

X Y

T18 5560946,50 6583675,50

T19 5560950,50 6583173,00

T20 5561292,00 6582680,00

T21 5561572,50 6582359,00

T22 5562083,50 6582166,00

T23 5562824,50 6581621,00

T24 5563207,00 6581535,00

T25 5564330,50 6581579,50

T26 5564905,50 6581480,00

T27 5565255,00 6581398,00

T28 5565710,00 6581517,00

T29 5566123,50 6581760,50

T30 5566508,50 6582182,50

Powierzchnia tak wyznaczonego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” wynosi 12,29 km2.

1.1.4. WARUNKI GEOLOGICZNO-GÓRNICZE W ZŁOŻU

Wykształcenie litologiczne

Złoże „Brzezinka 3” zalega w obrębie karbońskiej górnośląskiej serii piaskowcowej.

Szczegółowa analiza warunków geologiczno-inżynierskich została ograniczona do opisu wy-

mienionej serii. Wszystkie charakterystyki cech fizycznych jak i wytrzymałościowych bazują

przede wszystkim na wynikach badań polowych i laboratoryjnych przeprowadzonych na pró-

bach rdzeni wiertniczych, pobranych z odwierconych otworów powierzchniowych, zlokali-

zowanych na badanym terenie oraz w obszarach przyległych: Brzezinka 1, 9, 10, 13 oraz

N-M2 (rysunek 2). Dla każdej podstawowej odmiany litologicznej przeanalizowano wartości

poszczególnych cech wytrzymałościowych.


23


Rys. 2. Lokalizacja otworów badawczych w rejonie złoża „Brzezinka 3”

Spąg górnośląskiej serii piaskowcowej zalega na głębokościach od -570 do -850, a jej

miąższość wynosi od 64,0 m do 176,2 m. W budowie litologicznej dominują piaskowce, któ-


24


rych udział procentowy wynosi od 41,7% do 88,3% miąższości serii. Są to piaskowce głów-

nie średnioziarniste, rzadziej drobnoziarniste. W niektórych otworach, gdzie wykształcone są

warstwy siodłowe występują w spągu piaskowce gruboziarniste. Średnie właściwości fizyko-

mechaniczne tych utworów są następujące:

- gęstość właściwą (ρs) – 2,70 g/cm3,

- objętościową (ρn) – 2,39 g/cm3,

- porowatość (p) – 13,75 %,

- rozmakalność (r) – 1,

- wskaźnik osłabienia strukturalnego (WOS) – 0,71,

- wytrzymałość na rozciąganie skał (Rrr) – 4,02 MPa,

- wytrzymałość na rozciąganie próbek (Rrp) – 2,81 MPa,

- wytrzymałość na ściskanie skał (Rcm) – 40,41 MPa,

- wytrzymałość na ściskanie próbek (Rcp) – 29,93 MPa oraz laboratoryjne – 30,79 MPa.

Średnia wytrzymałość na rozciąganie piaskowców waha się od 1,42 do 3,64 MPa.

Najniższa wartość wytrzymałości na rozciąganie stwierdzono w otworze Brzezinka 9 leżącym

w południowej części jest spowodowana sąsiedztwem dyslokacji tektonicznej. Porowatość

piaskowców jest najniższa w porównaniu do nadległych serii.

Iłowce górnośląskiej serii piaskowcowej stanowią od 1,8 do 44,5% profilu. Są one

najczęściej zapiaszczone, warstwowane piaskowcami i mułowcami, a lokalnie występują

syderyty. Ich wrażliwość na działanie wody jest niska, średnia rozmakalność wynosi ok. 0,9.

Parametry wytrzymałościowe są zmienne. Wytrzymałość na rozciąganie wynosi od 0,05 do

3,52 MPa. Najniższe wartości zanotowano w otworze N-M2, a najwyższe w otworze

Brzezinka 10. Wytrzymałość na ściskanie waha się od 1,46 – 35,12 MPa.

Mułowce stanowią od 0,0 do 10,7% serii. Na podstawie nielicznych wykonanych

oznaczeń można tylko stwierdzić, że średnie parametry wytrzymałościowe są wyższe od

iłowców i piaskowców. Nie można określić rozkładu cech wytrzymałościowych w całym

obszarze.

Węgle górnośląskiej serii piaskowcowej stanowią od 2,94 do 23,29% serii. Średnia

wytrzymałość na ściskanie węgli wynosi 15,12 do 25,1 MPa, średnia urabialność w otworach

zmienia się od 0,97 – 2,64.


25


Geotechniczna charakterystyka pokładu 510

Pokład 510 - został objęty badaniami w otworach: Brzezinka 1, 9, 10 i 13 oraz N-M2

(rysunek 2). Zalega on na głębokości od 704,75 m p.p.t do 1050,0 m p.p.t. Jego miąższość

waha się od 1,1 m ( Brzezinka 10) do 14,2 m (Niwka Modrzejów 12). Parametry eksploata-

cyjne pokładu 510 górnośląskiej serii piaskowcowej scharakteryzować można następująco:

- strop bezpośredni i zasadniczy

W stropie pokładu 510 dominują piaskowce. Stropy te wykazują bardzo zmienną wy-

trzymałość na rozciąganie od 0,1 do 5,46 MPa. Opór rozwarstwienia iłowców w otworach

waha się od 0,49 - 3,03 MPa kwalifikując stropy od klasy I do V, czyli od opadających na-

tychmiast po odsłonięciu, aż do stropów trudno przechodzących w stan zawału

i zawisających w zrobach, wymagających sztucznego zraszania przy eksploatacji zawałowej.

Stropy wyższych klas będą trudno przechodzić w stan zawału sprzyjając powstawaniu dużych

koncentracji naprężeń;

- spąg

Nośność spągów iłowcowych tej serii odpowiada w większości klasie II i III, tj. spągów

o średniej i niskiej nośności. Spągi piaskowcowe można zakwalifikować do I klasy, czyli spą-

gów o dużej nośności;

- węgle

Węgle pokładów górnośląskiej serii piaskowcowej mają bardzo zróżnicowany wskaźnik ura-

bialności 0,97 do 3,29. Generalnie w większości otworów przebadane węgle należą do łatwo

i średnio urabialnych klasy II i III, jedynie w otworze N-M2 stwierdzono występowanie węgli

bardzo trudno urabialnych klasy VI.

Warunki geotermiczne

Warunki geotermiczne złoża „Brzezinka 3” określono na podstawie pomiarów

(profilowań) temperatury przeprowadzonych w 6 głębokich otworach zlokalizowanych

w rejonie złoża tj. : Brzezinka 1, 9, 10, 13 oraz Niwka- Modrzejów-26 i N-M2. Wyniki po-

miarów temperatury w pokładzie 510 zestawiono w tabeli 1.3.


26


Tabela 1.3

Zestawienie pomiarów temperatury pierwotnej skał wykonanych w otworach

wiertniczych w pokładzie 510

Lp. Otwór

Temperatura w

pokładzie 510

Stopień

geotermiczny

[ºC] [m/ºC]

1 Brzezinka -1 36,4* -

2 Brzezinka -9 35,2* -

3 Brzezinka -10 41,6 31,1

4 Brzezinka -13 32,9 37,3

5 Niwka Modrzejów

26

33,5* -

6 N-M2 32,5 31,1

*– temperatury szacowane

Temperatura w górotworze karbońskim, w pokładzie 510, generalnie rośnie wraz

z głębokością zalegania pokładu osiągając najwyższą wartość w otworze Brzezinka 10

(41,6°C). Najniższe temperatury zostały zanotowane jednak nie w najpłytszej części złoża,

lecz w jego centralnej części w otworach N-M2 i Brzezinka 13.

1.1.5. ZAGROŻENIA NATURALNE W ZŁOŻU ORAZ SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA

TYM ZAGROŻENIOM

W rozdziale tym przeprowadzono analizę zagrożeń naturalnych mogących wpłynąć na

bezpieczeństwo prowadzenia ruchu zakładu górniczego, w tym związane z bezpieczeństwem

pracy górników.

1.1.5.1. Zagrożenie tąpaniami

Zagrożenie tąpaniami uzależnione jest od naturalnej skłonności skał do akumulowania

energii sprężystej i nagłego jej oddawania w momencie zniszczenia skały spowodowanego

wzrostem koncentracji naprężeń powyżej granicy wytrzymałości. Stopień koncentracji

naprężeń zależy od czynników naturalnych oraz górniczo-technicznych.

Czynnikami naturalnymi są głębokość zalegania, występowanie stref kompakcji


27


tektonicznej oraz grubych ławic skał o dużej wytrzymałości. Czynniki górniczo-techniczne, to

pozostawione niewybrane filary i resztki pokładów, krawędzie eksploatacji w pokładach

sąsiadujących oraz niestosowanie metod odprężających pokłady skłonne do tąpań. Podstawą

charakterystyki czynników naturalnych są badania wytrzymałościowe rdzeni otworów

wiertniczych oraz analiza budowy litologicznej skał, a zwłaszcza grubości pakietów warstw

o dużej wytrzymałości a także wyniki badań wskaźnika skłonności do tąpań.

W obrębie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” aktualnie nie prowadzi się żadnych

robót górniczych w związku z tym czynniki górniczo-techniczne tu nie występują. Prognozę

zagrożenia tąpaniami można tu prowadzić jedynie na podstawie czynników naturalnych oraz

aktualnych zaliczeń pokładów do odpowiednich stopni zagrożeń tąpaniami w kopalniach są-

siadujących.

Podstawą do określenia charakterystycznych danych naturalnych są informacje pozy-

skane z pobranych rdzeni wiertniczych w trakcie badań i oznaczeń przeprowadzonych w la-

boratoriach. Do oceny stopnia zagrożeń tąpaniami na rdzeniach przeznaczonych do badań

geotechnicznych oznaczono wskaźnik skłonności do tąpań WET oraz wskaźnik facjalności

stropu Wf. W przypadku górnośląskiej serii piaskowcowej najniższą wynoszącą 2,04 średnią

wartość WET odnotowano w otworze Brzezinka 9 a najwyższą wynoszącą 3,48 w otworze

Brzezinka 10. Z kolei średnie wartości Wf w obrębie GSP wahają się w dość szerokim prze-

dziale od 8,50 (otwór Brzezinka 10) do 35,67 (otwór Brzezinka 13). Wartości minimalne,

maksymalne oraz średnie WET i Wf zostały zestawione w tabeli 1.4.

Tabela 1.4

Współczynniki skłonności do tąpań w otworach wiertniczych – złoże węgla ka-

miennego „Brzezinka 3” górnośląskiej serii piaskowcowej

Parametr

st.

Nazwa otworu

Brzezinka 1 Brzezinka 9 Brzezinka

10

Brzezinka

13

N-M2 Razem

1 2 3 4 5 6

WET Wf WET Wf WET Wf WET Wf WET Wf WET Wf

GÓRNOŚLĄSKA SERIA PIASKOWCOWA

Ilość prób 3 3 3 3 3 4 3 3 12 1 20 16

Wart. min 1,49 30,2

5

0,43 4,60 3,48 4,40 2,06 8,87 2,29 8,94 0,43 1,33

Wart. max 3,93 41,2

7

3,43 32,9

5

3,48 9,87 3,24 59,6

0

5,21 8,94 9,56 59,60

Wart.

średnia

2,35 34,4

1

2,04 15,8

5

3,48 8,50 2,69 35,6

7

3,66 8,94 2,90 17,84


28


GSP na dokumentowanym obszarze zapada w kierunku południowym i południowo-

wschodnim a spąg jej występuje na głębokościach od -570 do -850 m n.p.m. Natomiast jej

miąższość jest bardzo zmienna i waha się w granicach od 64 do 176 m. Średnia wartość pa-

rametrów określających skłonność do tąpań wyliczonych w oparciu o wyniki badań rdzeni

wiertniczych są dla GSP następujące:

energetyczny wskaźnik skłonności do tąpań WET wynosi od 2,04 (otwór Brzezinka 9)

do 3,66 (otwór N-M2),

wskaźnik facjalności stropu Wf wynosi od 8,50 (otwór Brzezinka 10) do 35,67 (otwór

Brzezinka 13).

W przypadku Wf obniżone jego wartości zanotowano w otworach Brzezinka 9 i 10 oraz

N-M2, co spowodowane jest występowaniem otworu w rejonie uskoku i ma charakter lokal-

ny.

W zależności od wartości wskaźnika WET, węgle dzieli się na trzy grupy:

I WET ≥ 5 – węgiel skłonny do tąpań,

II 2 ≤ WTG < 5 – węgiel słabo skłonny do tąpań,

III WET < 2 – węgiel nieskłonny do tąpań.

Według ww. kryteriów pokład 510 w obrębie złoża „Brzezinka 3” można zaliczyć węgli słabo

skłonnych do tąpań. Stopień zagrożenia tąpaniami będzie określony po udostępnieniu złoża.

Stan zagrożenia tąpaniami nie wpłynie na zmianę aktualnego stanu występowania

wstrząsów górotworu oraz ich wpływu na infrastrukturę powierzchniową i środowisko natu-

ralne.

1.1.5.2. Zagrożenie pożarowe

Skłonność do samozapalenia oznacza się na próbkach węgla pobranych z wyrobisk

górniczych. Na próbkach tych określa się wg obowiązującej normy PN-93/G/04558 wskaźnik

samozapalności Sza

(w o

C/min.) i energii aktywacji utleniania się węgla A (kJ/mol) oraz

minimalnego okresu inkubacji pożaru. Zasada pomiaru tych wskaźników polega na określeniu

intensywności utleniania się próbki węgla na podstawie szybkości wzrostu jej temperatury

w dwóch różnych warunkach pomiaru. Wartości oznaczonych wskaźników są podstawą

zakwalifikowania pokładów do jednej z pięciu grup samozapalności.


29


W tabeli 1.5 przedstawiono wyniki oznaczeń tego wskaźnika oraz zaliczenie do od-

powiednich grup samozapalności pokładów węgla w kopalniach sąsiadujących z obszarem

„Brzezinka 3”. Pokłady grupy 500 w kopalniach „Mysłowice” i „Wesoła” wykazują mniejszą

skłonność do samozapalania i zostały zaliczone do grupy IV i III. Jednakże w złożu „Niwka –

Modrzejów” nawet tej grupy pokłady wykazują dużą i bardzo dużą skłonność do samozapale-

nia. W związku z tym można się spodziewać, że generalnie pokłady w złożu „Brzezinka 3”

również będą zaliczone do IV i V grupy.

Tabela 1.5

Zestawienie wyników badań samozapalności prób węgla w kopalniach

sąsiadujących ze złożem „Brzezinka 3”

PO

KŁ

AD

KWK „Wesoła” KWK „Mysłowice” KWK "Niwka-

Modrzejów"

Wskaźnik

samozap.

węgla Szaf

Grupa

samozap

. węgla

Skłonność

węgla do

samozap.

Wskaźnik

samozap.

węgla Szaf

Grupa

samozap.

węgla

Skłonność

węgla do

samozap.

Wskaźnik

samozap.

węgla Szaf

Grupa

samozap

. węgla

Skłonność

węgla do

samozap.

501 76-89 III średnia 110 IV duża

510 93 IV duża 106-171 IV/V duża/b.du

ża

Przed uruchomieniem wyrobiska eksploatacyjnego zostanie przeprowadzona szczegó-

łowa analiza zagrożenia pożarowego. Rejony wentylacyjne wyposażone będą w podwójne

tamy bezpieczeństwa z nagromadzonym materiałem, umożliwiającym szybkie ich zamknięcie

i odizolowanie zagrożonego rejonu od pozostałej części kopalni. Metody eksploatacji i rodza-

je obudowy zmechanizowanej dobierane będą do lokalnych warunków tak, aby wyelimino-

wać do minimum straty węgla w zrobach.

Z uwagi na prognozowaną dużą i bardzo dużą skłonność do samozapalenia węgla, dla

skutecznej profilaktyki zapobiegania pożarom m.in. stosować się będzie:

w zakresie pożarów endogenicznych:

- właściwe przewietrzanie rejonów eksploatacyjnych

- bieżącą likwidację zbędnych wyrobisk, wraz z ich odizolowaniem od sieci wentylacyj-

nej,

- podsadzanie likwidowanych wyrobisk,

- stosowanie monitoringu ilości i jakości przepływającego powietrza

- stosowanie metod wczesnego wykrywania pożarów


30


w zakresie pożarów egzogenicznych:

- stosowanie niepalnych elementów obudowy wyrobisk korytarzowych

- stosowanie taśm trudnopalnych

- wyposażenie wyrobisk w sieć rurociągów przeciwpożarowych i niezbędny sprzęt gaśni-

czy, układy samo gaszące dla napędów taśmowych,

- maksymalnego ograniczenia prac spawalniczych.

W miarę postępu robót przygotowawczych prowadzone będą badania skłonności węgla do

samozapalenia.

Kopalnia posiadać będzie dla poszczególnych partii pokładu wyniki badań oznaczenia

skłonności węgla do samozapalenia wraz z określonym czasem inkubacji pożaru wykonane

przez jednostkę naukowo-badawczą uprawnioną przez Prezesa WUG.

Stan zagrożenia pożarowego nie wpłynie w jakikolwiek sposób na stan infrastruktury

powierzchniowej lub środowiska naturalnego. W przypadkach, dla których zajdzie do inkuba-

cji pożaru endogenicznego lub mogącego wystapić pożaru egzogenicznego, produkty z utle-

niania węgla wyprowadzone zostaną wraz z powietrzem zużytym poprzez wentylator głów-

nego przewietrzania do atmosfery. W takim przypadku, w krótkim okresie, możliwy będzie

wzrost gazów pożarowych w powietrzu kopalnianym wydalanym do atmosfery. Stan taki nie

wpłynie negatywnie na stan środowiska naturalnego w bezpośrednim otoczeniu wentylatorów

głównego przewietrzania.

1.1.5.3. Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Klasę zagrożenia wybuchem pyłu węglowego określa się na podstawie:

badań pyłu węglowego pobranego z czynnych wyrobisk górniczych,

określenia stref występowania niebezpiecznego pyłu węglowego,

określenie miejsc możliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego.

Ocenę tego zagrożenia przeprowadza się wyłącznie na podstawie badań w czynnych

polach eksploatacyjnych, drążonych wyrobiskach węglowych.

Dla obszaru złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” podstawą prognozy zagrożenia są

tylko zaliczenia do odpowiednich klas pokładu eksploatowanego w kopalniach sąsiadujących.

Wykaz wraz z zaliczeniem do odpowiedniej klasy przedstawiono w tabeli 1.6.


31


Tabela 1.6

Zestawienie pokładów z zaliczaniem do klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego

w kopalniach sąsiadujących ze złożem „Brzezinka 3”

Złoże „Wesoła” Złoże „Mysłowice” Złoże „Niwka-

Modrzejów”

POKŁAD

Klasa zagrożenia

wybuchem pyłu

węglowego

POKŁAD

Klasa zagrożenia

wybuchem pyłu

węglowego

POKŁAD

Klasa zagrożenia

wybuchem pyłu

węglowego

510 B 510 B 510 B

Na podstawie powyższych zaliczeń można oczekiwać w przewidzianym do eksploata-

cji pokładzie 510 zagrożenia pyłowego klasy B. Pokład 510 w nowych partiach (polach)

w miarę udostępnienia i dostatecznego rozcięcia, zostanie przebadany i na podstawie uzyska-

nych wyników kopalnia każdorazowo wystąpi o zaliczenie poszczególnych partii (pól) do

odpowiedniej klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego.

Stan zagrożenia wybuchem pyłu węglowego nie ma bezpośrednio wpływu na stan in-

frastruktury powierzchniowej i środowiska naturalnego.

1.1.5.4. Zagrożenie wyrzutami gazów i skał

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia

14.06.2002r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych, do kategorii skłon-

nych do występowania wyrzutów metanu i skał zalicza się pokłady węgla kamiennego lub ich

części, w których metanonośność wynosi powyżej 8 m3/tonę. Wyniki badań desorpcji wska-

zują, że w złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3” tj. do głębokości 1050 m maksymalne,

stwierdzone wskaźniki desorpcji węgli są znacznie niższe od wartości granicznych przyjmo-

wanych dla węgli zdolnych do wyrzutów gazów i skał, tj. ΔP2>120 mm H2O

i V2p.>0.75 cm3/gcsw. Biorąc to pod uwagę, pokłady złoża „Brzezinka 3” można określić,

jako niezagrożone wyrzutami gazów i skał.

Stan zagrożenia wyrzutami gazów i skał nie ma wpływu na stan infrastruktury po-

wierzchniowej i środowiska naturalnego.


32


1.1.5.5. Zagrożenie metanowe

Zgodnie z obowiązującym w zakresie kwalifikacji pokładów do kategorii zagrożenia

metanowego, Rozporządzeniem MSWiA z dnia 14.06.2002r. w sprawie zagrożeń naturalnych

w zakładach górniczych (Dz.U. Nr 94, poz. 841), udostępnione pokłady lub ich części zalicza

się do kategorii zagrożenia metanowego w zależności od stwierdzonej ilości metanu natural-

nego w m3 na tonę czystej, suchej substancji węglowej.

Na podstawie wyników badań gazowych w granicach złoża „Brzezinka 3” wynika, że

zalegające na głębokościach 730 – 1050 m, przedmiotowe złoże obejmujące pokład 510, cha-

rakteryzuje się obecnością znacznych ilości gazu – metanu, występującego głównie w stanie

związanym fizyko-chemicznie z substancją węglową jako tzw. metan sorbowany. Metan, któ-

ry będzie wydzielał się do wyrobisk w trakcie eksploatacji (kruszenia) węgla, zostanie stam-

tąd usunięty na drodze wentylacji. Decydującym czynnikiem kształtującym stan zagrożenia

metanowego jest stwierdzona badaniami, metanonośność pokładów węgla. Metanonośność

pokładu 510 stanowiącym złoże „Brzezinka 3” jest zróżnicowana, co w głównej mierze, uwa-

runkowane jest złożoną strukturą metanową złoża. W granicach złoża metanonośności pokła-

dów węgla wahają się w szerokich granicach od 0,000 - 0,1 m3CH4//tcsw (pokłady niemetano-

we) do 5,831 m3CH4//tcsw (III kategoria ZM). Maksymalną metanonośność stwierdzono

w otworze Brzezinka - 13 (nieidentyfikowany pokład warstw rudzkich na rzędnej ok. - 500 m

npm). Nie stwierdzono pokładów o metanonośnościach powyżej 8,0 m3

CH4//tcsw, kwalifiku-

jących je do IV kategorii zagrożenia metanowego.

1.1.5.6. Zagrożenia wodne

Stopnie zagrożenia wodnego

Złoże „Brzezinka 3” nie posiada dotąd zaliczenia do poszczególnych stopnia zagro-

żenia wodnego. Na podstawie analizy warunków hydrogeologicznych należy sądzić, że złoże

węgla kamiennego „Brzezinka 3”, na etapie wykonywania robót badawczych – udostępniają-

cych z powierzchni, zostanie zaliczone generalnie do II stopnia zagrożenia wodnego (m. in-

nymi ze względu na możliwość wystąpienia nierozpoznanych, zawodnionych uskoków),

a w obrębie stumetrowej strefy od spągu utworów nadkładu czwartorzędowego, do III stopnia

zagrożenia wodnego. Na podstawie art. 118 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.


33


Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. nr 163, poz. 981), zaliczenia złoża lub jego części do

odpowiednich stopni zagrożenia wodnego, dokona Kierownik Ruchu Zakładu Górniczego.

Źródła zagrożenia wodnego

Źródłami zagrożenia wodnego w kopalni mogą być:

cieki i zbiorniki powierzchniowe,

zawodnione utwory nadkładu,

zawodnione utwory serii złożowej karbonu,

uskoki i szczeliny wodonośne,

otwory wiertnicze i szyby,

podziemne zbiorniki wodne.

Cieki i zbiorniki powierzchniowe są powierzchniowym źródłem zagrożenia wodnego,

wszystkie pozostałe czynniki są podziemnymi źródłami zagrożenia wodnego.

Charakterystyka powierzchniowych źródeł zagrożenia wodnego

Ze względu na brak występowania na powierzchni złoża „Brzezinka 3” większych cie-

ków oraz zbiorników wodnych, a także dużą głębokość projektowanej eksploatacji oraz zale-

ganie w obrębie nadkładu izolacyjnych warstw o znacznych miąższościach, zbudowanych

z utworów nieprzepuszczalnych i słabo przepuszczalnych, można przyjąć, że cieki i zbiorniki

wodne na powierzchni nie będą stwarzały zagrożenia wodnego dla projektowanych robót

górniczych.

Charakterystyka podziemnych źródeł zagrożenia wodnego

Zawodnione utwory nadkładu - czwartorzęd

Utwory czwartorzędu zalegają bezpośrednio na karbonie na całej powierzchni złoża,

z tym, że nie wszędzie na stropie karbonu zalegają utwory przepuszczalne czwartorzędu.

Ocenia się, że na powierzchni obejmującej około 50 % obszaru złoża „Brzezinka 3”, głównie

w jego części północnej, istnieją dogodne warunki infiltracji wód opadowych

i czwartorzędowych w głąb górotworu karbońskiego. Dogodne warunki infiltracji występują

także w strefach dużych, nieciągłych zaburzeń tektonicznych - uskoków: Centralnego oraz

Wanda - Luiza.

Z charakterystyki warunków hydrogeologicznych wynika wniosek, że występujący

w stropie pokładu 510 poziom wodonośny należący do górnośląskiej serii piaskowcowej, nie

będzie stanowił zagrożenia wodnego dla robót górniczych. Roboty górnicze w pokładzie 510


34


prowadzone będą w dużej odległości pod zawodnionymi utworami nadkładu czwartorzędo-

wego. Izolację, projektowanych robót od utworów nadkładu, stanowią utwory karbonu, wy-

stępujące ponad stropem pokładu 510, o ponad 700 m grubości, w obrębie których zalegają

również warstwy nieprzepuszczalnych łupków ilastych i piaszczystych.

Zagrożenie wodne zawodniony czwartorzęd, może sprawiać jedynie w czasie drążenia

upadowych z powierzchni. Zgodnie z obowiązującymi przepisami przyjęto, że utwory nad-

kładu czwartorzędowego, z uwagi na możliwość nagromadzenia się w nim wód, stanowi źró-

dło zagrożenia wodnego. W związku z powyższym w odległości 100 m od stropu utworów

czwartorzędu zostanie wyznaczona strefa III stopnia zagrożenia wodnego.

Karbońskie poziomy wodonośne

Zawodnione piaskowce karbońskie występujące nad pokładem 510, będą źródłem do-

pływu wody do drążonych wyrobisk górniczych. Występowały będą zawilgocenia i wykro-

plenia oraz lokalnie wycieki lub sporadycznie wypływy o różnym natężeniu z ociosów, stropu

oraz spągu wyrobiska. Biorąc pod uwagę wieloletnie doświadczenia sąsiednich kopalń: KWK

„Niwka- Modrzejów” i KWK „Wesoła”, stwierdza się, że nie będzie to powodować zagroże-

nia dla prowadzonych robót górniczych, a jedynie krótkotrwałe pogorszenie komfortu pracy

załogi. Drenaż wywołany wpływami eksploatacji górniczej pokładu 510, obejmie poziom

wodonośny górnośląskiej serii piaskowcowej (GSP), zalegający w stropie pokładu. Z uwagi

na jego stosunkowo niewielką miąższość i niskie wartości parametrów hydrogeologicznych,

nie będzie on stanowił zagrożenia wodnego dla wykonywanych robót górniczych.

Uskoki i szczeliny wodonośne

Wpływ zawodnionych uskoków na możliwość występowania zagrożenia wodnego

w wyrobiskach pokładu 510 w złożu „Brzezinka 3”, jest na obecnym etapie rozpoznania trud-

ny do jednoznacznego zdefiniowania. W przedmiotowym złożu występuje kilka większych

uskoków w tym: Centralny i Wanda - Luiza. Ponadto mogą wystąpić nierozpoznane dotąd

uskoki o mniejszych zrzutach wewnątrz większych bloków tektonicznych wydzielonych

przez ww. duże uskoki.

Jedynym uskokiem o stwierdzonej wodonośności jest uskok „Wanda”, zbadany w ob-

szarze górniczym „Wesoła II”. Uskok ten może stwarzać zagrożenie wodne dla robót górni-

czych w przypadku jego niekontrolowanego nacięcia wyrobiskami. Dotychczasowe doświad-

czenia sąsiednich kopalń, uzyskane przy prowadzeniu robót górniczych wzdłuż uskoków


35


wskazują, że należy się liczyć z dopływami wody wzdłuż szczelin uskokowych o max. natę-

żeniu rzędu 0,05 - 0,1 m3/min i ciśnieniu ok. 1,6 MPa.

Poważnych utrudnień związanych z dopływem wody przy przechodzeniu dużych stref

uskokowych, należy się spodziewać w czasie drążenia upadowych z powierzchni, które będą

drążone w obrębie wyżej zalegających, silnie zawodnionych warstw łaziskich, należących do

krakowskiej serii piaskowcowej (KSP).

Dotychczasowe doświadczenia z robót górniczych wykonywanych w omawianym re-

jonie GZW wykazują, że górotwór związany z krakowską serią piaskowcową jest nadal silnie

zawodniony, a występujące na tym terenie w przeszłości wdarcia wody były najczęściej zwią-

zane z przekraczaniem stref uskokowych, w tym wyrobiskami korytarzowymi, przy czym nie

zawsze były to uskoki o dużych zrzutach.

Znane są liczne przykłady wdarć wody do wyrobisk górniczych zaistniałych głównie

w latach 60 przy przechodzeniu stref uskokowych. Największy wypływ o natężeniu docho-

dzącym do max. 62 m3/min nastąpił w dniu 31.03.1964 r. w czasie drążenia pochylni trans-

portowej do szybu Małgorzata, który zlokalizowany jest w odległości ok. 5 km na północy-

wschód od granicy złoża. Wystąpił on na niewielkim uskoku o zrzucie h = 5 m. Z literatury

znane są przypadki kilkakrotnych wdarć wody w KWK „Jan Kanty” w rejonie przejścia

uskoku Przemsza przekopem do partii „C” na poziomie 270 m. W czasie wykonywania robót

górniczych w tym robót korytarzowych - rozpoznawczych prowadzonych w nierozpoznanych

dotąd rejonach, w czasie drążenia upadowych udostępniających złoże „Brzezinka 3”, należy

zatem zwrócić szczególną uwagę na możliwość wystąpienia stref uskokowych, gdyż mogą

one stanowić główne źródło zagrożenia wodnego.

Niezlikwidowane otwory wiertnicze

Otwory badawcze odwiercone w przeszłości z powierzchni w złożu „Brzezinka”, na

podstawie informacji zawartej w kartach otworów, zostały zlikwidowane. W stosunku do czę-

ści otworów brak jest szczegółowych informacji z protokołów dotyczących cementacji rur

osłonowych, kontroli szczelności korków cementowych oraz sposobu likwidacji. W związku

z tym należy takie otwory traktować jako potencjalne źródło zagrożenia wodnego.

Podziemne zbiorniki wodne

W obrębie złoża „Brzezinka 3” nie występują zarejestrowane i kontrolowane dołowe

zbiorniki wodne. Najbliższe zarejestrowane zbiorniki wodne występują na obszarach sąsied-

nich, zlikwidowanych kopalń: „Jan Kanty” oraz „Niwka Modrzejów”.


36


W rejonie północnym, w wyniku zatopienia wyrobisk górniczych KWK „Niwka-

Modrzejów” powstał kompleksowy podziemny zbiornik wodny o pojemności 5,8 mln m3.

Celem utrzymania rzędnej piętrzenia -160 m n.p.m. (tj. w obrębie zbiornika awaryjnego od -

145,0 do -160,0 m n.p.m.) prowadzone jest odwadnianie pompami głębinowymi w szybie

Kazimierz 1. Według stanu na 31.10.2013 r. zwierciadło wody w szybie „Kazimierz 1” znaj-

dowało się na rzędnej -160,73 m n.p.m. Szacowany dopływ do wyrobisk Rejonu „Niwka-

Modrzejów” wyniósł w 2012 r. -10,1 m3/min. Omawiany zbiornik został rozpatrzony, jako

potencjalne źródło zagrożenia wodnego dla projektowanych wyrobisk złoża „Brzezinka 3”.

W protokole nr 12/2008 CZOK z dnia 30.09.2008 r. zespół opiniodawczy stwierdził, że rejon

„Niwka-Modrzejów” nie stwarza zagrożenia wodnego dla KWK „Mysłowice-Wesoła”. Pół-

nocna część złoża „Brzezinka 3” została oddzielona od opisywanego zbiornika filarem bez-

pieczeństwa.

Nad złożem „Brzezinka 3” eksploatowane były płytko zalegające pokłady 215, 216

i 304 byłej kopalni „Przemsza”. Występują tam teraz rozległe zroby w/w pokładów na głębo-

kościach ok. 150 ÷ 200 m p.p.t., które przypuszczalnie są zawodnione. Brak jest bliższych

informacji o stanie zawodnienia tych zrobów. W dokumentacji złoża „Brzezinka” (1996r.)

w sąsiedztwie tych zrobów wyznaczone zostały filary bezpieczeństwa.

Zawodnione zroby odizolowane są od złoża „Brzezinka 3” miąższymi utworami serii

mułowcowej, ale powinny zostać szczegółowo przeanalizowane podczas lokalizowania upa-

dowych udostępniających złoże.

Przeciwdziałania zagrożeniom wodnym

Przeciwdziałanie istniejącym zagrożeniom wodnym polega na rozpoznaniu i likwidacji

źródeł zagrożenia. Drążenie wyrobisk udostępniających oraz przygotowawczych w partiach

niezbadanych poprzedzane jest wykonaniem otworów badawczo - hydrogeologicznych bada-

jące na wybiegu warunki wodne i likwidujące już rozpoznane źródła zagrożenia.

Złoże oraz górotwór przed rozpoczęciem robót górniczych należy zaliczyć

do odpowiednich stopni zagrożenia wodnego. Roboty górnicze w strefach II i III-go stopnia

zagrożenia wodnego należy prowadzić na podstawie technologii bezpiecznego drążenia wyro-

bisk w strefie zagrożenia wodnego pozytywnie zaopiniowanej przez Kopalniany Zespół ds.

Zagrożeń Wodnych i zatwierdzonej przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego. Drążenie

wyrobisk udostępniających oraz przygotowawczych w partiach zagrożonych należy poprze-


37


dzać wykonaniem z pozdiemnych wyrobisk otworów badawczo - hydrogeologicznych o dłu-

gości w zależności od potrzeb ustalonych każdorazowo przez Kierownika Ruchu Zakładu

Górniczego i zaopiniowanych przez Kopalniany Zespół do Spraw Zagrożeń Wodnych.

Wszystkie roboty górnicze w warunkach zagrożenia wodnego należy prowadzić pod

szczególnym nadzorem służby hydrogeologicznej kopalni oraz zgodnie z odpowiednimi

przepisami wykonawczymi do ustawy Prawo geologiczne i górnicze, w tym Rozporządzenia

Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy,

prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego

w podziemnych zakładach górniczych (Dz.U.02.139.1169).

Z analizy warunków hydrogeologicznych i stanu zagrożenia wodnego wynika, że przy

zachowaniu wyżej wymienionych metod jego rozpoznania i zwalczania nie będą one miały

wpływu na możliwość podjęcia eksploatacji, a tym samym nie wpłyną niekorzystnie na sto-

pień wykorzystania złoża.

W ramach profilaktyki przeciw zagrożeniu wodnemu kopalnia przewiduje

prowadzenie niektórych wyrobisk górniczych z zastosowaniem wierconych z podziemnych

wyrobisk otworów wyprzedzających ze względu na słabe rozpoznanie warunków

hydrogeologicznych. Przewiduje się również wykonywanie z wyrobisk górniczych otworów

badawczych z drążonych wyrobisk w celu zlokalizowania ewentualnych stref wodonośnych

(pakiety piaskowców, strefy uskokowe) oraz dla rozpoznania warunków wodnych. Na

bieżąco prowadzona będzie obserwacja zjawisk hydrogeologicznych we wszystkich

drążonych wyrobiskach oraz w wierconych otworach.

1.1.5.7. Zagrożenia radiacyjne naturalnymi substancjami promieniotwórczymi

Naturalnymi źródłami potencjalnego zagrożenia radiacyjnego są:

a) wody dołowe słone i osady z nimi związane ( promieniowane γ),

b) krótkożyciowe produkty rozpadu radonu (promieniowanie α).

W wyrobiskach górniczych w obrębie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”, prowadzone

będą pomiary następujących wskaźników zagrożenia radiacyjnego:

- stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu,

- ekspozycji na zewnętrzne promieniowanie gamma,


38


- sumarycznego stężenia izotopów radu Ra-226 i Ra-228 w wodach kopalnianych,

Z dotychczasowego monitorowania środowiska pracy i możliwości narażenia radiacyjnego

pracowników produktami rozpadu radonu w wyrobiskach sąsiednich złóż eksploatowanych

przez ZG Sobieski wynika, że średnioroczny efektywny równoważnik dawki w poprzednich

latach mieścił się w zakresie wartości 1- 2 mSv. Z powyższego wynika, że nie istnieje

zagrożenie otrzymania rocznego efektywnego równoważnika dawki większej niż 5 mSv,

będącej dolną granicą wartości wyznaczonej dla klasy A zagrożenia radiacyjnego naturalnymi

substancjami promieniotwórczymi.

Wody w dokumentowanym złożu będą w większości wodami, w których sumaryczna

zawartość izotopów radu to jest 226

Ra i 228

Ra będzie przekraczać wartość 1 kBq/m3. Zgodnie

z obowiązującymi przepisami dla stężenia radu w wodach przyjmuje się wartość poziomu

inspekcyjnego w wysokości 300 kBq/m3. W przypadku zaistnienia okoliczności

wymagających oznaczenia radu w osadach, pomiary te wykonane zostaną zgodnie

z obowiązującymi przepisami.

Na podstawie okresowych pomiarów wyżej wymienionych składników zagrożenia w

wytypowanych miejscach kopalni, obliczana będzie skuteczna dawka obciążająca będąca

podstawą do kwalifikacji wyrobisk i stanowisk pracy do klas zagrożenia radiacyjnego.

1.1.6. OPIS UDOSTĘPNIENIA I ZAGOSPODAROWANIA ZŁOŻA

1.1.6.1. Obecny i projektowany sposób udostępnienia złoża


względem górniczym.

Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” będzie stopniowo udostępniane od roku 2017

za pomocą wyrobisk chodnikowych – dwóch upadowych, drążonych z powierzchni. Upadowe

drążone będą z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do osią-

gnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie po ok. 4500 m.

Po udostępnieniu pokładu 510 w północnej części złoża wykonane zostaną pochylnie

o kierunku południowym oraz chodniki rozcinające złoże na parcele i pola eksploatacyjne. Na

etapie robót przygotowawczych wykonane zostaną dla każdej parceli pochylnie dla transpor-

tu, odstawy urobku i przewietrzania, następnie przystąpi się do robót wybierkowych polegają-


39


cych w pierwszym etapie na drążeniu chodników z pozostawieniem filarów węglowych;

w drugim na wybieraniu części pozostawionych filarów w zakresie zapewniającym dotrzy-

manie założonych wskaźników charakterystycznych dla ochrony powierzchni.

Przedstawiony sposób udostępnienia złoża „Brzezinka 3” został zaprojektowany

w dostosowaniu do aktualnego stanu rozpoznania oraz posiadanych informacji geologiczno-

górniczych. W czasie prowadzenia robót udostępniających, w dostosowaniu do bieżącego

stanu rozpoznania uwarunkowań geologiczno-górniczych oraz pozyskiwanych informacji,

może ulec zmianie sposób przysposobienia przedmiotowego złoża do eksploatacji.

1.1.6.2. System eksploatacji kopaliny głównej

Wybór sytemu eksploatacji złoża wynika z przyjęcia za priorytet zasady minimalizacji

wpływów eksploatacji na powierzchnię.

Projektowana przez Zakład Górniczy powołany do wydobywania węgla kamiennego

ze złoża „Brzezinka 3”, eksploatacja górnicza pokładu 510 w latach 2019-2049, w granicach

projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”, prowadzona będzie systemem krótko-

frontowym – chodnikami eksploatacyjnymi z podsadzką hydrauliczną lub zestalaną. Przyjęty

sposób eksploatacji został dobrany ze względu na konieczność zapewnienia minimalnych

wpływów na powierzchnię. System ten polega na wybieraniu złoża systemem krótkofronto-

wym „rib panel extraction” z wykorzystaniem do urabiania węgla kombajnów „continuous

miner” – z pozostawieniem filarów. System eksploatacji będzie przebiegał dwuetapowo:

w pierwszej kolejności drążone są chodniki w obudowie kotwowej z pozostawieniem pomię-

dzy nimi płotów węglowych a następnie, w przyjętym porządku organizacyjnym pozostawio-

ne pasy węgla są przybierane na ustaloną głębokość bez dodatkowej obudowy. W chodniku

eksploatacyjnym podczas eksploatacji pasów węglowych stosowana będzie dodatkowo obu-

dowa hydrauliczna krocząca za postępem kombajnu. W ramach profilaktyki górniczej i ppoż.

przewidywane jest zastosowanie podsadzania wyrobisk z wykorzystaniem pyłów dymnico-

wych, podsadzki samozestalającej się a także innych materiałów, m.in. pochodzących z robót

udostępniających lub wzbogacania węgla. Przedmiotem planowanej eksploatacji jest warstwa

przystropowa pokładu. Pozostałe warstwy będą mogły być zagospodarowane w przyszłości

po dokonaniu szczegółowej analizy wpływów na powierzchnię od dokonanej eksploatacji,

prognozy wpływów projektowanej przyszłej eksploatacji, po uspokojeniu terenu górniczego.


40


Węgiel z przodka, po urobieniu przez kombajn załadowany będzie do wozów odstaw-

czych-samojezdnych, następnie przewieziony zostanie do punktu załadowczego na przeno-

śnik taśmowy, którym wytransportowany zostanie na powierzchnię. Po dokonanej eksploata-

cji wybrany chodnik zostanie otamowany a następnie podsadzony.

1.1.7. ODWADNIANIE ZŁOŻA

Przewidywana wielkość dopływu wód do kopalni

Złoże „Brzezinka 3” zostanie udostępnione za pomocą dwóch równoległych upado-

wych drążonych z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do

osiągnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie ok. 4500 m.

Ze względu na warunki geologiczne występujące w złożu, jego udostępnienie

z powierzchni, będzie się odbywało w warunkach znacznego zawodnienia wyrobisk. Na pod-

stawie dotychczasowego rozpoznania można stwierdzić, że rejon złoża „Brzezinka 3” pod

względem hydrogeologicznych warunków prowadzenia robót górniczych, cechować się bę-

dzie utrudnieniami analogicznymi do tych, spotykanych w kopalniach pozbawionych warstw

nieprzepuszczalnych w nadkładzie. W omawianym rejonie karbon przykryty jest wyłącznie

utworami czwartorzędowymi, niestanowiącymi istotnej przeszkody, na drodze infiltracji wód

opadowych do górotworu karbońskiego.

Przewidywany dopływ do wyrobisk udostępniających z powierzchni

Projektowane upadowe drążone będą w zmiennych warunkach hydrogeologicznych, ja-

kie spodziewane są na ich wybiegu. Długość całkowita projektowanych upadowych wynosi

około lc = 4500 m. Wyróżnić tu można, co najmniej 3 odcinki o różnych warunkach hydro-

geologicznych, a tym samym odmiennych dopływach wody:

I) Odcinek na którym wystąpi bezpośredni kontakt z utworami zawodnionego czwartorzę-

du (długość ok. 300 m) - odcinek I o długości około l1 = 300 m. Prognozowany dopływ

dla upadowych na odcinku I wyniesie około Q1 = 3,220 m3/min.

II) Odcinek położony w strefie stropowej utworów karbonu (przyjęto odległość do 100 m

poniżej stropu karbonu) - odcinek II o długości około l2 = 500 m. Prognozowany do-

pływ dla upadowych na odcinku II wyniesie około Q2 = 1,200 m3/min.


41


III) Odcinek położony w karbonie na większych głębokościach (przyjęto głębokość więk-

szą niż 100 m od stropu karbonu - odcinek III o długości około l3 = 3700 m. Prognozo-

wany dopływ dla upadowych na odcinku III wyniesie około Q3 = 0,300 m3/min.

Należy podkreślić, że poszczególne poziomy wodonośne przedzielone są warstwami

słabo przepuszczalnymi, co w praktyce ograniczy wpływ projektowanych upadowych na za-

sięg leja depresji. Projektowany sposób wykonania upadowych (częściowe uszczelnienie gó-

rotworu wzdłuż upadowych) ograniczy możliwość przepływu wody wgłąb górotworu (wzdłuż

wykonanych upadowych).

Całkowity, prognozowany dopływ do upadowych udostępniających wyniesie:

Qc = Q1 + Q2 + Q3 = 3,220 + 1,200 + 0,300 = 4,720 m3/min.

W miejscach koncentracji dopływu naturalnego, planuje się selektywne ujęcie wód

dopływających do upadowych i wykorzystanie ich do potrzeb technologicznych zakładu gór-

niczego. Prognozuje się, że w upadowych ujęte zostaną wody w ilości 4,2 m3/min. Ujęta

woda będzie miała parametry pozwalające na jej wykorzystanie do celów przemysłowych

(technologicznych). Jakość tych wód nie będzie spełniała wymagań określonych dla wody

przeznaczonej do spożycia (podwyższone zasolenie, zanieczyszczenia migrujące z po-

wierzchni terenu). Ujęta woda będzie wykorzystywana głównie do zasilania oraz uzupełniania

obiegów chłodzących, zraszania urobku, hydrotransportu itp.

Należy podkreślić, że upadowe po wydrążeniu i wykonaniu obudowy, będą częściowo

izolowane od górotworu, co istotnie zmniejszy dopływ wody do wyrobisk górniczych po uru-

chomieniu eksploatacji. Prognozowany dopływ z rejonu upadowych do rejonu eksploatacji

złoża, ograniczy się do wielkości poniżej 0,52 m3/min.

Przewidywany dopływ do wyrobisk przygotowawczych i eksploatacyjnych

Wielkość dopływu wód podziemnych do wyrobisk górniczych (przygotowawczych

i eksploatacyjnych) oszacowano na poziomie

Q = 0,026 m3/s = 1,57 m

3/min.

Uwzględniając prognozowany dopływ do upadowych po ich wykonaniu na poziomie

0,52 m3/min oraz obliczony powyżej dopływ do wyrobisk eksploatacyjnych wynoszący mak-

symalnie 1,57 m3/min, całkowity dopływ wód kopalnianych w rejonie projektowanej eks-

ploatacji złoża wyniesie około 2,1 m3/min.

Dopływ do wyrobisk eksploatacyjnych będzie zależał od wielkości rozcięcia złoża

i w miarę postępu robót, w związku z postępującym odwodnieniem i związanym z tym sczer-


42


pywaniem zasobów statycznych, dopływ do wyrobisk będzie stopniowo malał. Również zna-

czący wpływ na malejący dopływ wód do upadowych będzie miała hydroizolacja od zawod-

nionego górotworu w wyniku zastosowania środków izolacyjnych (mineralnych, chemicz-

nych) wtłaczanych z wyrobiska wyprzedzająco przed czoło drążonego przodka, zgodnie

z opracowaną technologią likwidacji zagrożenia wodnego w trakcie drążenia upadowych udo-

stępniających. Zastosowanie izolacji wodnej upadowych od stwierdzonych poziomów wodo-

nośnych - poza okresem ich drążenia - nie naruszy ich własności, rozprzestrzenienia, zasobów

wodnych. Nie przewiduje się, po wydrążeniu upadowych i ustabilizowaniu warunków wod-

nych w górotworze wystąpienia lejów depresji oraz nie przewiduje się obniżenia poziomu

czerpania wody z istniejących ujęć wody.

W trakcie eksploatacji Złoża „Brzezinka 3”, całkowity dopływ wód kopalnianych

wyniesie około 6,3 m3/min.

Odwodnienie kopalni będzie odbywało się poprzez pompownie lokalne do przepom-

powni rejonowych, stamtąd do zespołu osadników głównych przy pompowni głównej.

W osadnikach głównych wody pochodzące z dopływu naturalnego i wody technologiczne

(m.in. z podsadzki hydraulicznej) będą klarowane z zawiesiny. Wstępnie oczyszczone wody

dołowe będą pompowane do osadnika na powierzchni, skąd po oczyszczeniu z zawiesiny bę-

dą odprowadzane ciekiem Przyrwa do rzeki Przemszy.

Uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie wylotu (urządzenia wodnego)

do koryta cieku Przyrwa prowadzącego wody do rzeki Przemszy wymaga uzgodnienia wa-

runków technicznych projektowanego wylotu z administratorem odbiornika.

Uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie wód dołowych do koryta

cieku Przyrwa prowadzącego wody do rzeki Przemszy nastąpi po uzyskaniu pozwolenia

wodnoprawnego na odwodnienie zakładu górniczego.

Gospodarka wodno-ściekowa zakładu górniczego zarojektowana zostanie zgodnie

z obowiązującymi przepisami prawa oraz przy zachowaniu dopuszczalnych warunków w za-

kresie odprowadzania ścieków przemysłowych (wód kopalnianych) do wód powierzchnio-

wych.


43


1.1.8. PRZEWIDYWANA WIELKOŚĆ WYDOBYCIA WĘGLA KAMIENNEGO ORAZ

SPOSÓB JEGO WYKORZYSTANIA

Według opracowanych szczegółowych harmonogramów eksploatacji do połowy roku

2049, przewiduje się prowadzenie wydobycia węgla w jedynym, przemysłowym pokładzie

złoża - pokładzie 510, w warstwie przystropowej. Zgodnie z tym harmonogramem na wnio-

skowany okres obowiązywania koncesji t.j. do 2050 r., przewiduje się prowadzenie eksploat-

acji praktycznie na całej powierzchni złoża, za wyjątkiem 4 parcel nr: 801, 802, 1001/1

i 1002/1, zaliczonych do nieprzemysłowych.

Parcele nr 801, 802 położone są w północnej części złoża, w małej odległości od do-

łowego zbiornika wodnego w zrobach zatopionej KWK „Niwka – Modrzejów”, to jest w od-

ległości mniejszej niż ok. 100 m, gwarantującej jednak uniknięcie możliwości wystąpienia

zagrożenia wodnego. W związku z powyższym ustanowiono filar bezpieczeństwa od zbior-

nika wodnego, w obrębie którego nie będzie prowadzona eksploatacja górnicza. Z tego tytułu

do zasobów nieprzemysłowych zaliczono zasoby parcel 801 i 802 (1 487 tys. ton - 1,64%

ogółu zasobów bilansowych).

Parcele nr 1001/1 i 1002/1 położone są w zachodniej części złoża, silnie zuskokowa-

nej w bezpośredniej strefie uskoku Wanda, co jest istotnym utrudnieniem dla podjęcia w ich

obrębie eksploatacji górniczej. Z tego tytułu do zasobów nieprzemysłowych zaliczono zasoby

parcel 1001/1 i 1002/1 (1 122 tys. ton - 1,24% ogółu zasobów bilansowych).

W obrębie złoża „Brzezinka 3” wg ustaleń Programu Zagospodarowania Złoża (PZZ),

występują udokumentowane zasoby przemysłowe węgla kamiennego w ilości ogółem

90,8 mln ton, w tym zasoby operatywne w ilości 25,5 mln ton zalegające w warstwie przy-

stropowej pokładu 510, które są przewidywane do eksploatacji w latach 2015 – połowa 2049.

Wielkość ta, przy planowanym poziomie wydobycia w ilości 0,5 – 1,3 mln ton rocznie, za-

pewnia wystarczalność wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych, w wnio-

skowanym okresie obowiązywania koncesji, to jest do 2050 r.

Eksploatację górniczą zaplanowano w partiach pokładu 510, charakteryzujących się

miąższościami powyżej 1,5 m które spełniaja inne uwarunkowania techniczno – ekonomicz-

ne, w tym aspekty dotyczące ochrony środowiska, powierzchni i zagrożeń naturalnych.

Uwzględniono również opłacalność prowadzenia wydobycia w wytypowanych partiach złoża.

Projektowana eksploatacja górnicza umożliwia podjęcie w przyszłości eksploatacji

warstwy środkowej i przyspągowej pokładu 510.


44


1.1.9. PRZEWIDYWANA WIELKOŚĆ WYDOBYCIA KOPALINY TOWARZYSZĄCEJ

ORAZ SPOSÓB JEJ WYKORZYSTANIA

W obrębie złoża „Brzezinka 3” poza węglem kamiennym, występuje metan z węgla

kamiennego, jako kopalina towarzysząca, nadająca się do przemysłowego wykorzystania.

Zasoby bilansowe metanu jako kopaliny towarzyszącej w złożu „Brzezinka 3”, obliczono

w obrębie strefy złożowej tj. części złoża gdzie występują pokłady o metanonośności powyżej

2,5 m3

CH4//tcsw, a średnie metanonośności są wyższe od metanonośności resztkowej, określo-

nej dla złoża na 1,050 m3

CH4//tcsw. W strefie tej przewiduje się, prowadzenie wydobycia me-

tanu przez kopalnię.

Obliczone zasoby bilansowe metanu sorbowanego jako kopaliny towarzyszącej w złożu

„Brzezinka 3” do głębokości spągu pokładu 510 (max głębokość ok. 1050 m), ustalone

w kategoriach rozpoznania C wynoszą ogółem 134,052 mln m3

CH4 i mogą być w przyszłości

przedmiotem eksploatacji poprzez system odmetanowania kopalni.

Na podstawie stopnia wykorzystania metanu występującego w złożach węgla kamien-

nego kopalń Kompani Węglowej szacowane wykorzystanie wydzielającego się metanu ocenia

się w wysokości do 20-24% (dane za 2009r.)

W wyniku weryfikacji prognozowanej metanośności badaniami przeprowadzonymi na

próbach pobranych bezpośrednio z drążonych wyrobisk, oznaczeniu metanowości bez-

względnej charakterystycznej dla określenia wielkość źródła emisji metanu ze złoża, niewy-

klucza się możliwości rozbudowania systemu odmetanowania o ujmowanie metanu bezpo-

średnio ze złoża. W takim przypadku możliwe będzie zwiększenie ilości metanu wydobytego

ze złoża i poprawienie wskaźnika jego wykorzystania.

Dla przedmiotowego przedsięwzięcia, z uwagi na projektowany system eksploatacji,

nie projektuje się dołowych ujęć metanu.

Wydzielający się metan do wyrobisk górniczych odprowadzany będzie wraz ze zuży-

tym prądem powietrza do wentylatora głównego przewietrzania. W dyfuzorach wentylatorów

głównego przewietrzania zabudowane będą ujęcia powietrza kopalnianego (MWENT), któ-

rymi powietrze kierowane będzie do instalacji utylizacyjnej metanu. Podstawowymi urządze-

niami umożliwiającymi utylizację metanu z powietrza kopalnianego są:

- urządzenie do pobierania i przesyłu gazów (powietrza z metanem) - MWENT,


45


- reaktor spalający metan z MWENT - TFRR,

- wymiennikownia dla odzysku ciepła z gazów spalinowych lub generatory do pro-

dukcji energii elektrycznej,

- emiter gazów – spalin z reaktora do atmosfery (komin).

Utylizacja metanu z powietrza kopalnianego przeprowadzona zostanie w termicznym

reaktorze przepływowo-rewersyjnym TFRR.

Przykładowym, polskim rozwiązaniem technicznym jest IUMK-100 autorstwa Kon-

sorcjum Utylizacji Metanu z Pokładów Węgla: AGH, Politechniki Wrocławskiej i Uniwersy-

tetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (rys. 3). Instalacja ta pracuje w skali półprzemy-

słowej na szybie VI kopalni JAS-MOS w Jastrzębiu Zdroju. Do końca 2015r ma zostać wy-

konany projekt instalacji przemysłowej IUMK 1000 o mocy cieplnej 1MW, która będzie

umożliwiała także produkcję energii elektrycznej.

Nie wyklucza się możliwość zastosowania technologii australijskiej dla wykorzysta-

nia, jako paliwa powietrza wentylacyjnego MWENT o niskiej zawartości metanu. Instalacje

takie pracują od 1994r.

Przedstawiona koncepcja zagospodarowania i utylizacji metanu z powietrza wentyla-

cyjnego projektowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” w termicznym reaktorze rewer-

syjnym TFRR jest na wskroś innowacyjna ekologicznie i energetycznie.

Rys. 3. Schemat instalacji pozyskania i utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego (opra-

cowany przez Konsorcjum Utylizacji Metanu z Pokładów Węgla).


46


1.1.10. ZAGOSPODAROWANIE POWIERZCHNI

Zakład Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany zostanie w Mysłowicach pomiędzy ul.

Cmentarną i Piaskową – część południowa oraz ul. Piaskową w kierunku autostrady A4 –

część północna (załącznik 3).

Część północna:

Działki 1149/150, 1150/150, 1151/150, 281/149, 850/154, 1555/147, 1557/149,

1561/149, 1559/149, 1552/146, 1554/147, 1556/149, 1558/149, 1560/149,

151, 152

Część południowa:

Działki: 307/42, 157/42, 160/37, 168/43, 166/43, 164/43 - Zakład Przeróbki Węgla

„Brzezinka” (Haldex S.A.) oraz 311/42, 214/42, 312/42, 313/42, 303/42.

Razem części południowa i północną stanowią działki o powierzchni łącznej 11,5 ha.

W części północnej ZG „Brzezinka 3” zlokalizowane zostaną (załącznik 3):

- wloty do upadowych udostępniających złoże „Brzezinka 3”,

- wentylatory głównego przewietrzania (1,2), kubatura 2 x 480 m3

- główna rozdzielnia elektryczna (3), kubatura 840 m3

- instalacja do utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego (25), kubatura 1464 m3

- budynek administracyjny wraz z dyspozytorniami, biurami działów ruchu (8), kubatu-

ra 2400 m3

- budynek z pomieszczeniami biur oddziałów, lampownią, markownią i wydawaniem

środków ochrony osobistej (6), kubatura 3648 m3

- budynek pomieszczeń socjalnych dla załogi obejmujących szatnię i łaźnię (7), kubatu-

ra 4200 m3

- magazyn dla materiałów i urządzeń transportowanych na dół, niezbędnych do produk-

cji (4,) kubatura 3120 m3

Pomieszczenia socjalne zaprojektowane zostaną dla pomieszczenia 500 pracowników

zakładu górniczego.

W części południowej, bezpośrednio przy ul Piaskowej planowany jest dwupoziomo-

wy parking o powierzchni zabudowy 1728m2 i kubaturze 10368m

3 na 128 samochodów oso-


47


bowych dla zatrudnionych pracowników. Parking dla jednośladów o powierzchni zabudowy

384 m2

na 128 stanowisk, planowany jest w części północnej przy ul. Piaskowej.

W części południowej planuje się usytuować ponadto:

- zbiornik podsadzkowy wraz z punktem poboru pyłów dymnicowych (pyłów) z cy-

stern w obiegu zamkniętym (10), kubatura ok.672 m3,

- budynek zarządu, kubatura ok.1000 m3,

- magazyn węgla konfekcjonowanego (13), kubatura ok.2880 m3,

- hala konfekcjonowania węgla wraz z magazynem (14), kubatura ok.1260 m3

- warsztaty naprawcze i garaż pojazdów dołowych (22), kubatura ok.3960 m3

- warsztat elektryczny, automatyki i teletechniki (19), kubatura ok.1088m3

- budynek kopalnianej stacji ratownictwa górniczego (23), kubatura ok.1584m3

- zbiorniki wody podsadzkowej i osadniki (12), kubatura ok. 10176m3

Wydobyty węgiel zostanie wytransportowany na powierzchnię upadową w części po-

łudniowej, będącą odgałęzieniem od upadowej wydobywczej. Stąd taśmociągiem napo-

wietrznym urobek skierowany zostać może bezpośrednio do załadunku na wagony lub do

sortowni dla uzyskania zadanych sortymentów lub na zwał węgla o pojemności do ok.

150 000 ton. Planuje się konfekcjonowanie części wydobytego węgla w hali usytuowanej

przy sortowni. Konfekcjonowany węgiel magazynowany może być w hali konfekcyjnej lub

w magazynie węgla paczkowanego. Łącznie magazyny pomieszczą do 2 000 ton węgla pacz-

kowanego w workach po 20 kg, co stanowi ok. 2400 europalet. Projektowana jest także drob-

na sprzedaż na samochody węgla konfekcjonowanego i węgla luzem. Część „produkcyjna”

Zakładu Górniczego zlokalizowana będzie na nieruchomościach i obiektach użytkowanych

dotychczas przez Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka” (Haldex S.A.). Planowana jest kom-

pleksowa modernizacja obiektów istniejących do projektowanej działalności. Część obiektów

zostanie wyburzona.

Skomunikowanie ZG „Brzezinka 3”:

- drogi:

- samochody osobowe (załoga) dojazd od ul. Piaskowej,

- samochody ciężarowe: od tzw. drogi technologicznej użytkowanej obecnie

przez Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka” (planowana przebudowa ulicy


48


przez Inwestora) lub od południa ul. Cmentarną po wykonaniu połączenia

z rozjazdem przy hali Panattoni,

- kolej – aktualnie istniejące połączenie obsługiwane przez CTL. Firma CTL jest zainte-

resowana świadczeniem usługi jako przewoźnik.

Skomunikowanie ZG „Brzezinka 3” zarówno z głównymi trasami komunikacyjnymi

kraju przez istniejące szlaki komunikacyjne do Wschodniej Obwodnicy GOP, a następnie do

autostrada A4, jak i kolejowymi (dostęp do torów CTL) odbywać się będzie w zgodzie z ob-

owiązującymi przepisami prawa, bez przekroczenia dopuszczalnych norm oraz z zastosowa-

niem technologii ograniczających negatywny wpływ przedsięwzięcia na środowisko.

Za pomocą komunikacji kołowej przewidywany jest transport części urobku oraz do-

jazd pracowników (około 500 osób). Komunikacja kołowa odbywać się będzie za pomocą

istniejących dróg publicznych oraz po terenach, które w istniejących miejscowych planach

zagospodarowania przestrzennego lub Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

przestrzennego są dozwolone lub przeznaczone są na funkcje komunikacji

Skomunikowanie kolejowe ZG „Brzezinka 3” odbędzie się w oparciu o obowiązujące

normy i regulaminy ustalone dla obecnie działającego Zakładu Przeróbki Węgla „Brzezinka”.

Projektowana produkcja w wysokości 3600 ton na dobę nie wymaga rozbudowy istniejącej

infrastruktury kolejowej a jedynie jej modernizacji.

1.1.11. PROGNOZA PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH PRODUKTU HANDLOWEGO

WRAZ Z OCENĄ MOŻLIWOŚCI ZBYTU

Ocenę rodzaju i jakości kopaliny w złożu „Brzezinka 3” przeprowadzono

w dokumentacji geologicznej, w oparciu o wyniki analiz chemiczno-technologicznych

wykonanych na próbach z otworów wiertniczych. W złożu występują węgle energetyczne

typu 31 i 32 o niskiej zawartości siarki całkowitej.

Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” charakteryzuje się następującymi parametrami

jakościowymi:

zawartość popiołu - od 3,51 do 22,44 średnia 12,27 %

wartość opałowa - od 22 696 do 30 051 średnia 26 844 kJ/kg

zawartość siarki - od 0,21 do 0,76 średnia 0,39 %


49


gęstość przestrzenna - od 1,33 do 1,40 średnia 1,37 t/m3

Wegiel kierowany do sortowni będzie sortowany do następujących sortymentów:

0 – 8 mm - miały

10 – 25 mm - groszek do konfekcjonowania,

8 – 30 mm - groszek

30 – 50 mm - orzech

> 50 mm - kęsy

Węgiel z pokładu 510 jest bardzo dobrym paliwem dla odbiorców spalających węgle

w celach energetycznych. Niespiekające węgle typu 31 są cenione ze względu na dłuższą ży-

wotność palenisk i rzadszą konieczność ich oczyszczania z nagaru. Prócz energetyki przemy-

słowej węgiel produkowany ze złoża „Brzezinka 3” będzie głównie przeznaczony dla odbior-

ców detalicznych. Istotne znaczenia ma tu węgiel gruby, cechujący się wysoką kaloryczno-

ścią, niską zawartością siarki oraz popiołu, który ze względu na doskonałe parametry spala-

nia, jest doskonałym paliwem do celów grzewczych stosowanych w gospodarstwach domo-

wych.

Węgiel z pokładu 510 będzie poszukiwanym produktem przez firmy produkujące mie-

szanki węgli z uwagi na posiadaną wysoką jakość energetyczną (wysoką wartość opałową,

niską zawartość siarki i popiołu).

1.1.12. TECHNOLOGIA UZYSKANIA PRODUKTU HANDLOWEGO

Węgiel po przetransportowaniu na powierzchnię przenośnikami taśmowymi zlokali-

zowanymi w upadowej wydobywczej poddany zostanie sortowaniu poprzez kruszenie na kru-

szarkach w budynku nr 15 - załacznik 3, (występujące ewentualne pylenie neutralizowane

będzie poprzez zabudowane zraszacze na zasypie węgla) i przesiewanie na zespole przesie-

waczy o wydajności ok 300 t/h, po czym zostanie przetransportowany:

1. do konfekcjonowania w budynku nr 14 (sortymenty -groszki),

2. do załadunku na wagony (w zależności od zapotrzebowania) z zastosowaniem zrasza-

czy. Załadunek i obsługa bocznicy kolejowej prowadzone będą w oparciu o aktualnie

funkcjonujące i obowiązujące regulaminy zapewniające bezpieczeństwo,

3. do załadunku na samochody ciężarowe,


50


4. na zwałowisko do sprzedaży drobnicowej. Ze zwałowiska węgiel będzie ładowany za

pomocą ładowarek kołowych. Przewiduje się wydajność urządzeń do 300t/h.

Na całej długości ciągu technologicznego zastosowane zostaną odpowiednie technolo-

gie celem ograniczenia emisji hałasu i pylenia.

Produktem końcowym będzie węgiel w następujących sortymentach:

0 – 8 mm - miały

10 – 25 mm - groszek do konfekcjonowania,

8 – 30 mm - groszek

30 – 50 mm - orzech

> 50 mm - kęsy

1.1.13. WALORYZACJA ŚRODOWISKA

Obszar objęty waloryzacją położony jest w południowej części miasta Mysłowice na te-

renie osiedli: Powstańców Śląskich, Zawadzkiego oraz dzielnicach Brzęczkowice, Brzezinka,

Kosztowy, Larysz i Hajdowizna. Od północnej strony obszar graniczy z Sosnowcem, a od

wschodniej z Jaworznem.

Zbiorowiska leśne

Waloryzowany obszar pod względem występowania siedlisk przyrodniczych jest mocno

zróżnicowany i zniekształcony. Z jednej strony występuje tu gęsta zabudowa mieszkaniowa

i droga szybkiego ruchu, z drugiej zaś połacie różnych zbiorowisk leśnych, grunty orne, tere-

ny śródpolne oraz nieużytki. Szata roślinna jest niejednorodna, a kompleksy leśne, dawniej

zwarte stanowiące jednolity ekosystem, są mocno rozdrobnione i odizolowane. W północno –

zachodniej części badanego obszaru znajdują się Lasy Mysłowickie, natomiast w południowej

części - Lasy Ławecko-Dziećkowickie. Pomimo, iż większa cześć lasów była sadzona na

niewłaściwym stanowisku, w obrębie nich można wyodrębnić kilka typów siedlisk przyrodni-

czych:

1. Lasy mieszane świeże, w których drzewostan tworzą głównie dęby szypułkowe, sosny

buki, z domieszką brzozy, grabu, lipy, klonu, modrzewia i osiki. Podszyt złożony jest

z jarzębiny, trzmieliny i kruszyny


51


2. Lasy mieszane wilgotne, w których drzewostan tworzą dęby szypułkowe, buki, klony,

z mniejszym udziałem świerków i brzóz i sosen.

3. Lasy świeże - warstwę drzew tworzą głównie dęby i buki, z domieszką lip, klonów po-

spolitych i jaworów, grabów, osik i modrzewi. W poszycie występuje: leszczyna, trzmie-

lina, jarzębina, kalina, kruszyna i bez czarny.

4. Lasy wilgotne, w którym drzewostan budują dęby szypułkowe, jesiony, olsze czarne,

wiązy szypułkowe, oraz kruszynami, trzmielinami i czarnymi bzami w podszycie.

5. Bory wilgotnych mieszanych - z warstwą drzew złożoną z sosen, z domieszką brzóz, dę-

bów i osik, oraz krzewiastymi wierzbami i kruszynami w podszycie. Duża wilgotność

tych zbiorowisk powoduje, że warunki dla rekreacji zalicza się do niekorzystnych.

6. Bory mieszane świeże - z warstwą drzew złożoną z sosen, dębów szypułkowych i brzóz,

a w niższym piętrze również osiki. Powstają na podłożu piaszczysto-gliniastym. Warstwa

krzewów, w której dominuje jarzębina, kruszyna, podrost gatunków drzewostanu, a na

żyźniejszych siedliskach również leszczyna - jest dobrze rozwinięta.

7. Olsów jesionowych, zajmujących siedliska żyzne, bagienne, z bardzo płytką lub płytką,

ruchomą wodą gruntową o odczynie obojętnym lub zasadowym. Siedlisko to często sta-

nowi przejście do lasu wilgotnego. Drzewostan tworzą głównie jesion i olsza czarna.

Podszyt w olsach jesionowych jest złożony z czeremchy zwyczajnej i bzu czarnego.

8. Lasy mieszane bagienne – rozwijają się na podłożach bagiennych, z warstwą drzewosta-

nu tworzoną przez olchy czarne, sosny, z domieszką świerków, brzóz omszonych i dę-

bów szypułkowych.

Las Mysłowicki zbudowany jest głównie z lasów liściastych i mieszanych oraz zbioro-

wisk borów mieszanych. Walorem przyrodniczym obszaru jest różnorodność typów holoceń-

skich form, począwszy od nieckowatych dolinek, wąwodołów, parowów do głębokich wcio-

sów. Lasy te mają duże znaczenie dla utrzymywania właściwego reżimu hydrologicznego.

W lasach mysłowickich znajduje się obszar źródliskowy Boliny Pd.II. Odmienny charakter

ma sieć hydrograficzna w lasach słupeckich, gdzie cały teren leśny jest silnie przekształcony

w wyniku eksploatacji węgla kamiennego, a dawnej rud darniowych. Naturalne walory strefy

źródliskowej Brzęczkowickiego Potoku i Słupnej, obejmującej północne i północno –

wschodnie zbocza skałki zostały utracone w wyniku ciągłej eksploatacji surowców.


52


Rys. 4. Siedliska leśne występujące w obrębie inwentaryzowanego terenu

(żródło: „Opracowanie ekofizjograficzne dla miasta Mysłowice”)

Lasy Ławecko-Dziećkowickie będące pod wpływem prowadzonej działalności górni-

czej charakteryzują się licznymi deniwelacjami terenu, prowadzącymi do zalegania wód grun-

towych i występowania naturalnych podmokłości terenu. Nieprzepuszczalne utwory ilaste

sprawiają, że na tak ukształtowanym podłożu dominują zbiorowiska o charakterze lasów mie-


53


szanych wilgotnych, oraz borów mieszanych wilgotnych i bagiennych. Gdzieniegdzie poja-

wiają się płaty zbiorowiska olsu typowego i olsu jesionowego, z przeważającym udziałem

olszy czarnej. W runie spotyka się płaty konwalii majowej, a w podszycie kalinę koralową

i kruszynę pospolitą.

Na terenie otwartym w pobliżu zabudowy występują powierzchnie naturalnej sukcesji.

Na siedliskach suchych dominują brzozy, sosny i dęby szypułkowe, a na siedliskach wilgot-

nych i świeżych występują brzozy, osiki i wierzby. Pozostałe zadrzewienia zostały „sztucz-

nie” ukształtowane przez człowieka poprzez wprowadzenie gatunków niewłaściwych dla na-

turalnych siedlisk, głównie obcego pochodzenia oraz zastosowanie monokultur świerkowych.

Odrębną grupę stanowią zbiorowiska na obszarach rekultywowanych w kierunku leśnym,

gdzie konieczne jest wykonywanie zabiegów nawożeniowych, oraz stosowanie odpowiednie-

go doboru gatunków, stanowiących tzw. przedplon.

Nieleśne zbiorowiska półnaturalne i użytki rolne

Do użytków rolnych zaliczyć można pola uprawne, pastwiska i kompleksy łąk kośnych

oraz rzadziej sady i większe gospodarstwa ogrodnicze. Występują tu nitrofilne zbiorowiska

pól uprawnych łąk i pastwisk.

Ekosystemy łąk i pastwisk występują w środkowej części omawianego złoża oraz na te-

renie lasów Ławecko-Dziećkowickich oraz w dolinie rzeki Przemszy.

Najcenniejszymi pod względem przyrodniczym są łąki wilgotne i bagienne o bardzo

bogatej szacie roślinnej, rozwijające się na słabo przepuszczalnym podłożu, w dolinach cie-

ków wodnych i w sąsiedztwie zbiorników wodnych, natomiast pod względem gospodarczym

łąki świeże, występujące na podłożu gliniastym. Dzięki regularnemu koszeniu i prawidłowym

zabiegom użytkowym często na terenach łąk pojawiają się gatunki roślin objęte ochroną

prawną.

Na terenie zbiorowiska łąk wilgotnych i podmokłych - Rzutna, znajdującego się w la-

sach Ławecko-Dziećkowickich występują rozległe kępy kośćca żółtego (Iris pseudacorus)

i ostrożenia łąkowego (Cirsium rivulare). W maju pojawia się kukułka szerokolistna (Dacty-

lorhiza majalis) bedąca pod ochorną częściową, a w lipcu mieczyk dachówkowaty (Gladiolus

imbricatus) będący pod ochroną ścisłą. W miejscach o niezmienionych stosunkach wodnych

rośnie rzadki na Śląsku rdest wężownik (Polygonum bistorta), miejscami kmieć błotna

(Caltha palustris).


54


Wyodrębnione typy łąk w obrębie badanego terenu.

1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion caeruleae). Swoisty charakter zawdzięczają

unikatowym roślinom, takim jak: kosaciec syberyjski (Iris sibirica), mieczyk dachów-

kowaty (Gladiolus imbricatus) w kraju pod ścisłą ochroną gatunkową oraz charaktery-

stycznej dla tego zbiorowiska trawie - trzęślicy modrej (Molinia caerulea). Występuje tu

knieć błotna (Caltha palustris), nierzadko pojawią się różne gatunki storczyków (Orchi-

daceae). Domieszkę stanowią: chabry łąkowe (Centaurea jacea), bukwica zwyczaj-

na (Betonica officinalis), olszewnik kminkolistny (Selinum carvifolia) i okrzyn łąko-

wy (Laserpitium prutenicum). Łąki trzęślicowe tworzą się na podłożu mineralnym bądź

organicznym, zazwyczaj słabo przepuszczalnym.

2. Wilgotna łąka rdestowo-ostrożeniowa (Cirsio-Polygonetum) jest zbiorowiskiem spotyka-

nym w dolinach potoków. Gatunkiem dominującym jest ostrożeń warzywny (Cirsium

oleraceum), poza tym często i licznie występuje śmiałek darniowy (Deschampsia caespi-

tosa), chaber ostrołuskowy (Centaurea oxylepis), kłosówka wełnista (Holcus lanatus), ja-

skier ostry (Ranunculus acer) i jaskier rozłogowy (Ranunculus repens).

3. Wilgotna łąka ostrożeniowa (Cirsietum rivularis). Gatunkami odgrywającymi największą

rolę w bujnym runie są: ostrożeń łąkowy (Cirsium rivulare), turzyca prosowata (Carex

panice), turzyca żółta (Carex flava), drżączka średnia (Briza media), jaskier ostry (Ra-

nunculus acer), knieć błotna (Caltha palustris). Łąka ta czasem obfituje w storczyki (np.

storczyk szerokolistny Orchis latifolia). Rzadko spotkać można w płatach tej łąki chro-

nionego goździka pysznego (Dianthus superbus).

Pozostałe zbiorowiska:

1. W uprawach zbożowych dominują zbiorowiska chwastów segetalnych gleb różnej

żyzności. Najczęstszym zbiorowiskiem jest zespół wyki czteronasiennej (Vicietum

tetraspermae) – pospolite zbiorowisko występujące w uprawach zbożowych. Oprócz

dominującej wyki czteronasiennej można tutaj spotkać wykę ptasią (Vicia cracca),

ostrożenia łąkowego (Cirsium rivulare), stokłosę żytnią (Bromus secalinus) i miotłę

zbożową (Apera spica-venti).

2. W uprawach roślin okopowych w występują synantropijne (wykorzystujące środowisko

przekształcone przez człowieka) zbiorowiska jednorocznych i dwuletnich chwastów

upraw (okopowych i ogrodowych). Rozwija się tu najczęściej zespół chwastnicy

jednostronnej (Echinochloo-Setarietum). Zbiorowisko to tworzą przede wszystkim takie


55


gatunki jak: chwastnica jednostronna (Echinochloa crus-galli), komosa biała

(Chenopodium album), przetacznik perski (Veronica persica), włośnica sina (Setaria

pumila), wilczomlecz obrotny (Euphorbia helioscopia) i gwiazdnica pospolita (Stellaria

media).

3. Pastwiska i łąki kośne, ze względu na ekstensywny charakter ich użytkowania, są

miejscami, gdzie zachowuje się półnaturalny układ roślinności. Z siedliskami tymi

związany jest szereg rzadkich gatunków roślin łąkowych i często nadwodnych oraz

zwierząt występujących na terenach otwartych i w siedliskach wilgotnych. Tereny te

mają duże znaczenie w zachowaniu walorów krajobrazowych i utrzymaniu lokalnej

bioróżnorodności. Występują tu głównie półnaturalne i antropogeniczne trawiaste

zbiorowiska łąk.

Zbiorowiska wodne

Występujące na waloryzowanym terenie większe zbiorniki wodne mają głównie charak-

ter antropogeniczny. Na pozostałym obszarze występują przeważnie małe, naturalne oczka

wodne wśród podmokłych łąk i lasów, stanowiące istotne elementy lokalnych ekosystemów.

Na brzegach wokół zbiorników wodnych występuje zjawisko intensywnego rozwoju

zbiorowisk szuwarowych. Najbardziej rozpowszechnionym i zajmującym największe prze-

strzenie jest zespół trzcin i oczeretów Scirpo - Phragmitetum. Gatunkami charakterystyczny-

mi dla tego zespołu są: oczeret jeziorny (Schoenoplectus lacustris), pałka szerokolistna (Ty-

pha latifolia), pałki wąskolistna (Typha angustifolia), jeżogłówkę gałęzista (Sparganium erec-

tum), szczaw lancetowaty (Rumex hydrolapathum), marek szerokolistny (Sium latifolium),

a także i trzcina pospolita (Phragmites australis) wykazująca największą żywotność. Do wy-

mienionych roślin dołączają się charakterystyczne gatunki ze związku Phragmition: mozga

trzcinowata (Phalaris arundinacea), manna mielec (Glyceria maxima), tatarak zwyczajny

(Acorus calamus) oraz gatunki charakterystyczne dla rzędu Phragmitetalia. Powyższe gatunki

występują w różnym stosunku ilościowym, co sprawia, iż poszczególne płaty różnią się wy-

glądem, w jednym panuje trzcina, dochodząc do 4 m wysokości, w innym pałki czy oczeret

jeziorny albo dwa lub kilka gatunków na raz.

Obszar śródpolnych oczek wodnych zlokalizowany jest głównie w Mysłowicach – La-

ryszu. Tworzą one unikatowe, małe ekosystemy stwarzające warunki do życia rzadkim i za-

grożonym gatunkom roślin i zwierząt. W celu zachowania walorów przyrodniczych obszaru


56


oraz jego znaczenie w kszatłtowaniu i utrzymnaniu lokalnej bioróżnorodności planuje się

utworzenie użytku ekologicznego „Kumaki”.

Istniejące obszary i obiekty chronione

Obszary chronione

W obszarze inwentaryzacji nie występują obszary Natura 2000 zgłoszone do Komisji

Europejskiej, wyznaczone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r.

w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229 poz. 2313).

Również nie występują projektowane obszary Natura 2000 (Shadow List).

Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku wyróżnia dziesięć form

ochrony przyrody w Polsce: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obsza-

ry chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, użytki ekologiczne, pomniki przyrody, sta-

nowiska dokumentacyjne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz ochronę gatunkową ro-

ślin, zwierząt i grzybów. W obrębie omawianego terenu występuje 1 forma ochrony przyrody

- pomnik przyrody. Najbliższe obszary chronione, które występują do 10 km od terenu inwen-

taryzacji to (rysunek 5, tabela 1.7):

1. Rezerwat Przyrody

Las Murckowski

Ochojec

2. Obszar Chronionego Krajobrazu

Dobra-Wilkoszyn

3. Obszar Natura 2000

Łąki w Jaworznie – PLH240042

Torfowisko Sosnowiec-Bory -PLH240038

4. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy

Źródła Kłodnicy


57


Tabela 1.7

Najbliższe formy ochrony przyrody

Lp. Forma

ochrony

Nazwa

obiektu

Opis Odległość od

granic Terenu

Górniczego

„Brzezinka 3”

1. Obszar

Natura 2000

Łąki w

Jaworznie –

PLH240042

Łąki w Jaworznie tworzą zmiennowilgotne

łąki trzęślicowe (Molinion), które są siedli-

skiem chronionych, zagrożonych i lokalnie

rzadkich gatunków roślin naczyniowych.

Rosną tu między innymi: mieczyk dachów-

kowaty (Gladiolus imbricatus), kosaciec

syberyjski (Iris sibirica), goryczka wąsko-

listna (Gentiana pneumonanthe), a spośród

storczyków: gółka długoostrogowa

(Gymnadenia conopsea), kruszczyk błotny

(Epipactis palustris), kukułka szerokolistna

(Dactylorhiza majalis). Na jednej z po-

wierzchni stwierdzono lipiennika loesela

(Liparis loeselii). Łąki są miejscem byto-

wania dwóch gatunków modraszków: mod-

raszka nausitous (Maculinea nausithous)

i modraszka telejusa (Maculinea teleius).

9,3 km

2. Obszar

Natura 2000

Torfowisko

Sosnowiec-

Bory -

PLH240038

Torfowisko wysokie zlokalizowane jest w

Kotlinie Przemszy, w obniżeniu z niewiel-

kim ciekiem wodnym, zasilanym wodami

wysiękowymi. Swym zasięgiem obejmuje

obszar o powierzchni 2 ha. Jest to stosun-

kowo dobrze zachowane siedlisko z typowo

wykształconymi płatami roślinności torfo-

wiskowej i liczna populacja lipiennika Loe-

selii (Liparis loeselii). Spośród gatunków

chronionych odnotowano tu także rosiczkę

okrągłolistną (Drosera rotundifolia), długo-

listną (Drosera anglica) i pośrednią (Drose-

ra intermedia), bagno zwyczajne (Rhodo-

dendron tomentosum) oraz storczyki: wy-

blin jednolistny (Malaxis monophyllos),

listera jajowata (Listera ovata), kruszczyk

rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens)

9,1 km


58


i kruszczyk szerokolistny (Epipactis helle-

borine)

3. Rezerwat

przyrody

Las

Murckowski

Rezerwat został utworzony w południowo-

wschodniej części Wyżyny Katowickiej, w

dzielnicy Katowice-Murcki, na powierzchni

7,04 ha w 1953 roku. Z biegiem czasu

rezerwat powiększono i obecnie Las

Murckowski zajmuje powierzchnię 102,56

ha. Został on utworzony w celu zachowania

fragmentu lasu mieszanego o cechach

naturalnych, położonego w pobliżu terenu

silnie zurbanizowanego. Teren jest silnie

urozmaicony i pofałdowany i rozciąga się

od kopalni Murcki, aż na wschód, do

zboczy Wzgórza Wandy. Dominującym

zbiorowiskiem roślinnym jest kwaśna

buczyna. Wielowiekowym drzewostanem

i pomnikowymi drzewami, gdzie średnia

wieku buków niejednokrotnie przekroczyła

150 lat. Flora naczyniowa rezerwatu liczy

210 gatunków, w tym objęte ochroną ścisła

i częściową: m. in. kruszczyk szerokolistny

(Epipactis helleborine) oraz wiele

gatunków rzadkich, i mszaków oraz

grzybów min. flagowca olbrzymiego

( Meripilus giganteus).

6,0 km

4. Obszary

Chronionego

Krajobrazu

Dobra-

Wilkoszyn

Obszar chronionego krajobrazu "Dobra-

Wilkoszyn" o powierzchni 321,87 ha został

powołany w celu ochrony rzadkich roślin

i źródeł wody siarczanowej. Za

najcenniejsze zbiorowiska roślinne należy

uznać fragmenty lasu o charakterze

grądowym, bogate florystycznie łąki,

zbiorowiska roślinności wodnej i

nadwodnej, a na terenach bezleśnych

i suchych - murawy piaszczyskowe. Fauna

i flora są mocno zróżnicowane. Na

szczególną uwagę zasługują łąki wilgotne z

mieczykiem dachówkowatym (Gladiolus

imbricatus), kosaćcem syberyjskim (Iris

8,4 km


59


sibirica), kukułką szerokolistną

(Dactylorhiza majalis).

5. Zespół

przyrodniczo-

krajobrazowy

Źródła Kłod-

nicy

Zespół przyrodniczo- krajobrazowy

znajduje się w południowej części miasta

Katowice, na terenie Lasów Murckowskich,

u źródeł rzeki Kłodnicy. Zajmuje

powierzchnię 98,26 ha. Teren źródliskowy

porasta głównie las łęgowy z wyraźną

dominacją 120-130 letniej olchy czarnej

(Alnus glutinosa). Występują tu chronione

i rzadkie gatunki roślin:

czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum),

wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum),

kopytnik pospolity (Asarum europaeum),

zimowit jesienny (Colchicum autumnale),

ciemiężyca zielona (Veratrum

lobelianum), oraz chronione i rzadkie

gatunki zwierząt, wśród których na

szczególną uwagę, zasługują płazy:

ropucha (Bufo bufo), traszka zwyczajna

(Lissotriton vulgaris), rzekotka drzewna

(Hyla arborea).

8,5 km

6. Rezerwat

przyrody

Ochojec Rezerwat „Ochojec” jest rezerwatem

florystycznym, o powierzchni 25, 73 ha,

utworzonym w celu ochrony zbiorowiska

roślin górskich, w szczególności stanowiska

liczydła górskiego. Występują tu gatunki

rzadkie na niżu m.in. liczydło górskie

(Streptopus amplexifolius), lepiężnik biały

(Petasites albus), starzec Fuchsa (Senecio

Fuchsie) i starzec kędzierzawy (Senecio

rivularis), ciemiężyca zielona (Veratrum

lobelianum), jeżyna gruczołowata (Rubus

hiatus).

W miejscach podmokłych:

siedmiopalecznik błotny (Comarum

palustre), bobrek trójlistkowy (Menyanthes

trifoliata) i tojeść bukietowa (Lysimachia

thyrsiflora).

Ze zwierząt chronionych można tu spotkać:

traszka zwyczajna (Triturus vulgaris),

9,7 km


60


rzekotka drzewna (Hyla arboreta),

jaszczurka zwinka (Lacerta agilis),

jaszczurka żyworodna ( Lacerta vivipara).

Rys. 5. Rozmieszczenie obszarów chronionych w pobliżu inwentaryzaowanego terenu

(źródło: geoportal.gov.pl).

Pomniki przyrody

W obrębie badanego obszaru występuje tylko 1 gatunek drzewa pomnikowego. Na pod-

stawie rozporządzenia nr 39/2005 Wojewody Śląskiego z dnia 26 sierpnia 2005 r. (Dz. Urz. nr

110, poz. 2865) został ustanowiony pomnik przyrody: Buk pospolity (Fagus sylvatica).


61


Tabela 1.8

Pomnik przyrody ustanowiony na podstawie Rozp. nr 41/2005 Wojewody Śląskiego

Lp. Nazwa pomnika

przyrody (gatunek)

Obwód

[cm]

Nr działki

ewid.

Opis lokalizacji

1 Buk pospolity

(Fagus sylvatica)

340 684/8 Trójkąt Trzech

Cesarzy

Eksploatacja górnicza nie wpływnie negatywnie na występujący na tym terenie po-

mnik przyrody.

1.2. ZAPOTRZEBOWANIE NA MEDIA

Dane charakterystyczne:

lp Wyszczególnienie Etap budowy Etap docelowy

1. Zatrudnienie 100 500

2. Zapotrzebowanie na wodę pitną 9 m3/d 45 m

3/d

3. Odprowadzenie ścieków 9 m3/d 45 m

3/d

4. Odprowadzenie wód powierzchniowych opady atm. opady atm.

5. Ilość wód dołowych 4,2 m3/min 2,1 m

3/min

6. Wydobycie - 3600 t/d

Zapotrzebowanie na ciepło:

Roczne zużycie ciepła do celów wydobycia (wentylacji) – 720 MWh, moc max 500kW.

Ciepło do ogrzania budynków i wody do mycia - moc 2,76 MW.

Roczne zużycie ciepła - ok. 1 400 MWh.

Max. zużycie dobowe ciepła - łącznie ok. 24 MWh.

Moc szczytową ciepła - łącznie ok. 3,26 MW, łączne zużycie 3 150 MWh lub 11,4 tys. GJ).

Maksymalna moc szczytowa ciepła odpowiednio 2 i 6 MW.

Roczne zużycie prądu 22 GWh.


62


Wodę pitną planuje się pozyskać z Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kana-

lizacji Sp. z o.o. w Mysłowicach. Przedsiębiorstwo wskazało, że w okolicach planowanego

Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” przebiega sieć wodociągowa 160PE (ulica Piaskowa)

będąca własnościa prywatną oraz 225PE (ulica Cmentarna), będąca własnością MPWiK.

MPWiK zapewnia dostawę wody pitnej po uzyskaniu zgodny na włączenie się do sieci wodo-

ciągowej. Najbliżej przedmiotowego terenu znajduje się sieć kanalizacji sanitarnej w ulicy

Cmentarnej i przy skrzyżowaniu ulic Cmentarnej i Piaskowej. Istnieje możliwość odprowa-

dzania ścieków komunalnych do tej kanalizacji poprzez zabudowę lokalnej przepompowni

ścieków wraz z kolektorem tłocznym.

Tauron Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie pismem z dnia 24.02.2015r. oświadczył,

że instnieje możliwość przyłączenia do sieci elektroenergetycznej i dostaw energii elektrycz-

nej.

Zakup energii w postaci ciepła i gazu planuje się od lokalnych operatorów.

Na etapie budowy zakładu górniczego przewiduje się wykorzystanie istniejących na

jego terenie dwóch kotłowni do produkcji potrzebnego na tym etapie ciepła. Na etapie eks-

ploatacji zakładu górniczego ciepło technologiczne będzie w części kupowane od operatorów

zewnętrznych, a część będzie pozyskiwana z planowanej stacji zagospodarowania i utylizacji

metanu z powietrza wentylacyjnego.

Część wód dołowych będzie wykorzystywana jako wody technologiczne pozostałość

zostanie odprowadzana do rzeki Przemszy na podstawie uzyskanego pozwolenia wodnopraw-

nego.

1.3. PRZEWIDYWANE WIELKOŚCI EMISJI, WYNIKAJĄCE

Z FUNKCJONOWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA

1.3.1. ZIDENTYFIKOWANE EMISJE – PRZEWIDYWANE

Zidentyfikowano następujące źródła emisji związanych z planowaną działalnością

górniczą na złożu „Brzezinka 3” mogących stanowić zagrożenia dla poszczególnych elemen-

tów środowiska.

Etap inwestycyjny:


63


Źródło emisji Emisja Element środowiska

Zakład Główny

Upadowe i wyrobiska

podziemne

pyły i gazy

hałas

odpady

ścieki

wody podziemne

odpady

powietrze

klimat akustyczny

powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe

wody powierzchniowe

wody powierzchniowe

powierzchnia ziemi

Etap eksploatacji:


Zakład Główny

Upadowe i wyrobiska

podziemne

pyły i gazy

hałas

odpady

ścieki

wody podziemne

osiadania

odpady

powietrze

klimat akustyczny


wody powierzchniowe

wody powierzchniowe

powierzchnia ziemi, dobra kultury material-

nej, przyroda

powierzchnia ziemi

Etap likwidacji:


Zakład Główny

Wyrobiska podziemne

pyły i gazy

hałas

odpady

ścieki

wody podziemne

powietrze

klimat akustyczny


wody powierzchniowe

wody powierzchniowe

1.3.2. ROZWIĄZANIA CHRONIĄCE ŚRODOWISKO

Projektowana działalność górnicza uwzględnia zasady ochrony środowiska i zrówno-

ważonego rozwoju. Spółka Brzezinka w swoich działaniach dąży do ograniczania możliwych,

negatywnych skutków oddziaływania na środowisko, pełnego dostosowania i skorelowania

przyszłej działalności wydobywczej z dyrektywami unijnymi w zakresie ograniczania nega-

tywnych skutków oddziaływania zakładu górniczego na środowisko m.in. przez:

podjęcie działań zmierzających do minimalizacji powstawania odpadów innych niż

wydobywcze, w tym niebezpiecznych,


64


ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów wydobywczych wraz z intensyfikacją ich

zagospodarowania w wyrobiskach górniczych,

zmniejszanie oddziaływania odprowadzanych ścieków na wody powierzchniowe,

utrzymywanie emisji pyłowo-gazowej na poziomie zapewniającym ochronę powietrza

atmosferycznego,

optymalny dobór urządzeń – emiterów hałasu na etapie projektowania, budowy obiek-

tów i doboru wyposażenia, celem minimalizacji ograniczenia poziomu emisji hałasu

do środowiska ze źródeł stanowiących obiekty technologiczne kopalni,

minimalizowanie wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię, poprzez radykal-

ne wprowadzenie zasad nieinwazyjnego projektowania przyszłej eksploatacji w zakre-

sie ograniczającym deformacje,

produkcję węgli przyjaznych środowisku

ograniczanie emisji metanu do atmosfery poprzez gospodarcze wykorzystanie metanu

z powietrza kopalnianego w instalacji cieplnej.

Zaproponowany i przyjęty do realizacji w Spółce system instalacji zatłaczania miesza-

nin popiołowo – wodnych do wyrobiskach podziemnych, umożliwi zagospodarowanie więk-

szej ilości pyłów dymnicowych i wód słonych, jak również zmniejszy zagrożenie pożarowe

w likwidowanych wyrobiskach. Projekt obejmuje obiekty dla przygotowania mieszaniny sa-

mozestalającej się z pyłami dymnicowymi (zlokalizowane na powierzchni zakładu górnicze-

go) oraz rurociągi, którymi mieszanina będzie doprowadzana do miejsc zatłaczania w pod-

ziemnych wyrobiskach górniczych. Efektem ekologicznym będzie ograniczenie ładunku soli

(Cl+SO4) w odprowadzanych wodach dołowych. Kolejnym elementem w ograniczeniu wiel-

kości ładunku soli są zaprojektowane osadniki dołowe zlokalizowany przy pompowni głów-

nego odwadniania dla realizacji selektywnego odwodnienia. Wody wysoko zmineralizowane

wykorzystywane będą w całości na potrzeby zakładu, natomiast wody o niższej mineralizacji

odprowadzane po sklarowaniu na powierzchni do rzeki Przemszy.

Dla minimalizacji zużycia wody pitnej projektuje się wprowadzenie systemów wodo-

oszczędnościowych m.in. w łaźni pracowniczej. Tam, gdzie to będzie możliwe, zastąpi się

wodę pitną wodą z odwodnienia zakładu górniczego (myjki samochodowe do mycia opon,


65


podwozi, systemy ppoż. –urządzenia gaśnicze, zraszające, mycie dróg wewnątrzzakładowych,

itp.).

1.3.3. PRZEWIDYWANE EMISJE

1.3.3.1. Etap budowy

1.3.3.1.1. Wody podziemne

Prognozowany dopływ wód podziemnych do wyrobisk górniczych na etapie budowy

inwestycji wyniesie maksymalnie około 4,72 m3/min (PZZ). Wody te będą ujmowane selek-

tywnie w miejscach koncentracji dopływów. Zakłada się wykorzystanie ich do potrzeb wła-

snych a nadmiar odprowadzany będzie po oczyszczeniu z zawiesiny w osadniku powierzch-

niowym, poprzez ciek Przyrwa do rzeki Przemszy.

Gospodarka wodno-ściekowa zakładu górniczego zaprojektowana zostanie zgodnie



wych.

Szczegółowe warunki hydrogeologiczne zostaną przedstawione w Dokumentacji hy-

drogeologicznej sporządzanej w związku z wykonywaniem odwodnień w celu wydobywania

kopaliny. Dokumenatcja ta podlegać będzie zatwierdzeniu przez właściwy organ administra-

cji geologicznej.

1.3.3.1.2. Wody powierzchniowe

W Mysłowicach przy ulicy Piaskowej, na terenie planowanego obszaru górniczego

przewiduje się lokalizację infrastruktury związanej z procesem wydobycia węgla kamienne-

go. Inwestor planuje modernizację i wykorzystanie istniejącej infrastruktury oraz wykorzy-

stanie części terenu użytkowanego dotychczas przez firmę Zakład Przeróbki Węgla „Brzezin-

ka” (Plan zagospodarowania terenu zakładu głównego - załącznik 3).

Zaopatrzenie w wodę do celów socjalno-bytowych na tym etapie będzie się odbywało

z sieci wodociągów komunalnych. Ścieki bytowe powstające w czasie budowy ZG „Brzezin-


66


ka 3” będą odprowadzane do istniejącej kanalizacji komunalnej. W tabeli 1.9 przedstawiono

prognozowane zużycie wody do celów socjalno-bytowych na etapie budowy.

Tabela 1.9

Przewidywane zużyci wody pitnej do celów socjalno-bytowych.

L.P. Zużycie wody do celów bytowych [m3/d]

1 Etap budowy 9,0

Źródło: Obliczenia własne według PZZ

Część wód kopalnianych pochodzących z z odwadniania górotworu, w czasie budowy,

po oczyszczeniu z zawiesiny w osadniku powierzchniowym, będzie odprowadzana poprzez

przyujściowy odcinek cieku Przyrwa do rzeki Przemszy. Ilość wód dołowych w czasie budo-

wy zakładu oszacowano na poziomie około 4,72 m3/min, a ładunek zasolenia nie przekroczy

20 t/d, do czasu uruchomienia eksploatacji w planowanym zakresie.




wych.

1.3.3.1.3. Powietrze

Emisja zorganizowana gazów i pyłów do powietrza na terenie instalacji dotyczyć

będzie spalania węgla w dwóch kotłach węglowych o mocy 150 i 100 kW. Zakładany czas

pracy kotłowni wyniesie do 18 godz. na dobę, przez cały rok kalendarzowy.

Kotły posiadają emitory o wysokości 7,5 m – kocioł 150 kW oraz 10,0 m – kocioł

100kW.

Obliczona, przy założeniu kaloryczności węgla 20 MJ/kg i średnim zużyciu 17 – 25

kg/godz., emisja z kotłów wyniesie: kocioł 100kW, 4380 godz./rok

Substancja kg/h max Mg/rok

SO2 0,408 1,775

NO2 0,037 0,163

CO 0,765 3,328


67


CO2 31,450 136,808

Pył zawieszony 0,340 1,479

Kocioł 150kW, 6570 godz./rok:


SO2 0,600 3,942

NO2 0,055 0,361

CO 1,125 7,391

CO2 46,250 303,863

Pył zawieszony 0,500 3,285

Emisja niezorganizowana gazów i pyłów do powietrza na terenie instalacji dotyczy

pyłów i gazów, dla pyłów może pochodzić z:

– placów materiałowych i składowych,

– dróg wewnątrzzakładowych,

oraz pyłów i gazów:

– ze spalania paliw - środki transportu – ruch pojazdów.

Niewielka emisja niezorganizowana zanieczyszczeń do powietrza, powstająca na eta-

pie realizacji inwestycji pochodzić będzie ze spalania paliw – oleju napędowego w silnikach

maszyn i pojazdów wykorzystywanych do prac ziemnych (wykopy, instalacje ziemne), trans-

portu, zabudowy i montażu elementów konstrukcyjnych, taśmociągów, przesypów, rurocią-

gów, urządzeń oraz związanych z tym prac spawalniczych. Większość prac wykonywana bę-

dzie w rejonie inwestycji. Tu do robót ziemnych może być wykorzystana koparka i samocho-

dy ciężarowe – wywrotki.

Transport dotyczy takich pojazdów jak: samochody ciężarowe - ciągniki siodłowe

z naczepami – transport materiałów, elementów i sprzętu, dźwigi samojezdne – rozładunek

i ew. montaż elementów.

Ze względu na zakres i obszar lokalizacji inwestycji – czas realizacji prac transporto-

wych i montażowych będzie stosunkowo krótki, przez co dodatkowa emisja zanieczyszczeń

do powietrza wynikająca ze spalania paliw będzie nieznaczna i zaniknie po zrealizowaniu

inwestycji.


68


Do obliczeń wielkości emisji przyjęto następujące założenia:

1. wskaźniki emisji ze spalania paliw w silnikach samochodów i maszyn roboczych przyjęto

według: Aktualne Przepisy w Ochronie Środowiska, Agencja Ochrony Środowiska

w Gdańsku, 1993 r. – z silników o zapłonie samoczynnym, powyżej 3 roku eksploatacji -

w wysokości (g/kg spalanego paliwa):

L.p. Rodzaj SO2 NO2 CO CxHy Sadza

1 Samochody z zapłonem samoczynnym,

ciężarowe ciężkie, pow. 3 roku eksploatacji 9,9 42,44 41,18 14,17 2,06

2 Maszyny robocze 9,45 40,64 60,35 14,07 4,32

2. zużycie oleju napędowego (silniki wysokoprężne):

samochód – około 15 kg/h

maszyna – około 25 kg/h

3. samochody i dźwig lub zamiennie koparka będą pracowały okresowo,

4. średni czas pracy samochodów i maszyn – 2 godz. na dobę,

5. założony, przewidywany czas trwania tego typu prac inwestycyjnych rocznie– 240 godz.

pracy.

Przy takich założeniach wyliczono następujące wielkości emisji:

Praca maszyn: dźwig, koparka:


SO2 0,236 0,05664

NO2 1,016 0,24384

CO 1,508 0,36192

CxHy 0,352 0,08448

sadza 0,108 0,02592

Transport materiałów (1 samochód ciężarowy)


SO2 0,1485 0,03564

NO2 0,6366 0,152784


69


CO 0,6177 0,148248

CxHy 0,21255 0,051012

sadza 0,0309 0,007416

Jednocześnie można przyjąć, że nowoczesne silniki spełniają wymagania europejskich

norm emisji spalin z silników maszyn i ich emisja w rzeczywistości jest niższa niż zakładana

wskaźnikowo. Przykładowo, wg danych literaturowych, redukcja emisji w porównaniu np.

standardu Euro 2 z Euro 5, może wynieść: dla CO – 35%, NOx – 51%, węglowodorów 77%.

Największa spośród innych - emisja dwutlenku azotu i tlenku węgla z silników ma-

szyn roboczych i środków transportu ma głównie charakter niezorganizowanej emisji po-

wierzchniowej – z rejonu prac i terenu, po którym poruszają się pojazdy oraz liniowej wzdłuż

tras przejazdu. Z danych literaturowych wynika, że w przypadku takiej emisji obserwuje się

zjawisko szybkiego spadku stężenia z odległością od terenu czy krawędzi drogi.

Ponieważ spawanie prowadzone będzie sporadycznie, okresowo, w przeliczeniu rocz-

nie ok. 40 godz., emisja oszacowana w oparciu o dane dla typowych procesów spawalniczych

jest niewielka i może osiągać wielkość:

pył - 0,028 kg/h, 0,00112 Mg/rok,

NO2 - 0,002 kg/h, 0,00008 Mg/rok

CO - 0,018 kg/h, 0,00072 Mg/rok

Obliczone wielkości emisji zarówno dla maszyn i pojazdów oraz prac spawalniczych

są niewielkie i oddziałują na powietrze jedynie na terenie zakładu. Emisja będzie miała cha-

rakter okresowy i zmienny, wg przyjętego harmonogramu prac. Skutki tej emisji zanikną po

zaprzestaniu prac inwestycyjnych.

Emisja niezorganizowana pyłów

Omawiana inwestycja dotyczy miedzy innymi budowy instalacji zrzutu węgla na zwa-

ły, w tym zabudowy mostów przenośnikowych, przenośników, stacji przesypowych, stacji

załadowczej i prac dotyczących utwardzenia terenu wraz z budową odwodnienia, instalacji

kanalizacji deszczowej, przyłączem ppoż. oraz budowy drogi dojazdowej.

Planowana instalacja umożliwi wielowariantowy zrzut i selekcję zwałowanego węgla.

Ciągi transportowe, zsuwnie i przesypy będą szczelnie obudowane. W przypadku dłuższego


70


składowania węgla w suchych okresach letnich, w celu zapobiegania pyleniu, węgiel będzie

okresowo zraszany z zabudowanej instalacji ppoż.

W związku z tym można założyć, że wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza nie

będzie istotna. Działalność urządzeń i pojazdów obsługujących rejon instalacji oddziałuje

w nieznacznym stopniu na powietrze poprzez emisję niezorganizowaną zanieczyszczeń pyło-

wych i gazowych, związaną z procesami technologicznymi i operacjami pomocniczymi.

Utwardzenie dróg dojazdowych i placu składowego może ograniczyć zużycie paliw w

maszynach (ładowarka) i samochodach ciężarowych. W tym przypadku będzie to ograniczało

negatywnie oddziaływanie na powietrze, wynikające ze spalania paliw w pojazdach.

1.3.3.1.4. Hałas

W tabeli 1.10 przedstawiono wykaz głównych źródeł oddziaływujących w czasie prac

związanych z przygotowaniem terenu oraz budową obiektów. W modelu obliczeniowym za-

łożono, że prace będą się odbywały jednocześnie w wyodrębnionych rejonach S1 i S2,

a głównym źródłem hałasu będą pracujące maszyny i urządzenia typu:

spycharki i ładowarki kołowe, dźwigi, żurawie, koparko-ładowarki, wózki podnośniko-

we, wywrotki, maszyny do wykańczania nawierzchni – poziom mocy akustycznej tego

typu urządzeń wynosi 101 dB,

ręczne kruszarki do betonu i młoty, maszyny do zagęszczania – poziom mocy akustycz-

nej tego typu urządzeń wynosi 105 dB,

agregaty prądotwórcze, sprężarki – poziom mocy akustycznej tego typu urządzeń wynosi

98 dB ;

transport samochodowy, poziom mocy akustycznej pojedynczego pojazdu ciężkiego

związany ze startem, hamowaniem i manewrowaniem odniesiony do czasu 8 godzin wy-

nosi 72,3 dB.

N – liczba operacji startów, hamowań i manewrów pojazdów w czasie odniesienia T.

Poziomy mocy akustycznej poszczególnych źródeł zostały określone na podstawie

Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używa-


71


nych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska oraz instrukcji ITB

338/2003.

Metodyka została przedstawiona w punkcie 8.1 dotyczącym fazy eksploatacji. Zakład

się, że prace z zastosowaniem ciężkiego sprzętu prowadzone będą jedynie w porze dnia. Po-

szczególne maszyny i urządzenia będą zlokalizowane lub będą się poruszały po określonym

obszarze stanowiącym powierzchniowe źródło hałasu S1 i S2.

Tabela 1.10

Wykaz głównych źródeł hałas związanych z przygotowaniem terenu oraz budową

obiektów

Oznacze-

nie źródła

Źródła hałasu Czas pracy źródła w czasie

odniesienia T – 8godzin/

poziom mocy akustycznej

odniesiony dla czasu odnie-

sienia

Całkowity poziom

mocy akustycznej

zastępczego źródła

powierzchniowego dB

S1, S2 Spycharka, ładowarka kołowe,

koparka, wózki podnośnikowe,

zagęszczarki

Pracuje 1 źródło przez 4 go-

dziny / 98,0 dB

100,7 dB

Ręczne kruszarki do betonu i

młoty, maszyny do zagęszczania

Pracuje 1 źródło przez

0,5 godziny/ 93 dB

Agregaty prądotwórcze, sprężarki Pracuje 1 źródło przez

4 godziny/ 95,0 dB

Transport samochodowy 16 samochodów/8 godzin/

84,3 dB

Dodatkowo w czasie prac wyburzeniowo budowlanych będą pracowały dwie kotłownie –

źródła typu budynki B1 i B2.

Wydruk danych wejściowe oraz wyników obliczeń, dla etapu prowadzenia prac bu-

dowlanych przedstawiono w załączniku 16. Na załączonej mapie (załącznik 15) przedsta-

wiono przebieg izolinii hałasu powodowanego pracą maszyn i urządzeń w czasie przygoto-

wywania terenu oraz prowadzenia prac budowlanych.

Ocenę uciążliwości, związanej z etapem budowy, przeprowadzono porównując obli-

czone wartości równoważnego dźwięku A dla czasu odniesienia, osiem najbardziej nieko-


72


rzystnych godzin w porze dnia, z odpowiednią wartością dopuszczalną. Porównanie to prze-

prowadzono dla punktów obliczeniowych zlokalizowanych na najbliższych terenach chronio-

nych.

Tabela 1.11.

Wyniki obliczeń hałasu dla pory dnia

Symbol oznaczenia punktu obli-

czeniowego oraz jego lokalizacja

Równoważny poziom dźwięku A [dB]

dla czasu odniesienia T

Poziom obliczony Poziom dopusz-

czalny

Punkt obliczeniowy P1 – granica

terenów chronionych ul. Piaskowa 5,

na wysokości 4 m

45,7 dB 50,0 dB


terenów chronionych ul. Piaskowa 3,

na wysokości 4 m

48,7 dB 50,0 dB


terenów chronionych ul. Piaskowa 6-

8, na wysokości 4 m

42,3 dB 50,0 dB


terenów chronionych ul. Piaskowa

10, na wysokości 4 m

39,7 dB 50,0 dB

Na podstawie wyników przeprowadzonych obliczeń, dla założonych danych wejściowych

dotyczących czasów pracy i parametrów akustycznych poszczególnych źródeł hałasu, nie

stwierdzono wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych hałasu dla pory dnia. W

porze nocnej nie będzie prowadzonych prac inwestycyjnych.

1.3.3.1.5. Odpady

Budowa zakładu górniczego zwiazana będzie z wytwarzaniem odpadów. Na podstawie

analizy danych dotyczących gospodarki odpadami w innych budowanych kopalniach węgla

kamiennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego oraz na podstawie zapisów w Projekcie

Zagospodarowania Złoża „Brzezinka 3” prognozować można rodzaje wytwarzanych odpa-

dów oraz ich przybliżone ilości. Prognozę taką zaprezentowano w tabeli 1.12.


73


Tabela 1.12

Prognozowane rodzaje oraz ilości odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne

i obojętne wytwarzanych na etapie budowy Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”

Kod

odpadu Nazwa odpadu

Prognozowane ilości

wytwarzane rocznie

w tonach

01 01 02 Odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy

metali 400 000

07 02 13 Odpady tworzyw sztucznych 5

07 02 99 Odpady zawierajace gumę 20

12 01 13 Odpady spawalnicze 0,01

13 02 08* Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 2

15 01 01 Opakowania z papieru i tektury 2

15 01 02 Opakowania z tworzyw sztucznych 10

15 01 07 Opakowania ze szkła 2

15 01 10* Opakowania zawierające pozostałości substancji

niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone 1

15 02 02*

Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wy-

cierania i ubrania ochronne zanieczyszczone

substancjami niebezpiecznymi

0,2

15 02 03 Sorbenty, materiały, tkaniny do wycierania, ubra-

nia ochronny, inne niż wymienione w 15 02 02 1

16 01 03 Zużyte opony 2

16 04 03* Inne materiały wybuchowe 0,01

16 05 09

Zużyte chemikalia inne niż wymienione

w 16 05 06, 16 05 07, 16 05 08, zużyte pochła-

niacze i aparaty ochronne dróg oddechowych

0,1

16 06 01* Baterie i akumulatory ołowiowe 0,1

16 06 05 Inne baterie i akumulatory 0,1

17 01 01 Odpady betonu i gruz budowlany 10

17 01 07

Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego,

odpadowych materiałów ceramicznych

i elementów wyposażenia inne niż 17 01 06

20

17 02 01 Drewno odpadowe 1

17 02 02 Szkło 0,1

17 04 05 Żelazo i stal 2

17 04 11 Kable 0,1

17 09 04 Zmieszane odpady z budowy, remontów i de-

montażu 5

20 01 01 Papier i tektura 0,5


74


20 01 39 Tworzywa sztuczne 0,5

20 01 40 Metale 0,5

20 03 01 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 10

Oprócz powyżej wymienionych odpadów możliwe jest wytwarzanie na etapie budowy

zakładu górniczego innych odpadów zarówno niebezpiecznych jak i innych niż niebezpiecz-

ne.

Na etapie poprzedzającym budowę Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Inwestor dokona

wyboru wykonawcy inwestycji. Inwestor wybierze wykonawcę posiadającego niezbędne ze-

zwolenia na wytwarzanie, transport, odzysk lub/i unieszkodliwianie odpadów. Wymagania te

zostaną ujęte w umowie na budowę zakładu górniczego.

1.3.3.2. Etap eksploatacji


Podstawą do określenia ilości i jakości wód dołowych z dopływu naturalnego do wy-

robisk podziemnych, złoża „Brzezinka 3” są ustalenia „Dokumentacji geologicznej złoża wę-

gla kamiennego „Brzezinka 3” (Decyzja Ministra Środowiska znak: DGK-VIII-4741-

8210/73/44174/14/MW z dnia 31.10.2014r. w sprawie zatwierdzenia dokumentacji).

Ilość i jakość wód z dopływu naturalnego do złoża „Brzezinka 3” będzie się zmieniała

w miarę realizacji robót udostępniających oraz sukcesywnie prowadzonej eksploatacji węgla.

Do wyrobisk podziemnych dopływać będą wody o niskiej mineralizacji (woda przemysłowa

niespełniająca wymagań dla wody pitnej) oraz wody o podwyższonym zasoleniu (woda

o ograniczonych możliwościach wykorzystania n.p. do sporządzania mieszanin samozestala-

jących do wypełniania pustek poeksploatacyjnych).

Po uruchomieniu eksploatacji na zakładanym poziomie z uwzględnianiem technologii

wydobycia opisanej w PZZ dopływ naturalny do wyrobisk górniczych ustalono na poziomie

2,1 m3/min. Poza tym należy wziąć pod uwagę ujmowany dopływ z wyrobisk poeksploata-

cyjnych oraz z upadowych (wody technologiczne), który szacuje się na poziomie 4,2 m3/min.

Częściowo wody te zostaną wykorzystane do potrzeb własnych ZG „Brzezinka 3”. Nadmiar


75


niewykorzystanych wód dołowych będzie odprowadzany do wód powierzchniowych. Całko-

wity zatem dopływ wód dołowych na tym etapie wyniesie około 6,3 m3/min.

W projektowanym okresie eksploatacji do połowy roku 2049, przewidywany jest

stopniowy wzrost ilości i stężenia chlorków i siarczanów w wodach pochodzących z dopływu

naturalnego do projektowanej kopalni. Przewiduje się, że maksymalny ładunek chlorków

i siarczanów dopływający do wyrobisk górniczych złoża „Brzezinka 3”, wyniesie średniodo-

bowo około 246 t/d (według dokumentacji geologicznej). Prognozowane sumaryczne stężenie

chlorków i siarczanów w wodach z dopływu naturalnego będzie wynosiło od 1,5 g/l do około

100 g/l.

Wzrost stężenia chlorków i siarczanów do prognozowanych wartości maksymalnych

w wodach dopływających do kopalni nastąpi po osiągnięciu zakładanej wielkości wydobycia,

w najgłębszej części złoża „Brzezinka 3”.

Należy podkreślić, że wstępny bilans ilościowo-jakościowy wód pochodzących z do-

pływu naturalnego do kopalni będzie weryfikowany w czasie sporządzania dokumentacji hy-

drogeologicznej dla ZG „Brzezinka 3” zatwierdzanej przez właściwy organ administracji geo-

logicznej. Inwestor będzie zobowiązany do uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na od-

wodnienie ZG „Brzezinka 3”.


Projektowany zakład górniczy obejmuje obiekty przemysłowe i socjalne zlokalizowa-

ne na powierzchni, zabezpieczające prowadzenie podziemnej eksploatacji węgla ze złoża

„Brzezinka 3” do połowy roku 2049. Media, w tym wodę pitną, planuje się pozyskać od lo-

kalnych operatorów. Ścieki bytowe odprowadzane będą do miejskiej kanalizacji sanitarnej.

Niewykorzystane przez ZG „Brzezinka 3” wody dołowe (ścieki przemysłowe) po oczyszcze-

niu z zawiesiny w osadnikach powierzchniowych będą wprowadzane do rzeki Przemszy po-

przez ciek Przyrwa.

Część „przemysłowa” zakładu górniczego zlokalizowana będzie głównie na nieru-

chomościach i obiektach dostosowanych do potrzeb ZG „Brzezinka 3”, a użytkowanych do-

tychczas przez Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka”. W części południowej planuje się usy-

tuować zbiornik podsadzkowy, niezależny punkt poboru pyłów dymnicowych (pyłów) z cy-


76


stern w obiegu zamkniętym, budynek zarządu, magazyn materiałów, warsztaty naprawcze:

elektryczny, mechaniczny, maszyn samojezdnych, automatyki i teletechniki oraz budynek

kopalnianej stacji ratownictwa górniczego. Wykonane zostaną dwa osadniki wód dołowych,

z których zasilana będzie: instalacja podsadzkowa, instalacja do zmulania pyłów oraz dołowa

i powierzchniowa instalacja ppoż. Obiekty socjalne (w tym łaźnia górnicza) zaprojektowane

zostaną dla 500 pracowników ZG „Brzezinka 3”.

Tabela 2.13

Przewidywane zużyci wody pitnej do celów socjalno-bytowych.

L.P. Zużycie wody do celów bytowych [m3/d]

1 Etap eksploatacji 45,0


W części południowej, bezpośrednio przy ul Piaskowej planowany jest parking dla

samochodów osobowych załogi. Parking dla jednośladów planowany jest w części północnej

przy ul. Piaskowej. Wody opadowe i roztopowe (w ilości średnio około 50 m3/d) zostaną uję-

te w system kanalizacji deszczowej i po podczyszczeniu wykorzystane do potrzeb własnych

ZG „Brzezinka 3”. W tabeli 1.14 zestawiono bilans gospodarki wodno-ściekowej ZG „Brze-

zinka 3” dla planowanej eksploatacji węgla w ilości około 3600 t/d.

Wody dopływające do upadowych zostaną ujęte w miejscach koncentracji dopływu i

wykorzystane do potrzeb technologicznych zakładu górniczego (chłodzenie, zraszanie). Pla-

nowane jest również zawracanie wód kopalnianych o największym zasoleniu do wypełniania

pustek poeksploatacyjnych podsadzką samozestalającą. Projektowana do połowy roku 2049

eksploatacja złoża „Brzezinka 3” będzie wiązała się z koniecznością odprowadzania ścieków

socjalno-bytowych do kanalizacji miejskiej (w ilości średnio około 45 m3/d) oraz konieczno-

ścią odprowadzania niewykorzystanego nadmiaru wód dołowych (w ilości średnio około

8500 m3/d) do wód powierzchniowych (rzeka Przemsza, poprzez ciek Przyrwa).


77


Tabela 1.14

Bilans wodno-ściekowy projektowanego ZG „Brzezinka 3” dla docelowej

eksploatacji węgla

L.p. Rodzaj Ilość [m

3/d]

Średnio Maks.

Wody

1 Wody dołowe z dopływu naturalnego do kopalni (w rejonie eksploatacji) 3 024 3 600

2 Wody technologiczne (ujęte selektywnie) 6 048 7 200

3 Wody opadowe i roztopowe (ujęte w system kanalizacji deszczowej) 50 100

4 Woda wodociągowa z sieci komunalnej (cele bytowe) 45 60

Suma (pkt. 1-4) 9 167 10 960

Ścieki

1 Ścieki bytowe do kanalizacji miejskiej 45 60

2 Nadmiar niewykorzystanych wód dołowych (ścieki przemysłowe) 8 500 10 180

3 Straty wody w procesach technologicznych 622 720

Suma (pkt. 1-3) 9 167 10 960



Punkt ten dotyczy jedynie oddziaływania powierzchniowego terenu Zakładu Górni-

czego „Brzezinka 3”. Zamierzone przedsięwzięcie (w tej części obszaru) oddziaływać będzie

w fazie eksploatacji na powietrze w wyniku emisji zorganizowanej z kotła gazowego o mocy

1 MW i ze spalania paliw w maszynach i samochodach ciężarowych obsługujących zwały

węgla potraktowanych jak emitory powierzchniowe.

Obliczenia wpływu emisji zanieczyszczeń na stan powietrza

Obliczenia przeprowadzono przy pomocy programu Operat FB, którego algorytm jest

zgodny z zasadami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 26.01.2010 r.

Wydruki komputerowe danych i obliczeń wraz z rysunkami izolinii zamieszczono

w załączniku 17.


78


Jedynym istotnym zanieczyszczeniem powietrza związanym z eksploatacją instalacji

będzie dwutlenek azotu, którego emisja powstaje ze spalania gazu - metanu w kotle gazowym

oraz ze spalania paliw – oleju napędowego w silnikach maszyn – spychacza, ładowarki oraz

w samochodach ciężarowych.

Wyniki obliczeń stężeń maksymalnych

Wyniki obliczeń sumy stężeń maksymalnych zamieszczono w tabeli 1.15.

Tabela 1.15

Ocena sumy stężeń maksymalnych jednogodzinnych analizowanych substancji, dla ze-

społu emitorów

Nazwa zanieczyszczenia Suma stężeń

max. [µg/m3]

Stęż. dopuszcz.

D1 [µg/m3]

Obliczać stę-

żenia w sieci

receptorów

Ocena

pył PM-10 4,70 280 - Smm < 0.1*D1

dwutlenek siarki 5,76 350 - Smm < 0.1*D1

tlenki azotu jako NO2 164,6 200 TAK 0.1*D1< Smm

<D1

tlenek węgla 212,1 30000 - Smm < 0.1*D1

węglowodory alifatyczne 41,5 3000 - Smm < 0.1*D1

pył zawieszony PM 2,5 4,70 -

bez oceny - brak

D1

1.3.3.2.4. Hałas

Źródła hałasu

Wykaz głównych źródeł hałasu związanych z przedmiotowym przedsięwzięciem przedsta-

wiono w tablicy 1.17.

Źródła typu „budynek”

Powierzchnie ścian budynków, w których zlokalizowane są maszyny i urządzenia oraz re-

alizowane procesy technologiczne stanowią wtórne źródła hałasu. Równoważny poziom mo-

cy akustycznej A cząstkowej takiego źródła, przypadający na 1m2

powierzchni ściany, można

wyliczyć ze wzoru:


79


CRLL weww

gdzie:

Lwew - poziom dźwięku A wewnątrz pomieszczenia w odległości 1 m od ściany;

Przyjęty do obliczeń równoważny poziom dźwięku A, dla czasu odniesienia 8 naj-

bardziej niekorzystnych godzin pory dnia i jednej godzinie pory nocy, wynosi:

93 dB – w budynkach sortowni i załadunku węgla na wagony,

90 dB – w pomieszczeniach stacji napędowej taśmociągu, stacji przesypowej, insta-

lacji do utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego;

R – wskaźniki izolacyjności akustycznej ścian;

Przyjęto do obliczeń 25 dB dla ścian pełnych z otworami okiennymi i bramami

oraz 15-20 dB dla ściany z dodatkowymi otworami technologicznymi.

C – poprawka określająca stopień rozproszenia wewnętrznego pola akustycznego

i pochłaniania wewnętrznej powierzchni rozpatrywanego segmentu ściany.

Znając pole powierzchni ściany „S” jej całkowity poziom mocy akustycznej A można

określić z zależności:

CSRLL wewCw log10 [dB].

Źródło liniowe

Źródła liniowe hałasu (L4-L5) związane są z ruchem samochodów ciężkich przyjeżdżających/

wyjeżdżających z terenu zakładu oraz transportem kolejowym.

Trasy, po których poruszają się samochody lub pociągi zastąpiono liniowym źródłem dźwię-

ku zlokalizowanym na wysokości 0,5 metra w nad poziomem gruntu. Równoważny poziom

mocy akustycznej takiego źródła, przypadający na 1 metr długości trasy, określa się z zależ-

ności:

gdzie:

L – poziom mocy akustycznej A źródła wynoszący:

- 100 dB dla samochodu ciężarowego w czasie jazdy;

- 115 dB dla pociągu;

V – prędkość ruchu;

VT

NLLP log10


80


T – czas odniesienia, 8 godzin w porze dnia; w porze nocy źródła nie działają;

N – liczba przejazdów w czasie odniesienia T; zakład się, że w ciągu ośmiu najbar-

dziej niekorzystnych godzin w porze dnia na teren zakładu: wjedzie i wyjedzie

8 samochodów (16 przejazdów tam i powrót) oraz 2 składy pociągów.

Źródła powierzchniowe

Maszyny i urządzenia działające na określonym obszarze lub poruszające się w sposób nie-

zorganizowany po określonym terenie, reprezentują źródła powierzchniowe S.

Poziom mocy akustycznej A takich źródeł, przypadający na 1 m2

powierzchni można wyzna-

czyć z zależności:

SLLi

W

n

i log10)10log(10)1,0(

1

T

ntLL i

ioi log10

gdzie:

Lio – poziom mocy akustycznej źródła;

np.: spycharka – 103 dB;;

ti – czas oddziaływania źródła 4 godziny w czasie odniesienia T;

T – czas odniesienia;

n – liczba źródeł o tym samym poziomie mocy akustycznej A;

S – powierzchnia terenu.

Hałas emitowany z parkingu dwupoziomego na 114 pojazdów, a związany z hamowaniem,

startem i manewrowaniem samochodów osobowych reprezentowany jest przez źródło po-

wierzchniowe P.

Równoważny, całkowity, poziom mocy akustycznej A odniesiony do czasu odniesienia

T wyznaczono z zależności:

)10log(10)1.01.01.0( MSH LLL

WL

T

NtLL H

HOH log10

T

NtLL S

SOS log10

T

NtLL M

MOM log10

gdzie:

LHO – poziom mocy akustycznej A pojedynczego pojazdu w czasie hamowania:


81


LHO = 94 dB;

LSO – poziom mocy akustycznej A pojedynczego pojazdu w czasie startu:

LSO = 97 dB;

LMO – poziom mocy akustycznej A pojedynczego pojazdu w czasie manewrowania:

LMO = 94 dB;

tH – czas trwania operacji hamowania pojedynczego pojazdu – 3 sekundy;

tS – czas trwania operacji startu pojedynczego pojazdu – 5 sekund;

tS – czas trwania operacji manewrowania pojedynczego pojazdu – 10 sekund;

T – czas odniesienia [s];

N – liczba operacji startów, hamowań i manewrów pojazdów lub w czasie

odniesienia T.

Poziom mocy akustycznej źródła związanego ze startem, hamowaniem oraz manewrowaniem

pojazdów samochodowych ciężkich, źródło Z, można wyznaczyć z zależności:

)10log(10)1.01.01.0( MSH LLL

WL

T

NtLL H

HOH log10

T

NtLL S

SOS log10

T

NtLL M

MOM log10

gdzie:

LHO – poziom mocy akustycznej pojedynczego pojazdu w czasie hamowania:

LHO = 100 dB(A) dla grupy pojazdów ciężkich;

LSO – poziom mocy akustycznej pojedynczego pojazdu w czasie startu:

LSO = 105 dB(A) dla grupy pojazdów ciężkich;

LMO – poziom mocy akustycznej pojedynczego pojazdu w czasie manewrowania:

LSO = 100 dB(A) dla grupy pojazdów ciężkich;

tH – czas trwania operacji hamowania pojedynczego pojazdu – 3 sekundy dla grupy

pojazdów ciężkich;


82


tS – czas trwania operacji startu pojedynczego pojazdu – 5 sekund dla grupy pojaz-

dów ciężkich;

tS – czas trwania operacji manewrowania pojedynczego pojazdu – 30 sekund dla

grupy pojazdów ciężkich;

T – czas odniesienia [s];

N – liczba operacji startów, hamowań i manewrów pojazdów w czasie odniesienia T,

8 samochodów w ciągu ośmiu godzin pory dnia.

Tabela 1.17

Wykaz i parametry akustyczne źródeł hałasu związanych

z planowanym przedsięwzięciem.

L.p.

Oznacze-

nie źródła

Nazwa źródła

Poziom równoważny mocy

akustycznej A odniesiony do

czasu odniesienia T (pora

dnia 8 godzin, pora nocy 1

godzina) [dB]

Czas pracy źródła

w czasie odniesie-

nia T

Pora dnia Pora nocy

Źródła typu „budynek”

1 B1 Budynek instalacji do

utylizacji metanu z po-

wietrza wentylacyjnego

89,7 dB 89,7 dB Pora dnia: 8 h/8 h.

Pora nocy: 1 h/1h

2 B2.1 Praca maszyn i urządzeń

oraz procesy technolo-

giczne realizowane w

pomieszczeniach sortow-

ni


Pora nocy: 1 h/1h

3 B2.2 Praca maszyn i urządzeń

oraz procesy technolo-

giczne realizowane w

pomieszczeniach sortow-

ni


Pora nocy: 1 h/1h

4 B3 Stacja napędu taśmocią-

gu


Pora nocy: 1 h/1h

5 B4 Stacja przesypowa 88,3 dB 88,3 dB Pora dnia: 8 h/8 h.

Pora nocy: 1 h/1h

6 B5 Załadunek węgla na wa-

gony

97,9 dB --- Pora dnia: 8 h/8 h.

Pora nocy: nie

działa


83


Źródła punktowe

7 Z Start, hamowanie i ma-

newrowanie pojazdów w

rejonie załadunku węgla

81,3 dB --- Pora dnia: 8 h/8 h.

Pora nocy: nie

działa

Źródła liniowe

8 L1 Pomost odstawy urobku

– obudowana estakada

transportowa

84,2 dB (60

dB na 1 m

długości)

84,2 dB Pora dnia: 8 h/8 h.

Pora nocy: 1 h/1h



transportowa

77,0 dB (60

dB na 1 m

długości)


Pora nocy: 1 h/1h



transportowa

78,4 dB (60

dB na 1 m

długości)


Pora nocy: 1 h/1h

11 L4 Ruch samochodów cięż-

kich

79,6 dB (63

dB na 1 m

długości tra-

sy)

--- Pora dnia:

16 przejazdów/8 h.

Pora nocy: nie

działa

12 L5 Ruch pociągu 96,4 dB (69

dB na 1 m

długości tra-

sy)

--- Pora dnia:

4 przejazdy/8 h.

Pora nocy: nie

działa

Źródła powierzchniowe

13 D Dyfuzor wentylatora

głównego przewietrzania


Pora nocy: 1 h/1h

14 S Praca ciężkiego sprzętu

na zwałowisku

100,0 dB --- Pora dnia: 4 h/8 h.

Pora nocy: nie

działa

15 P Parking samochodów

osobowych

83,6 db 88,1 dB Pora dnia: 114 po-

jazdów.

Pora nocy: 57 po-

jazdów

1.3.3.2.5. Odpady

Na etapie eksploatacji projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” będzie wytwórcą

odpadów niebezpiecznych oraz innych niż niebezpieczne i obojętne. Na podstawie analizy

danych dotyczących gospodarki odpadami w innych działających obecnie kopalniach węgla


84


kamiennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego prognozować można rodzaje wytwarza-

nych odpadów przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” oraz przybliżone ilości

tych odpadów. Prognozę jakościową i ilościową odpadów niebezpiecznych etapie eksploatacji

zaprezentowano w tabeli 1.18, a odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w tabeli 1.19.

Tabela 1.18

Prognozowane rodzaje i ilości odpadów niebezpiecznych na etapie eksploatacji złoża

węgla kamiennego „Brzezinka 3”

Lp. Kod Odpady niebezpieczne

Prognozowane

ilości wytwa-

rzane rocznie

w tonach

1. 06 02 01* Wodorotlenek wapniowy 1

2. 06 04 04* Odpady zawierające rtęć 0,01

3. 13 01 10* Mineralne oleje hydrauliczne niezawierajace zwiazków

chlowcoorganicznych 5

4. 13 02 05* Mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 10

5. 13 02 08* Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 10

6. 13 03 10*

Inne oleje i ciecze stosowane jako elektroizolatory oraz no-

śniki ciepła 10

7. 15 02 02* Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania 5

8. 15 01 10*

Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecz-

nych lub nimi zanieczyszczone 5

9. 16 02 13* Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy 1

10. 16 05 07* Zużyte nieorganiczne chemikalia zwaierajace substancje nie-

bezpieczne 0,2

11. 16 05 08* Zużyte organiczne chemikalia zawierające substancje niebez-

pieczne 0,1

12. 16 06 01* Baterie i akumulatory ołowiowe 0,5

13. 16 06 02* Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe 0,5

14. 17 02 04* Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych zawierające lub

zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi 5

Tabela 1.19


85


Prognozowane rodzaje i ilości odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne na etapie

eksploatacji złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”

Lp. Kod Odpady inne niż niebezpieczne

Prognozowane

ilości wytwa-

rzane rocznie

w tonach

1. 01 01 02 Odpady z wydobywania kopalin 25 000

2. 01 04 12 Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopaliny 15 000

3. 07 02 13 Odpady tworzyw sztucznych 10

4. 07 02 99 Inne niewymienione odpady (pozostałości gumy) 100

5. 12 01 13 Odpady spawalnicze 0,5

6. 15 01 01 Opakowania z papieru i tektury 2

7. 15 01 02 Opakowania z tworzyw sztucznych 5

8. 15 01 04 Opakowania stalowe 2

9. 15 01 07 Opakowania ze szkła 1

10. 15 02 03 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny … inne niewymienio-

ne w 15 02 02 5

11. 16 01 03 Zużyte opony 10

12. 16 01 17 Metale żelazne 100

13. 16 01 18 Metale nieżelazne 20

14. 16 02 14 Zużyte urządzenia inne niż wymienione w 16 02 09 5

15. 16 02 16 Elementy usunięte z różnych urządzeń inne niż 16 02 15 2

16. 16 05 09 Zużyte chemikalia, zużyte pochłaniacze i aparaty ochronne

dróg oddechowych 1

17. 16 06 05 Inne baterie i akumulatory 0,5

18. 17 01 01 Odpady betonu i gruz budowlany 5

19. 17 01 07 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych

materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia 10

20. 17 02 01 Drewno 5

21. 17 02 02 Szkło 2

22. 17 04 01 Miedź, brąz, mosiądz 2

23. 17 04 02 Aluminium 1

24. 17 04 03 Ołów 1

25. 17 04 05 Żelazo i stal 20

26. 17 04 11 Kable inne niż wymienione w 17 04 10 5


86


27. 17 09 04 Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu 5

28. 20 01 01 Papier i tektura 5

29. 20 01 39 Tworzywa sztuczne 5

30. 20 01 40 Metale 5

31. 20 03 01 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 100

W zaprezentowanej prognozie na etapie eksploatacji wymieniono 14 rodzajów odpadów

niebezpiecznych i 31 rodzajów odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Nie eliminuje

to jednak możliwości powstawania innych odpadów. Działalność Zakładu Górniczego „Brze-

zinka 3” w zakresie gospodarki odpadami musi być zgodna z zapisami Ustawy o odpadach, w

tym inwestor jest zobowiązany do uzyskania wszelkich niezbędnych pozwoleń w zakresie

gospodarki odpadami.

1.3.3.3. Etap likwidacji

Z chwilą podjęcia decyzji stawiającej w stan likwidacji Zakład Górniczy „Brzezinka 3”

prowadzący eksploatację złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” realizacja przedsięwzięć

likwidacyjnych będzie się odbywać na podstawie planu ruchu likwidowanego, podziemnego

zakładu górniczego, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16.02.2012 r.

w sprawie planów ruchu zakładów górniczych (Dz. U. Nr 12 poz. 372), po zatwierdzeniu go

przez właściwego Dyrektora OUG. W/w plan ruchu składał się będzie z części podstawowej

i szczegółowej.


Prognozowany dopływ wód podziemnych do wyrobisk górniczych w końcowej fazie

eksploatacji złoża „Brzezinka 3” będzie utrzymywał się na poziomie 2,1 m3/min przy plano-

wanym systematycznej likwidacji pustek poeksploatacyjnych z wykorzystaniem pyłów dym-

nicowych. Zakłada się, że do „zmulania” pyłów dymnicowych będą wykorzystywane najbar-

dziej zasolone wody z dopływu naturalnego do kopalni. Pozwoli to na redukcję ładunku zaso-

lenia (o 15-20%) odprowadzanego z wodami dołowymi do wód powierzchniowych. Sposób

odwadniania złoża „Brzezinka 3” po zakończenia planowanej eksploatacji w roku 2049 bę-


87


dzie zależny od istniejącego stanu w zakresie eksploatacji złóż sąsiadujących zakładów górni-

czych. Zagadnienia te, dotyczące zabezpieczenia sąsiednich złóż kopalin oraz wyrobisk

i obiektów sąsiednich zakładów górniczych a także ujęć wody, przeciwdziałania zmianom

stosunków wodnych na powierzchni i innych, zostaną określone w odpowiedniej dokumenta-

cji hydrogeologicznej, która podlega zatwierdzeniu przez właściwy organ administracji geo-

logicznej. Decyzja o zatwierdzeniu takiej dokumentacji zostanie załączona do części podsta-

wowej planu ruchu likwidowanego podziemnego zakładu górniczego. W przypadku podjęcia

decyzji o zatapianiu zrobów zostanie sporządzony odpowiedni projekt techniczny zaopinio-

wany przez Zespół Zagrożeń Wodnych i zatwierdzony przez KRZG. Likwidacja podziem-

nych wyrobisk górniczych będzie prowadzona głównie poprzez ich otamowanie i lub podsa-

dzanie. Upadowe udostępniające z powierzchni zostaną zasypane w miarę możliwości wła-

snym kamieniem dołowym oraz tłuczniem na odcinkach gdzie konieczne będzie pozostawie-

nie korków filtracyjnych. Szczegółowe rozwiązania dotyczące likwidacji upadowych udo-

stępniających, zostaną określone w stosownych projektach technicznych i technologicznych

zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami.




wych.


W czasie likwidacji części przemysłowej na powierzchni przewidywane zużycie wody

do potrzeb socjalno bytowych będzie zależne od ilości pracowników zaangażowanych w ro-

boty likwidacyjne lub adaptacyjne związane z dostosowaniem istniejących obiektów i infra-

struktury do pełnienia nowych funkcji.

Ścieki z terenu ZG „Brzezinka 3” będą wprowadzane do istniejącej kanalizacji komu-

nalnej. Na tym etapie, zapotrzebowanie na wodę oraz ilość odprowadzanych ścieków osza-

cowano na poziomie około 3 m3/d.


88


Konieczność odprowadzania wód dołowych pochodzących z odwadniania górotworu

po zakończeniu eksploatacji może wystąpić w przypadku prowadzenia eksploatacji węgla

w sąsiedztwie wyeksploatowanego złoża „Brzezinka 3” po roku 2049.


Likwidacja Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” wymagać będzie wykonania prac wy-

burzeniowych prowadzonych na powierzchni ziemi. Emisja zanieczyszczeń wynikać będzie

z wykonywania następujących rodzajów prac:

- prace wyburzeniowe,

- transport odpadów.

W związku z powyższym zakresem należy oczekiwać emisji zarówno pyłu mineralne-

go oraz różnorodnych zanieczyszczeń gazowych (NOx, CO, SO2, CO2, węglowodory alifa-

tyczne).

Sposoby ograniczenia tej emisji, której wielkość na obecnym etapie jest trudna do

oszacowania polegają na działaniach organizacyjno - technicznych, z których jako najważ-

niejsze można wymienić:

stosowanie środków transportu i maszyn roboczych z silnikami spełniającymi normy

emisyjne,

wyznaczenie dróg transportowych i ich utwardzenie w celu zminimalizowania wtór-

nego pylenia w czasie ruchu pojazdów,

zabezpieczenie odpadów przed wtórnym pyleniem.

Źródła emisji występujące w fazie likwidacji nie podlegają Rozporządzeniu Ministra

Środowiska w sprawie standardów emisyjnych z instalacji i nie wymagają pomiarów zgodnie

z Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia po-

miarów wielkości emisji.

Uciążliwości z tego tytułu wystąpią w najbliższym otoczeniu Zakładu Górniczego,

szacuje się, że na granicy terenu ZG nie wystąpią przekroczenia dopuszczalnych stężeń pyłu,

tlenków azotu, tlenku węgla czy węglowodorów.

Emisja będzie miała charakter przejściowy i zaniknie po zakończeniu prac.


89


1.3.3.3.4. Hałas

Prace likwidacyjne należy prowadzić wyłącznie w porze dziennej, w godzinach 6:00 –

22:00, z zapewnienie odpowiedniej organizacji pracy, przy użyciu sprawnego sprzętu. Emisja

hałasu, związana z etapem budowy będzie miała charakter przejściowy.

W tabeli 1.20 przedstawiono wykaz maszyn i urządzeń przewidzianych do

zastosowania w czasie prowadzenia prac związanych z pracami likwidacyjnymi. Założono,

że poszczególne maszyny będą się przemieszczać po określonym obszarze stanowiącym

powierzchniowe źródło hałasu.

Tabela 1.20

Wykaz głównych źródeł hałasu – etap prac likwidacyjnych

Źródła hałasu Dane akustyczne źródeł Czas oddziaływania

Maszyny i urządzenia

budowlane:

- spycharka gąsienicowa,

- spycharka kołowa,

- koparko ładowarka ko-

łowa,

- dźwig budowlany,

- sprężarka.

Źródła hałasu poruszają się

w obrębie terenu przeznaczo-

nego pod inwestycję.

Źródło powierzchniowe o

całkowitym poziomie mocy

akustycznej – 106,0 dB(A)

Czas oddziaływania:

6 godzin w ciągu ośmiu

najbardziej niekorzystnych

godzin pory dnia. W porze

nocy prace budowlane są

wstrzymane.

Ruch samochodów cięż-

kich

Źródło liniowe o poziomie

mocy akustycznej na 1 metr

długości trasy – 63,0 dB(A)

Zakłada się, iż w ciągu

8 godzin pory dnia na teren

budowy wjedzie/wyjedzie

16 samochodów ciężkich

Start, hamowanie i ma-

newrowanie w rejonie

upadowej

Źródło powierzchniowe o

całkowitym poziomie mocy

akustycznej – 84,3 dB(A)

Zakłada się, iż w ciągu 8

godzin pory dnia na teren

budowy wjedzie/wyjedzie

16 samochodów ciężkich.

1.3.3.3.5. Odpady

Projektowana eksploatacja górnicza złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” zakończy

się likwidacją Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”. Na etapie likwidacji tego Zakładu progno-

zuje się powstawanie odpadów zarówno niebezpiecznych jak i innych niż niebezpieczne

i obojętne. Prognozę jakościową i ilościową zestawiono w tabeli 1.21.


90


Tabela 1.21

Prognozowane rodzaje oraz ilości odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne

i obojętne na etapie likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”

Kod

odpadu Nazwa odpadu

Prognozowane

ilości wytwa-

rzane rocznie w

tonach

13 02 08* Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 5

15 02 03 Sorbenty, materiały, tkaniny do wycierania, ubrania

ochronny, inne niż wymienione w 15 02 02 2

16 01 03 Zużyte opony 2

16 01 04* Zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy 10

16 01 06 Zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy nie-

zawierające cieczy i innych elementów niebezpiecznych 100

16 01 17 Metale żelazne 1 000

16 01 18 Metale nieżelazne 50

16 02 14 Zużyte urządzenia inne niż wymienione w 16 02 09 20

16 02 16 Elementy usunięte z różnych urządzeń inne niż 16 02 15 10

16 05 09 Zużyte chemikalia, zużyte pochłaniacze i aparaty ochron-

ne dróg oddechowych 1

16 06 05 Inne baterie i akumulatory 0,5

17 01 01 Odpady betonu i gruz budowlany 20 000

17 01 02 Gruz ceglany 5 000

17 01 03 Odpady innych materiałów ceramicznych i elementów

wyposażenia 100

17 01 07 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpado-

wych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia 10 000

17 02 01 Drewno 10

17 02 02 Szkło 5

17 02 03 Tworzywa sztuczne 20

17 04 01 Miedź, brąz, mosiądz 2

17 04 02 Aluminium 20

17 04 03 Ołów 1

17 04 04 Cynk 5

17 04 05 Żelazo i stal 5 000

17 04 07 Mieszaniny metali 5 000

17 04 11 Kable inne niż wymienione w 17 04 10 10

17 09 04 Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu 5 000

20 01 01 Papier i tektura 0,5


91


20 01 39 Tworzywa sztuczne 0,5

20 01 40 Metale 0,5

20 03 01 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 10

Oprócz powyżej wymienionych odpadów możliwe jest wytwarzanie na etapie likwida-

cji zakładu górniczego innych odpadów zarówno niebezpiecznych jak i innych niż niebez-

pieczne.

Na etapie poprzedzającym likwidację Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” właściciel do-

kona wyboru wykonawcy likwidacji. Właściciel wybierze wykonawcę prac likwidacyjnych-

posiadającego niezbędne zezwolenia na wytwarzanie, transport, odzysk lub/i unieszkodliwia-

nie odpadów. Wymagania te zostaną ujęte w umowie na likwidacje zakładu górniczego.


92


2. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA, OBJĘTYCH

ZAKRESEM PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA

PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, W TYM

ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA

PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE

PRZYRODY

2.1. CHARAKTERYSTYKA FIZJOGRAFICZNA OBSZARU

2.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE

Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” leży w granicach administracyjnych

miasta Mysłowice (rysunek 6). Mysłowice położone są na terenie województwa śląskiego,

zajmują obszar o powierzchni 6 557 ha i zamieszkuje go ok. 75 tys. osób. Wschodnią granicę

tworzą rzeki: Brynica, Czarna Przemsza i Przemsza, natomiast zachodnią: grobla na stawie

Hubertus III, Dolina Boliny wraz z lasami Murckowskimi oraz Dolina Przyrwy. Południowe

obrzeże stanowi skraj lasów Ławecko - Dziećkowickich i krawędź Wzgórz Dziećkowskich.

Omawiany obszar położony jest w południowej części miasta Mysłowice na terenie

osiedli: Powstańców Śląskich, Zawadzkiego oraz dzielnicach Brzęczkowice, Brzezinka,

Kosztowy, Larysz i Hajdowizna. Od północnej strony obszar ten graniczy z Sosnowcem, a od

wschodniej z Jaworznem. Osiedle Powstańców Śląskich charakteryzuje się wysoką zabudową

bloków. Rejon Brzęczkowic to typowa dzielnica mieszkaniowa Mysłowic, gdzie w części

zachodniej występuje zabudowa jednorodzinna o niezbyt wysokiej intensywności, ze znacz-

nym udziałem terenów otwartych, natomiast w części wschodniej zlokalizowane jest osiedle

Powstańców Śląskich. Brzezinka i Kosztowy to najsilniej zurbanizowane części południowe-

go obszaru miasta Mysłowice. Larysz cechuje się szybko rozwijającą się częścią miasta My-

słowice, ponieważ w rejonie tym następuje proces wypierania rolnictwa przez zabudowę

mieszkaniową.


93


Rys. 6. Położenie administracyjne złoża „Brzezinka 3”

2.1.2. REGIONALIZACJA GEOGRAFICZNA

Według regionalizacji fizyczno – geograficznej Polski J. Kondrackiego (Geografia re-

gionalna Polski, PWN, Warszawa. 2002) omawiany teren leży w megaregionie Pozaalpejska

Europa Zachodnia (3) w prowincji Wyżyny polskie (34), podprowioncji Wyżyna Śląsko -

Krakowska (341), makroregion Wyżyna Śląska (341.1) mezoregion Wyżyna Katowic-

ka (341.13) i Pagóry Jaworznickie (341.14), (rysunek 7).

Wyżyna Katowicka (341.13) zbudowana jest z węglonośnych skał karbońskich, na któ-

rych zalegają dolomity i wapienie triasu oraz osady czwartorzędowe. Ze względu na duże

zasoby pokładów węgla kamiennego region jest silnie uprzemysłowiony i przekształcony

przez człowieka.

Pagóry Jaworznickie (341.14) są regionem o powierzchni 513 km2, zbudowanym z do-

lomitów triasowych, tworzącym liczne wzniesienia porozdzielane różnorodnym systemem

obniżeń zbudowanych z piasków lodowcowych i rzecznych czwartorzędu. Najwyższym

szczytem regionu jest Grodzisko o wysokości 346 m n.p.m.


94


Rys. 7. Regionalizacja fizyczno-geograficzna Polski, według J. Kondrackiego

2.1.3. MORFOLOGIA TERENU

Ogólnie powierzchnia terenu, na którym zlokalizowane jest złoże węgla kamiennego

„Brzezinka 3” jest słabo urozmaicona, niemal płaska, o różnicy wzniesień od około +239 m

n.p.m. w dolinie rzeki Przemszy, do około +260 m n.p.m. w części zachodniej. Przeważają

tereny o niewielkich nachyleniach (do 5 %) w kierunku wschodnim. Większe nachylenia wy-

stępują w obrębie stoków wzgórz zrębowych oraz zboczach doliny Przemszy i miejscami

dochodzą do 30%. Wyraźne wzniesienie terenu widoczne jest w rejonie Dziećkowic, w połu-

dniowo-wschodniej części omawianego terenu złoża (rejon Pagórów Jaworznickich), (rysu-

nek 8).

Oprócz naturalnie wykształconych form terenu na obszarze Mysłowic można spotkać

liczne występujące formy antropogeniczne, takie jak: wyrobiska poeksploatacyjne, kamienio-

łomy, piaskownie, glinianki, zwałowiska odpadów poprzemysłowych, warpie, nasypy i wko-

py linii kolejowych i dróg, składowiska odpadów oraz tereny „rekultywacji technicznej”

dawnych wyrobisk. Wyjątkowo licznie nagromadzone są liniowe elementy antropogeniczne

w postaci wkopów i nasypów dróg (autostrada A4 i droga S-1-wschodnia obwodnica GOP),


95


nasypy i wkopy linii kolejowych pomiędzy Słupną i Brzęczkowicami, nasypy linii kolejowej

Mysłowice-Oświęcim w rejonie doliny Rowu Kosztowskiego (pomiędzy Kosztowami i Brze-

zinką) oraz różnego rodzaju obwałowań (wały przeciwpowodziowe, obwałowania zbiorni-

ków).

Rys. 8. Rzeźba terenu Mysłowic

Natomiast według regionalizacji geomorfologicznej Polski, autorstwa M. Klimaszew-

skiego, uszczegółowionej przez S. Gilewską, teren waloryzacji znajduje się w prowincji Wy-

żyny Śląsko – Małopolskiej, podprowincji Wyżyna Śląsko – Krakowska, makroregion Wyży-

na Śląska, mezoregion Wyżyna Śląska Południowa i obejmuje Kotlinę Mysłowicką i czę-

ściowo Płaskowyż Bytomsko-Katowicki.

Kotlina Mysłowicka obejmuje wąski pas doliny Czarnej Przemszy i Przemszy rozsze-

rzając się w części południowej w obrębie plejstoceńskiej terasy doliny rzeki (rejon składowi-

ska odpadów pomiędzy Przemszą, Dziećkowicacmi i Kosztowami). Kotlina Mysłowicka jest


96


wypełniona piaskami czwartorzędowymi i wykazuje silną asymetrię: po stronie jaworznickiej

teren jest płaski, a po stronie mysłowickiej przeważają strome i wysokie zbocza. Powierzch-

nia kotliny nachylona jest od ok. 248 m n.p.m. w części północnej do ok. 240 m n.p.m. w czę-

ści południowej.

2.1.4. HYDROGRAFIA TERENU

Pod względem hydrograficznym (załącznik 4) obszar złoża „Brzezinka 3” oraz pla-

nowany Teren Górniczy „Brzezinaka 3” znajdują się w zlewni Przemszy, będącej dopływem

Wisły. Projektowany Zakład Górniczy (ZG) „Brzezinka 3” znajduje się w zlewni cieku Przy-

rwa będącego dopływem rzeki Przemszy. Przyrwa jest ciekiem o długości około 1,65 km

a powierzchnia jego zlewni wynosi około 3,9 km2. Najważniejszym dopływem Przemszy

w analizowanym rejonie jest Rów Kosztowski, płynący z zachodu na wschód, wzdłuż połu-

dniowej granicy złoża. Ciek ten zasilany jest wodami z rowów odwadniających i w Dziećko-

wicach wpływa do rzeki Przemszy. Rów Kosztowski jest ciekiem o długości około 6,25 km

a powierzchnia jego zlewni wynosi około 38,8 km2. Wielkości opadów atmosferycznych oraz

charakterystyczne przepływy w rzece Przemsza podano wg komentarza do Mapy hydrogra-

ficznej, arkusz Katowice (M-34-63-A) i arkusz Oświęcim (M-34-63-C). Średni roczny opad

atmosferyczny na posterunku Maczki wynosił w roku normalnym 842 mm, w roku wilgotnym

1011 mm, a w roku suchym 553 mm.

Średnie roczne wielkości przepływów charakterystycznych dla Przemszy w pobliskich

profilach hydrometrycznych przedstawia tabela 2.1.

Tabela 2.1

Średnie roczne wielkości przepływów charakterystycznych dla Przemszy

Rzeka/potok Profil Charakterystyczne objętości przepływów [m3/s]

SNQ SSQ SWQ

Biała Przemsza Niwka (1961-1999) 5,39 7,50 17,9

Przemsza Jeleń (1994-2013) 12,9 18,6 49,7

Źródło: Średnie z wielolecia 1961-1999 r. - Mapa hydrograficzna, arkusz Katowice (M-34-63-A) oraz arkusz

Oświęcim (M-34-63-C), GGK Warszawa 2001 r.

Dane z wielolecia 1994-2013 r., IMGW Warszawa 2014 r.


97


Przepływy Przemszy w bardzo dużym stopniu są determinowane wpływami antropo-

genicznymi. Średni dopływ wód dołowych do zlewni Przemszy wynosi około 7 m3/s, co sta-

nowi 54,3 % SNQ. Na stan czystości wód rzeki Przemszy wpływają liczne zrzuty ścieków

przemysłowych. Pozwolenia na odprowadzanie ścieków posiada aż 40 zakładów, z czego 22

zrzuty pochodzą z kopalń, a 18 z pozostałych branż. Jakość wód całego dorzecza objęta jest

monitoringiem regionalnym prowadzonym przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowi-

ska. W punkcie monitoringowym w km 12+800 rzeki (wodowskaz Jeleń) średnie zmierzone

sumaryczne stężenie chlorków i siarczanów utrzymuje się w ostatnich latach na poziomie

550-750 mg (Cl+SO4)/l (średnio 0,65g/l).

Plan gospodarowania wodami (PGW) na obszarze dorzecza Wisły zawiera m.in. ogól-

ny opis cech charakterystycznych dorzecza, podsumowanie znaczących oddziaływań i wpły-

wów działalności człowieka na stan wód powierzchniowych i podziemnych, informacje doty-

czące monitoringu wód oraz określenie ich stanu, cele środowiskowe i odstępstwa od osią-

gnięcia celów środowiskowych oraz podsumowanie programów działań zapisanych w Pro-

gramie wodno-środowiskowym kraju. ZG „Brzezinka 3” odprowadzał będzie oczyszczone

ścieki przemysłowe (w tym wody kopalniane) do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa. Przy-

rwa jest ciekiem o długości około 1,65 km a powierzchnia jego zlewni wynosi około 3,9 km2.

W południowej części projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” poza obszarem

górniczym płynie Rów Kosztowski, uchodzący do rzeki Przemszy. Rów Kosztowski nie jest

i nie będzie odbiornikiem wód dołowych pochodzących z odwadniania ZG „Brzezinka 3”.

Analizowany obszar (złoże „Brzezinka 3”) leży na terenie trzech jednolitych części

wód powierzchniowych. Około 65% powierzchni złoża zlokalizowane jest w granicach JCWP

PLRW200010212999 (Przemsza od Białej Przemszy do ujścia - odbiornik wód dołowych),

około 15% powierzchni złoża zlokalizowane jest w granicach JCWP PLRW2000821279

(Przemsza od zbiornika Przeczyce do ujścia Białej Przemszy) a pozostała część (około 20%)

zlokalizowana jest w granicach JCWP PLRW2000421294 (Rów Kosztowski).

Na rysunku 9 przedstawiono lokalizację złoża „Brzezinka 3” na mapie podziału

hydrograficznego Polski.


98


Rys. 9. Fragment mapy podziału hydrograficznego Polski z lokalizacją złoża „Brzezinka 3”.

Źródło: http://mapa.kzgw.gov.pl/


99


W zatwierdzonym Planie gospodarowania wodami (PGW) na obszarze dorzecza Wi-

sły przedstawiono charakterystykę jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP): Prze-

msza od Białej Przemszy do ujścia, a także Rów Kosztowski oraz Przemsza od zbiornika

Przeczyce do ujścia Białej Przemszy.

Na rysunku 10 przedstawiono lokalizację złoża „Brzezinka 3” na mapie jednolitych

części wód powierzchniowych (JCWP).

Rys. 10. Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” na mapie jednolitych części wód powierzchniowych

(JCWP).

Warunki korzystania z wód regionu wodnego oraz warunki korzystania z wód zlewni,

zgodnie z art. 120 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. — Prawo wodne, ustala w drodze aktu pra-

wa miejscowego dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej po ich uzgodnieniu

z prezesem krajowego zarządu gospodarki wodnej. Warunki korzystania z wód regionu wod-

nego Małej Wisły nie zostały ustalone w tym trybie przez Dyrektora Regionalnego Zarządu


100


Gospodarki Wodnej w Gliwicach. W obwieszczeniu nr 1/2011 z dnia 18 października 2011r.

Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach zawiadomił o przystąpie-

niu do sporządzenia projektu Rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki

Wodnej w Gliwicach w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego

Małej Wisły.

W tabeli 2.2 przedstawiono dane charakterystyczne dla obszarów JCWP będących

w zasięgu złoża „Brzezinka 3”.

Tabela 2.2

Dane charakterystyczne dla obszarów JCWP.

L.p. Nazwa JCWP

Przemsza od Białej

Przemszy do ujścia

- odbiornik wód

dołowych

Przemsza od zbior-

nika Przeczyce do

ujścia Białej Prze-

mszy – częściowo w

granicach złoża

„Brzezinka 3”

Rów Kosztowski

– częściowo w gra-

nicach złoża „Brze-

zinka 3”

1 Kod JCWP PLRW200010212999 PLRW2000821279 PLRW2000421294

2 Nazwa JCWP Przemsza od Białej

Przemszy do ujścia

Przemsza od zbior-

nika Przeczyce do


mszy

Rów Kosztowski

3 SCWP MW0209 MW0209 MW0204

4 Region wodny region wodny Małej

Wisły

region wodny Małej

Wisły

region wodny Małej

Wisły

5 Kod obszaru

dorzecza 2000 2000 2000

6 Obszar dorzecza obszar dorzecza Małej

Wisły

obszar dorzecza

Małej Wisły

obszar dorzecza

Małej Wisły

7 Jednostka

zarządzająca RZGW w Gliwicach RZGW w Gliwicach RZGW w Gliwicach

8 Status cieku naturalna część wód silnie zmieniona

część wód naturalna część wód

9 Ocena stanu

cieku zły zły zły


101


L.p. Nazwa JCWP

Przemsza od Białej

Przemszy do ujścia

- odbiornik wód

dołowych

Przemsza od zbior-

nika Przeczyce do


mszy – częściowo w

granicach złoża

„Brzezinka 3”

Rów Kosztowski

– częściowo w gra-

nicach złoża „Brze-

zinka 3”

10

Ocena ryzyka

nieosiągnięcia

celów środowi-

skowych

zagrożona zagrożona zagrożona

11 Derogacje

4(4) -1 - derogacje cza-

sowe - brak możliwości

technicznych

4(4) -1 - derogacje

czasowe - brak moż-

liwości technicznych

4(4) -1 - derogacje

czasowe - brak moż-

liwości technicznych

12 Uzasadnienie

derogacji

Wpływ działań antro-

pogenicznych na stan

JCW oraz brak możli-

wości technicznych

ograniczenia wpływu

tych oddziaływań, ge-

neruje konieczność

przesunięcie w czasie

osiągnięcie celów śro-

dowiskowych przez

JCW. Występująca

działalność gospodar-

cza człowieka związana

jest ściśle z występo-

waniem surowców na-

turalnych, bądź prze-

mysłowym charakte-

rem obszaru.

Wpływ działań an-

tropogenicznych na

stan JCW oraz brak

możliwości tech-

nicznych ogranicze-

nia wpływu tych

oddziaływań, gene-

ruje konieczność

przesunięcie w cza-

sie osiągnięcie celów

środowiskowych

przez JCW. Wystę-

pująca działalność

gospodarcza czło-

wieka związana jest

ściśle z występowa-

niem surowców na-

turalnych, bądź

przemysłowym cha-

rakterem obszaru.

Wpływ działań an-

tropogenicznych na

stan JCW oraz brak

możliwości tech-

nicznych ogranicze-

nia wpływu tych

oddziaływań, gene-

ruje konieczność

przesunięcie w cza-

sie osiągnięcie celów

środowiskowych

przez JCW. Wystę-

pująca działalność

gospodarcza czło-

wieka związana jest

ściśle z występowa-

niem surowców na-

turalnych, bądź

przemysłowym cha-

rakterem obszaru.

13

Powierzchnia

zlewni JCWP

km2

93,47 91,69 19,83

14 Administrator

cieku RZGW w Gliwicach RZGW w Gliwicach

ŚZMiUW w Katowi-

cach

Źródło:

http://geoportal.kzgw.gov.pl/imap/

Zatwierdzony 22.02.2011 r. „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został opubli-

kowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549.


102


2.1.5. UŻYTKOWANIE TERENU (WRAZ Z UWARUNKOWANIAMI WYNIKAJĄCYMI

Z ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO), SĄSIEDZTWO, NAJBLIŻSZE

ZABUDOWANIA, POWIĄZANIA KOMUNIKACYJNE

Zagospodarowanie terenu w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” oraz pla-

nowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3”, ilustrują zamieszczone mapy: lokalizacji złoża

(załącznik 1) i sytuacyjno-wysokościowa (załącznik 2). Obszar złoża o powierzchni

7,27 km2 (tj. 727 ha) zajmują:

grunty leśne: 204 ha,

grunty rolne (I- IV kl. bon.): 55 ha,

grunty rolne (V-VI kl. bon.): 176 ha,

zabudowa przemysłowa: 23 ha,

grunty komunalne: 269 ha,

inne (parki, rezerwaty, obsz. ujęć wodn. itp.): 0 ha.

Teren ten charakteryzuje się zróżnicowanym zagospodarowaniem powierzchni terenu.

Na większości obszaru skupia się budownictwo mieszkalne zarówno jednorodzinne jak i wie-

lopiętrowe bloki mieszkalne (osiedle wielopiętrowych bloków w dzielnicy Brzęczkowice). Na

krańcach północno-zachodnich (dzielnica Słupna), wschodnich (dzielnica Brzęczkowice

w dolinie Przemszy) i na południu (dzielnica Kosztowy) znajdują się lasy, pozostałe tereny

pokryte są łąkami oraz polami uprawnymi. Usytuowane są tutaj również obiekty przemysło-

we, m.in. powierzchnie magazynowe firmy Panattoni Park Mysłowice oraz obiekty Medicare,

a także firma spedycyjno-transportowa Transgór S.A. zlokalizowane przy drodze krajowej S1

oraz w bliskim sąsiedztwie autostrady A4.

Znaczną część powierzchni terenu zajmują strategiczne ciągi komunikacyjne, szcze-

gólnie rozjazdy dróg szybkiego ruchu, m.in. Wschodnia Obwodnica GOP, odcinek autostrady

A4 Kraków-Wrocław, linie kolejowe Mysłowice – Oświęcim w części zachodniej i Katowi-

ce-Kraków w części północnej oraz linie kolei piaskowych użytkowane przez KP „Szczako-

wa” oraz KP „Maczki Bór”.

Na przedmiotowym terenie nie zostały ustanowione i nie jest planowane utworzenie

obszarów chronionych w ramach sieci ECONET i „Natura 2000”.

Przez przedmiotowy obszar przebiegają linia kolejowa nr 138 Katowice - Oświęcim

oraz linia kolejowa nr 134 Jaworzno-Szczakowa – Mysłowice wchodzą w skład międzynaro-


103


dowej linii kolejowej E 30. Linie te ma duże znaczenie dla ruchu pasażerskiego i towarowego

oraz stwarzają dogodne połączenie między południowymi regionami kraju. Linie te na pod-

stawie Decyzji nr 3 Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 marca 2014 roku w sprawie

ustalenia terenów, przez które przebiegają linie kolejowe, jako terenów zamkniętych (Dz. U.

Min. Infrastruktury i Rozwoju z 2014 roku, poz. 25) przebiegają na przedmiotowym terenie

przez tereny zamknięte.

PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Analiza ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miast My-

słowice, Jaworzno i Sosnowiec w granicach projektowanego Obszaru Górniczego i Terenu

Górniczego „Brzezinka 3” w kontekście przepisu art. 80 ust. 3 ustawy z dnia 3.10.2008r.


środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko została przedstawiona w opracowa-

niu stanowiącym załącznik 5. Opracowanie to stanowi integralną część niniejszego Raportu.

2.2. BUDOWA GEOLOGICZNA ZŁOŻA

2.2.1. POŁOŻENIE GEOLOGICZNE

Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” usytuowane jest w północno-wschodniej czę-

ści Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, w strefie przejściowej między jednostkami tekto-

nicznymi: Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Rozciągłość warstw

ma kierunek od południowego-zachodu do północnego-wschodu, a upad skierowany na połu-

dniowy-wschód waha się od 2 do 120.

W rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” współwystępują dwie stare jednost-

ki tektoniczne ukształtowane w górnym karbonie: synklinalna strefa Bytom - Brodła o kie-

runku NW - SE oraz niecka Zagłębia Górnośląskiego o kierunku W - E. Różnorodność i zło-

żoność powstałych później elementów strukturalnych w obrębie tych jednostek jest wynikiem

ich wielofazowego rozwoju w okresie ruchów starokimeryjskich na przełomie triasu i jury.

Młodsza generacja struktur to rowy i zręby tektoniczne powstałe w czasie ruchów alpejskich,

a skomplikowany system różnokierunkowych uskoków o dużych zrzutach spowodował po-


104


wstanie odrębnych struktur wyniesionych lub obniżonych. Najstarszą z tych struktur jest

niecka chrzanowska o osi w kierunku NW-SE. Strop utworów osadowych karbonu zalega na

rzędnych od +200 m n.p.m. w południowej części złoża (rejon otworu Brzezinka 10), do po-

nad +270 m n.p.m. na północy oraz w rejonie otworu Wanda.

Udokumentowane zasoby węgla kamiennego w złożu „Brzezinka 3” zalegają w po-

kładzie 510 warstw siodłowych litostratygraficznie zaliczanych do Górnośląskiej Serii Pia-

skowcowej górnego karbonu. Węgiel kamienny tego pokładu to węgiel płomienny typu 31

i gazowo-płomienny typu 32. Zasoby węgla kamiennego rozpoznane zostały w kategorii B.

Pokład 510

Pokład ten o stałej rozciągłości w złożu „Brzezinka 3” i znacznej miąższości, zalega na głę-

bokościach od ok. 700 m w części północnej złoża do ok. 1050 m na południu. Natomiast

miąższość tego pokładu mniejszą od 4,0 m (1,1 m) stwierdzono jedynie w otworze wiertni-

czym Brzezinka 10 znajdującym się na południu tuż za granicą złoża (rys. 7). Zasoby węgla

kamiennego tego pokładu w całości udokumentowano w kategorii B. Pokład ten w przeszło-

ści był eksploatowany w sąsiednich złożach: „Niwka-Modrzejów”, „Mysłowice” i „Wesoła”.

2.2.2. STRATYGRAFIA I LITOLOGIA

Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” znajduje się we wschodniej części Górnoślą-

skiego Zagłębia Węglowego, w strefie przejściowej pomiędzy Siodłem Głównym na północy,

a Niecką Główną na południu.

Złoże „Brzezinka 3” obejmuje jedynie zasoby węgla kamiennego zalegające w pokła-

dzie 510 występującego w obrębie warstw siodłowych, w dolnej części Górnośląskiej Serii

Piaskowcowej, dlatego nadkładem dla omawianego złoża są zarówno osady zalegające nad

stropem karbonu tj. osady czwartorzędowe jak również osady karbonu produktywnego skła-

dającego się z (od góry profilu):

- krakowskiej serii piaskowcowej, w której udokumentowane są złoża „Brzezinka”

i „Brzezinka 1”

- serii mułowcowej, w której udokumentowane są złoża „Brzezinka”, „Brzezinka 1”

i „Brzezinka 2”


105


- górnośląskiej serii piaskowcowej, w której udokumentowano złoże „Brzezinka 2”

Poniżej przedstawiono budowę geologiczną złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”

w układzie stratygraficznym od dołu profilu rozdzielając utwory złożowe od nadkładu w pro-

filu osadów karbonu produktywnego (górnego).

2.2.2.1. Karbon produktywny (górny)

Kompleks utworów górnego karbonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego jest dwu-

dzielny: w dolnej jego części występują utwory paraliczne, ukształtowane w warunkach okre-

sowych zalewów morskich, a część górna wykształcona jest jako utwory limniczne. Na tere-

nie złoża „Brzezinka 3” utwory paraliczne w postaci serii piaskowcowo-ilastych z pokładami

węgla kamiennego występują na znacznych głębokościach, to jest poniżej dokumentowanego

złoża. Na utworach tych występują kolejno trzy limniczne serie osadowe górnego karbonu (od

dołu profilu):

- Górnośląska Seria Piaskowcowa (GSP) z pokładami węgla kamiennego o numeracji

407-510

- Seria Mułowcowa (SM) z pokładami węgla kamiennego o numeracji 301-406

- Krakowska Seria Piaskowcowa (KSP) z pokładami węgla kamiennego grupy

200

W wymienionych seriach limnicznych górnego karbonu Górnośląskiego Zagłębia Wę-

glowego wydzielono litostratygraficznie warstwy (od dołu profilu) siodłowe i rudzkie należą-

ce do Górnośląskiej Serii Piaskowcowej, załęskie i orzeskie zaliczone do Serii Mułowcowej

oraz warstwy łaziskie Krakowskiej Serii Piaskowcowej.

Warstwy siodłowe reprezentowane są głównie przez piaskowce o znacznych miąższościach

około 10-140 m. W obrębie złoża „Brzezinka 3” średnia miąższość warstw siodłowych to ok.

18 m, a zmienność miąższości waha się do 5 do 38 m. W utworach tych udokumentowany

został pokład węgla kamiennego 510 z o miąższościach od 4,70 m (otwór Brzezinka 9 –

rys. 2) do 14,20 m (otwór Niwka Modrzejów 12 – rys. 2), a jego grubość wzrasta w kierunku

północno-zachodnim. Pokład 510 jest podstawą eksploatacji węgla kamiennego ze złoża

„Brzezinka 3”, w związku z czym, warstwy siodłowe stanowią skały złożowe, a nadległe

utwory karbonu produktywnego stanową skały nadkładu.


106


Warstwy rudzkie stanowiące materiał nadkładu złoża „Brzezinka 3” wykształcone są po-

dobnie jak warstwy siodłowe. Miąższość kompleksu warstw rudzkich waha się w granicach

złoża w przedziale 90 – 210 m, przy czym maleje od maksymalnych wartości stwierdzanych

w części środkowej w kierunkach na północ i na południe. W obrębie warstw rudzkich udo-

kumentowane zostały pokłady z grupy 400 oznaczone numerami: 407, 408, 409 i 418.

Warstwy załeskie i orzeskie zaliczane do Serii Mułowcowej w ujęciu złoża „Brzezinka 3”

stanowią materiał nadkładu nad złożem (pokładem 510). Utwory te są wykształcone w postaci

naprzemiennie występujących łupków piaszczystych i ilastych z przewarstwieniami piaskow-

ców i licznymi pokładami węgla. Miąższość wkładek piaskowcowych waha się od kilkunastu

centymetrów do kilkunastu metrów, przy czym udział tych utworów w całym kompleksie nie

przekracza około 20-30% ogólnej miąższości tych warstw. Miąższość kompleksu Serii Mu-

łowcowej na obszarze złoża wynosi średnio około 580 m. W obrębie omawianych warstw

wstępują pokłady węgla grupy 400 oznaczone numerami 401 i 404/1 oraz grupy 300 ozna-

czone numerami: 303/1, 304/2, 312/1, 318/3, 331, 349, 354/1, 355, 356, 358 i zaliczone do

złóż węgla kamiennego „Brzezinka” i „Brzezinka 2”

Warstwy łaziskie stanowiące utwory nadkładu złoża „Brzezinka 3” zaliczają się do dolnej

części Krakowskiej Serii Piaskowcowej i w granicach dokumentowanego złoża występują w

formie zredukowanej. Miąższość warstw łaziskich osiąga w części południowej do 342,0 m

(otwór Brzezinka 10 – rys. 2), a w części północnej występują wychodnie tych warstw pod

utwory czwartorzędowe. Wychodnie pokładów tych warstw przebiegają przekątnie przez

rejon złoża z SW na NE. W profilu dominują piaskowce różnoziarniste, miejscami zlepień-

cowate lub z wkładkami zlepieńców, które wykształcone są w postaci monolitycznych ław

przedzielonych nielicznymi przewarstwieniami ilastymi, najczęściej towarzyszącymi pokła-

dom węgla kaniennego. Pokłady warstw łaziskich opisane numerami 214, 215 i 216 mają

stosunkowo dużą miąższość.

2.2.2.3. Nadkład utworów karbonu produktywnego

Nadkład utworów górnego karbonu stanowią osady czwartorzędowe. Reprezentowane

są przez osady akumulacji rzeczno-jeziorno-lodowcowej. Wykazują znaczną zmienność

w wykształceniu litologicznym oraz miąższości, która osiąga w południowej części złoża po-

nad 50 m (otwór Brzezinka 10 – rys. 2). Osady czwartorzędowe wykształcone są w postaci


107


różnoziarnistych piasków jasnożółtych do rdzawych, miejscami przeławiconych soczewkami

i wkładkami glin oraz iłów, które lokalnie osiągają miąższość do ok. 14 m.

2.2.3. TEKTONIKA

Tektonika złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest dosyć skomplikowana. Złoże

pocięte jest uskokami o zróżnicowanych zrzutach dochodzących do ok. 50 m, które tworzą

strukturę blokową złoża. Uskoki przecinające utwory karbońskie maja głównie przebieg

zbliżony do południkowego. Największe znaczenie mają uskoki stanowiące naturalne granice

złoża: Centralny i Wanda-Luiza. W złożu występują również mniejsze uskoki o przebiegu

równoleżnikowym. Znaczący oskok o przebiegu równoleżnikowym to uskok Książęcy

znajdujący się poza złożem Brzezinka 3. Uskok ten stwierdzono robotami na kilku kopalniach

sąsiednich złoża „Brzezinka 3”. Ponadto złoże przecięte jest mniejszymi uskokami o zrzutach

do ok. 50 m.

Charakterystyka głównych uskoków

Uskok Wanda - Luiza biegnący wzdłuż zachodniej granicy złoża stanowi jednocześnie gra-

nicę eksploatacyjną dla złóż „Wesoła” i „Mysłowice”. Przebieg jego jest południkowy, z od-

chyleniem w odcinku południowym, w kierunku południowo-wschodnim. Zrzut w kierunku

wschodnim waha się od około 180 m w części południowej do około 350 m w części północ-

nej omawianego złoża. Częściowo uskok Wanda (ze strefy Wanda-Luiza) został stwierdzony

robotami górniczymi Kopalni „Mysłowice-Wesoła”. W rejonie otworu Niwka Modrzejów 24

strefa uskokowa rozszczepia się na dwa uskoki zrzucające warstwy w kierunku wschodnim.

Zachodni uskok nazwany dalej Uskokiem Wanda stwierdzony został robotami górniczymi w

złożu „Wesoła”, a jego zrzut w sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3” wynosi ok. 225 m. Natomiast

uskok wschodni nazywany uskokiem Luiza został stwierdzony robotami górniczymi w złożu

„Niwka Modrzejów”, a jego zrzut wynosi ok. 170 m. Strefie uskokowej Wanda-Luiza towa-

rzyszy szereg mniejszych uskoków o zrzutach od 15 m do 65 m.

Uskok Centralny o rozciągłości NNE-SSW stanowi wschodnią granicę dokumentowanego

złoża. Wyinterpretowano go na podstawie danych z otworów Czeczott 2c, Brzezinka 9 i 10

oraz robót górniczych w pokładzie 215 dawnej kopalni "Nowa Przemsza". Uskok ten zrzuca


108


warstwy w kierunku wschodnim, wielkość zrzutu wynosi 15 – 120 m. Równolegle do uskoku

Centralnego, biegnie uskok h=10-40 m o przeciwnym kierunku zrzutu (w kierunku zachod-

nim). W sąsiedztwie pokładu 304/2 uskoki te się przecinają.

Uskok h=50 jest uskokiem o przebiegu równoleżnikowym kontynuującym się wzdłuż uskoku

Książęcego, ale o przeciwnym zrzucie to jest w kierunku północnym. Uskok ten stanowi po-

łudniową granicę dokumentowania złoża.

2.3. WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE

Warunki hydrogeologiczne złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” wynikają bezpo-

średnio z jego budowy geologicznej. Analizując budowę geologiczną dokumentowanego ob-

szaru można wydzielić dwa zasadnicze piętra wodonośne, związane z wodoprzepuszczalnymi

utworami poszczególnych serii stratygraficznych:

- czwartorzędu – osady piaszczyste zalegające na przeważającej części złoża bezpo-

średnio na stropie utworów karbonu;

- górnego karbonu – reprezentowanego przez piaskowce Kakowskiej Serii Piaskow-

cowej (KSP), Serii Mułowcowej (SM) oraz Górnośląskiej Serii Piaskowcowej (GSP)

Piętra wodonośne czwartorzędu oraz serii karbonu produktywnego powyżej warstw

siodłowych związane są z nadkładem złoża. Natomiast piętro wodonośne mające zasadniczy

wpływ na zawodnienie wyrobisk górniczych projektowanej kopalni, związane jest z prze-

puszczalnymi utworami warstw rudzkich i siodłowych zalegającymi w stropie pokładu 510.

Warunki hydrogeologiczne w nadkładzie złoża

Czwartorzędowe piętro wodonośne

Czwartorzędowe piętro wodonośne budują osady piaszczysto – żwirowe akumulacji

rzeczno – lodowcowej wykształcone w postaci piasków drobnych i średnich ze żwirem

i otoczakami przewarstwione miejscami pyłami piaszczystymi. Osady te charakteryzują się

dużą przepuszczalnością i wodochłonnością, stanowiąc poziomy porowo – warstwowe

o najczęściej swobodnym zwierciadle poziomu wodonośnego. Lokalnie warstwy wodonośne

są przewarstwione osadami gliniasto-ilastymi, tworząc poziomy wodne o napiętym zwiercia-


109


dle. Obserwuje się zróżnicowaną miąższość oraz dużą zmienność wykształcenia horyzontów

wodnych w omawianym piętrze.

W obrębie czwartorzędowego piętra wodonośnego występują najczęściej dwa pozio-

my wodonośne, związane z utworami piaszczysto-żwirowymi rozdzielonymi nieprzepusz-

czalnymi warstwami iłów i glin. W profilu czwartorzędu wyróżnić można trzy kompleksy

z czego dwa o charakterze wodonośnym:

- górny kompleks piaszczysty zbudowany z holoceńskich pyłów, piasków różnoziarni-

stych i żwirów, którego miąższość według danych z otworów wiertniczych wynosi

średnio 10 – 18 m,

- środkowy kompleks składający się z utworów spoistych o charakterze izolacyjnym, to

jest iłów i glin zastoiskowych w stanie plastycznym lub półzwartym, o miąższości ok.

3,0 - 8,5 m,

- dolny kompleks zbudowany z piasków, żwirów i otoczaków plejstoceńskich zdepo-

nowanych bezpośrednio na stropie utworów górnego karbonu, o miąższości ok.

8–10 m.

Górny czwartorzędowy poziom wodonośny (I poziom wodonośny) posiada charakter

swobodny. Zwierciadło wody nawiercono na głębokościach od 2,0 do 5,5 m. Wykonane ba-

dania współczynnika filtracji wskazują, że jego wartości zawierają się w granicach od

1,1x10-4

do 6,3x10-4

m/s (średnio 2,5x10-4

m/s). Wyraźny związek hydrauliczny z wodami

tego I poziomu wodonośnego wykazują cieki, w tym Rów Kosztowski. Są one ciekami drenu-

jącymi czwartorzędowy poziom wodonośny. Natomiast rzeka Przemsza nie wykazuje wyraź-

nego związku hydraulicznego z wodami podziemnymi czwartorzędu, ponieważ jej koryto jest

silnie zakolmatowane, a przez to często odizolowane od otaczających je przepuszczalnych

utworów czwartorzędowych.

Opisywany I poziom wodonośny czwartorzędu jest podścielony warstwą nieprzepusz-

czalnych iłów i glin o miąższości 3,0 – 8,5 m oddzielającą go od II poziomu wodonośnego,

który na przeważającej powierzchni rejonu tworzy wspólny czwartorzędowo-karboński po-

ziom wodonośny. Poziom ten ma kontakt hydrauliczny z poziomem pierwszym w miejscach

wyklinowania warstwy ilastej. Poziom ten budują gruboklastyczne osady plejstocenu (piaski,

żwiry, otoczaki) zalegające na stropie górnego karbonu, który na tym obszarze stanowią pia-

skowce Krakowskiej Serii Piaskowcowej. Utwory piaszczysto-żwirowe dolnego poziomu

wodonośnego czwartorzędu, posiadają średni współczynnik filtracji 7,3x10-4

m/s. Z drugiego


110


poziomu wodonośnego próbnie uzyskano wydajność 208 m3/h, a obliczony w tym badaniu

współczynnik filtracji wynosi 4,54x10-4

m/s. Zwierciadło wody II poziomu wodonośnego

posiada charakter napięty, a nawiercone na głębokościach ok. 12 – 19 m stabilizuje się na

głębokościach ok. 8 – 15 m.

Karbońskie piętro wodonośne

Nawiązując do budowy geologicznej, która ma decydujący wpływ na warunki hydro-

geologiczne, w nadkładzie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” opisano dwa pietra wodo-

nośne związane z piaskowcami Krakowskiej Serii Piaskowcowej oraz Serii Mułowcowej.

Karbońskie piętro wodonośne związane z piaskowcami Górnośląskiej Seri Piaskowcowej

potraktowane zostało jako związane ze złożem i scharakteryzowane oddzielnie.

Krakowska seria piaskowcowa

Seria ta w dokumentowanym obszarze reprezentowana jest przez warstwy łaziskie,

charakteryzuje się dominującym udziałem warstw piaskowców. Iłowce o miąższości do kilku

metrów występują jedynie w otoczeniu pokładów węgla. Zwierciadła wody w poziomach

wodonośnych Krakowskiej Serii Piaskowcowej mają charakter napięty, są typu subartezyj-

skiego i stabilizują się na głębokościach od 16,0 do 105,0 m. Uzyskiwane wydajności z

warstw wodonośnych, kształtują się w granicach od 0,18 m3/h przy depresji 29,0 m do mak-

symalnej wartości 7,74 m3/h przy depresji 6,64 m. Współczynniki filtracji warstw łaziskich są

zróżnicowane i wynoszą od 1,43 x 10-5

m/s do 2,99 x 10-8

m/s. Obliczony średni współczyn-

nik filtracji dla krakowskiej serii piaskowcowej wynosi 1,88 x 10-6

m/s. Piaskowce tej serii

stanowią średnio ponad 87% udziału w profilu, charakteryzują się dużą porowatością, wyno-

szącą średnio od 21,22 – 21,99%, natomiast odsączalności mieszczą się w granicach 0,0102 -

0,1032. Zaprezentowane wyniki badań hydrogeologicznych uzyskane obecnie z nie odbiegają

od wyników wcześniej przeprowadzonych badań. Współczynnik filtracji wyliczony na pod-

stawie badań hydrogeologicznych piaskowców w otworze N-M2 przy użyciu łyżki wiertni-

czej wyniósł 1,69 x 10-5

m/s oraz 2,4 x 10-6

m/s. Różnica wynika przede wszystkim z wy-

kształcenia warstw w serii oraz lokalizacji względem stref uskokowych.

Seria Mułowcowa

Seria obejmuje warstwy orzeskie i załęskie (rudzkie s.l.) do pokładu węgla o numerze

406. Pod względem budowy litologicznej widoczna jest dominacja mułowców i iłowców nad

piaskowcami. Badania polowe w warstwach tej serii zostały wykonane w otworze Czeczott

2c, a laboratoryjne na próbkach pobranych z profilu otworu N-M2.


111


Według danych archiwalnych w obrębie warstw serii mułowcowej napięte zwierciadło

wody stabilizuje się na głębokościach od 9,0 m do 457,0 m ppt. Ciśnienie złożowe wynosi od

1,84 do 73,7 MPa, współczynnik filtracji zawarty jest w granicach 1,1x10-7

do 9,44x10-6

m/s.

Natomiast wyniki badań laboratoryjnych wykonanych na próbkach serii mułowcowej przed-

stawiono w tabeli 2.3.


112


Tabela 2.3

Wyniki hydrogeologicznych badań laboratoryjnych skał w obrębie warstw wodono-

śnych Serii Mułowcowej GZW (otwór N-M2)

Lp.

Przedział głębo-

kości pobrania

próbki [m]

Odsączalność

Porowatość

efektywna

[%]

Ciężar ob-

jętościowy

[g/cm3]

Współczynnik

filtracji k

[m/s]

1 461,00-462,00 0,024 6,718 2,226 4,5x10-8

2 462,00-463,00 0,058 5,906 2,323 3,1x10-8

3 463,00-464,00 0,042 6,186 2,466 2,8x10-8

4 464,00-465,00 0,076 4,021 2,341 4,5x10-8

5 465,50-465,90 0,013 17,414 2,032 9,3x10-7

6 681,00-682,00 0,014 4,979 2,289 3,9x10-8

7 682,00-683,00 0,008 6,676 2,200 1,7x10-9

8 683,00-684,00 0,017 7,631 2,238 8,0x10-9

9 684,00-685,50 0,019 7,073 2,194 2,9x10-8

10 686,50-686,90 0,003 5,808 2,619 3,9x10-8

Badane próbki skał warstw wodonośnych Serii Mułowcowej poza przypadkiem z in-

terwału o głębokości 465-466 m wykazują małą porowatość efektywną i współczynniki filtra-

cji w przedziale wartości 10-8

– 10-9

m/s. Tylko w wymienionym interwale porowatość efek-

tywna jest duża (17,4%) a współczynnik filtracji większy od 10-8

m/s (9,3 x 10-7

m/s). Wynika

z tego, że zasobność w wodę tego pietra wodonośnego nie jest duża i większość skał ilastych

w profilu to warstwy izolacyjne pomiędzy nadległym horyzontem wodonośnym warstw łazi-

skich i piętrem wodonośnym w utworach Górnośląskiej Seri Piaskowcowej.

Warunki hydrogeologiczne złoża

Górnośląska Seria Piaskowcowa

Seria ta obejmuje warstwy rudzkie od pokładu węgla kamiennego 407 oraz warstwy

siodłowe z pokładami węgla kamiennego o numeracji 501 - 510. Parametry hydrogeologicz-

ne serii według dokumentacji geologicznej złoża „Brzezinka” kształtują się następująco:

zwierciadło ustalone znajduje się na głębokościach od 267 do 350 m przy ciśnieniu złożowym


113


6,13 do 9,41 MPa. Wydajność potencjalna z horyzontu wodnego zawarta jest w przedziale 0,8

do 65,2 m3/h, a współczynniki wodoprzepuszczalności wahają się od 8,2 x 10

-7 do 1,35 x 10

-5

m/s. Natomiast na podstawie badań polowych stwierdzono, że całkowity dopływ z tej serii

uzyskany w otworze Czeczott 2C wnosi 7,26 m3/h, a wyliczone współczynniki filtracji to

1,195 x 10-7

oraz 1,55 x 10-7

m/s.

Parametry piaskowców Górnośląskiej Serii Piaskowcowej są zróżnicowane i zależne

od głębokości zalegania warstw serii. Porowatość piaskowców waha się od 3,51 do 20,83%,

a największe zróżnicowanie wykazuje przepuszczalność, przyjmując wartości od ok.

1,1x10-10

m/s właściwych dla warstw praktycznie nieprzepuszczalnych do wartości ok.

5,5 x 10-5

m/s.

Dane archiwalne zostały uzupełnione laboratoryjnymi badania hydrogeologicznymi

w otworze N-M2, z których wyniki zestawiono w tabeli 2.4.

Tabela 2.4

Wyniki hydrogeologicznych badań laboratoryjnych przeprowadzonych w otworze

N-M2, w obrębie warstw wodonośnych Górnośląskiej Serii Piaskowcowej GZW

Lp.

Przedział głębo-

kości pobrania

próbki [m]

Odsączalność

Porowatość

efektywna

[%]

Ciężar ob-

jętościowy

[g/cm3]

Współczynnik

filtracji k

[m/s]

1 878,00-879,00 0,096 2,861 2,492 1,0x10-8

2 879,00-880,00 0,010 1,070 2,542 1,2x10-8

3 880,00-881,00 0,030 3,721 2,257 2,4x10-8

4 881,00-882,00 0,020 0,859 2,391 2,8x10-8

5 882,00-883,00 0,014 4,154 2,372 3,3x10-8

6 883,00-884,00 0,043 2,616 2,362 2,3x10-8

7 884,00-885,00 0,033 2,981 2,406 2,6x10-8

8 885,00-886,00 0,020 3,402 2,404 2,6x10-8

9 886,00-887,00 0,011 1,889 2,400 1,3x10-8

10 887,00-888,00 0,011 4,311 2,364 5,0x10-8

11 922,00-923,00 0,007 6,221 2,122 7,3x10-9

12 924,00-925,00 0,025 9,882 2,005 3,3x10-7

13 926,00-927,00 0,024 5,511 2,057 2,9x10-7

14 928,00-929,00 0,018 2,338 2,158 4,3x10-7


114


15 930,00-931,00 0,019 5,867 2,085 2,5x10-8

16 932,00-933,00 0,027 8,593 2,062 4,1x10-8

17 934,00-935,00 0,022 6,430 2,068 2,8x10-8

18 936,00-937,00 0,007 4,728 2,093 3,2x10-8

19 938,00-939,00 0,016 8,193 2,042 6,4x10-8

20 940,00-941,00 0,016 15,077 2,018 5,3x10-8

21 942,00-943,00 0,021 4,656 2,116 2,5x10-8

22 944,00-945,00 0,010 4,132 2,362 9,1x10-8

23 946,00-947,00 0,016 7,497 2,035 7,7x10-8

24 948,00-949,00 0,020 2,726 2,477 2,5x10-8

25 950,00-951,00 0,013 5,510 2,269 4,3x10-8

26 952,00-953,00 0,010 3,059 2,431 5,0x10-8

27 954,00-955,00 0,019 1,785 2,469 1,7x10-7

28 956,00-957,00 0,013 4,675 2,307 4,1x10-8

29 958,00-958,70 0,010 1,326 2,556 4,2x10-8

Parametry hydrogeologiczne piaskowców badanej serii w otworze N-M2 potwierdzają

duże zróżnicowanie uzyskanych wyników w zależności od głębokości zalegania serii oraz

lokalizacji otworu badawczego. Porowatość utworów przewierconych w otworze waha się od

0,85 do 15,08%, a współczynnik filtracji osiąga wartości od 7,3 x 10-9

do 1,7 x 10-7

m/s.

Analizując przytoczone wyniki badań, zauważyć można zależność pomiędzy warto-

ściami poszczególnych podanych parametrów a głębokością zalegania warstw wodonośnych.

Wraz ze wzrostem głębokości maleje porowatość, odsączalność oraz przepuszczalność

warstw skalnych Górnośląskiej Seri Piaskowcowej GZW.

Podziemne sztuczne zbiorniki wodne

W rejonie północnym, w wyniku zatopienia wyrobisk górniczych KWK „Niwka-

Modrzejów” powstał sztuczny podziemny zbiornik wodny W6 (2003) o pojemności 5,8 mln

m3. Celem utrzymania rzędnej w tym zbiorniku na −160 m n.p.m. prowadzone jest odwadnia-

nie pompami głębinowymi w Szybie Kazimierz 1. Według stanu na 31.10.2013r. zwierciadło

wody w szybie „Kazimierz 1” znajdowało się na rzędnej −160,73 m n.p.m. Szacowany do-


115


pływ do wyrobisk Rejonu „Niwka-Modrzejów” wyniósł w 2012r. ok. 10,1 m3/min. Omawia-

ny zbiornik był rozpatrywany w dokumentacji z 2009 roku jako potencjalne źródło zagrożenia

wodnego dla projektowanych wyrobisk złoża „Brzezinka 2”. Wówczas zespół opiniotwórczy

w protokole nr 12/2008 CZOK z dnia 30.09.2008r. stwierdził, że rejon „Niwka-Modrzejów”

nie stwarza zagrożenia wodnego dla KWK „Mysłowice-Wesoła”. W związku z tym dla bez-

pieczeństwa północna część złoża „Brzezinka 3” została oddzielona od opisywanego zbiorni-

ka filarem bezpieczeństwa, w obrębie którego wyznaczono zasoby filarowe.

Jednostki hydrogeologiczne zawierające wody użytkowe

W rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w utworach górnego karbonu wy-

znaczono dwie jednostki hydrogeologiczne oznaczone bC3II i bC3III. Na obszarze złoża

„Brzezinka” nie występują Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP), a najbliższy tria-

sowy GZWP 452 Chrzanów, występuje poza południową granicą opisywanego złoża.

Jednostka bC3II wyznaczona została we fragmencie Serii Mułowcowej i Górnoślą-

skiej Seri Piaskowcowej, zbudowanych głównie z piaskowców. Zasilanie poziomów w tej

jednostce następuje na wychodniach poprzez przepuszczalne utwory nadkładu. Jest to zbior-

nik odkryty, wielopoziomowy, a zwierciadło wód podziemnych w zasięgu leja depresji ma

charakter swobodny. Wody pitne i przemysłowe pompowane są wyłącznie wyrobiskami gór-

niczymi (Szyb Barbara V, Szyb Hofman). Jednostka bC3II znajduje się na zachód od granic

złoża „Brzezinka 3”, a tylko niewielki północno-wschodni fragment tej jednostki występuje w

jego rejonie.

Jednostka bC3III wyznaczona została we fragmencie Krakowskiej Serii Piaskowco-

wej, zbudowanej z piaskowców i żwirowców. Zasilanie poziomów w tej jednostce następuje

na ich bezpośrednich wychodniach lub przez przepuszczalne utwory nadkładu: triasu w niec-

ce chrzanowskiej oraz czwartorzędu w dolinach i pradolinach. W górotworze jednostki wody

pompowane są wyłącznie w szybach, gdzie drenaż wód następuje starymi zrobami w pokła-

dach grupy 200. Nieliczne stare studnie wiercone mają najczęściej zdegradowane zasoby i

mierną jakość wody. Zbiornik jest odkryty, wielopoziomowy, zwierciadło poziomów w za-

sięgu leja depresji ma charakter swobodny. Utwory warstw łaziskich tego poziomu pozostają

w bezpośrednim kontakcie hydraulicznym z osadami czwartorzędu. Jednostka ta obejmuje

swym zasięgiem centralną i południową część rejonu złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”.


116


Ujęcia wód podziemnych w utworach górnego karbonu

Obecnie na terenie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” nie są ujmowane wody

podziemne z warstw wodonośnych górnego karbonu. W przeszłości (lata 90-te ubiegłego

wieku) woda z warstw łaziskich górnego karbonu była ujmowana 4 studniami przez Zakład

Spedycyjno - Transportowy PW „Transgór” w Mysłowicach-Brzezince. Z uwagi na pogarsza-

jącą się jakość wody ujęcie to zostało zlikwidowane.

Obecnie w sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3” występują dwa czynne ujęcia wód pod-

ziemnych z utworów górnego karbonu:

ujęcie należące do Elektrowni „Łaziska” zlokalizowane w nieczynnych szybach

KWK „Mysłowice-Wesoła”,

ujęcie Jarosław Dąbrowski w Szybie Jarosław Zakładu Górniczego „Sobieski”.

Charakterystyka jednolitych części wód podziemnych (JCWPd)

Złoże „Brzezinka 3” przewidziane do eksploatacji zlokalizowane jest w obrębie

Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) nr 134 i nr 146 (według zatwierdzonego dnia

22.02.2011 r. „Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został

opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549). Około 80% powierzchni

złoża zlokalizowane jest w granicach JCWPd nr 134, a pozostała część (około 20%)

zlokalizowana jest w granicach JCWPd nr 146. Złoże „Brzezinka 3” zlokalizowane jest w

odległości około 0,5 km na północ od GZWP nr 452 – Zbiornik (T1,2) Chrzanów oraz około

2,5 km na południe od GZWP nr 329 – Zbiornik (T1,2) Bytom.

JCWPd nr 134 znajduje się w regionie wodnym Subregion Środkowej Wisły wyżynny

i zajmuje powierzchnię 573,79 km2. Jej obszar częściowo pokrywa się z obszarami

następujących GZWP: nr 327 Zbiornik (T1,2) Lubliniec–Myszków, nr 329 Zbiornik (T1,2)

Bytom, nr 453 Zbiornik (QDK) Biskupi Bór, nr 454 Zbiornik (T1,2) Olkusz–Zawiercie, oraz

nr 455 Zbiornik (QDK) Dąbrowa Górnicza.

JCWPd nr 146 znajduje się w regionie wodnym Subregion Środkowej Wisły

wyżynnym i zajmuje powierzchnię 217,54 km2. Jej obszar częściowo pokrywa się

z obszarami następujących GZWP: nr 452 Zbiornik (T1,2) Chrzanów oraz nr 453 Zbiornik

(QDK) Biskupi Bór.


117


Na rysunku 11 przedstawiono lokalizację złoża „Brzezinka 3” na mapie jednolitych

części wód podziemnych (JCWPd).

Należy podkreślić, że w rejonie złoża „Brzezinka 3” utwory karbonu są przykryte

wyłącznie utworami czwartorzędowymi, co powoduje przyspieszoną infiltrację wód


Rys. 11. Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” na mapie jednolitych części wód podziemnych

(JCWPd).

W tabeli 2.5 przedstawiono dane charakterystyczne dla obszarów JCWPd nr 134 i 146.


118


Tabela 2.5

Dane charakterystyczne dla obszaru JCWPd nr 134 i 146.

L.p. Nazwa JCWPd 134 146

1 Nazwa jednolitej części wód

podziemnych 134 146

2 Europejski kod jednolitej części

wód z literami PLGW2100134 PLGW2100146

3 Krajowy kod Jednolitej części

wód podziemnych GW2100134 GW2100146

4 Powierzchnia jednolitej części

wód km2

573,79 217,54

5 Warstwowość jednowarstwowa jednowarstwowa

6 Średnia grubość 10-20, 100-300 m 10, 50-150 m

7 Średnia głębokość <300 m <200 (350) m

8 Czy dana JCWPd przebiega

przez granicę obszaru dorzecza nie nie

9 Czy dana JCWPd wykracza

poza granice regionu wodnego nie nie

10 Czy dana JCWPd przebiega

przez granicę kraju nie nie

11 Kod powiązanego obszaru

chronionego brak brak

12 Kod regionu wodnego 2000MW 2000MW

13 Kod dorzecza głównego 2000 2000

14 Ocena stanu ilościowego słaby słaby

15 Ocena stanu chemicznego dobry słaby

16 Ocena zagrożenia nieosiągnię-

cia dobrego stanu ilościowego zagrożona zagrożona

17 Ocena zagrożenia nieosiągnię-

cia dobrego stanu chemicznego niezagrożona zagrożona

18 Derogacje

4(5) - 1 - cele mniej rygory-

styczne - brak możliwości

technicznych

4(5) - 1 - cele mniej rygory-

styczne - brak możliwości

technicznych

4(4) – 1 - brak możliwości

technicznych

19 Regionalny Zarząd Gospodarki

Wodnej RZGW Gliwice RZGW Gliwice


119


20 Uzasadnienie wyznaczenia

JCW do derogacji

Uzasadnienie wyznaczenia

JCW do derogacji – ze wzglę-

du na wpływ górnictwa, pro-

wadzone odwadnianie kopalń i

zatapianie głębokich lejów

depresji oraz brak możliwości

zakończenia eksploatacji ze

względów gospodarczych.

Uzasadnienie wyznaczenia

JCW do derogacji – ze wzglę-

du na wpływ górnictwa, pro-

wadzone odwadnianie kopalń

i zatapianie głębokich lejów

depresji oraz brak możliwości

zakończenia eksploatacji ze

względów gospodarczych –

derogacje do 2021r.; (wydo-

bywanie kopaliny) - Kopalnia

węgla kamiennego Złoże „By-

czyna".

Źródło:

http://geoportal.kzgw.gov.pl/imap/

Zatwierdzony 22.02.2011 r. „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został opublikowany

21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549.

Poniżej przedstawiono charakterystykę JCWPd nr 134 i 146.

Charakterystyka JCWPd nr 134.

Na rysunku 12 przedstawiono lokalizację Jednolitej Części Wód Podziemnych

(JCWPd) - nr 134.

Jednolita Część Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 134 jest zlokalizowana w:

- Regionie: Subregion Środkowej Wisły wyżynny i obejmuje swym zasięgiem:

- Miasta: Piekary Śląskie, Siemianowice, Dąbrowa Górnicza, Sosnowiec, Jaworzno, Ruda

Śląska, Świętochłowice, Chorzów, Katowice oraz Mysłowice.


120


Rys 12. Lokalizacja Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 134.

Źródło: PSH


121


Rys 13. Profile geologiczne w obrębie JCWPd - nr 134.

Źródło: PSH

Wody słodkie występują do 300 m p.p.t. W obrębie JCWPd nr 134 zlokalizowane są

następujące Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) nr:

- 327 – zbiornik Lubliniec-Myszków

- 329 – zbiornik Bytom

- 454 – zbiornik Olkusz-Zawiercie

- 453 – zbiornik Biskupi Bór


122


- 455 – zbiornik Dąbrowa Górnicza

Na obszarze JCWPd nr 134 główne użytkowe poziomy wodonośne występują w utwo-

rach czwartorzędu, triasu i karbonu górnego. Na rysunku 10 przedstawiono profile geologicz-

ne Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 134.

Opis warunków hydrogeologicznych i środowiskowych JCWPd nr 134

Na rysunku 14 przedstawiono charakterystykę środowiskową JCWPd nr 134.

Rys. 14. Charakterystyka środowiskowa JCWPd nr 134.

Źródło: Plan Gospodarowania Wodami dorzecza rzeki Wisły

Czwartorzędowe piętro wodonośne ma charakter nieciągły. Zalega w postaci niere-

gularnych płatów, które wypełniają rzeźbę starszego podłoża. Posiada zmienną miąższość

i różnorodne wykształcenie litologiczne. Plejstocen budują piaski i żwiry wodnolodowcowe

oraz gliny pylaste i zwałowe. Holocen wykształcony jest w postaci osadów akumulacji rzecz-

nej reprezentowanych przez: piaski, żwiry i namuły. W profilu pionowym czwartorzędowe

piętro wodonośne stanowią utwory przepuszczalne (piaski i żwiry) przedzielone słaboprze-


123


puszczalnymi utworami zastoiskowymi (muły, pyły, gliny). Takie wykształcenie czwartorzę-

du spowodowało powstanie szeregu nieciągłych poziomów wodonośnych na ogół swobod-

nych o zwierciadle od 2,7 m do 12,0 m. Czwartorzędowe piętro wodonośne pozostaje lokalnie

w łączności hydraulicznej z utworami wodonośnymi niższych pięter stratygraficznych. Więk-

sze znaczenie użytkowe mają utwory czwartorzędowe zaliczone do obszarów GZWP Dąbro-

wa Górnicza i Biskupi Bór. GZWP Dąbrowa Górnicza związany jest z doliną Czarnej Prze-

mszy. Jest to przepływowy, hydrogeologicznie odkryty i jednopoziomowy zbiornik o po-

wierzchni 22 km2. Miąższość warstwy wodonośnej wynosi przeciętnie 10–15 m, miejscami

30 m. GZWP Biskupi Bór jest to dolina kopalna zbudowana z piasków i żwirów o charakterze

odkrytym. Zwierciadło wody występuje na głębokości od <5 do 30 m. Często jest on połą-

czony z poziomami wodonośnymi karbonu i permu.

Triasowy poziom wodonośny występuje głównie na obszarze, który częściowo po-

krywa się z GZWP ujmującymi wody podziemne z utworów wodonośnych triasu środkowego

i dolnego. Przede wszystkim jest to północne i północno-wschodnie obrzeżenie JCWPd. Tria-

sowe piętro wodonośne reprezentowane jest przez poziomy wodonośne wapienia muszlowego

i retu łączące się na znacznych przestrzeniach w kompleks wodonośny serii węglanowej tria-

su oraz poziom wodonośny niższego pstrego piaskowca. Warstwę rozdzielającą wspomniane

poziomy wodonośne tworzą margliste utwory warstw gogolińskich, które na znacznych prze-

strzeniach mogły ulec dolomityzacji, redukcji lub zdyslokowaniu tracąc własności izolujące.

Oba poziomy na znacznym obszarze łączą się umownie w jeden kompleks wodonośny zwany

kompleksem wodonośnym serii węglanowej triasu. Główne kierunki przepływu wód są skie-

rowane ku dolinom rzek a miąższość kompleksu wodonośnego wynosi od kilku metrów

w zasięgu wychodni do ponad 100 m. Zwierciadło wody ma charakter swobodny, lokalnie

napięty. Zasilanie poziomów odbywa się na całym obszarze ich występowania. Bezpośrednia

infiltracja wód opadowych zachodzi w rejonach wychodni triasu, nieprzykrytych utworami

czwartorzędu. Pośrednie zasilanie następuje przez przepuszczalne utwory czwartorzędowe

oraz lateralnie w dolinach rzek. W obrębie poziomu pierwotny naturalny reżim wód został

zaburzony na skutek odwadniającej działalności górnictwa rud cynku i ołowiu i górnictwa

węgla kamiennego. Obecnie podstawę drenażu stanowią wyrobiska górnicze.

Użytkowe piętro wodonośne karbonu produktywnego wykształcone głównie

w wodonośnych piaskowcach górnośląskiej serii piaskowcowej i serii paralicznej. W profilu

hydrogeologicznym tego piętra występują zespoły oddzielnych, warstwowo-szczelinowych


124


poziomów wodonośnych zbudowanych z piaskowców i zlepieńców. Ławice piaskowców

zależnie od wykształcenia litologicznego, stopnia zaangażowania tektonicznego i głębokości

zalegania cechuje zmienna, ale niezbyt duża wodonośność. Warstwy te, o miąższości w gra-

nicach od 5 do 66 m (lokalnie może nawet dochodzić do 180 m) są od siebie izolowane

wkładkami nieprzepuszczalnych iłowców i prowadzą wody pod ciśnieniem. Zwierciadło wo-

dy jest napięte, lokalnie swobodne.

Zasilanie piaskowców następuje na obszarze ich wychodni wodami atmosferycznymi,

a poza rejonami wychodni wodami infiltracyjnymi z wodonośnych utworów młodszych.

Główny kierunek przepływu ma miejsce ku ośrodkom drenażu. Podstawę drenażu stanowią

wyrobiska górnicze oraz cieki. Głębokość występowania wód użytkowych waha się od ok.

210 m do 500 m. Lokalnie użytkowe poziomy wodonośne mogą być w kontakcie hydraulicz-

nych z utworami permu zalegającymi bezpośrednio na zerodowanej powierzchni karbonu

w sposób nieciągły. Są one wykształcone w postaci tufów, tufitów oraz zlepieńców. Na ry-

sunku 15 przedstawiono schematy przepływu wód podziemnych w JCWPd nr 134.

Rys. 15. Schematy przepływu wód podziemnych w JCWPd nr 134. Źródło: PSH

W rejonie złoża „Brzezinka 3” utwory karbonu sa przykryte wyłącznie utworami

czwartorzędowymi, co powoduje przyspieszoną infiltrację wód opadowych do górotworu

karbońskiego.


125


Charakterystyka JCWPd nr 146.

Na rysunku 16 przedstawiono lokalizację Jednolitej Części Wód Podziemnych

(JCWPd) - nr 146.

Rys. 16. Lokalizacja Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 146.

Źródło: PSH

Jednolita Część Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 146 jest zlokalizowana w:

- Regionie: Subregion Środkowej Wisły wyżynny i obejmuje swym zasięgiem:

- Województwo śląskie: powiat bieruńsko-lędziński, miasta Jaworzno i Mysłowice.

- Województwo małopolskie: powiaty oświęcimski i chrzanowski.

Wody słodkie występują do 200 (lokalnie do 350) m p.p.t. W obrębie JCWPd nr 146

zlokalizowane są następujące Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) nr:

- 452 – Chrzanów

- 453 – zbiornik Biskupi Bór


126


Na obszarze JCWPd nr 146, główny użytkowy poziom wodonośny związany jest

z występowaniem na przeważającej jego części obszaru GZWP nr 452 Chrzanów, dla którego

można wyróżnić trzy poziomy wodonośne triasu: wapienia muszlowego (trias środkowy), retu

oraz środkowego i dolnego pstrego piaskowca (trias dolny).

Na rysunku 17 przedstawiono profile geologiczne Jednolitej Części Wód Podziem-

nych (JCWPd) - nr 146.

Rys. 17. Profile geologiczne w obrębie JCWPd - nr 146.

Źródło: PSH


127


Opis warunków hydrogeologicznych i środowiskowych JCWPd nr 146

Na rysunku 18 przedstawiono charakterystykę środowiskową JCWPd nr 146.

Rys. 18. Charakterystyka środowiskowa JCWPd nr 146.

Źródło: Plan Gospodarowania Wodami dorzecza rzeki Wisły

Podstawowe znaczenie w sensie zasobowym posiadają poziomy wodonośne wapienia

muszlowego i retu zbudowane z dolomitów i wapieni. W wyniku niepełnej izolacji margli-

stych utworów warstw gogolińskich rozdzielających wspomniane poziomy, są one połączone


128


w jeden kompleks wodonośny, zwany serią węglanową triasu. Izolacyjny charakter tych

warstw jest jednak zróżnicowany. Procesy dolomityzacji, tektonika i rozwój krasu powodują,

iż tracą one własności izolacyjne. Poziom niższego pstrego piaskowca jest poziomem poro-

wym o nieciągłym rozprzestrzenieniu i podrzędnym znaczeniu. Poziom występuje w war-

stwach piaskowców różnoziarnistych z przewagą grubych frakcji, niekiedy zlepieńcowatych,

o przeciętnej miąższości rzędu 10–15 m.

Poziomy wodonośne wapienia muszlowego i retu łączą się w jeden kompleks wodo-

nośny serii węglanowej triasu o charakterze szczelinowo-krasowo-porowym. Miąższość tego

kompleksu jest zmienna i waha się w granicach od 20 do 150 m. Zbiornik ten jest częściowo

odkryty, a zasilanie zachodzi m.in. na drodze infiltracji opadów w obrębie wychodni, przesią-

kania z nadległych utworów czwartorzędu i jury, dopływów z piętra wodonośnego karbonu

i dewonu, jak również w wyniku infiltracji wód z cieków powierzchniowych i dopływów

bocznych. Zwierciadło wód wodonośnej serii węglanowej triasu ma charakter swobodny

w rejonie wychodni i drenażu kopalń rud cynku i ołowiu a subartezyjski w obszarach przy-

krytych utworami izolującymi. Głębokość występowania stropu warstwy wodonośnej przyj-

muje wartość od 15 do 100 m lokalnie może nawet przekraczać 150 m. Wodonośna seria wę-

glanowa triasu jest w znacznym stopniu przykryta kompleksem ilasto-mułowcowym utworów

kajpru i neogenu. Utwory te stanowią izolację głównego kompleksu wodonośnego a ich mak-

symalna miąższość osiąga wartość rzędu 250 m. Podstawę drenażu analizowanego kompleksu

wodonośnego stanowią, oprócz doliny Przemszy, również wyrobiska kopalń rud cynku i oło-

wiu.

Zawodnione utwory czwartorzędowe o lokalnym znaczeniu użytkowym w obszarze

triasu chrzanowskiego występują w miejscach, w których słabo przepuszczalne lub nieprze-

puszczalne utwory ilaste podścielają utwory piaszczysto-żwirowe. Stąd też wodonośne utwo-

ry czwartorzędowe zalegają głównie w strukturach nieckowatych i dolinach rzek, natomiast

na wysoczyznach brak jest zawodnionego czwartorzędu lub pojawia się okresowo, po więk-

szych opadach. Na obszarze niecki chrzanowskiej na ilastych utworach miocenu, a częściowo

kajpru zalega seria piaszczysto-żwirowa o miąższości rzędu 10–30 m. Zwierciadło wód pod-

ziemnych ma charakter swobodny a ich zasilanie odbywa się przez infiltrację opadów atmos-

ferycznych.

Wody zwykłe górnokarbońskiego piętra wodonośnego związane są z kompleksem

krakowskiej i górnośląskiej serii piaskowcowej oraz podrzędnie serii paralicznej. W profilu


129


hydrogeologicznym piętra górnokarbońskiego występują pakiety wodoprzepuszczalnych osa-

dów zbudowanych z piaskowców i zlepieńców o miąższości od kilku do kilkudziesięciu me-

trów i są od siebie izolowane warstwami skał słabo przepuszczalnych. Silne zaburzenia tekto-

niczne, głównie uskoki o różnych zrzutach, spowodowały powstanie bloków tektonicznych,

które w zależności od charakteru ograniczających je uskoków, mogą być częściowo izolowa-

ne od bloków sąsiednich. Głębokość do zwierciadła wód podziemnych omawianego piętra

jest kształtowana drenującym wpływem kopalń węgla kamiennego i zawiera się w granicach

od około 70 do około 500 m p.p.t. (lokalnie może być znacznie płycej w granicach 15–50 m).

W kompleksie tym do głębokości 200 m, lokalnie do 350 m, mogą wystąpić wody użytkowe.

Zwierciadło górnokarbońskiego piętra wodonośnego ma charakter swobodny w zasięgu wy-

chodni i w obszarach drenowanych przez górnictwo węgla kamiennego. Wodonośne utwory

karbonu w przypadku przykrycia ich wodonośnymi utworami triasu eksploatowane są łącznie

z powodu więzi hydraulicznych obu pięter wodonośnych. Poziomy wodonośne karbonu są

zasilane poprzez bezpośrednią infiltrację w obrębie ich wychodni lub częściej poprzez wodo-

przepuszczalny nadkład utworów czwartorzędowych. Na rysunku 19 przedstawiono schemat

przepływu wód podziemnych w JCWPd nr 146.

Rys. 19. Schemat przepływu wód podziemnych w JCWPd nr 146. Źródło: PSH


130


W rejonie złoża „Brzezinka 3” utwory karbonu sa przykryte wyłącznie utworami

czwartorzędowymi, co powoduje przyspieszoną infiltrację wód opadowych do górotworu

karbońskiego.

2.4. CHEMIZM WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH

Jakość wód podziemnych górnego karbonu została scharakteryzowana w oparciu

o wyniki analiz wód, pobranych w czasie badań hydrogeologicznych wykonywanych w otwo-

rach wiertniczych.

Chemizm wód Krakowskiej Serii Piaskowcowej (KSP)

Mineralizacja wód związanych z warstwami wodonośnymi KSP jest mała. Przeważnie

są to wody słodkie lub ultrasłodkie o suchej pozostałości od 0,35 do 0,95 g/dm3, wielojonowe

typu sodowo–wapniowo–chlorkowo–wodorowęglanowe lub wapniowo–chlorkowo–

siarczanowe, miękkie lub średnio twarde. W wodach tych występuje wzrost mineralizacji

z głębokością ich występowania. W nowym otworze N-M2 przeprowadzono badania chemi-

zmu dwóch próbek wody. Wody badane w otworze N-M2 to wody słone typu sodowo–

siarczanowo–chlorkowe, bardzo miękkie. Uzyskane wyniki zestawiono w tabeli 2.6.

Tabela 2.6

Zestawienie wyników analiz fizykochemicznych wód z utworów Krakowskiej Serii

Piaskowcowej GZW górnego karbonu w otworze N-M2

Oznaczenie

Woda pobrana z odcinka

głębokości 40,0 -141,0 m

Woda pobrana z odcinka

głębokości 141,0-244,0 m

Data pobrania próby 02.01.2014r. 21.01.2014r.

Odczyn pH 10,7 10,4

Zawiesiny ogólne mg/l 10199 10950

Twardość ogólna mg CaCO3/l 15,7 8,0

Twardość ogólna mval/dm3 0,31 0,16

Jon amonowy (NH4) mg/l 0,12 0,18

Azotany mg/l 13,60 0,70

Azotyny mg/l 0,96 3,14


131


Chlorki Cl mg/l 67,92 66,29

Siarczany SO4 mg/l 107,0 116,0

Sód mg/l 228,4 192,2

Wapń Ca mg/l 5,58 2,70

Magnez Mg mg/l < 0,5 < 0,5

Żelazo ogólne mg/l 0,091 0,17

Bar mg/l < 0,1 < 0,1

Chemizm wód Serii Mułowcowej

Średnia mineralizacja wód dla wszystkich horyzontów wodonośnych Serii Mułowco-

wej wynosi 105,0 g/dm3. Dla tego wyliczenie przyjęto założenie, że piaskowce wodonośne są

w całości, to jest w 100% nasycone wodą złożową. W rzeczywistości tak nie jest dlatego

otrzymany wynik należy traktować jako orientacyjny. W rejonie złoża „Brzezinka 3” prze-

prowadzono badania wód tej serii w otworze Czeczott 2c. Przebadane zostały wody z hory-

zontu wodonośnego występującego w interwale głębokości 790,0 – 834,0 m. Wody z tego

horyzontu są solankami typu chlorkowo–sodowego, bardzo twardymi, o mineralizacji od

43,96 g/dm3 do 186,65 g/dm

3.

Chemizm wód Górnośląskiej Serii Piaskowcowej

Badania wód podziemnych tej serii wykonane zostały w czasie badań otworów Brze-

zinka 11 i Brzezinka 12 oraz Czeczott 2c. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono,

że wody obrane z tych otworów należą do solanek typu chlorkowo–sodowego, bardzo twar-

dych, o średniej mineralizacji ok. 193 g/dm3 oraz średniej zawartości jonów Cl + SO4 wyno-

szącej ok. 100 g/dm3. Wyniki badań przedstawiono w tabeli 2.7.

Na podstawie tych badań jak i danych archiwalnych stwierdzić można, że istnieje za-

leżność pomiędzy mineralizacją, a głębokością występowania horyzontów wodonośnych w

tej serii. W części stropowej serii, gdzie możliwa jest wymian wód, występują wody wielojo-

nowe, natomiast wraz ze wzrostem głębokości wzrasta mineralizacja oraz udział jonów chlor-

kowych i sodowych.


132


Tabela 2.7

Wyniki badań wód pobranych z warstw wodonośnych Górnośląskiej Serii Piaskowcowej

GZW z otworów Brzezinka 11 i 12 oraz Czeczott 2c

Nazwa

otworu Głębokość m metrach

Mineralizacja

ogólna

[ g/dm3

]

Zawartość

[g/dm3]

Cl- SO4

2-

Brzezinka 12 867,3 – 900,0 nad pokł.418 188,15 81,558 0,055

914,7 – 923,9 nad pokł.510 190,87 86,451 0,247

Brzezinka 11 1022,4 – 1096,1 pod pokł.409 188,22 101,061 0,557

Czeczott 2c 863,6 – 1030 nad pokł.510 196,465 117,372 0,024

863,6 – 1030 nad pokł.510 200,842 115,954 2,420

ZG „Brzezinka 3” odprowadzał będzie oczyszczone ścieki przemysłowe (w tym wody

kopalniane) do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa. Przyrwa jest ciekiem o długości około

1,65 km a powierzchnia jego zlewni wynosi około 3,9 km2. Lokalizację wylotu oraz warunki

techniczne jego wykonania zostaną ustalone przez administratora cieku.

Do oceny wpływu wód kopalnianych na wody powierzchniowe z grupy charakteryzu-

jącej zasolenie wybrano chlorki i siarczany. Wskaźniki te są charakterystyczne dla wód ko-

palnianych, a jednocześnie standardowo oznaczane w ramach monitoringu JCWP. W tabeli

2.8 przedstawiono wartości graniczne wskaźników jakości wód odnoszące się do jednolitych

części wód powierzchniowych (JCWP).

Tabela 2.8

Wartości graniczne wskaźników jakości wód odnoszące się do jednolitych części wód

powierzchniowych.

Lp. Nazwa wskaźnika ja-

kości wód Jednostka

Wartość graniczna wskaźnika jakości

wód właściwa dla klasy:

I II III IV V

3 Elementy fizykochemiczne (wspierające elementy biologiczne)

3.1 Grupa wskaźników charakteryzujących stan fizyczny, w tym warunki termiczne

3.1.1 Temperatura wody °C <22 <24 Wartości granicznych nie

ustala się. 3.1.2 Zawiesina ogólna mg/l <25 <50


133


3.2 Grupa wskaźników charakteryzujących warunki tlenowe (warunki natlenienia)

i zanieczyszczenia organiczne

3.2.1 Tlen rozpuszczony mg O2/l >7 >5

Wartości granicznych nie

ustala się.

3.2.2 BZT5 mg O2/l <3 <6

3.2.3 ChZT - Mn mg O2/l <6 <12

3.2.4 OWO mg C/l <10 <15

3.2.6 ChZTCr mg O2/l <25 <30

3.3 Grupa wskaźników charakteryzujących zasolenie

3.3.2 Przewodność w 20°C µS/cm <1000 <1500

Wartości granicznych

nie ustala się.

3.3.3 Substancje rozpusz-

czone mg/l <500 <800

3.3.4 Siarczany mg SO 4/l <150 <250

3.3.5 Chlorki mg Cl/l <200 <300

3.3.6 Wapń mg Ca/l <100* <200*

3.3.7 Magnez mg Mg/l <50* <100*

3.3.8 Twardość ogólna mg CaCO 3/l <300 <500

3.4 Grupa wskaźników charakteryzujących zakwaszenie (stan zakwaszenia)

3.4.1 Odczyn pH PH 6-8,5 09-cze Wartości granicznych nie

ustala się. 3.4.2 Zasadowość ogólna mg CaCO3/l <150 <250

3.5 Grupa wskaźników charakteryzujących warunki biogenne (substancje biogenne)

3.5.1 Azot amonowy mg N-NH4/l <0,78 <1,56

Wartości granicznych nie

ustala się.

3.5.2 Azot Kjeldahla mg N/l <1 <2

3.5.3 Azot azotanowy mg N-NO3/l <2,2 <5

3.5.4 Azot ogólny mg N/l <5 <10

3.5.5 Fosforany mg PO4/l <0,2 <0,31

3.5.6 Fosfor ogólny mg P/l <0,2 <0,4

* - podane wartości graniczne odnoszą się do formy rozpuszczonej metali.

Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu

jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych

(Dz.U. 2011, Nr 257, poz. 1545 – Załącznik 5)


134


W przekroju zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia (ppk Cheł-

mek, km 5+700), sumaryczne stężenie chlorków i siarczanów utrzymuje się na zbliżonym

poziomie (poniżej 1 g/l). Odbiornikiem ścieków z terenu ZG „Brzezinka 3” będzie rzeka

Przemsza. W tabeli 2.9 przedstawiono wyniki badań jakości wody w Przemszy w roku 2013,

według monitoringu prowadzonego przez WIOŚ. Wody Rowu Kosztowskiego nie były objęte

monitoringiem. Rów Kosztowski nie jest i nie będzie odbiornikiem wód kopalnianych z Za-

kładu Górniczego „Brzezinka 3”.

Tabela 2.9

Wyniki badań jakości wód powierzchniowych Przemsza w Chełmku.

Nazwa ppk Przemsza ‐ w Chełmku

Kod ppk PL01S1301_1724

Rzeka Przemsza

Km 5,7

Długość geograficzna 19,224919

Szerokość geograficzna 50,097548

Dorzecze Wisła

Nazwa jcw

Przemsza od Białej Przemszy do

ujścia

Kod jcw PLRW200010212999

Kategoria jcw rzeka

Typ abiotyczny 10

RZGW Gliwice

Powiat bieruńsko ‐ lędziński / małpolskie

Gmina Chełm Śląski/małopolskie

Rodzaj monitoringu w 2013 roku MORW,MOEU / +P,SoE

Grupy wskaźników Nazwa wskaźnika jakości wód,

jednostka MIN MAX ŚREDNIA

Elementy biologiczne Fitobentos (wskaźnik okrzemko-

wy IO) 0,220 0,220 0,220

Stan fizyczny Temperatura (

oC) 4,7 15,8 10,8

Zawiesina ogólna (mg/l) 17 65 27,4

Warunki tlenowe i za-

nieczyszczenia orga-

niczne

Tlen rozpuszczony (mg O2/l) 3,9 9,6 7,4

BZT5 (mg O2/l) 1,7 7,9 4,3

OWO (mg C/l) 5,2 24 10,3

Zasolenie Przewodność w 20oC (µS/cm) 959 2060 1655


135


Substancje rozpuszczone (mg/l) 752 1500 1250

Siarczany (mg SO4/l) 145 272 226,9

Chlorki (mg Cl/l) 157 510 389,6

Twardość ogólna (mg CaCO3/l) 344 550 468

Zakwaszenie Odczyn pH 7,6 7,9 7,6 ‐ 7,9

Substancje biogenne

Azot amonowy (mg N‐NH4/l) 0,55 1,39 0,96

Azot Kjeldahla (mg N/l) 1,31 2,7 1,81

Azot azotanowy (mg N‐NO3/l) 1,71 2,87 2,32

Azot ogólny (mg N/l) 3,2 5,3 4,26

Fosforany (mg PO4/l) 0,154 0,33 0,239

Fosfor ogólny (mg P/l) 0,063 0,48 0,268

Specyficzne zanie-

czyszczenia syntetycz-

ne i niesyntetyczne

Bar (mg Ba/l) 0,066 0,082 0,074

Bor (mg B/l) 0,218 0,376 0,313

Cynk (mg Zn/l) 0,157 0,649 0,391

Miedź (mg Cu/l) <0,005 0,009 0,004

Fenole lotne (indeks fenolowy)

(mg/l) <0,001 0,006 0,002

Miedź (mg Cu/l) <0,005 0,009 0,004

Węglowodory ropopochodne ‐

indeks olejowy (mg/l) <0,05 0,071 0,031

Tal (mg Tl/l) <0,0005 0,0022 0,0011

Substancje prioryteto-

we

Chlorfenwinfos (µg/l) <0,01 0,0245 0,01

Heksachlorocykloheksan (HCH)

(µg/l) <0,006 1,3 0,257

Benzo(g,h,i)perylen (µg/l) <0,0006 0,014 0,0035

Indeno(1,2,3‐cd)piren (µg/l) <0,0006 0,0131 0,003

Inne substancje zanie-

czyszczające (według

KOM 2006/0129 COD)

Aldryna (µg/l) <0,001 0,05 0,005

Dieldryna (µg/l) <0,001 0,001 0,001

Endryna (µg/l) <0,001 <0,001 <0,001

Izodryna (µg/l) <0,001 0,009 0,002

DDT ‐ izomer para‐para (µg/l) <0,003 0,09 0,0117

DDT całkowity (µg/l) <0,0075 0,09 0,0114

Pozostałe badane

wskaźniki Azotany (mg NO3/l) 7,6 12,7 10,3

Źródło: Monitoring WIOŚ Katowice 2014

Podwyższone stężenia wskaźników zasolenia w Przemszy powodują, że woda jest po-

niżej dobrej jakości. Ponadto zaobserwowane stężenia niektórych wskaźników tlenowych


136


i biogennych, a także zanieczyszczeń specyficznych (priorytetowych) powodują, że woda jest

niezadowalającej jakości. Do dalszych analiz przyjęto średnie stężenie sumy chlorków i siar-

czanów 650 mg/l na podstawie średnich wyników badań WIOŚ z lat 2004 – 2013.

Uzyskanie po zrzucie wód dołowych (kopalnianych) sumarycznego stężenia chlorków

i siarczanów na poziomie max 550 mg/l, w wodach jednolitych części wód powierzchnio-

wych (JCWP Przemsza ujście do Wisły) w najbliższych latach (do roku 2027) jest obarczone

wysokim ryzykiem nieosiągnięcia celów środowiskowych. Z badań przeprowadzonych przez

WIOŚ w roku 2013 średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów wynosiło 616,5 mg

(Cl+SO4)/l, a maksymalne zaobserwowane stężenie wyniosło 782 mg (Cl+SO4)/l. W ostatnich

latach średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów utrzymuje się poniżej 1 g/l, w przekroju

zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia (ppk Chełmek). Podwyższone

stężenia wskaźników zasolenia w Przemszy powodują, że woda jest poniżej dobrej jakości.

Ponadto zaobserwowane stężenia niektórych wskaźników tlenowych i biogennych, a także

zanieczyszczeń specyficznych (priorytetowych) powodują, że woda jest niezadowalającej

jakości. Obecny i prognozowany poziom zasolenia wód powierzchniowych należy oceniać,

z przyrodniczego punktu widzenia, raczej jako sumę stężeń chlorków i siarczanów, a w anali-

zowanym przypadku utrzyma się na poziomie 1g/l. Dla organizmów wodnych i ich zbioro-

wisk bardziej istotne od zawartości poszczególnych jonów (takich jak kationy sodu, magnezu,

czy aniony chlorkowe lub siarczanowe) są osmotyczne właściwości środowiska. Tak rozu-

miany stopień zasolenia, może występować poniżej punktu zrzutu wód dołowych z zakładu

górniczego. W kontekście przyrodniczym można go scharakteryzować następująco:

działa niekorzystnie na rośliny wodne,

może eliminować niektóre z gatunków zooplanktonu i glonów,

nie eliminuje możliwości bytowania ryb,

nie uniemożliwia procesów samooczyszczania.

Przy danym stopniu zasolenia, bardzo ważnymi czynnikami decydującymi o funkcjonowaniu

ekosystemu cieku, są:

żyzność wody - im większa, tym gorsze warunki natlenienia,

ukształtowanie koryta - im bardziej urozmaicone, tym lepiej,

wahania przepływu - im mniejsze, tym lepiej.


137


Zasolenie wód powierzchniowych będących odbiornikami zasolonych wód kopalnia-

nych nie jest czynnikiem decydującym o stanie ich ekosystemów. Przy relatywnie niewielkim

zasoleniu wód powierzchniowych spowodowanych zrzutem wód kopalnianych z ZG „Brze-

zinka 3”, przy sumarycznym stężeniu chlorków i siarczanów wynoszącym około 1 g/l mogą

rozwijać się wszystkie grupy bakterii warunkujących pełne funkcjonowanie mechanizmów

samooczyszczania wód. Przy tym poziomie zasolenia nie należy spodziewać się przejawów

toksyczności ostrej ani u większości organizmów pokarmowych ryb (Daphnia magna, larwy

owadów, skąposzczety), ani u wrażliwych gatunków ryb. W takich warunkach, przy odpo-

wiedniej ilości pokarmu, możliwe jest bytowanie i rozmnażanie się wszystkich gatunków ryb,

mogą również bytować prawie wszystkie organizmy autotroficzne tj. glony i większość ga-

tunków roślin wodnych. Można przyjąć, że przy spełnieniu warunku utrzymywania się stabil-

nego ładunku zasolenia i przy zachowaniu innych parametrów wód typowych dla wód natu-

ralnych, kształtować się może wiele cech typowych dla naturalnego ekosystemu słodkowod-

nego. Można jednak spodziewać się zahamowania wzrostu niektórych glonów słodkowod-

nych, a także występowania nielicznych słonolubnych gatunków glonów, bakterii, pierwot-

niaków i zwierząt bezkręgowych.

2.5. WARUNKI GLEBOWE

Gleby na terenie Mysłowic w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” są mocno

zróżnicowane, ponieważ wytworzyły się na różnych skałach macierzystych. Spotykanymi

glebami są:

bielicowe,

brunatne wyługowane,

organiczne (mady, torfy).

Gleby bielicowe wytworzone są na luźnym podłożu piasków rzecznych lub utworów

wodnolodowcowych, i występują głównie w południowo-zachodniej i południowej części

miasta Mysłowice (w dzielnicach Krasowych, Ławkach, Laryszu i Kosztowych). Gleby

brunatne wytworzone są na cięższym podłożu glin zwałowych i piasków gliniastych głównie

w środkowej i zachodniej części Mysłowic (w Morgach, Brzezince i Wesołej). Na terenie

zurbanizowanym występują gleby brunatne w odmianie wyługowanej, mniej zasobnej

w próchnicę. W dolinie rzeki Przemszy występuję mady, rzadziej gleby torfowe i murszowe.


138


W dolinach innych mniejszych cieków wodnych w południowej części miasta występują

gleby torfowe lub/i torfowo – mułowe.

Część gleb w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest wykorzystywana rol-

niczo, ale tylko 5% gruntów rolnych znajdujących się na terenie Mysłowic posiada wysoką

klasę bonitacyjną. Należą do nich grunty orne i użytki zielone związane z glebami brunatnymi

(Brzezinka, Morgi). Połowę stanowią grunty rolne o przeciętnych walorach glebowych,

zaliczanych do IV klasę bonitacyjnej. Pozostałe grunty orne cechują się mała przydatnością

rolniczą i są to głownie gleby słabe w V i VI klasie bonitacji. Ogólnie gleby na terenie miasta

Mysłowice charakteryzują się przeciętnymi walorami bonitacyjnymi, a znaczna część gleb

słabo nadaje się do rolniczego wykorzystania.

Gleby na terenie miasta Mysłowice, w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”,

podlegały i nadal podlegają silnej antropopresji. Intensywnie prowadzona eksploatacja

surowców mineralnych doprowadziła do degradacji pokrywy glebowej. W efekcie występuje

znaczny udział na terenie miasta Mysłowice i w rejonie złoża „Brzezinka 3” gleb inicjalnych

słabo przydatnych dla rolniczego użytkowania.

Badania gleb na terenie Mysłowic w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”

wykonywane w latach 2007-2010, w ramach „Szczegółowej Mapy Geochemicznej Górnego

Śląska arkusz Mysłowice”, wskazują na dość znaczne zanieczyszczenie tych gleb. Głównymi

czynnikami powodującymi degradację chemiczną gleb i gruntów są: metale ciężkie (kadm,

miedź, nikiel), zasolenie oraz zakwaszenie przez związki siarki i azotu.

2.6. KRAJOBRAZ

Ogólnie krajobraz Mysłowic opisują:

grzbiet (kopuły) Mysłowic położonego w północnej części Płaskowyżu Katowickiego

na wysokości 255-300 m n.p.m. z kulminacjami 290-302,5 m n.p.m.; grzbiet zamyka

od zachodu i północy dolina Boliny, od wschodu dolina Czarnej Przemszy, w części

południowej grzbiet sąsiaduje z niewielkim pagórem Ćmoka (275-295 m n.p.m.);

garb Brzęczkowic, oddzielonego od grzbietu Mysłowic obniżeniem Słupnej, o pofa-

lowanej wierzchowinie składającej się z pięciu kulminacji na północy o wysokości

280 m n.p.m. do 260 – 270 m n.p.m. na południu; grzbiet opada stromymi zboczami


139


ku dolinie Przemszy, deniwelacje pomiędzy wierzchowiną a doliną rzeki sięgają 30 –

40 m; a zachodnie zbocza wzniesień są zdecydowanie bardziej łagodne,

garb Morgi - Larysz o wysokości w przedziale 320 – 325 m n.p.m.,

grzęda Starej Wesołej o kierunku równoleżnikowym, położonej powyżej 275 – 300 m

n.p.m. z kulminacją stanowiącą najwyższe wzniesienie w obrębie Mysłowic o wyso-

kości 334 m n.p.m.,

grzęda Wesołej - Krasowych z kulminacją 315 m n.p.m. w rejonie stacji przekaźni-

kowej; powierzchnia grzędy obniża się stopniowo w kierunku wschodnim do 290-

260 m n.p.m.

Ogólnie powierzchnia terenu, na którym zlokalizowane jest złoże węgla kamiennego

„Brzezinka 3” jest słabo urozmaicona, niemal płaska, o różnicy wzniesień od około

+239 m n.p.m. w dolinie rzeki Przemszy, do około +260 m n.p.m. w części zachodniej. Prze-

ważają tereny o niewielkich nachyleniach (do 5 %) w kierunku wschodnim. Większe nachy-

lenia występują w obrębie stoków wzgórz zrębowych oraz zboczach doliny Przemszy i miej-

scami dochodzą do 30%.

Wyjątkowo licznie nagromadzone są liniowe elementy antropogeniczne w postaci wko-

pów i nasypów dróg (autostrada A4 i droga S-1-wschodnia obwodnica GOP), nasypy i wkopy

linii kolejowych pomiędzy Słupną i Brzęczkowicami, nasypy linii kolejowej Mysłowice-

Oświęcim w rejonie doliny Rowu Kosztowskiego (pomiędzy Kosztowami i Brzezinką) oraz

różnego rodzaju obwałowań (wały przeciwpowodziowe, obwałowania zbiorników).

Na planowanym terenie górniczym brak elementów, które można zaliczyć do krajo-

brazu chronionego. Najblizszy znajduje się tuż za północną granica terenu górniczego w rejo-

nie wideł rzek Przemszy i Białej Przemszy. Jest to tzw. „Trójkąt Trzech Cesarzy”.

2.7. WARUNKI KLIMATYCZNE I AKUSTYCZNE, JAKOŚĆ POWIETRZA

Warunki klimatyczne

Według regionalizacji rolniczo-klimatycznej R. Gumińskiego obszar waloryzacji należy

do dzielnicy częstochowsko-kieleckiej. Natomiast według innej klasyfikacji – regionalizacji


140


klimatycznej wg W. Wiszniewskiego i W. Chełkowskiego obszar znajduje się w obrębie Re-

gionu Wyżyny Krakowsko – Częstochowskiej.

Średnia roczna temperatura powietrza z wielolecia to 8oC, a roczne średnie sumy opa-

dów atmosferycznych wynoszą 700-800 mm. Średni czas zalegania pokrywy śnieżnej to 75

dni w roku, a średnia liczba dni z mgłą w roku to 40 - 60 dni. Na terenie Mysłowic przeważa-

ją wiatry południowo-zachodnie stanowiąc 19% wszystkich wiatrów, pozostałe to wiatry pół-

nocno-zachodnie (15%) i zachodnie (14%), a cisze stanowią 11% czasu rocznego. Okres we-

getacyjny mieści się w granicach 210 - 220 dni i jest według warunków klimatycznych najko-

rzystniejszym okresem dla tego regionu uzyskując 95 punktów w skali 100 punktowej.

Warunki akustyczne

Hałas przemysłowy

Na klimat akustyczny miasta Mysłowice i w rejonie terenu złoża „Brzezinka 3” wpły-

wają wszelkie źródła hałasu znajdujące się na terenie zakładów przemysłowych, zarówno na

otwartej przestrzeni (punktowe źródła hałasu), jak i w budynkach (wtórne źródła hałasu).

Na terenie miasta funkcjonują przedsiębiorstwa, warsztaty oraz podmioty gospodarcze

oferujące usługi o charakterze komercyjnym, w tym jednostki handlu detalicznego, spółki

prawa handlowego, osoby fizyczne. W związku z prowadzoną działalnością mogą one stano-

wić potencjalne źródło emisji hałasu do środowiska. Wpływ przemysłu na klimat akustyczny

ma charakter lokalny i ogranicza się do bezpośredniego sąsiedztwa istniejącego zakładu.

Uciążliwość hałasowa powodowana przez zakłady jest zależna od branży, wielkości zakładu,

a także zagospodarowania okolicznych terenów.

Hałas komunikacyjny

hałas komunikacyjny drogowy w rejonie złoża „Brzezinka 3”:

Na podstawie opracowanej w 2007 roku mapy akustycznej dla odcinka autostrady A4

Katowice – Kraków zostały opracowany „Program ochrony środowiska przed hałasem dla

województwa śląskiego do roku 2013 dla terenów poza aglomeracjami, położonych

wzdłuż dróg krajowych, ekspresowych, autostrad i linii kolejowych”. Poddany, w ramach

w/w „Programu…”, analizie odcinek autostrady obejmuje między innymi miasto Mysło-

wice i rozpoczyna się w km 344+460 (m. Mysłowice), a kończy w km 365+500 (m. Ja-

worzno). Odcinek ten charakteryzuje się dużym natężeniem ruchu (zwłaszcza pojazdów

ciężkich) oraz znacznymi prędkościami pojazdów. Te parametry decydują o niekorzyst-


141


nym stanie klimatu akustycznego w jego sąsiedztwie. Na odcinku tym znalazł się jeden

odcinek o wysokim priorytecie narażenia na hałas, a pozostałe są o priorytecie średnim

i niskim. Zaproponowane działania naprawcze dla analizowanego odcinka drogi polegały

na budowie lub podwyższeniu ekranów akustycznych.

Opracowano również „Mapę akustyczną terenów położonych w obszarze oddziaływa-

nia autostrady płatnej A-4 Katowice – Kraków od km 340+200 (węzeł „Murckowska”) do

km 401+100 (węzeł „Balice”) - odcinek przebiegający przez miasto Mysłowice od km

344+460 do km 356+900”. Odcinek na terenie miasta Mysłowice ma długość 12,44 km.

Obszar terenu objęty mapą wynosi około 11,9 km2. Obliczona została m.in. powierzchnia

obszarów miasta Mysłowice eksponowanych na oddziaływanie ponadnormatywnego hała-

su, w odniesieniu do wskaźnika LDWN, w zależności od wielkości przekroczenia wartości

dopuszczalnej:

60-65 dB – 636 600 m2,

65-70 dB – 70 300 m2,

70-75 dB – 4 500 m2,

powyżej 75 dB – 0 m2,

Obliczono również powierzchnię obszarów miasta Mysłowice eksponowanych na oddzia-

ływanie ponadnormatywnego hałasu, w odniesieniu do wskaźnika LN, w zależności od

wielkości przekroczenia wartości dopuszczalnej:

50-55 dB – 1 143 700 m2,

55-60 dB – 299 600 m2,

60-65 dB – 18 800 m2,

65-70 dB – 200 m2,

powyżej 70 dB – 0 m2,

W związku ze stwierdzonymi przekroczeniami wartości kryterialnych na terenach

podlegających ochronie akustycznej koniecznym było podjęcie skutecznych działań. Dzia-

łania korekcyjne zmierzają do eliminacji lub minimalizacji zagrożenia. Dlatego Zarządca

autostrady przeprowadził analizę programów ochrony środowiska dla województwa ślą-

skiego pod kątem zabezpieczenia obszarów położonych wzdłuż przedmiotowego odcinka

autostrady oraz wskazanych do wdrożenia dla nich działań naprawczych.

Dla obszaru miasta Mysłowice opracowany został także dokument pt. „Mapy aku-

styczne dla dróg krajowych w województwie śląskim o łącznej długości 536,144 km -


142


(zadanie 9) – miasto na prawach powiatu Mysłowice”. Analiza przeprowadzona w w/w

dokumencie obejmuje odcinki drogi ekspresowej S1 na obszarze miasta Mysłowice, które

kształtują klimat akustyczny w tym rejonie.

hałas komunikacyjny kolejowy

W wykonanym przez firmę EKKOM Sp. z o.o. w Krakowie na zamówienie PKP Pol-

skie Linie Kolejowe S.A. opracowaniu pt. „Mapa akustyczna dla odcinków linii kolejowych,

po których przejeżdża ponad 30 000 pociągów rocznie, opracowana dla potrzeb programów

ochrony środowiska przed hałasem – powiat grodzki Mysłowice” określono poziomy hałasu

dla odcinków linii kolejowych nr 134 i 138 przebiegających przez teren miasta Mysłowice.

Na podstawie dokonanej analizy należy uznać obecny stan warunków akustycznych

w otoczeniu analizowanej linii kolejowej za niekorzystny, co wymagać będzie działań ograni-

czających jej oddziaływanie akustyczne. Stwierdzony zasięg przestrzenny przekroczeń warto-

ści dopuszczalnych nie wykracza poza odległość ok. 300 m od osi linii kolejowej, a maksy-

malne zakresy przekroczeń mieszczą się w zakresie 20 dB.

Aktualny stan akustyczny w środowisku

Hałas otoczenia stanowi sumę dźwięków pochodzących od wszystkich źródeł znajdują-

cych się na rozpatrywanym terenie. Celem jego oceny przeprowadzono pomiary poziomów

dźwięku A w wybranym punkcie zlokalizowanym na terenach podlegających ochronie – rejon

budynku mieszkalnego przy ul. Piaskowej 6-8.

Tabela 2.10

Wyniki pomiarów hałasu otoczenia dla pory dnia i nocy.

Numer i lokalizacja punktu

pomiarowego

Zmierzony po-

ziom dźwięku A

LA,eq [dB]

Maksymalny

poziom dźwię-

ku A [dB]

Minimalny po-

ziom dźwięku A

[dB]

Pora dnia

P3 – ul. Piaskowa 6-8 56,8 68,3 50,8

Pora nocy

P3 – ul. Piaskowa 6-8 53,2 65,5 47,9


143


W stanie aktualnym, klimat akustyczny występujący w otoczeniu budynków mieszkal-

nych przy ulicy Piaskowej kształtowany jest głównie przez hałas komunikacyjny związany

z ruchem drogowym po autostradzie A4.

Jakość powietrza

Systematyczny monitoring jakości powietrza atmosferycznego był prowadzony do

2004 roku na terenie Mysłowic w rejonie złoża „Brzezinka 3” przez Śląską Wojewódzką Sta-

cję Sanitarno - Epidemiologiczna w Katowicach. Punkt pomiarowy stężeń zanieczyszczeń

powietrza znajdował się przy ul. Bytomskiej 1 (obok Urzędu Miasta). Ponadto prowadzone są

badania opadu pyłu i zawartości w nim metali w kilkunastu punktach na terenie miasta. Dane

pochodzące ze stacji pomiarowej zlokalizowanej przy ul. Bytomskiej, a więc

w centrum miasta nie są w pełni reprezentatywne dla całego obszaru złoża, szczególnie

w zakresie zanieczyszczeń pyłowych, których źródła mają przeważnie lokalne oddziaływanie.

W częściach peryferyjnych miasta, szczególnie z dala od skoncentrowanej zabudowy jedno-

rodzinnej można się spodziewać korzystniejszych warunków aerosanitarnych. Pośrednio

świadczą o tym wyniki dotyczące opadu pyłu.

Badania opadu pyłu wskazują na tendencję spadkową ogólnej jego ilości. W ostatnich

latach poziom opadającego pyłu ustabilizował się na poziomie 20 – 70 g/m2/rok, a więc

znacznie poniżej obowiązującej normy (200 g/m2/rok). Lokalnie notowano zwiększony po-

ziom opadu pyłu, a zwłaszcza w pobliżu kopalni, w Wesołej (ok. 100 g/m2/rok).

Interpretując wyniki badań można zauważyć pewną korelację pomiędzy intensywno-

ścią zabudowy, zwłaszcza jednorodzinnej a ilością opadającego pyłu. Wskazuje to na znaczny

udział niskiej emisji w bilansie zanieczyszczeń pyłowych. Tezę tę potwierdza również wyraź-

na przewaga zanieczyszczeń powstających w sezonie grzewczym w stosunku do pozostałej

części roku.

Zawartość metali ciężkich w opadającym pyle na ogół jest niewielka i znacznie mniej-

sza od obowiązujących norm. Jedynie w 2 punktach pomiarowych: na północ od KWK „My-

słowice” i w rejonie dzielnicy Mysłowic Szabelni opad ołowiu i kadmu jest wyraźnie pod-

wyższony. W 2004 roku jego poziom wynosił 46 - 58% wartości dopuszczalnej dla ołowiu

i 65 - 88% dla kadmu. Począwszy od 1999 roku zawartość tych metali w opadającym pyle nie

przekracza obowiązujących norm.


144


2.8. ZASOBY PRZYRODNICZE

Lista florystyczna została opracowana w czasie badań terenowych na przełomie maja –

sierpnia 2014 roku.

Szata roślinna

Flora

Porosty Podczas badań terenowych przeprowadzonych na inwentaryzowanym terenie wykaza-

no 2 gatunki porostów: chrobotek palczasty (Cladonia Digitala) oraz chrobotek kieliszkowaty

(Cladonia chlorophaea). Żaden gatunek nie podlega ochronie ścisłej.

Tabela 2.11

Lista porostów wykazanych na inwentaryzowanym terenie.

Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona

prawna

1 Cladonia digitata Chrobotek palczasty -

2 Cladonia chlorophaea Chrobotek kieliszkowaty -

X – gatunek pod ścisłą ochroną

Xcz – gatunek pod ochroną częściową

„-.” – gatunek nie objęty ochroną

Grzyby

Podczas badań terenowych przeprowadzonych na inwentaryzowanym terenie wykaza-

no 3 gatunki grzybów: judaszowe ucho (Hirneola auricula-judae), purchawka chropowata

(Lycoperdon perlatum), purchawka gruszkowata (Lycoperdon pyriforme). Żaden gatunek nie

podlega ochronie ścisłej.


145


Tabela 2.12

Lista grzybów wykazanych na inwentaryzowanym terenie.


prawna

1 Hirneola auricula-judae Uszak judaszowe ucho -

2 Lycoperdon perlatum Purchawka chropowata -

3 Lycoperdon pyriforme Purchawka gruszkowata -




Mszaki Podczas badań terenowych przeprowadzonych na inwentaryzowanym terenie wykazano

8 gatunków mchów. Gatunki objęte ochroną częściową to: drabik drzewkowaty (Climacium

dendroides) i rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi). W terenie licznie występują torfow-

ce (Sphagnum), które są pod ochroną ścisłą. Wykazano także gatunek wątrobowca porostnicy

wielokształtnej (Marchantia polymorpha), niebędący pod ochroną.

Tabela 2.13

Lista mchów wykazanych na inwentaryzowanym terenie.


prawna

1 Atrichum undulatum Atrichum Żurawiec falisty -

2 Climacium dendroides Drabik drzewkowaty Xcz

3 Marchantia polymorpha Porostnica wielokształtna -

4 Plagomnium rostratum Płaskomerzyk dzióbkowaty -

5 Pleurozium schreberi Rokietnik pospolity Xcz

6 Polytrichastrum formosum Płonnik strojny -


146


7 Rhytidiadelphus triquetrus Fałdownik trzyrzędowy Xcz

8 Sphagnum Torfowce X




Tabela 2.14

Lista wątrobowców wykazanych na inwentaryzowanym terenie.


prawna

1. Marchantia polymorpha Porostnica wielokształtna -




Rośliny naczyniowe Elementy środowiska przyrodniczego w tym szata roślinna jest silnie uwarunkowana

długim okresem gospodarczego wykorzystywania terenów miasta. Podczas przeprowadzo-

nych badań terenowych łącznie odnotowano 471 gatunków roślin naczyniowych, w tym 10

gatunków paproci i 4 gatunki skrzypów. Z pośród oznaczonych roślin naczyniowych, 15 ga-

tunków podlega ochronie prawnej na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia

9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin.

Pod ochroną ścisłą na badanym terenie występują 4 gatunki: języcznik zwyczajny

(Phyllitis scolopendrium), mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus), groszek szeroko-

listny (Lathyrus latifolius) i jarząb szwedzki (Sorbus intermedia). Pod ochroną częściową

wystepuje 11 gatunków roślin: pióropusznik strusi (Matteucia struthiopteris), czosnek nie-

dźwiedzi (Allium ursinum), orlik pospolity (Aquilegia vulgaris), parzydło leśne (Aruncus sy-

lvestris), centuria pospolita (Centaurium erythraea), kukułka szerokolistna (Dactylorhiza ma-

jalis), kruszczyk rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens), kruszczyk szerokolistny (Epipactis


147


halleborine), przytulia szorstkoowockowa (Galium pumilum), listera jajowata (Listera ovata)

i cis pospolity (Taxus baccata).

Tabela 2.15

Rośliny naczyniowe chronione prawem polskim wykazane

na inwentaryzowanym terenie.


prawna

Paprocie

1 Matteucia struthiopteris Pióropusznik strusi Xcz

2 Phyllitis scolopendrium Języcznik zwyczajny X

Rośliny wyższe

3 Allium ursinum Czosnek niedźwiedzi Xcz

4 Aquilegia vulgaris Orlik pospolity Xcz

5 Aruncus sylvestris Parzydło leśne Xcz

6 Centaurium erythraea Centuria pospolita Xcz

7 Dactylorhiza majalis Kukułka szerokolistna Xcz

8 Epipactis atrorubens Kruszczyk rdzawoczerwony Xcz

9 Epipactis halleborine Kruszczyk szerokolistny Xcz

10 Galium pumilum Przytulia szorstkoowockowa Xcz

11 Gladiolus imbricatus Mieczyk dachówkowaty X

12 Lathyrus latifolius Groszek szerokolistny X

13 Listera ovata Listera jajowata Xcz

14 Sorbus intermedia Jarząb szwedzki X

15 Taxus baccata Cis pospolity Xcz



Poniżej przedstawiono pełny wykaz gatunków roślin wykazanych podczas inwentaryzacji

przyrodniczej waloryzowanego terenu. Gatunki przyporządkowano do poszczególnych ro-

dzin. Kolejność rodzin ułożono w porządku alfabetycznym, zgodnie z nomenklaturą łacińską.


148


Lista florystyczna roślin naczyniowych

Aceraceae – Klonowate

1. Acer negundo - Klon jesionolistny

2. Acer negundo var.'Auratum' - Klon jesionolistny odm ‘złota’

3. Acer palmatum - Klon palmowy

4. Acer platanoides - Klon zwyczajny

5. Acer platanoides var.Globosum - Klon zwyczajny odm. ‘kulista’

6. Acer pseudoplatanus - Klon jawor

7. Acer pseudoplatanus 'Atrop.' - Klon jawor odm. ‘Czerwonolistna’

8. Acer campestre – Klon polny

Alismataceae – Żabieńcowate

9. Alisma plantago-aquatica - Żabieniec babka wodna

Anacardiaceae - Nanerczowate

10. Rhus typhina - Sumak octowiec

Amaranthaceae – Szarłatowate

11. Atriplex patula - Łoboda rozłożysta

Apiaceae – Baldaszkowate

12. Aegopodium podagraria - Podagrycznik pospolity

13. Angelica sylvestris - Dzięgiel leśny

14. Chaerophyllum temulum - Świerząbek gajowy

15. Daucus carota - Marchew zwyczajna

16. Heracleum sphondylium - Barszcz zwyczajny

17. Pastinaca sativa - Pasternak zwyczajny

18. Aethusa cynapium - Blekot pospolity

19. Cnidium dubium - Selernica żyłkowana

20. Conium maculatum - Szczwół plamisty

21. Pimpinella major - Biedrzeniec wielki

22. Silaum silaus - Koniopłoch łąkowy

23. Sium latifolium - Marek szerokolistny

24. Torilis japonica - Kłobuczka pospolita


149


Apocynaceae -Toinowate

25. Vinca minor - Barwinek pospolity

Asteraceae – Złożone

26. Achillea millefolium - Krwawnik pospolity

27. Anthemis arvensis - Rumian polny

28. Arctium lappa - Łopian większy

29. Arctium minus - Łopian mniejszy

30. Artemisia annua - Bylica roczna

31. Artemisia vulgaris - Bylica pospolita

32. Aster novi-belgii - Aster nowobelgijski

33. Bellis perennis - Stokrotka pospolita

34. Bidens frondosa - Uczep amerykański

35. Bidens tripartita - Uczep trójlistkowy

36. Carduus acanthoides - Oset nastroszony

37. Carduus nutans - Oset zwisły

38. Centaurea cyanus - Chaber bławatek

39. Centaurea jacea - Chaber łąkowy

40. Centaurea phrygia - Chaber austriacki

41. Chamomilla recutita - Rumianek pospolity

42. Chamomilla suaveolens - Rumianek bezpromieniowy

43. Cichorium intybus - Cykoria podróżnik

44. Cirsium arvense - Ostrożeń polny

45. Cirsium oleraceum - Ostrożeń warzywny

46. Cirsium palustre - Ostrożeń błotny

47. Cirsium rivulare - Ostrożeń łąkowa

48. Cirsium vulgare - Ostrożeń lancetowaty

49. Conyza canadensis - Przymiotno kanadyjskie

50. Crepis biennis - Pępawa dwuletnia

51. Crepis capillaris - Pępawa zielona

52. Crepis mollis - Pępawa miękka

53. Crepis paludosa - Pępawa błotna

54. Erigeron annuus - Przymiotno białe


150


55. Eupatorium cannabinum - Sadziec konopiasty

56. Galinsoga parviflora - Żółtlica drobnokwiatowa

57. Helianthus tuberosus - Słonecznik bulwiasty

58. Hieracium caespitosum - Jastrzębiec łąkowy

59. Hieracium lachenalii - Jastrzębiec Lachenala

60. Hieracium laevigatum - Jastrzębiec gładki

61. Hieracium murorum - Jastrzębiec leśny

62. Hieracium pilosella - Jastrzębiec kosmaczek

63. Hypochoeris radicata - Prosienicznik szorstki

64. Lactuca serriola - Sałata kompasowa

65. Lapsana communis - Łoczyga pospolita

66. Leontodon autumnalis - Brodawnik jesienny

67. Leucanthemum vulgare - Złocień (jastrun) właściwy

68. Matricaria maritima - Maruna nadmorska bezwonna

69. Matricaria perforata - Maruna bezwonna

70. Mycelis muralis - Sałatnik leśny

71. Petasites hybridus - Lepiężnik różowy

72. Picris hieracioides - Goryczel jastrzębcowaty

73. Senecio vernalis - Starzec wiosenny

74. Senecio vulgaris - Starzec zwyczajny

75. Solidago canadensis - Nawłoć kanadyjska

76. Solidago gigantea - Nawłoć późna

77. Solidago graminifolia - Nawłoć wąskolistna

78. Sonchus arvensis - Mlecz polny

79. Sonchus asper - Mlecz kolczasty

80. Sonchus oleraceus - Mlecz zwyczajny

81. Tanaceum vulgare - Wrotycz zwyczajny

82. Taraxacum officinale - Mniszek lekarski

83. Tragopogon pratensis - Kozibród łąkowy

84. Tussilago farfara - Podbiał pospolity


151


Balsaminaceae – Niecierpkowate

85. Impatiens glandulifera - Niecierpek gruczołowy

86. Impatiens parviflora - Niecierpek drobnokwiatowy

Betulaceae – Brzozowate

87. Alnus glutinosa - Olsza czarna

88. Betula pendula - Brzoza brodawkowata

89. Carpinus betulus - Grab pospolity

90. Corylus avellana - Leszczyna pospolita

91. Corylus Maxima var. 'Purpurea' - Leszczyna południowa odm.’purpurowa’

Boraginaceae – Szorstkolistne

92. Echium vulgare - Żmijowiec zwyczajny

93. Myosotis arvensis - Niezapominajka polna

94. Myosotis palustris - Niezapominajka błotna

Brassicaceae – Kapustowate

95. Armoracia lapathifolia - Chrzan pospolity

96. Bunias orientalis - Rukiewnik wschodni

97. Capsella bursa-pastoralis - Tasznik pospolity

98. Cardamine pratensis - Rzeżucha łąkowa

99. Cardaminopsis arenosa - Rzeżusznik piaskowy

100. Cardaminopsis halleri - Rzeżusznik Hallera

101. Descurainia sophia - Stulicha psia

102. Sinapsis avensis - Gorczyca polna

103. Sisymbrium altissimum - Stulisz pannoński

104. Sisymbrium loeseli - Stulisz loesela

105. Sisymbrium officinale - Stulisz lekarski

106. Teesdalea nudicaulis - Chroszcz nagołodygowy

107. Thlaspi arvense - Tobołki polne

Campanulaceae – Dzwonkowate

108. Campanula patula - Dzwonek rozpierzchły

109. Campanula rotundifolia - Dzwonek okrągłolistny

110. Capanula cervicaria - Dzwonek brzoskwiniolistny

111. Jasione montana - Jasieniec piaskowy


152


Cannabaceae – Konopiowate

112. Humulus lupulus - Chmiel zwyczajny

Caprifoliaceae – Przewiertniowate

113. Sambucus nigra - Bez czarny

114. Sambucus racemosa - Bez koralowy dziki

115. Viburnum opulus - Kalina koralowa

116. Kolkwitzia amabilis - Kolkwicja chińska

117. Symphoricarpos albus - Śnieguliczka biała

Caryophyllaceae – Goździkowate

118. Arenaria serpyllifolia - Piaskowiec macierzankowy

119. Cerastium arvense - Rogownica polna

120. Cerastium glometarum - Rogownica skupiona

121. Cerastium holosteoides - Rogownica pospolita

122. Lychnis flos-cuculi - Firletka poszarpana

123. Melandrium album - Bniec biały

124. Myosoton aquaticum - Kościenica wodna

125. Stellaria graminea - Gwiazdnica trawiasta

126. Stellaria media - Gwiazdnica pospolita

127. Stellaria nemorum - Gwiazdnica gajowa

128. Dianthus carthusianorum - Goździk kartuzek

129. Dianthus caryophyllus - Goździk ogrodowy

130. Dianthus deltoides - Goździk kropkowany

131. Scleranthus annuus - Czerwiec roczny

132. Silene vulgaris - Lepnica rozdęta

133. Spergularia rubra - Muchorzew polny

Celastraceae – Dławiszowate

134. Euonymus europaea - Trzmielina zwyczajna

Ceratophyllaceae – Rogatkowate

135. Ceratophyllum demersum - Rogatek sztywny

Chenopodiaceae - Komosowate

136. Chemopodium album - Komosa biała

137. Chenopodium murale - Komosa murowa


153


138. Chenopodium polyspermum - Komosa wielonasienna

Convolvulaceae – Powojowate

139. Calystegia sepium - Kielisznik zaroślowy

140. Convolvulus arvensis - Powój polny

Cornaceae – Dereniowate

141. Cornus sanguinea - Dereń świdwa

142. Cornus alba - Dereń biały

Crassulaceae - Gruboszowate

143. Sedum acre - Rozchodnik ostry

144. Sedum hispanicum - Rozchodnik siny

Cucurbitaceae – Dyniowate

145. Echinocystis lobata - Kolczurka klapowana

Cupressaceae – Cyprysowate

146. Chamaecyparis pisifera - Cyprysik groszkowy

147. Juniperus communis - Jałowiec pospolity

148. Thuja occidentalis - Żywotnik zachodni

Cyperaceae – Turzycowate

149. Carex brizoides - Turzyca drżączkowata

150. Carex echinata - Turzyca gwiazdkowata

151. Carex flacca - Turzyca sina

152. Carex gracilis - Turzyca zaostrzona

153. Carex hirta - Turzyca owłosiona

154. Carex ovalis - Turzyca zajęcza

155. Carex pallescens - Turzyca blada

156. Carex panicea - Turzyca prosowata

157. Carex rostrata - Turzyca dzióbkowata

158. Carex vesicaria - Turzyca pęcherzykowata

159. Carex vulpina - Turzyca lisia

160. Heleocharis palustris - Ponikło błotne

161. Scirpus sylvaticus - Sitowie leśne

Dipsacaceae – Szczeciowate

162. Dipsacus sylvestris - Szczeć pospolita


154


163. Knautia arvensis - Świerzbnica polna

164. Scabiosa canescens - Driakiew wonna

165. Scabiosa ochroleuca - Driakiew żółtawa

166. Succisa pratensis - Czarcikęs łąkowy

Ericaceae – Wrzosowate

167. Calluna vulgaris - Wrzos zwyczajny

168. Vaccinium myrtillus - Borówka czarna

169. Vaccinium vitis-idaea - Borówka brusznica, czerwona

170. Orthilia secunda - Gruszynka jednostronna

171. Pyrola rotundifolia - Gruszyczka okrągłolistna

Elaeagnaceae -Rokitnikowate

172. Hippophaë rhamnoides - Rokitnik zwyczajny

Equisetaceae – Skrzypy

173. Equisetum arvense - Skrzyp polny

174. Equisetum fluviatile - Skrzyp bagienny

175. Equisetum palustre - Skrzyp błotny

176. Equisetum sylvaticum - Skrzyp leśny

Euphorbiaceae – Wilczomleczowate

177. Euphorbia cyparissias - Wilczomlecz sosnka

178. Euphorbia esula - Wilczomlecz lancetowaty

179. Euphorbia peplus - Wilczomlecz ogrodowy

Fabaceae – Motylkowate

180. Astragalus glycyphyllos - Traganek szerokolistny

181. Caragana arborescens - Karagana syberyjska

182. Coronilla varia - Cieciorka pstra

183. Lathyrus latifolius - Groszek szerokolistny

184. Lathyrus pratensis - Groszek łąkowy

185. Lathyrus vernus - Groszek wiosenny

186. Lathyrus pratensis - Groszek żółty

187. Lotus corniculatus - Komonica zwyczajna

188. Lupinus polyphyllus - Łubin trwały

189. Medicago falcata - Lucerna sierpowata


155


190. Medicago lupulina - Lucerna nerkowata

191. Melilotus alba - Nostrzyk biały

192. Melilotus officinalis - Nostrzyk żółty

193. Onobrychis viciifolia - Sparceta siewna

194. Robinia pseudoacacia - Robinia akacjowa

195. Sarothamnus scoparius - Żarnowiec miotlasty

196. Trifolium arvense - Koniczyna polna

197. Trifolium dubium - Koniczyna drobnogłówkowa

198. Trifolium fragiferum - Koniczyna rozdęta

199. Trifolium hybridum - Koniczyna białoróżowa

200. Trifolium medium - Koniczyna pogięta

201. Trifolium pratense - Koniczyna łąkowa

202. Trifolium repens - Koniczyna biała

203. Vicia angustifolia - Wyka wąskolistna

204. Vicia cassubica - Wyka kaszubska

205. Vicia cracca - Wyka ptasia

206. Vicia grandiflora - Wyka brudnożółta

207. Vicia hirsuta - Wyka drobnokwiatowa

208. Vicia sepium - Wyka płotowa

Fagaceae – Bukowate

209. Fagus sylvatica - Buk zwyczajny

210. Quercus robur - Dąb szypułkowy

211. Quercus rubra - Dąb czerwony

Gentianaceae – Goryczkowate

212. Centaurium erythraea - Centuria pospolita

Geraniaceae – Bodziszkowate

213. Geranium pusillum - Bodziszek drobny

214. Geranium robertianum - Bodziszek cuchnący

Gutiferae – Dziurawcowate

215. Hypericum perforatum - Dziurawiec zwyczajny

216. Hypericum tetrapterum - Dziurawiec skrzydełkowaty


156


Haloragaceae - wodnikowatych

217. Myriophyllum verticillatum - Wywłócznik okółkowy

Hydrocotylaceae - Wąkrotowate

218. Hydrocotyle vulgaris - Wąkrota zwyczajna

Iridaceae – Kosaćcowate

219. Iris pseudacorus - Kosaciec żółty

220. Gladiolus imbricatus - Mieczyk dachówkowaty

Juglandaceae – Orzechowate

221. Juglans regia - Orzech włoski

Juncaceae – Sitowate

222. Juncus articulatus - Sit członowaty

223. Juncus effusus - Sit rozpierzchły

224. Juncus tenuis - Sit chudy

225. Luzula campestris - Kosmatka polna

226. Luzula luzuloides - Kosmatka gajowa

227. Luzula pilosa - Kosmatka owłosiona

228. Luzula sylvatica - Kosmatka olbrzymia

Lamiacae – Wargowe

229. Ajuga reptans - Dąbrówka rozłogowa

230. Galeobdolon luteum - Gajowiec żółty

231. Galeopsis pubescens - Poziewnik miękkowłosy

232. Glechoma hederacea - Bluszczyk kurdybanek

233. Lamium album - Jasnota biała

234. Lamium maculatum - Jasnota plamista

235. Lycopus europaeus - Karbieniec pospolity

236. Mentha × verticillata - Mięta okręgowa

237. Mentha aquatica - Mięta nadwodna

238. Mentha arvensis - Mięta polna

239. Mentha piperita - Mięta pieprzowa

240. Prunella vulgaris - Głowienka pospolita

241. Rhinanthus minor - Szelężnik mniejszy

242. Rhinanthus serotinus - Szelężnik większy


157


243. Scutellaria galericulata - Tarczyca pospolita

244. Stachys palustris - Czyściec błotny

245. Thymus pulegioides - Macierzanka zwyczajna

246. Thymus serpyllum - Macierzanka piaskowa

247. Thymus x citriodorus - Macierzanka cytrynowa

Lemnaceae – Rzęsowate

248. Lemna minor - Rzęsa drobna

249. Lemna trisulca - Rzęsa trójrowkowa

Lentibulaceae – Pływaczowate

250. Urticularia vulgaris - Pływacz zwyczajny

Liliaceae – Liliowate

251. Allium ursinum - Czosnek niedźwiedzi

252. Convallaria majalis - Konwalia majowa

253. Gagea lutea - Złoć żółta

254. Maianthemum bifolium - Konwalijka dwulistna

255. Paris quadrifolia - Czworolist pospolity

256. Polygonatum multiflorum - Kokoryczka wielokwiatowa

Lythraceae – Krwawnicowate

257. Lythrum salicaria - Krwawnica pospolita

Malvaceae – Ślazowate

258. Alcea rosea - Malwa różowa

Onagraceae – Wiesiołkowate

259. Chamaenerion angustifolium - Wierzbówka kiprzyca

260. Epilobium ciliatum - Wierzbownica gruczołowata

261. Epilobium hirsutum - Wierzbownica kosmata

262. Epilobium palustre - Wierzbownica błotna

263. Epilobium roseum - Wierzbownica bladoróżowa

264. Oenothera biennis - Wiesiołek dwuletni

265. Oenothera paradoxa - Wiesiołek dziwny

266. Oenothera rubricaulis - Wiesiołek czerwonołodygowy

Oleaceae – Oliwkowate

267. Forsythia x intermedia - Forsycja pośrednia


158


268. Fraxinus excelsior - Jesion wyniosły

269. Ligustrum vulgare - Ligustr pospolity

270. Syringa vulgaris - Lilak pospolity

Orchidaceae – storczykowate

271. Dactylorhiza majalis - Kukułka szerokolistna

272. Epipactis atrorubens - Kruszczyk rdzawoczerwony

273. Epipactis halleborine - Kruszczyk szerokolistny

274. Listera ovata - Listera jajowata

Oxalidaceae – Szczawikowate

275. Oxalis acetosella - Szczawik zajęczy

Papaveraceae – Makowate

276. Chelidonium majus - Glistnik jaskółcze ziele

277. Papaver rhoeas - Mak polny

Philadelphaceae – Jaśminowcowate

278. Deutzia scabra - Żylistek szorstki

279. Philadelphus coronarius - Jaśminowiec wonny

Pinaceae – Sosnowate

280. Abies alba - Jodła pospolita

281. Larix decidua - Modrzew europejski

282. Picea abies - Świerk pospolity

283. Picea pungens - Świerk kłujący

284. Pinus nigra - Sosna czarna

285. Pinus ponderosa - Sosna żółta

286. Pinus sylvestris - Sosna zwyczajna

Plantaginaceae - Babkowate

287. Plantago lanceolata - Babka lancetowata

288. Plantago maior - Babka zwyczajna

289. Plantago media - Babka średnia

Poaceae – wiechlinowate

290. Agrostis capillaris - Mietlica pospolita

291. Agrostis stolonifera - Mietlica rozłogowa

292. Apera spica-venti - Mietlica zbożowa


159


293. Alopecurus geniculatus - Wyczyniec kolankowy

294. Alopecurus pratensis - Wyczyniec łąkowy

295. Anthoxanthum odoratum - Tomka wonna

296. Apera spica-venti - Miotła zbożowa

297. Arrhenatherum elatius - Rajgras wyniosły

298. Avena fatua - Owies głuchy

299. Avenula pubescens - Owsica omszona

300. Bromus carinatus - Stokłosa spłaszczona

301. Bromus hodreaceus - Stokłosa miękka

302. Bromus inermis - Stokłosa bezostna

303. Calamagrostis canescens - Trzcinnik lancetowaty

304. Calamagrostis epigejos - Trzcinnik piaskowy

305. Corynephorus canescens - Szczotlicha siwa

306. Dactylis glomerata - Kupkówka pospolita

307. Danthonia decumbens - Izgrzyca przyziemna

308. Deschampsia caespitosa - Śmiałek darniowy

309. Deschampsia flexuosa - Śmiałek pogięty

310. Echinochloa crus-galli - Chwastnica jednostronna

311. Elymus repens - Perz właściwy

312. Festuca ovina - Kostrzewa owcza

313. Festuca pratensis - Kostrzewa łąkowa

314. Festuca rubra - Kostrzewa czerwona

315. Glyceria fluitans - Manna jadalna

316. Holcus lanatus - Kłosówka wełnista

317. Hordeum murinum - Jęczmień płonny

318. Leymus arenarius - Wydmuchrzyca piaskowa

319. Lolium parenne - Życica trwała

320. Molinia arundinacea - Trzęślica trzcinowata

321. Molinia caerulea - Trzęślica modra

322. Nardus stricta - Bliźniczka psia trawka

323. Phalaris arundinacea - Mozga trzcinowata

324. Phleum pratense - Tymotka łąkowa


160


325. Phragmites australis - Trzcina pospolita

326. Poa annua - Wiechlina roczna

327. Poa compressa - Wiechlina spłaszczona

328. Poa pratensis - Wiechlina łąkowa

329. Poa trivialis - Wiechlina zwyczajna

330. Setaria pumila - Włośnica sina

Polygonaceae – Rdestowate

331. Polygonum aviculare - Rdest ptasi

332. Polygonum hydropiper - Rdest ostrogorzki

333. Polygonum persicaria - Rdest plamisty

334. Reynoutria japonica - Rdestowiec ostrokończysty

335. Rumex acetosa - Szczaw zwyczajny

336. Rumex acetosella - Szczaw polny

337. Rumex aquaticus - Szczaw wodny

338. Rumex crispus - Szczaw kędzierzawy

339. Rumex hydrolapathum - Szczaw lancetowaty

340. Rumex obtusifolius - Szczaw tępolistny

Polypodiaceae – Paprotkowate

341. Athyrium filix-femina - Wietlica samicza

342. Cystopteris fragilis - Paprotnica krucha

343. Dryopteris carthusiana - Nerecznica krótkoostna

344. Dryopteris cristata - Nerecznica grzebieniasta

345. Dryopteris dilatata - Nerecznica szerokolistna

346. Dryopteris filix-mas - Nerecznica samcza

347. Matteuccia struthiopteris - Pióropusznik strusi

348. Phegopteris connectilis - Zachyłka oszczepowata

349. Phyllitis scolopendrium - Języcznik zwyczajny

350. Pteridium aquilinum - Orlica pospolita

Potamogetonaceae – Rdestnicowate

351. Potamogeton lucens - Rdestnica połyskująca

352. Potamogeton natans - Rdestnica pływająca


161


Primulaceae – Pierwiosnkowate

353. Lysimachia nummularia - Tojeść rozesłana

354. Lysimachia punctata - Tojeść kropkowana

355. Lysimachia vulgaris - Tojeść pospolita

356. Trientalis europaea - Siódmaczek leśny

Ranunculaceae – Jaskrowate

357. Anemone nemorosa - Zawilec gajowy

358. Aquilegia vulgaris - Orlik pospolity

359. Caltha palustris - Knieć błotna

360. Ficaria verna - Jaskier wiosenny

361. Ranuncullus sceleratus - Jaskier jadowity

362. Ranunculus acris - Jaskier ostry

363. Ranunculus flammula - Jaskier płomiennik

364. Ranunculus lanuginosus - Jaskier kosmaty

365. Ranunculus polyanthemos - Jaskier wielokwiatowy

366. Ranunculus repens - Jaskier rozłogowy

367. Thalictrum lucidum - Rutewka wąskolistna

Resedaceae-Rezedowate

368. Reseda lutea - Rezeda żółta

Rhamnaceae – Szakłakowate

369. Frangula alnus - Kruszyna pospolita

Rosaceae – Różowate

370. Agrimonia eupatoria - Rzepik pospolity

371. Alchemilla montecola - Przywrotnik pasterski

372. Aruncus sylvestris - Parzydło leśne

373. Crataegus laeviata - Głóg dwuszyjkowy

374. Crataegus monogyna - Głóg jednoszyjkowy

375. Filipendula ulmaria - Wiązówka błotna

376. Fragaria ananassa - Truskawka

377. Fragaria vesca - Poziomka pospolita

378. Geum rivale - Kuklik zwisły

379. Geum urbanum - Kuklik pospolity


162


380. Malus domestica - Jabłoń domowa

381. Padus avium - Czeremcha zwyczajna

382. Padus serotina - Czeremcha amerykańska

383. Physocarpus opulifolius - Pęcherznica kalinolistna

384. Potentilla anserina - Pięciornik gęsi

385. Potentilla arenaria - Pięciornik piskowy

386. Potentilla erecta - Pięciornik kurze ziele

387. Potentilla reptans - Pięciornik rozłogowy

388. Prunus avium - Czereśnia ptasia

389. Prunus cerasifera var. 'Atropurpurea' - Śliwa wiśniowa odm. ‘purpurowa’

390. Prunus cerasus - Wiśnia pospolita

391. Prunus fruticosa - Śliwa tarnina

392. Prunus serotina - Czeremcha amerykańska

393. Prunus serotina - Czeremcha późna

394. Pyrus communis - Grusza pospolita

395. Rosa agrestis - Róża polna

396. Rosa canina - Róża dzika

397. Rosa rugosa - Róża pomarszczona

398. Rubus caesius - Jeżyna popielica

399. Rubus gracilis - Jeżyna ostręga

400. Rubus hirtus - Jeżyna gruczołowata

401. Rubus idaeus - Malina właściwa

402. Rubus kuleszae - Jeżyna Kuleszy

403. Rubus laciniatus - Jeżyna wcinanolistna

404. Rubus nemorum - Jeżyna gajowa

405. Rubus nessensis - Jeżyna wzniesiona

406. Rubus plicatus - Jeżyna fałdowana

407. Sanguisorba officinalis - Krwiściąg lekarski

408. Sorbus aria - Jarząb mączny

409. Sorbus aucuparia - Jarząb pospolity

410. Sorbus intermedia - Jarząb szwedzki

411. Spiraea tomentosa - Tawuła kutnerowata


163


Rubiaceae – Marzanowate

412. Galium album - Przytulia biała

413. Galium aparine - Przytulia czepna

414. Galium mollugo - Przytulia pospolita

415. Galium odoratum - Przytulia (marzanka) wonna

416. Galium palustre - Przytulia błotna

417. Galium pumilum - Przytulia szorstkoowockowa

418. Galium schultesii - Przytulia Schultesa

419. Galium uliginosum - Przytulia bagienna

420. Galium verum - Przytulia właściwa

Salicaceae – Wierzbowate

421. Populus nigra - Topola czarna

422. Populus nigra 'Italica' - Topola włoska

423. Populus tremula - Topola osika

424. Populus x canadensis - Topola kanadyjska

425. Populus x canescens - Topola szara

426. Salix alba - Wierzba biała

427. Salix alba var. ‘tristis’ - Wierzba biała odm.’płacząca’

428. Salix aurita - Wierzba uszata

429. Salix babylonica var. pekinensis - Wierzba mandżurska

430. Salix caprea - Wierzba iwa

431. Salix fragilis - Wierzba krucha

432. Salix pentandra - Wierzba pięciopręcikowa

433. Salix purpurea - Wierzba purpurowa

434. Salix repens ssp. rosmarinifolia - Wierzba rokita pod.’rozmarynolistna’

435. Salix viminalis - Wierzba wiciowa

Sapindaceae – Mydleńcowate

436. Aesculus hippocastanum - Kasztanowiec zwyczajny

Saxifragaceae – Skalnicowate

437. Chrysosplenium alternifolium - Śledziennica skrętolistna

438. Ribes nigrum - Porzeczka czarna

439. Ribes spicatum - Porzeczka czerwona


164


440. Sedum acre - Rozchodnik ostry

441. Sedum hispanicum - Rozchodnik siny

Scrophulariaceae – Trędownikowate

442. Digitalis purpurea - Naparstnica purpurowa

443. Euphrasia rostkoviana - Świetlik łąkowy

444. Linaria vulgaris - Lnica pospolita

445. Odontites serotina - Zagorzałek późny

446. Scrophularia nodosa - Trędownik bulwiasty

447. Verbascum bombyciferum - Dziewanna jedwabista

448. Verbascum chaixii - Dziewanna Chaixa

449. Verbascum densiflorum - Dziewanna wielkokwiatowa

450. Verbascum thapsus - Dziewanna drobnokwiatowa

451. Veronica chamaedrys - Przetacznik ożankowy

452. Veronica officinalis - Przetacznik leśny

Solanaceae – Psiankowate

453. Solanum dulcamara - Psianka słodkogórz

Sparganiaceae – Jeżogłówkowate

454. Sparganium erectum - Jeżogłówka gałęzista

455. Sparganium minimum - Jeżogłówka najmniejsza

Taxaceae – Cisowate

456. Taxus baccata - Cis pospolity

Tiliaceae – Lipowate

457. Tilia cordata - Lipa drobnolistna

458. Tilia platyphyllos - Lipa szerokolistna

Typhaceae – Pałkowate

459. Typha angustifolia - Pałka wąskolistna

460. Typha latifolia - Pałka szerokolistna

Ulmaceae - Wiązowate

461. Ulmus glabra - Wiąz górski

462. Ulmus laevis - Wiąz szypułkowy

463. Ulmus minor - Wiąz polny


165


Urticaceae – Pokrzywowate

464. Urtica dioica - Pokrzywa zwyczajna

465. Urtica urens - Pokrzywa żegawka

Valerianaceae – Kozłkowate

466. Valeriana officinalis - Kozłek lekarski

467. Valeriana simplicifolia - Kozłek całolistny

Violaceae – Fiołkowate

468. Viola arvensis - Fiołek polny

469. Viola palustris - Fiołek błotny

470. Viola tricolor - Fiołek trójbarwny

Vitaceae - Winoroślowate

471. Parthenocissus inserta - Winobluszcz pięciolistkowy

472. Vitis vinifera - Winorośl właściwa

Podczas przeprowadzonych badań terenowych rejonu wyznaczono 94 stanowiska

badawcze (tabela 2.16, załącznik 6). Każdemu stanowisku przypisano odpowiedni numer

porządkowy oraz sporządzono opis siedliska przyrodniczego wraz z występującymi

charakterystycznymi gatunkami roślin.

Tabela 2.16

Stanowiska przyrodnicze na inwentaryzowanym terenie („Brzezinka 3”)

Nr

stanowiska

na Mapie

Opis stanowiska

1 Żyzny las liściasty - grąd z dużą ilością paproci poniżej miejsca Trzech Cesarzy (na

Zatorzu).

Na brzegu lasu przy łące znajduje się bunkier, a przy niej trzy brzozy z uszkodze-

niami kory, z którego wydzielają się soki wabiące różne rodzaje gatunków motyli,

szerszeni, os i mrówek.

W drzewostanie dominuje głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb

szypułkowy (Quercus robur), Buk zwyczajny (Fagus sylvatica).W domieszcze wy-

stępują: klon polny (Acer campestre), klon zwyczajny (Acer platanoides), klon ja-

wor (Acer pseudoplatanus), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), robinia akacjowa

(Robinia pseudoacacia), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), topola

osika (Populus trem ula), czereśnia ptasia (Prunus avium), dąb czerwony (Quercus

rubra), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna).


166


Paprocie: nerecznica szerokolistna (Dryopteris dilatata), nerecznica krótkoostna

(Dryopteris carthusiana), nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas), wietlica sami-

cza (Athyrium filix-femina)

Mchy: płaskomerzyk (Plagiomnium) i płonnik (Polytrichum).

Pozostałe rośliny: jeżyna (Rubus), malina właściwa (Rubus idaeus), dereń świdwa

(Cornus sanguinea), karagana syberyjska (Caragana arborescens), ligustr pospolity

(Ligustrum vulgare), bez czarny (Sambucus nigra)

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parvi-

flora), skrzyp polny (Equisetum arvense), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis)

Zwierzęta: rusałka admirał (Vanessa atalanta)

2 Łąka poniżej miejsca Trzech Cesarzy (na Zatorzu).

Od strony lasu występuje duży płat nawłoci kanadyjskiej (Solidago canadensis)

oraz płat wierzbówki kiprzycy (Chamaenerion angustifolium) z pokrzywą zwyczaj-

ną (Urtica dioica). Pojedyncze gatunki drzew: głóg jednoszyjkowy (Crataegus mo-

nogyna), dąb szypułkowy (Quercus robur), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior)

Rośliny:

Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), malina właściwa (Rubus idaeus), czeremcha

amerykańska (Prunus serotina) bez czarny (Sambucus nigra), Ligustr pospolity

(Ligustrum vulgare), pępawa dwuletnia (Crepis biennia), wyka płotowa (Vicia se-

pium), przytulia biała (Galium album), bylica roczna (Artemisia Anna), skrzyp po-

lny (Equisetum arvense), bniec biały (Melandrium album), krwawnik pospolity

(Achillea millefolium), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), powój polny

(Convolvulus arvensis), koniczyna biała (Trifolium repens), koniczyna pogięta (Tri-

folium medium), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), podagrycznik pospolity

(Aegopodium podagraria), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), mniszek lekarski

(Taraxacum officinale), kozłek lekarski (Valeriana officinalis), dziurawiec zwy-

czajny (Hypericum perforatum), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka

średnia (Plantago media), wyka wąskolistna (Vicia angustifolia), barszcz zwyczaj-

ny (Heracleum sphondylium), groszek wiosenny (Lathyrusvernus), szczaw zwy-

czajny (Rumex acetosa), marchew zwyczajna (Daucus carota), jaskier ostry (Ra-

nunculus acris), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos), łopian mniej-

szy (Arctium minus), wyka brudnożółta (Vicia grandiflora), rdestowiec ostrokoń-

czysty (Reynoutria japonica), nawłoć wąskolistna (Solidago graminifolia).

W miejscach ruderalnych występuje krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis)

będąca rośliną żywicielską modraszka.

Trawy: kłosówka wełnista (Holcus lanatus), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis

epigejos) i trzcinnik lancetowaty (Calamagrostis canescens), kupkówka pospolita

(Dactylis glomerata), życica trwała (Lolium parenne).

Na terenie wykazano występowanie kaliny koralowej (Viburnum opulus)

Ze zwierząt wykazano jaszczurkę zwinkę (Lacerta agilis) oraz motyle modraszka

Ikara (Polyommatus icarus), kraśnika (Zygaena) i inne.


167


3 Łąka przy ulicy Mostowej.

Na terenie dominuje nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis)

Występują pojedyncze drzewa takie jak: głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogy-

na), dąb szypułkowy (Quercus robur), brzoza brodawkowata (Betula pendula),

wierzba iwa (Salix caprea), czeremcha amerykańska (Padus serotina).

Rośliny: jeżyna (Rubus), malina właściwa (Rubus idaeus), groszek wiosenny (La-

thyrus vernus), przytulia właściwa (Galium verum), kozłek lekarski (Valeriana offi-

cinalis), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), bylica roczna (Artemisia an-

nua), pępawa dwuletnia (Crepis biennia), babka lancetowata (Plantago lanceolata),

babka zwyczajna (Plantago maior), bniec biały (Melandrium album)

Trawy - życica trwała (Lolium parenne), tymotka łąkowa (Phleum pratense), perz

właściwy (Elymus repens).

4 Obszar za cmentarzem na os. Powstańców.

W drzewostanie dominuje głównie brzoza brodawkowata (Betula pendula).

W domieszce: dąb szypułkowy (Quercusrobur), dąb czerwony (Quercus rubra),

wierzba iwa (Salixcaprea), topola osika (Populus tremula), klon jawor (Acer pseu-

doplatanus), klon zwyczajny (Acer platanoides), robinia akacjowa (Robinia pseu-

doacacia), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czereśnia ptasia (Prunus avium),

czeremcha zwyczajna (Padus avium) czeremcha amerykańska (Padus serotina),

wiąz górski (Ulmus glabra).

W poszycie znajdują się rośliny takie jak:

jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna),

malina właściwa (Rubus idaeus), jeżyna (Rubus), bez czarny (Sambucus nigra).

Trawy - kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), mietlica pospolita (Agrostis ca-

pillaris), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), kłosówka wełnista (Holcus

lanatus)

Inne rośliny:

nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), koniczyna biała (Trifolium repens), ko-

niczyna pogięta (Trifolium medium), krwawnik pospolity (Achillea millefolium),

glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica),

mchy (Bryophyta), wierzbownica (Epilobium), przytulia leśna (Galium sylvaticum),

nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas), jasnota biała (Lamium album), pępawa

miękka (Crepis mollis).

Na terenie wykazano kruszczyka szerokolistnego (Epipactis halleborine) będącego

w Polsce pod ochroną częściową.

Ze zwierząt wykazano Ślinika wielkiego (Arion rufus) i wstężyka gajowego (Ce-

paea nemoralis).

5 Łąka obok sklepu NETTO.

Łąka zdominowana przez nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) i nawłoć późną

(Solidago gigantea). Niższe rośliny łąkowe rosną tylko przy brzegu łąki: wyka

drobnokwiatowa (Viciahirsuta), wyka kaszubska (Vicia cassubica) będąca gatun-


168


kiem dość rzadkim, wyka wąskolistna (Vicia angustifolia), groszek łąkowy (Lathy-

rus pratensis), groszek żółty (Lathyrus pratensis), bniec biały (Melandrium album),

bylica roczna (Artemisia annua).

Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), trzcinnik piaskowy (Calama-

grostis epigejos), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), jaskier ostry (Ranuncu-

lus acris), ostrożeń polny (Cirsium arvense), przytulia biała (Galium album), poda-

grycznik pospolity (Aegopodium podagraria).

Niższe rośliny występujące przy parkingu: jaskier ostry (Ranunculus acris), koni-

czyna biała (Trifolium repens), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), mniszek

lekarski (Taraxacum officinale), babka lancetowata (Plantago lanceolata), koniczy-

na drobnogłówkowa (Trifolium dubium), truskawka (Fragaria ananasa).

Małe skupiska niedużych drzew: klon jawor (Acer pseudoplatanus), dąb szypułko-

wy (Quercus robur), wierzba iwa (Salix caprea), czarny bez (Sambucus nigra),

orzech włoski (Juglans regia), topola osika (Populus tremula), głóg jednoszyjkowy

(Crataegus monogyna), leszczyna pospolita (Corylus avellana), brzoza brodawko-

wata (Betula pendula), Klon jawor odm. ‘Czerwonolistna’ (Acer pseudoplatanus

'Atrop.')

Inne rośliny: tawuła kutnerowata (Spiraea tomentosa), jaśminowiec wonny (Phila-

delphus coronaries), jeżyna (Rubus)

Obszar na północ od łąki przy ul. Generała Ziętka

Zagajnik z młodego klonu jaworu (Acer pseudoplatanus), w domieszce występuje

leszczyna pospolita (Corylus avellana), klon jawor odm. ‘Czerwonolistna’ (Acer

pseudoplatanus 'Atrop.'). Za klonami jaworu znajduje się nasadzony rząd topoli

czarnej (Populus nigra).

Rośliny łąkowe:

przymiotno białe (Erigeron annuus), bniec biały (Melandrium album), krwawnik

pospolity (Achillea millefolium), babka lancetowata (Plantago lanceolata), żmijo-

wiec zwyczajny (Echium vulgare), świerząbek gajowy (Chaerophyllum temulum).

Zaobserwowano na badanym obszarze pluskwiaka strojnice baldaszkówka (Gra-

phosoma lineatum) oraz wiele gatunków motyli w tym modraszka ikara (Polyom-

matus icarus).

6 Las nad Przemszą, poniżej ulicy Mostowej– łęg.

W drzewostanie dominuje głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb

szypułkowy (Quercus robur), topola osika (Populus tremula).

W domieszce dąb czerwony (Quercus rubra), klon zwyczajny (Acer platanoides),

czeremcha zwyczajna (Padus avium), czeremcha amerykańska (Padus serotina),

buk zwyczajny (Fagus sylvatica), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), jesion wy-

niosły (Fraxinus excelsior), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), jarząb pospolity

(Sorbus aucuparia), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), malina właściwa

(Rubus idaeus), bez czarny (Sambucus nigra).

Paprocie: nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas), wietlica samicza (Athyrium


169


filix-femina).

Trawy: wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), kosmatka gajowa (Luzula luzuloides).

Inne rośliny:

przytulia Schultesa (Galium schultesii), przytulia biała (Galium album), niecierpek

drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus poly-

anthemos), marek szerokolistny (Sium latifolium), sadziec konopiasty (Eupatorium

cannabinum), przytulia czepna (Galium aparine), pokrzywa zwyczajna (Urtica dio-

ica), mech płonnik pospolity (Polytrichum commune), glistnik jaskółcze ziele (Che-

lidonium majus), skrzyp polny (Equisetum arvense), zawilec gajowy (Anemone ne-

morosa), trzmielina zwyczajna (Euonymus europaea) i kruszyna pospolita (Frangu-

la alnus).

Nerecznica grzebieniasta – roślina umieszczona na Czerwonej Liście Roślin i Grzy-

bów Polski - należy do grupy gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria za-

grożenia V).

7 Łąka nad brzegiem Przemszy.

Pojedyncze drzewa: dąb szypułkowy (Quercus robur), topola osika (Populus tremu-

la), brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba iwa (Salix caprea), głóg jed-

noszyjkowy (Crataegus monogyna), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), dereń

świdwa (Cornus sanguinea).

Trawy: trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), śmiałek pogięty (Deschamp-

sia flexuosa), owsica omszona (Avenula pubescens), rajgras wyniosły (Arrhenathe-

rum elatius).

Inne rośliny: powój polny (Convolvulus arvensis), przytulia biała (Galium album),

pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), podagrycznik pospolity (Aegopodium poda-

graria), krwawnik pospolity (Achilleamille folium), róża dzika (Rosc anina), szczaw

zwyczajny (Rumex acetosa), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), jaskier

ostry (Ranunculus acris), skrzyp polny (Equisetum arvense), koniczyna biała (Trifo-

lium repens), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plan-

tago maior), fiołek polny (Viola arvensis), bylica pospolita (Artemisia vulgaris),

bniec biały (Melandrium album), turzyca prosowata (Carex panicea), groszek łą-

kowy (Lathyrus pratensis), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), wąkro-

ta zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris), goździk kropkowany (Dianthus deltoides),

świerzbnica polna (Knautia arvensis).

Zwierzęta występujące na terenie: motyl piórolotka dłoniasta (Pterophorus penta-

dacyla)

8 Łąka okresowo wilgotna powyżej ul. Bernarda Wały.

Gatunki charakterystyczne – czarcikęs łąkowy (Succisa pratensis).

Występują na terenie: siewki dęba szypułkowego (Quercus robur), klon jawor

(Acer pseudoplatanus), brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba iwa (Salix

caprea), topola osika (Populus tremula), jabłoń dzika (Malus sylvestris), leszczyna

pospolita (Corylus avellana).


170


Trawy: perz właściwy (Elymus repens), turzyca prosowata (Carex panicea), mietli-

ca zbożowa (Apera spica-venti), kłosówka wełniasta (Holcus lanatus)

Inne rosliony: (Holcus lanatus), jaskier ostry (Ranunculus acris), gwiazdnica po-

spolita (Stellaria media), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), tojeść pospolita

(Lysimachia vulgaris), przytulia biała (Galium album), lucerna sierpowata (Medica-

go falcata), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa), babka lancetowata (Plantago lan-

ceolata), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), koniczyna biała (Trifolium

repens), kozibród łąkowy (Tragopogon pratensis), bniec biały (Melandrium album),

przytulia błotna (Galium palustre), fiołek polny (Viola arvensis), dziewanna Chaixa

(Verbascum chaixii), naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea), goździk kropko-

wany (Dianthus deltoides), goździk kartuzek (Dianthus carthusianorum), macie-

rzanka zwyczajna (Thymus pulegioides).

Na terenie licznie występują motyle: karłątek kniejnik (Ochlodes sylvanus), karłątek

klinek (Hesperia comma), bielinek kapustnik (Pieris brassicae).

9 Las w głębi za łąką naprzeciw garaży przy ul. Bernarda Wały.

Na terenie głównie występują drzewa takie jak: dąb szypułkowy (Quercus robur),

brzoza brodawkowata (Betula pendula), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), dąb

czerwony (Quercus rubra), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), klon jawor (Acer

pseudoplatanus)

Inna rośliny: głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), jarząb pospolity (Sorbus

aucuparia), dzika róża (Rosa canina), dereń biały (Cornus alba), ligustr pospolity

(Ligustrum vulgare), jeżyna (Rubus), leszczyna pospolita (Corylus avellana),

skrzyp polny (Equisetum arvense), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), przytu-

lia biała (Galium album), pępawa zielona (Crepis capillaris), pępawa dwuletnia

(Crepis biennia), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica). Cespityzacja lasu, w małych

ilościach występuje turzyca drżączkowata (Carex brizoides) oraz jaskier ostry (Ra-

nunculus acris).

Na terenie wykazano także świerzbnicę polną (Knautia arvensis) i gruszyczkę okrą-

głolistną (Pyrola rotundifolia).

10 Zagajnik przy ul. Benarda Wały.

Głównie występują: brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola osika (Populus

tremula), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), klon jawor (Acer pseudoplatanus),

wierzba iwa (Salix caprea), wierzba krucha (Salix fragilis), dąb szypułkowy (Quer-

cus robur), orzech włoski (Juglans regia), jabłoń dzika (Malus sylvestris), topola

szara (Populus x canescens)

Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), kostrzewa łąkowa (Festuca pra-

tensis), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis).

Inne rośliny: przytulia biała (Galium album), bylica pospolita (Artemisia vulgaris),

mniszek lekarski (Taraxacum officinale), marchew zwyczajna (Daucus carota),

babka lancetowata (Plantago lanceolata), wyka ptasia (Vicia cracca), pępawa dwu-

letnia (Crepis biennis), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), koniczyna biała


171


(Trifolium repens), koniczyna pogięta (Trifolium medium), koniczyna drobnogłów-

kowa (Trifolium dubium), gwiazdnica pospolita (Stella riamedia), ostrożeń polny

(Cirsium arvense), mlecz polny (Sonchus arvensis), nawłoć kanadyjska (Solidago

canadensis), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), lucerna sierpowata (Medicago

falcata),

Na terenie występują trzmiele (Bombus).

11 Łąka przy ul. Bernarda Wały.

Łąka zdominowana przez trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), nawłoć

kanadyjską (Solidago canadensis), nawłoć późną (Solidago gigantea).

Na brzegu lasu: wierzba iwa (Salix caprea), jabłoń dzika (Malus sylvestris), cze-

remcha zwyczajna (Padus avium), brzoza brodawkowata (Betula pendula)

Inne rośliny: ostrożeń polny (Cirsium arvense), przytulia biała (Galium album),

przymiotno białe (Erigeron annuus), marchew zwyczajna (Daucus carota), bie-

drzeniec wielki (Pimpinella major), ostrożeń lancetowaty (Cirsium vulgare), przy-

tulia czepna (Galium aparine), koniczyna biała (Trifolium repens), wiesiołek dwu-

letni (Oenother abiennis), szelężnik większy (Rhinanthus serotinus).

Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), trzcinnik piaskowy (Calama-

grostis epigejos), kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis)

Na terenie wykazano występowanie groszka szerokolistnego (Lathyrus latifolius),

rośliny będącej gatunkiem pod ochroną ścisłą w Polsce, w Czerwonej Księdze wid-

niejącego jako gatunek zagrożony, wymagający ochrony czynnej. Płat groszka sze-

rokolistnego wynosi około 3 m x 5 m. Oprócz tego w terenie wykazano centurię

pospolitą (Centaurium erythraea), która jest rośliną pod ochroną częściową. W te-

renie występuje oset zwisły (Carduus nutans) - antropofit zadomowiony.

Na terenie występuje bielinek kapustnik (Pieris brassicae) oraz czerwończyk niepa-

rek (Lycaena dispar) – w Polsce objęty ochroną gatunkową.

12 Las nad Przemszą

W drzewostanie dominuje głównie brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb

szypułkowy (Quercus robur), topola osika (Populus tremula).

W domieszce: klon zwyczajny (Acer platanoides), czeremcha zwyczajna (Padus

avium), czeremcha amerykańska (Padus serotina), buk zwyczajny (Fagus sylvati-

ca), wiąz polny (Ulmus minor), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), głóg

jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), bez czarny (Sambucus nigra), chmiel zwy-

czajny (Humulus lupulus).

Inne rośliny: jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus), przytulia czepna (Galium

aparine), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), pokrzywa zwyczaj-

na (Urtica dioica), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora). W terenie

wykazano młode osobniki gruszyczki okrągłolistnej (Pyrola rotundifolia) - 18 szt.

Przy ścieżce obok bloku znajduje się rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japo-

nica) i tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia).

Mchy: żurawiec falisty (Atrichum undulatum) i płaskomerzyk dzióbkowaty (Pla-


172


giomnium rostratum)

Paproć: nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana)

13 Łąka nad Przemszą, dobrze nasłoneczniona.

Łąka na piasku –murawa. Występują gatunki rosnące typowo na piasku: rzeżusznik

piaskowy (Cardaminopsis arenosa), jastrzębiec kosmaczek (Hieracium pilosella),

jasieniec piaskowy (Jasione montana), czerwiec roczny (Scleranthus annuus),

szczotlicha siwa (Corynephorus canescens)

Obok nich występują: goździk kartuzek (Dianthus carthusianorum), goździk krop-

kowany (Dianthus deltoides), czarcikęs łąkowy (Succisa pratensis), macierzanka

piaskowa (Thymus serpyllum). Na terenie rośnie wiąz szypułkowy (Ulmus laevis)

z połączonymi razem wieloma pniami.

Inne gatunki:

fiołek polny (Viola arvensis), babka lancetowata (Plantago lanceolata), szczaw

zwyczajny (Rumex acetosa), wierzba biała (Salix alba), wierzba wiciowa (Salix

viminalis).

Na terenie zaobserwowano występowanie ślimaka ślinika wielkiego (Arion Rufus).

Przyglądając się sytuacji modraszków w województwie śląskim, należy zwrócić

uwagę również na stanowiska z goryczką krzyżową (Gentiana cruciata), z którą jest

związany modraszek rebelii (Maculinea rebeli), goryczką wąskolistną (Gentiana

pneumonate), z którą jest związany modraszek alkon (Maculinea alcon) oraz macie-

rzanką piaskową (Thymus serpyllum), z którą związany jest modraszek arion (Ma-

culinea arion).

Dalej znajduje się las z tojeścią rozesłaną (Lysimachia nummularia), rdestowcem

ostrokończystym (Reynoutria japonica).

14 Łąka tojeściowa nad Przemszą w Brzęczkowicach.

Rosliny: bniec biały (Melandrium album), lepnica rozdęta (Silene vulgaris), wyka

wąskolistna (Vicia angustifolia), powój polny (Convolvulus arvensis), kielisznik

zaroślowy (Calystegia sepium).

Trawy: trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), kupkówka pospolita (Dactylis

glomerata), przytulia biała (G.alium album), wrotycz pospolity (Tanacetum vulga-

re), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), bylica pospolita (Artemisia vulga-

ris), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), aster nowobelgijski (Aster novi-belgii),

koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium

dubium), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), dziurawiec zwyczajny (Hyperi-

cum perforatum), lucerna nerkowata (Medicago lupulina), babka lancetowa-

ta (Plantago lanceolata), skrzyp polny (Equisetum arvense), rumianek bezpromie-

niowy (Chamomilla suaveolens), łopian większy (Arctium lappa), malina właściwa

(Rubus idaeus), pępawa zielona (Crepis capillaris).

Gatunki ozdobne, dziczejące: tojeść kropkowana (Lysimachia punctata), jeżyna

wcinanolistna (Rubus laciniatus)


173


Inne ciekawe gatunki: dziewanna jedwabista (Verbascum bombyciferum), traganek

szerokolistny (Astragalus glycyphyllos).

15 Fragment brzegu lasu od strony osiedla jest mocno zdegradowany, wiele gatunków

ruderalnych, obcych oraz użytkowych.

Gatunki obce: robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), czeremcha amerykańska

(Padus serotina), rukiewnik wschodni (Bunias orientalia)

Gatunki użytkowe: jabłoń domowa (Malus domestica), jaśminowiec wonny (Phila-

delphus coronaries), winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia),

lilak pospolity (Syringa vulgaris). Na terenie wykazano gatunek inwazyjny o po-

wierzchni 3 m x 3 m - słonecznik bulwiasty (Helianthus tuberosus).

Gatunki ruderalne: łopian większy (Arctium lappa), bylica pospolita (Artemisia vul-

garis), babka lancetowata (Plantago lanceolata), jęczmień płonny (Hordeum muri-

num), owies głuchy (Avena fatua).

Drzewa: wierzba iwa (Salix caprea), topola osika (Populus tremula), brzoza bro-

dawkowata (Betula pendula), dąb szypułkowy (Quercus robur), leszczyna pospolita

(Corylus avellana), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna).

Dominacja trzcinnika piaskowego (Calamagrostis epigejos). Występują także rośli-

ny takie jak:

powój polny (Convolvulus arvensis), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perfora-

tum), koniczyna biała (Trifolium repens), jeżyna (Rubus), rumianek bezpromienio-

wy (Chamomilla suaveolens), pępawa zielona (Crepis capillaris), rdestowiec ostro-

kończysty (Reynoutria japonica). Trawy: perz właściwy (Elymus repens), owsica

omszona (Avenula pubescens), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina

zwyczajna (Poa trivialis).

Za płotami ogrodów domków jednorodzinnych występują gatunki ozdobne i użyt-

kowe: śliwa wiśniowa odm. ‘purpurowa’ (Prunus cerasifera var. 'Atropurpurea'),

ligustr pospolity (Ligustrum vulgare), winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus

quinquefolia), wiśnia pospolita (Prunus cerasus), forsycja pośrednia (Forsythia x

intermedia), orzech włoski (Juglans regia), czereśnia ptasia (Prunus avium), wino-

rośl właściwa (Vitis vinifera), sumak octowiec (Rhus typhina), kasztanowiec zwy-

czajny (Aesculus hippocastanum), wierzba biała odm.’płacząca’ (Salix alba var.

‘tristis’)

Inne rośliny: sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), leszczyna pospolita (Corylus avel-

lana), czarny bez (Sambucus nigra), dereń świdwa (Cornus sanguinea). W jednym

stanowisku w lesie wykazano występowanie trzciny pospolitej (Phragmites austra-

lis).

16 Las poniżej ulicy nad Przemszą.

W drzewostanie dominuje głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola

czarna (Populus nigra), topola osika (Populus tremula)

W domieszce: Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), lipa szerokolistna (Tilia platy-

phyllos), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), dąb szypułkowy (Quercus ro-


174


bur), wierzba iwa (Salixcaprea), czeremcha zwyczajna (Padus avium), czeremcha

amerykańska (Padus serotina), wiąz szypułkowy (Ulmus laevis)

Poszycie: Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), bez czarny (Sambucus nigra), dereń

świdwa (Cornus sanguinea), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), kruszyna

pospolita (Frangula alnus).

Inne rośliny: leszczyna pospolita (Corylus avellana), Jeżyna wcinanolistna (Rubus

laciniatus), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), glistnik jaskółcze ziele (Chelido-

nium majus), śmiałek darniowy (Deschampsia caespitosa), Kostrzewa łąkowa (Fe-

stuca pratensis), przytulia czepna (Galium aparine).

Na brzegu lasu przy ścieżce za ogrodami występują wielkie łany gajowca żółtego

(Galeobdolon luteum).

17 Las nad Przemszą.

Drzewostan budują: brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba iwa (Salix

caprea), topola osika (Populus tremula), czeremcha amerykańska (Padus serotina),

czeremcha zwyczajna (Padus avium), klon zwyczajny (Acer platanoides), klon ja-

wor (Acer pseudoplatanus), robinia akacjowa (gat. obcy), zdziczałe drzewa owoco-

we - jabłoń dzika (Malus sylvestris), klon jesionolistny (Acer negundo), dąb szypuł-

kowy (Quercus robur), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), wierzba wiciowa

(Salix viminalis), topola czarna (Populus nigra), wiąz polny (Ulmus minor).

W podszycie występuje: głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), leszczyna

pospolita (Corylus avellana), róża polna (Rosa agrestis), malina właściwa (Rubus

idaeus), jeżyny (Rubus), czarny bez (Sambucus nigra), w kilku miejscach rdesto-

wiec ostrokończysty (Reynoutria japonica), chmiel zwyczajny (Humulus lupulus),

leszczyna południowa odmiana czerwonolistna (Corylus Maxima var. 'Purpurea'.

Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), rajgras wyniosły (Arrhenatherum

elatius), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos). Pozostałe rosliny występują-

ce na tym stanowisku: biedrzeniec wielki (Pimpinella major), pokrzywa zwyczajna

(Urtica dioica), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), niecierpek drobnokwia-

towy (Impatiens parviflora), przytulia czepna (Galium aparine), lepiężnik różowy

(Petasites hybridus), jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus), sadziec konopiasty

(Eupatorium cannabinum), przywrotnik pasterski (Alchemilla montecola), komoni-

ca zwyczajna (Lotus corniculatus), ostrożeń warzywny (Cirsium oleraceum), byli-

ca pospolita (Artemisia vulgaris), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), koniczy-

na czerwona (Trifolium pratense), śliwa tarnina (Prunus spinosa)

Ze zwierzat obecny ślimak winniczek (Helix pomatia) będący w Polsce pod ochro-

ną częściową. Widoczne ślady racic sarny, w korycie rzeki pliszka siwa (Motacilla

alba).

18 Brzeg Przemszy za ul. Stroińskiego 17.

Duże kępy drzew: klon jesionolistny (Acer negundo), czarny bez (Sambucus nigra),

jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), olsza czarna (Alnus glutinosa). Występuje tu

mozaika gatunków grądowych i obcych inwazyjnych. Rosliny grądowe: pokrzywa


175


zwyczajna (Urtica dioica), tworzą zarośla - kielisznik zaroślowy (Calystegia se-

pium), przytulia czepna (Galium aparine), wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulga-

ris), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus). Gatunki inwazyjne: rdestowiec

ostrokończysty (Reynoutria japonica), kolczurka klapowana (Echinocystis lobata),

nawłoci kanadyjskiej (Solidago canadensis).

Gatunki łąkowe: ostrożeń polny (Cirsium arvense), trawy (perz właściwy (Elymus

repens), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata))

Ze zwierząt widoczna ważka świtezianka błyszcząca (Calopteryx splendens) oraz

chruściki Limnephilus.

19 Łąka przy ulicy nad Przemszą.

Łąka za trzema starymi wierzbami (Salix). Na obszarze wykazano takie rośliny jak:

róża polna (Rosa agrestis), rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica) – ga-

tunek inwazyjny, pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), trzcinnik piaskowy (Cala-

magrostis epigejos), malina właściwa (Rubus idaeus) ,jeżyna (Rubus), kupkówka

pospolita (Dactylis glomerata), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), łopian

większy (Arctium lappa), powój polny (Convolvulus arvensis).

20 Ul. Brzęczkowicka.

Na końcu ulicy trzy stare wierzby białe (Salix alba) o obwodzie 300 cm, 240cm i

ok. 250 cm. Drzewa w dobrym stanie zdrowotnym całe korony zielone

Ze zwierząt: kosy (Turdus merula), gołąb siniak (Columba oenas)

21 ul. Kard. Hlonda, Os. Powstańców Śląskich, Brzęczkowice.

Rośliny: żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare), chaber łąkowy (Centaurea jacea).

Ze zwierząt obecny motyl: strzępotek perełkowiec (Coenonympha arcania).

Łąka od ul. gen. Ziętka przy budynku Telekomunikacji Polskiej - łąka sucha. Wy-

stepują tutaj pojedyńcze drzewa, takie jak: topola osika (Populus tremula), brzoza

brodawkowata (Betula pendula) oraz pospolite rośliny łąkowe: koniczyna biała

(Trifolium repens), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna

(Plantago maior), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), krwawnik pospolity

(Achillea millefolium), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), trawy (mie-

tlica zbożowa (Apera spica-venti), perz właściwy (Elymus repens), kupkówka po-

spolita (Dactylis glomerata)), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), tasznik pospoli-

ty (Capsella bursa pastoris), przytulia biała (Galium album), gwiazdnica pospolita

(Stellaria media), marchew zwyczajna (Daucus carota), bniec biały (Melandrium

album), macierzanka zwyczajna (Thymus pulegioides), mniszek lekarski (Taraxa-

cum officinale), lucerna nerkowata (Medicago lupulina), ostrożeń polny (Cirsium

arvense), komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), koniczyna drobnogłówkowa

(Trifolium dubium), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa).

22 Zagajnik za blokiem ul. Hlonda 4a.

W obrębie zagajnika znajdują się zdziczałe drzewa owocowe, czereśnia ptasia

(Prunus avium).

Z drzew wystepują tu: wiąz polny (Ulmus minor), klon zwyczajny (Acer platanoi-


176


des), brzoza brodawkowata (Betula pendula), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior),

wierzba biała (Salix alba) i wierzba iwa (Salix caprea), czarny bez (Sambucus ni-

gra). Resztę terenu wypełnia koszony trawnik.

Na osiedlu występuje zieleń urządzona: m.in. klon zwyczajny (Acer platanoides)

i klon jawor (Acer pseudoplatanus), dąb szypułkowy (Quercus robur), sumak oc-

towiec (Rhus typhina), żywotnik zachodni (Thuja occidentalis), cyprysik groszko-

wy (Chamaecyparis pisifera), świerk pospolity (Picea abies), cis pospolity (Taxus

baccata), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), sosna czarna (Pinus nigra), jesion

wyniosły (Fraxinus excelsior), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), jarzębina,

śliwa japońska (Prunus mume), ligustr (Ligustrum vulgare), modrzew europejski

(Larix decidua).

23 Ul. Bławatków – obniżenie terenu.

Łąka świeża po środku obniżenie terenu, w którym płynie ciek. Występują tu rośli-

ny typowe dla łąk: przytulia czepna (Galium aparine), kupkówka pospolita (Dacty-

lis glomerata), Trzcina pospolita (Phragmites Australis), ostrożeń warzywny (Cir-

sium oleraceum), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), powój polny

(Convolvulus arvensis), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), babka lancetowa-

ta (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plantago maior), przetacznik ożan-

kowy (Veronica chamaedrys), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria),

nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epi-

gejos), dziurawiec skrzydełkowaty (Hypericum tetrapterum)

Gdzieniegdzie występują pojedyncze drzewa: jesion wyniosły (Fraxinus excelsior),

wierzba iwa (Salix caprea), wierzba wiciowa (Salix viminalis), wierzba biała (Salix

alba), topola osika (Populus tremula)

24 Łąka na osiedlu domków jednorodzinnych, między ul. Kolejową, a torami kolejo-

wymi.

Łąkę przecina rów zarośnięty pokrzywą zwyczajną (Urtica dioica). Na łące obecne

takie gatunki jak: trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), turzyca zaostrzona

(Carex acuta), turzyca prosowata (Carex panicea), tymotka łąkowa (Phleum pra-

tense), skrzyp polny (Equisetum arvense), przytulia biała (Galium album), mniszek

lekarski (Taraxacum officinale), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), bluszczyk

kurdybanek (Glechoma hederacea), przytulia czepna (Galium aparine), barszcz

zwyczajny (Heracleum sphondylium), jaskier ostry (Ranunculus acris), ostrożeń

polny (Cirsium arvense), powój polny (Convolvulus arvensis), tojeść pospolita (Ly-

simachia vulgaris), szczaw tępolistny (Rumex obtusifolius), przytulia Schultesa

(Galium schultesii).

25 Zagajnik brzozowo-osikowy przy kolei.

Drzewostan buduje: brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola osika (Populus

tremula), dąb szypułkowy (Quercus robur), leszczyna pospolita (Corylus avellana),

wierzba iwa (Salix caprea), jarzębina (Sorbus aucuparia).W podszycie kruszyna



177


Pozostałe rośliny: goździk kropkowany (Dianthus deltoides), podagrycznik pospoli-

ty (Aegopodium podagraria), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), przytulia

biała (Galium album), barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium), mlecz zwy-

czajny (Sonchus oleraceus), kłosówka wełnista (Holcus lanatus), przetacznik ożan-

kowy (Veronica chamaedrys), rutewka wąskolistna (Thalictrum lucidum).

26 Duża dobrze nasłoneczniona łąka za torami kolejowymi.

Rośliny: pięciornik gęsi (Potentilla anserina), pięciornik rozłogowy (Potentilla

reptans), pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta), jaskier ostry (Ranunculus acris),

bylica roczna (Artemisia Anna), wyka ptasia (Vicia cracca), dziurawiec zwyczajny

(Hypericum perforatum), przytulia biała (Galium album), wyka drobnokwiatowa

(Vicia hirsuta), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), barszcz zwyczajny (Ca-

lamagrostis epigejos), tojeść pospolita (Lysimachia vulgaris), wiesiołek dwuletni

(Oenothera biennis), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), przymiotno kanadyjskie

(Conyza canadensis), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), powój polny (Convolvu-

lus arvensis), koniczyna biała (Trifolium repens) i koniczyna czerwona (Trifolium

pratense), ostrożeń lancetowaty (Cirsium vulgare), mniszek lekarski (Taraxacum

officinale), kozłek lekarski (Valeriana officinalis). Miejscami występują niewielkie

grupy drzew: sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), brzoza brodawkowata (Betula

pendula), topola osika (Populus tremula), wierzba iwa (Salix caprea).

Ze zwierząt obecne motyle: modraszek ikar (Polyommatus icarus), jaszczurka

zwinka (Lacerta agilis).

27 Na torowisku i na stacji kolejowej PKP Mysłowice-Brzęczkowice.

Na nasypie dereń świdwa (Cornus sanguinea), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris),

dąb szypułkowy (Quercus robur), trawy (rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius),

stokłosa miękka (Bromus hordeaceus)). Na stacji PKP: dereń biały (Cornus alba),

czeremcha amerykańska (Prunus serotina), brzoza brodawkowata (Betula pendula),

wierzba iwa (Salix caprea), jarzębina (Sorbus aucuparia). Przy torach: obecna naw-

łoć kanadyjska (Solidago canadensis), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), po-

wój polny (Convolvulus arvensis), rdest ptasi (Polygonum aviculare), wyka ptasia

(Vicia cracca), fiołek polny (Viola arvensis), wierzbownica gruczołowata (Epilo-

bium ciliatum), przymiotno kanadyjskie (Conyza canadensis), starzec wiosen-

ny (Senecio vernalis), rumian polny (Anthemis arvensis), kozibród łąkowy (Trago-

pogon pratensis), wierzba rokita (Salix repens), szczotlicha siwa (Corynephorus

canescens).

Ze zwierząt obecny motyl - modraszek adonis (Lysandra bellargus).

28 Łąka i zagajnik przy torach kolejowych.

Drzewostan zagajnika buduje: brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba

wiciowa (Salix viminalis), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), topola osika (Po-

pulus tremula), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), wierzba iwa (Salix ca-

prea).

Na łące występuje: nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), skrzyp polny (Equi-


178


setum arvense), trawy rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), stokłosa miękka

(Bromus hordeaceus), komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), turzyca prosowata

(Carex panicea), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos), podagrycznik

pospolity (Aegopodium podagraria), ostrożeń polny (Cirsium arvense), szczaw tę-

polistny (Rumex obtusifolius), sadziec konopiasty (Eupatorium cannabinum), pę-

pawa dwuletnia (Crepis biennis), barszcz zwyczajny (Calamagrostis epigejos),

mniszek lekarski (Taraxacum officinale), wyka drobnokwiatowa (Vicia hirsuta),

gwiazdnica pospolita (Stellaria media), dominuje trzcinnik piaskowy (Calama-

grostis epigejos), wiesiołek czerwonołodygowy (Oenothera rubricaulis), śliwa tar-

nina (Prunus spinosa).

29 Ul Kolejowa.

Trzcinowisko przy kolei i autostradzie A4.

Trzcinowisko budują: trzcina pospolita (Phragmites Australis), mozga trzcinowata

(Phalaris arundinacea), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata) rajgras wyniosły

(Arrhenatherum elatius), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), wiesiołek dwu-

letni (Oenothera biennis), pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta), sadziec kono-

piasty (Eupatorium cannabinum), wiesiołek czerwonołodygowy (Oenothera rubri-

caulis)

Obok obecne zadrzewienia, na które składają się następujące gatunki: głóg jedno-

szyjkowy (Crataegus monogyna), wierzba biała (Salix alba), topola osika (Populus

tremula), brzoza brodawkowata (Betula pendula)

30 Ul Polna.

Staw z szuwarem pałkowym wraz z łąką świeżą,

Wystepujące rośliny wodne: wywłócznik okółkowy (Myriophyllum verticillatum),

rzęsa trójrowkowa (Lemna trisulca), rdestnica pływająca (Potamogeton natans),

pływacz zwyczajny (Urticularia vulgaris). Rośliny szuwarowe: pałka szerokolistna

(Typha latifolia), jeżogłówka gałęzista (Typha latifolia), ponikło błotne (Heleocha-

ris palustris), sitowie leśne (Scirpus sylvaticus), turzyca dzióbkowata (Carex rostra-

ta).

Na podmokłym obszarze łąki występuje mięta polna (Mentha arvensis), mięta nad-

wodna (Mentha aquatica) przytulia błotna (Galium palustre), jaskier rozłogowy

(Ranunculus repens), karbieniec pospolity (Lycopus europaeus), szczaw lancetowa-

ty (Rumex hydrolapathum), szczaw wodny (Rumex aquaticus), marek szerokolistny

(Sium latifolium).

Wilgotna łąka wokół stawu - łąka świeża

Rośliny wystepujące na łące: wierzba wiciowa (Salix viminalis), pięciornik gęsi

(Potentilla anserina), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), bylica

roczna (Artemisia Anna), ostrożeń polny (Cirsium arvense), ostrożeń warzyw-

ny (Cirsium oleraceum), przytulia właściwa (Galium verum), wyka ptasia (Vicia

cracca), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos), jaskier ostry (Ranun-

culus acris), podbiał pospolity (Tussilago farfara), barszcz zwyczajny (Heracleum


179


sphondylium), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica). Trawy: wiechlina zwyczajna

(Poa trivialis), tymotka łąkowa (Phleum pratense), kłosówka wełnista (Holcus la-

natus)), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Tri-

folium pratense), koniczyna białoróżowa (Trifolium hybridum), babka lancetowa-

ta (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plantago maior), mięta pieprzo-

wa (Mentha piperita), sitowie leśne (Scirpus sylvaticus), skrzyp polny (Equisetum

arvense), szczeć pospolita (Dipsacus sylvestris), szczaw lancetowaty (Rumex hydro-

lapathum).

Bliżej domów i ul. Polnej: topola osika (Populus tremula), topola czarna (Populus

nigra), wierzba iwa (Salix caprea), czeremcha amerykańska (Padus serotina),

wierzba biała (Salix alba), dąb szypułkowy (Quercus robur). Pod drzewami nawłoć

kanadyjska (Solidago canadensis).

Ze zwierząt można tu spotkać:

- płazy: żaba jeziorkowa (Rana lessonae), żaba śmieszka (Rana ridibunda), żaba

trawna (Rana temporaria), żaba wodna (Rana esculenta), rzekotka drzewna (Hyla

arboreta)

- gady: zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), żmija zygzakowata (Vipera Berus),

- ryby: karaś pospolity (Carassius carassius), lin (Tinca tinca), kiełb pospolity (Go-

bio gobio), okoń (Perca fluviatilis), sum pospolity (Silurus glanis), wzdręga (Scar-

dinius erythrophthalmus), płoć (Rutilus rutilus), karp (Cyprinus carpio).

- ptaki: pustułka (Falco tinnunculus), sroka (Pica pica), sójka (Garrulus glanda-

rius), kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos), bażant (Phasianus colchicus), łyska

(Fulica atra atra)

- ssaki: lis rudy (Vulpes vulpes), sarna europejska (Capreolus capreolus), tchórz

zwyczajny (Mustela putorius), łasica europejska (Mustela nivalis).

Niegdyś w stawie obserwowano raki.

31 Las liściasty ul. Mielęckiego.

Żyzny wilgotny las liściasty

Drzewostan tworzą głównie: klon zwyczajny (Acer platanoides) i klon jawor (Acer

pseudoplatanus), brzoza brodawkowata (Betula pendula), klon jawor odmiana

czerwonolistna (Acer pseudoplatanus 'Atrop.'), czeremcha zwyczajna (Padus

avium), dąb szypułkowy (Quercus robur), wiąz polny (Ulmus minor), lipa szeroko-

listna (Tilia platyphyllos). W podszycie czarny bez (Sambucus nigra), jarzębina

(Sorbus aucuparia), leszczyna (Corylus avellana), dzika róża (Rosa canina).

W runie obecne są następujące gatunki roślin: fiołek leśny (Viola reichenbachiana),

glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), śmiałek darniowy (Deschampsia cae-

spitosa), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), szczaw tępolistny (Rumex

obtusifolius), babka szerokolistna (Plantago maior), wierzbownica gruczołowata

(Epilobium ciliatum), paprocie: nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas) i wietlica

samicza (Athyrium filix-femina), przytulia pospolita (Galium mollugo).

Przy brzegu lasu gatunki ozdobne: robinia akacja (Robinia pseudoacacia), ligustr


180


(Ligustrum vulgare), malwa różowa (Alcea rosea), róża pomarszczona (Rosa rugo-

sa), grusza pospolita (Pyrus communis)

W runie obecny mech rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi) w Polsce objęty

ochrona częściową oraz rzadka roślina na Ślasku - rzeżusznik (gęsiówka) Hallera

(Cardaminopsis halleri).

Gdzieniegdzie wystepuje gatunek inwazyjny rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria

japonica).

Ze zwierzat obecny ślimak winniczek (Helix pomatia) będący w Polsce pod ochro-

ną częściową.

32 Las przy ul. gen. Ziętka po stronie wschodniej. Żyzny las liściasty

Drzewostan tworzy: klon zwyczajny (Acer platanoides), dąb szypułkowy (Quercus

robur), dąb czerwony (Quercus rubra), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), cze-

reśnia ptasia (Prunus avium), klon zwyczajny (Acer platanoides) i klon jawor (Acer

pseudoplatanus), odmiana czerwonolistna (Acer pseudoplatanus 'Atrop.'), olsza

czarna (Alnus glutinosa), modrzew europejski (Larix decidua).

W podszycie wystepują: leszczyna pospolita (Corylus avellana), jarzębina (Sorbus

aucuparia), czarny bez (Sambucus nigra), jeżyna (Rubus)

Rośliny: wierzbownica gruczołowata (Epilobium ciliatum), niecierpek drobnokwia-

towy (Impatiens parviflora), wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris), glistnik

jaskółcze ziele (Chelidonium majus), paproć: nerecznica samcza (Dryopteris filix-

mas), nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana), mech płonnik (Polytrichum

commune), tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia), gwiazdnica gajowa (Stella-

ria nemorum)

Obok ogródków działkowych rozrastają się płaty gajowca żółtego (Galeobdolon

luteum), a na brzegu lasu jeżyna wcinanolistna (Rubus laciniatus)

33 Łąka przy ogródkach działkowych ul.Podgórska.

Wystepują tutaj pojedyncze drzewa: wierzba uszata (Salix aurita), klon zwyczajny

(Acer platanoides), wierzba iwa (Salix caprea), dąb szypułkowy (Quercus robur),

topola osika (Populus tremula), zdziczała wiśnia pospolita (Cerasus vulgaris), lesz-

czyna pospolita (Corylus avellana), klon jawor odmiana czerwonolistna (Acer

pseudoplatanus 'Atrop.').

Rośliny: trawy (wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), perz właściwy (Elymus re-

pens), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos)), koniczyna drobnogłówkowa

(Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), babka lancetowa-

ta (Plantago lanceolata), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), pięciornik gęsi (Po-

tentilla anserina), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), bodziszek

cuchnący (Geranium robertianum), szczeć pospolita (Dipsacus sylvestris), wyka

drobnokwiatowa (Vicia hirsuta), dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum densiflo-

rum), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), przytulia biała (Galium album),

glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), goryczel jastrzębcowaty (Picris hiera-

cioides), tojeść kropkowana (Lysimachia punctata).


181


34 Łąka przy Obwodnicy GOP.

Rośliny: nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), nawłoć późna (Solidago gigan-

tea), przytulia biała (Galium album), dzięgiel leśny (Angelica sylvestris), barszcz

zwyczajny (Heracleum sphondylium), nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas),

jaskier ostry (Ranunculus acris), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), ostrożeń polny

(Cirsium arvense), turzyca gwiazdkowata (Carex echinata), koniczyna biała (Trifo-

lium repens), krwawnik pospolity (Achilleamille folium), turzyca lisia (Carex vulpi-

na), chaber łąkowy (Centaurea jacea), gwiazdnica pospolita (Stella riamedia), wy-

ka wąskolistna (Vicia angustifolia), cieciorka pstra (Securigera varia), driakiew

żółtawa (Scabiosa ochroleuca), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), babka

szerokolistna (Plantago maior), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), macierzanka

cytrynowa (Thymus x citriodorus).

Trawy: perz właściwy (Elymus repens), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata),

tymotka łąkowa (Phleum pratense), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis).

35 Teren przy ul. Podgórska przy Wschodniej Obwodnicy GOP.

W zagajniku głównie przeważa klon jawor (Acer pseudoplatanus) oraz robinia aka-

cjowa (Robinia pseudoacacia), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), brzoza

brodawkowata (Betula pendula), topola osika (Populus tremula), kasztanowiec

zwyczajny (Aesculus hippocastanum), orzech włoski (Juglans regia), wierzba iwa

(Salix caprea), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), lipa szerokolistna (Tilia platy-

phyllos), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior).

Inne rośliny: jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), głóg jednoszyjkowy (Crataegus

monogyna), leszczyna pospolita (Corylus avellana), sumak octowiec (Rhus typhi-

na), rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica), dereń świdwa (Cornus san-

guinea), bez czarny (Sambucus nigra), kłosówka wełnista (Holcus lanatus), glistnik

jaskółcze ziele (Chelidonium majus), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis),

pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), przytulia biała (Galium album), komosa biała

(Chemopodium album), dzięgiel leśny (Angelica sylvestris), babka lancetowa-

ta (Plantago lanceolata), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), szczaw zwyczajny

(Rumex acetosa), skrzyp polny (Equisetum arvense).

Na terenie występuje sporo gatunków obcych: robinia akacjowa (Robinia pseudoa-

cacia), czeremcha amerykańska (Padus serotina), orzech włoski (Juglans regia),

nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), sumak octowiec (Rhus typhina), rdesto-

wiec ostrokończysty (Reynoutria japonica).

36 Las mieszany pomiędzy A4 a ul. Leśną.

W drzewostanie dominuje sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), buk zwyczajny (Fa-

gus sylvatica).

W domieszce: topola czarna (Populus nigra), jodła pospolita (Abies alba), jesion

wyniosły (Fraxinus Excelsior), brzoza brodawkowata (Betula pendula) niektóre

gatunki o obwodzie pnia dochodzącego do 180 cm, wierzba iwa (Salix caprea),

świerk pospolity (Picea bies), świerk kłujący (Picea pungens), głóg jednoszyjkowy


182


(Crataegus monogyna), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), dąb czerwony

(Quercus rubra), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czarny bez (Sambucus ni-

gra).

W runie leśnym dominują trawy, a w nim mietlica pospolita (Agrostis capillaris)

oraz mchy i paprocie - nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas). W obszarze wy-

stępują purchawki chropowate (Lycoperdon perlatum).

Rośliny: jaskier ostry (Ranunculus acris), przytulia leśna (Galium sylvaticum), rze-

żusznik piaskowy (Cardaminopsis arenosa).

Do gatunków o chronionych w terenie wykazano gatunek mchu drabika drzewko-

watego (Climacium dendroides) - ochrona częściowa oraz trzy stanowiska będącego

pod ochroną częściową kruszczyka szerokolistnego (Epipactis halleborine).

Na brzozach wystepują Kowale bezskrzydłe (Pyrrhocoris apterus).

37 Łąka kośna pomiędzy A4 a ul. Leśną.

Roślinność: dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), dziurawiec skrzydeł-

kowaty (Hypericum tetrapterum), komosa biała (Chemopodium album), bylica

roczna (Artemisia Anna), skrzyp polny, (Equisetum arvense), marchew zwyczajna

(Daucus carota), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), malina właściwa (Ru-

bus idaeus), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), ostrożeń lancetowaty (Cirsium

vulgare), krwawnik pospolity (Achilleamillefolium), przymiotno kanadyjskie (Co-

nyza canadensis), babka lancetowata (Plantago lanceolata), pępawa zielona (Crepis

capillaris), pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta)

Trawy - trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), rajgras wyniosły (Arrhena-

therum elatius), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), traganek szerokolistny

(Astragalus glycyphyllos), szelężnik większy (Rhinanthus serotinus). Na terenie

występuje krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis) będący rośliną żywicielską

modraszka.

Zwierzęta:

Motyle występujące na badanym terenie: Modraszek ikar (Polyommatus icarus),

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni).

Puskwiak strojnica baldaszkówka (Graphosoma lineatum)

38 Teren na południe od autostrady A4.

zagajnik brzozowy składający się głównie z brzozy brodawkowatej (Betula pendu-

la) oraz topola osika (Populus tremula), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), dąb

szypułkowy (Quercus robur), klon zwyczajny (Acer platanoides), wierzba iwa (Sa-

lix caprea), bez czarny (Sambucus nigra), robinia akacjowa (Robinia pseudoaca-

cia), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), dąb szypułkowy (Quercus robur) i dąb

czerwony (Quercus rubra), Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia).

Rośliny:

pępawa dwuletnia (Crepis biennia), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), naw-

łoć kanadyjska (Solidago canadensis), jaskier ostry (Ranunculus acris).

Trawy - kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), rajgras wyniosły (Arrhenathe-


183


rum elatius), mietlica pospolita mietlica pospolita (Agrostis capillaris).

39 Tory kolejowe.

Bardzo wysokie zbocza – kolej w wąwozie. Na samych torach obecny żmijowiec

zwyczajny (Echium vulgare). Przy torach rośnie głównie brzoza brodawkowata

(Betula pendula), wierzba iwa (Salix caprea), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris),

jaśminowiec wonny (Philadelphus coronarius). Na skarpie obecny dąb szypułkowy

(Quercus robur) i dąb czerwony (Quercus rubra), wierzba iwa (Salix caprea).

40 Łąka za lasem przy ul. Leśnej.

Występują tutaj różne gatunki traw: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wie-

chlina zwyczajna (Poa trivialis), tymotka łąkowa (Phleum pratense), oraz inne ro-

śliny takie jak: fiołek polny (Viola arvensis), koniczyna biała (Trifolium repens),

babka lancetowata (Plantago lanceolata), przytulia biała (Galium album), gwiazd-

nica pospolita (Stellaria media), karagana syberyjska (Caragana arborescens).

41 Żyzny wilgotny las liściasty przy ul. Różanej.

Drzewostan buduje: brzoza brodawkowata (Betula pendula), lipa szerokolistna (Ti-

lia platyphyllos), klon zwyczajny (Acer platanoides), czereśnia ptasia (Prunus

avium), orzech włoski (Juglans regia), olsza czarna (Alnus glutinosa), dąb szypuł-

kowy (Quercus robur), leszczyna (Corylus avellana).

Przy olszy czarnej stanowisko porzeczki czarnej (Rubus nigra) w ilości 2 sztuk.

Kilkanaścuie gatunków jeżyn, w lesie jeżyna wcinanolistna (Ribes laciniatus) –

gatunek uprawiany, rzadko dziczejący.

W runie dominuje niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora). Dodatkowo

obecny glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), szczaw tępolistny (Rumex

obtusifolius), fiołek leśny (Viola reichenbachiana), jaskier kosmaty (Ranunculus

lanuginosus), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria)

W lesie 1 sztuka języcznika zwyczajnego (Phyllitis scolopendrium) znajdującego

się w Polsce pod ścisłą ochroną. Na Czerwonej liście figuruje jako gatunek wymie-

rający - krytycznie zagrożony [E]. Obok widoczna druga paproć - paproć nerecznica

krótkoostna (Dryopteris carthusiana). Przy wydeptanej ścieżce spacerowej w lesie,

blisko brzegu lasu przy domkach jednorodzinnych - mech płonnik (Polytrichum

commune).

Niedaleko bzu koralowego rośnie orlik pospolity (Aquilegia vulgaris) - gatunek

objęty ochroną częściową. Przy ścieżce na brzegu lasu rośnie płat barwinka pospoli-

tego o wymiarach 3m x 3m.

42 Łąka kośna przy ul. Topolowej.

Z traw obecna wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), perz właściwy (Elymus repens),

kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), rajgras wyniosły (Arrhenatherum ela-

tius), tymotka łąkowa (Phleum pratense), kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis).

Ponadto można tu spotkać typowe rośliny łąkowe: babka szerokolistna (Plantago


184


maior) i babka lancetowata (Plantago lanceolata), krwawnik pospolity (Achillea

millefolium), koniczyna biała (Trifolium repens) i koniczyna czerwona (Trifolium

pratense), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), bylica roczna (Artemisia Anna),

nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), dziurawiec zwyczajny (Hypericum per-

foratum).

43 Zagajnik przy kolei pomiędzy torami przy ul. Leśnej.

Zagajnik tworzą głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula) oraz jesion wy-

niosły (Fraxinus excelsior). Towarzyszą im: grusza pospolita (Pyrus communis),

klon jesionolistny (Acer negundo), wierzba iwa (Salix caprea), robinia akacja (Ro-

binia pseudoacacia), dąb szypułkowy (Quercus robur) i dąb czerwony (Quercus

rubra), wierzba biała (Salix alba).

Rośliny: róża polna (Rosa agrestis), malina właściwa (Rubus idaeus), jeżyny (Ru-

bus), czarny bez (Sambucus nigra), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), wie-

siołek dwuletni (Oenothera biennis), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parvi-

flora), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), koniczyna drobnogłówkowa (Tri-

folium dubium), trawy wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), tymotka łąkowa

(Phleum pratense), babka lancetowata (Plantago lanceolata), wyka drobnokwiato-

wa (Vicia hirsuta), pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta)

44 Las liściasty ul. Boczna (blisko torów).

Wewnątrz lasu widoczne prowizoryczne boisko i wydeptane ścieżki spacerowe.

Między blokami a lasem łąka: trawy (kupkówka pospolita (Dactylis glomerata),

wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), tymotka łąkowa (Phleum pratense), podbiał

pospolity (Tussilago farfara), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis)), koniczy-

na biała (Trifolium repens), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), łopian większy

(Arctium lappa), szczaw tępolistny (Rumex obtusifolius), komosa biała (Chenopo-

dium album).

Żyzny las liściasty buduje: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), brzoza brodaw-

kowata (Betula pendula), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), dąb szypułkowy

(Quercus robur) i dąb czerwony (Quercus rubra), klon zwyczajny (Acer platanoi-

des), klon jawor (Acer pseudoplatanus), modrzew europejski (Larix decidua), topo-

la osika (Populus tremula), wiąz górski (Ulmus glabra)

W podszycie czarny bez (Sambucus nigra), jarzębina (Sorbus aucuparia), kruszyna


W runie: jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus), niecierpek drobnokwiatowy

(Impatiens parviflora), różne gatunki traw, babka szerokolistna (Plantago maior),

szczaw zwyczajny (Rumex acetosa), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus)

45 Przy ul. Laryskiej pomiędzy torami kolejowymi. Las liściasty (obok materiałów

budowlanych).

Las buduje głównie brzoza brodawkowata (Betula pendula), a także: topola osika

(Populus tremula), klon zwyczajny (Acer platanoides), orzech włoski (Juglans re-

gia), czeremcha zwyczajna (Padus avium) i czeremcha amerykańska (Prunus sero-


185


tina), klon jawor (Acer pseudoplatanus), wierzba iwa (Salix caprea), wierzba biała

(Salix alba), dąb szypułkowy (Quercus robur), czereśnia ptasia (Prunus avium).

W podszycie głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), czarny bez (Sambucus

nigra), jarzębina (Sorbus aucuparia).

W runie obecny niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), różne gatunki

traw, bodziszek cuchnący (Geranium robertianum), glistnik jaskółcze ziele (Cheli-

donium majus), kozłek lekarski (Valeriana officinalis), biedrzeniec wielki (Pimpi-

nella major).

46 Suchy wąwóz (dawniej były tu tory kolejowe) przy ul. Laryskiej

drzewa, rośliny runa lasu liściastego i trawy

47 Wielogatunkowa łąka świeża przy ul. Laryskiej.

Przeważa i dominuje nawłoć kanadyjską (Solidago canadensis) i nawłoć późną (So-

lidago gigantea).

Na łące obecne takie gatunki jak: podagrycznik pospolity (Aegopodium podagra-

ria), ostrożeń polny (Cirsium arvense), barszcz zwyczajny (Heracleum sphondy-

lium), powój polny (Convolvulus arvensis), kupkówka pospolita (Dactylis glomera-

ta), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epige-

jos), życica trwała (Lolium perenne), mietlica zbożowa (Apera spica-venti), po-

krzywa zwyczajna (Urtica dioica), przytulia czepna (Galium aparine), babka zwy-

czajna (Plantago maior), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), bylica roczna

(Artemisia annua), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), wrotycz pospolity

(Tanacetum vulgare), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), dziewanna

wielkokwiatowa (Verbascum densiflorum), fiołek polny (Viola arvensis), jaskier

ostry (Ranunculus acris), koniczyna biała (Trifolium repens), mak polny (Papaver

rhoeas), malwa różowa (Alcea rosea), przetacznik ożankowy (Veronica chamae-

drys), skrzyp polny (Equisetum arvense), świetlik łąkowy (Euphrasia rostkoviana),

Pojedyncze okazy drzew: orzech włoski (Juglans regia), brzozy (Betula), czerem-

cha amerykańska (Prunus serotina), dzika róża (Rosa canina), jaśminowiec wonny

(Philadelphus coronarius), leszczyna (Corylus avellana),

Przy Mysłowickim Ośrodku Kultury posadzona jest: kolkwicja chińska (Kolkwitzia

amabilis), żylistek szorstki (Deutzia scabra), jodły kalifornijskie (Abies concolor)

i świerki kłujące odm. srebrna (Picea pungens).

Po przeciwnej stronie ulicy między domami (ul. Laryska 8) okazały zdrowy kaszta-

nowiec biały (Aesculus hippocastanum) o pierśnicy wynoszącej 266 cm.

Ze zwierząt obecna zadomka polna (Ectobius lapponicus) pożyteczny karaczan po-

lny.

48 Skwer miejski przy ul. Bocznej (Brzezinka).

Dorodne kasztanowce białe (Aesculus hippocastanum), lipy szerokolistne (Tilia

platyphyllos). Dodatkowo: jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), klon jawor (Acer

pseudoplatanus), świerk pospolity (Picea abies), głóg jednoszyjkowy (Crataegus

monogyna), głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata), 2 jodły pospolite (Abies al-


186


ba), śnieguliczka biała (Symphoricarpos albus)

49 Na wzgórzu las liściasty przy ul. Podgórskiej.

Drzewostan buduje głównie klon zwyczajny (Acer platanoides), także: wierzba iwa

(Salix caprea), wierzba biała (Salix alba), dąb szypułkowy (Quercus robur), orzech

włoski (Juglans regia), wiąz polny (Ulmus minor), brzoza brodawkowata (Betula

pendula), czeremcha zwyczajna (Padus avium), zdziczałe drzewa owocowe - jabłoń

dzika (Malus sylvestris), topola osika (Populus tremula), leszczyna pospolita (Cory-

lus avellana), czereśnia ptasia (Prunus avium),

W pobliżu ogródków wystepuje: jarzębina (Sorbus aucuparia), ligustr (Ligustrum

vulgare), malina właściwa (Rubus idaeus), jeżyny (Rubus), winobluszcz pięciolist-

kowy (Parthenocissus quinquefolia), pęcherznica kalinolistna (Physocarpus opuli-

folius).

Pozostałe rosliny: kozłek lekarski (Valeriana officinalis), babka szerokolistna

(Plantago maior), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), przytulia czepna (Ga-

lium aparine), paproć nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana), glistnik

jaskółcze ziele (Chelidonium majus), turzyca gwiazdkowata (Carex echinata).

50 Wilgotny las liściasty przy obwodnicy GOP.

Głównie dominuje brzoza brodawkowata (Betula pendula), po za tym na terenie

występują: topola osika (Populus tremula), dąb szypułkowy (Quercus robur), dąb

czerwony (Quercus rubra), grab pospolity (Carpinus betulus), buk zwyczajny (Fa-

gus sylvatica), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), wierzba iwa (Salix caprea),

robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), czereśnia ptasia (Prunus avium), klon

jawor (Acer pseudoplatanus), klon zwyczajny (Acer platanoides), czeremcha ame-

rykańska (Prunus serotina), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum).

Pozostałe rośliny:

leszczyna pospolita (Corylus avellana), malina właściwa (Rubus idaeus), jarząb

pospolity (Sorbus aucuparia), czarny bez (Sambucus nigra), jeżyna (Rubus), kru-

szyna pospolita (Frangula alnus), trzmielina zwyczajna (Euonymus europaea), po-

dagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), wierzbownica gruczołowata (Epi-

lobium ciliatum), przytulia czepna (Galium aparine), pokrzywa zwyczajna (Urtica

dioica), dzięgiel leśny (Angelica sylvestris), tojeść rozesłana (Lysimachia nummula-

ria), szczaw tępolistny (Rumex obtusifolius), mech płonnik pospolity (Polytrichum

commune), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), nerecznica samcza

(Dryopteris filix-mas), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora).

51 Wilgotny las w zagłębieniu terenu pomiędzy rzeką Przemszą, A4 i A1.

W drzewostanie główne wystepuje sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), brzoza bro-

dawkowata (Betula pendula).

W domieszce: topola osika (Populus tremula), czeremcha amerykańska (Prunus

serotina).

Podszycie: dereń świdwa (Cornus sanguinea), malina właściwa (Rubus idaeus), bez


187


czarny (Sambucus nigra).

W runie: podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), pokrzywa zwyczajna

(Urtica dioica), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), glistnik jaskół-

cze ziele (Chelidonium majus), Paprocie: nerecznica samcza (Dryopteris filix-ma),

wietlica samicza (Athyrium filix-femina), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense),

sałatnik leśny (Mycelis muralis), przytulia czepna (Galium aparine), wiechlina

zwyczajna (Poa trivialis), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), oset nastroszo-

ny (Carduus acanthoides).

Zwierzęta występujące w terenie: ważka świtezianka (Calopteryx splendens)

i ślimak ślinik wielki (Arion Rufus)

52 Las na północ od ul. Chrzanowskiej.

W drzewostanie głównie przeważa dąb szypułkowy (Quercus robur), brzoza bro-

dawkowata (Betula pendula), wiąz polny (Ulmus minor), lipa szerokolistna (Tilia

platyphyllos), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), czereśnia ptasia (Prunus

avium), klon zwyczajny (Acer platanoides). Pojedynczo występuje sosna zwyczajna

(Pinus sylvestris), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia). Przy brzegu lasu ro-

śnie dąb czerwony (Quercus rubra).

Poszycie: jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), czarny bez (Sambucus nigra), jeży-

na (Rubus), malina właściwa (Rubus idaeus), borówka czarna (Vaccinium myrtil-

lus).

W runie: pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium

majus).

Przy brzegu lasu rośnie: przytulia czepna (Galium aparine), przytulia biała (Galium

album), fiołek trójbarwny (Viola tricolor).

Pośród zwierząt w terenie zoobserwowano parę gołębi grzywaczy (Columba pa-

lumbus).

53 Skarpa po stronie północnej przy ul. Chrzanowskiej.

Główne zadrzewienia: czeremcha amerykańska (Prunus serotina), zwyczajna, brzo-

za brodawkowata (Betula pendula), topola osika (Populus tremula), sosna zwyczaj-

na (Pinus sylvestris)

Inne rośliny: róża dzika (Rosc anina), kruszyna pospolita (Frangula alnus), będąca

rośliną w Polsce pod ochrona częściowa, mak polny (Papaver rhoeas), nawłoć ka-

nadyjska (Solidago gigantea), dzwonek rozpierzchły (Campanula patula), jaskier

ostry (Ranunculus acris), starzec zwyczajny (Senecio vulgaris), oset nastroszony

(Carduus acanthoides), poziomka pospolita (Fragaria vesca), babka lancetowata

(Plantago lanceolata), jeżyna (Rubus), bylica pospolita (Artemisia vulgaris), wyka

ptasia (Vicia cracca), rumianek pospolity (Matricaria chamomilla).

54 Łąka pomiędzy autostradą A4 a Białą Przemszą, wraz z skarpą nad rzeką przy ul

Chrzanowskiej.

Na tym terenie mocno zaznacza się dominacja nawłoci kanadyjskiej (Solidago ca-

nadensis). Oprócz niej występują tu różne gatunki traw i roślin łąkowych. Drzewa


188


występują tu pojedynczo lub w zgrupowaniu po kilka drzew lub krzewów. Obecne

rośliny: wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), wiesiołek dwuletni (Oenothera

biennis), śliwa tarnina (Prunus spinosa), łopian większy (Arctium lappa), wyka

drobnokwiatowa (Vicia hirsuta ) i inne gatunki roślin i traw. W zagajnikach spoty-

kana kruszyna pospolita (Frangula alnus). Ze zwierząt można tu spotkać ważki np.

Ważkę świteziankę błyszczącą (Calopteryx splendens)

Niedaleko ul. Chrzanowskiej (na skarpie – brzegu Białej Przemszy) występuje las

mieszany liściasty. Na skarpie łan goździka kropkowanego (Dianthus deltoides)

i goździka kartuzka (Dianthus carthusianorum).

55 Łąka pomiędzy obwodnicą GOP a ul. Chrzanowską.

Pojedyńcze drzewa: brzoza brodawkowata (Betula pendula), czeremcha amerykań-

ska (Prunus serotina)

Rośliny łąkowe: mak polny (Papaver rhoeas), koniczyna łąkowa (Trifolium praten-

se), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), lucerna sierpowata (Medicago falca-

ta), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare).

Inne rośliny: jaskier ostry (Ranunculus acris), wiesiołek dwuletni (Oenothera bien-

nis), podbiał pospolity (Tussilago farfara), ostrożeń polny (Cirsium arvense), mni-

szek lekarski (Taraxacum officinale), babka lancetowata (Plantago lanceolata).

Trawy: tymotka łąkowa (Phleum pratense), kupkówka pospolita (Dactylis glomera-

ta), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis).

56 Pola uprawne.

Głównie na polach posiana pszenica (Triticum) i jęczmień (Hordeum).

Chwasty zbóż: mak polny (Papaver rhoeas), chaber bławatek (Centaurea cyanus),

tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris), wyka ptasia (Vicia cracca).

57 Pola uprawne.

Głównie na polach posiana pszenica (Triticum) i jęczmień (Hordeum).

Chwasty zbóż: mak polny (Papaver rhoeas), chaber bławatek (Centaurea cyanus),

tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris), wyka ptasia (Vicia cracca).

58 Łąka między obwodnicą GOP a ul. Nowochrzanowską.

Pojedyńcze drzewa: brzoza brodawkowata (Betula pendula), czeremcha amerykań-

ska (Prunus serotina)

Rośliny łąkowe: mak polny (Papaver rhoeas), koniczyna łąkowa (Trifolium praten-

se), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), lucerna sierpowata (Medicago falca-

ta), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare).

Inne rośliny: jaskier ostry (Ranunculus acris), wiesiołek dwuletni (Oenothera bien-

nis), podbiał pospolity (Tussilago farfara), ostrożeń polny (Cirsium arvense), mni-

szek lekarski (Taraxacum officinale), babka lancetowata (Plantago lanceolata).

Trawy: tymotka łąkowa (Phleum pratense), kupkówka pospolita (Dactylis glomera-

ta), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis).

59 Cmentarz.

Rośliny: róża dzika (Rosa canina), topola kanadyjska (Populus ×canadensis), ży-


189


wotnik zachodni (Thuja occidentalis). Za cmentarzem przy ul. Cmentarnej teren

zdegradowany, zdarta powierzchnia warstwa gleby wraz z roślinami

60 Łąka - ul. Piaskowa.

Gdzieniegdzie obecne zarośla z czarnym bzem (Sambucus nigra), czeremchą ame-

rykańską (Prunus serotina), odrosty ściętej lipy szerokolistnej (Tilia platyphyllos).

Roślinność łąkowa: przytulia czepna (Galium aparine), barszcz zwyczaj-

ny (Heracleum sphondylium), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense) i koniczyna

biała (Trifolium repens), babka szerokolistna (Plantago maior), pięciornik gę-

si (Potentilla anserina).

61 Zadrzewienia ul. Piaskowa.

Dominuje w nich topola osika (Populus tremula), brzoza brodawkowata (Betula

pendula), domieszkę stanowi wierzba biała (Salix alba), jesion wyniosły (Fraxinus

excelsior), klon jesionolistny (Acer negundo), aster nowobelgijski (Symphyotrichum

novi-belgii), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), lucerna sierpowata (Medicago

falcata), koniczyna białoróżowa (Trifolium hybridum), wyka wąskolistna (Vicia

angustifolia).

Obecna nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis).

62 Łąka wzdłuż autostrady A4.

Dominuje nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), obecne również inne rośliny

takie jak: trzcina pospolita (Phragmites Australis), rdestowiec ostrokończysty

(Reynoutria japonica), przytulia biała (Galium album), koniczyna łąkowa (Trifo-

lium pratense) i koniczyna biała (Trifolium repens), wrotycz pospolity (Tanacetum

vulgare), aster nowobelgijski (Symphyotrichum novi-belgii)

63 Las przy ul. Cmentarnej.

W drzewostanie występuje głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula), sosna

zwyczajna (Pinus sylvestris) oraz dąb szypułkowy (Quercus robur). Domieszkę

stanowią: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), klon jesionolistny (Acer negundo),

robinia akacja (Robinia pseudoacacia), wierzba biała (Salix alba), czeremcha zwy-

czajna (Padus avium), miejscami dąb czerwony (Quercus rubra). W runie występu-

je glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioi-

ca), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), niecierpek drobnokwiatowy (Impa-

tiens parviflora), wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris), przetacznik ożankowy

(Veronica chamaedrys).

Na brzegu lasu 2 rośliny inwazyjne: rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japoni-

ca) oraz nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis)

64 Łąka przy ul. Białobrzeskiej (Kosztowy) ze stawem.

Staw jest sztucznym, prostokątnym zbiornikiem retencyjny za zakładem przemy-

słowym. Wokół zbiornika pojawia się szuwar pałki wąskolistnej (Typha angustifo-

lia).

Łąka

Przy drodze drzewa: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), klon jawor (Acer pseu-


190


doplatanus), brzoza brodawkowata (Betula pendula), robinia akacja (Robinia pseu-

doacacia), topola osika (Populus tremula), czeremcha amerykańska (Prunus seroti-

na), czarny bez (Sambucus nigra), Wśród roślin znajdują się: dzwonek okrągłolist-

ny (Campanula rotundifolia), prosienicznik szorstki (Hypochaeris radicata),

krwawnik pospolity (Achillea millefolium), wilczomlecz sosnka (Euphorbia cypa-

rissias), ostrożeń polny (Cirsium arvense), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa)

i inne.

65 Łąka przy ul. Cmentarnej.

Rosliny: bylica roczna (Artemisia annua), oset nastroszony (Carduus acanthoides),

podbiał pospolity (Tussilago farfara), krwawnik pospolity (Achillea millefolium),

driakiew wonna (Scabiosa canescens), wyka ptasia (Vicia cracca), ostrzyk bia-

ły (Melilotus albus), babka szerokolistna (Plantago maior), babka lancetowa-

ta (Plantago lanceolata), aster nowobelgijski (Symphyotrichum novi-belgii), wiesio-

łek dwuletni (Oenothera biennis), trawy (kupkówka i inne). Dominuje nawłoć ka-

nadyjska (Solidago canadensis). Pojedyncze niskie drzewa: kruszyna pospolita.

66 Zagajnik przy ul. A. Dzióbka przy Wschodniej Obwodnicy GOP.

(na osiedlu domków jednorodzinnych)

Głównie topola osika (Populus tremula), w domieszce głóg jednoszyjkowy (Crata-

egus monogyna), czarny bez (Sambucus nigra), wierzba iwa (Salix caprea), lesz-

czyna pospolita (Corylus avellana), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior)

67 Polana w lesie liściastym przy ul. Długiej.

Łąka świeża, wilgotna

Rośliny: sadziec konopiasty (Eupatorium cannabinum), bluszczyk kurdybanek

(Glechoma hederacea), babka szerokolistna (Plantago maior), babka lancetowa-

ta (Plantago lanceolata), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), dziurawiec zwyczaj-

ny (Hypericum perforatum), jastrun właściwy (Leucanthemum vulgare), firletka

poszarpana (Lychnis flos-cuculi), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), pokrzywa

zwyczajna (Urtica dioica), karbieniec pospolity (Lycopus europaeus), bylica roczna

(Artemisia annua), oset nastroszony (Carduus acanthoides), podbiał pospolity (Tus-

silago farfara), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), łopian mniejszy (Arc-

tium minus), przymiotno białe (Erigeron annuus), ostrożeń polny (Cirsium arvense)

i lancetowaty (Cirsium vulgare), dzwonek rozpierzchły (Campanula patula), mni-

szek lekarski (Taraxacum officinale), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyan-

themos) rdest ostrogorzki (Polygonum hydropiper), głowienka pospolita (Prunella

vulgaris), nawłoć pospolita (Solidago virgaurea), czyściec błotny (Stachys palu-

stris), jasnota purpurowa (Lamium purpureum).


191


68 Las liściasty wilgotny - buczyna po drugiej stronie ul. Długiej (na północ).

W drzewostanie dominuje buk zwyczajny (Fagus sylvatica) i czeremcha zwyczaj-

na (Padus avium). W domieszce: dąb szypułkowy (Quercus robur) i dąb czerwony

(Quercus rubra), klon jawor (Acer pseudoplatanus), olsza czarna (Alnus glutinosa).

W runie głównie trawy i turzyce (cespityzacja – turzyca drżączkowata (Carex brizo-

ides) oraz niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora)), szczawik zajęczy

(Oxalis acetosella), orlica pospolita (Pteridium aquilinum), płonnik pospolity

(Polytrichum commune), nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana), fiołek

leśny (Viola reichenbachiana), szczwół plamisty (Conium maculatum), kruszczyk

szerokolistny (Epipactis helleborine).

Ze zwierząt występuje żaba trawna (Rana temporaria)

69 Las liściasty przy ul. Chromika.

Drzewostan zbudowany głownie z klonu zwyczajnego (Acer platanoides), buka

zwyczajnego (Fagus sylvatica) i lipy szerokolistnej (Tilia platyphyllos).

Rośliny: niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), pokrzywa zwyczaj-

na (Urtica dioica), orlica pospolita (Pteridium aquilinum), przetacznik ożankowy

(Veronica chamaedrys), jaskier ostry (Ranunculus acris), wierzbownica bladoróżo-

wa (Epilobium roseum), jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus), fiołek le-

śny (Viola reichenbachiana), śledziennica skrętolistna (Chrysosplenium alternifo-

lium), turzyca drżączkowata (Carex brizoides).

70 Łąka świeża na końcu ul. Rymera przy wschodniej obwodnicy, obok hodowli koni.

Rośliny: komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), bylica roczna (Artemisia an-

nua), oset nastroszony (Carduus acanthoides), podbiał pospolity (Tussilago farfa-

ra), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), driakiew wonna (Scabiosa cane-

scens), wyka ptasia, nostrzyk biały (Melilotus albus), babka szerokolistna (Plantago

maior), babka lancetowata (Plantago lanceolata), pięciornik gęsi (Potentilla anse-

rina), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum). jastrun właściwy (Leucan-

themum vulgare), firletka poszarpana (Lychnis flos-cuculi), wrotycz pospolity (Ta-

nacetum vulgare), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), pępawa dwuletnia (Crepis

biennis), tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris).

Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna (Poa trivia-

lis), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), tymotka łąkowa (Phleum pratense),

perz właściwy (Elymus repens), życica trwała (Lolium perenne), kłosówka wełnia-

sta (Holcus lanatus).

71 Drzewa przy szkole (Kosztowy).

Od ul. Paderewskiego: przy ulicy szpaler lip drobnolistnych (Tilia cordata) w ilości

4 sztuk. Przy szkole (na podwórku) dęby szypułkowe (Quercus robur) w ilości 20

sztuk, jesion wyniosły (Fraxinus excelsior).

Przy ul. Chromika (ta sama szkoła Gimnazjum, tylko od strony frontowej): 6 okaza-

łych jesionów wyniosłych (Fraxinus excelsior), najgrubsze mają 260 cm, 230 cm

i 210 cm obwodu), dąb szypułkowy (Quercus robur) - 253 cm obwodu, klon zwy-


192


czajny (Acer platanoides) - 250 cm obwodu.

72 Cmentarz przy ul. Modrzewiowej.

Żywotnik zachodni (Thuja occidentalis), sosna żółta (Pinus ponderosa), świerk

kłujący (Picea pungens).

Przy ulicach na osiedlu rosną posadzone drzewa: jesion wyniosły (Fraxinus excel-

sior), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos),

jarzębina (Sorbus aucuparia), jarząb szwedzki (Sorbus intermedia)

73 Nasyp kolejowy przy ul. Rymera (Kosztowy). Przed nasypem koszona łąka.

Na zboczu nasypu: leszczyna (Corylus avellana), grusza pospolita (Pyrus commu-

nis), jabłoń dzika (Malus sylvestris), 2 duże krzewy róży polnej (Rosa agrestis)

wierzba iwa (Salix caprea), orzech włoski (Juglans regia), rozchodnik ostry (Sedum

acre), przytulia biała (Galium album), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium),

wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), babka

średnia (Plantago media), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), dziewanna wielko-

kwiatowa (Verbascum densiflorum). Obecne liczne trawy: kupkówka pospolita

(Dactylis glomerata), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), tymotka łąkowa

(Phleum pratense).

Na szczycie nasypu, stanowisko bardzo nasłonecznione i suche:

wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), nawłoć kanadyjska (Solidago gigantea),

aster nowobelgijski (Symphyotrichum novi-belgii), kozibród łąkowy (Tragopogon

pratensis), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), skrzyp polny (Equisetum

arvense), mak polny (Papaver rhoeas), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perfora-

tum), starzec wiosenny (Senecio vernalis), nostrzyk żółty (Melilotus officinalis),

rozchodnik ostry (Sedum acre).

74 Zagajnik przy ul. Migdałowej.

Zagajnik budują następujące gatunki drzew: klon jawor (Acer pseudoplatanus)

i klon zwyczajny (Acer platanoides), czereśnia ptasia (Prunus avium), kasztanowiec

biały (Aesculus hippocastanum), brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola

czarna (Populus nigra), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czarny bez (Sambu-

cus nigra).

W runie dominuje podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), towarzyszą

mu pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) i glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium

majus), bylica roczna (Artemisia annua).

75 Żyzna Łąka świeża przy kolei ul. Migdałowa (dalej na południe).

Różnorodne gatunki traw, dominuje duży łan trzęślicy trzcinowatej (Molinia arun-

dinacea), widoczna nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis)

Rośliny łąkowe: barszcz zwyczajny (Calamagrostis epigejos), przytulia czep-

na (Galium aparine), marchew zwyczajna (Daucus carota), babka średnia (Planta-

go media), przymiotno białe (Erigeron annuus), koniczyna drobnogłówkowa (Trifo-

lium dubium), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), dziurawiec zwyczajny


193


(Hypericum perforatum), babka szerokolistna (Plantago maior), koniczyna białoró-

żowa (Trifolium hybridum), komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), mniszek

lekarski (Taraxacum officinale), gorczyca polna (Sinapis arvensis), pępawa dwulet-

nia (Crepis biennis), pępawa miękka (Crepis mollis), glistnik jaskółcze ziele (Che-

lidonium majus), mlecz zwyczajny (Sonchus oleraceus).

Dalej kępy rdestowca ostrokończystego (Reynoutria japonica). Przy drodze posa-

dzone są różne gatunki drzew: wiśnia pospolita (Cerasus vulgaris), leszczyna połu-

dniowa 'Purpurea' (Corylus maxima 'Purpurea'), jaśminowiec wonny (Philadelphus

coronarius), leszczyna (Corylus avellana), dąb szypułkowy (Quercus robur),

Ze zwierząt występują tu ślimaki: ślinik wielki (Arion rufus) i ślimak winniczek

(Helix pomatia)

76 ul. Migdałowa przy kolei (na południu od przejazdu kolejowego).

Od strony ulicy łąka: babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna

(Plantago maior), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), koniczyna biała (Tri-

folium repens), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czer-

wona (Trifolium pratense), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), bylica roczna

(Artemisia annua), nawłoć kanadyjska (Solidago gigantea), przymiotno białe (Eri-

geron annuus), łopian mniejszy (Arctium minus), aster nowobelgijski (Symphyotri-

chum novi-belgii).

W zagajniku obecna: topola kanadyjska (Populus ×canadensis) i klon jawor (Acer

pseudoplatanus), a także: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czeremcha amery-

kańska (Prunus serotina), leszczyna (Corylus avellana), czarny bez (Sambucus ni-

gra), jarzębina (Sorbus aucuparia), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna),

ligustr (Ligustrum vulgare), dereń biały (Cornus alba), dąb szypułkowy (Quercus

robur). Z roślin występuje tu chroniony kruszczyk szerokolistny (Epipactis hellebo-

rine) w ilości ponad 30 sztuk.

Dalej posadzone są: jarząb mączny (Sorbus aria), klon jawor (Acer pseudoplata-

nus), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos). Pod drzewami w szpalerach: śniegu-

liczka biała (Symphoricarpos albus), łopian mniejszy (Arctium minus), traganek

szerokolistny (Astragalus glycyphyllos), kruszczyk szerokolistny (Epipactis helle-

borine), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), kokoryczka wielokwiato-

wa (Polygonatum multiflorum) w ilości 6 sztuk.

77 Zagajnik na rogu ulic Kokota i Dworcowej.

Zagajnik budują następujące gatunki drzew: topola kanadyjska (Populus

×canadensis), brzoza brodawkowata (Betula pendula), klon zwyczajny (Acer pla-

tanoides), czarny bez (Sambucus nigra). Ponadto miejscami obecne rośliny ruderal-

ne takie jak łopian większy (Arctium lappa), nawłoć kanadyjska (Solidago gigan-

tea), bylica roczna (Artemisia annua), podbiał pospolity (Tussilago farfara), mni-

szek lekarski (Taraxacum officinale), podagrycznik pospolity (Aegopodium poda-

graria), bniec biały (Melandrium album)


194


78 Łąka przy ul. Hutniczej przy kolei (dzielnica Hajdowizna).

Zagajnik z dominacją topoli osiki (Populus tremula)

Obecne: trawy - kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna

(Poa trivialis), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), skrzyp polny (Equisetum

arvense), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plantago

maior), marchew zwyczajna (Daucus carota), pępawa dwuletnia (Crepis biennis).

79 Wzdłuż ul. Dworcowej i torów - łąka i pojedyncze drzewa.

Obecne drzewa: brzoza brodawkowata (Betula pendula), leszczyna (Corylus avel-

lana), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos),

dąb szypułkowy (Quercus robur), orzech włoski (Juglans regia), modrzew europej-

ski (Larix decidua), wierzba iwa (Salix caprea).

Miejscami zarośla, w których obecne są różne gatunki jeżyn (Rubus), nawłoć kana-

dyjska (Solidago canadensis) i nawłoć późna (Solidago gigantea) oraz chmiel zwy-

czajny (Humulus lupulus). Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), raj-

gras wyniosły (Arrhenatherum elatius), tymotka łąkowa (Phleum pratense), ko-

strzewa łąkowa (Festuca pratensis).

Na pokrzywie zwyczajnej obecne gąsienice rusałki pawika (Inachis io)

80 Łąka za ogródkami działkowymi (Os. Zawadzkiego).

Łąka zanieczyszczona odpadami z ogródków – wielki „dziki” kompostownik. Na

łące obecne małe grupy drzew: świerk pospolity (Picea abies), czeremcha amery-

kańska (Prunus serotina), leszczyna (Corylus avellana), kasztanowiec biały (Aescu-

lus hippocastanum), wierzba iwa (Salix caprea),

Rośliny łąkowe: pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), ostrożeń warzywny (Cirsium

oleraceum), ostrożeń polny (Cirsium arvense), nawłoć kanadyjska (Solidago gigan-

tea), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), mak polny (Papaver rhoeas), dzie-

wanna wielkokwiatowa (Verbascum densiflorum) oraz liczne gatunki traw, kozi-

bród łąkowy (Tragopogon pratensis).

81 Zagajnik brzozowy przy ul. Brzezińskiej.

Zagajnik jest mocno zaśmiecony. Gdzieniegdzie widoczne odpadki roślinne z ogro-

dów działkowych oraz kupki wyrzuconego kompostu.

W runie obecne płaty przytuli (marzanki) wonnej (Galium doratum).

Polana wokół zagajnika brzozowego.

Występuje tu groszek szerokolistny (Lathyrus latifolius), który w Polsce objęty jest

ochrona ścisłą. Według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin gatunek zaliczany jest do

kategorii EN, czyli gatunek zagrożony i wymaga ochrony czynnej.

Ponadto obecna jest: niezapominajka polna (Myosotis arvensis), winorośl właściwa

(Vitis vinifera), paproć: nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas). Od strony ogród-

ków występuje nasadzona śliwa domowa mirabelka (Prunus domestica) i lilak po-

spolity (Syringa vulgaris). Pośród traw, na polanie można zaobserwować motyla

dyblika liniaczka (Siona lineata)


195


82 Ul. Brzezińska, stanowisko wzdłuż ulicy po zachodniej jej stronie.

Z pośród roślin obecna naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea), kenofit, roślina

uprawna, która prawdopodobniej „zbiegła” z pobliskich przydomowych ogródków,

paproć: nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas) oraz gatunek inwazyjny rdesto-

wiec ostrokończysty (Reynoutria japonica) .

Ze zwierząt występuje tu: omomiłek wiejski (Cantharis rustica), chrząszcz ogrod-

nica niszczylistka (Phyllopertha horticola) oraz ślimak winniczek (Helix pomatia)

będący w Polsce pod ochroną częściową, z wyłącznie okresu w którym ślimaki mo-

gą być pozyskiwane

83 Łąka przy ul. Dworcowej.

Łąka całkowicie zdominowana przez nawłoć kanadyjską (Solidago canadensis)

i nawłoć późną (Solidago gigantea). Ponadto obecne są stare owocowe drzewa,

lilak pospolity (Syringa vulgaris) oraz róża polna (Rosa agrestis)

84 Za przystankiem autobusowym przy ul. Brzezińskiej (od ul. Dworcowej).

Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) o okazałych rozmiarach o pierśnicy wynoszą-

cej 436 cm. Drzewo wymaga leczenia, w korze obecne ślady żerowania korników,

widoczne złamanie jednego z trzech pni. Wzdłuż ul. Będzińskiej występuje szpaler

jesionów wyniosłych (Fraxinus excelsior).

85 Wzdłuż ul. Brzezińskiej po stronie wschodniej oraz na południe w stronę ronda do-

minuje wysoka trawa, z trzcinnikiem piaskowym (Calamagrostis epigejos). Można

tu spotkać pospolite ślimaki: wstężyk ogrodowy (Cepaea hortensis), ślinik wielki

(Arion rufus) oraz pomrów wielki (Limax maximus).

86 Zagajnik brzozowy w dzielnicy Kosztowy przy ul. Brzezińskiej 48.

W runie obecny: kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine) w ilości 16 sztuk,

będący w Polsce pod ochroną częściową, połacie konwalii majowej (Convallaria

majalis) oraz złoć żółta (Gagea lutea).

87 Przy ul. Będzińskiej strona wschodnia zarośnięta – głównie klony (Acer sp.), rów

z trzciną, rośliny łąkowe.

88 Las liściasty przy ul. Brzezińskiej.

W runie obecne: pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), glistnik jaskółcze ziele (Che-

lidonium majus), przytulia czepna (Galium aparine), niecierpek drobnokwiatowy

(Impatiens parviflora), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria).

89 Pole uprawne (jęczmień) przy ul. Brzezińskiej.

Przy ulicy obecny klon palmowy (Acer palmatum) o obwodzie 228 cm

Na między: jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), jasnota biała (Lamium album),

bylica roczna (Artemisia annua), nawłoć kanadyjską (Solidago canadensis), poda-

grycznik pospolity (Aegopodium podagraria), przytulia czepna (Galium aparine).

Ze zwierząt obecne ślimaki: wstężyk ogrodowy (Cepaea hortensis), winniczek (He-

lix pomatia), motyl kraśnik sześcioplamek (Zygaena filipendulae), omomiłek wiej-

ski (Cantharis rustica), chrząszcz z rodziny omomiłkowatych (Cantharidae).

90 Łąka na południe od ul. Dworcowej.


196


Łąka jest zaniedbana, występują gęste zarośla jeżyn (Rubus), róża polna (Rosa

agrestis), różne gatunki traw m.in. rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius)

Ze zwierząt występuje tu ślimak winniczek (Helix pomatia) będący w Polsce pod

ochroną częściową, z wyłącznie okresu w którym może być pozyskiwane

91 Zabudowania przy ul. Dworcowej.

Pomiędzy domami zachowały się 3 stare kasztanowce białe (Aesculus hippocasta-

num) o pierśnicy: 312 cm, 270 cm i 332cm

92 Drzewa ul. Dworcowej.

2 okazałe drzewa: topola włoska (Populus nigra 'Italica') o pierśnicy 320 cm, obok

klon jawor (Acer pseudoplatanus ) o pierśnicy 256 cm

93 ul. Dworcowa przy torach kolejowych zagajnik.

Dominuje niecierpek drobnokwiatowy, widoczny okazały jesion wyniosły (Fraxi-

nus excelsior) i pierśnicy wynoszącej 322 cm. Drzewo jest w złym stanie, w środku

wypróchniały

94 Tory kolejowe – nasyp.

Obecne rośliny światłolubne, za płotem widoczny szpaler topól włoskich (Populus

nigra 'Italica')

95 Dawny stadion. Aktualnie teren prywatny.

Z drzew rosną tu głównie brzoza brodawkowata (Betula pendula) i dęby (Quercus),

także: modrzew europejski (Larix decidua), dąb czerwony (Quercus rubra), jarzę-

bina (Sorbus aucuparia). Przy ulicy po drugiej stronie okazały dąb szypułkowy

(Quercus robur) o obwodzie 3m.

96 Staw w okoliach Transguru. Na obszarze wykazano występowanie chronionych

i rzadkich gatunków zwierząt, w tym szczególnie kumaka nizinnego (Bombina

bombina), który jest chroniony prawem wspólnotowym i krajowym. Omawiany

obszar jest szczególnie ważny jako siedlisko chronionych gatunków płazów.

97 Łąka przy ul. Hutniczej za sklepem (Hajdowizna).

Zagajnik: brzoza brodawkowata (Betula pendula), robinia akacja (Robinia pseudoa-

cacia), topola osika (Populus tremula), czarny bez (Sambucus nigra), wierzba iwa

(Salix caprea), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), czeremcha amerykań-

ska (Prunus serotina), ligustr (Ligustrum vulgare).

Łąka zdominowana przez nawłoć kanadyjską. Dodatkowo występują inne gatunki:

bylica roczna (Artemisia annua), chaber łąkowy (Centaurea jacea), chroszcz nago-

łodygowy (Teesdalia nudicaulis), turzyca lisia (Carex vulpina), turzyca lisia (Carex

vulpina), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), trawy (perz właściwy

(Elymus repens), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), barszcz zwyczajny

(Calamagrostis epigejos), przytulia czepna (Galium aparine), marchew zwyczajna

(Daucus carota), babka średnia (Plantago media), przymiotno białe (Erigeron an-

nuus), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Trifo-

lium pratense), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), babka szerokolistna

(Plantago maior), koniczyna białoróżowa (Trifolium hybridum), komonica zwy-


197


czajna (Lotus corniculatus), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), gorczyca pol-

na (Sinapis arvensis), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), pępawa miękka (Crepis

mollis), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), mlecz zwyczajny (Sonchus

oleraceus).

98 Łąka ul. Chromika.

Na łące obecne są następujące gatunki roślin: pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica),

w dole płat trzciny pospolitej (Phragmites Australis), dziurawiec zwyczajny (Hype-

ricum perforatum), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), pępawa dwuletnia (Cre-

pis biennis), bylica roczna (Artemisia annua), wiesiołek dwuletni (Oenothera bien-

nis), powój polny (Convolvulus arvensis), sadziec konopiasty (Eupatorium canna-

binum), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Tri-

folium pratense), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), krwawnik pospolity

(Achillea millefolium), nawłoć kanadyjska (Solidago gigantea), młode drzewa poje-

dynczo lub po kilka sztuk: robinia akacja (Robinia pseudoacacia), topola osika (Po-

pulus tremula), czarny bez (Sambucus nigra), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior),

dąb szypułkowy (Quercus robur), wierzba iwa (Salix caprea).

Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna (Poa trivia-

lis), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), tymotka łąkowa (Phleum pratense).

99 Kwietna łąka kośna przy ul. Kosztowskiej.

modraszek ikar (Polyommatus icarus). Zaobserwowano 4 samce i 7 samic (brązo-

wo-szarych)

modraszek alkon (Maculinea alcon)

modraszek rebeli (Maculinea rebeli)

modraszek arion (Maculinea arion)

Motyle są silnie związane z roślinami żywicielskimi: modraszek rebeli (Maculinea

rebeli) z goryczką krzyżową (Gentiana cruciata), modraszek alkon (Maculinea al-

con) z goryczką wąskolistną (Gentiana pneumonate), modraszek arion (Maculinea

arion) z macierzanką piaskową (Thymus serpyllum).

Status na Górnym Śląsku – E - gatunki skrajnie zagrożone i ginące

Ponadto występują tu: złocień (jastrun) właściwy (Leucanthemum vulgare), firletka

poszarpana (Lychnis flos-cuculi), ostropest plamisty (Silybum marianum), na pod-

mokłych i zabagnionych terenach występuje skrzyp błotny (Equisetum palustre)

100 Żyzny Las liściasty (dąbrowa) przy ul. Kosztowskiej. W drzewostanie dominuje dąb

szypułkowy (Quercus robur) oraz lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), domieszkę

stanowi brzoza brodawkowata (Betula pendula), czeremcha zwyczajna (Padus

avium) i sosna zwyczajna (Pinus sylvestris).W podszycie występuje kępa 2 gęstych

wschodów kasztanowca o wymiarach 5x2 m. na skraju lasu obecne 2 stare topole

kanadyjskie (Populus canadensis), w runie śnieguliczka biała (Symphoricarpos al-

bus) oraz parzydło leśne (Aruncus sylvestris) w Polsce pod ochrona ścisła. W le-

śnym zagłębieniu, pozbawionym tymczasowo wody rosną kępy kosaćca żółtego.

Zajmują obszar o powierzchni ok 10m x 3m, licząc ok. 40 osobników.


198


W głębi lasu występuje paproć nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana),

zawilec gajowy (Anemone nemorosa), porzeczka czarna (Ribes nigrum) i kruszyna

pospolita (Frangula alnus) w Polsce pod ochrona częściowa

W niektórych miejscach obecne jest zjawisko cespityzacji lasu, objawiające się wy-

stępowaniem turzycy drżączkowatej (Carex brizoides) na przemian z orlicą pospoli-

tą (Pteridium aquilinum).

Na starym czarnym bzie widoczny grzyb uszak bzowy (Uszak bzowy, Uszak juda-

szowe ucho) (Hirneola auricula-judae).

Obecna nerecznica samcza (Dryopteris filix-ma) ok. 30 osobników, pępawa błotna

(Crepis paludosa), kuklik zwisły (Geum rivale), jaskier kosmaty (Ranunculus lanu-

ginosus). Gdzieniegdzie słychać głos sójki (Garrulus glandarius).

101 Stanowisko żyznej buczyny pomiędzy ul. Kosztowską, a obwodnicą GOP.

W runie obecny czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum) na pow. ok. 15m2, mech

drabik drzewkowaty (Climacium dendroides) - w Polsce częściowo chroniony.

W głębi lasu widoczny dąb czerwony (Quercus rubra) o pierśnicy 289 cm, obok stoi

dąb szypułkowy (Quercus robur) o pierśnicy 231 cm.

102 Las mieszany przy ul. Długiej, w okolicach obwodnicy GOP.

W drzewostanie dominuje sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), w domieszce wystę-

puje brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb szypułkowy (Quercus robur)

i dąb czerwony (Quercus rubra), klon jawor (Acer pseudoplatanus), wierzba iwa

(Salix caprea), topola osika (Populus tremula), czeremcha zwyczajna (Padus

avium), kruszyna pospolita (Frangula alnus), jarzębina (Sorbus aucuparia), po-

rzeczka czarna (Ribes nigrum). W runie: przy drodze rozrasta się winobluszcz pię-

ciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia), tojeść rozesłana (Lysimachia nummula-

ria), jaskier rozłogowy (Ranunculus repens), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica),

mniszek lekarski (Taraxacum officinale), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens

parviflora), szczawik zajęczy (Oxalis acetosella), orlica pospolita (Pteridium aqui-

linum), konwalijka dwulistna (Maianthemum bifolium).

103 Las na południu od ul. Długiej.

W drzewostanie dominuje głównie sosna zwyczajna (Pinus sylvestris). W domiesz-

ce: dąb szypułkowy (Quercus robur), klon zwyczajny (Acer platanoides), klon ja-

wor (Acer pseudoplatanus), olsza czarna (Alnus glutinosa), topola osika (Populus

tremula), czeremcha zwyczajna (Padus avium), jarzębina (Sorbus aucuparia).

Rośliny: goździk polny (Dianthus campestris), na ścieżce: mniszek mniszek lekar-

ski (Taraxacum officinale), babka szerokolistna (Plantago maior), rzeżusznik pia-

skowy (Cardaminopsis arenosa), w lesie: trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epige-

jos), szczawik zajęczy (Oxalis acetosella), orlica pospolita (Pteridium aquilinum)

narecznica samcza (Dryopteris filix-mas), przytulia leśna (Galium sylvaticum).

Obecny dzięcioł duży (Dendrocopos major).

Rów Kosztowski – ciek w lesie –najbardziej podmokłe podłoże. Można tu spotkać

dodatkowo o: kruszynę pospolitą (Frangula alnus). Woda w cieku jest przejrzysta,


199


ale brak w niej jakichkolwiek roślin. Nie ma też roślin szuwarowych. Na brzegu

pokrzywy zwyczajne (Urtica dioica) i szczaw zwyczajny (Rumex acetosa).

W niedalekiej odległości rośnie mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus) –

roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.

104 Łąka w Mysłowicach, powyżej autostrady A4

Przewaga nawłoci kanadyjskiej (Solidago canadensis) i nawłoci późnej (Solidago

gigantea), widoczny łan komonicy zwyczajnej (Lotus corniculatus). W zbiorowisku

obecny krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis) - roślina żywicielska dla mod-

raszka nausitousa (Maculinea nausithous) i modraszka telejusa (Maculinea teleius),

koniczyna łąkowa (Trifolium pratense) i koniczyna biała (Trifolium repens), babka

szerokolistna (Plantago maior), babka lancetowata (Plantago lanceolata), koniczy-

na drobnogłówkowa (Trifolium dubium), dzwonek rozpierzchły (Campanula patu-

la), goździk kropkowany (Dianthus deltoides).

105 Las mieszany, znajdujący się nieopodal rzeki Przemszy, przybierający charakter

lasu wilgotnego.

W drzewostanie w dużych ilościach występuje sosna czarna (Pinus nigra) i sosna

zwyczajna (Pinus sylvestris). Domieszkę stanowi: lipa szerokolistna (Tilia platy-

phyllos), klon jawor (Acer pseudoplatanus), brzoza brodawkowata (Betula pendu-

la), dąb szypułkowy (Quercus robur), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), topo-

la osika (Populus tremula), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), czeremcha ame-

rykańska (Prunus serotina), czarny bez (Sambucus nigra), jarząb mączny (Sorbus

aria). Z roślin: wydmuchrzyca piaskowa (Leymus arenarius), sałatnik leśny (Myce-

lis muralis), gwiazdnica pospolita (Stellaria media), biedrzeniec wielki (Pimpinella

major), rozchodnik ostry (Sedum acre), narecznica samcza (Dryopteris filix-mas).

Na drzewie kuźnia dzięcioła.

106 Jaworzno. Brzegi rzeki Przemszy na przeciwko Brzęczkowic. Obszar cenny przy-

rodniczo, ze względu na miejsce lęgowe chronionych gatunków gadów i płazów

takich jak: żmija zygzakowata (Vipera Berus), zaskroniec (Natrix natrix), padalec

zwyczajny (Anguis fragilis), żaba trawna (Rana temporaria), żaba jeziorkowa (Ra-

na lessonae), rzekotka drzewna (Hyla arboreta), traszka zwyczajna (Triturus vulga-

ris). Na obszarze wykazano chronione gatunki roślin takie jak kruszyna pospolita

(Frangula alnus). Na uwagę zasługuje stary drzewostan buków zwyczajnych (Fa-

gus sylvatica).


200


Fauna

Owady

Chrząszcze Podczas badań terenowych nie wykazano gatunków chrząszczy chronionych.

Tabela 2.17

Lista chrząszczy wykazanych na inwentaryzowanym terenie.


prawna

Czerwona

Księga

zwierząt

1 Cantharis Ustica Omomiłek wiejski - -

2

Coccinula quatuordecimpustu-

lata Biedronka łąkowa - -

3 Phyllopertha horticola Ogrodnica niszczylistka - -

4 Strophosoma capitatum Zmiennik brudny - -

X-pod ścisłą ochroną

Xcz-pod częściową ochroną

“-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych

Motyle

Podczas badań terenowych przeprowadzonych na waloryzowanym terenie wykazano 4

gatunki motyli w Polsce objętych ochroną prawną. Modraszek arion (Maculinea arion) jest

pod ochroną ścisłą czynną, czerwończyk nieparek (Lycaena dispar) pod ochroną ścisłą, mod-

raszek alkon (Maculinea alcon) i modraszek Rebela (Maculinea rebeli) pod ochroną częścio-

wą. Gatunki wpisane do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt: czerwończyk nieparek ja-

ko gatunek niższego ryzyka (LR), modraszek alkon jako gatunek wysokiego ryzyka narażony

na wyginięcie ze względu na postępujący spadek populacyjny (VU) i modraszek arion jako

gatunek bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożony wyginięciem w skali kraju ze względu na

małą populację (EN).


201


Tabela 2.18

Lista motyli wykazanych na inwentaryzowanym terenie.


prawna

Czerwona

Księga

Zwierząt

1 Coenonympha arcania Strzępotek perełkowiec - -

2 Gonepteryx rhamni Listkowiec cytrynek - -

3 Inachis io Rusałka pawik - -

4 Lycaena dispar Czerwończyk nieparek X X

5 Lysandra bellargus Modraszek adonis - -

6 Maculinea alcon Modraszek alkon Xcz X

7 Maculinea arion Modraszek arion X* X

8 Maculinea rebeli Modraszek Rebela Xcz -

9 Ochlodes venatus Karłątek kniejnik - -

10 Pieris brassicae Bielinek kapustnik - -

11 Polyommatus icarus Modraszek ikar - -

12 Siona lineata Dyblik liniaczek - -

13 Vanessa atalanta Rusałka admirał - -

14 Zygaena filipendulae Kraśnik sześcioplamek - -

X*-pod ścisłą ochroną czynną




Ślimaki

Podczas badań terenowych przeprowadzonych na waloryzowanym terenie wykazano

1 gatunek ślimaka objętego w ochroną częściową: ślimak winniczek (Helix pomatia). W Roz-

porządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunko-


202


wej zwierząt w województwie śląskim zezwolono na pozyskiwanie osobników o średnicy

muszli nie mniejszej niż 31 mm, przez 30 dni łącznie w danym roku, w okresie od dnia 20

kwietnia do dnia 31 maja.

Tabela 2.19

Lista mięczaków wykazanych na inwentaryzowanym terenie.


prawna

Czerwona

Księga

zwierząt

1. Arion rufus Ślinik wielki - -

2. Cepaea nemoralis Wstężyk gajowy - -

3. Helix pomatia Ślimak winniczek Xcz -




Ryby

Podczas badań terenowych nie wykazano gatunków ryb chronionych.

Tabela 2.20

Lista ryb wykazanych na inwentaryzowanym terenie.


prawna

Czer-

wona

księga

zwierząt

1 Abramis brama Leszcz - -

2 Anguilla anguilla Węgorz europejski - -

3 Carassius carassius Karaś pospolity - -

4 Ctenopharyngodon idella Amur biały - -

5 Cyprinus carpio Karp - -


203


6 Esox lucius Szczupak pospolity - -

7 Gobio gobio Kiełb pospolity - -

8 Perca fluviatilis Okoń pospolity - -

9 Rutilus rutilus Płoć - -

10 Sander lucioperca Sandacz pospolity - -

11 Scardinius erythrophthalmus Wzdręga - -

12 Silurus glanis Sum pospolity - -

13 Tinca tinca Lin - -




Płazy i Gady

Na terenie obszaru inwentaryzacji wykazano 5 gatunków gadów oraz 9 płazów.

Wszystkie podlegają ochronie prawnej na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska

z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Podczas

inwentaryzacji wykazano takie gatunki jak:

Płazy

kumak nizinny (Bombina bombina),

ropucha szara (Bufo bufo),

ropucha zielona (Bufotes viridi),

rzekotka drzewna (Hyla arboreta),

traszka grzebieniasta (Triturus cristatus),

traszka zwyczajna (Triturus vulgaris),

żaba jeziorkowa (Rana lessonae),

żaba śmieszka (Rana ridibunda),

żaba trawna (Rana temporaria).


204


Gady

jaszczurka zwinka (Lacerta agilis),

jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara),

padalec zwyczajny (Anguis fragilis),

zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix),

żmija zygzakowata (Vipera Berus).

Stanowisko występowania płazów i gadów na waloryzowanym obszarze opisano w tabeli

nr 2.21. Zasadniczo obszary zabudowy miejskiej jak i zabudowane tereny przemysłowe nie

stanowią siedlisk płazów. Siedlisko lądowe dla płazów stanowić natomiast mogą ogrody

działkowe.

Największe znaczenie dla płazów mają jednak zbiorniki wodne, stanowiące ich miejsce

rozrodu. Ich obecność jest niezbędna do funkcjonowania tej gromady kręgowców. Drugim

warunkiem występowania płazów jest obecność odpowiedniego siedliska lądowego

połączonego z miejscem rozrodu. Płazy muszą na nich mieć możliwość ukrycia się,

żerowania, jak i zimowania (poza trzema gatunkami zimującymi w wodzie). Właściwe

warunki w obu typach siedlisk umożliwiają występowanie płazów.

Należy mieć na uwadze, iż płazy stanowią najbardziej zagrożoną wyginięciem gromadę

kręgowców. Na wymieranie płazów wpływ mają: niszczenie i przekształcanie siedlisk (w tym

miejsc rozrodu oraz zmiany stosunków wodnych), ruch kołowy, zanieczyszczenia

środowiska, chemizacja i mechanizacja rolnictwa, prace związane z utrzymaniem zieleni.

Wszystkie te czynniki stwierdzono na przedmiotowym obszarze. Zagrożenie dla płazów

stanowią również infekcje grzybicze (chytridiomykoza) (Sołtysiak M., Kokoszka K., 2013).

Na mapie w załączniku 7 zaznaczono miejsca rozrodu i występowania gadów oraz

płazów.


205


Tabela 2.21

Stanowiska występowania płazów i gadów na inwentaryzowanym terenie.

Nr

stanowiska

Obszar występowania Wykazane gatunki

1 Stanowisko między autostradą A4, a

granicą administracyjną Mysłowic i

Jaworzna.

jaszczurka zwinka (Lacerta agilis)

żaba trawna (Rana temporaria)

żaba jeziorkowa (Rana lessonae)

rzekotka drzewna (Hyla arboreta)

ropucha szara (Bufo bufo)

ropucha zielona (Bufo viridis)

2 Stanowisko na obszarze Zalewu Łęg. zaskroniec (Natrix natrix)

padalec zwyczajny (Anguis fragilis)


jaszczurka żyworodna (Zootoca vivipara)




traszka zwyczajna (Triturus vulgaris)

3 Stanowisko między ul. Białobrzeską,

a Cmentarną w Mysłowicach.






4 Stanowisko stawu przy Trangórze. jaszczurka zwinka (Lacerta agilis)



żaba śmieszka (Rana ridibunda)


kumak nizinny (Bombina bombina)


traszka grzebieniasta (Triturus cristatus)



206


5 Stanowisko – Projektowany użytek

ekologiczny „Kumaki”.








traszka grzebieniasta (Triturus cristatus)


6 Stanowisko między ul. Stadionową a

ul. Oświęcimską.







7 Stanowisko wzdłuż Rówu Kosztow-

skiego – lewy dopływ Przemszy.

żmija zygzakowata (Vipera Berus)

zaskroniec (Natrix natrix)






8 Stanowisko wzdłuż rzeki Przemszy

(lewy dopływ Przyrwa, prawy do-

pływ Biała Przemsza).

żmija zygzakowata (Vipera Berus)

zaskroniec (Natrix natrix)






9 Stanowisko okolic stawu w Brzęcz-

kowicach.




żaba śmieszka (Rana ridibun


207


Tabela 2.22

Gady chronione wykazane na inwentaryzowanym terenie.

Nr Nazwa łacińska Nazwa polska

Ochrona gatunkowa

ga

tun

ek w

ym

ien

ion

y w

za-

łącz

nik

u I

I D

yre

kty

wy

Sie

dli

sko

wej

ga

tun

ek w

ym

ien

ion

y w

za-

łącz

nik

u I

V D

yre

kty

wy

Sie

dli

sko

wej

ga

tun

ek w

ym

ien

ion

y w

za-

łącz

nik

u I

I k

on

wen

cji

Boń

-

skie

j

ga

tun

ek o

bję

ty o

chro

ną

pra

wn

ą w

Po

lsce

ga

tun

ek w

ym

ien

ion

y w

Po

lsk

iej

Cze

rwo

nej

Ksi

ę-

dze

Zw

ierz

ąt

1 Anguis fragilis Padalec zwyczajny - - - Xcz -

2 Lacerta agilis Jaszczurka zwinka - + - Xcz -

3 Natrix natrix Zaskroniec

zwyczajny

- - - Xcz -

4 Vipera Berus Żmija

zygzakowata

- - - Xcz -

5 Zootoca vivipara Jaszczurka

żyworodna

- - - Xcz -

+ - gatunek zanjdujący się danym dokumencie, załączniku






208


Tabela 2.23

Płazy chronione wykazane na inwentaryzowanym terenie.


Ochrona gatunkowa

ga

tun

ek w

ym

ien

ion

y w

załą

czn

iku

II

Dy

rek

tyw

y

Sie

dli

sko

wej

ga

tun

ek w

ym

ien

ion

y w

załą

czn

iku

IV

Dy

rek

tyw

y

Sie

dli

sko

wej

ga

tun

ek w

ym

ien

ion

y w

załą

czn

iku

II

ko

nw

encj

i

Bo

ńsk

iej

ga

tun

ek o

bję

ty o

chro

ną

pra

wn

ą w

Po

lsce

ga

tun

ek w

ym

ien

ion

y w

Po

lsk

iej

Cze

rwo

nej

Ksi

ę-

dze

Zw

ierz

ąt

1 Bombina bombina Kumak nizinny + + - X* -

2 Bufo bufo Ropucha szara - - - Xcz -

3 Bufo viridi Ropucha zielona - + - X -

4 Hyla arboreta Rzekotka drzewna - + - X* -

5 Rana lessonae

Camerano

Żaba jeziorkowa - + - Xcz -

6 Rana ridibunda Żaba śmieszka - - - Xcz -

7 Rana temporaria Żaba trawna - - - Xcz -

8 Triturus cristatus Traszka

grzebieniasta

+ + - X* +

9 Triturus vulgaris Traszka zwyczajna - - - Xcz -






Ptaki

Według generalnej klasyfikacji systemu wędrówek ptaków wodnobłotnych w Eurazji,

Polska znajduje się w obrębie dwóch wielkich szlaków przelotu – wschodnio atlantyckiego

oraz śródziemnomorsko – czarnomorskiego, które zasięgiem swym obejmuje całą Europę,

znaczną cześć Afryki, łącznie z całym zachodnim wybrzeżem tego kontynentu oraz znaczną

część Arktyki północno- amerykańskiej (Gromadzki, 2005).


209


Badany teren w swej przeważającej części charakteryzuje się sprzyjającymi warunkami

bytowania oraz lęgu awifauny. Rozległe agrocenozy są środowiskiem sprzyjającym ptakom.

Występujące pośród nich cieki wodne, stawy, płaty lasu, zadrzewienia śródpolne – czyż nie są

dla ptaków obszarami o szczególnym znaczeniu, a w ich otoczeniu zdecydowanie wzrasta

różnorodność gatunków. Obecność szpalerów drzew wzdłuż linii dróg oraz cieków wodnych

decyduje o większej bioróżnorodności gatunkowej.

Podczas inwentaryzacji wykazano 4 gatunki ptaków chronionych na mocy załącznika I

Dyrektywy Ptasiej: bocian biały (Ciconia ciconia), bocian czarny (Ciconia nigra), zimorodek

zwyczajny (Alcedo atthis) i dzięcioł duży (Dendrocopos major).

Tabela 2.24

Lista ptaków zinwentaryzowanych na inwentaryzowanym terenie


prawna

Dyrektywa

ptasia

załącznik I

Dyrektywa

ptasia

załącznik

II

1 Acrocephalus

arundinaceus Trzciniak X - -

2 Actitis hypoleucos Brodzic piskliwy X - -

3 Alauda arvensis Skowronek polny X - X

4 Alcedo atthis Zimorodek zwyczajny X X -

5 Anas platyrhynchos Kaczka krzyżówka - - X

6 Apus apus Jerzyk X* - -

7 Charadrius dubius Sieweczka rzeczna X - -

8 Ciconia ciconia Bocian biały X* X -

9 Ciconia nigra Bocian czarny X* X -

10 Columba palumbus Gołąb grzywacz - - X

11 Coturnix coturnix Przepiórka zwyczajna X - X

12 Cygnus olor Łabędź niemy X - X

13 Delichon urbicum Jaskółka oknówka X - -

14 Dendrocopos ma-

jor Dzięcioł duży X X -

15 Dendrocopos mi-

nor Dzięciołek X - -

16 Emberiza calandra Potrzeszcz X - -


210


17 Emberiza schoeni-

clus Potrzos X - -

18 Falco tinnunculus Pustułka X* - -

19 Gallinago gal-

linago Bekas kszyk X - X

20 Gallinula chloro-

pus Kokoszka wodna X - X

21 Garrulus glandari-

us Sójka zwyczajna X - X

22 Hirundo rustica Jaskółka dymówka X - -

23 Larus canus Mewa sina X* - X

24 Lophophanes cris-

tatus Sikorka czubatka X - -

25 Motacilla flava Pliszka żółta X - -

26 Parus major Sikorka bogatka X - -

27 Phasianus colchi-

cus Bażant zwyczajny - - X

28 Phoenicurus

ochruros Kopciuszek X - -

29 Picus viridis Dzięcioł zielony X* - -

30 Podiceps cristatus Perkoz dwuczupy X - -

31 Saxicola rubetra Pokląskwa X - -

32 Sitta europaea Kowalik zwyczajny X - -

33 Streptopelia

decaocto Sierpówka X - X

34 Turdus merula Kos X - X

35 Vanellus vanellus Czajka zwyczajna X* - X


X-gatunki pod ochroną ścisłą lub gatunki wymienione w Dyrektywie Ptasiej w załączniku I i II

Xcz-gatunki pod ochroną częściową



211


Tabela 2.25

Lista ptaków chronionych na mocy Załącznika I Dyrektywy Ptasiej wykaznych na in-

wentaryzowanym terenie.

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Kod

1 Zimorodek zwyczajny Alcedo atthis A229

2 Bocian biały Ciconia ciconia A031

3 Bocian czarny Ciconia nigra A030

4 Dzięcioł duży Dendrocopos major A237

Tabela 2.26

Lista ptaków chronionych niewymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej wykaza-

nych na inwentaryzowanym terenie.

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Kod

1. Trzciniak Acrocephalus arundina-

ceus A298

2. Brodzic piskliwy Actitis hypoleucos A168

3. Skowronek polny Alauda arvensis A247

4. Kaczka krzyżówka Anas platyrhynchos A053

5. Jerzyk Apus apus A226

6. Sieweczka rzeczna Charadrius dubius A136

7. Gołąb grzywacz Columba palumbus A208

8. Przepiórka zwyczajna Coturnix coturnix A113

9. Łabędź niemy Cygnus olor A036

10. Jaskółka oknówka Delichon urbicum A253

11. Dzięciołek Dendrocopos minor A240

12. Potrzeszcz Emberiza calandra A383

13. Potrzos Emberiza schoeniclus A381

14. Pustułka Falco tinnunculus A096


212


15. Bekas kszyk Gallinago gallinago A153

16. Kokoszka wodna Gallinula chloropus A123

17. Sójka zwyczajna Garrulus glandarius A342

18. Jaskółka dymówka Hirundo rustica A251

19. Mewa pospolita Larus canus A182

20. Sikorka czubatka Lophophanes cristatus A327

21. Pliszka żółta Motacilla flava A260

22. Sikorka bogatka Parus major A330

23. Bażant zwyczajny Phasianus colchicus A115

24. Kopciuszek Phoenicurus ochruros A273

25. Dzięcioł zielony Picus viridis A235

26. Perkoz dwuczupy Podiceps cristatus A005

27. Pokląskwa Saxicola rubetra A275

28. Kowalik zwyczajny Sitta europaea A332

29. Sierpówka Streptopelia decaocto A209

30. Kos Turdus merula A283

31. Czajka zwyczajna Vanellus vanellus A142

Ssaki

Na obszarze Mysłowic faunę reprezentują głównie gatunki przystosowane do życia

w środowisku przyrodniczym silnie przekształconym przez człowieka.

Wśród zwierząt związanych z ekosystemami leśnymi dominują sarny (Capreolus ca-

preolus), dziki (Sus scrofa), jelenie europejskie (Cercus elaphus), kuny leśne (Martes martes),

myszy leśne (Apodemus flavicollis).

Podczas inwentaryzacji stwierdzono 3 gatunki ssaków chronionych: jeż wschodni

(Erinaceus raumanicus), wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris), ryjówka aksamitna (Sorex

araneus).


213


Tabela 2.27

Lista ssaków wykazanych na inwentaryzowanym terenie.

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Ochrona

prawna

Czerwona

Księga

zwierząt

1. Mysz leśna Apodemus flavicollis - -

2. Sarna Capreolus capreolus - -

3. Jeleń europejski Cercus elaphus - -

4. Jeż wschodni Erinaceus raumanicus Xcz -

5. Zając szarak Lepus europaeus - -

6. Kuna leśna Martes martes - -

7. Wiewiórka pospolita Sciurus vulgaris Xcz -

8. Ryjówka aksamitna Sorex araneus Xcz -

9. Dzik Sus scrofa - -

10. Lis Vulpes vulpes - -




Nietoperze

W czasie prowadzonych badań terenowych stwierdzono łącznie 9 gatunków nietope-

rzy. Wykazano 3 stanowiska występowania nietoperzy (mapa w załączniku 8).

1. Nocek duży Myotis myotis

Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową, wymieniony w Załączniku II (ga-

tunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, których ochrona wyma-

ga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony) i IV (gatunki będące przedmiotem zaintere-

sowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Siedliskowej


214


Unii Europejskiej, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzi-

kich zwierząt (Konwencji Bońskiej).

Jest jednym z największych gatunków nietoperzy. W Polsce występuje licznie w po-

łudniowej i środkowej części kraju, natomiast z północnej części znane są nieliczne obserwa-

cje. Jego letnimi kryjówkami są najczęściej strychy, rzadziej osobniki tego gatunku można

spotkać także w dużych podziemiach oraz - sporadycznie - w skrzynkach lęgowych. Kolonie

rozrodcze są bardzo duże, w latach pięćdziesiątych XX w. sięgały kilku tysięcy samic. Jednak

w ostatnich pięćdziesięciu latach liczebność tego gatunku spadła i obecnie wielkość kolonii

rzadko przekracza 500 osobników. Nietoperze te najczęściej nie kryją się w szczelinach, lecz

wiszą na ścianach strychu. Kryjówki zimowe od letnich najczęściej znajdują się w odległości

50-100 km, chociaż stwierdzono przeloty pomiędzy nimi na odległości przekraczające

250 km. Odżywia się dużymi owadami nielatającymi, głównie biegającymi po ziemi chrząsz-

czami z rodziny biegaczowatych. Wskazuje to na odmienny niż u innych nietoperzy sposób

polowania - nocki duże latają nisko i chwytają biegające po ziemi duże owady.

2. Nocek rudy Myotis daubentonii

Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową. Wymieniony w Załączniku IV (ga-

tunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej

ochrony) Dyrektywy Rady EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny

i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwie-

rząt (Konwencji Bońskiej).

Jest nietoperzem średniej wielkości. W Polsce stwierdzony w całym kraju. Jest bardzo

silnie związany ze zbiornikami wodnymi, nad którymi poluje, oraz z zadrzewieniami, gdzie

znajduje także ukrycia. Latem dzień spędza w dziuplach, rzadziej w skrzynkach, sporadycznie

pojedyncze osobniki spotykane są na strychach. Jego wędrówki sezonowe nie są duże. Odży-

wia się głównie muchówkami z rodziny ochotkowatych, na które poluje tuż nad powierzchnią

wody. Przeloty pomiędzy kryjówkami zimowymi a koloniami rozrodczymi zazwyczaj wyno-

szą ok. 150 km. Do miejsc swarmingu zazwyczaj przylatują z odległości ok. 30 km.

3. Mroczek posrebrzany Vespertilio murinus

Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową, umieszczony w „Polskiej Czerwonej

Księdze Zwierząt”. Wymieniony w Załączniku IV (gatunki będące przedmiotem zaintereso-

wania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Rady EWG


215


w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, a także w Załączniku II

Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencji Bońskiej).

Jest nietoperzem średniej wielkości. Występuje na terenie całego kraju, jednak bardzo

nierównomiernie. Biologia tego gatunku poznana jest bardzo słabo. Poluje nad zbiornikami

wodnymi, otwartymi terenami rolniczymi, łąkami i budynkami wiejskimi. Jesienią oblatuje

lampy uliczne. Odżywia się muchówkami (głównie komarami i ochotkami), motylami, chru-

ścikami i innymi owadami latającymi nocą, preferując owady odbywające rójkę nad wodą.

Jesienią (wrzesień, październik i listopad) samce odbywają loty godowe charakteryzujące się

głosami osiągalnymi dla ucha człowieka. Ich odgłosy przypominają ćwierkanie ptaków. To-

kują w pobliżu budynków. Letnie kolonie (rozrodcze oraz kwatery samców) spotykano

w budynkach. Ich liczebność czasami przekracza 100 osobników. Osobniki tego gatunku mo-

gą tworzyć kolonie mieszane z karlikami. Zimą stwierdzany głównie w budynkach.

Należy do gatunków wykonujących regularne przeloty między miejscami rozrodu

i zimowania. Zimę spędza w zachodniej i południowej Europie. Najdalszy odnotowany prze-

lot wyniósł 1787 km z Rosji do Francji. Najczęściej przez nasz kraj przelatują osobniki

z krajów nadbałtyckich do Austrii. W ostatnich latach stwierdzane są w Polsce coraz liczniej-

sze przypadki stwierdzania tego gatunku późną jesienią i zimą, zwłaszcza w dużych miastach,

gdzie hibernujące lub aktywne mroczki posrebrzane znajdowane są najczęściej

w wysokich budynkach. Świadczy to o tym, że część osobników może zimować w kraju.

4. Mroczek późny Eptesicus serotinus






Jest jednym z największych krajowych gatunków nietoperzy. Występuje pospolicie w

całym kraju. Na terenach zabudowanych jest najliczniejszym gatunkiem nietoperza. Letnimi

kryjówkami są najczęściej budynki, przy czym osobniki najczęściej kryją się w szczelinach.

Z tego powodu ustalenie wielkości kolonii jest bardzo trudne i jedyną skuteczną metodą jest

liczenie nietoperzy wylatujących wieczorem z kryjówki. Liczebność kolonii rozrodczych

rzadko przekracza 100 samic. Pojedyncze osobniki spotkać można w innych typach kryjówek,

np. w skrzynkach dla ptaków. Jest to gatunek raczej osiadły. Jego pożywienie stanowią za-


216


równo duże owady (chrząszcze, motyle) jak i drobne komary lub ochotki. Często poluje nad

wodami oraz w pobliżu lamp ulicznych.

5. Karlik malutki Pipistrellus pipistrellus






Wraz z bliźniaczym gatunkiem – karlikiem drobnym Pipistrellus pygmaeus jest naj-

mniejszym z krajowych gatunków nietoperzy. W Polsce rozmieszczony jest bardzo nieregu-

larnie. Rozmnaża się powszechnie w północnej i zachodniej części kraju. Z innych rejonów

doniesienia o rozrodzie są nieliczne lub ich brak. Letnie kolonie samic spotykano w budyn-

kach (także nowo wybudowanych) i ambonach myśliwskich. Istotne jest otoczenie takiej kry-

jówki: karliki malutkie zasiedlają przede wszystkim te, w pobliżu których rosną zadrzewienia.

Rzadziej w tym okresie zajmuje dziuple, skrzynki lęgowe lub szczeliny pod mostami. Często

osobniki tego gatunku tworzą kolonie mieszane z karlikiem większym. Poluje najczęściej

w pobliżu zbiorników wodnych oraz nad rzekami. Wykazuje większe przywiązanie do sie-

dlisk synantropijnych niż karlik drobny. Częściej też występuje w miastach i parkach. Zimą

w Polsce spotykane są coraz częściej w podziemiach lub w nadziemnych częściach budyn-

ków, położonych również w różnych środowiskach.

Gatunek osiadły, odbywa sezonowe przeloty między kryjówkami letnimi i zimowymi

na odległość do 20 km. W okresie rozrodczym kryjówki zmieniają w obrębie do 15 km. Do

miejsc swarmingu zazwyczaj pokonują dystans poniżej 25 km.

6. Karlik drobny Pipistrellus pygmaeus






Wraz z bliźniaczym gatunkiem – karlikiem malutkim Pipistrellus pipistrellus jest

najmniejszym z krajowych gatunków nietoperzy. W Polsce rozmieszczony jest bardzo niere-

gularnie na terenie całego kraju. Wydaje się być bardziej związany ze środowiskiem wodnym


217


od karlika malutkiego. Z uwagi na fakt, że jest rozpoznawany dopiero od kilku lat, jego bio-

logia w Polsce poznana jest bardzo słabo. Osobniki tego gatunku dość często obserwowane są

w dziuplach, ambonach myśliwskich i skrzynkach. Zajmuje przede wszystkim te kryjówki,

które znajdują się w bezpośrednim otoczeniu terenu podmokłego, cieku lub innego zbiornika

wodnego. Poluje najczęściej w pobliżu zbiorników wodnych oraz nad rzekami. Przemiesz-

czanie się i migracja tego gatunku nie są jeszcze zbadane.

7. Karlik większy Pipistrellus nathusii






Jest nietoperzem nieco większym od karlika malutkiego. W Polsce rozmieszczony jest

bardzo nieregularnie. Rozmnaża się powszechnie w północno-wschodniej i wschodniej części

kraju, gdzie miejscami należy do gatunków dominujących. Z innych rejonów doniesienia

o rozrodzie są nieliczne lub brak ich wcale. Karlik większy podejmuje sezonowe wędrówki -

stwierdzono u niego najdłuższy wśród europejskich gatunków przelot - ponad 2000 km. Ko-

lonie rozrodcze spotykano w budynkach, skrzynkach lęgowych, ambonach myśliwskich

i w dziuplach. Często osobniki tego gatunku tworzą kolonie mieszane z karlikiem malutkim.

Kryjówki opuszcza zaraz po zachodzie słońca. Poluje na drobne owady, chwytając je w locie

zazwyczaj w pobliżu drzew rosnących nad zbiornikami wodnymi i w pobliżu terenów pod-

mokłych, a także na skrajach lasów i drogach leśnych.

8. Borowiec wielki Nyctalus noctula






Jest jednym z największych krajowych gatunków nietoperzy. Występuje pospolicie na

terenie całego kraju. Kryjówkami borowców wielkich są dziuple. Kolonie rozrodcze są duże,

czasami grupują ponad 100 dorosłych samic. Często osobniki tego gatunku tworzą kolonie

mieszane z borowiaczkiem. Wylatuje wcześnie, często jeszcze przed zachodem słońca. Od-


218


żywia się bardzo różnorodnym pokarmem - począwszy od drobnych muchówek z rodziny

ochotkowatych, do dużych chrząszczy. Zawsze chwyta ofiary w locie, preferując ofiary od-

bywające rójkę nad wodą. Jest typowym gatunkiem migrującym, który od początku września

do późnej jesieni wędruje przez nasz kraj w kierunku południowo-zachodnim kontynentu,

a od połowy marca do połowy kwietnia w przeciwnym, północno-wschodnim kierunku. Prze-

loty są zazwyczaj krótsze niż 1000 km, najdłuższy wynosił 1546 km.

9. Mopek Barbastella barbastellus

Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową, umieszczony w „Polskiej Czerwonej

Księdze Zwierząt”. Wymieniony w Załączniku II (gatunki będące przedmiotem zaintereso-

wania Wspólnoty Europejskiej, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów

ochrony) i IV (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które

wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej, a także w Załączniku

II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencji Bońskiej).

Jest nietoperzem średniej wielkości. Występuje na terenie całego kraju. Gatunek silnie

związany z lasami. Poluje w lasach i wzdłuż obrzeży leśnych, rzadziej w ogrodach i zakrze-

wieniach. Odżywia się prawie wyłącznie małymi motylami, rzadziej muchówkami i małymi

chrząszczami. Pełni ważną rolę w gospodarce leśnej, eliminując wiele gatunków owadów

wpływających niekorzystnie na kondycję drzewostanów. Jego letnimi kryjówkami są dziuple

lub ich sztuczne odpowiedniki (budki lęgowe) oraz budynki. Kolonie rozrodcze znajdowane

były także za okiennicami. Poza Polską mopki obserwowano za płatami odstającej kory sta-

rych drzew, skrzynkach dla ptaków i w budynkach za parapetami i elewacjami. Letnie obser-

wacje kolonii z Polski są rzadkie. Zimę spędza w kryjówkach chłodnych, w których tempera-

tura może spadać nawet poniżej 0oC.

Jest to gatunek osiadły, terytoria łowieckie zazwyczaj są położone w pobliżu kryjówki,

w odległości do 4,5 km. Kolonie rozrodcze znajdują się zazwyczaj do 40 km od zimowisk.


219


Tabela 2.28

Nietoperze chronione wykazane na inwentaryzowanym terenie.


Ochrona gatunkowa

Ga

tun

ek w

ym

ien

ion

y w

załą

czn

iku

II

Dy

rek

tyw

y

Sie

dli

sko

wej

Ga

tun

ek w

ym

ien

ion

y w

załą

czn

iku

IV

Dy

rek

tyw

y

Sie

dli

sko

wej

Ga

tun

ek w

ym

ien

ion

y w

załą

czn

iku

II

ko

nw

encj

i

Bo

ńsk

iej

Ga

tun

ek o

bję

ty o

chro

ną

pra

wn

ą w

Po

lsce

Ga

tun

ek w

ym

ien

ion

y w

Po

lsk

iej

Cze

rwo

nej

Ksi

ę-

dze

Zw

ierz

ąt

1 Barbastella bar-

bastellus

Mopek + + + X* +

2 Eptesicus serotinus Mroczek późny + + X*

3 Myotis daubentonii Nocek rudy + + X*

4 Myotis myotis Nocek duży + + + X*

5 Nyctalus noctula Borowiec wielki + + X*

6 Pipistrellus

nathusii

Karlik większy + + X*

7 Pipistrellus pipi-

strellus

Karlik malutki + + X*

8 Pipistrellus pyg-

maeus

Karlik drobny + + X*

9 Vespertilio

murinus

Mroczek

posrebrzany

+ + X* +







220


3. OPIS ISTNIEJĄCYCH W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM

ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA

ZABYTKÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW

O OCHRONIE ZABYTKÓW I OPIECE NAD ZABYTKAMI

Zabytki stanowią ważny element krajobrazu kulturowego, a oprócz tego są dziedzic-

twem historycznym, którego ochrona jest gwarantowana przepisami prawa. W myśl tych

przepisów, zabytkiem jest każdy obiekt ruchomy lub nieruchomy, dawny lub współczesny,

mający znaczenie ze względu na wartość historyczną, naukową lub artystyczną. Celem

ochrony dóbr kultury jest ich zachowanie, należyte utrzymanie oraz społecznie celowe wyko-

rzystanie i udostępnianie do celów naukowych, dydaktycznych i wychowawczych, tak aby

służyły nauce i popularyzacji wiedzy, stanowiły trwały element życia społecznego.

Według informacji zawartych w opracowaniu „Studium uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania przestrzennego mista Mysłowice” na terenie Mysłowic znajdują się zabyt-

ki wpisane do rejestru zabytków (nieruchomych – „A” i ruchomych „B”) województwa ślą-

skiego. Żaden z tych zabytków nie znajduje się na planowanym Terenie Górniczym „Brze-

zinka 3”.

Na planowanym terenie górniczym leżącym w granicach miasta Mysłowice zidentyfi-

kowano następujące obszary potencjalnego występowania zabytków archeologicznych:

Brzezinka - ślad osadnictwa; osada; XIV – XV, okres późnośredniowieczny; XVII –

XVIII, okres nowożytny,


XVIII, okres nowożytny,


XVIII, okres nowożytny.

Stanowiska te znajdują się na gruntach prywatnych.

Na terenie leżącym w garnicach miast Jaworzno i Sosnowiec obejmującym planowany

teren górniczy nie ma obiektów podlegających ochronie na podstawie przepisów o ochronie

zabytków i opiece nad zabytkami.


221


4. OPIS PRZEWIDYWANYCH SKUTKÓW DLA ŚRODOWISKA W PRZYPADKU NIEPODEJMOWANIA INWESTYCJI

Wariant niepodejmowania eksploatacji na obecnym etapie może być realizowany

w przypadku szczególnie trudnych warunków geologiczno-górniczych złoża lub sprzeciwu

społeczeństwa związanego z możliwym utrudnieniem warunków życia na terenie prowadzo-

nej eksploatacji. Kopalnia nie ma wpływu na warunki geologiczno-górnicze złoża, co ograni-

cza możliwości jej interwencji w celu zapobieżenia niepodejmowania inwestycji. Natomiast

w przypadku sprzeciwu społecznego, przekonanie ludności zamieszkującej na terenie oddzia-

ływania projektowanej eksploatacji, musi być wykonywane poprzez konsultacje społeczne na

każdym etapie prowadzenia procesu decyzyjnego.

Wariant niepodejmowania decyzji nie skutkuje dodatkowymi zmianami w środowi-

sku.

Należy jednak podkreślić, że zamierzone przedsięwzięcie inwestycyjne w części tech-

nologicznej (Zakład Główny) zlokalizowane jest na terenie przemysłowym użytkowanym

dotychczas przez firmę Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka”. W planach Inwestora przewi-

dywane jest wykorzystanie (po modernizacji) istniejącej infrastruktury technicznej dla potrzeb

projektowanego przedsięwzięcia. Obecny stan terenu przeznaczonego pod planowane przed-

sięwzięcie przedstawiono w załączniku na mapie satelitarnej. Pozostawienie terenu poprze-

mysłowego w stanie istniejącym, może się wiązać z niekontrolowaną emisją zanieczyszczeń

do środowiska. W przypadku niepodejmowania realizacji planowanej inwestycji, analizowany

teren wymagał będzie intensywnych prac rewitalizacyjnych. Aktualnie brak jest alternatyw-

nych rozwiązań (planów) związanych z zagospodarowaniem analizowanego terenu.


222


5. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM WARIANTU

PROPONOWANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ORAZ

RACJONALNEGO WARIANTU ALTERNATYWNEGO I WARIANTU

NAJKORZYSTNIEJSZEGO DLA ŚRODOWISKA,

WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU

5.1. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW


miennego ze złoża „Brzezinka 3”. W południowo-wschodniej części projektowanego Obszaru

Górniczego „Brzezinka 3” zostanie zlokalizowany Zakład Górniczy, na terenie którego znajdą

się powierzchniowe obiekty kiubaturowe oraz wpotrzebna do działalności zakładu infrastruk-

tura liniowa zarówno powierzchniowa jak i podziemna. Powierzchnia ZG wynosić będzie ok.

0,1 km2. Jedynie w obrębie ZG będą prowadzone jakiekolwiek prace powierzchniowe, w po-

zostałej części OG będą jedynie prowadzone roboty górnicze na znacznej głębokości, poniżej

700 m.

Rozpatrzono trzy warianty eksploatacji górniczej złoża „Brzezinka 3”. W każdym

z nich przedmiotem eksploatacji jest pokład 510 na prawie całym obszarze złoża (poza bardzo

małym fragmentem w części północnej). Zakres eksploatacji przedstawiono na mapie pokła-

dowej, stanowiącej załącznik 10. Pokład 510 zalega w obszarze górniczym „Brzezinka 3” na

głębokości od 730 m w części północnej do 1050 m w części południowo - wschodniej. Za-

planowano wybieranie warstwy przystropowej chodnikami na wysokość 5 m, z zastosowa-

niem podsadzki hydraulicznej. Obudowę chodników będzie stanowić obudowa kotwowa

a w czasie wybierania pasów zostaną wprowadzone sekcje obudowy zmechanizowanej.

Harmonogram robót przedstawia się następująco:

– roboty udostępniające – lata 2017 - 2019,

– roboty przygotowawcze i eksploatacyjne – lata 2019 – połowa roku 2049.


223


Rys. 20. Schemat eksploatacji projektowanej w złożu „Brzezinka 3” z harmonogramem


224


Eksploatacja górnicza będzie prowadzona w latach 2021 – 2049, według harmono-

gramu, który przedstawiono na szkicu parcel (rys. 20). Daty podano z dokładnością do 1 dnia,

co wynika z konieczności przyjęcia takich terminów w obliczeniach, m.in. deformacji po-

wierzchni. Jednak dla prognozy wpływów eksploatacji górniczej znaczenie ma kolejność

i kierunek wybierania poszczególnych parcel, a nie tak ścisłe określenie czasu. Zatem daty

zamieszczone na rysunku 20 należy przyjmować do pewnego stopnia jako umowne.

Sposób eksploatacji jest uwarunkowany budową złoża oraz występującymi w nim

zagrożeniami. Wszystkie warianty projektowanej eksploatacji górniczej opracowano mając na

uwadze bezpieczeństwo załogi, maksymalne wykorzystanie złoża oraz warunki ochrony

powierzchni.

W granicach projektowanego obszaru górniczego, podstawowymi obiektami niezwiąza-

nymi z ruchem zakładu górniczego ograniczającymi możliwości eksploatacyjne, są:

– autostrada A4,

– droga krajowa S1,

– linia kolejowa nr 138 Katowice - Oświęcim,

– linia kolejowa nr 134 Jaworzno Szczakowa - Mysłowice,

– linia kolejowa nr 180 Dorota - Mysłowice Brzezinka,

– linie kolei piaskowych CTL „Maczki Bór”

– baza logistyczna Panattoni Park Mysłowice,

– obiekty Medicare przy ul Białobrzeskiej,

– osiedle Powstańców Śląskich w Mysłowicach,

– zabudowa dzielnic Brzezinka i Kosztowy miasta Mysłowice.

Dla większości spośród wymienionych obiektów nie przewiduje się utworzenie filarów

ochronnych, w obrębie których obowiązywałoby ograniczenie prowadzenia eksploatacji gór-

niczej. Takiego rozwiązania nie można wykluczyć w przypadku obiektów Panattoni Park My-

słowice oraz Medicare. Biorąc pod uwagę ich rozmiary i funkcje oraz fakt, że zostały zapro-

jektowane bez uwzględnienia prognozowanych wpływów eksploatacji górniczej, przed opra-

cowaniem projektu eksploatacji niezbędne będzie wykonanie szczegółowej ekspertyzy górni-

czo - budowlanej. Jej celem powinno być określenie możliwości i warunków eksploatacji

górniczej a w szczególności zakresu niezbędnych prac i działań z zakresu profilaktyki budow-

lanej. Ocena ekspertów jest konieczna w każdym z rozpatrzonych w tym rozdziale wariantów


225


eksploatacji, ponieważ wymagania technologiczne działalności prowadzonej w tych obiektach

mogą wykluczać nawet niewielkie przemieszczenia i deformacje ich konstrukcji lub urządzeń

z nimi związanych. Natomiast nie można przed tymi badaniami wykluczyć możliwości eks-

ploatacji górniczej przy zachowaniu odpowiednich warunków jej prowadzenia i ewentualnie

po przystosowaniu obiektów do przenoszenia deformacji podłoża.

Należy zaznaczyć, że niezależnie od tego, który z rozpatrywanych wariantów eksploa-

tacji będzie realizowany, po uzyskaniu zezwoleń na budowę kopalni, a przed budową upado-

wych konieczne będzie również wykonanie ekspertyzy określającej zagrożenia ze strony

płytkich wyrobisk górniczych. Ich położenie przedstawia załącznik 9. Badania powinny po-

legać na rozpoznaniu, czy w tym terenie były prowadzone prace uzdatniające i ewentualnie,

jaka jest ich skuteczność. Celem ekspertyzy musi być określenie zagrożenia zapadliskowego

oraz zakresu prac profilaktycznych w obszarze objętym prognozowanymi wpływami eksploa-

tacji górniczej.

Rozpatrywane warianty eksploatacji różnią się wielkością obszaru w zasięgu jej od-

działywania. Ochrona przed deformacjami nieciągłymi była najważniejszym kryterium ogra-

niczenia zakresu eksploatacji.

WARIANT 1 – proponowany przez Inwestora

W projekcie eksploatacji złoże „Brzezinka 3” zostało podzielone na dwie partie: jedna

obejmuje część południową i środkową złoża, druga – część północną. Pomiędzy nimi będą

chodniki transportowo - wentylacyjne (załącznik 10). Pokład 510 zalega w obszarze górni-

czym „Brzezinka 3” na głębokości 730 ÷ 1050 m.

Eksploatacja rozpocznie się pod koniec 2021 roku w części południowo – wschodniej

złoża, gdzie pokład zalega 1050 m poniżej poziomu terenu, czyli na największej głębokości.

W pierwszej kolejności będą prowadzone roboty w partii obejmującej części południową

i środkową, gdzie zaplanowano drążenie chodników podstawowych w kierunku zbliżonym do

południkowego, od południa. Ich długość będzie w granicach 1500 ÷ 2500 m. Z 6 chodników

podstawowych złoże będzie wybierane chodnikami eksploatacyjnymi o długości do około

300 m (średnio 150 ÷ 250 m), przy czym, tylko w przypadku pierwszego chodnika będą one

po jego jednej stronie, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybranych

z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 550 m. Generalny kierunek eksploa-

tacji będzie ze wschodu na zachód. Zakończenie wybierki w tej partii zaplanowano na 2043


226


rok. Na końcowym wybiegu ostatniej, zachodniej parceli pokład 510 zalega na głębokości

930 m.

W partii obejmującej część północną złoża eksploatację zaplanowano na okres rozpo-

czynający się pod koniec 2032 roku a kończący się w połowie 2049 roku. Kierunek chodni-

ków głównych będzie tutaj również zbliżony do południkowego, ale część z nich będzie drą-

żona od północy (w części wschodniej i zachodniej), a część od południa (w części środko-

wej). Kolejność będzie następująca: część wschodnia, część zachodnia i na końcu część środ-

kowa. Chodniki podstawowe będą miały długość w granicach 300 ÷ 950 m, natomiast chod-

niki eksploatacyjne – do około 350 m. Tylko w przypadku trzech bardzo małych parcel poło-

żonych na obrzeżu przedmiotowego złoża chodniki eksploatacyjne będą po jednej stronie

chodnika podstawowego, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybra-

nych z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 770 m. W tej partii pokład 510

zalega na głębokości od 730 m w części północnej do 930 m w części południowo -

zachodniej.

Chodniki eksploatacyjne mają w projekcie szerokość 6 m, a filary pomiędzy nimi –

w cyklu: dwa o szerokości 18 m i jeden o szerokości 24 m. Przybierka ociosu będzie wyko-

nywana po jednej stronie chodnika, na głębokość 3 m.

Projekt eksploatacji zaproponowany przez Inwestora opracowano zakładając

maksymalne wykorzystanie złoża przy uwzględnieniu warunków ochrony powierzchni.

WARIANT 2 – racjonalny wariant alternatywny

W projekcie eksploatacji złoże „Brzezinka 3” zostało podzielone na dwie partie: jedna obej-

muje część południową i środkową złoża, druga – część północną. Pomiędzy nimi będą chod-

niki transportowo - wentylacyjne (załącznik 10). Pokład 510 zalega w obszarze górniczym

„Brzezinka 3” na głębokości 730 ÷ 1050 m.

W wariancie 2 wprowadzono rozrzedzenie eksploatacji, polegające na zwiększeniu

szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi do 30m, wpro-

wadza się bezpośrednio w sąsiedztwie węzła Brzęczkowice oraz odcinka autostrady A4 na

zachód od niego w pasie o szerokości 200m.






227









930 m.












zachodniej.

Chodniki eksploatacyjne mają w projekcie szerokość 6 m, a filary pomiędzy nimi –

w cyklu: dwa o szerokości 18 m i jeden o szerokości 24 m. Przybierka ociosu będzie wyko-

nywana po jednej stronie chodnika, na głębokość 3 m.



Projekt eksploatacji zgodnie z racjonalnym wariantem alternatywnym opracowano za-

kładając rozrzedzenie eksploatacji, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozostawia-

nych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi do 30m.

WARIANT 3 – najbardziej korzystny dla środowiska

Wariant najbardziej korzystny dla środowiska jest modyfikacją projektu proponowa-

nego przez Inwestora, opracowanym przy założeniu maksymalnej ochrony powierzchni,


228


z zachowaniem warunku ekonomicznego uzasadnienia przedsięwzięcia i z uwzględnieniem

możliwie najlepszego wykorzystania złoża.

W wariancie 3 ograniczenia, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozosta-

wianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi, wprowadza się w następujących rejonach:

bezpośrednio pod i w sąsiedztwie węzła Brzęczkowice oraz odcinka autostrady A4 na

zachód od niego (jak przyjęto w wariancie 2),

bezpośrednio pod i w sąsiedztwie bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice,

bezpośrednio pod i w sąsiedztwie obiektów Medicare (przy ul. Białobrzeskiej),

bezpośrednio pod i w sąsiedztwie osiedla Zawadzkiego (dzielnica Kosztowy).

W celu wyeliminowania wpływów eksploatacji górniczej w tych rejonach proponuje

się zwiększenie szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi.

Optymalne będzie zastosowanie filarów o szerokości 30 m. Zakres stosowania tego sposobu

eksploatacji przedstawia załącznik 10.

Ograniczenia w trzech ostatnich rejonach różnią wariant 3 od wariantu 2. W przypad-

ku autostrady i osiedla Zawadzkiego ograniczenia wynikają z występowania płytkich zrobów

górniczych, stwarzających zagrożenie deformacjami nieciągłymi. Natomiast obiekty Panatto-

ni Park Mysłowice oraz Medicare, które wg Inwestora nie zostały zabezpieczone na wpływy

eksploatacji górniczej na etapie budowy, mogą wymagać szczególnej ochrony ze względu na

wymiary i funkcje. Takich ograniczeń nie ma ani w wariancie 1, ani w wariancie 2.

Podjęcie eksploatacji zgodnie z wariantem 3 musi być poprzedzone wykonaniem

szczegółowej ekspertyzy górniczo – budowlanej, określającej możliwości i warunki eksploat-

acji górniczej w rejonie obiektów Panattoni Park Mysłowice oraz Medicare oraz zakres prac

i działań z zakresu profilaktyki budowlanej.

Wariant 3 nie różni się od zaproponowanego przez Inwestora pod względem sposobu

udostępnienia złoża. Pokład 510 w rejonie analizowanej działalności górniczej zalega na głę-

bokości 730 ÷ 1050 m.

Eksploatacja złoża „Brzezinka 3” wg wariantu 3 będzie prowadzona przez prawie 28

lat, od końca 2021 roku do połowy 2049 roku.


229


5.2. WYBÓR WARIANTU I UZASADNIENIE

Wszystkie opisane warianty charakteryzują się identycznym sposobem udostępnienia

złoża i zakresem projektowanych robót przygotowawczych, sposobem prowadzenia eksploat-

acji chodnikowej z zastosowaniem podsadzki płynnej. W każdym z przedstawionych warian-

tów pomiędzy drążonymi chodnikami zachowane są cyklicznie filary o szerokości 18 i 24 m.

W wariancie II i III wytypowano dodatkowo obszary z infrastrukturą powierzchniową zloka-

lizowaną na dokonanej płytkiej eksploatacji. Wariant II wprowadza obszar chroniony w 200m

pasie wzdłuż odcinka autostrady A4 z węzłem Brzęczkowickim włącznie. W wariancie III

dodatkowo wprowadzono do obszaru chronionego osiedle Zawadzkiego, Panattoni Park My-

słowice, obiekty Medicare. Obszary chronione w wariancie II i III charakteryzuje rozrzedzona

eksploatacja chodnikowa z podsadzką hydrauliczną, dla której ustalono szerokość filara na

30m.

Wszystkie przedstawione powyżej warianty charakteryzują wskaźniki deformacji te-

renu nieprzekraczające I kategorii terenu górniczego. Różnice dla poszczególnych wariantów,

wartości wskaźników, wielkości obszaru w zasięgu eksploatacji zebrano i przedstawiono

w tabeli 6.6.

Złoża kopalin stanowią składową część naturalnych zasobów kraju. Ich ochrona jest

szczególnie ważna, ponieważ są nieodnawialne. Mając to na uwadze należy stosować dwie

podstawowe zasady:

ochrony rozpoznanych złóż przed zabudową uniemożliwiajaca ich eksploatację lub

przeznaczeniem tych terenów na inne cele,

prowadzenia racjonalnej gospodarki złożami eksploatowanymi górniczo.

W przypadku złoża „Brzezinka 3” mamy do czynienia z sytuacją, w której prowadzenie

gospodarki złożem jest silnie zdeterminowane brakiem ochrony rozpoznanego złóża przed

zabudową. Powierzchnia w jego rejonie w znacznej części została zabudowana obiektami

nieprzystosowanymi do przenoszenia wpływów eksploatacji górniczej. W szczególności

w kilku ostatnich dziesięcioleciach rozwój tego obszaru w znacznym stopniu ograniczył moż-

liwości prowadzenia racjonalnej gospodarki złożem. Do inwestycji, które zrealizowano

wbrew zasadzie ochrony złoża należą: baza logistyczna Panattoni Park Mysłowice oraz bu-

dynki biurowo – magazynowe Medicare.


230


Projekt eksploatacji złoża „Brzezinka 3” został opracowany z uwzględnieniem ograni-

czeń wynikających z zagospodarowania powierzchni. Zaproponowano sposób i zakres eks-

ploatacji, który jest dopuszczalny ze względu na ochronę powierzchni, a jednocześnie zapew-

nia wykorzystanie złoża w maksymalnym –w tych warunkach – stopniu.

Należy podkreślić, że Inwestor zaproponował eksploatację wyjątkowo małoinwazyjną.

Projekt został opracowany z dużym naciskiem na ochronę powierzchni, czego efektem jest

nieprzekroczenie I kategorii terenu górniczego.

W Raporcie rozpatrzono 3 warianty eksploatacji. Oprócz zaproponowanego przez Inwe-

stora (wariant 1), przedstawiono wariant racjonalny alternatywny (wariant 2) oraz najbardziej

korzystny dla środowiska (wariant 3). W ocenie wariantów eksploatacji uwzględniono efekty

ekonomiczne, aspekt społeczny, ochronę środowiska i ochronę zasobów przyrodniczych.

Pod względem ekonomicznym

Eksploatacja złoża „Brzezinka 3” przy optymalnym poziomie dobowego wydobycia

oraz aktualnie uzyskiwanych i prognozowanych cenach zbytu jest ekonomicznie w pełni uza-

sadniona. Spośród rozpatrywanych wariantów największa część złoża jest wykorzystana w

wariancie 1, ale efekt finansowy może być w tym przypadku znacząco zmniejszony wydat-

kami na prace profilaktyczne w rejonach występowania zagrożenia deformacjami nieciągły-

mi, polegające na wypełnieniu płytkich wyrobisk eksploatacyjnych oraz na naprawę ewentu-

alnych szkód w obiektach budowlanych, w szczególności autostrady A4 oraz bazy logistycz-

nej Panattoni Park Mysłowice i budynki biurowo – magazynowe Medicare. Natomiast ogra-

niczenia eksploatacji ze względu na ochronę tych obiektów w przypadku wariantu 3 powodu-

je mniejsze wykorzystanie złoża. W wariancie najbardziej korzystnym dla środowiska naj-

mniejsze będą koszty profilaktyki i naprawy szkód górniczych.

Pod względem przyrodniczym

Proponowany wariant 3 spowoduje najmniejsze straty w środowisku przyrodniczym.

Nie naruszy istotnych dla środowiska przyrodniczego elementów przyrody ożywionej. Wa-

riant 3 będzie realizowany pod terenami, które już wcześniej zostały zdegradowane przez

przemysł. Ponadto w obszarze realizacji wariantu zrealizowano w przeszłości inwestycje li-

niowe o charakterze międzynarodowym, których wpływ na środowisko pozostaje znaczny.

1. autostrada A4,

2. droga krajowa S1,

3. linia kolejowa nr 138 Katowice - Oświęcim,


231


4. linia kolejowa nr 134 Jaworzno-Szczakowa – Mysłowice.

Powstałe nowe obniżenia terenu na zrekultywowanych obiektach pogórniczych w po-

czatkowej fazie realizacji inwestycji mogą przyczynić się do zmiany poziomu dostępności

wody dla obecnych tam roślin. Należy zaznaczyć jednak, iż w miarę stabilizacji terenu po-

ekspoloatacyjnego poziom wód powróci do stanu pierwotnego, stwarzając tym samym wa-

runki dla egzystencji lokalnej flory i fauny.

Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, majace stosunkowo niewielki

wpływ na kształtowanie ekosystemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich od-

stępach czasowych.

Okoliczne naturalne tereny leśne, rolne nie powinny w wyniku eksploatacji górniczej

utracić warunków siedlisk przyrodniczych. W pewnym stopniu eksploatacja może przyczynic

się do zmian przyrodniczych w planowanym użytku ekologicznym „Kumaki”. Wspomniane

wyżej mogące ulec zmianom warunki wodne mogą doprowadzić do zmiany warunków siedli-

skowych na terenie planowanego użytku ekologicznego. Jednak zmiany te będą nieistotne.

Pewne nieznaczne zagrożenie dla warunków przyrodniczych przewidziane jest na tere-

nach mieszkalnych. Tereny te w większości zachowały charakter wiejski z elementami zabu-

dowy osiedlowej. Przetrwały tutaj liczne relikty dawnej gospodarki rolnej jak i ogrodów

przydomowych z typowymi dla tego typu osadnictwa elementami flory i fauny. Jednak przy

zachowaniu pewnej ostrożności da się zachować lokalne warunki siedliskowe.

Wariant 3 nie przyczyni się prawdopodobnie do utraty różnorodności przyrodniczej

w zakładanych granicach terenu górniczego. Natomiast możliwe powstanie nowych zasob-

nych w wodę obniżeń terenu może dać szansę na wytworzenie się nowych siedlisk przyrodni-

czych. Na dzień dzisiejszy niemożliwym jest zbilansowanie zysków i strat środowiskowych

generowanych przez eksploatację górniczą złoża „Brzezinka 3” ze względu na nakładanie się

nieokreślonej liczby innych czynników stresujących dla środowiska naturalnego w tym miej-

scu.

Pod względem społecznym

Planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” pozwoli na stworzenie nowych miejsc pra-

cy w kopalni. W wyniku realizacji rozpatrywanej inwestycji nastąpi aktywizacja gospodarcza

regionu i zmniejszenie bezrobocia. Zwiększenie siły nabywczej mieszkańców Mysłowic

i sąsiednich miast spowoduje wzrost w innych sektorach, np. handlu i usług.Wpływy z podat-


232


ków płaconych przez przedsiębiorcę oraz przez pracowników kopalni zasilą budżet miasta

i państwa.

Podjęcie eksploatacji górniczej daje społeczeństwu wiele korzyści. Ale analizując takie

przedsięwzięcie nie można pominąć akceptowalności społecznej szkód górniczych. Na prze-

ciw rosnącej świadomości mieszkańców terenów górniczych i prowadzących tutaj działalność

gospodarczą idą regulacje prawne.

W świetle obowiązujących przepisów, eksploatacja złoża jest prowadzona na podstawie

planu ruchu zakładu górniczego, określającego m.in. szczegółowy zakres eksploatacji, wiel-

kość wpływów na powierzchnię, analizę odporności obiektów budowlanych na przewidywane

wpływy oraz planowane roboty związane z zabezpieczaniem obiektów i usuwaniem szkód

spowodowanych ruchem zakładu górniczego. Każdorazowo plan ruchu jest opiniowany przez

organy samorządowe, a następnie zatwierdzany (z uwzględnieniem powyższych opinii) przez

dyrektora okręgowego urzędu górniczego. Obowiązujące przepisy dają samorządom lokal-

nym możliwość stałego i rzeczywistego wpływania na działania przedsiębiorcy górniczego,

co gwarantuje zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców i środowiska na terenie górniczym.

Aspekt społeczny ochrony przed szkodami górniczymi jest najbardziej eksponowany

w wariancie 3. Jest to wariant, w którym założono maksymalne ograniczenie niekorzystnych

skutków eksploatacji w obiektach budowlanych i powierzchni terenu. Zgodnie z przepisami

przedsiębiorca górniczy jest zobowiązany do naprawy wszystkich szkód spowodowanych

ruchem zakładu górniczego, ale dla właścicieli i użytkowników nieruchomości zarówno

uszkodzenia, jak i remonty mogą być obciążeniem.

Biorąc pod uwagę wszystkie kryteria oceny wariantów eksploatacji można stwier-

dzić, że optymalnym wariantem jest wariant 3, czyli najbardziej korzystny dla środowi-

ska.


233


6. OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA

ŚRODOWISKO ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM

RÓWNIEŻ W WYPADKU WYSTĄPIENIA POWAŻNEJ AWARII

PRZEMYSŁOWEJ, A TAKŻE MOŻLIWEGO TRANSGRANICZNEGO

ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

6.1. ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO ANALIZOWANYCH WARIANTÓW

6.1.1. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE

Prognozowany na podstawie danych zawartych w dokumentacji geologicznej złoża

dopływ wód podziemnych do wyrobisk górniczych na etapie budowy kopalni wyniesie około

4,2 m3/min. Wody te będą ujmowane selektywnie w miejscach koncentracji dopływów. Za-

kłada się wykorzystanie wód dołowych ujmowanych w trakcie realizacji inwestycji do po-

trzeb własnych projektowanego ZG „Brzezinka 3”.

Prognozowany dopływ wód kopalnianych (z dopływu naturalnego) do złoża „Brze-

zinka 3” w trakcie jego eksploatacji wyniesie około 2,1 m3/min. Całkowity dopływ wód do-

łowych do ZG „Brzezinka 3”, po realizacji przedsięwzięcia i uruchomieniu eksploatacji złoża

„Brzezinka 3”, wyniesie około 6,3 m3/min.

We wszystkich racjonalnych wariantach gospodarka wodno-ściekowa złoża „Brzezin-

ka 3” będzie prowadzana z wykorzystaniem projektowanego systemu odwadniania i urządzeń

należących do ZG „Brzezinka 3”. Projektowany system odwadniania, oczyszczania wód ko-

palnianych oraz wprowadzania ich do wód powierzchniowych może przyjąć prognozowane

ilości wód dołowych pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3”. Ładunek chlorków

i siarczanów dopływający z wodami dołowymi do wyrobisk podziemnych złoża „Brzezinka

3” oszacowano maksymalnie na około 246 t/d dla docelowego modelu eksploatacji złoża.

Wody pochodzące z odwadniania wyrobisk górniczych w obrębie złoża „Brzezinka 3” będą

kierowane do systemu głównego odwadniania ZG „Brzezinka 3”.

Dla projektowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” przewiduje się prowadzenie

działań zmierzających do ograniczenia zrzutu ładunku sumy chlorków i siarczanów do wód

powierzchniowych, poprzez zastosowanie metod geologiczno-górniczych:


234


doszczelnianie zrobów (pustek poeksploatacyjnych) odpadami energetycznymi.

zatrzymywanie wód słonych w wyrobiskach górniczych za pomocą tam wodnych,

zagospodarowanie części najbardziej zasolonych wód dołowych na potrzeby ruchu

Zakładu Górniczego m.in. poprzez wykorzystanie tych wód w procesie podsadza-

nia wyrobisk.

Działania podejmowane przez kopalnię spowodują ograniczenie zrzutów soli do wód

powierzchniowych, ale nie eliminują konieczności odprowadzania zasolonych wód kopalnia-

nych pochodzących z odwadniania zakładu górniczego do wód powierzchniowych.

Charakterystyka głównego odwodnienia Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”

Złoże „Brzezinka 3” zostanie udostępnione za pomocą dwóch równoległych upado-

wych drążonych z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do

osiągnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie ok. 4500 m.

Ze względu na warunki geologiczne występujące w złożu, jego udostępnienie z po-

wierzchni, będzie się odbywało w warunkach znacznego zawodnienia wyrobisk. Na pod-

stawie dotychczasowego rozpoznania można stwierdzić, że rejon złoża „Brzezinka 3” pod

względem hydrogeologicznych warunków prowadzenia robót górniczych, cechować się bę-

dzie utrudnieniami analogicznymi do tych, spotykanych w kopalniach pozbawionych warstw

nieprzepuszczalnych w nadkładzie. W omawianym rejonie karbon przykryty jest wyłącznie

utworami czwartorzędowymi, niestanowiącymi istotnej przeszkody, na drodze infiltracji wód



powni rejonowych stamtąd do pompowni głównej, skąd woda będzie pompowana do osadni-

ka na powierzchni. Nadmiar niewykorzystanych wód dołowych oczyszczonych z zawiesiny

zostanie odprowadzany do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa.

Charakterystyka systemu oczyszczania wód kopalnianych oraz wprowadzania ich do wód

powierzchniowych

Wody kopalniane wypompowane na powierzchnię będą wykorzystywane do potrzeb

własnych zakładu górniczego do celów niewymagających stosowania wody pitnej. Nadmiar

niewykorzystanych wód dołowych (ścieków przemysłowych) zostanie oczyszczony w osad-

nikach wód dołowych na powierzchni, a następnie wprowadzony do wód powierzchniowych.

Warunki techniczne wykonania urządzenia wodnego, czyli wylotu wód kopalnianych do cie-


235


ku Przyrwa i dalej do rzeki Przemszy zostaną ustalone przez administratora odbiornika ście-

ków. Inwestor jest zobowiązany do uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie

urządzenia wodnego oraz na wprowadzanie wód dołowych do wód powierzchniowych.

W tabelach 6.1 – 6.3 przedstawiono: prognozę parametrów zrzutu wód kopalnianych

po uruchomieniu eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, udział ścieków z ZG „Brzezinka 3”

w przepływie wód odbiornika (SNQ) oraz prognozę wpływu zrzutu wód kopalnianych na

wody powierzchniowe. Obliczenia wykonano dla maksymalnego średniodobowego ładunku

chlorków i siarczanów (warunki najbardziej niekorzystne) prognozowanego do wprowadzenia

do wód powierzchniowych.

Tabela 6.1

Udział ścieków z ZG „Brzezinka 3” w przepływie SNQ odbiornika.

Wyszczególnienie Jednostka Etap realizacji Etap eksploatacji

Przepływ średni niski SNQ rzeki Przemszy m3/s 12,9 12,9

Średnia dobowa ilość ścieków z ZG „Brzezinka

3” m

3/s 0,07 0,105

Przepływ SNQ z wodami kopalnianymi m3/s 12,97 13,005

Udział wód kopalnianych z ZG „Brzezinka 3”

w przepływie SNQ rzeki Przemszy % 0,54 0,81

Źródło: Mapa hydrograficzna, arkusz Katowice (M-34-63-A) i arkusz Oświęcim (M-34-63-C) GGK Warszawa

2001 r., Dane z wielolecia 1994-2013 r., IMGW Warszawa 2014 r.) oraz obliczenia własne.

Tabela 6.2

Prognoza parametrów zrzutu wód kopalnianych po uruchomieniu eksploatacji

L.p. Wyszczególnienie

Wielkość

zrzutu wód

kopalnianych

[m3/d]

Sumaryczne

stężenie

chlorków i

siarczanów

[kg/m3]

Ładunek

chlorków i

siarczanów

[t/d]

1

Prognoza dopływu wód dołowych w trakcie realiza-

cji przedsięwzięcia (ZG „Brzezinka 3”) - wody ujęte

selektywnie w miejscach koncentracji dopływów i

wykorzystywane do potrzeb własnych (technolo-

gicznych) ZG „Brzezinka 3” także po rozpoczęciu

eksploatacji złoża „Brzezinka 3”

6048 1,5 9,0

2 Prognoza dopływu wód dołowych do złoża „Brze-

zinka 3” w trakcie jego eksploatacji 3024 78,4 237

3 Prognozowany dopływ wód dołowych po realizacji

przedsięwzięcia: (1+2) 9072 27 246


236


4 Prognozowane straty wody w procesach technolo-

gicznych 572 27 15,4

5 Prognozowany zrzut wód dołowych z ZG „Brzezin-

ka 3” do wód powierzchniowych: (3-4) 8500 27 230,6

Źródło: Obliczenia własne na podstawi przyjętych założeń wg PZZ.

Tabela 6.3

Prognoza wpływu zrzutu wód kopalnianych na wody powierzchniowe

L.p. Wyszczególnienie

Natężenie

przepływu

[m3/s]

Sumaryczne

stężenie

chlorków i

siarczanów

[kg/m3]

Ładunek

chlorków i

siarczanów

[kg/s]

1 Zrzut wód kopalnianych 0,105 27 2,84

2 Przepływ SSQ- Przemsza 18,6 0,65 12,09

Z uwzględnieniem zrzutów wód kopalnianych

3 Przepływ SSQ- łącznie z wodami kopalnianymi 18,705 0,88 14,40

Źródło: Obliczenia własne na podstawie przyjętych założeń wg PZZ oraz

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić

przy wprowadzaniu ścieków …. (Dz.U.2014, poz.1800)

Wprowadzenie przez ZG „Brzezinka 3” wód pochodzących z odwadniania złoża

„Brzezinka 3” spowoduje relatywnie niewielkie zmiany parametrów ilościowo-jakościowych

wód rzeki Przemszy. Udział wód kopalnianych w przepływie wód rzeki Przemszy poniżej

zrzutu z ZG „Brzezinka 3” na etapie realizacji przedsięwzięcia wyniesie około 0,54%, a na

etapie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” wyniesie około 0,81%. Należy więc stwierdzić, że

oczyszczone wody kopalniane (udział poniżej 1% w przepływie rzeki Przemszy) nie wpłyną

w istotny sposób na warunki przepływu wody w korycie rzeki Przemsza. Prognozowany jest

wzrost ilości wód kopalnianych oraz wzrost stężenia chlorków i siarczanów o około 0,23 g/l

w wodach rzeki Przemszy. Natomiast sytuacja ta nie wpłynie znacząco na klasyfikację wód w

przekroju zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozowane śred-

nie stężenie sumy chlorków i siarczanów utrzyma się na poziomie poniżej 1g/l.


237


6.1.2. PRZYRODA

Planowana eksploatacja węgla kamiennego może przyczynić się do zmian w środowi-

sku przyrodniczym prawobrzeżnej części doliny rzeki Przemszy oraz terenów zurbanizowa-

nych w dzielnicach Mysłowic: Kosztowy, Brzezinka, Brzęczkowice. Zmiany te mogą spowo-

dować utratę istniejących zbiorowisk przyrodniczych z jednoczesną prognozą, iż te zbiorowi-

ska mogą się zregenerować i zostać zasiedlane przez gatunki rzadkie i chronione. Na tym te-

renie należy prowadzić stały monitoring, aby przebieg zmian środowiska przyrodniczego

przebiegał prawidłowo. Okoliczne naturalne tereny leśne, rolne nie powinny w wyniku eks-

ploatacji górniczej utracić warunków siedlisk przyrodniczych. Przewiduje się minimalny

i nieznaczący wpływ eksploatacji „Brzezinka 3” na samo koryto rzeki Przemszy jako lokal-

nego korytarza migracji zwierząt o znaczeniu ponadlokalnym. W przypadku zachowania

obecnej obudowy przyrodniczej brzegu rzeki Przemszy nie zostanie utracona łączność po-

między krańcowymi obszarami docelowymi migracji zwierząt. Ingerencja w szatę roślinną

„Miejsca Trzech Cesarzy” oraz wideł rzek Białej Przemszy i Czarnej Przemszy nie doprowa-

dzi do żadnych zmian w funkcjonowaniu korytarza migracyjnego lokalnych proweniencji.

W pewnym stopniu eksploatacja może przyczynić się do zmian przyrodniczych w pla-

nowanym użytku ekologicznym „Kumaki”. Mogące ulec zmianom warunki wodne mogą do-

prowadzić do utraty warunków siedliskowych na terenie planowanego użytku ekologicznego.

Ze względu na hydrologiczne połącznie planowanego obszaru chronionego ze zbior-

nikiem wodnym w okolicach Transguru istnieje możliwość czasowego pogorszenia dobrosta-

nu chronionych elementów przyrody ożywionej. Zmianie mogą ulec warunki wodne, co może

się przyczynić do odpływu wód powierzchniowych, co w konsekwencji może doprowadzić

do utraty warunków siedliskowych na terenie planowanego użytku ekologicznego.

6.1.3. WPŁYW PROJEKTOWANEJ EKSPLOATACJI NA POWIERZCHNIĘ TERENU

Zarys dokonanej eksploatacji górniczej w rozpatrywanym obszarze

Pokład 510 w granicach złoża „Brzezinka 3” nie był dotychczas eksploatowany. Cha-

rakterystykę dokonanej eksploatacji górniczej w pokładach wyżej leżących przeprowadzono

na podstawie map pokładowych w skali 1: 2 000 i 1: 5 000. Materiały archiwalne pochodzą ze


238


zbiorów Archiwum Dokumentacji Mierniczo-Geologicznej przy Wyższym Urzędzie Górni-

czym w Katowicach.

Na obszarze określonym w planie poziomym granicami złoża „Brzezinka 3” początki

górnictwa sięgają pierwszej połowy XIX w. Eksploatację złoża węgla kamiennego prowadzo-

no w warstwach łaziskich w trzech pokładach 212, 215 (na mapach Tauron Wydobycie S.A.

oznaczony jako 301), 216 (na mapach Tauron Wydobycie S.A. oznaczony jako 302) oraz w

warstwach orzeskich – w pokładzie 304/2 (na mapach Tauron Wydobycie S.A. – 304) do głę-

bokości 230 m. Działalność górniczą w tym rejonie można podzielić na dwa okresy. Od 1810

roku do 1931 roku na analizowanym obszarze istniało kilkanaście kopalń, m. in. „Theodor”,

„Louise”, „Leopoldine”, „Hans”, „Wanda”, „Nowa Przemsza”, ,,Bartelmus”, „Carlssegen”,

„Friedrichsglück”, „Maximilian”, „Josepha”, które prowadziły wydobycie węgla w wyżej

wymienionych pokładach. Głównym sposobem eksploatacji kopaliny był system zabierkowy

z zawałem stropu oraz system chodnikowy. W rejonie wychodni pokłady były udostępniane z

powierzchni sztolniami, a sporadycznie złoże węgla eksploatowano odkrywką, szczególnie w

pokładzie 215 (301) na obszarze nad północno-zachodnią częścią złoża „Brzezinka 3”. Nato-

miast w latach 1971 – 1982 kopalnia „Jan Kanty” wznowiła eksploatację pokładu 304/2 nad

północną częścią złoża „Brzezinka 3”, systemem ubierkowym z zawałem stropu oraz syste-

mem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, w mniejszym zakresie z zawałem stropu. Eksplo-

atacja górnicza w poszczególnych pokładach miała następujący przebieg:

w pokładzie 212

– w latach 1819 - 1876 na głębokości 5 ÷ 40 m wybrano pokład na wysokość

2,3 ÷ 2,9 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, nad południowo-zachodnią

częścią złoża, w rejonie ulic Kokota, Fików, Orzechowej, Rymera;

w pokładzie 215 (301)

– w latach 1810 - 1893 na głębokości 5 ÷ 45 m eksploatowano pokład na wysokość

3,2 ÷ 3,6 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodnikowym,

nad północną częścią złoża, pod autostradą A4, w rejonie węzła Brzęczkowice;


2,2 ÷ 4,1 m, systemem odkrywkowym, zabierkowym z zawałem stropu, nad za-

chodnią częścią złoża, w rejonie ulic Laryskiej, Spokojnej, Kubicy, Hutniczej;


239



2,4 ÷ 4,1 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, nad zachodnią częścią zło-

ża, w rejonie ulic Dworcowej i Rymera;

– w latach 1916 - 1924 na głębokości 190 ÷ 210 m eksploatowano pokład na wyso-

kość 3,0 ÷ 3,4 m, systemem chodnikowym, nad południowo-wschodnią częścią

złoża, w rejonie ulic Chrzanowskiej i Białobrzeskiej;


kość 3,4 ÷ 3,8 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, nad wschodnią czę-

ścią złoża, w rejonie ulic Chrzanowskiej i Cmentarnej;

w pokładzie 216 (302)


1,5 ÷ 2,1 m, systemem chodnikowym, nad zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic

Laryskiej, Fabrycznej, Dworcowej;


1,5 ÷ 2,4 m, systemem chodnikowym, nad południową części złoża, w rejonie ulic

Chrzanowskiej i Kokota;

w pokładzie 304/2 (304)


3,3 ÷ 3,8 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, na północny zachód powy-

żej granicy złoża, w rejonie ulic Żeromskiego, Oświęcimskiej, Krótkiej, Ziętka;


kość 2,4 ÷ 3,3 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodniko-

wym, nad zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic Laryskiej i Dworcowej;

– w latach 1900 - 1903 oraz 1916 - 1925 na głębokości 175 ÷ 230 m eksploatowano

pokład na wysokość 2,2 ÷ 3,4 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i sys-

temem chodnikowym, nad południową częścią złoża, w rejonie ulic Dworcowej

i Kokota;


kość 3,9 ÷ 4,6 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, nad północno-

zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic Polnej i Reja;




240


wym, nad północno-wschodnią częścią złoża, w rejonie ulic Stoińskiego, Reja,

Chrzanowskiej;



wym, nad centralną częścią złoża, w rejonie ulic Chrzanowskiej i Dworcowej;



wym, powyżej zachodniej granicy złoża, w rejonie ulic Leśnej, Orzeszkowej, Lary-

skiej;



wym, nad południowo-zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic Dworcowej, Fa-

brycznej, Dolnej;


2,0 ÷ 2,2 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodnikowym,

powyżej północno-zachodniej granicy złoża, w rejonie stadionu przy ul. Leśnej;


3,0 ÷ 3,6 m, systemem ubierkowym z zawałem stropu, nad północną częścią złoża,

w rejonie ulic Hlonda i Wały;


3,2 ÷ 3,5 m, systemem ubierkowym z zawałem stropu, nad północną granicą złoża,

w rejonie ulic Krótkiej i Ziętka;


1,9 ÷ 3,8 m, systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, nad północną częścią

złoża, w rejonie ulic Kawy, Ziętka, Kolejowej, Brzęczkowickiej;


2,4 ÷ 3,8 m, systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, nad północną częścią

złoża, w rejonie ulic Hlonda, Nygi, Ziętka, Oświęcimskiej, Kolejowej, Kawy;


1,9 ÷ 2,2 m, systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, nad północno-

zachodnią granicą złoża, pod torami kolejowymi, w rejonie ul. Kolejowej i auto-

strady A4,


241



2,3 ÷ 2,8 m, systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, nad północno-

wschodnią granicą złoża, pod rzeką Przemszą w rejonie obwodnicy wschodniej.

Położenie wyrobisk opisano odnosząc się do aktualnego zagospodarowania po-

wierzchni, ale w wielu przypadkach wtedy, gdy prowadzono wybierkę tych obiektów jeszcze

nie było. Zroby płytkiej eksploatacji górniczej na głębokości do 80 m znajdują się w pokła-

dach 212, 215 (301), 216 (302) i 304/2 (304) powyżej złoża „Brzezinka 3”, a ich zarys został

przedstawiony na załączniku 9.

Przyjmuje się, że zroby położone na głębokości do 80 m (w zestawieniu powyżej za-

znaczono pogrubioną czcionką) stwarzają zagrożenie deformacjami nieciągłymi w formie

zapadlisk.

Ocena zagrożenia powierzchni deformacjami nieciągłymi w rejonach występowania

zrobów płytkiej eksploatacji górniczej

Eksploatacja górnicza kopalin wpływa na środowisko, a w szczególności na po-

wierzchnię terenu i masyw skalny. Charakter i skala tych oddziaływań zależy od warunków

geologiczno-górniczych terenu górniczego, w tym od rodzajów skał, ich właściwości

i sposobu zalegania, warunków hydrogeologicznych, metody i głębokości eksploatacji, rodza-

ju i miąższości wydobywanej kopaliny. Z punktu widzenia charakteru zagospodarowania po-

wierzchni w analizach geologiczno - inżynierskich najważniejsze są oddziaływania i prze-

kształcenia geomechaniczne oraz hydrogeologiczne. Wyróżnione oddziaływania mogą wy-

stępować w różnym zakresie i skali w zależności od sposobu eksploatacji, rodzaju kopaliny

i specyfiki warunków geologiczno – górniczych.

Przekształcenia geomechaniczne, w szczególności pozostawienie w górotworze na

małej głębokości pustek, mogą być powodem nieciągłych deformacji powierzchni.

W zależności od typu budowy geologicznej warstw nadkładu oraz warunków hydrogeolo-

gicznych, pustki są przyczyną nagłych ruchów powierzchni ujawniających się w postaci lejów

zapadliskowych, szczelin i progów (deformacje nieciągłe) względnie postępujących w długim

okresie czasu nieregularnych obniżeń powierzchni (deformacje quasi ciągłe).

Nieciągłe deformacje powierzchni ujawniają się w rejonach przeprowadzonej eksploa-

tacji (w obszarze GZW) niejednokrotnie po wielu latach od jej zakończenia, a czas ich wystą-

pienia nie jest prognozowalny.


242


Dla potrzeb niniejszego raportu nad udokumentowanym złożem „Brzezinka 3” zazna-

czono położenie płytkiej eksploatacji węgla kamiennego na terenach zlikwidowanych kopalń

w Mysłowicach i w Jaworznie (załącznik 9). Prowadzono ją w następujących częściach ob-

szaru objętego opracowaniem (numery parcel w nawiasach zgodne

z oznaczeniem na załączniku 9):

– w północnej części eksploatacja z zawałem stropu w pokładzie 304/2 (parcele 1 - 3) na

głębokości od 10 m do 45 m na wysokość około 3,0 ÷ 3,8 m, w XIX wieku, a także

późniejsze w drugiej połowie XX wieku (kopalnia „Jan Kanty”), rejon zabudowy

Brzęczkowic,

– w północnej części eksploatacja z podsadzką hydrauliczną w pokładzie 304/2 (parcele

4 i 5) na głębokości od 30 m do 80 m na wysokość około 1,9 ÷ 3,8 m, w drugiej poło-

wie XX wieku (kopalnia „Jan Kanty”), rejon zabudowy Brzęczkowic, linii kolejowych

i autostrady,

– w północnej i środkowej części eksploatowano pokład 215 (parcela 6) na głębokości

5 ÷ 45 m, na wysokość 3,2 ÷ 3,7 m w XIX wieku, w rejonie autostrady A4

i skrzyżowania z obwodnicą wschodnią GOP,

– w południowej części eksploatowano pokład 215 (parcela 7) na głębokości 10 ÷ 80 m,

na wysokość 2,2 ÷ 4,1 m w XIX wieku, na południe od autostrady A4 i skrzyżowania

z obwodnicą wschodnią GOP, w rejonie dzielnicy Brzezinka,

– w zachodniej części eksploatowano pokład 216 (parcela 7) chodnikami, na głębokości

30 ÷ 75 m, na wysokość 1,5 ÷ 2,1 m w II połowie XIX wieku i I połowie XX wieku,

w rejonie dzielnicy Larysz,

– w południowej części eksploatowano pokład 212 (parcela 8) na głębokości 5 ÷ 40 m,

na wysokość 2,3 ÷ 2,9 m w XIX wieku, w rejonie zabudowy dzielnicy Kosztowy.

Istotnym elementem oceny zagrożenia powierzchni jest ocena warunków hydrogeolo-

gicznych, zawodnienia zrobów.

W ocenie wpływów dokonanej płytkiej eksploatacji na powierzchnię stosuje się różne

skale oceny zagrożenia. Jedną z nich, opracowaną dla potrzeb oceny możliwości wykorzysta-

nia powierzchni terenów zlikwidowanych kopalń pod obiekty budowlane, jest kategoryzacja

przedstawiona w tabeli 6.4, opracowana na zamówienie Ministra Środowiska [Zasady …,

2009].


243


Tabela 6.4

Kategorie zagrożenia terenu nad płytką eksploatacją ze względu na ograniczenia

w wykorzystaniu dla celów budownictwa [Zasady …, 2009]

Kategoria Stopień przekszt-

ałcenia poek-sploatacyjnego

Ograniczenia w budowlanym wykorzystaniu

Zagrożenia Uwagi

A Mało przekształco-

ny

Teren przydatny przy występowa-niu gruntów no-śnych i zaleganiu zwierciadła wody poniżej 2 m

Praktycznie niewystępują

Dla wykluczenia drobnych uszkodzeń elementów wykoń-czeniowych i architektonicz-nych zaleca się rozważyć po-trzebę wzmocnienia konstrukcji obiektu

B1

Przekształcony Teren przydatny warunkowo

Deformacje ciągłe przy obniżeniach niepowodu-

jących podtopień

Po 5 latach od zakończenia eksploatacji można teren zali-czyć do kategorii A

B2

Deformacje nieciągłe o stopniu

zagrożenia

małym B 2,1

1) W przypadku płytkiej eksploat-acji podziemnej kopalin i otwo-rowej siarki oraz obecności szybów stwarzających zagroże-nia zaliczone do stopni B2,1 B2,2 możliwe jest uzdatnienie terenu do zabudowy przez podsadze-nie pustek lub zastosowanie specjalnych sposobów posado-wienia obiektów budowlanych. W terenach o stopniu zagroże-nia B2,3 w zależności od analizy ryzyka należy rozważyć zali-czenie ich do kategorii C

średnim B 2,2

2)

dużym B2,33)

B3 Gazowe Zagrożenia czasowe

C Silnie przekszt-

ałcony Teren nieprzydatny

Zalewiska i podtopienia, rejony zagrożone powsta-niem osuwisk oraz wiel-

kopowierzchniowych lejów zapadliskowych (w

tym na przykład strefy bezpieczeństwa wyzna-czone wokół niezlikwi-

dowanych szybów)

Zaleca się wyłączyć z zabudo-wy rejony niezlikwidowanych szybów, eksploatacji otworo-wej, pasy ochronne wyrobisk odkrywkowych, tereny hałd, zwałowisk zewnętrznych i wewnętrznych oraz strefy ochronne wokół nich. Wyko-rzystanie terenu w kierunku innym niż budowlany (tereny zielone, rekreacyjne itp.)

gdzie:

1) Przy spełnieniu wszystkich niżej wymienionych warunków:

brak zapadlisk,

brak zjawisk sufozyjnych,

wyrobiska pionowe i pochyłe mające połączenia z powierzchnią o znanym sposobie likwidacji,

grubość zwięzłych skał stropowych, co najmniej pięciokrotnie większa niż wyrobisk górniczych. 2)

Przy wystąpieniu co najmniej jednego z niżej wymienionych warunków

występują zapadliska o średnicy poniżej 3 m,

występują progi,

występują szczeliny,

występują szyby i szybiki o nieznanym sposobie likwidacji,


244


grubość zwięzłych skał stropowych mniejsza od pięciokrotnej, a większa od trzykrotnej wysokości wy-

robisk górniczych,

wyrobiska pionowe i pochyłe o nieznanym sposobie likwidacji. 3)

Przy wystąpieniu jednego z niżej wymienionych warunków

występują zapadliska o średnicy powyżej 3 m,

występują progi,

występują szczeliny,

występują zjawiska sufozyjne,

grubość zwięzłych skał stropowych mniejsza od trzykrotnej wysokości wyrobisk górniczych,

występują „biedaszyby”,

występują zjawiska pożarowe w rejonach płytkiej eksploatacji węgla,

występują intensywne zjawiska parasejsmiczne.

W świetle powyższych zasad wszystkie rejony płytkiej eksploatacji w analizowanym

obszarze można zaliczyć do kategorii B, ponieważ są to tereny przekształcone przez działal-

ność górniczą. W obrębie parcel 5 i 6 (oznaczenie parcel na załączniku 9), z uwagi na sposób

likwidacji zrobów podsadzką hydrauliczną, zagrożenia można uznać za małe, czyli zaliczyć

ten teren do kategorii B1. Natomiast zroby w pozostałych parcelach, przy założeniu, że nie są

zatopione, kwalifikuje się do kategorii B2, czyli zagrożenia w stopniu średnim.

Z doświadczenia wynika, że płytkie zroby występujące w obszarze objętym wpływami

projektowanej eksploatacji złoża „Brzezinka 3” powinny być już zatopione, co jest okoliczno-

ścią korzystną.

Stan zagospodarowania powierzchni wskazuje na to, że zagrożenie w obrębie katego-

rii B2 również nie może być znaczne. Należy przyjąć, że budowę obiektów na terenie Mysło-

wic poprzedzały badania przydatności podłoża, które wykluczały zagrożenie zapadliskami.

Jednak warunkiem prowadzenia eksploatacji w ramach uzyskanej koncesji powinno

być przeprowadzenie oceny konieczności wykonania badań stanu górotworu z uwagi na moż-

liwe zagrożenie deformacjami nieciągłymi.

Zarys prowadzonej eksploatacji przez inne podmioty w rozpatrywanym obszarze

W rozpatrywanym rejonie będą prowadzić eksploatację węgla kamiennego dwa pod-

mioty:

– Tauron Wydobycie S.A. w części południowo – wschodniej (w latach 2023 – 2035) i na

wschodnim obrzeżu (w latach 2030 – 2031),

– Katowicki Holding Węglowy S.A. Oddział KWK „Mysłowice – Wesoła” na zachodnim

obrzeżu (do 2020 roku).


245


1. Tauron Wydobycie S.A. planuje uzyskanie koncesji na wydobywanie węgla ze złoża

„Brzezinka 1”, które obejmuje pokłady od 211 do 318/3, głównie poza obszarem, w któ-

rym zlokalizowane jest złoże „Brzezinka 3”. Jedynie nad częścią południowo –

wschodnią złoża „Brzezinka 3”. Tauron Wydobycie S.A. planuje eksploatację płytszych

pokładów (mapa nakładania się wpływów stanowi załącznik 20). W projekcie zagospo-

darowania złoża Tauron Wydobycie S.A. zaplanował eksploatację w części południowo –

wschodniej analizowanego obszaru w dwóch pokładach: 301 (lata 2023 – 2029) i 304/2

(lata 2031 – 2035). W każdym będzie uruchomionych 5 ścian. Eksploatacja będzie pro-

wadzona systemem ścianowym z zawałem stropu, na wysokość 2,4 ÷ 3,8 m w pokładzie

301 oraz 1,8 ÷ 2,3 m w pokładzie 304/2. Pokłady zalegają na głębokości 250 ÷ 450 m.

Eksploatacja będzie prowadzona głównie pod terenami leśnymi, na południowy wschód

od obiektów Panattoni Park Mysłowice i Medicare. Postęp eksploatacji będzie ze wscho-

du na zachód, natomiast ściany będą prowadzone z południa na północ. Oznacza to, że

eksploatacja projektowana Tauron Wydobycie S.A. w złożu „Brzezinka 1” w pokładach

301 i 304/2 będzie rozpoczynana w odległości poziomej około 1,3 km od granicy złoża

„Brzezinka 3”, a następnie będzie się do niego zbliżać. Ostatnie ściany w każdym z tych

pokładów będą się pokrywać w planie poziomym z projektowaną eksploatacją w złożu

„Brzezinka 3” tylko na końcowym wybiegu. Eksploatację złoża „Brzezinka 3” zaplano-

wano w tym rejonie na lata 2021 – 2024. Tauron Wydobycie S.A. rozpocznie tu działal-

ność w 2028 roku, czyli kilka lat później.

Pod wschodnim obrzeżem Tauron Wydobycie S.A. zaplanował na przełom lat 2030

i 2031 zawałową eksploatację pokładu 301 jedną niewielką ścianą o wysokości 3,2 m.

Głębokość pokładu w tej części wynosi około 200 m. Eksploatacja będzie prowadzona

głównie pod terenami leśnymi, rozciągającymi się pomiędzy Przemszą a autostradą, w re-

jonie Wysokiego Brzegu. W planie poziomym ta ściana nie będzie się pokrywać z pro-

jektowaną eksploatacją w złożu „Brzezinka 3”. Jej postęp będzie z południowego wscho-

du na północny zachód, czyli front będzie się zbliżał do granicy złoża „Brzezinka 3”, któ-

re w tym rejonie będzie przedmiotem eksploatacji w latach 2023 i 2027. Zatem eksploat-

acja Tauron Wydobycie S.A. w tym rejonie będzie prowadzona kilka lat później.

2. Katowicki Holding Węglowy S.A. Oddział KWK „Mysłowice – Wesoła” będzie prowa-

dził eksploatację na zachód od złoża „Brzezinka 3”. W Dodatku nr 5 do projektu zago-

spodarowania złoża węgla kamiennego zaplanowano działalność górniczą do 2020 roku.


246


Przedmiotem eksploatacji będzie pokład 510 w części poza złożem „Brzezinka 3”. Na

podstawie udostępnionej przez KWK „Mysłowice – Wesoła” mapy prognozowanych

wpływów można stwierdzić, że w złożu „Wesoła” eksploatacja będzie prowadzona w są-

siedztwie autostrady, na odcinku pomiędzy węzłem z Obrzeżną Zachodnią a wiaduktem

kolejowym (nad linią Katowice – Oświęcim). Jest to rejon północno – zachodniej granicy

złoża Brzezinka 3. W złożu „Mysłowice” zaprojektowano ściany w rejonie ulic Laryskiej

i Pukowca (w dzielnicy Larysz) oraz ulicy PCK (w dzielnicy Krasowy). Eksploatacja

w złożu „Mysłowice” sąsiaduje z częścią zachodnią i południowo – zachodnią złoża

„Brzezinka 3”. Eksploatacja KWK „Mysłowice – Wesoła” będzie wyprzedzać przedmio-

tową eksploatację w złożu „Brzezinka 3” o co najmniej kilka lat. W rejonie autostrady A4

jest to nawet ponad dwadzieścia lat.

Katowicki Holding Węglowy S.A. ma koncesję na eksploatację złoża ważną do

31.08.2020 r. Należy dodać, że w piśmie z dnia 08.01.2015 r., skierowanym do

BRZEZINKA Sp. z o.o. SKA, KHW S.A. informuje o tym, że zamierza prowadzić

w rozpatrywanym rejonie dalszą eksploatację górniczą, co będzie przedmiotem wniosku

o udzielenie koncesji.

Wpływ projektowanej eksploatacji na powierzchnię

Prognozę deformacji powierzchni spowodowanej projektowaną eksploatacją górniczą

przeprowadzono przy użyciu programu komputerowego SZKODY wersja 5.0, opracowanego

przez dr E. Jędrzejca w Głównym Instytucie Górnictwa w oparciu o klasyczne wzory teorii

Knothego – Budryka.

Do obliczeń przyjęto wartości parametrów i współczynników teorii na podstawie do-

tychczasowych doświadczeń Głównego Instytutu Górnictwa w zakresie prognozowania de-

formacji oraz zgodnie z wiedzą wynikającą z analizy wyników obserwacji prowadzonych

w różnych rejonach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.

Przyjęto wartość współczynnika czasu równą nieskończoności, czyli tak określono de-

formacje, jakby powstawały na powierzchni natychmiast, równocześnie z postępem eksploat-

acji. Jest to założenie, przy którym wpływ tego czynnika jest najmniej korzystny. Zatem

można je traktować, jako dające pewien zapas bezpieczeństwa.

Przyjęte wartości parametrów i współczynników są następujące:

– parametr rozproszenia wpływów głównych


247


tgβ = 1,5

– współczynnik eksploatacyjny dla eksploatacji chodnikowej z podsadzką hydrauliczną

z filarami o szerokości 18 m i 24 m

a = 0,10

z filarami o szerokości 30 m

a = 0,05

– współczynnik czasu

c = ∞ rok-1

– współczynnik proporcjonalności przemieszczeń poziomych do nachyleń

B = 0,32r

gdzie

r = H/tgβ

H – głębokość eksploatacji

Wyniki obliczeń przedstawiono w formie map izolinii prognozowanych obniżeń i ka-

tegorii terenu górniczego, które są załącznikami 11, 12 i 13, odpowiednio dla kolejnych wa-

riantów eksploatacji.

Wpływy eksploatacji w formie deformacji ciągłych będą się ujawniać na projektowa-

nym Terenie Górniczym „Brzezinka 3” w okresie 2022 – 2051. Jednak poszczególne rejony

będą w zasięgu wpływów eksploatacji w krótszym czasie.

Eksploatacja górnicza złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” spowoduje deformacje

nieprzekraczające I kat. terenów górniczych na powierzchni w obszarze położonym we

wschodniej części Mysłowic (załączniki 11, 12 i 13). Tylko w bardzo małym zakresie w za-

sięgu oddziaływania znajdzie się Sosnowiec i w niewielkim – Jaworzno. W Mysłowicach

wpływy będę się ujawniać w dzielnicach: Brzęczkowice, Brzezinka, Kosztowy, Larysz i Haj-

dowizna. Zgodnie z instrukcją Głównego Instytutu Górnictwa granicę wpływów istotnych ze

względu na ochronę obiektów budowlanych wyznaczają wartości graniczne wskaźników de-

formacji powierzchni pomiędzy 0 a I kategorią terenu górniczego [Zasady…, 2000]. Wpływy

istotne, to takie, które są rozpatrywane ze względu na ochronę obiektów budowlanych. Poza

ich zasięgiem nie można wykluczyć niekorzystnego wpływu na obiekty w złym stanie tech-

nicznym oraz obiekty o szczególnym znaczeniu z uwagi na ich wartość użytkową lub archi-

tektoniczną.


248


W tabeli 6.5 przedstawiono podział terenów górniczych z uwagi na deformacje ciągłe

powierzchni w zależności od wartości wskaźników deformacji powierzchni: nachylenia T,

promienia krzywizny R i odkształcenia poziomego ε, odpowiadających małej prędkości eks-

ploatacji. Prędkość małą zdefiniowano w instrukcji, jako nie większą od 50 m/miesiąc

i 2,5 m/dobę. Za taką można przyjąć prędkość, z jaką będzie prowadzona eksploatacja złoża

„Brzezinka 3”.

Oceniając wpływ deformacji podłoża na obiekt budowlany stosuje się pojęcie katego-

rii odporności. Kategorie te odpowiadają kategoriom terenu górniczego przy założeniu nie-

przekroczenia małej uciążliwości użytkowania obiektów. Bezpieczeństwo użytkowania

obiektów o kategorii równej lub wyższej kategorii terenu jest zapewnione [Zasady…, 2000].

Projektowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” spowoduje deformacje powierzchni o

wartościach wskaźników mieszczących się w przedziale dopuszczalnych dla terenów górni-

czych 0 i I kategorii. Powierzchnia obszaru objętego wpływami I kategorii wynosi, w zależ-

ności od wariantu, 6,26 ÷ 9,98 km2. Powierzchnia obszaru objętego wpływami 0 kategorii

wynosi natomiast, w zależności od wariantu, 2,31 ÷ 6,03 km2.

Tabela 6.5

Kategorie terenu górniczego [Zasady ..., 2000]

Kategoria

Wartość spodziewanych deformacji

nachylenie T mm/m

promień krzywizny R

km

odkształcenie pozi-ome

mm/m

0 T 0,5 R 40 0,3

I 0,5 < T 2,5 40 > R 20 1,5

II 2,5 < T 5 20 > R 12 1,5 < 3

III 5 < T 10 12 > R 6 3 < 6

IV 10 < T 15 6 > R 4 6 < 9

V T > 15 R < 4 > 9

Na terenie górniczym I kategorii niższą kategorię odporności mają tylko obiekty o ka-

tegorii 0. Zgodnie z instrukcją GIG [Zasady…, 2000] uciążliwość ich użytkowania może być

średnia lub duża, a bezpieczeństwo obiektów należy sprawdzić.

Na terenach górniczych obiekty o odporności 0 kategorii należą statystycznie do naj-

mniej licznych. Należy się spodziewać, że tak też jest w przypadku obszaru objętego wpły-

wami eksploatacji projektowanej złoża „Brzezinka 3”.


249


Na podstawie analizy map i innych dokumentów można stwierdzić, że szczegółowych

badań będą wymagały obiekty Panattoni Park Mysłowice i Medicare. Ze względu na ich wy-

miary i funkcję a także brak przystosowania konstrukcji do przenoszenia deformacji podłoża

nie można wykluczyć, że wymogi ich ochrony są szczególne.

W przypadku realizacji wariantu 1, czyli zaproponowanego przez Inwestora, po-

wierzchnia obniży się najbardziej w Brzezince (załącznik 11). Eksploatacja prowadzona

przez 30 lat spowoduje maksymalne osiadanie 0,50 m. Największe nachylenia powierzchni,

o wartości 0,9 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim

obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. W tym samym rejonie będą największe odkształcenia

rozciągające, do +0,5 mm/m. Natomiast odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -

0,7 mm/m wystąpią czasowo w części południowo – wschodniej analizowanego obszaru,

w pasie rozciągającym się na wschód od Wschodniej Obwodnicy GOP (droga S1), prawie

równolegle do niej. Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do

0 i I kategorii terenów górniczych (załącznik 11). Przy czym ich maksymalne wartości nie są

większe nawet od połowy wartości dopuszczalnych dla I kategorii. Wpływy rzędu I kategorii

w wariancie zaproponowanym przez Inwestora będą się ujawniać na obszarze 9,98 km2.

W wyniku prowadzenia eksploatacji według wariantu 2 - racjonalnego wariantu al-

ternatywnego, deformacje rzędu I kategorii ujawnią się na obszarze 8,76 km2, czyli w mniej-

szym zakresie, jak w przypadku wariantu 1. Zaproponowana zmiana spowoduje, że poza za-

sięgiem takich wpływów będzie węzeł Brzęczkowice i autostrada A4 na zachód od niego (za-

łącznik 12). Skutkiem eksploatacji zaplanowanej na 30 lat będzie obniżenie powierzchni

o maksymalnej wartości 0,50 m w Brzezince. Największe nachylenia powierzchni, o wartości

0,9 mm/m, a także największe odkształcenia rozciągające, do +0,5 mm/m, wystąpią w części

północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. Na-

tomiast odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m wystąpią czasowo w

części południowo – wschodniej analizowanego obszaru, w pasie rozciągającym się na

wschód od drogi S1, prawie równolegle do niej. Prognozowane nachylenia i odkształcenia

kwalifikują powierzchnię do I kategorii terenów górniczych. Należy zwrócić uwagę na to, że

ich maksymalne wartości są mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii.

Eksploatacja prowadzona według wariantu 3, czyli najbardziej korzystnego dla

środowiska, spowoduje deformacje powierzchni, kwalifikujące teren do I kategorii na obsza-


250


rze 6,26 km2, tj. w najmniejszym zakresie spośród rozpatrywanych wariantów. Warto podkre-

ślić, że przy realizacji tego wariantu 6,03 km2

powierzchni terenu górniczego znajdzie się w

0 kategorii, co stanowi 49,1 % całości terenu górniczego.

Poza zasięgiem wpływów będzie – tak jak w przypadku wariantu 2 – węzeł Brzęcz-

kowice i autostrada A4 na zachód od niego. Ograniczenia eksploatacji skutkuje też wyelimi-

nowaniem deformacji podłoża w rejonie bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice oraz

zabudowy mieszkaniowej dzielnicy Kosztowy (osiedle Zawadzkiego, osiedle budynków jed-

norodzinnych w rejonie ulicy Heleny i Józefa Fików oraz zabudowa wzdłuż ulicy Adama

Dzióbka). Na powierzchni można wyróżnić 3 rejony objęte wpływami projektowanej eksploa-

tacji górniczej (załącznik 13):

– w Brzęczkowicach, na północ od autostrady A4, gdzie wskaźniki osiągną maksymalne

wartości

obniżenia do 0,47 m w rejonie osiedla Powstańców Śląskich (w latach 2044 –

2051),

nachylenia powierzchni o wartości 0,9 mm/m we wschodniej części osiedla Po-

wstańców Śląskich,

odkształcenia rozciągające do +0,5 mm/m w północno - wschodniej części osie-

dla Powstańców Śląskich,

odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m na zachód od

ul. J. Ziętka,

– w Brzezince, na południe od autostrady A4 i na północ od bazy logistycznej Panattoni

Park Mysłowice, gdzie wskaźniki osiągną największe wartości

obniżenia do 0,48 m w dzielnicy Brzezinka (w latach 2033 – 2045),

nachylenia powierzchni o wartości 0,8 mm/m w rejonie wiaduktu w ciągu ulicy

Laryskiej nad torami kolejowymi linii Katowice – Oświęcim,

odkształcenia rozciągające do +0,4 mm/m na obszarach zabudowy mieszkanio-

wej w Brzezince, w rejonie wiaduktu w ciągu ulicy Laryskiej nad torami kole-

jowymi oraz w rejonie ulicy Topolowej (na zachód od linii kolejowej),

odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,6 mm/m w rejonie cmenta-

rza,


251


– w Kosztowach, na południe od bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice, gdzie

wskaźniki będą miały maksymalne wartości

obniżenia do 0,35 m w rejonie wschodniej części ulicy J. Rymera (w latach

2022 – 2036),

nachylenia powierzchni o wartości 0,6 mm/m w rejonie ul. J. Chromika,

odkształcenia rozciągające do +0,3 mm/m na południe od skrzyżowania ulic

Kosztowskiej i Długiej,

odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m w rejonie wschod-

niej części ulicy J. Rymera,

Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do 0 i I kategorii

terenów górniczych. Maksymalne prognozowane wartości wskaźników deformacji są mniej-

sze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii.

Największe nachylenia – do 0,9 mm/m, a także największe odkształcenia rozciągające

– do +0,4 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrze-

żu osiedla Powstańców Śląskich. Będą to wartości końcowe, przy czym nachylenia pozostaną

stale na tym poziomie, natomiast oddziaływanie odkształceń na obiekty budowlane będzie z

czasem maleć wskutek relaksacji naprężeń. Natomiast nachylenia i odkształcenia nad wybra-

nymi parcelami będą osiągały maksymalne wartości tylko w czasie postępu eksploatacji, po-

tem będą mniejsze. Ich końcowe wartości mogą być bliskie 0.

W tabeli 6.6 zestawiono maksymalne prognozowane wartości wskaźników deformacji

powierzchni a także wielkość obszaru w zasięgu wpływów eksploatacji I kategorii dla każde-

go z rozpatrywanych wariantów. Ich porównanie prowadzi do wniosku, że we wszystkich

wariantach maksymalne wartości wskaźników są niewielkie i na prawie takim samym pozio-

mie. Zarówno nachylenia, jak i odkształcenia powierzchni są, z jednym wyjątkiem, mniejsze

od połowy wartości dopuszczalnych dla terenów górniczych I kategorii. Tylko w wariancie 3

odkształcenia ściskające są większe o 0,03 mm/m od połowy wartości granicznej.

Największy zasięg deformacji ciągłych I kategorii będzie w przypadku wariantu 1,

a najmniejszy – w przypadku wariantu 3. W wariancie 3 będzie to obszar o powierzchni

6,26 km2. Natomiast teren górniczy, przy założeniu, że jego granicę stanowi izolinia obniżeń

20 mm, ma w tym wariancie powierzchnię 12,29 km2 (załącznik 13). Pozostała powierzchnia

terenu górniczego (6,03 km2) osiągnie wartości deformacji 0 kategorii.


252


Tabela 6.6

Maksymalne prognozowane wartości wskaźników deformacji powierzchni i wielkość

obszaru w zasięgu wpływów eksploatacji projektowanej w złożu „Brzezinka 3”

kwalifikujących teren do I kategorii

Wskaźnik deformacji Wariant 1 Wariant 2 Wariant 3

Obniżenia, m 0,50 0,50 0,48

Nachylenia, mm/m 0,9 0,9 0,9

Odkształcenia rozciągające, mm/m +0,5 +0,5 +0,5

Odkształcenia ściskające, mm/m -0,7 -0,7 -0,8

Kategoria terenu górniczego I I I

Obszar objęty wpływami I kategorii, km2

9,98 8,76 6,26

Na wszystkich mapach prognozowanych wpływów rozpatrywanej eksploatacji górni-

czej wyróżniono izolinię obniżeń 20 mm (załączniki 11, 12, 13). Można przyjąć, że jest to

granica szkodliwych deformacji powierzchni. Jeśli inne rodzaje oddziaływania eksploatacji

górniczej na powierzchnię (wstrząsy, zmiany warunków hydrologicznych) nie wykraczają

poza obszar ograniczony tą izolinią, to ona wyznacza na powierzchni teren górniczy. Zgodnie

z ustawą Prawo geologiczne i górnicze terenem górniczym jest przestrzeń objęta przewidy-

wanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego.

6.3. ANALIZA POTENCJALNYCH SYTUACJI AWARYJNYCH – WYSTĄPIENIE

POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ

Ustawa Prawo ochrony środowiska przyjmując wytyczne zawarte w dyrektywach Unii

Europejskiej podaje w art. 3 pkt 23 następującą definicję poważnej awarii:

„poważna awaria jest to zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja, po-

wstała w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których

występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadząca do natychmiasto-

wego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takie-

go zagrożenia z opóźnieniem”.


253


Zgodnie z przepisami dotyczącymi zasad postępowania i obowiązków jednostek orga-

nizacyjnych w przypadku wystąpienia poważnych awarii, likwidacja jej skutków należy do

podmiotów korzystających ze środowiska.

W czasie prowadzenia eksploatacji węgla kamiennego mogą zaistnieć poważne awarie

związane z:

- ruchem podziemnym Zakładu Górniczego:

zagrożenia pożarowe,

zagrożenia wodne,

zagrożenia tąpaniami,

oraz

- wykorzystaniem infrastruktury powierzchniowej:

zagrożenia pożarowe,

rozszczelnienie (awaria) zbiorników samochodowych i lokomotywowych oraz wyciek

paliwa,

skażenie środowiska olejami i smarami.

Przeciwdziałania zagrożeniom związanym z ruchem podziemnym Zakładu Górnicze-

go: wodnym, pożarowym oraz tąpaniami zostały omówione w rozdziale 1.1.6.

Teren Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” zostanie ogrodzony i chroniony przez całą

dobę, co uniemożliwi wstęp na jego teren osobom postronnym. Na przedmiotowym terenie

zostaną zainstalowane hydranty przeciwpożarowe zgodnie z wymogami wynikającymi z od-

powiednich przepisów przeciwpożarowych

Podstawą ograniczenia możliwości występowania nadzwyczajnych zagrożeń

środowiska jest ich prewencja. Wszystkie tereny utwardzone powinny być zabezpieczone

krawężnikami zabezpieczającymi tereny przyległe przed przedostaniem się zanieczyszczeń do

gleby i gruntu. Pojemność oraz konstrukcja piaskownika oraz separatora koalescencyjnego

odbierającego zanieczyszczone wody opadowe powinna być taka, aby mogła ona przyjąć

dodatkową – dwukrotną ilość zanieczyszczeń.

Zostaną opracowane procedury określające sposoby łączności i postępowania

w sytuacji wystąpienia nadzwyczajnych zagrożeń środowiska. Dotyczy to zarówno systemu

powiadamiania pracowników i stosownych służb o zaistniałej sytuacji awaryjnej oraz sposobu

podjęcia działań zabezpieczających miejsce zdarzenia.


254


6.4. ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE

Postępowanie w ramach oddziaływań transgranicznych reguluje Ustawa z dn.

03 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale spo-

łeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.

z 2008r. Nr 199, poz. 1227).

Art. 104. 1. W razie stwierdzenia możliwości znaczącego transgranicznego oddzia-

ływania na środowisko, pochodzącego z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na sku-

tek:

1) realizacji planowanych przedsięwzięć objętych:

a) decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach,

b) decyzjami, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1 i 10, jeżeli w ramach po-

stępowania w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie była

przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko,

2) realizacji projektów polityk, strategii, planów lub programów, o których mowa

w art. 46 lub 47

- przeprowadza się postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na śro-

dowisko.

2. Postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko przepro-

wadza się również na wniosek innego państwa, na którego terytorium może oddziały-

wać przedsięwzięcie albo realizacja projektu dokumentu, o którym mowa

w art. 46 lub 47.

Art. 105. Postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko

przeprowadza się także w przypadku, gdy możliwe oddziaływanie pochodzące spoza

granic Rzeczypospolitej Polskiej mogłoby ujawnić się na jej terytorium.

Inwestycja ze względu na swe położenie, rodzaj i zakres oddziaływania oraz fakt, że

nie jest wymieniona w załączniku nr 1 do Konwencji EKG ONZ o Ocenach Oddziaływania

na Środowisko w Kontekście Transgranicznym, sporządzonej w Espoo w dniu 25 lutego

1991r., ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską i ogłoszonej w Dz.U. Nr 96 z 1999r.,

http://bip.um.szczecin.pl/umszczecinbip/www.abc.com.pl/serwis/du/2008/1227.htm

http://bip.um.szczecin.pl/umszczecinbip/www.abc.com.pl/serwis/du/2008/1227.htm


255


poz. 1110, nie wymaga przeprowadzenia postępowania w zakresie oddziaływania transgra-

nicznego.

Gospodarka wodno-ściekowa projektowanego zakładu górniczego ZG „Brzezinka 3”

i eksploatacji złoża „Brzezinka 3” nie wiąże się z oddziaływaniem transgranicznym na śro-

dowisko.


256


7. UZASADNIENIE WYBRANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ

WARIANTU, ZE WSKAZANIEM JEGO ODDZIAŁYWANIA NA

ŚRODOWISKO, W TYM NA OBSZARY NATURA 2000

7.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI, ZWIERZĘTA, ROŚLINY, WODĘ I

POWIETRZE, W TYM NA OBSZARY NATURA 2000

7.1.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI

Analizując oddziaływanie na ludzi, należy wziąć pod uwagę zarówno pracowników

kopalni jak i ludność zamieszkałą na terenach, przyległych do Zakładu Głównego oraz na

terenach podlegających przekształceniom terenu.

Oddziaływanie na pracowników jest minimalizowane poprzez stosowanie zgodnych

z Kodeksem Pracy i przepisami BHP środków ochrony osobistej.

Oddziaływanie na mieszkańców terenów podlegających przekształceniom oraz tere-

nów przyległych do szybów oraz Zakładu Głównego kopalni jest minimalizowane przede

wszystkim przez stosowanie prewencji tych zagrożeń oraz działania zapobiegające

i ograniczające ich występowanie poprzez zaprojektowanie takiego systemu eksploatacji

i wybraniu takiego wariantu, aby zminimalizować wystąpienie szkód górniczych. Do działań

związanych z naprawą ewentualnych szkód górniczych należy zaliczyć naprawę dróg, mo-

stów, wiaduktów, regulację cieków wodnych, budowę pompowni na terenach zalewisk i inne.

Zadania te są bardzo ważne i muszą być podejmowane w przypadku wystąpienia takiej ko-

nieczności, ponieważ wpływają one na komfort mieszkańców terenów poddanych osiadania-

mi terenów wskutek działalności górniczej. Z punktu widzenia ludzi zamieszkujących teren

górniczy ważne jest także takie prowadzenie wydobycia, aby również zapobiegać wstrząsom

górniczym.

Planowany wariant wydobycia węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 3” nie powinien

powodować powstawania wstrząsów górniczych.

Wpływ ewentualnych szkód górniczych na zdrowie i życie mieszkańców jest

najbardziej eksponowany w wariancie 3. Jest to wariant, w którym założono maksymalne

ograniczenie niekorzystnych skutków eksploatacji w obiektach budowlanych. Zgodnie


257


z przepisami przedsiębiorca górniczy jest zobowiązany do naprawy wszystkich szkód

spowodowanych ruchem zakładu górniczego, ale dla właścicieli i użytkowników

nieruchomości zarówno uszkodzenia, jak i remonty mogą być obciążeniem.



sze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii. W poniższej tabeli (z opracowania

Ministerstwa Środowiska – „Zasady dokumentowania warunków geologiczno-inżynierskich

dla celów likwidacji kopalń”, Warszawa 2008r.) przedstawiono zależności pomiędzy katego-

rią terenu górniczego a jego przydatnością do zabudowy – tabela 7.1.

Tabela 7.1

Kategorie terenów górniczych

Kategoria

Przydatność do zabudowy Wielkość spodziewanych deformacji

Nachylenie T [mm/m]

Odkształcenie poziome [mm/m]

Promień krzywizny R

[km]

0

prz

yda-

tne

niewymagane zabe-zpieczenia obiektów budowlanych T 0,5 0,3 R 40

I

prz

ydat

ne

z grr

anic

ze-

nia

mi

mogą powstać małe, nieszkodliwe uszkodze-nia

0,5 < T 2,5 0,3 < 1,5 40 > R 20

II mogą występować usz-kodzenia łatwe do u-suniecia

2,5 < T 5,0 1,5 < 3,0 20 > R 12

III wymagane zabezpiecze-nie obiektów budow-lanych

5.0 < T 10,0 3,0 < 6,0 12 > R 6

IV wymagane poważne zabezpieczenie o-biektów budowlanych

10,0 < T 15,0 6,0 < 9,0 6 > R 4

V

nie

nad

ając

e si

e do

zabu-

dow

y

duże prawdopodo-bieństwo wystapienia nieciągłych przemies-zczeń terenu (szczelin, zapadlisk)

T > 15,0 > 9,0 R < 4

Uciążliwości klimatu akustycznego oraz zapylenia w pobliżu Zakładu Głównego będą

ograniczane poprzez podejmowanie przez Inwestora szeregu inwestycji mających za zadanie

uciążliwości te zmniejszyć.


258


7.1.2. ODDZIAŁYWANIE NA ZWIERZĘTA I ROŚLINY, W TYM NA OBJĘTE OCHRONĄ

DYREKTYW – PTASIEJ I SIEDLISKOWEJ

Tereny, jakie zostaną zajęte pod eksploatację górniczą nie są miejscem występowania

znaczących wartości przyrodniczych. Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze położone

w jego sąsiedztwie, w tym na ostoję NATURA 2000 są pomijalne. W odległości 9,1 km

znajduje się Torfowisko Sosnowiec-Bory - PLH240038 od terenu górniczego „Brzezinka 3”,

natomiast Łąki w Jaworznie PLH240042 w odległości 9,3 km. Należy natomiast przyjąć, że

wystąpi negatywne oddziaływanie na warunki żerowania niektórych gatunków ptaków, w tym

jednej pary bociana czarnego (Ciconia nigra), będącego jednym z najbardziej płochliwych

gatunków polskiej ornitofauny, którego żerowiska znajdują się na łąkach nad Przemszą.

Na inwentaryzowanym terenie stwierdzono gatunki ptaków chronionych na mocy Za-

łącznika I Dyrektywy Ptasiej, w tabeli opisano oddziaływanie inwestycji na występujące ga-

tunki.

Tabela 7.1

Lista ptaków chronionych na mocy Załącznika I Dyrektywy Ptasiej zinwentaryzowa-

nych na Terenie Górniczym „Brzezinka 3”, a oddziaływanie inwestycji na te gatunki

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Skala oddziały-

wania

1. Zimorodek zwyczajny Alcedo atthis 1

2. Bocian biały Ciconia ciconia 0

3. Bocian czarny Ciconia nigra 2

4. Dzięcioł duży Dendrocopos major 1

W tabeli przyjęto następującą skalę oddziaływania:

-3 - oddziaływanie negatywne duże (znaczące) związane z ubytkiem w populacjach lub

zasobnością biotopów większymi niż 20%;

-2 - oddziaływanie negatywne średnie (znaczące) związane z ubytkiem w populacjach lub

zasobnością biotopów w zakresie od 0,5 do 20%;

-1 - oddziaływanie negatywne małe (nieznaczące) związane z ubytkiem w populacjach lub

zasobności biotopów mniej niż 0,5%;

- 0 - brak oddziaływania lub znikomo małe.


259


Skala oceny oddziaływania została przyjęta przez zespoły badawcze Głównego Instytu-

tu Górniczego w Katowicach dla potrzeb sporządzenia raportów oddziaływania na środowi-

sko. Jako bazę do sporządzenia ocen oddziaływania wykorzystano publikację Makomaska-

Juchiewicz M. (red.) 2010. Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. GIOŚ,

Warszawa oraz Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z. (red.) 2009. Monitoring ptaków lęgo-

wych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. GIOA,

Warszawa. Skala ocen została zalecona przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska oraz

Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska.

Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, majace stosunkowo niewielki


stępach czasowych.

Deformacje powierzchni terenu i towarzyszące im zmiany stosunków wodnych nie

mogą pozostać bez wpływu na siedliska przyrodnicze oraz florę i faunę. Z uwagi na lokaliza-

cję inwestycji i zasięg wpływów na poszczególne elementy środowiska, nie przewiduje się

bezpośredniego oddziaływania na ostoję NATURA 2000 Łąki w Jaworznaie - PLH240042

oraz Torfowisko Sosnowiec-Bory - PLH240038. Mogą natomiast wystąpić oddziaływania

pośrednie. Wynikać one będą z faktu, że zmianom morfologicznym oraz wachaniom poziomu

wód towarzyszyć mogą zmiany warunków gniazdowania dla ptaków, a zarazem zmiany wa-

runków żerowania dla ptaków gnieżdżących się na tym terenie. Zmiana wynikać może z nie-

znacznego zwiększenia powierzchni zbiorników wodnych i mokradeł.

Planowana eksploatacja nie będzie wywierała znaczącego wpływu na zasoby przyrod-

nicze położone w sąsiedztwie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”.

7.1.3. ODDZIAŁYWANIA NA WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE

Prognozowany dopływ naturalny wód do upadowych (4,2 m3/min) zostanie ujęty

w miejscach jego koncentracji i w części wykorzystany będzie do potrzeb własnych zakładu

górniczego (woda przemysłowa / technologiczna). Prognozowany dopływ wód podziemnych

do wyrobisk górniczych w czasie eksploatacji oszacowano na około 2,1 m3/min. Ładunek

chlorków i siarczanów dopływający z wodami dołowymi do wyrobisk podziemnych złoża

„Brzezinka 3” oszacowano maksymalnie na około 246 t/d dla docelowego modelu eksploata-


260


cji złoża. Wody pochodzące z odwadniania wyrobisk górniczych w obrębie złoża „Brzezinka

3” będą kierowane do system głównego odwadniania ZG „Brzezinka 3”. Niewykorzystana

część wód kopalnianych po oczyszczeniu z zawiesiny w osadniku, będą odprowadzane wylo-

tem do cieku Przyrwa i dalej do rzeki Przemszy. Uruchomienie eksploatacji złoża „Brzezinka

3” zwiększy oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne w tym terenie, nie spowo-

duje jednak zmiany klasyfikacji zasobów wód podziemnych i powierzchniowych, a osiągnię-

cie celów środowiskowych zawartych w planie gospodarowania wodami na obszarze

dorzecza będzie możliwe po zakończeniu eksploatacji węgla na omawianym obszarze. Do-

kładniej omówiono ten temat w rozdziale 9.4.

7.1.4. ODDZIAŁYWANIE NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE

Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne analizowanego wariantu przedsięwzięcia

będzie się charakteryzowało następującymi cechami:

- nie będzie prowadzonego wzbogacania urobku węglowego na terenie zakładu

górniczego,

- szacowana emisja metanu w powietrzu wentylacyjnym może wynosić średnio

około 1 700 tys. m3 rocznie,

Porównując ta wielkość do emisji metanu z polskich kopalń węgla kamiennego

(Inwentaryzacja emisji metanu z układów wentylacyjnych i z układów odmeta-

nowania kopalń węgla kamiennego w Polsce w latach 2001-2010. Dr inż. Renata

Patyńska. Główny Instytut Górnictwa w Katowicach):

Kopalnie metanowe w

roku 2010

Ilość wypuszczonego

metanu,

mln m3/rok

Bielszowice 5,100

Bolesław Śmiały 0,000

Borynia 3,500

Brzeszcze - Silesia 0,000

Budryk 2,800

Chwałowice 3,800

Halemba – Wirek 1,700

Jankowice 0,700

Jas – Mos 1,500

Knurów - Szczygłowice 8,500


261


Krupiński 31,800

Marcel 1,900

Murcki - Staszic 2,300

Mysłowice - Wesoła 2,300

Pniówek 8,600

Pokój 0,000

Rydułtowy - Anna 6,300

Sośnica - Makoszowy 4,600

Wieczorek 0,000

Wujek 7,700

Zofiówka 1,700

Jest wielkością średnią

- transport, prace spawalnicze i malarskie w rejonie zakładu głównego spowodują

emisję niezorganizowaną pyłu, tlenków azotu, tlenku węgla i związków węglo-

wodorowych. Uwzględniając szacunkowe dane o wielkości aktualnej emisji z Za-

kładu Głównego, brak jest przesłanek, aby sądzić, że emisja ta spowoduje prze-

kroczenia wartości odniesienia na granicy terenu kopalni. Zanieczyszczenia ku-

mulować się będą w bezpośrednim otoczeniu prowadzonych prac.

Projektowane jest pozyskanie metanu z powietrza wentylacyjnego kopalni. Wydzielają-

cy się metan ze złoża w trakcie eksploatacji węgla do wyrobisk górniczych odprowadzny bę-

dzie wraz z prądem zużytego powietrza do wentylatora głównego przewietrzania. W dyfuzo-

rach wentylatorów głównego przewietrzania zabudowane będą ujęcia powietrza kopalnianego

(MWENT), którymi powietrze kierowane będzie do instalacji utylizacyjnej metanu. W insta-

lacji, podczas utylizacji metanu powstająca energia cieplna będzie wykorzystana przez zakład

na cele grzewcze. Projektowana technologia jest w Polsce całkowicie innowacyjna i nowator-

ska, niestosowana obecnie w skali przemysłowej w krajowych zakładach górniczych.

Zaproponowane rozwiązanie pozwoli ograniczyć negatywny wpływ wprowadzanego

do atmosfery metanu na środowisko.

7.1.5. ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT AKUSTYCZNY

Dopuszczalne poziomy hałasu dla terenów zabudowy mieszkaniowej sąsiadującej z te-

renem zakładu, wynoszą:

- w porze dnia 50 dB,


262


- w porze nocy 40 dB.

Wyznaczony obliczeniowo, dla przyjętej metodyki oraz danych wejściowych dotyczą-

cych parametrów akustycznych poszczególnych źródeł, równoważny poziom dźwięku A,

emitowany jedynie przez źródła związane z eksploatacją przedmiotowego przedsięwzięcia,

wynosi na granicy terenów chronionych akustycznie:

od 40,3 dB do 45,8 dB w porze dnia; oraz

od 35,1 dB do 38,1 dB w porze nocy.

Nie stwierdzono przekroczeń poziomu dopuszczalnego 50 dB w porze dnia oraz 40 dB

w porze nocy.

Sposób obliczeń uciążliwości akustycznej opisane sa w rozdziale 8.2, natomiast mapy

izolinii hałasu zamieszczono w załączniku 18.

Izolinie poziomów dopuszczalnych hałasu 50 dB w porze dnia i 40 dB w porze nocy

ograniczają obszar, który nie zawiera terenów chronionych akustycznie w rozumieniu załącz-

nika do obwieszczenia Ministra Środowi z dnia 15 października 2013 r. (poz. 112) w sprawie

ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska (z dnia 14 czerwca

2007 r.) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.

7.2. ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI, Z UWZGLĘDNIENIEM

RUCHÓW MASOWYCH ZIEMI, KLIMAT I KRAJOBRAZ

7.2.1. WPŁYW PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI

Eksploatacja górnicza złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” spowoduje deformacje

ciągłe na powierzchni terenu w obszarze położonym przede wszystkim we wschodniej części

Mysłowic, w dzielnicach: Brzęczkowice, Brzezinka, Kosztowy, Larysz i Hajdowizna. Pro-

gnozowany Teren Górniczy „Brzezinka 3” ma powierzchnię 12,14 km2 (załącznik 2).

Obliczone deformacje powierzchni charakteryzują się następującymi wartościami

wskaźników:

obniżenia do 0,48 m (w latach 2033 – 2045),

nachylenia do 0,9 mm/m,


263


odkształcenia w granicach od -0,8 mm/m do +0,5 mm/m,

Szczegółową charakterystykę prognozowanych wpływów eksploatacji zawiera roz-

dział 6.1.3.

Ze względu na wartości nachyleń i odkształceń cały obszar w zasięgu wpływów kwa-

lifikuje się do terenów górniczych 0 i I kategorii. Przy czym maksymalne wartości tych

wskaźników generalnie nie są większe nawet od połowy wartości dopuszczalnych dla tej ka-

tegorii. Spowodowane jest to przyjętym przez Inwestora innowacyjnym systemem eksploata-

cji, którego celem jest maksymalizacja ochrony powierzchni ziemi i obiektów jej zagospoda-

rowania. W przypadku stosowanych z reguły w Polsce systemach ścianowych z zawałem

stropu, najczęściej deformacje powierzchni mają wartości wskaźników kwalifikujące po-

wierzchnię do II - III kategorii terenów górniczych. A na terenach niezabudowanych dopusz-

cza się nawet deformacje IV kategorii.

Należy również zwrócić uwagę na kształtowanie się procesu deformacji w czasie.

W przypadku rozpatrywanego projektu dla złoża „Brzezinka 3”, prędkość eksploatacji jest

mała, co jest korzystne dla obiektów budowlanych. Wybranie złoża w zaplanowanym zakre-

sie będzie trwało prawie 28 lat. Deformacje powierzchni będą się ujawniać nieznacznie dłużej

(do 3 lat). Ale w poszczególnych częściach terenu górniczego okres, w którym będą się ujaw-

niać wpływy, nie powinien być dłuższy niż kilkanaście lat.

7.2.2. WPŁYW URUCHOMIENIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA KLIMAT

Planowane przedsięwzięcie nie będzie wpływało na klimat terenu zainwestowania.

Przewidywane ilości emitowanych zanieczyszczeń do atmosfery z terenu Zakładu Głównego

nie spowodują odczuwalnego wpływu na warunki klimatyczne w najbliższym otoczeniu.

Spośród ogólnej ilości wydzielającego się metanu ze złoża w czasie eksploatacji wę-

gla, część gazu zostaje odprowadzona z powietrzem wentylacyjnym, a pozostała ilość ujmo-

wana przez system zagospodarowania i utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego projek-

towanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” w termicznym reaktorze rewersyjnym TFRR.

Wprowadzanie metanu do powietrza ma – jak się uważa - wpływ na zmiany klimatu.

Planowane przedsięwzięcie w niewielkim stopniu wpływa na klimat w sposób pośred-

ni – wynikający z produkcji energii elektrycznej u dostawców.


264


7.2.3. WPŁYW PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA KRAJOBRAZ

Eksploatacja złoża w granicach projektowanego Obszaru Górniczego nie jest związana

z dodatkowymi zajęciami terenu pod działalność przemysłową. Zakład Górniczy będzie posa-

dowiony głównie na terenach obecnie użytkowanych przez firmę Zakład Przeróbki Węgla

„Brzezinka” i wykorzystywał będzie większość infrastruktury powierzchniowej obecnie tam

zlokalizowanej. Nie będą tam budowane żadne obiekty wysokościowe mające wpływ na kra-

jobraz.

Wykazane w pracy osiadania terenu związane z prowadzoną eksploatacja górniczą

w niewielki sposób wpłyną na krajobraz. Oddziaływania te zostały dokładnie opisane w punk-

tach poprzednich. Wpływy projektowanej eksploatacji do połowy roku 2049 na powierzchnię

terenu, wywołają deformacje powierzchni o parametrach I kategorii terenu górniczego,

a osiadania dochodzić będą do maksymalnie 0,48 m. Osiadania będą zmienne w czasie.

Prognozowane osiadania związane z planowaną eksploatacją złoża „Brzezinka 3” nie

spowodują zmian stosunków wodnych na powierzchni skutkujących powstawaniem bezod-

pływowych zalewisk lub zmianą kierunku spływu wód powierzchniowych mających wpływ

na krajobraz.

7.3. ODDZIAŁYWANIE NA DOBRA MATERIALNE

Wśród obiektów zlokalizowanych w granicach projektowanego terenu górniczego do

najważniejszych należą:

– autostrada A4,

– droga krajowa S1,

– linia kolejowa nr 138 Katowice - Oświęcim,




– baza logistyczna Panattoni Park Mysłowice,

– obiekty Medicare przy ul Białobrzeskiej,

– osiedle Powstańców Śląskich w Mysłowicach,

– zabudowa dzielnic Brzezinka i Kosztowy miasta Mysłowice.


265


Znaczna część obiektów budowlanych, położonych w zasięgu projektowanej

eksploatacji górniczej w złożu Brzezinka 3, była wznoszona bez odpowiednich zabezpieczeń.

Jednak należy zauważyć, że nie jest to równoznaczne z brakiem odporności na deformacje

podłoża. Zabezpieczenia na III kategorię deformacji posiadają budynki Mysłowickiej Spół-

dzielni Mieszkaniowej, zlokalizowane na osiedlu Powstańców Śląskich (pismo MSM z dnia

11.06.2014 o symbolu GE/249/2582/14/7388/14). Są to przede wszystkim wielokondygna-

cyjne, kilkusegmentowe budynki mieszkalne oraz 3 pawilony handlowo – usługowe.

Przez pojęcie odporności budowli na wpływy podziemnej eksploatacji górniczej ro-

zumie się jej zdolność do przeniesienia określonych wpływów ciągłych deformacji terenu bez

zagrożenia bezpieczeństwa użytkowania obiektów, przy jednoczesnym dopuszczeniu wystą-

pienia w obiekcie niewielkich uszkodzeń możliwych do usunięcia w ramach remontów bieżą-

cych – bez pogorszenia się walorów użytkowych takiego obiektu. Odporność obiektów naj-

częściej wyraża się kategorią.

Kategoriami odporności obiektów i kategoriami terenu górniczego operuje się przy

ocenie możliwości przejęcia przez nie deformacji ciągłych podłoża. Na etapie sporządzania

planu ruchu zakładu górniczego przedmiotem szczegółowych analiz są budynki wymagające

szczególnej ochrony oraz budynki o kategorii odporności niższej o co najmniej dwie od

kategorii terenu [Wytyczne WUG]. Tylko w przypadku tych obiektów kopalnie są

zobowiązane do określenia prac i działań z zakresu profilaktyki budowlanej.

W przypadku projektowanej eksploatacji złoża Brzezinka 3, ze względu na małe

wartości prognozowanych wskaźników deformacji ciągłych powierzchni (nachyleń

i odkształceń) nie ma możliwości, by obiekty miały kategorię odporności niższą o co najmniej

dwie od kategorii terenu. Możliwa jest co najwyżej różnica o jedną kategorię, w przypadku

obiektów o 0 kategorii odporności. Takie będą wymagały analizy zakresu koniecznych prac

i działań z zakresu profilaktyki budowlanej. Nie powinna to być liczna grupa obiektów.

Statystycznie takie obiekty występują na terenach górniczych najrzadziej.

Natomiast do obiektów wymagających szczególnej ochrony można zaliczyć hale bazy

logistycznej Panattoni Park Mysłowice oraz budynki biurowo – magazynowe Medicare, które

najprawdopodobniej nie posiadają zabezpieczeń na wpływy eksploatacji górniczej. Ze

względu na wymiary i funkcje tych obiektów w przyjętym wariancie eksploatacji znacząco

ograniczono jej zakres w tym rejonie. Zaproponowano taki sposób, w którym te obiekty są

poza zasięgiem wpływów istotnych dla obiektów budowlanych.


266


Takie same ograniczenie wprowadzono w projekcie eksploatacji w tych rejonach za-

budowanych, w których nie można wykluczyć zagrożenia terenu deformacjami nieciągłymi

kategorii B2 (średniego). Jest to autostrada A4 na zachodnim odcinku wraz z węzłem Brzęcz-

kowice oraz znaczna część zabudowy dzielnicy Kosztowy.

Obiekty, dla których istotne są obniżenia, tj. drogi i linie kolejowe powinny funkcjo-

wać bez zakłóceń. Prognozowane obniżenia są tak małe (do 0,48 m), że nie stanowią zagro-

żenia.

W przyjętym wariancie eksploatacji, który jest najbardziej korzystny dla środowiska,

nie ma potrzeby wyznaczania filarów ochronnych dla obiektów zlokalizowanych na po-

wierzchni. Sposób i zakres eksploatacji w tym wariancie opracowano przy założeniu maksy-

malnej ochrony powierzchni. W szczególności wprowadzono ograniczenia ze względu na

ochronę autostrady A4, w tym węzła Brzęczkowice (skrzyżowanie z S1) oraz obiekty Panat-

toni Park Mysłowice i Medicare.

7.4. ODDZIAŁYWANIE NA ZABYTKI I KRAJOBRAZ KULTUROWY, OBJĘTE

ISTNIEJĄCĄ DOKUMENTACJĄ, W SZCZEGÓLNOŚCI REJESTREM LUB

EWIDENCJĄ ZABYTKÓW

Obecnie na projektowanym Terenie Górniczym „Brzezinka 3” nie ma obiektów obję-

tych rejestrem lub ewidencją zabytków.

7.5. WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI

ELEMENTAMI ŚRODOWISKA

Każda eksploatacja złoża węgla kamiennego prowadzi do deformacji górotworu.

Wielkość i rodzaj tych deformacji zależy przede wszystkim od sposobu prowadzenia eksploa-

tacji. Dla opisywanej eksploatacji pokładu 510 złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” pro-

gnozowane obniżenia nie będą większe niż 0,48 m, a nachylenia nie przekroczą 0,9 mm/m. Są

to wartości niewielkie, które nie spowodują znaczących zmian stosunków wodnych na po-


267


wierzchni skutkujących powstawaniem bezodpływowych zalewisk lub zmianą kierunku

spływu wód powierzchniowych i podziemnych.

Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, mające stosunkowo niewielki


stępach czasowych.

Jednakże nawet niewielkie zmiany w ukształtowaniu terenu, spowodowane eksploata-

cją górniczą mogą przyczynić się do pojawienia lokalnych zalewisk prowadzących do zwięk-

szenia populacji płazów i gadów występujących na tym terenie, a szczególności do wzrostu

lokalnej populacji entomofauny. Natomiast obniżenie się poziomu wód gruntowych może

doprowadzić do ustąpienia wielu gatunków płazów i gadów w tym chronionego na tym tere-

nie kumaka nizinnego. To z kolei może spowodować zmniejszenie się populacji ptaków dra-

pieżnych. Może przyczynić się do zwiększenia populacji jenota, gatunku inwazyjnego. Tak

więc zmiana poziomu wód gruntowych będzie prowadzić do polepszenia lub pogorszenia

dobrostanu przyrody.

Każda nawet minimalna zmiana ukształtowania ternu może wpłynąć na zasoby lokal-

nej flory. W zależności od kierunku zmian może to doprowadzić do monokulturyzacji siedlisk

– zajmowania nieurodzajnych przestrzeni przez gatunki inwazyjne: nawłoć późną, rdestowe

i niecierpki wypierające naszą rodzimą roślinność.

Gospodarka wodno-ściekowa projektowanego ZG „Brzezinka 3” oraz planowana do

połowy roku 2049 eksploatacja złoża „Brzezinka 3” będzie miała bezpośredni wpływ na ja-

kość i ilość zasobów wód podziemnych i powierzchniowych. Natomiast nie spowoduje ona

istotnych zmian jakościowych w zakresie klasyfikacji zasobów wód powierzchniowych

i podziemnych.

Mimo tego, że prognozowane osiadania nie spowodują znaczących zmian stosunków

wodnych na powierzchni należy przeprowadzać corocznie w okresie weneracji monitoring

środowiska, aby wzajemne interakcje zachodzące pomiędzy elementami środowiska równo-

ważyły się.


268


8. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ

WNIOSKODAWCĘ ORAZ OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH

ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA

ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE,

WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIO- I

DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA

ŚRODOWISKO

8.1. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ

WNIOSKODAWCĘ

Tabela 8.1

MATRYCA LEOPOLDA

* - dotyczy środowiska pracy

Przedstawiona powyżej matryca Leopolda została zbudowana dla oddziaływań pocho-

dzących jedynie w czasie udostępniania złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” jego eksploa-

Receptor

Czynnik

Powie-

trze

Wody

powierz-

chniowe

Wody

podziem-

ne

Klimat Powierz-

chnia ziemi

Flora i

fauna Ludzie

Krajo-

braz

estetyka

Zabytki

Faza budowy 1 1 0 0 0 0 1* 0 0

Faz

a ek

splo

atac

ji

Emisja do

powietrza 1 0 0 0 0 0 1* 0 0

Emisja

hałasu 0 0 0 0 0 0 1* 0 0

Ścieki 0 2 0 0 0 0 0 0 0

Odpady 0 2 1 0 1 0 0 0 0

Zużycie

wody 0 1 0 0 0 0 0 0 0

Osiadania 0 1 0 0 1 1 2 1 0

Zużycie

energii 0 0 0 1 0 0 0 0 0

Faza likwidacji 2 1 1 0 1 0 1* 0 0


269


tacji oraz likwidacji. Matryca ta nie zawiera oddziaływań skumulowanych, które są omówio-

ne w dalszych punktach. Wyszczególnione w matrycy oddziaływanie na ludzi zawiera w so-

bie zarówno oddziaływanie na pracowników kopalni jak i mieszkańców Mysłowic i Jaworz-

na. Tak więc rozdzielając te oddziaływania należy stwierdzić, że osiadania terenu będą od-

działywały na mieszkańców a hałas i zanieczyszczenie powietrza oraz wykazane oddziaływa-

nia na etapie budowy i likwidacji na pracowników kopalni i należy je określić jako środowi-

sko pracy.

Identyfikacje rodzajów oddziaływań na środowisko przeprowadzono przy zastosowa-

niu „listy sprawdzającej”, dzięki czemu wyłoniono te typy oddziaływań, które będą miały

istotny wpływ na otoczenie. Dla wybranych z „listy sprawdzającej" oddziaływań określono

ich intensywność wpływu na środowisko. Analizy dokonano za pomocą macierzy oddziały-

wań. Intensywność oddziaływania dla stwierdzonych rodzajów wpływu określono w skali

punktowej od 0 do 5. Punktom nadano rangi odpowiadające intensywności:

0 - brak wpływu,

1 - wpływ mały,

2 – wpływ umiarkowany,

3 - wpływ średni,

4- wpływ duży,

5 - wpływ bardzo duży.

Uproszczona macierz oddziaływań (macierz Leopolda) przedstawiona jest jako tabela 8.1

i ukazuje stopień intensywności wpływu poszczególnych przejawów działalności planowanej

inwestycji na środowisko, traktowane jako całość.

Określenie poziomów dopuszczalnych dźwięku A

Najbliższe tereny chronione akustycznie znajdują się od strony północnej i zachodniej

planowanej inwestycji (budowa Zakładu Górniczy „Brzezinka 3”) i wykorzystywane są pod

zabudowę zagrodową z funkcją mieszkaniową, aczkolwiek docelowo z uwagi na zapisy Stu-

dium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego teren ten ma funkcję PU

i w związku ztym w przyszłych MPZP będzie musiał mieć taką samą funkcję.

Przepisy prawne regulujące sprawy oceny uciążliwego oddziaływania hałasu w śro-

dowisku, zostały sformułowane w załączniku do obwieszczenia Ministra Środowi z dnia

15 października 2013r. (poz. 112) w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia


270


Ministra Środowiska (z dnia 14 czerwca 2007r.) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu

w środowisku. Zgodnie z tym dokumentem (tabela 1 załącznika do rozporządzenia), dla tere-

nów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, dopuszczalny poziom hałasu powodowany

działaniem zakładu, wynosi:



Wskaźniki LAeq,D i LAeq,N, dla których podano wartości dopuszczalne mają zastosowanie

do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby.

Celem wyznaczenia poziomu równoważnego dźwięku A w wytypowanym punktach

zlokalizowanych na terenach chronionych przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz

określenia przebiegu izolinii poziomów hałasu, zastosowano metodę obliczeniową.

Obliczenia przeprowadzono przy użyciu programu komputerowego CADNA A, gdzie

zastosowany model i metodyka obliczeniowa zgodna jest z normą PN ISO 9613-2 „Akustyka.

Tłumienie dźwięku wynikające podczas propagacji w przestrzeni otwartej. Ogólna metoda

obliczania”. Norma ta jest zalecana do tego typu obliczeń w załączniku nr 7 rozporządzenia

Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014r. w sprawie wymagań w zakresie prowa-

dzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (poz. 1542).

Równoważny poziom dźwięku A występujący w dowolnym punkcie przestrzeni, jest

sumą dźwięków pochodzących od wszystkich źródeł punktowych i pozornych, a jego wartość

obliczamy z zależności:

ADLL Weq

gdzie:

LW - poziom mocy akustycznej A źródła punktowego wyrażony w dB,

D - współczynnik kierunkowości źródła,

A – tłumienie występujące na trasie źródło – punkt obserwacji.

Całkowite tłumienie A jest wynikiem nałożenia kolejnych zjawisk fizycznych wystę-

pujących na drodze propagacji i można zapisać je w ogólny sposób:

innebargratmdiv AAAAAA

gdzie:

Adiv – tłumienie wynikające z rozbieżności geometrycznej;


271


Aatm - tłumienie powodowane absorbcją atmosferyczną;

Agr - tłumienie wprowadzane przez powierzchnię terenu;

Abar - tłumienie będące efektem dyfrakcji na przeszkodach pojawiających się na dro-

dze propagacji fali akustycznej (ekranowanie).

Wpływ gruntu na propagację fali akustycznej uwzględniono przeprowadzając oblicze-

nia zgodnie z punktem 7.3.1 normy PN ISO 9613-2 „Akustyka. Tłumienie dźwięku wynikają-

ce podczas propagacji w przestrzeni otwartej. Ogólna metoda obliczania”.

Kryteria ocen zanieczyszczenia powietrza

Zgodnie z art. 222 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska, ilość gazów i pyłów dopusz-

czonych do wprowadzania do powietrza ustala się na poziomie standardów emisyjnych lub

nie powodujących przekroczeń dopuszczalnych poziomów, a w przypadku ich braku – nie

powodujących przekroczeń wartości dopuszczalnych lub wartości odniesienia substancji

w powietrzu.

Szczegółowe regulacje dotyczące oceny oddziaływania emisji zanieczyszczeń pyło-

wo-gazowych zawarte są w rozporządzeniach:

- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. (Dz.U Nr 16/2010,

poz.87) w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu,

- Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów

emisyjnych z instalacji (Dz.U. Nr 95/2011, poz. 558),

- Rozporządzenie MŚ z dnia z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych

substancji w powietrzu, (Dz. U. Nr 000 z dnia 18.09.2012 r., poz. 1031),

Obliczenia wpływu emisji na stan powietrza wykonano przy pomocy programu kom-

puterowego OPERAT FB (Proeko, Samoć, Kalisz), który uwzględnia metodykę zawartą

w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dn. 26.01.2010 r.

Przyjęto:

ze względu na rodzaj zagospodarowania terenu i lokalizację, przyjęto współczynnik

aerodynamicznej szorstkości terenu z0 = 1,0 m,

warunki meteorologiczne – różę wiatrów - według danych ze stacji Katowice,


272


układ współrzędnych o osi X skierowanej w kierunku wschodnim i osi Y skierowanej

w kierunku północnym,

obszar obliczeniowy zawarty w granicach:

Xd = 0 m, Yd = 0 m,

Xg = 900 m, Yg = 1200 m,

skok na osi X 20 m,

skok na osi Y 20 m,

skład ziarnowy emitowanego pyłu – udział PM10 w pyle całkowitym na poziomie

100%,

tło zanieczyszczeń dla tlenków azotu, dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego na pod-

stawie informacji WIOŚ w Katowicach o stanie zanieczyszczeń powietrza w Aglome-

racji Górnośląskiej Dla pozostałych zanieczyszczeń tło przyjęto jak dla substancji, dla

których nie określono wartości dopuszczalnych, w wysokości 10 % średniorocznej

wartości odniesienia.

wielkość emisji wg danych i literaturowych, m. in. na podstawie wskaźników emisji

KOBIZE dla kotłów energetycznego spalania paliw.

czas emisji uzależniony od czasu pracy obiektu – założono, że proces produkcyjny

przebiega w sposób ciągły, w trybie 18 godzin dobowo, co daje 6570 godz. w roku dla

całej instalacji.


273


Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. uznaje się,

że wartość odniesienia lub poziom dopuszczalny substancji w powietrzu dla emitora lub ze-

społu emitorów jest dotrzymywana, jeśli spełnione są warunki:

1. Częstość przekraczania wartości D1 przez stężenia uśrednione dla 1 godziny

w przypadku SO2 jest nie większa niż 0,274 % czasu w roku, a dla pozostałych sub-

stancji 0,2 % czasu w roku,

2. W każdym punkcie na powierzchni terenu jest spełniony warunek dotyczący rozkładu

stężeń uśrednionych dla roku:

SaDa-R

Dla substancji, dla których określone są poziomy dopuszczalne uwzględnia się tło (R)

w obliczeniach stężeń rocznych, jako wartość średnią roczną stężenia.

Dla substancji, dla których nie określono wartości dopuszczalnych, tło ustala się

w wysokości 10 % średniorocznej wartości odniesienia.

Tabela 8.2

Wartości odniesienia substancji w powietrzu

D1 to wartość odniesienia substancji w powietrzu lub dopuszczalny poziom substancji

(łącznie z marginesem tolerancji właściwym dla danej substancji i roku) w powietrzu uśred-

nione dla 1 godziny, natomiast Da to wartość odniesienia substancji w powietrzu lub dopusz-

czalny poziom substancji (łącznie z marginesem tolerancji właściwym dla danej substancji

i roku) w powietrzu uśrednione dla roku.

Oznaczenie

numeryczne

(CAS)

Substancja

Wartości odniesienia uśrednione dla

okresu, [μg/m3]

1 godziny D1 roku kalenda-

rzowego Da

- Pył zwieszony PM10 280 40

7446-09-5 Dwutlenek siarki 350 20

630-08-0 Tlenek węgla 30 000 -

10102-44-0 Dwutlenek azotu 200 40

- Węglowodory alifatyczne 3000 1 000


274


Zakres niezbędnych obliczeń zależny jest od poziomu substancji w powietrzu, który

jest wynikiem emisji zanieczyszczeń. W zakresie skróconym obliczenia dla zespołu emitorów

kończy się, jeżeli spełniony jest dla wszystkich substancji warunek:

11,0 DSmme

Dopuszczalne poziomy niektórych substancji w powietrzu określa Rozporządzenie

Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji

w powietrzu, (Dz. U. Nr 000 z dnia 18.09.2012 r., poz. 1031).

Wielkości związane z obliczeniami zostały przedstawione w tabeli 8.3. Dla pozosta-

łych substancji wprowadzanych do powietrza z terenu analizowanej inwestycji i nieujętych

w poniższej tabeli, rozporządzenie nie określa dopuszczalnych poziomów w powietrzu.

Tabela 8.3

Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu

Lp. Nazwa substancji

(numer CAS)

Okres uśrednia-

nia wyników

pomiarów

Dopuszczalny

poziom substancji

w powietrzu

[g/m3]

Dopuszczalna częstość

przekraczania dopusz-

czalnego poziomu w

roku kalendarzowym

1

NO2

(10102-44-0)

jedna godzina 200 1)

18 razy

rok kalendarzowy 40 1)

-

NOx 3)

(10102-44-0,

10102-43-9)

rok kalendarzowy 30 2)

-

2 SO2

(7446-09-5)

jedna godzina 350 1)

24 razy

24 godziny 125 1)

3 razy

rok kalendarzowy

i pora zimowa 20

2) -

3. Pył zawieszony

PM10

24 godziny 50 35 razy

rok kalendarzowy 40 -

4. CO

(630-08--0) osiem godzin

4) 10 000

1) 4) -

1) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi, 2) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin, 3) suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu 4) maksymalna średnia ośmiogodzinna, spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich jednogodzinnych w ciągu

doby. Każdą tak obliczoną średnią 8-godzinną przypisuje się dobie, w której się ona kończy; pierwszym okresem rozliczeniowym dla

każdej doby jest okres od godziny 17:00 dnia poprzedniego do godziny 01:00 danego dnia; ostatnim okresem obliczeniowym dla każdej

doby jest okres od godziny 16:00 do 24:00 tego dnia.


275


Wpływ warunków topograficznych na rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń

w powietrzu, a w szczególności wpływ sposobu zagospodarowania terenu opisany jest współ-

czynnikiem aerodynamicznej szorstkości terenu z0.

8.2. OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ

PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY

BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, KRÓTKO-, ŚREDNIO-

I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA

ŚRODOWISKO

8.2.1. WODY POWIERZCHNIOWE I ŚCIEKI

Inwestor planuje modernizację i wykorzystanie istniejącej infrastruktury oraz wyko-

rzystanie części terenu użytkowanego dotychczas przez firmę Zakład Przeróbki Węgla

„Brzezinka” (Plan zagospodarowania terenu zakładu głównego).

Projektowany zakład górniczy obejmował będzie obiekty przemysłowe i socjalne

zlokalizowane na powierzchni, zabezpieczające prowadzenie podziemnej eksploatacji węgla

ze złoża „Brzezinka 3” do połowy roku 2049. Wodę pitną planuje się pozyskać od lokalnych

operatorów. Ścieki bytowe odprowadzane będą do miejskiej kanalizacji sanitarnej.

Niewykorzystana częśś wód dołowych (ścieki przemysłowe) po oczyszczeniu z zawiesiny

w osadnikach powierzchniowych będą wprowadzane do rzeki Przemszy poprzez ciek

Przyrwa.

Wykonane zostaną dwa osadniki wód dołowych, z których zasilana będzie: instalacja

podsadzkowa, instalacja do zmulania pyłów oraz dołowa i powierzchniowa instalacja ppoż.

Obiekty socjalne (w tym łaźnia górnicza) zaprojektowane zostaną dla 500 pracowników

ZG „Brzezinka 3”.

Na podstawie bilansu gospodarki wodno-ściekowej ZG „Brzezinka 3” dla planowanej

eksploatacji węgla na poziomie 3600 t/d, oszacowano, że ścieki bytowo gospodarcze (w ilości

średnio około 45 m3/d) będą odprowadzane do miejskiej kanalizacji sanitarnej i będą

oczyszczane do wymaganych parametrów dla oczyszczonych ścieków komunalnych

wprowadzanych do wód powierzchniowych. Wody opadowe i roztopowe (w ilości średnio


276


około 50 m3/d) ujęte w system zakładowej kanalizacji deszczowej będą w całości

wykorzystywane do potrzeb własnych ZG „Brzezinka 3”. Niewykorzystana część wód

dołowych pochodzących z odwodnienia objętego eksploatacją złoża „Brzezinka 3” będzie

oczyszczane z zawiesiny w osadnikach podziemnych oraz powierzchniowych i wprowadzana

do rzeki Przemszy poprzez przyujściowy odcinek cieku Przyrwa (w ilości średnio około

8500 m3/d). Maksymalny ładunek chlorków i siarczanów wprowadzanych z wodami

dołowymi do wód powierzchniowych spowoduje niewielki wzrost zasolenia w wodach

odbiornika o około 230 mg/l dla wartości średnich. Zrzut wód dołowych z ZG „Brzezinka 3”

nie wpłynie bezpośrednio na zmianę klasyfikacji JCWP.

Oddziaływanie pośrednie, długookresowe, chwilowe.

8.2.2. WODY PODZIEMNE

Prognozowany dopływ naturalny na etapie budowy zakładu górniczego oraz

udostępniania zasobów złoża „Brzezinka 3” oszacowano na 4,2 m3/min. Planuje się

selektywne ujęcie wód z dopływu naturalnego i wykorzystanie ich do potrzeb własnych ZG

„Brzezinka 3”.

Prognozowany dopływ naturalny do wyrobisk górniczych złoża „Brzezinka 3”, po

uruchomieniu eksploatacji na zakładanym poziomie z uwzględnianiem technologii wydobycia

opisanej w PZZ ustalono na 2,1 m3/min.

Całkowity dopływ wód dołowych do ZG „Brzezinka 3”, po zkończeniu budowy

inwestycji i uruchomieniu eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, wyniesie około 6,3 m3/min.

Wzrost stężenia chlorków i siarczanów do prognozowanych wartości maksymalnych

w wodach dopływających do kopalni nastąpi po osiągnięciu zakładanej wielkości wydobycia

węgla (w ilości około 3600 t/d), w najgłębszej części złoża „Brzezinka 3”. W projektowanym

okresie eksploatacji do połowy roku 2049, przewidywany jest stopniowy wzrost ilości

i stężenia chlorków i siarczanów w wodach pochodzących z dopływu naturalnego do

projektowanej kopalni. Przewiduje się, że maksymalny ładunek chlorków i siarczanów

dopływający do wy-robisk górniczych złoża „Brzezinka 3”, wyniesie maksymalnie

średniodobowo do 246 t/d (według dokumentacji geologicznej). Prognozowane sumaryczne

stężenie chlorków i siarczanów w wodach z dopływu naturalnego będzie wynosiło od 1,5 g/l


277


do około 100 g/l. Należy podkreślić, że wstępny bilans ilościowo-jakościowy wód

pochodzących z dopływu naturalnego do kopalni będzie weryfikowany w czasie sporządzania

dokumentacji hydrogeologicznej dla ZG „Brzezinka 3” ”, zatwierdzanej przez właściwy

organ administracji geologicznej. Inwestor będzie zobowiązany do uzyskania pozwolenia

wodnoprawnego na odwodnienie ZG „Brzezinka 3”.

Możliwość wystąpienia potencjalnego współoddziaływania związanego z prowadzoną

równolegle eksploatacją węgla w sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3”, dotyczy szczególnie tere-

nów na pograniczu OG „Brzezinka 3” oraz OG „Brzezinka 1” i OG „Mysłowice – Wesoła”.

W celu ograniczenia możliwości wystąpienia skumulowanego oddziaływania wymagana

będzie koordynacja planów eksploatacji poszczególnych zakładów.

Złoże „Brzezinka 3” zlokalizowane jest w odległości około 0,5 km na północ od GZWP

nr 452 – Zbiornik (T1,2) Chrzanów oraz około 2,5 km na południe od GZWP nr 329 –

Zbiornik (T1,2) Bytom (załącznik 14).

W rejonie Mysłowic w wyniku zmian antropogenicznych wywołanych dwustuletnią

eksploatacją kopalin, w górotworze karbonu górnego i triasu oraz czwartorzędu zaszły nie-

odwracalne zmiany. Uszczupleniu (zdrenowaniu) uległy zasoby wód wszystkich wymienio-

nych pięter oraz zdegradowana została ich jakość. Naturalne kierunki przepływu wód

w ośrodku skalnym czwartorzędu, triasu i karbonu, zostały znacznie zaburzone. Wody pod-

ziemne pozostają pod wpływem wieloletniej antropopresji, która wpływa na warunki ich krą-

żenia. Podstawą drenażu są aktualnie głębokie wyrobiska górnicze czynnych kopalń węgla

kamiennego.

W roku 2009 zostało opublikowane przez Państwowy Instytut Geologiczny w War-

szawie opracowanie p.n. „Wody podziemne miast Polski - Miasta powyżej 50 000 mieszkań-

ców - Mysłowice”, w którym określono m.in. możliwości zaopatrzenia w wodę miasta My-

słowice z wykorzystaniem zasobów wód podziemnych występujących na terenie miasta

i w jego najbliższym sąsiedztwie.

Dla Mysłowic określono obszar perspektywiczny, w południowo-zachodniej części

GZWP nr 452 - Chrzanów, o powierzchni 35,6 km2 (załącznik 14). Obszar ten został

wyznaczony w rejonie wychodni Imielin-Dziećkowice-Jeleń oraz w strukturze rowu Chrza-

nów-Dąb ze względu na ich położenie w granicach miasta i w jego najbliższej okolicy. Przy

wyznaczeniu obszaru perspektywicznego wykluczono z rozważań tereny górnicze kopalń

oraz leja depresji wywołanego odwodnieniem górniczym. Naturalne kierunki przepływu wód


278


w rejonie Mysłowic zostały zaburzone długoletnią eksploatacją węgla kamiennego. Kierunki

przepływu wód są wymuszone rozmieszczeniem i głębokością drenażu górniczego. Spływ

wód odbywa się w kierunku szybów odwadniających. Podstawą drenażu o regionalnym roz-

przestrzenieniu są, w obrębie miasta i okolicy, głębokie wyrobiska górnicze kopalń węgla

kamiennego. Regionalny kierunek przepływu wód przebiega z północnego wschodu i północy

na południe, do doliny Wisły. Bazą drenażu o znaczeniu regionalnym jest również dolina

Przemszy. Spływ wód następuje w kierunku rzeki. Wody w utworach czwartorzędu i triasu,

w miejscach braku izolacji, pozostają w więzi hydraulicznej z osadami karbonu i pozostają

tym samym pod wpływem drenażu górniczego. Lokalne systemy krążenia związane są z

dolinami rzek oraz z większymi ujęciami studziennymi (ujęcie Dziećkowice). Piętro

wodonośne czwar-torzędu, triasu i karbonu zasilane jest w wyniku bezpośredniej infiltracji na

wychodniach tych utworów oraz pośrednio przez przepuszczalne utwory nadkładu.

W południowo-wschodniej części miasta występuje fragment Głównego Zbiornika Wód

Podziemnych nr 452 - Chrzanów (załącznik 14). Powierzchnia zbiornika wynosi 273 km2,

a zasoby dyspozycyjne 82 469 m3/d. Moduł zasobów dyspozycyjnych wynosi 301 m

3/d km

2

(3,49 dm3/s km

2). Granice zbiornika pokrywają się na całej długości z granicami struktury

triasu chrzanowskiego. Głównymi hydrostrukturami triasu chrzanowskiego są struktury

wklęsłe: niecka chrzanowska, niecka wilkoszyńska i rów Chrzanów-Dąb. Dyslokacje tekto-

niczne oraz wyniesione struktury zrębowo-siodłowe stanowią nie tylko granice geologiczne

form wklęsłych, ale również są lub mogą być mniej lub bardziej skutecznymi barierami hy-

drogeologicznymi, utrudniającymi bezpośrednie kontakty hydrauliczne pomiędzy poszcze-

gólnymi strukturami. Część obszaru zbiornika położona w granicach Mysłowic należy do

wychodni triasu w rejonie Imielin-Dziećkowice-Jeleń. Na południe i południowy wschód od

wychodni triasu znajduje się rów Chrzanów-Dąb. Obszar wychodni triasu oraz rowu Chrza-

nów-Dąb są położone korzystnie dla projektowania i budowy nowych ujęć wód podziemnych

w mieście. Lokalizacja ujęć w rejonie wychodni utworów triasu wymaga utworzenia strefy

ochronnej, ze względu na brak izolacji utworów wodonośnych od powierzchni terenu, a tym

samym możliwość łatwego ich zanieczyszczenia.

Na podstawie oceny drenażu zbiornika wód podziemnych nr 452 Chrzanów (T1,2)

zlokalizowanego na terenie Mysłowic, w południowo-wschodniej części miasta i w jego bez-

pośrednim sąsiedztwie, należy jednoznacznie stwierdzić, że planowana eksploatacja złoża

„Brzezinka 3” nie będzie miała istotnego wpływu na zasoby wód podziemnych zbiornika,


279


przewidzianych do ewentualnego wykorzystania w przyszłości dla potrzeb mieszkańców

Gminy Mysłowice. Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” (załącznik 14) w odległości około

0,5 km od GZWP Chrzanów nr 452, warunki geologiczne (hydrogeologiczne), kierunki

spływu wód podziemnych oraz planowany sposób eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, ograni-

czają do minimum negatywny wpływ na zasoby wód podziemnych w rejonie południowo-

wschodniej części Gminy Mysłowice. Planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” nie będzie

stanowiła zagrożenia dla zasobów wód podziemnych na obszarze perspektywicznego zaopa-

trywania w wodę miasta (budowa nowych ujęć wody).

Oddziaływanie pośrednie, długookresowe, stałe i chwilowe

8.2.3. ODPADY

Zgodnie z przyjętym sposobem eksploatacji złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”

przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” źródłami powstawania odpadów będą:

poziom wydobywczy,

upadowe transportowo-wentylacyjne,

stacja sprężarek,

lampownia i markownia,

łaźnia,

budynek administracyjny,

warsztaty remontowe,

wewnętrzne i zewnętrzne sieci energetyczne,

magazyny.

Oddziaływania krótkotrwałe

W związku z eksploatacją złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” przez projektowany

Zakład Górniczy „Brzezinka 3” może wystąpić krótkotrwałe odziaływanie na środowisko

wynikające z gospodarki odpadami, a szczególnie odpadami wydobywczymi. Dotyczy to cza-

su gromadzenia odpadów przed ich przekazaniem lub odzyskiem.


280


Sposoby postępowania z odpadami

Wytwarzane przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” ilości odpadów nie-

bezpiecznych i innych niż niebezpieczne będą podlegać ewidencji, a następnie będą przeka-

zywane wyspecjalizowanym firmom, odzyskiwane dopuszczalnymi procesami lub unieszko-

dliwiane zgodnie z zapisami w Ustawach z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach (Dz. U.

z 2013r. poz. 21) oraz z dnia z dnia 10 lipca 2008r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr

138, poz. 865 z późniejszymi zmianami). Prognozuje się, że możliwy jest odzysk odpadów

przez Zakład Górniczy „Brzezinka 3” w procesach R5 i R11 zarówno wytwarzanych jak

i obcych. Prognozę taką przedstawiono poniżej.

Prognozowane, wytwarzane i odzyskiwane odpady inne niż niebezpieczne (procesy R5

i R11) przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3”:

01 01 02 Odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy metali.

01 04 12 Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin inne niż wymienione

w 01 04 07 i 01 04 11.

17 01 01 Odpady betonu i gruz budowlany

Prognozowane, obce odpady inne niż niebezpieczne odzyskiwane (procesy R5 i R11)

przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3”:

10 01 01 Żużle, popioły paleniskowe i pyły z kotłów.

10 01 02 Popioły lotne z węgla

10 01 80 Mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleni-

skowych.

Odpady wydobywcze

Odpady pochodzące z poszukiwania, rozpoznania, wydobywania, przeróbki kopalin ze

złóż, zgodnie z Ustawą z dnia 10 lipca 2008r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138,

poz. 865 z późniejszymi zmianami) nazywane są odpadami wydobywczymi.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014r.,

w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2014 roku, poz. 1923) odpady wydobywcze projekto-

wanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” pochodzące z prac udostępniających złoża węgla

kamiennego będą posiadały kod 01 01 02 – odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy


281


metali, natomiast odpady z sortowania asortymentów węgla kamiennego zapisane będą pod

kodem 01 04 12 – Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin. Zgodnie z Usta-

wą z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz.U. z 2013 roku, poz. 21) odpady o wymie-

nionych wyżej kodach mogą być, po procesie R5 – recykling lub odzysk innych materiałów

organicznych, wykorzystywane w procesie odzysku R11 – wykorzystywanie odpadów uzy-

skanych w wyniku któregokolwiek z procesów wymienionych jako R1 – R11.

Prognoza gospodarki odpadami wydobywczymi projektowanego Zakładu Górnicze-

go „Brzezinka 3” może obejmować ich wykorzystanie w ramach odzysku do prac w pod-

ziemnych technikach górniczych takich jak:

doszczelniania zrobów ścian po zakończonej eksploatacji,

wypełniania zbędnych wyrobisk korytarzowych,

wykonania korków izolacyjnych i przeciwwybuchowych.

Obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych

Projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” nie planuje posiadania (budowania)

obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych.

8.2.4. POWIERZCHNIA ZIEMI

Eksploatację w granicach złoża „Brzezinka 3” zaplanowano na lata 2021 – 2049. Jej

przedmiotem będzie jeden pokład węgla kamiennego – 510. Eksploatacja będzie prowadzona

systemem chodnikowym, na wysokość 5,0 m, z zastosowaniem podsadzki hydraulicznej.

W okresie około 30 lat w wyniku jej oddziaływania powierzchnia obniży się w niektórych

miejscach maksymalnie o 0,48 m. Natomiast prognozowane nachylenia i odkształcenia kwali-

fikują cały obszar w zasięgu wpływów do I kategorii terenów górniczych. Przy czym general-

nie wskaźniki deformacji powierzchni nie osiągną połowy wartości dopuszczalnych dla tej

kategorii. Będą to oddziaływania bezpośrednie eksploatacji górniczej. Obniżenia i nachyle-

nia końcowe, które prowadzą do zmian spadków powierzchni terenu należy zaliczyć do sta-

łych.


282


Należy zaznaczyć, że kategorie terenu górniczego są wyznaczane z wartości maksy-

malnych chwilowych nachyleń i odkształceń powierzchni. Dlatego prognoza polega na wy-

szukaniu wartości największych tych wskaźników w każdym punkcie powierzchni (w prakty-

ce stosuje się siatki punktów obliczeniowych, w tym przypadku przyjęto odległość między

nimi 25 m) i w całym okresie oddziaływania eksploatacji (do obliczeń przyjęto interwały jed-

nomiesięczne). W czasie postępu frontu robót górniczych największe wartości wskaźników

deformacji są w rejonie krawędzi wybranego pola. Po zakończeniu eksploatacji, szczególnie

w przypadku dużych pól, odkształcenia i nachylenia nad nim są znacznie mniejsze od

chwilowych, a nawet mogą wynosić 0. Można zatem zakwalifikować je do chwilowych.

W rejonie krawędzi końcowych (po zakończeniu eksploatacji) nachylenia będą mia-

ły charakter oddziaływań stałych.

Nieco inaczej należy traktować odkształcenia powierzchni w rejonie krawędzi koń-

cowych. Ich wartości są istotne ze względu na ochronę obiektów budowlanych, a rozpatrując

to zagadnienie nie można pominąć zjawiska relaksacji naprężeń (zmniejszania ich wartości

w miarę upływu czasu). Uwzględnia się je redukując wartości odkształceń. Przyjmuje się, że

w ciągu kilki lat następuje zmniejszenie naprężeń o 50%. Odkształcenia powierzchni w rejo-

nie krawędzi końcowych można zatem zaliczyć do oddziaływań krótkoterminowych.

8.2.5. ZASOBY PRZYRODY OŻYWIONEJ

Szata roślinna na omawianym obszarze będzie ulegać przekształceniom związanym

z utworzeniem w wyniku eksploatacji nowych siedlisk, kierunek tych zmian możemy progno-

zować jako korzystny. Wielkość tych zmian znikoma. Niektóre zbiorowiska roślinności pol-

nej mogą zaniknąć a na ich miejsce mogą pojawić się inne np.: wodne, szuwarowe lub mura-

wowe. Większemu uwilgoceniu będą ulegać również zbiorowiska łąk nad rzeką Przemszą.

Wpływ na faunę omawianego obszaru będzie wynikał z postępu prac górniczych. Dla

ptaków związanych z siedliskami wodnymi zostaną wykreowane nowe przestrzenie żerowa-

nia. Inne gatunki ptaków będą korzystały z przestrzeni żerowiskowej i gniazdowej.

Dla ssaków płazów i gadów zmiany nie wpłyną znacząco na ich obszary bytowania.

Zmianie mogą ulec warunki przyrodnicze dla ryb.

Będą to oddziaływania wtórne, długoterminowe.


283


8.2.6. KLIMAT AKUSTYCZNY

Wyniki obliczeń hałasu, emitowanego po uruchomieniu przedmiotowej inwestycji,

występującego w punktach zlokalizowanych na terenach chronionych przedstawiono w tabeli

8.4.

Tabela 8.4

Wyniki obliczeń hałasu dla pory dnia i nocy

Symbol oznaczenia punktu obliczeniowego

oraz jego lokalizacja

Równoważny poziom dźwięku A [dB]

dla czasu odniesienia T

Pora dnia Pora nocy

Punkt obliczeniowy P1 – granica terenów chro-

nionych ul. Piaskowa 5, na wysokości 4 m 44,8 dB 35,1 dB




nionych ul. Piaskowa 6-8, na wysokości 4 m 44,6 dB 37,7 dB



Na załączonych mapach (załącznik 18) przedstawiono przebieg izolinii hałasu, na

wysokości 4 metrów nad poziomem gruntu, lokalizację źródeł hałasu oraz najbliższych tere-

nów chronionych akustycznie. Załączono wydruk komputerowy danych wejściowych i wyni-

ków obliczeń (załącznik 19).

Dopuszczalne poziomy hałasu dla terenów zabudowy mieszkaniowej sąsiadującej z te-

renem zakładu, wynoszą:



Wyznaczony obliczeniowo, dla przyjętej metodyki oraz danych wejściowych dotyczą-

cych parametrów akustycznych poszczególnych źródeł, równoważny poziom dźwięku A,

emitowany jedynie przez źródła związane z eksploatacją przedmiotowego przedsięwzięcia,

wynosi na granicy terenów chronionych akustycznie:

od 40,3 dB do 45,8 dB w porze dnia; oraz

od 35,1 dB do 38,1 dB w porze nocy.


284


Nie stwierdzono przekroczeń poziomu dopuszczalnego 50 dB w porze dnia oraz 40 dB

w porze nocy.

Izolinie poziomów dopuszczalnych hałasu 50 dB w porze dnia i 40 dB w porze nocy

ograniczają obszar, który nie zawiera terenów chronionych akustycznie w rozumieniu załącz-

nika do obwieszczenia Ministra Środowi z dnia 15 października 2013 r. (poz. 112) w sprawie

ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska (z dnia 14 czerwca 2007r.)

w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.

8.2.7. POWIETRZE

Spośród oddziaływań przedstawionych w punkcie 7.1.4. części II opracowania doty-

czącej oddziaływania planowanej eksploatacji, istotna dla środowiska może być emisja meta-

nu z szybu wydechowego kopalni. Celem ograniczenia emisji metanu do atmosfery zastoso-

wana zostanie innowacyjna i efektywna metoda utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego

kopalni opisanego w rozdziale 1 niniejszegpo Raportu.

Ponieważ metan jest gazem powodującym efekt cieplarniany 25-krotnie silniejszy niż

dwutlenku węgla, wprowadzanie go do powietrza ma – jak się uważa - wpływ na zmiany kli-

matu.

W związku z tym emisja metanu może spowodować oddziaływania o charakterze

pośrednim, długookresowym i skumulowanym.

Wyniki obliczeń rozprzestrzeniania się pozostałych substancji w powietrzu – założenia

punkt 1.3.3.2.3.

Wyniki obliczeń rozprzestrzeniania się substancji w sieci receptorów zamieszczono

w tabeli 8.5.


285


Tabela 8.5

Wyniki obliczeń rozprzestrzeniania się substancji w sieci receptorów

Substancja

zanie-

czyszcz.

Stężenie

maksy-

malne

Smm

[g/m3]

War-

tość

stęże-

nia

D1

[g/m3

]

Spełnie-

nie wa-

runku

Smm D1

Obliczona

częstość

przekroczeń

stężeń jed-

nogodzin-

nych

[%]

Wartość

dopusz-

czalna

częstości

przekro-

czeń

[%]

Speł-

nienie

warun-

ku

obl.

częstość

< dop.

częstość

Stężenie

średnie

roczne Sa

[g/m3]

Wartość

stężenia

Sa = Da

- R

[g/m3]

Speł-

nienie

warun-

ku

Sa Da

-R

tlenki azotu 353,7 200 NIE 0,86 0,2 NIE 14,5 10 NIE

Omówienie wyników

Emisja zanieczyszczeń do powietrza spowodowana funkcjonowaniem instalacji pro-

dukcyjnych omawianego Zakładu może powodować powstanie stężeń maksymalnych i śred-

niorocznych, przekraczających dopuszczalne wartości. Przekroczenia te mogą powstawać

jedynie na terenie zakładu do którego inwestor ma tytuł prawny.

Porównując uzyskane wyniki obliczeń skróconych z zamieszczonymi kryteriami,

można stwierdzić:

1. maksymalne stężenia większości zanieczyszczeń są niższe od wartości dopuszczal-

nych dla stężeń chwilowych, jedynie dla tlenków azotu przekraczają poziom 10%

wartości dopuszczalnej i wartości odniesienia,

2. stężenia maksymalne tlenków azotu obliczone w siatce receptorów mogą przekroczyć

dopuszczalne wartości na terenie zakładu,

3. przy założeniu poziomu tła na poziomie 30 g/m3 wobec dopuszczalnych 40 g/m

3 stężenia

średnioroczne NO2 mogą być wyższe od różnicy wartość dopuszczalna – tło (Sa =

Da – R), jednak jedynie na terenie zakładu.

Uzyskane wyniki wskazują, że realizowana inwestycja, w trakcie jej funkcjonowania,

spowoduje dla większości zanieczyszczeń nieznaczny wzrost emisji do powietrza i nie wpły-

nie w tym zakresie negatywnie na jego stan w rejonie planowanej lokalizacji.

Dla tlenków azotu mogą wystąpić przekroczenia jedynie na terenie zakładu, co jest

prawnie dopuszczone.


286


8.2.8. ZDROWIE LUDZI

Oddziaływania pośrednie, długoterminowe

Planowana eksploatacja złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” nie wpłynie na zmia-

nę aktualnie występującego, klimatu akustycznego w rejonie najbliższej zabudowy mieszka-

niowej. Natomiast sprawy związane z ochroną środowiska pracy w podziemnych zakładach

górniczych uregulowane są w rozporządzeniach wykonawczych do Ustawy Prawo geologicz-

ne i górnicze.

Pozostałe oddziaływania zostały opisane we wcześniejszych rozdziałach.

8.3. ODDZIAŁYWANIE SKUMULOWANE

Oddziaływania skumulowane jest rozumiane jako oddziaływania generowane przez

przedsięwzięcie w połączeniu z oddziaływaniem tego samego typu, pochodzącym od sąsiadu-

jących z nim przedsięwzięć w oparciu o identyfikację oddziaływań przedstawioną w punkcie

8.2 Raportu wyznaczono dla wszystkiego rodzaju zidentyfikowanych oddziaływań.

WODY PODZIEMNE I POWIERZCHNIOWE

Zakłada się, że całkowite wydobycie węgla przez ZG „Brzezinka 3” do połowy roku

2049 utrzyma się na stabilnym poziomie ok 3600 t/d. Plany eksploatacyjne dotyczą wydoby-

cia ze złoża „Brzezinka 3”, które jest przewidywane do eksploatacji w latach 2017 – połowa

roku 2049. Przy planowanym poziomie wydobycia z przedmiotowego złoża, eksploatacja

wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych, w okresie do połowy 2049 roku

może być efektywnie realizowana. Prognozowany dopływ wody do wyrobisk górniczych (do

połowy roku 2049) określony metodą trendu dopływu i wydobycia, przedstawiono w PZZ

oraz w dokumentacji geologicznej złoża. W prognozie uwzględniono łączny dopływ natural-

ny do ZG „Brzezinka 3” oraz zmiany wielkości dopływu do złoża „Brzezinka 3” związane

z przyjętym modelem eksploatacji. Całkowity dopływ wód dołowych do ZG „Brzezinka 3”,

po realizacji przedsięwzięcia i uruchomieniu eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, wyniesie około

6,3 m3/min. Ze względu na relatywnie dużą głębokość zasobów węgla planowanych do wy-


287


dobycia, planowany sposób eksploatacji oraz istniejące warunki geologiczne, odwodnienie

złoża „Brzezinka 3” będzie miało stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie się regional-

nego leja depresji (obniżenia poziomu wód podziemnych) spowodowanego eksploatacją wę-

gla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW).

Spośród uwarunkowań prawnych i ochrony środowiska wpływających na ograniczenie

prowadzenia eksploatacji górniczej w złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3”, przez Zakład

Górniczy „Brzezinka 3”, należy wymienić warunki określone w pozwoleniu wodnoprawnym.

Wymagane jest aby Inwestor uzyskał pozwolenie wodnoprawne na odwodnienie za-

kładu górniczego z dopływu wód naturalnych do wyrobisk górniczych w rejonie złoża „Brze-

zinka 3” oraz na odprowadzanie do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa części wód kopal-

nianych po uprzednim oczyszczeniu ich w osadnikach, w łącznej średniej ilości 8 500 m3/d

(max w ilości 10 180 m3/d). Odprowadzane wody dołowe powinny odpowiadać następującym

parametrom:

- odczyn 6,5 - 9,0 pH,

- zawiesina poniżej 35 mg/l,

- suma chlorków i siarczanów poniżej 27000 mg/l.

Konieczne będzie, zatem sporządzenie dokumentacji hydrogeologicznej określającej

warunki hydrogeologiczne w związku z zamierzonym wykonywaniem odwodnień w celu

wydobywania węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 3”, zgodnie z zasadami określonymi

w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23.12.2011 r. w sprawie dokumentacji hydro-

geologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej (Dz. U. nr 291, poz. 1714). Przedmio-

towa dokumentacja hydrogeologiczna, stanowić będzie załącznik do wniosku skierowanego

do Marszałka Województwa Śląskiego, o uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na odwod-

nienie zakładu górniczego i odprowadzanie niewykorzystanych, oczyszczonych wód kopal-

nianych do wód powierzchniowych, w aspekcie objęcia odwadnianiem dodatkowo złoża

„Brzezinka 3”, zgodnie z pkt. 8 Art. 132 Ustawy Prawo wodne z dnia 18.07.2001r. (tekst jed-

nolity: Dz. U. z 2012r. poz. 145 wraz z późniejszymi zmianami). Po uruchomieniu eksploata-

cji przedmiotowego złoża, ilość wód pochodzących z odwadniania ZG „Brzezinka 3” i kiero-

wanych poprzez ciek Przyrwa do rzeki Przemszy wyniesie do około 8 500 m3/d, a sumarycz-

ne stężenie chlorków i siarczanów w wodach kopalnianych będzie wynosiło do 27,0 g/l.

Zrzut z ZG „Brzezinka 3” znacznych ilości wód pochodzących z odwadniania złoża

„Brzezinka 3” spowoduje wymierne zmiany parametrów ilościowo-jakościowych wód rzeki


288


Przemszy. Prognozowany jest wzrost średniego sumarycznego stężenia chlorków i siarcza-

nów o około 230 mg/l w wodach Przemszy poniżej zrzutu z ZG „Brzezinka 3”. Natomiast

sytuacja ta nie wpłynie znacząco na klasyfikację wód w przekroju zamykającym JCWP

Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozowane średnie stężenie sumy chlorków

i siarczanów utrzyma się na poziomie poniżej 1g/l w wodach rzeki Przemszy przed jej uj-

ściem do rzeki Wisły. Poniżej planowanego zrzutu wód dołowych (kopalnianych) z ZG

„Brzezinka 3”, do rzeki Przemszy wprowadzane są wody dołowe (kopalniane) z ZG „Sobie-

ski”. Zgodnie z obowiązującym pozwoleniem wodnoprawnym ZG „Sobieski” odprowadza do

rzeki Przemszy w km 15+663 wody dołowe (kopalniane) w ilości około 80 tys. m3/d

i o średnim, sumarycznym stężeniu chlorków i siarczanów około 2 g/l. W ramach monitorin-

gu badana jest woda rzeki Przemszy w punktach przed i po zrzucie wód dołowych (kopalnia-

nych) z ZG „Sobieski”. W załączniku 20 zamieszczono lokalizację punktów pomiarowo-

kontrolnych lokalnego systemu monitoringu wód powierzchniowych.

W tabeli 8.6 przedstawiono wyniki badań chlorków i siarczanów w wodach rzeki

Przemszy w km 15+813 powyżej zrzutu wód dołowych z ZG „Sobieski” w latach 2012-2014.

Tabela 8.6.

Zasolenie wód rzeki Przemszy w km 15+813 powyżej zrzutu wód dołowych

z ZG „Sobieski”.

Rzeka Przemsza powyżej zrzutu z ZG „Sobieski”

Wartości Cl- [g/m

3] SO4

2- [g/m

3] Suma Cl

-+SO4

2-[g/m

3]

2012 r.

Min. 317 300 617

Śr. 421 322 742

Max 665 350 1 005

2013 r.

Min. 218 190 478

Śr. 402 290 692

Max 854 360 1 204

2014 r.

Min. 309 240 579

Śr. 392 312 704

Max 654 350 974 Źródło: Wyniki badań ZG „Sobieski” TAURON-Wydobycie


289


Na podstawie udostępnionych wyników za lata 2012-2014 (12 próbek na rok) ustalono

stężenie chlorków i siarczanów powyżej zrzutu z ZG „Sobieski”, czyli na odcinku rzeki

Przemszy, gdzie planowany jest zrzut wód dołowych (kopalnianych) z ZG „Brzezinka 3”.

Sumaryczne, średnie stężenie chlorków i siarczanów na analizowanym odcinku rzeki Prze-

mszy wynosi około 0,7 g/l. Zatem wprowadzanie wód dołowych (kopalnianych) z odwadnia-

nia złoża „Brzezinka 3” do rzeki Przemszy może być prowadzone przy koordynacji zrzutów

przez ZG „Brzezinka 3” i ZG „Sobieski”, co pozwoli na stabilizację zasolenia (średnie stęże-

nie chlorków i siarczanów poniżej 1 g/l) wód rzeki Przemszy w przekroju zamykającym

JCWP.

Efekt tego działania będzie sprawdzany przez monitoring wód powierzchniowych,

prowadzony przez Wojewódzką Inspekcję Ochrony Środowiska. Zakres monitoringu okre-

ślają w szczególności rozporządzenia wykonawcze do ustawy - Prawo wodne, tj.:

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposo-

bu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych

(Dz.U. 2011 nr 258 poz. 1550) wraz ze zmianami wprowadzonymi przez rozporządzenie

Ministra Środowiska z dnia 21 listopada 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie

form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych

i podziemnych (Dz.U. z dnia 16 grudnia 2013 poz. 1558);

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasy-

fikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jako-

ści dla substancji priorytetowych (Dz.U. 2011 nr 257 poz. 1545).

Monitoring wód powierzchniowych, obejmuje 4 rodzajach monitoringu:

a) diagnostyczny,

b) operacyjny,

c) badawczy,

d) obszarów chronionych.

Zakres realizowanych badań jest pochodną rodzaju monitoringu, kategorii wód, typu jednoli-

tej części wód oraz wymagań związanych z funkcją, jaką pełni punkt pomiarowo-kontrolny.

Sposób wykonywania oceny stanu wód powierzchniowych

Ocenę stanu wód powierzchniowych wykonuje się w odniesieniu do jednolitych części wód,

na podstawie wyników państwowego monitoringu środowiska i prezentuje poprzez ocenę

stanu ekologicznego (w przypadku wód, których charakter został w znacznym stopniu zmie-


290


niony w następstwie fizycznych przeobrażeń, będących wynikiem działalności człowieka -

poprzez ocenę potencjału ekologicznego), ocenę stanu chemicznego i ocenę stanu.

Stan ekologiczny / potencjał ekologiczny jest określeniem jakości struktury i funkcjonowania

ekosystemu wód powierzchniowych, sklasyfikowanej na podstawie wyników badań elemen-

tów biologicznych oraz wspierających je wskaźników fizykochemicznych i hydromorfolo-

gicznych.

Prognozy długoterminowe (horyzont 2050) wskazują na stopniowe obniżanie zasole-

nia wód rzeki Przemszy ze względu na ograniczanie działalności górniczej wynikającej z wy-

czerpywania się zasobów węgla w istniejących kopalniach.

Generalnie nie stwierdza się istotnych uwarunkowań geograficznych, wpływających

na ograniczenie możliwości prowadzenia eksploatacji ze złoża węgla kamiennego „Brzezinka

3”. Obszar złoża położony jest w obrębie w podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska (341),

w makroregionie Wyżyna Śląska (341.1), w mezoregionie Pagóry Jaworznickie (341.14) oraz

Wyżyna Katowicka (341.13). Ze względu na brak w granicach złoża obszarów prawnie chro-

nionych oraz planowaną eksploatację metodą podziemną, nie występują ograniczenia w pro-

wadzeniu eksploatacji złoża, wynikające z uwarunkowań geograficznych.

Aktualnie nie występują także inne uwarunkowania geograficzne, prawne bądź ochro-

ny środowiska wpływające na ograniczenie prowadzenia eksploatacji górniczej w złożu węgla

kamiennego „Brzezinka 3”. W przyszłości mogą wystąpić takie uwarunkowania, po wydaniu

decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu

kopaliny ze złoża „Brzezinka 3”, a także po uzyskaniu koncesji na wydobywanie kopaliny.

PRZYRODA

W granicach projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” nie występują

obszary Natura 2000 zgłoszone do Komisji Europejskiej, wyznaczone w Rozporządzeniu

Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków

Natura 2000 (Dz. U. Nr 229 poz. 2313). Również nie występują projektowane obszary Natura

2000 (Shadow List).

Oddziaływanie skumulowane wynikłe z eksploatacji złoża „Brzezinka 3” oraz złoża

„Brzezinka 1” może być odczuwalne dla środowiska przyrodniczego tylko w momencie roz-


291


poczęcia eksploatacji tego drugiego. W obszarze wspólnego oddziaływania wpływ złoża

„Brzezinka 1” będzie znaczny, natomiast wpływ złoża „Brzezinka 3” będzie znikomy.

W obszarze wspólnego oddziaływania zwielokrotnieniu może ulec wpływ na środowi-

sko przyrodnicze w tym na środowisko wodne. Przy znacznej deformacji terenu zaburzeniom

może ulec stan zadrzewień śródpolnych i zieleni urządzonej.

Bocian czarny (Ciconia nigra) jako gatunek wyjątkowo płochliwy, wrażliwy nawet

na najmniejsze zmiany w swoim otoczeniu z dużym prawdopodobieństwem opuści miejsce

żerowania.

Znikome zmiany w środowisku przyrodniczym będą następować sukcesywnie z har-

monogramem eksplantacji złoża „Brzezinka 3”. Zmiany w środowisku przyrodniczym będą

łagodzone przez zastosowane technologie zabezpieczające w trakcie wydobycia.

POWIERZCHNIA TERENU – OSIADANIA

Część obszaru, który znajdzie się w zasięgu oddziaływania przedmiotowej eksploata-

cji złoża „Brzezinka 3” pokrywa się z następującymi terenami górniczymi:

– Teren Górniczy „Mysłowice” Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. – północno -

zachodnie obrzeże analizowanego rejonu,

– Teren Górniczy „Wesoła II” Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. – zachodnie

i południowo - zachodnie obrzeże analizowanego rejonu,

– projektowany teren górniczy „Brzezinka 1” – wschodnie i południowo - wschodnie

obrzeże analizowanego rejonu.


31.08.2020 r. W tym okresie będzie prowadzona eksploatacja pokładu 510 w bliskim sąsiedz-

twie złoża „Brzezinka 3”. Jej wpływy ujawnią się również w zachodniej części projektowane-

go Terenu Górniczego „Brzezinka 3” przed podjęciem rozpatrywanej eksploatacji w zachod-

niej części złoża „Brzezinka 3”. W strefie kumulacji oddziaływania po zakończeniu deforma-

cji powierzchni spowodowanych eksploatacją KHW S.A. będą następowały okresy uspokoje-

nia, które w zależności od rejonu będą wynosić od dwóch do prawie dwudziestu lat.

Na podstawie udostępnionej przez KHW S.A. mapy prognozowanych wpływów

z Dodatku nr 5 do projektu zagospodarowania złoża węgla kamiennego można stwierdzić, że


292


w obszarze sumowania się wpływów obniżenia spowodowane eksploatacją KWK „Mysłowi-

ce – Wesoła” będą wynosić:

– do 0,24 m – w rejonie północno – zachodniego fragmentu granicy projektowanego Te-

renu Górniczego „Brzezinka 3”, na zachód od wiaduktu w ciągu autostrady A4 nad li-

nią kolejową Katowice – Oświęcim,

– do 0,68 m – w rejonie zachodniego fragmentu prognozowanej granicy terenu górni-

czego, na zachód od ulicy Fabrycznej,

– do 0,68 m – w rejonie południowo - zachodniego fragmentu granicy terenu górnicze-

go, na zachód od linii kolejowej Katowice – Oświęcim, na odcinku pomiędzy ulicami

W. Kubiny i A. Zielnioka.

Biorąc pod uwagę, że granicę projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” sta-

nowi izolinia obniżeń 0,02 m, można stwierdzić, że sumaryczne maksymalne osiadania będą

w tych rejonach wynosić odpowiednio 0,26 m, 0,70 m i 0,70 m.

W złożu „Brzezinka 1” eksploatację górniczą zamierza prowadzić Tauron Wydobycie

S.A. W projekcie zagospodarowania złoża Tauron Wydobycie S.A. zaplanował ją na lata

2013 – 2040. W sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3” przedmiotem eksploatacji będą pokłady 301

i 304/2. W wyniku oddziaływania działalności Tauronu Wydobycie S.A. w granicach projek-

towanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” powierzchnia obniży się:

– do 2,20 m – w rejonie wschodniego fragmentu prognozowanej granicy terenu górni-

czego, na terenach leśnych, rozciągających się pomiędzy Przemszą a autostradą, w re-

jonie Wysokiego Brzegu,

– do 3,95 m – w rejonie południowo - wschodniego fragmentu granicy terenu górnicze-

go, na terenach leśnych, na południowy wschód od obiektów bazy logistycznej Panat-

toni Park Mysłowice.

Sumaryczne maksymalne osiadania będą w tych rejonach wynosić odpowiednio

2,22 m i 3,97 m.

W południowo – wschodniej części projektowanego terenu górniczego „Brzezinka 3”

wpływy eksploatacji prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A. będą się ujawniać od drugiej

połowy 2026 roku do 2030 roku. W latach 2022 – 2031 na powierzchnię będzie oddziaływała

eksploatacja prowadzona w złożu „Brzezinka 3”. Równocześnie w zasięgu wpływów eksploa-

tacji prowadzonych w obydwóch złożach będą różne części strefy kumulacji. Będą to najczę-

ściej niewielkie obszary w częściach brzeżnych niecki, a sumowaniu będą podlegać wpływy


293


wcześniejszej eksploatacji w fazie końcowej z wpływami późniejszej – w fazie początkowej.

Nie będą się sumować wpływy w fazach intensywnego oddziaływania.

We wschodniej części projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” wpływy

eksploatacji prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A. będą się ujawniać od końca 2030

roku do końca 2031 roku. W latach 2023 – 2029 na powierzchnię będzie oddziaływała eks-

ploatacja prowadzona w złożu „Brzezinka 3”. Wpływy tych eksploatacji nie będą się ujaw-

niać równocześnie.

Sumaryczne osiadania spowodowane eksploatacją w złożu „Brzezinka 3” i w jego są-

siedztwie przedstawia załącznik 21.

POWIETRZE

W przypadku oddziaływania na powietrze atmosferyczne – skumulowanych odziały-

wań brak.

HAŁAS

W przypadku oddziaływania akustycznego – skumulowanych odziaływań brak.

ODPADY

W przypadku odpadów – skumulowanych odziaływań brak.

8.4. ODDZIAŁYWANIE NA ETAPIE LIKWIDACJI

Prawne aspekty likwidacji zakładu górniczego reguluje Ustawa Prawo geologiczne

i górnicze z dnia 9.06.2011r. /Dz. U. nr 163 poz. 981, w rozdziale 5 art. 128 - 132. W art. 129

zostały określone zobowiązania przedsiębiorcy w razie likwidacji zakładu górniczego.

Termin ważności koncesji na prowadzenie eksploatacji węgla kamiennego w złożu

„Brzezinka 3” upływać będzie w 2050 r. Do tego czasu Zakład Górniczy powołany do eks-

ploatacji złoża, zamierza prowadzić wydobycie, w granicach projektowanego Obszaru Górni-

czego „Brzezinka 3”, w oparciu o udokumentowane zasoby złoża węgla kamiennego „Brze-


294


zinka 3”, zalegające w pokładzie 510, zaliczone do przemysłowych. Zgodnie z dzisiejszym

stanem prawnym w przyszłości, ewentualna likwidacja Zakładu Górniczego będzie przebie-

gała w sposób przedstawiony poniżej.

Z chwilą podjęcia decyzji stawiającej w stan likwidacji Zakład Górniczy prowadzący

eksploatację złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”, realizacja przedsięwzięć likwidacyjnych

będzie się odbywać na podstawie planu ruchu likwidowanego, podziemnego zakładu górni-

czego, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16.02.2012 r. w sprawie pla-

nów ruchu zakładów górniczych (Dz. U. Nr 12 poz. 372), po zatwierdzeniu go przez Dyrekto-

ra właściwego OUG. W/w plan ruchu składał się będzie z części podstawowej i szczegółowej.

Problem zabezpieczenia niewykorzystanej części złoża zostanie rozwiązany poprzez

sporządzenie dodatku rozliczeniowego do dokumentacji geologicznej złoża węgla kamienne-

go „Brzezinka 3”. Odpis decyzji organu administracji geologicznej o zatwierdzeniu w/w do-

kumentacji będzie dołączony do części podstawowej planu ruchu likwidowanego, podziem-

nego zakładu górniczego.

Zagadnienia dotyczące zabezpieczenia sąsiednich złóż kopalin oraz wyrobisk i obiek-

tów sąsiednich zakładów górniczych, ujęć wody, przeciwdziałania zmianom stosunków wod-

nych na powierzchni i innych, zostaną określone w dokumentacji hydrogeologicznej. Odpis

decyzji organu administracji geologicznej o zatwierdzeniu takiej dokumentacji bez zastrzeżeń

zostanie załączony do części podstawowej planu ruchu likwidowanego, podziemnego zakładu

górniczego. W przypadku podjęcia decyzji o zatapianiu zrobów zostanie sporządzony odpo-

wiedni projekt techniczny zaopiniowany przez Zespół Zagrożeń Wodnych i zatwierdzony

przez KRZG.

Likwidacja podziemnych wyrobisk górniczych będzie prowadzona głównie poprzez ich

otamowanie bądź podsadzanie. Upadowe udostępniające z powierzchni zostaną zasypywane

w miarę możliwości własnym kamieniem dołowym oraz tłuczniem na odcinkach gdzie ko-

nieczne będzie pozostawienie korków filtracyjnych. Szczegółowe rozwiązania dotyczące li-

kwidacji upadowych udostępniających, zostaną określone w stosownych projektach technicz-

nych i technologicznych. Ponadto do części podstawowej planu ruchu likwidowanego, pod-

ziemnego zakładu górniczego zostaną dołączone zagadnienia dotyczące inwentaryzacji grun-

tów przekształconych pod wpływem działalności górniczej, a także przewidywany zakres

i terminy wykonania prac rekultywacyjnych.


295


Tereny, które na skutek prowadzonej działalności przemysłowej kopalni stracą swoje

pierwotne własności i staną się nieużytkami, obejmowane będą systematyczną rekultywacją.

Działania kopalni będą zmierzać do przywrócenia wartości użytkowej gruntom zdegradowa-

nym i zdewastowanym działalnością przemysłową. Rekultywacja takich terenów będzie pole-

gać głównie na przywróceniu właściwego ukształtowania rzeźby terenu, uregulowania sto-

sunków wodnych, odtworzeniu gleb oraz zatrawieniu i zadrzewieniu.


296


9. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU

ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ

PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA

ŚRODOWISKO W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT

OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO

OBSZARU

9.1. ŁAGODZENIE STRAT SPOWODOWANYCH EKSPLOATACJĄ GÓRNICZĄ

W wyniku oddziaływania eksploatacji pokładu 510 w złożu „Brzezinka 3”, zaplanowa-

nej na lata 2020 – połowa roku 2049, powierzchnia obniży się w niektórych miejscach mak-

symalnie o 0,48 m (w rejonie ich wy-stępowania wpływy będą się ujawniać w latach 2030 -

2043). Prognozowane deformacje powierzchni spowodowane eksploatacją pokładu 510 cha-

rakteryzują się następującymi wartościami wskaźników: nachylenia do 0,9 mm/m, odkształ-

cenia w granicach od -0,8 mm/m do +0,5 mm/m. Ekstremalne wartości nachyleń i odkształ-

ceń są generalnie mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla I kategorii terenów górni-

czych. Skutkiem oddziaływania eksploatacji górniczej w obiektach znajdujących się na po-

wierzchni terenu górniczego mogą być jednak ich uszkodzenia, które będą naprawiane przez

kopalnię. Sposób i zakres tych działań zależy od rodzaju i charakteru szkód, co zostanie okre-

ślone w drodze postępowania ugodowego z właścicielem lub administratorem obiektu, zgod-

nie z zapisami ustawy Prawo geologiczne i górnicze. W przypadku wystąpienia szkód planuje

się podejmowanie następujących działań:

– usuwanie powstałych uszkodzeń poprzez naprawy (przywrócenie stanu poprzednie-

go), które będą realizowane przez poszkodowanych w zakresie własnym (na koszt ko-

palni) lub przez wyznaczone przez kopalnię firmy. W szczególności:

naprawa szkód w budynkach (głównie mieszkalnych i gospodarczych, użyteczno-

ści publicznej) będzie realizowana poprzez remonty lub wypłaty jednorazowych

odszkodowań, zgodnie z zapisami zawartymi w ugodach, zaspakajających, w gra-

nicach obowiązującego prawa, roszczenia poszkodowanych,

usuwanie ewentualnie powstałych awarii sieci i urządzeń na powierzchni (m.in.

sieci wodociągowych, gazowych, kanalizacyjnych, elektrycznych, telekomunika-


297


cyjnych) kopalnia będzie przeprowadzać na podstawie zawieranych ugód z wła-

ścicielami i użytkownikami obiektów oraz stosownych umów, podpisanych ze

specjalistycznymi firmami wykonawczymi,

w przypadku wystąpienia uszkodzeń dróg lub linii kolejowych, konieczne prace

naprawcze będą wykonywane na podstawie zawartych porozumień z ich zarządcą,

w razie wystąpienia uszkodzeń w rowach odwadniających i melioracyjnych, będą

wykonywane roboty naprawcze, które mogą polegać między innymi na wzmoc-

nieniu skarp rowów lub niwelacji dna,

– podejmowanie działań profilaktycznych. W tym:

zwrot kosztów poniesionych przez właścicieli obiektów infrastruktury kubaturo-

wej i liniowej na wykonanie zabezpieczeń obiektu z uwagi na prognozowane de-

formacje terenu,

działania profilaktyczne, mające na celu zmniejszenie odczuwalności przez

mieszkańców negatywnego wpływu eksploatacji górniczej na powierzchnię tere-

nu. Jest to głównie zabezpieczanie istniejących obiektów zwiększające ich odpor-

ność na górnicze deformacje podłoża.

opracowywanie koncepcji rewitalizacji terenów w przypadku ich przekształcenia

działalnością górniczą, z uwzględnieniem bezpieczeństwa przeciwpowodziowego

terenów przyległych. Projekty te mogą być realizowane także we współpracy z te-

rytorialnymi organami samorządowymi gmin górniczych.

Ponadto ze względu na możliwość oddziaływania planowanej ekspoloatacji w rejonach

wystepowania zrobów płytkiej eksploatacji górniczej warunkiem rozpoczęcia eksploatacji po

uzyskaniu zezwoleń na budowę kopalni powinno być przeprowadzenie oceny konieczności

wykonania badań stanu górotworu z uwagi na możliwe zagrożenie deformacjami nieciągłymi

Po uzyskaniu zezwoleń na budowę kopalni a przed przystąpieniem do eksploatacji In-

westor przeprowadzi inwentaryzację istniejącej na terenie oddziaływania zabudowy, celem

określenia jej odporności na oddziaływania związane z przekształceniami terenu. Inwentary-

zacja ta będzie podstawą do dalszych działań związanych z kompensacją mogących powstać

szkód.

Za szkody powstałe w wyniku planowanej inwestycji, odpowiedzialność prawną

i materialną ponosi Inwestor. Jeżeli dojdzie do znaczących przekształceń terenu Inwestor

każdorazowo powinien uzgodnić sposób naprawy lub rekompensaty zgodnie z zapisami


298


Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie

(Dz.U. 2007 nr 75 poz. 493 z późniejszymi zmianami).

9.2. ŁAGODZENIE STRAT Z TYTUŁU SZKÓD W ŚRODOWISKU

PRZYRODNICZYM

Ze względu na brak w granicach złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” obszarów

prawnie chronionych nie przewiduje się znaczących negatywnych oddziaływaniach planowa-

nego przedsięwzięcia. Realizacja inwestycji nie będzie skutkowała koniecznością kompensa-

cji przyrodniczej w rozumieniu Dyrektywy Siedliskowej UE, tj. koniecznością działań mają-

cych na celu skompensowanie negatywnego oddziaływania na ostoje NATURA 2000.

Zakres ewentualnej kompensacji z tytułu utraty walorów przyrodniczych terenu górni-

czego, np. utraty siedlisk chronionych, utraty starodrzewi, uszczuplenia siedlisk gatunków

chronionych, możliwy będzie dopiero po przeprowadzeniu szczegółowych prac inwentaryza-

cyjnych na terenach powstałych w wyniku eksploatacji zalewisk.

9.3. OCHRONA ZŁOŻA

Jedną z podstawowych zasad obowiązujących przy eksploatacji węgla kamiennego

jest ochrona zasobów złoża. Dotyczy to w szczególności zasobów bilansowych i przemysło-

wych, ale również nieprzemysłowych oraz pozabilansowych. Klasyfikacja zasobów bilanso-

wych do przemysłowych i nieprzemysłowych dokonana została na obecnym etapie rozpozna-

nia złoża, dostępnej techniki górniczej, konieczności ochrony infrastruktury powierzchniowej

oraz uwarunkowań ekonomicznych. Należy przyjąć, że w przyszłości wiele elementów skła-

dających się na obecną klasyfikację zasobów będzie ulegać zmianie. Obecnie czynnikiem

decydującym o kwalifikacji zasobów oraz sposobie ich eksploatacji jest sprostanie wymaga-

niom zachowania I kategorii terenów górniczych dla powierzchni terenu. Uwzględniając po-

wyższe, sprawą istotną staje się ochrona zasobów nieprzemysłowych, umożliwiająca w przy-

szłości ich ewentualną eksploatację.


299


Zasoby zaliczone aktualnie do nieprzemysłowych mogą być w przyszłości przedmio-

tem prowadzenia eksploatacji. W przyszłości można rozważać eksploatację zasobów zaliczo-

nych do nieprzemysłowych z przyczyn technicznych, m.in. zasobów pozostawionych w fila-

rach ochronnych. Generalnie można więc stwierdzić, że eksploatacja zasobów obecnie zali-

czonych do nieprzemysłowych będzie możliwa z chwilą ustania np. przyczyny konieczności

ochrony powierzchni, lub wdrożenia nowych technologii eksploatacji węgla.

Podjęcie eksploatacji nieprzemysłowych części pokładu 510 będzie możliwa, po ich

wcześniejszym przeklasyfikowaniu do zasobów przemysłowych, zgodnie z obowiązującymi

w tym zakresie przepisami Ustawy prawo geologiczne i górnicze. W szczególności zostanie

sporządzony stosowny dodatek do projektu zagospodarowania złoża,. Zasoby nieprzemysło-

we złoża „Brzezinka 3” będą chronione. Przeprowadzona w PZZ analiza eksploatacji plano-

wanej w latach 2015 - 2050 wykazała, że nie zaistnieje zjawisko niszczącego podbierania

nieprzemysłowych części pokładu. W złożu „Brzezinka 3” sprzyjająca w tym względzie jest

budowa geologiczna złoża, a szczególnie wzajemne usytuowanie parcel przemysłowych

i nieprzemysłowych.

9.4. OCENA ZGODNOŚCI PLANOWANYCH DZIAŁAŃ Z ZAPISAMI PLANU

GOSPODAROWANIA WODAMI NA OBSZARZE DORZECZA WISŁY

– MP 2011 NR 49, POZ. 549

W artykule 81 (pkt 3) Ustawy z dnia 3 października 2008 o udostępnieniu informacji

o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach

oddziaływania na środowisko (DZ.U. 2008; 199; poz. 1227) ustalono, że “jeżeli z oceny

oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynika, że przedsięwzięcie może spowodować

nieosiągnięcie celów środowiskowych zawartych w planie gospodarowania wodami na

obszarze dorzecza organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach

odmawia zgody na realizację przedsięwzięcia, o ile nie zachodzą przesłanki, o których mowa

w art. 38j ustawy z nią 8 lipca 2001r. – Prawo wodne”.

Planowane przedsięwzięcie będzie oddziaływało na następujące jednolite części wód

(JCW): bezpośrednio JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia (JCWP


300


PLRW200010212999) oraz pośrednio na JCWP Rów Kosztowski (JCWP

PLRW2000421294), a także na jednolite części wód podziemnych (JCWPd): nr 134 i nr 146.

W Ustawie Prawo wodne (Dz. U. 2012 Nr 145 ze zm.) odniesiono się do uwarunko-

wań związanych z nieosiągnięciem celów środowiskowych. W art. 38j tej ustawy stwierdzo-

no, że:

1) Dopuszczalne jest nieosiągnięcie dobrego stanu ekologicznego oraz niezapobieżenie po-

gorszeniu stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych oraz dobrego po-

tencjału ekologicznego, jeżeli: (1) jest ono skutkiem nowych zmian właściwości fizycznych

tych wód albo (2) niezapobieżenie pogorszenia się stanu tych wód ze stanu bardzo dobrego do

dobrego jest wynikiem nowych działań człowieka, zgodnych z zasadą zrównoważonego roz-

woju i niezbędnych dla rozwoju społeczeństwa.

Według „Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został

opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549 jednolite części wód po-

wierzchniowych (JCWP Przemsza PLRW200010212999 i JCWP Rów Kosztowski

PLRW2000421294) i podziemnych (JCWPd nr 134 i JCWPd nr 146) podlegają derogacjom.

Odbiornikiem zasolonych wód kopalnianych jest JCWP podlegająca derogacjom cza-

sowym (4(4) -1 - brak możliwości technicznych). Uzasadnieniem tych derogacji jest wpływ

działań antropogenicznych na stan JCW oraz brak możliwości technicznych ograniczenia

wpływu tych oddziaływań. Generuje to konieczność przesunięcia w czasie osiągnięcia celów

środowiskowych przez JCW. Występująca działalność gospodarcza człowieka związana jest

ściśle z występowaniem surowców naturalnych, bądź przemysłowym charakterem obszaru.

Osiągnięcie celów środowiskowych – uzyskanie dobrego stanu/potencjału dla większości

JCW w rejonie eksploatacji węgla kamiennego będzie możliwe w dłuższej perspektywie cza-

sowej (po roku 2027).

Wprowadzenie wód pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3” spowoduje

niewielkie zmiany parametrów ilościowo-jakościowych rzeki Przemszy (wzrost stężenia

chlorków i siarsczanów o 0,23 g/l). Natomiast sytuacja ta nie wpłynie znacząco na klasyfika-

cję wód w przekroju zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozo-

wane średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów utrzyma się na poziomie poniżej 1g/l.

1. Dopuszczalne jest nieosiągnięcie dobrego stanu oraz niezapobieżenie pogorszeniu sta-

nu jednolitych części wód podziemnych, o których mowa w art. 38e, jeżeli jest ono skut-

kiem:


301


1) nowych zmian właściwości fizycznych jednolitych części wód powierzch-

niowych albo

2) zmian poziomu zwierciadła tych wód.

Według „Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, Jednolite Czę-

ści Wód Podziemnych (w tym JCWPd nr 134 i nr 146) znajdujące się na obszarze GZW, pod-

legają zmianie poziomu zwierciadła wód podziemnych o zasięgu i charakterze regionalnego

leja depresji obejmującego m.in. czynne i zlikwidowane zakłady górnicze objęte systemem

odwadniania górotworu. Uruchomienie eksploatacji Złoża „Brzezinka 3” w nieznacznym

stopniu wpłynie na regionalny i lokalny zasięg leja depresji związanego z eksploatacją węgla

kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW).

JCWPd nr 146 podlega derogacjom (4(5) - 1 - cele mniej rygorystyczne - brak możli-

wości technicznych). Uzasadnieniem tych derogacji jest wpływ górnictwa, prowadzone od-

wadnianie kopalń i zatapianie głębokich lejów depresji oraz brak możliwości zakończenia

eksploatacji ze względów gospodarczych. Osiągnięcie celów środowiskowych – uzyskanie

dobrego stanu dla JCWPd nr 146, której stan ogólny sklasyfikowano jako słaby będzie moż-

liwe w dłuższym horyzoncie czasowym (po roku 2027). Należy podkreślić, że projektowana

eksploatacja Złoża „Brzezinka 3” nie będzie stanowiła zagrożenia dla zasobów wód podziem-

nych GZWP nr 452 – Chrzanów, stanowiącego potencjalne źródło zasilana w wodę miasta

Mysłowice.

2. Przepisy powyższe stosuje się, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

1) podejmowane są wszelkie działania, aby łagodzić skutki negatywnych oddziaływań na

stan jednolitych części wód;

Planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” prowadzona będzie z wykorzystaniem

projektowanej infrastruktury podziemnej i powierzchniowej należącej do ZG „Brzezinka 3”.

Wody dołowe pochodzące z odwadniania złoża „Brzezinka 3” będą kierowane do projekto-

wanego system odwadniania kopalni a następnie do oczyszczania (retencjonowania) w zbior-

nikach (osadnikach) na powierzchni oraz w części niewykorzystanej w zakładzie górniczym

będą odprowadzane do wód powierzchniowych (ciek Przyrwa i rzeka Przemsza).

Zakład Górniczy „Brzezinka 3”, prowadząc eksploatację węgla na stosunkowo dużym

obszarze i przy dużej głębokości wydobycia, w niewielkim stopniu ingeruje w środowisko

naturalne. Jednakże mając na uwadze uciążliwości dla otoczenia, przewiduje się realizację


302


przedsięwzięć minimalizujących skutki planowanej działalności. Prowadzony będzie m.in.

monitoring stanu, ilości i jakości wód podziemnych oraz powierzchniowych.

W praktyce ograniczanie wpływu wód kopalnianych na wody powierzchniowe odby-

wa się poprzez zastosowanie metod geologiczno-górniczych oraz wykorzystanie wód kopal-

nianych do potrzeb własnych zakładu. Do roku 2050, pomimo stosowania w/w metod pro-

blem podwyższonego zasolenia wód powierzchniowych będzie występował w skali zbliżonej

do obecnej (średnie sumaryczne stężenie chlorków i siarczanów w wodach rzeki Przemszy

poniżej zrzutu wód kopalnianych ZG „Brzezinka 3” utrzyma się na poziomie poniżej 1 g/l.

Aktualnie brak jest uzasadnionych ekonomicznie metod odsalania wód dołowych oraz zago-

spodarowania produktów uzyskiwanych w procesie odsalania.

2) przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są szczegółowo przedstawione

w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza;

Według „Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, zostały zapi-

sane przyczyny zmian i działań oraz derogacje czasowe:

JCWP – derogacje czasowe 4(4) -1 - brak możliwości technicznych. Uzasadnieniem tych de-

rogacji jest wpływ działań antropogenicznych na stan JCW oraz brak możliwości technicz-

nych ograniczenia wpływu tych oddziaływań. Generuje to konieczność przesunięcia w czasie

osiągnięcia celów środowiskowych przez JCW.

JCWPd - derogacje 4(5) - 1 - cele mniej rygorystyczne - brak możliwości technicznych. De-

rogacje te zostały uzasadnione wpływem górnictwa, prowadzonym odwadnianiem kopalń

i zatapianiem głębokich lejów depresji oraz brakiem możliwości zakończenia eksploatacji

kopalń ze względów gospodarczych.

3) przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są uzasadnione nadrzędnym inte-

resem publicznym, a pozytywne efekty dla środowiska i społeczeństwa związane z ochroną

zdrowia, utrzymaniem bezpieczeństwa oraz zrównoważonym rozwojem przeważają nad

korzyściami utraconymi w następstwie tych zmian i działań;

Złoże „Brzezinka 3” będzie eksploatowane z wykorzystaniem projektowanej infra-

struktury wodno-ściekowej należącej do ZG „Brzezinka 3”. Projektowany na wiele lat system

odwadniania kopalni, oczyszczania i wprowadzania wód dołowych do wód powierzchnio-

wych, będzie systematycznie remontowany i modernizowany. Ze względu na bezpieczeństwo

ludzi niezbędne jest ciągłe odwadnianie czynnych wyrobisk górniczych, a ewentualne zakoń-

czenie wydobycia węgla wiąże się z koniecznością dalszego odwadniania górotworu m.in.


303


z uwagi na bezpieczeństwo sąsiednich czynnych zakładów górniczych, w których prowadzo-

na jest lub będzie eksploatacja węgla (zabezpieczenie przed zagrożeniem wodnym ludzi pra-

cujących pod ziemią).

Działalność wydobywcza ZG „Brzezinka 3”, wykorzystującego dostępne zasoby

węgla kamiennego ma znaczący wpływ na bezpieczeństwo energetyczne kraju. Przy

planowanym poziomie wydobycia z przedmiotowego złoża w ilości 3 600 t/d (średnio ok.

1,2 mln t/r), eksploatacja wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych,

w okresie do 2050 r., może być efektywnie realizowana. Zakład Górniczy „Brzezinka 3” bę-

dzie miał znaczący udział w rynku pracy w skali lokalnej (500 nowych miejsc pracy). W na-

stępstwie zmian i działań związanych z eksploatacją węgla, Zakład Górniczy „Brzezinka 3”

w znacznym stopniu będzie ingerował w środowisko naturalne. Natomiast projektowany spo-

sób eksploatacji złoża (uszczelnianie górotworu, wypełnianie pustek poeksploatacyjnych)

zminimalizuje oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne do racjonalnego pozio-

mu. Pozytywne efekty dla środowiska i społeczeństwa przeważają nad korzyściami utra-

conymi w następstwie eksploatacji węgla kamiennego.

4) zakładane korzyści wynikające ze zmian i działań, o których mowa powyżej, nie mogą

zostać osiągnięte przy zastosowaniu innych działań, korzystniejszych z punktu widzenia

interesów środowiska, ze względu na negatywne uwarunkowania wykonalności technicz-

nej lub nieproporcjonalnie wysokie koszty w stosunku do spodziewanych korzyści.

W Projekcie Zagospodarowania Złoża (PZZ), dla ZG „Brzezinka 3” planowane są działania,

których celem jest ograniczenie niekorzystnego oddziaływania na środowisko wodne wynika-

jące z konieczności wprowadzania wód kopalnianych do wód powierzchniowych. Zastoso-

wane w nich rozwiązania techniczne w zakresie gospodarowania zasolonymi wodami doło-

wymi, należy zaliczyć do najlepszych dostępnych technik w warunkach funkcjonowania sek-

tora górnictwa kamiennego w Polsce. Zastosowanie metod górniczo-geologicznych oraz sys-

temu wprowadzania wód kopalnianych w oparciu o zbiorniki o dużej pojemności retencyjnej

pozwala na złagodzenie skutków wprowadzania zasolonych wód kopalnianych do wód po-

wierzchniowych. Zastosowanie metody odsalania wód kopalnianych, ze względu na wysokie

koszty inwestycyjne i eksploatacyjne oraz na problemy z zagospodarowaniem produktów

odsalania (sól warzona NaCl, woda odsolona - zdemineralizowana), w uwarunkowaniach ZG

„Brzezinka 3” nie jest racjonalnie uzasadnione.


304


W nawiązaniu do art. 81 ust. 1 pkt 3 Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostęp-

nianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecznym w ochronie środowiska

oraz o ocenach oddziaływania na środowisko należy stwierdzić, że z przeprowadzonej oceny

oddziaływania na środowisko wynika, że realizacja przedsięwzięcia przyczyni się do nieosią-

gnięcia celów środowiskowych zawartych w „ Planie gospodarowania wodami na obszarze

dorzecza Wisły”, który został opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz.

549, dla Jednolitej Części Wód Powierzchniowych (JCWP Przemsza od Białej Przemszy do

ujścia) oznaczonej europejskimi kodem PLRW200010212999 (naturalna część wód). Nato-

miast, po analizie przesłanek, o których mowa w art. 38j ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. –

Prawo wodne, należy stwierdzić jednoznacznie, że nie ma przeszkód formalnych do wydania

przez właściwy organ, decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację

przedsięwzięcia, albowiem spełnione są łącznie następujące warunki:

już na etapie projektowania podejmowane są wszelkie działania, aby łagodzić skutki

negatywnych oddziaływań na stan jednolitych części wód;

przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są szczegółowo przedstawione

w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza;

przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są uzasadnione nadrzędnym in-

teresem publicznym, a pozytywne efekty dla środowiska i społeczeństwa związane

z ochroną zdrowia, utrzymaniem bezpieczeństwa oraz zrównoważonym rozwojem

przeważają nad korzyściami utraconymi w następstwie tych zmian i działań;

zakładane korzyści wynikające ze zmian i działań, o których mowa powyżej, nie mogą

zostać osiągnięte przy zastosowaniu innych działań, korzystniejszych z punktu wi-

dzenia interesów środowiska, ze względu na negatywne uwarunkowania wykonalno-

ści technicznej lub nieproporcjonalnie wysokie koszty w stosunku do spodziewanych

korzyści.


305


10. JEŻELI PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIE JEST ZWIĄZANE

Z UŻYCIEM INSTALACJI, PORÓWNANIE PROPONOWANEJ

TECHNOLOGII Z TECHNOLOGIĄ SPEŁNIAJĄCĄ WYMAGANIA,

O KTÓRYCH MOWA W ART. 143 USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA

2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA

Dla przedsięwzięcia typu – wydobywanie kopalin ze złoża Unia Europejska nie okre-

śliła dokumentu referencyjnego (BREF), ani nie opracowano dla tej gałęzi przemysłu metody

najlepszej techniki (BAT).

Dla wydobywania kopalin instalacjami mogą być: zakład przeróbczy oraz obiekt

unieszkodliwiania odpadów wydobywczych. Dokument referencyjny został opracowany dla

zarządzania gospodarką odpadami z wydobywania kopalin:

Management of Tailings and Waste-rock in Mining Activities, BREF (01.2009)

Dokument ten obejmuje przetwarzanie minerałów, odpadów wydobywczych oraz za-

rządzanie odpadami wydobywczymi rud o silnym potencjale oddziaływania na środowisko

lub które mogą być uznane za przykłady "dobrych praktyk".

Odpowiednia analiza, zgodności z BAT na podstawie dokumentu referencyjnego po-

winna zostać przeprowadzona na etapie dla budowy i uruchomienia instalacji wymienionych

w cytpowanym wyżej dokumencie (zakład przeróbczy lub obiekt unieszkodliwiania odpadów

wydobywczych) na terenie planowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”.

Natomiast w tym rozdziale stosownie do art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. –

Prawo ochrony środowiska, przeprowadzono analizę dotyczącą:

1 stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń,

2 efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii,

3 zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw,

4 stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku

powstających odpadów,

5 rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji,

6 wykorzystanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowa-

ne w skali przemysłowej,

7 postęp naukowo-techniczny.

http://eippcb.jrc.ec.europa.eu/reference/mmr.html

http://eippcb.jrc.ec.europa.eu/reference/BREF/mmr_adopted_0109.pdf


306


Ad 1.

Stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń – wykorzystanie odpadów z robót górni-

czych udostępniających, odpadów z elektrociepłowni itp., posiadających stosowne dopusz-

czenie do wykorzystania jako materiału podsadzkowego w profilaktyce ograniczającej wpływ

projektowanej eksploatacji górniczej na środowisko oraz w profilaktyce przeciw pożarowej;

Ad 2.

Efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii – projektuje się zabudowę instalacji do

utylizacji metanu z powietrza kopalnianego z równoczesnym wykorzystaniem powstałej

energii cieplnej dla potrzeb własnych;

Ad 3.

Zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw. Reali-

zacja tego zapisu poprzez wykorzystanie wody dołowej do podsadzki hydraulicznej, wyko-

rzystanie wód dołowych niezasolonych do celów technologicznych (zasilenia myjek samo-

chodowych i instalacja p.poż.), zastosowanie w łaźni górniczej wyłączników czasowych;

Ad 4.

Stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku powsta-

jących odpadów przez stosowanie technologii czystego wybierania węgla. W czasie prowa-

dzenia robot przygotowawczych - lokowanie skały płonnej w wybranych wyrobiskach przed

podsadzeniem;

Ad 5.

Rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji poprzez utrzymanie emisji pyłowo-gazowej na poziomie

zapewniającym ochronę powietrza atmosferycznego;

Ad 6.

Wykorzystywanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowane

w skali przemysłowej w górnictwie światowym w zakresie utylizacji metanu z powietrza ko-

palnianego oraz zastosowanie systemu chodnikowego eksploatacji węgla;

Ad. 7

Postęp naukowo-techniczny m.in. w wyniku zastosowania opracowanych nowych metod eks-

ploatacji węgla ograniczajacych deformacje powierzchni ziemi oraz odzysk metanu z powie-

trza “wydechowego” kopalni i wykorzystanie go do produkcji ciepła.


307


11. WSKAZANIE, CZY DLA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA KONIECZNE JEST USTANOWIENIE OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA W ROZUMIENIU PRZEPISÓW USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA, ORAZ OKREŚLENIE GRANIC TAKIEGO OBSZARU, OGRANICZEŃ W ZAKRESIE PRZEZNACZENIA TERENU, WYMAGAŃ TECHNICZNYCH DOTYCZĄCYCH OBIEKTÓW BUDOWLANYCH I SPOSOBÓW KORZYSTANIA Z NICH

Artykuł 135 ustęp 1 ustawy Prawo ochrony środowiska stanowi:

Art. 135.

1. Jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na śro-

dowisko wymaganej przepisami ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu in-

formacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska

oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, albo z analizy porealizacyjnej wynika, że

mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organiza-

cyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu

lub innego obiektu, to dla oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów komunalnych,

kompostowni, trasy komunikacyjnej, lotniska, linii i stacji elektroenergetycznej oraz in-

stalacji radiokomunikacyjnej, radionawigacyjnej i radiolokacyjnej tworzy się obszar

ograniczonego użytkowania.

Opisywane przedsięwzięcie nie jest wymienione na liście zakładów wymienionych w

art. 135 ustęp 1 Ustawy Prawo ochrony środowiska, dla których obszar ograniczonego użytko-

wania może być ustanowiony.

Przeprowadzona ocena w Raporcie OOŚ nie wykazała konieczności ustanowienia

obszaru ograniczonego użytkowania dla planowanej inwestycji.


308


12. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH

ZWIĄZANYCH Z PLANOWANYM PRZEDSIĘWZIĘCIEM

Analizując możliwość wystąpienia konfliktów społecznych związanych z eksploatacją

złoża należy rozpatrzyć wpływ oddziaływania projektowanej eksploatacji węgla kamiennego

na życie mieszkańców i środowisko oraz możliwe z tego tytułu reakcje społeczne.

Jak wcześniej napisano w uzasadnieniu wyboru wariantu eksploatacji, pod względem

społecznym planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” pozwoli na stworzenie nowych

miejsc pracy, co może być istotne w kontekście planowanej redukcji zatrudnienia

w państwowych spółkach górniczych, a zwłaszcza w Katowickim Holdingu Węglowym

i Kompanii Węglowej. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że każde jedno miejsce

pracy w górnictwie generuje kolejne cztery w jego najbliższym otoczeniu.

Miasto Mysłowice, po likwidacji kopalni „Mysłowice” utraciło status gminy

górniczej, co przełożyło się wprost na wzrost bezrobocia oraz załamanie na rynku małych

i średnich przedsiębiorstw. Nowy podmiot gospodarczy w postaci zakładu górniczego

przyczyni się do poprawy sytuacji na lokalnym rynku usług oraz będzie zasilał budżet miasta

wpływami z podatków.

Wpływ ewentualnych szkód górniczych na zdrowie i życie mieszkańców jest

najbardziej eksponowany w wariancie 3. Jest to wariant, w którym założono maksymalne

ograniczenie niekorzystnych skutków eksploatacji w obiektach budowlanych. Zgodnie

z przepisami przedsiębiorca górniczy jest zobowiązany do naprawy wszystkich szkód

spowodowanych ruchem zakładu górniczego, ale dla właścicieli i użytkowników

nieruchomości zarówno uszkodzenia, jak i remonty są obciążeniem.

Jednocześnie w świetle obowiązujących przepisów, eksploatacja złoża może być

prowadzona na podstawie planu ruchu zakładu górniczego, określającego m.in. szczegółowy

zakres eksploatacji, wielkość wpływów na powierzchnię, analizę odporności obiektów

budowlanych na przewidywane wpływy oraz planowane roboty związane z zabezpieczaniem

obiektów i usuwaniem szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego.

Każdorazowo plan ruchu jest opiniowany przez organy samorządowe, a następnie

zatwierdzany (z uwzględnieniem powyższych opinii) przez Dyrektora Okręgowego Urzędu


309


Górniczego. Obowiązujące przepisy dają samorządom lokalnym możliwość stałego

i rzeczywistego wpływania na działania przedsiębiorcy górniczego, co gwarantuje

zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców i środowiska na terenie górniczym.

Przedstawiciele Inwestora, Spółki „Brzezinka Sp. z o.o. SKA, w celu przedstawienia

swoich zamierzeń dotyczących budowy kopalni, jeszcze na etapie wstępnych założeń do

projektu, spotkali się zarówno z Prezydentem Miasta Mysłowice jak i Radnymi Miasta.

Tematem tych spotkań było przekazanie informacji o projektowanym na terenie Miasta

Mysłowice przedsięwzięciu gospodarczym pt. „Budowa Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”.

W ramach tych spotkań w dniu 10 marca 2014 roku odbyło się otwarte spotkanie Komisji

Gospodarki RM Mysłowice. Jego celem było przedstawienie Radnym Miasta oraz

mieszkańcom Miasta (sesja była transmitowana przez miejską TV) prezentacji dotyczącej

procesu inwestycyjnego i budowy zakładu górniczego. Po przedstawieniu prezentacji

udzielano dodatkowych informacji i odpowiedzi na zadane pytania. Sesja zakończyła się

prośbą Radnych o przeprowadzenie prezentacji w poszczególnych dzielnicach miasta, które

obejmie projektowany zasięg eksploatacji górniczej. Zgodnie z zaproponowanymi terminami

spotkań przez Radnych Miasta przeprowadzono spotkania z mieszkańcami poszczególnych

dzielnic tj. dzielnicy Brzezinka, Kosztowy oraz Brzęczkowice.

Program obytych spotkań obejmował prezentację przedstawioną na sesji Rady Miasta

obejmującą między innymi założenia do projektu zagospodarowania złoża łącznie

z możliwymi zaistniałymi „szkodami górniczymi” na terenach objętych przyszłą eksploatacją

oraz dyskusję z zebranymi. W związku z bardzo dużym zainteresowaniem projektem Spółka

utworzyła stronę internetową (www.brzezinka3.eu) mającą na celu informowanie o działalności

Spółki, stanie projektu itp. Dodatkowo na wniosek uczestników spotkań podjęto decyzję

o możliwości przeprowadzenia indywidualnych rozmów z przedstawicielami Inwestora na

dyżurach w siedzibie Spółki w Mysłowicach przy ulicy Mikołowskiej 12A. Dyżury takie

prowadzone są w każdą roboczą środę w godzinach 18-20.

Po spotkaniach przedstawicieli Spółki z mieszkańcami w dzielnicach i otrzymanych

podczas tych spotkań informacjami, Rady Osiedli w Brzęczkowicach, Brzezince i w

Kosztowach wyraziły sprzeciw wobec zamierzonego wydobywania węgla z pokładu 510 ze

złoża „Brzezinka 3”. Również Rada Miasta Mysłowice na sesji w dniu 26 czerwca 2014 roku

(Uchwała Nr LVI/1090/14) niejednogłośnie podjęła uchwałę sprzeciwiająca się budowie

kopalni.

http://www.brzezinka3.eu/


310


Zamierzona inwestycja jest szeroko komentowana w lokalnych mediach. Tematem

zainteresowały się tytuły prasowe: „Dziennik Zachodni”, „Gazeta Wyborcza Katowice”, „Co

Tydzień”, Telewizja „TVS” oraz portale internetowe:

www.myslowice.net,

www.myslowice.naszemiasto.pl,

www.gazetamyslowicka.com.

Głos w sprawie planowanej eksploatacji węgla zabierają zarówno jej zwolennicy jak

i przeciwnicy. Jedni i drudzy zbierają podpisy wśród mieszkańców dla poparcia swoich racji.

Należy zaznaczyć, że do biura Spółki w Mysłowicach zgłaszają się mieszkańcy, którzy

są zainteresowani pracą w mającym powstać przedsiębiorstwie. Przykładem tego jest ostatnio

zamieszczona (17 luty 2015r.) na portalu Myslowice.net

(http://myslowice.net/aktualnosci/wydarzenia/zbieraja-podpisy-bo-chca-nowej-kopalni-w-myslowicach)

informacja dotycząca działań podejmowanych przez grupę zwolenników budowy nowej

kopalni w mieście, którzy zbierają podpisy za budową kopalni (do tej pory ponad 3 tys. takich

podpisów). Inicjatorami tej akci są głównie młodzi ludzie zainteresowani tworzeniem nowych

miejsc pracy w Mysłowicach.

Mysłowickie społeczeństwo jest podzielone w sprawie oceny planowanej eksploatacji

węgla kamiennego przez Spółkę „Brzezinka: Sp. z o.o. SKA. Obawy przejawiają przede

wszystkim mieszkańcy dzielnic, pod którymi ma być prowadzona eksploatacja. Spora część

społeczeństwa zwraca jednak uwagę na wymierne korzyści płynące z pojawienia się

potencjalnie największego pracodawcy w Mysłowicach. Spadek bezrobocia, zwiększenie

wpływów do budżetu oraz ożywienie gospodarcze, to główne argumenty stawiane przez

zwolenników inwestycji.

Ostateczny wpływ na reakcje społeczne mieszkańców Mysłowic będą miały takie

czynniki jak: komunikacja Spółki z mieszkańcami, postawa władz miasta, zachowanie grup

bezpośrednio zainteresowanych tematem powstania kopalni oraz media.

Od tych czynników uzależnione jest uspokojenie bądź natężenie konfliktów

społecznych związanych z możliwością realizacji planowanej inwestycji (eksploatacji złoża

węgla kamiennego „Brzezinka 3”).

http://www.myslowice.net/

http://www.myslowice.naszemiasto.pl/

http://www.gazetamyslowicka.com/

http://myslowice.net/aktualnosci/wydarzenia/zbieraja-podpisy-bo-chca-nowej-kopalni-w-myslowicach


311


13. PRZEDSTAWIENIE PROPOZYCJI MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA

PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ETAPIE JEGO BUDOWY

I EKSPLOATACJI LUB UŻYTKOWANIA, W SZCZEGÓLNOŚCI NA

CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ

INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU

13.1. ETAP INWESTYCYJNY

Na etapie prowadzenia inwestycji postuluje się prowadzenie monitoringu wód.

Monitoring wód podziemnych – ilość pompowanych wód dołowych na powierzch-

nię ustalana będzie na podstawie pracy pomp głównego odwadniania. Ponadto 2 razy w roku

w wyznaczonych punktach kontrolnych prowadzone będą pomiary wielkości dopływu wód.

Jakość wód dołowych wypływających z górotworu w wyrobiskach podziemnych badana bę-

dzie zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geolo-

giczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981) oraz przepisami wykonawczymi do ustawy.

W ramach badań określane powinny być m.in. stężenia podstawowych anionów i kationów w

tym chlorków i siarczanów oraz pozostałe parametry: odczyn, zawiesina ogólna, sucha pozo-

stałość, utlenialność, twardość.

Monitoring odprowadzanych wód dołowych (ścieków przemysłowych) – pobór

próbek ścieków przemysłowych wprowadzanych do wód oraz pomiary ich ilości i jakości

powinny być dokonywane: w regularnych odstępach czasu; z częstotliwością wynikająca

z warunkków określonych w uzyskanym pozwoleniu wodnoprawnym.

Monitoring wód powierzchniowych – pobór próbek do badań wód rzeki Przemszy

powyżej i poniżej wylotu wraz z wykonywaniem pomiarów jakości będzie wykonywany

z częstotliwością określoną w pozwoleniu wodnoprawnym uzyskanym przez Inwestora.

13.2. ETAP EKSPLOATACJI

13.2.1. POWIETRZE

Nie proponuje się prowadzenia monitoringu powietrza.


312


13.2.2. WODA I ŚCIEKI

Monitoring wód powierzchniowych i podziemnych związany z eksploatacją złoża wę-

gla kamiennego „Brzezinka 3” będzie prowadzony przez ZG „Brzezinka 3”.

Monitoring wód podziemnych – ilość pompowanych wód dołowych na powierzchnię

ustalana będzie na podstawie pracy pomp głównego odwadniania. Ponadto 2 razy w roku

w wyznaczonych punktach kontrolnych prowadzone będą pomiary wielkości dopływu wód.

Jakość wód dołowych wypływających z górotworu w wyrobiskach podziemnych badana bę-

dzie zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geolo-

giczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981) oraz przepisami wykonawczymi do ustawy.

W ramach badań na zlecenie ZG „Brzezinka 3” określane będą m.in. stężenia podstawowych

anionów i kationów w tym chlorków i siarczanów oraz pozostałe parametry: odczyn, zawiesi-

na ogólna, sucha pozostałość, utlenialność, twardość.

Monitoring odprowadzanych wód dołowych (ścieków przemysłowych) – pobór pró-

bek ścieków przemysłowych wprowadzanych do wód oraz pomiary ich ilości i jakości będą

dokonywane: w regularnych odstępach czasu; z częstotliwością nie mniejszą niż raz na dwa

miesiące, stale w tym samym miejscu, w którym ścieki będą wprowadzane do wód, a jeżeli to

konieczne – w innym miejscu reprezentatywnym dla ilości i jakości tych ścieków. Zgodnie

z wymaganiami Zakład Górniczy „Brzezinka 3” jako podmiot wprowadzający ścieki do wód

będzie zobowiązany do pomiarów ich jakości z częstotliwością raz na dwa miesiące. Do pro-

wadzenia kontroli przestrzegania warunków odprowadzania ścieków ustalony zostanie punkt

kontrolny w miejscu reprezentatywnym dla odprowadzanych ścieków. Zakres analiz kontrol-

nych obejmie parametry wyszczególnione w uzyskanym pozwoleniu wodnoprawnym regulu-

jącym warunki wprowadzania oczyszczonych ścieków przemysłowych do odbiornika. Pomiar

natężenia przepływu ścieków przemysłowych dokonywany będzie z dokładnością 20%.

Monitoring wód powierzchniowych – pobór próbek do badań wód rzeki Przemszy po-

wyżej i poniżej wylotu wraz z wykonywaniem pomiarów jakości będzie wykonywany z czę-

stotliwością raz na dwa miesiące w zakresie określonym dla ścieków.


313


13.2.3. ODPADY

Wytwarzanie odpadów jest nieodłącznie związane z działalnością górniczą. Zgodnie

z wymaganiami prawa, podmioty gospodarcze będące wytwórcami odpadów, zobligowane są

do prowadzenia monitoringu ich jakości i ilości. W czasie prowadzonej eksploatacji złoża

węgla kamiennego przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” wymagane jest pro-

wadzenie monitoringu jakościowego i ilościowego wytwarzanych odpadów. Ponadto odpady

wydobywcze odzyskiwane przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” powinny być

objęte monitoringiem właściwości fizykochemicznych na etapach wyprzedzających wykorzy-

stanie w ramach prowadzonego odzysku. W przypadku osadów pochodzących z wód doło-

wych wymagane jest prowadzenie monitoringu aktywności właściwej naturalnych izotopów

promieniotwórczych w tych osadach.

W przypadku prowadzenia przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” odzy-

sku w wyrobiskach podziemnych odpadów obcych (żużli i popiołów) należy objąć monitorin-

giem właściwości fizykochemiczne tych odpadów na etapach wyprzedzających wykorzysta-

nie oraz wody podziemne w rejonach prowadzonego odzysku.

13.2.4. POWIERZCHNIA ZIEMI

Z uwagi na planowane zastosowanie wyłącznie systemu eksploatacji chodnikami

z podsadzką hydrauliczną, spowodowane nią zmiany powierzchni terenu będą niewielkie

i powolne. Ich obserwacja będzie polegać na:

– cyklicznych pomiarach geodezyjnych linii obserwacyjnych założonych w taki sposób,

by możliwe było rejestrowania całego profilu niecki obniżeniowej, a w szczególności

największych wartości przemieszczeń punktów,

– cyklicznych pomiarach wysokościowych reperów rozproszonych na powierzchni ca-

łego terenu górniczego w dostosowaniu do spodziewanych wpływów i zagospodaro-

wania powierzchni.

Przedsiębiorca górniczy będzie prowadził pomiary geodezyjne wzdłuż:

– autostrady A4,

– Wschodniej Obwodnicy GOP (droga krajowa S1),

– torów kolejowych linii nr 138 Katowice – Oświęcim,


314





Ich celem będzie kontrola profili tych obiektów (m.in. krawędzi i osi jezdni oraz torów).

Poza pomiarami geodezyjnymi będą wykonywane również obserwacje budowlane

obiektów kubaturowych i liniowych będących w zasięgu eksploatacji górniczej, dla stwier-

dzenia ich aktualnego stanu technicznego i ewentualnego zagrożenia dla ich użytkowania.

Wszystkie obserwacje będą rozpoczęte przed przystąpieniem do eksploatacji w danym

rejonie, co pozwoli określić stan początkowy. Kolejne pomiary będą wykonywane w zakresie

i z częstotliwością dostosowanymi do przebiegu eksploatacji i zagospodarowania powierzch-

ni. Przy czym w okresie ujawniania się wpływów głównych, częstość nie powinna być mniej-

sza niż 2 razy w roku.

13.2.5. PRZYRODA

Na omawianym terenie nie występują ostoje NATURA 2000. Niemniej jednak w za-

sięgu do 10 km znajduje się ostoja Łąki w Jaworznie – PLH240042 oraz Torfowisko Sosno-

wiec-Bory -PLH240038. Dlatego też należy przewidzieć konieczność monitoringu ze strony

Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (RDOŚ) pod kątem dobrostanu ornitofauny

w obszarze pomiędzy ostojami w przypadku ich sieciowania w układzie transgranicznym.

Zgodnie z głównym założeniem monitoringu siedlisk NATURA 2000 oraz zapisu in-

formacji gromadzonej dla siedlisk przyrodniczych, dostosowano wymogi monitoringu po-

wierzchni NATURA 2000 do potrzeb sprawozdawczości wymaganej przez Plany Zadań

Ochronnych (PZO), co ułatwi dokonywanie syntez na poziomie regulacji Generalnej Dyrekcji

Ochrony Środowiska) GDOŚ. Chodzi o to, by wyniki monitoringu zebrane na poziomie sta-

nowisk badawczych pozwalały na ocenę stanu zachowania siedliska przyrodniczego na po-

ziomie regionów biogeograficznych, tak jak to jest wymagane w sprawozdaniach składanych

Komisji Europejskiej.

Stan zachowania siedliska przyrodniczego na stanowisku określany jest na podstawie

trzech parametrów: powierzchnia siedliska, jego struktura i funkcja oraz perspektywy zacho-

wania. Stan parametrów: struktura i funkcja typu siedliska jest określany na podstawie wy-

branych wskaźników. Wybór wskaźników opiera się na znajomości charakterystyki ekolo-


315


gicznej siedlisk przyrodniczych. Wybierane do badań są przede wszystkim takie cechy struk-

tury i funkcji siedliska przyrodniczego, które są wrażliwe na oddziaływanie różnych natural-

nych i antropogenicznych czynników.

W ramach badań monitoringowych zbierane powinny być także dodatkowe informa-

cje, dotyczące np. aktualnych i przyszłych oddziaływań na siedlisko przyrodnicze, statusu

ochrony, prowadzonych działań ochronnych i ich skuteczności, istotne m.in. dla określenia

perspektyw zachowania a także zaleceń dla ochrony.

Zakres zbieranych dodatkowych informacji i zapis wyników monitoringu są takie sa-

me dla wszystkich siedlisk przyrodniczych. Różnice dotyczą liczby i rodzaju badanych

wskaźników. Na każdym z badanych stanowisk siedlisk przyrodniczych określono wartość

3 podstawowych parametrów:

powierzchnia,

specyficzna struktura i funkcje

perspektywy ochrony

Dla potrzeb PZO wyprowadzono ocenę ogólną stanu zachowania siedliska przyrodni-

czego na stanowisku. Ocena parametru „specyficzna struktura i funkcje” odbywa się na pod-

stawie listy wskaźników, opracowanej odrębnie dla każdego typu siedliska przyrodniczego.

Natomiast parametry „powierzchnia” oraz „perspektywy ochrony” są oceniane bezpośrednio,

bez ocen cząstkowych i dodatkowych wskaźników. Przewidywane zmiany w topografii tere-

nu i wynikające z nich zmiany hydrologiczne będą generować zmiany w warunkach siedli-

skowych gatunków roślin i zwierząt oraz zmiany w siedliskach przyrodniczych.

Monitoring należy przeprowadzać corocznie w okresie wegernacji począwszy od

pierwszego roku eksploatacji złoża.

13.2.6. HAŁAS

Nie proponuje się prowadzenia monitoringu hałasu.


316


14. WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW

TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE

NAPOTKANO, OPRACOWUJĄC RAPORT

Raport jest wynikiem pracy zespołu specjalistów na podstawie dokumentacji

i materiałów udostępnionych przez inwestora, dane literaturowe oraz przeprowadzoną wizję

terenową. Autorzy pracy wykorzystali wszystkie dostępne im akty prawne, dokumenty oraz

literaturę, które to pozycje zostały wymienione w rozdziale 17.

Wykorzystano w pracy porównawcze dane dotyczące stanu środowiska we wszystkich

jego elementach (Biuletyny WIOŚ w Katowicach publikowane zarówno w postaci książkowej

jak i internetowej). Wykorzystano dane dotyczące zanieczyszczeń powietrza uzyskane ze Ślą-

skiej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach, materiały zamiesz-

czone na oficjalnej stronie internetowej Mysłowic. W Raporcie odniesiono się do wypisów

oraz wyrysów z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy, na której

terenie przewiduje się prowadzenie działalności górniczej. Zastosowano metodykę obliczeń

rozprzestrzeniania się hałasu zgodną z obowiązującymi aktami prawnymi i Normami.


317


15. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM INFORMACJI

ZAWARTYCH W RAPORCIE, W ODNIESIENIU DO KAŻDEGO

ELEMENTU RAPORTU

Przedmiotem opracowania jest Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzię-

cia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą z udo-

kumentowanego złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu

Górniczego „Brzezinka 3”.

Celem niniejszego opracowania jest określenie oddziaływania planowanej inwestycji,

przy przyjętych projektowanych rozwiązaniach na poszczególne komponenty środowiska

przyrodniczego, a także na okoliczną ludność.

Zakres niniejszego Raportu OOŚ obejmuje rozpoznanie środowiska naturalnego obję-

tego wpływem oddziaływań planowanej inwestycji, w tym także rozpoznanie stanu zagospo-

darowania terenu, opis inwestycji, rozpoznanie potencjalnych źródeł i rodzajów wszelkich

możliwych uciążliwości. W Raporcie wykorzystano informacje zawarte w Projekcie Zago-

spodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 3” na lata 2015 – 2050 opracowanym

przez firmę FABISOLA, ul. Odrodzenia 46/1, 41 - 506 Chorzów, Projekcie Zagospodarowa-

nia Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 1” na lata 2013 – 2040 opracowanym przez Stowa-

rzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa Oddział Mysłowice, Mysłowice, 2013, Doku-

mentacji geologicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B – Przedsiębiorstwo

Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., Sosnowiec, 2014, przeprowadzonej inwentary-

zacji przyrodniczej i wizji lokalnej, danych zawartych na stronie internetowej miasta Mysło-

wice oraz innych dokumentów dotyczących przedmiotowego obszaru.



Węglowego pomiędzy Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Obszar

złoża leży w województwie śląskim, w granicach administracyjnych miasta na prawach po-

wiatu Mysłowice


względem górniczym. Złoże będzie stopniowo udostępniane od roku 2017 za pomocą wyro-

bisk chodnikowych – dwóch upadowych, drążonych z powierzchni. Upadowe drążone będą


318


z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do osiągnięcia pokła-

du 510. Całkowita długość upadowych wyniesie po ok. 4500 m.


miennego ze złoża „Brzezinka 3”. Projektowana przez Zakład Górniczy powołany do wydo-

bywania węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 3”, eksploatacja górnicza pokładu 510

w latach 2019-2049, w granicach projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”, pro-

wadzona będzie systemem krótkofrontowym – chodnikami eksploatacyjnymi z podsadzką

hydrauliczną lub zestalaną. Przyjęty sposób eksploatacji został podyktowany ze względu na

konieczność zapewnienia minimalnych wpływów na powierzchnię.

Dla planowanego przedsięwzięcia projektuje się:

1. Obszar Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany w obrębie miasta Mysłowice

o powierzchni 7,27 km2.

2. Teren Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany głównie w obrębie miasta

Mysłowice oraz fragmentarycznie w obrębie miast Jaworzno i Sosnowiec

o powierzchni 12,29 km2.

3. W południowo-wschodniej części Obszaru Górniczego „Brzezinka 3” planuje się

lokalizację Zakładu Górniczego, na terenie którego prowadzone będą prace

powierzchniowe związane z zabudowa kubaturową i liniową. Powierzchnia ZG

wynosić będzie około 0,1 km2.

4. W pozostałej części OG będą jedynie prowadzone roboty górnicze na znacznej

głębokości, poniżej 700 metrów.

Praca została podzielona na trzy (3) części. W części I przedstawiono uwarunkowania

formalno-prawne dotyczące wykonanej pracy. W części II przedstawiono zakres planowanego

przedsięwzięcia związanego z udostępnieniem i przemysłowym zagospodarowaniem zasobów

złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” wraz z przeprowadzoną oceną oddziaływania na

środowisko zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu

informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz

o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późniejszymi zmianami).

W części III przedstawiono wnioski wynikające z przeprowadzonej oceny oraz spis

załączników.

W rozdziale 1 przedstawiono opis planowanego przedsięwzięcia, w tym:


319


charakterystykę całego przedsięwzięcia i warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji

i eksploatacji -położenie administracyjne złoża, stan zagospodarowania złoża, określono

granice projektowanego obszaru i terenu górniczego, przedstawiono warunki geologiczno-

górnicze w złożu oraz zagrożenia naturalne w złożu oraz sposoby przeciwdziałania

tym zagrożeniom. W dalszej części przedstawiono istotne ze względów środowiskowych

opisy udostępnienia i zagospodarowania złoża, sposobu odwadniania złoża, planowane

zagospodarowanie powierzchni wraz z technologią uzyskania produktu handlowego.

W trakcie eksploatacji Złoża „Brzezinka 3”, całkowity dopływ wód kopalnianych

wyniesie około 6,3 m3/min.


powni rejonowych, stamtąd do zespołu osadników głównych przy pompowni głównej.

W osadnikach głównych wody pochodzące z dopływu naturalnego i wody technologiczne

(m.in. z podsadzki hydraulicznej) będą klarowane z zawiesiny. Wstępnie oczyszczone wody

dołowe będą pompowane do osadnika na powierzchni, skąd po oczyszczeniu z zawiesiny bę-

dą wykorzystywane jako wody technologiczne. Nadmiar tych wód będzie odprowadzany cie-

kiem Przywra do rzeki Przemszy.

W obrębie złoża „Brzezinka 3” wg ustaleń Programu Zagospodarowania Złoża (PZZ),

występują udokumentowane zasoby przemysłowe węgla kamiennego w ilości ogółem

90,8 mln ton, w tym zasoby operatywne w ilości 25,5 mln ton zalegające w warstwie przy-

stropowej pokładu 510, które są przewidywane do eksploatacji w latach 2015 – połowa 2049.

Wielkość ta, przy planowanym poziomie wydobycia w ilości 0,5 – 1,3 mln ton rocznie, za-

pewnia wystarczalność wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych, w wnio-

skowanym okresie obowiązywania koncesji, to jest do 2050 r.

Eksploatację górniczą zaplanowano w partiach pokładu 510, charakteryzujących się

miąższościami powyżej 1,5 m które spełniają inne uwarunkowania techniczno – ekonomicz-

ne, w tym aspekty dotyczące ochrony środowiska, powierzchni i zagrożeń naturalnych.

Uwzględniono również opłacalność prowadzenia wydobycia w wytypowanych partiach złoża.

Projektowana eksploatacja górnicza umożliwia podjęcie w przyszłości eksploatacji

warstwy środkowej i przyspągowej pokładu 510.

W obrębie złoża „Brzezinka 3” poza węglem kamiennym, występuje metan z węgla

kamiennego, jako kopalina towarzysząca, nadająca się do przemysłowego wykorzystania,

jednakże z uwagi na projektowany system eksploatacji, nie projektuje się dołowych ujęć me-


320


tanu. Wydzielający się metan do wyrobisk górniczych odprowadzany będzie wraz ze zużytym

prądem powietrza do wentylatora głównego przewietrzania. W dyfuzorach wentylatorów

głównego przewietrzania zabudowane będą ujęcia powietrza kopalnianego (MWENT), któ-

rymi powietrze kierowane będzie do instalacji utylizacyjnej metanu.

Zakład Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany zostanie w Mysłowicach pomiędzy ul.

Cmentarną i Piaskową – część południowa oraz ul. Piaskową w kierunku autostrady A4 –

część północna. Razem części południowa i północną stanowią działki o powierzchni łącznej

11,5 ha.

Część tą kończy przedstawienie wyników wykonanej w miesiącach maj – listopad 2014 roku

waloryzacji przyrodniczej i środowiskowej terenu złoża.

W dalszej części przeprowadzono identyfikację źródeł emisji związanych z planowaną

działalnością górniczą na złożu „Brzezinka 3”, które mogą stanowić zagrożenia dla poszcze-

gólnych elementów środowiska. Opisano te źródła oraz przeprowadzono obliczenia dotyczące

ich wielkości.

Etap inwestycyjny:


Zakład Główny

Upadowe i wyrobiska

podziemne

pyły i gazy

hałas

odpady

ścieki

wody podziemne

odpady

powietrze

klimat akustyczny


wody powierzchniowe

wody powierzchniowe

powierzchnia ziemi

Etap eksploatacji:


Zakład Główny

Upadowe i wyrobiska

podziemne

pyły i gazy

hałas

odpady

ścieki

wody podziemne

osiadania

odpady

powietrze

klimat akustyczny


wody powierzchniowe

wody powierzchniowe

powierzchnia ziemi, dobra kultury material-

nej, przyroda

powierzchnia ziemi


321


Etap likwidacji:


Zakład Główny

Wyrobiska podziemne

pyły i gazy

hałas

odpady

ścieki

wody podziemne

powietrze

klimat akustyczny


wody powierzchniowe

wody powierzchniowe

Przedstawiono zaplanowane działania mające za zadania ograniczyć planowane od-

działywanie na środowisko. Spółka Brzezinka w swoich działaniach dąży do ograniczania

możliwych, negatywnych skutków oddziaływania na środowisko, pełnego dostosowania

i skorelowania przyszłej działalności wydobywczej z dyrektywami unijnymi w zakresie ogra-

niczania negatywnych skutków oddziaływania zakładu górniczego na środowisko m.in. przez:

podjęcie działań zmierzających do minimalizacji powstawania odpadów innych niż

wydobywcze, w tym niebezpiecznych,

ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów wydobywczych wraz z intensyfikacją ich

zagospodarowania w wyrobiskach górniczych,

zmniejszanie oddziaływania odprowadzanych ścieków na wody powierzchniowe,

utrzymywanie emisji pyłowo-gazowej na poziomie zapewniającym ochronę powietrza

atmosferycznego,

optymalny dobór urządzeń – emiterów hałasu na etapie projektowania, budowy

obiektów i doboru wyposażenia, celem minimalizacji ograniczenia poziomu emisji

hałasu do środowiska ze źródeł stanowiących obiekty technologiczne kopalni,

minimalizowanie wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię, poprzez

radykalne wprowadzenie zasad nieinwazyjnego projektowania przyszłej eksploatacji

w zakresie ograniczającym deformacje,

produkcję węgli przyjaznych środowisku

ograniczanie emisji metanu do atmosfery poprzez gospodarcze wykorzystanie metanu

z powietrza kopalnianego w instalacji cieplnej.

Zaproponowany i przyjęty do realizacji w Spółce system instalacji zatłaczania miesza-

nin popiołowo – wodnych do wyrobiskach podziemnych, umożliwi zagospodarowanie więk-

szej ilości pyłów dymnicowych i wód słonych, jak również zmniejszy zagrożenie pożarowe

w likwidowanych wyrobiskach. Projekt obejmuje obiekty dla przygotowania mieszaniny sa-


322


mozestalającej się z pyłami dymnicowymi (zlokalizowane na powierzchni zakładu górnicze-

go) oraz rurociągi, którymi mieszanina będzie doprowadzana do miejsc zatłaczania w pod-

ziemnych wyrobiskach górniczych. Efektem ekologicznym będzie ograniczenie ładunku soli

(Cl+SO4) w odprowadzanych wodach dołowych. Kolejnym elementem w ograniczeniu wiel-

kości ładunku soli są zaprojektowane osadniki dołowe zlokalizowany przy pompowni głów-

nego odwadniania dla realizacji selektywnego odwodnienia. Wody wysoko zmineralizowane

wykorzystywane będą w całości na potrzeby zakładu, natomiast wody o niższej mineralizacji

odprowadzane po sklarowaniu na powierzchni do rzeki Przemszy.

Dla minimalizacji zużycia wody pitnej projektuje się wprowadzenie systemów wodo-

oszczędnościowych m.in. w łaźni pracowniczej. Tam, gdzie to będzie możliwe, zastąpi się

wodę pitną wodą z odwodnienia zakładu górniczego (myjki samochodowe do mycia opon,

podwozi, systemy ppoż. –urządzenia gaśnicze, zraszające, mycie dróg wewnątrzzakładowych,

itp.).

W rozdziale 2 przedstawiono opis elementów przyrodniczych środowiska, objętych

zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko,

w tym elementów środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia

2004 r. o ochronie przyrody, w tym: charakterystykę fizjograficzną obszaru, budowę

geologiczną złoża, warunki hydrogeologiczne, chemizm wód podziemnych

i powierzchniowych, warunki glebowe, krajobraz, warunki klimatyczne i akustyczne, jakość

powietrza oraz zasoby przyrodnicze opracowane na podstawie przeprowadzonej

inwentaryzacji przyrodniczej.

Przeprowadzono analizę zapisów obowiązujących miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego w kontekście przepisu art. 80 ust. 3 Ustawy


środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Odniesiono się do istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu

oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów

o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz do przewidywanych skutków dla

środowiska w wariancie niepodejmowania inwestycji.

W rozdziale 5 zamieszczono opis analizowanych wariantów, w tym wariantu propo-

nowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alternatywnego i wariantu najko-

rzystniejszego dla środowiska, wraz z uzasadnieniem ich wyboru.


323


WARIANT 1 – proponowany przez Inwestora

W projekcie eksploatacji złoże „Brzezinka 3” zostało podzielone na dwie partie: jedna

obejmuje część południową i środkową złoża, druga – część północną. Pomiędzy nimi będą

chodniki transportowo - wentylacyjne (załącznik 10). Pokład 510 zalega w obszarze górni-

czym „Brzezinka 3” na głębokości 730 ÷ 1050 m.












930 m.












zachodniej.

Chodniki eksploatacyjne mają w projekcie szerokość 6 m, a filary pomiędzy nimi – w

cyklu: dwa o szerokości 18 m i jeden o szerokości 24 m. Przybierka ociosu będzie wykony-

wana po jednej stronie chodnika, na głębokość 3 m.


324




WARIANT 2 – racjonalny wariant alternatywny

W projekcie eksploatacji złoże „Brzezinka 3” zostało podzielone na dwie partie: jedna obej-

muje część południową i środkową złoża, druga – część północną. Pomiędzy nimi będą chod-

niki transportowo - wentylacyjne (załącznik 10). Pokład 510 zalega w obszarze górniczym

„Brzezinka 3” na głębokości 730 ÷ 1050 m.

W wariancie 2 wprowadzono rozrzedzenie eksploatacji, polegające na zwiększeniu

szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi do 30m, wpro-

wadza się bezpośrednio w sąsiedztwie węzła Brzęczkowice oraz odcinka autostrady A4 na

zachód od niego w pasie o szerokości 200m.












930 m.











325




zachodniej.

Chodniki eksploatacyjne mają w projekcie szerokość 6 m, a filary pomiędzy nimi – w

cyklu: dwa o szerokości 18 m i jeden o szerokości 24 m. Przybierka ociosu będzie wykony-

wana po jednej stronie chodnika, na głębokość 3 m.

Projekt eksploatacji zgodnie z racjonalnym wariantem alternatywnym opracowano za-

kładając rozrzedzenie eksploatacji, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozostawia-

nych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi do 30m, …

WARIANT 3 – najbardziej korzystny dla środowiska

Wariant najbardziej korzystny dla środowiska jest modyfikacją projektu proponowa-

nego przez Inwestora, opracowanym przy założeniu maksymalnej ochrony powierzchni,

z zachowaniem warunku ekonomicznego uzasadnienia przedsięwzięcia i z uwzględnieniem

możliwie najlepszego wykorzystania złoża.

W wariancie 3 ograniczenia, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozosta-

wianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi, wprowadza się w następujących rejonach:

bezpośrednio pod i w sąsiedztwie węzła Brzęczkowice oraz odcinka autostrady A4 na

zachód od niego (jak przyjęto w wariancie 2),

bezpośrednio pod i w sąsiedztwie bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice,

bezpośrednio pod i w sąsiedztwie obiektów Medicare (przy ul. Białobrzeskiej),

bezpośrednio pod i w sąsiedztwie osiedla Zawadzkiego (dzielnica Kosztowy).

W celu wyeliminowania wpływów eksploatacji górniczej w tych rejonach proponuje

się zwiększenie szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi.

Optymalne będzie zastosowanie filarów o szerokości 30 m. Zakres stosowania tego sposobu

eksploatacji przedstawia załącznik 10.

Ograniczenia w trzech ostatnich rejonach różnią wariant 3 od wariantu 2. W przypad-

ku autostrady i osiedla Zawadzkiego ograniczenia wynikają z występowania płytkich zrobów

górniczych, stwarzających zagrożenie deformacjami nieciągłymi. Natomiast obiekty Panatto-

ni Park Mysłowice oraz Medicare, które wg Inwestora nie zostały zabezpieczone na wpływy

eksploatacji górniczej na etapie budowy, mogą wymagać szczególnej ochrony ze względu na

wymiary i funkcje. Takich ograniczeń nie ma ani w wariancie 1, ani w wariancie 2.


326


Podjęcie eksploatacji zgodnie z wariantem 3 musi być poprzedzone wykonaniem

szczegółowej ekspertyzy górniczo – budowlanej, określającej możliwości i warunki eksploat-

acji górniczej w rejonie obiektów Panattoni Park Mysłowice oraz Medicare oraz zakres prac

i działań z zakresu profilaktyki budowlanej.

Wariant 3 nie różni się od zaproponowanego przez Inwestora pod względem sposobu

udostępnienia złoża. Pokład 510 w rejonie analizowanej działalności górniczej zalega na głę-

bokości 730 ÷ 1050 m.

Eksploatacja złoża „Brzezinka 3” wg wariantu 2 będzie prowadzona przez prawie

28 lat, od końca 2021 roku do połowy 2049 roku. W dalszej części pracy przeprowadzono

analizę przewidywanych oddziaływań na środowisko dla wszystkich wariantów.

Oddziaływanie na wody.

We wszystkich racjonalnych wariantach gospodarka wodno-ściekowa złoża „Brzezin-

ka 3” będzie prowadzana z wykorzystaniem projektowanego systemu odwadniania i urządzeń

należących do ZG „Brzezinka 3”. Projektowany system odwadniania, oczyszczania wód ko-

palnianych oraz wprowadzania ich do wód powierzchniowych może przyjąć prognozowane

ilości wód dołowych pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3”. Ładunek chlorków

i siarczanów dopływający z wodami dołowymi do wyrobisk podziemnych złoża „Brzezinka

3” oszacowano maksymalnie na około 246 t/d dla docelowego modelu eksploatacji złoża.

Wody pochodzące z odwadniania wyrobisk górniczych w obrębie złoża „Brzezinka 3” będą

kierowane do systemu głównego odwadniania ZG „Brzezinka 3”.

Dla projektowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” przewiduje się prowadzenie

działań zmierzających do ograniczenia zrzutu ładunku sumy chlorków i siarczanów do wód

powierzchniowych, poprzez zastosowanie metod geologiczno-górniczych:

doszczelnianie zrobów (pustek poeksploatacyjnych) odpadami energetycznymi.



Zakładu Górniczego m.in. poprzez wykorzystanie tych wód w procesie

podsadzania wyrobisk.

Działania podejmowane przez kopalnię spowodują ograniczenie zrzutów soli do wód

powierzchniowych, ale nie eliminują konieczności odprowadzania zasolonych wód kopalnia-

nych pochodzących z odwadniania zakładu górniczego do wód powierzchniowych.


327


Oddziaływanie na przyrodę.

Planowana eksploatacja węgla kamiennego może przyczynić się do zmian w środowi-

sku przyrodniczym prawobrzeżnej części doliny rzeki Przemszy oraz terenów zurbanizowa-

nych w dzielnicach Mysłowic: Kosztowy, Brzezinka, Brzęczkowice. Zmiany te mogą spowo-

dować utratę istniejących zbiorowisk przyrodniczych z jednoczesną prognozą, iż te zbiorowi-

ska mogą się zregenerować i zostać zasiedlane przez gatunki rzadkie i chronione. Na tym te-

renie należy prowadzić stały monitoring, aby przebieg zmian środowiska przyrodniczego

przebiegał prawidłowo. Okoliczne naturalne tereny leśne, rolne nie powinny w wyniku eks-

ploatacji górniczej utracić warunków siedlisk przyrodniczych. Przewiduje się minimalny

i nieznaczący wpływ eksploatacji „Brzezinka 3” na samo koryto rzeki Przemszy, jako lokal-

nego korytarza migracji zwierząt o znaczeniu ponadlokalnym. W przypadku zachowania

obecnej obudowy przyrodniczej brzegu rzeki Przemszy nie zostanie utracona łączność po-

między krańcowymi obszarami docelowymi migracji zwierząt. Ingerencja w szatę roślinną

„Miejsca Trzech Cesarzy” oraz wideł rzek Białej Przemszy i Czarnej Przemszy nie doprowa-

dzi do żadnych zmian w funkcjonowaniu korytarza migracyjnego lokalnych proweniencji.

W pewnym stopniu eksploatacja może przyczynić się do zmian przyrodniczych w pla-

nowanym użytku ekologicznym „Kumaki”. Mogące ulec zmianom warunki wodne mogą do-

prowadzić do utraty warunków siedliskowych na terenie planowanego użytku ekologicznego.

Oddziaływanie na powierzchnię terenu.

Na przedmiotowym terenie początki górnictwa sięgają pierwszej połowy XIX w. Eksploatację

złoża węgla kamiennego prowadzono w warstwach łaziskich w trzech pokładach 212, 215 (na

mapach Tauron Wydobycie S.A. oznaczony jako 301), 216 (na mapach Tauron Wydobycie

S.A. oznaczony jako 302) oraz w warstwach orzeskich – w pokładzie 304/2 (na mapach Tau-

ron Wydobycie S.A. – 304) do głębokości 230 m. Działalność górniczą w tym rejonie można

podzielić na dwa okresy. Od 1810 roku do 1931 roku na analizowanym obszarze istniało kil-

kanaście kopalń, m. in. „Theodor”, „Louise”, „Leopoldine”, „Hans”, „Wanda”, „Nowa Prze-

msza”, ,,Bartelmus”, „Carlssegen”, „Friedrichsglück”, „Maximilian”, „Josepha”, które pro-

wadziły wydobycie węgla w wyżej wymienionych pokładach. Głównym sposobem eksploat-

acji kopaliny był system zabierkowy z zawałem stropu oraz system chodnikowy. W rejonie

wychodni pokłady były udostępniane z powierzchni sztolniami, a sporadycznie złoże węgla

eksploatowano odkrywką, szczególnie w pokładzie 215 (301) na obszarze nad północno-

zachodnią częścią złoża „Brzezinka 3”. Natomiast w latach 1971 – 1982 kopalnia „Jan Kan-


328


ty” wznowiła eksploatację pokładu 304/2 nad północną częścią złoża „Brzezinka 3”, syste-

mem ubierkowym z zawałem stropu oraz systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną,

w mniejszym zakresie z zawałem stropu.

Prognozę deformacji powierzchni spowodowanej projektowaną eksploatacją górniczą

przeprowadzono przy użyciu programu komputerowego SZKODY wersja 5.0, opracowanego

przez dr E. Jędrzejca w Głównym Instytucie Górnictwa w oparciu o klasyczne wzory teorii

Knothego – Budryka.

Do obliczeń przyjęto wartości parametrów i współczynników teorii na podstawie do-

tychczasowych doświadczeń Głównego Instytutu Górnictwa w zakresie prognozowania de-

formacji oraz zgodnie z wiedzą wynikającą z analizy wyników obserwacji prowadzonych

w różnych rejonach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.

W przypadku realizacji wariantu 1, czyli zaproponowanego przez Inwestora, po-

wierzchnia obniży się najbardziej w Brzezince (załącznik 11). Eksploatacja prowadzona

przez 30 lat spowoduje maksymalne osiadanie 0,50 m. Największe nachylenia powierzchni,

o wartości 0,9 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim

obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. W tym samym rejonie będą największe odkształcenia

rozciągające, do +0,5 mm/m. Natomiast odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -

0,7 mm/m wystąpią czasowo w części południowo – wschodniej analizowanego obszaru,

w pasie rozciągającym się na wschód od Wschodniej Obwodnicy GOP (droga S1), prawie

równolegle do niej. Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do

0 i I kategorii terenów górniczych (załącznik 11). Przy czym ich maksymalne wartości nie są

większe nawet od połowy wartości dopuszczalnych dla I kategorii. Wpływy rzędu I kategorii

w wariancie zaproponowanym przez Inwestora będą się ujawniać na obszarze 9,98 km2.

W wyniku prowadzenia eksploatacji według wariantu 2 - racjonalnego wariantu al-

ternatywnego, deformacje rzędu I kategorii ujawnią się na obszarze 8,76 km2, czyli w mniej-

szym zakresie, jak w przypadku wariantu 1. Zaproponowana zmiana spowoduje, że poza za-

sięgiem takich wpływów będzie węzeł Brzęczkowice i autostrada A4 na zachód od niego (za-

łącznik 12). Skutkiem eksploatacji zaplanowanej na 30 lat będzie obniżenie powierzchni

o maksymalnej wartości 0,50 m w Brzezince. Największe nachylenia powierzchni, o wartości

0,9 mm/m, a także największe odkształcenia rozciągające, do +0,5 mm/m, wystąpią w części

północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. Na-

tomiast odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m wystąpią czasowo w


329


części południowo – wschodniej analizowanego obszaru, w pasie rozciągającym się na

wschód od drogi S1, prawie równolegle do niej. Prognozowane nachylenia i odkształcenia

kwalifikują powierzchnię do I kategorii terenów górniczych. Należy zwrócić uwagę na to, że

ich maksymalne wartości są mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii.

Eksploatacja prowadzona według wariantu 3, czyli najbardziej korzystnego dla

środowiska, spowoduje deformacje powierzchni, kwalifikujące teren do I kategorii na obsza-

rze 6,26 km2, tj. w najmniejszym zakresie spośród rozpatrywanych wariantów. Warto podkre-

ślić, że przy realizacji tego wariantu 6,03 km2

powierzchni terenu górniczego znajdzie się

w 0 kategorii, co stanowi 49,1 % całości terenu górniczego.

Poza zasięgiem wpływów będzie – tak jak w przypadku wariantu 2 – węzeł Brzęcz-

kowice i autostrada A4 na zachód od niego. Ograniczenia eksploatacji skutkuje też wyelimi-

nowaniem deformacji podłoża w rejonie bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice oraz

zabudowy mieszkaniowej dzielnicy Kosztowy (osiedle Zawadzkiego, osiedle budynków jed-

norodzinnych w rejonie ulicy Heleny i Józefa Fików oraz zabudowa wzdłuż ulicy Adama

Dzióbka). Na powierzchni można wyróżnić 3 rejony objęte wpływami projektowanej eksploa-

tacji górniczej (załącznik 13):

– w Brzęczkowicach, na północ od autostrady A4, gdzie wskaźniki osiągną maksymalne

wartości

obniżenia do 0,47 m w rejonie osiedla Powstańców Śląskich (w latach 2044 –

2051),

nachylenia powierzchni o wartości 0,9 mm/m we wschodniej części osiedla

Powstańców Śląskich,

odkształcenia rozciągające do +0,5 mm/m w północno - wschodniej części

osiedla Powstańców Śląskich,

odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m na zachód od

ul. J. Ziętka,

– w Brzezince, na południe od autostrady A4 i na północ od bazy logistycznej Panattoni

Park Mysłowice, gdzie wskaźniki osiągną największe wartości

obniżenia do 0,48 m w dzielnicy Brzezinka (w latach 2033 – 2045),

nachylenia powierzchni o wartości 0,8 mm/m w rejonie wiaduktu w ciągu ulicy

Laryskiej nad torami kolejowymi linii Katowice – Oświęcim,


330


odkształcenia rozciągające do +0,4 mm/m na obszarach zabudowy

mieszkaniowej w Brzezince, w rejonie wiaduktu w ciągu ulicy Laryskiej nad

torami kolejowymi oraz w rejonie ulicy Topolowej (na zachód od linii

kolejowej),

odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,6 mm/m w rejonie

cmentarza,

– w Kosztowach, na południe od bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice, gdzie

wskaźniki będą miały maksymalne wartości

obniżenia do 0,35 m w rejonie wschodniej części ulicy J. Rymera (w latach

2022 – 2036),

nachylenia powierzchni o wartości 0,6 mm/m w rejonie ul. J. Chromika,

odkształcenia rozciągające do +0,3 mm/m na południe od skrzyżowania ulic

Kosztowskiej i Długiej,

odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m w rejonie

wschodniej części ulicy J. Rymera,



sze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii.

Największe nachylenia – do 0,9 mm/m, a także największe odkształcenia rozciągające

– do +0,4 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrze-

żu osiedla Powstańców Śląskich. Będą to wartości końcowe, przy czym nachylenia pozostaną

stale na tym poziomie, natomiast oddziaływanie odkształceń na obiekty budowlane będzie

z czasem maleć wskutek relaksacji naprężeń. Natomiast nachylenia i odkształcenia nad wy-

branymi parcelami będą osiągały maksymalne wartości tylko w czasie postępu eksploatacji,

potem będą mniejsze. Ich końcowe wartości mogą być bliskie 0.

Biorąc pod uwagę wzajemne oddziaływania pomiędzy poszczególnymi elementami

środowiska można stwierdzić, że każda eksploatacja złoża węgla kamiennego prowadzi do

deformacji górotworu. Wielkość i rodzaj tych deformacji zależy przede wszystkim od sposo-

bu prowadzenia eksploatacji. Dla opisywanej eksploatacji pokładu 510 złoża węgla kamien-

nego „Brzezinka 3” prognozowane obniżenia nie będą większe niż 0,48 m, a nachylenia nie

przekroczą 0,9 mm/m. Są to wartości niewielkie, które nie spowodują znaczących zmian sto-


331


sunków wodnych na powierzchni skutkujących powstawaniem bezodpływowych zalewisk lub

zmianą kierunku spływu wód powierzchniowych i podziemnych.

Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, mające stosunkowo niewielki


stępach czasowych.

Jednakże nawet niewielkie zmiany w ukształtowaniu terenu, spowodowane eksploata-

cją górniczą mogą przyczynić się do pojawienia lokalnych zalewisk prowadzących do zwięk-

szenia populacji płazów i gadów występujących na tym terenie, a szczególności do wzrostu

lokalnej populacji entomofauny. Natomiast obniżenie się poziomu wód gruntowych może

doprowadzić do ustąpienia wielu gatunków płazów i gadów w tym chronionego na tym tere-

nie kumaka nizinnego. To z kolei może spowodować zmniejszenie się populacji ptaków dra-

pieżnych. Może przyczynić się do zwiększenia populacji jenota, gatunku inwazyjnego. Tak

więc zmiana poziomu wód gruntowych będzie prowadzić do polepszenia lub pogorszenia

dobrostanu przyrody.

Każda nawet minimalna zmiana ukształtowania ternu może wpłynąć na zasoby lokal-

nej flory. W zależności od kierunku zmian może to doprowadzić do monokulturyzacji siedlisk

– zajmowania nieurodzajnych przestrzeni przez gatunki inwazyjne: nawłoć późną, rdestowe

i niecierpki wypierające naszą rodzimą roślinność.

Gospodarka wodno-ściekowa projektowanego ZG „Brzezinka 3” oraz planowana do

połowy roku 2049 eksploatacja złoża „Brzezinka 3” będzie miała bezpośredni wpływ na ja-

kość i ilość zasobów wód podziemnych i powierzchniowych. Natomiast nie spowoduje ona

istotnych zmian jakościowych w zakresie klasyfikacji zasobów wód powierzchniowych

i podziemnych.

Mimo tego, że prognozowane osiadania nie spowodują znaczących zmian stosunków

wodnych na powierzchni należy przeprowadzać corocznie w okresie weneracji monitoring

środowiska, aby wzajemne interakcje zachodzące pomiędzy elementami środowiska równo-

ważyły się.

W przeprowadzonej analizie określono bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowa-

ne, krótko-, średnio- i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania na środowisko. Sku-

piono się na oddziaływaniach skumulowanych, ponieważ w obrębie miasta Mysłowice w

przeszłości była prowadzona płytka eksploatacja, a obecnie prowadzona jest lub planowana

jest eksploatacja węgla kamiennego przez KHW oraz Tauron Wydobycie S.A.


332


WODY PODZIEMNE I POWIERZCHNIOWE

Zakłada się, że całkowite wydobycie węgla przez ZG „Brzezinka 3” do połowy roku

2049 utrzyma się na stabilnym poziomie ok 3600 t/d. Plany eksploatacyjne dotyczą wydoby-

cia ze złoża „Brzezinka 3”, które jest przewidywane do eksploatacji w latach 2017 – połowa

roku 2049. Przy planowanym poziomie wydobycia z przedmiotowego złoża, eksploatacja

wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych, w okresie do połowy 2049 roku

może być efektywnie realizowana. Prognozowany dopływ wody do wyrobisk górniczych (do

połowy roku 2049) określony metodą trendu dopływu i wydobycia, przedstawiono w PZZ

oraz w dokumentacji geologicznej złoża. W prognozie uwzględniono łączny dopływ natural-

ny do ZG „Brzezinka 3” oraz zmiany wielkości dopływu do złoża „Brzezinka 3” związane

z przyjętym modelem eksploatacji. Całkowity dopływ wód dołowych do ZG „Brzezinka 3”,

po realizacji przedsięwzięcia i uruchomieniu eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, wyniesie około

6,3 m3/min. Ze względu na relatywnie dużą głębokość zasobów węgla planowanych do wy-

dobycia, planowany sposób eksploatacji oraz istniejące warunki geologiczne, odwodnienie

złoża „Brzezinka 3” będzie miało stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie się regional-

nego leja depresji (obniżenia poziomu wód podziemnych) spowodowanego eksploatacją wę-

gla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW).

Spośród uwarunkowań prawnych i ochrony środowiska wpływających na ograniczenie

prowadzenia eksploatacji górniczej w złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3”, przez Zakład

Górniczy „Brzezinka 3”, należy wymienić warunki określone w pozwoleniu wodnoprawnym.

Wymagane jest aby Inwestor uzyskał pozwolenie wodnoprawne na odwodnienie za-

kładu górniczego z dopływu wód naturalnych do wyrobisk górniczych w rejonie złoża „Brze-

zinka 3” oraz na odprowadzanie do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa części wód kopal-

nianych po uprzednim oczyszczeniu ich w osadnikach, w łącznej średniej ilości 8 500 m3/d

(max w ilości 10 180 m3/d). Odprowadzane wody dołowe powinny odpowiadać następującym

parametrom:

- odczyn 6,5 - 9,0 pH,

- zawiesina poniżej 35 mg/l,

- suma chlorków i siarczanów poniżej 27000 mg/l.

Zrzut z ZG „Brzezinka 3” znacznych ilości wód pochodzących z odwadniania złoża

„Brzezinka 3” spowoduje wymierne zmiany parametrów ilościowo-jakościowych wód rzeki

Przemszy. Prognozowany jest wzrost średniego sumarycznego stężenia chlorków i siarcza-


333


nów o około 230 mg/l w wodach Przemszy poniżej zrzutu z ZG „Brzezinka 3”. Natomiast

sytuacja ta nie wpłynie znacząco na klasyfikację wód w przekroju zamykającym JCWP

Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozowane średnie stężenie sumy chlorków

i siarczanów utrzyma się na poziomie poniżej 1g/l w wodach rzeki Przemszy przed jej uj-

ściem do rzeki Wisły. Poniżej planowanego zrzutu wód dołowych (kopalnianych) z ZG

„Brzezinka 3”, do rzeki Przemszy wprowadzane są wody dołowe (kopalniane) z ZG „Sobie-

ski”. Zgodnie z obowiązującym pozwoleniem wodnoprawnym ZG „Sobieski” odprowadza do

rzeki Przemszy w km 15+663 wody dołowe (kopalniane) w ilości około 80 tys. m3/d i o

średnim, sumarycznym stężeniu chlorków i siarczanów około 2 g/l. W ramach monitoringu

badana jest woda rzeki Przemszy w punktach przed i po zrzucie wód dołowych (kopalnia-

nych) z ZG „Sobieski”.

PRZYRODA

W granicach projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” nie występują

obszary Natura 2000 zgłoszone do Komisji Europejskiej, wyznaczone w Rozporządzeniu

Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków

Natura 2000 (Dz. U. Nr 229 poz. 2313). Również nie występują projektowane obszary Natura

2000 (Shadow List).

Oddziaływanie skumulowane wynikłe z eksploatacji złoża „Brzezinka 3” oraz złoża

„Brzezinka 1” może być odczuwalne dla środowiska przyrodniczego tylko w momencie roz-

poczęcia eksploatacji tego drugiego. W obszarze wspólnego oddziaływania wpływ złoża

„Brzezinka 1” będzie znaczny, natmiast wpływ złoża „Brzezinka 3” będzie znikomy.

W obszarze wspólnego oddziaływania zwielokrotnieniu może ulec wpływ na środowi-

sko przyrodnicze w tym na środowisko wodne. Przy znacznej deformacji terenu zaburzeniom

może ulec stan zadrzewień śródpolnych i zieleni urządzonej.

Bocian czarny (Ciconia nigra) jako gatunek wyjątkowo płochliwy, wrażliwy nawet

na najmniejsze zmiany w swoim otoczeniu z dużym prawdopodobieństwem opuści miejsce

żerowania.

Znikome zmiany w środowisku przyrodniczym będą następować sukcesywnie z har-

monogramem eksplantacji złoża „Brzezinka 3”. Zmiany w środowisku przyrodniczym będą

łagodzone przez zastosowane technologie zabezpieczające w trakcie wydobycia.


334


POWIERZCHNIA TERENU – OSIADANIA

Część obszaru, który znajdzie się w zasięgu oddziaływania przedmiotowej eksploata-

cji złoża „Brzezinka 3” pokrywa się z następującymi terenami górniczymi:

– Teren Górniczy „Mysłowice” Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. – północno -

zachodnie obrzeże analizowanego rejonu,

– Teren Górniczy „Wesoła II” Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. – zachodnie

i południowo - zachodnie obrzeże analizowanego rejonu,

– projektowany teren górniczy „Brzezinka 1” – wschodnie i południowo - wschodnie

obrzeże analizowanego rejonu.


31.08.2020 r. W tym okresie będzie prowadzona eksploatacja pokładu 510 w bliskim sąsiedz-

twie złoża „Brzezinka 3”. Jej wpływy ujawnią się również w zachodniej części projektowane-

go Terenu Górniczego „Brzezinka 3” przed podjęciem rozpatrywanej eksploatacji w zachod-

niej części złoża „Brzezinka 3”. W strefie kumulacji oddziaływania po zakończeniu deforma-

cji powierzchni spowodowanych eksploatacją KHW S.A. będą następowały okresy uspokoje-

nia, które w zależności od rejonu będą wynosić od dwóch do prawie dwudziestu lat.

Na podstawie udostępnionej przez KHW S.A. mapy prognozowanych wpływów

z Dodatku nr 5 do projektu zagospodarowania złoża węgla kamiennego można stwierdzić, że

w obszarze sumowania się wpływów obniżenia spowodowane eksploatacją KWK „Mysłowi-

ce – Wesoła” będą wynosić:

– do 0,24 m – w rejonie północno – zachodniego fragmentu granicy projektowanego

Terenu Górniczego „Brzezinka 3”, na zachód od wiaduktu w ciągu autostrady A4 nad

linią kolejową Katowice – Oświęcim,

– do 0,68 m – w rejonie zachodniego fragmentu prognozowanej granicy terenu

górniczego, na zachód od ulicy Fabrycznej,

– do 0,68 m – w rejonie południowo - zachodniego fragmentu granicy terenu

górniczego, na zachód od linii kolejowej Katowice – Oświęcim, na odcinku pomiędzy

ulicami W. Kubiny i A. Zielnioka.

Biorąc pod uwagę, że granicę projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” sta-

nowi izolinia obniżeń 0,02 m, można stwierdzić, że sumaryczne maksymalne osiadania będą

w tych rejonach wynosić odpowiednio 0,26 m, 0,70 m i 0,70 m.


335


W złożu „Brzezinka 1” eksploatację górniczą zamierza prowadzić Tauron Wydobycie

S.A. W projekcie zagospodarowania złoża Tauron Wydobycie S.A. zaplanował ją na lata

2013 – 2040. W sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3” przedmiotem eksploatacji będą pokłady 301

i 304/2. W wyniku oddziaływania działalności Tauronu Wydobycie S.A. w granicach projek-

towanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” powierzchnia obniży się:

– do 2,20 m – w rejonie wschodniego fragmentu prognozowanej granicy terenu

górniczego, na terenach leśnych, rozciągających się pomiędzy Przemszą a autostradą,

w rejonie Wysokiego Brzegu,

– do 3,95 m – w rejonie południowo - wschodniego fragmentu granicy terenu

górniczego, na terenach leśnych, na południowy wschód od obiektów bazy

logistycznej Panattoni Park Mysłowice.

Sumaryczne maksymalne osiadania będą w tych rejonach wynosić odpowiednio

2,22 m i 3,97 m.

W południowo – wschodniej części projektowanego terenu górniczego „Brzezinka 3”

wpływy eksploatacji prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A. będą się ujawniać od drugiej

połowy 2026 roku do 2030 roku. W latach 2022 – 2031 na powierzchnię będzie oddziaływała

eksploatacja prowadzona w złożu „Brzezinka 3”. Równocześnie w zasięgu wpływów eksploa-

tacji prowadzonych w obydwóch złożach będą różne części strefy kumulacji. Będą to najczę-

ściej niewielkie obszary w częściach brzeżnych niecki, a sumowaniu będą podlegać wpływy

wcześniejszej eksploatacji w fazie końcowej z wpływami późniejszej – w fazie początkowej.

Nie będą się sumować wpływy w fazach intensywnego oddziaływania.

We wschodniej części projektowanego terenu górniczego „Brzezinka 3” wpływy eks-

ploatacji prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A. będą się ujawniać od końca 2030 roku

do końca 2031 roku. W latach 2023 – 2029 na powierzchnię będzie oddziaływała eksploatacja

prowadzona w złożu „Brzezinka 3”. Wpływy tych eksploatacji nie będą się ujawniać równo-

cześnie.

Przeprowadzono analizę możliwości zaistnienia oddziaływania transgranicznego

Przedstawiono zagadnienia związane z ochroną złoża, kompensowaniem strat

związanych z eksploatacja górniczą, kompensacje z tytułu szkód w środowisku, kompensacje

z tytułu szkód związanych z przekształceniem terenu oraz zasady ochrony wód dorzecza

Wisły i Odry zgodnie z art. 125 pkt 1 i art. 126 pkt 1, art. 132 ust. 2 pkt 4 i 5 ustawy Prawo

wodne oraz zatwierdzonym 22.02.2011 r. „Planem gospodarowania wodami na obszarze


336


dorzecza Wisły” (opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549) oraz

„Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry” (opublikowany 20.05.2011 r.

w Monitorze Polskim Nr 40, poz. 451).

Odniesiono się do wymogów art. 143 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo

ochrony środowiska, konieczności ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania oraz

możliwości zaistnienia konfliktów społecznych. Mysłowickie społeczeństwo jest podzielone

w sprawie oceny planowanej eksploatacji węgla kamiennego przez Spółkę „Brzezinka: Sp. z

o.o. SKA. Obawy przejawiają przede wszystkim mieszkańcy dzielnic, pod którymi ma być

prowadzona eksploatacja. Spora część społeczeństwa zwraca jednak uwagę na wymierne

korzyści płynące z pojawienia się potencjalnie największego pracodawcy w Mysłowicach.

Spadek bezrobocia, zwiększenie wpływów do budżetu oraz ożywienie gospodarcze, to

główne argumenty stawiane przez zwolenników inwestycji.

Ostateczny wpływ na reakcje społeczne mieszkańców Mysłowic będą miały takie

czynniki jak: komunikacja Spółki z mieszkańcami, postawa władz miasta, zachowanie grup

bezpośrednio zainteresowanych tematem powstania kopalni oraz media.

Od tych czynników uzależnione jest uspokojenie bądź natężenie konfliktów

społecznych związanych z możliwością realizacji planowanej inwestycji (eksploatacji złoża

węgla kamiennego „Brzezinka 3”).

W rozdziale 13 przedstawiono propozycję monitoringu oddziaływania planowanego

przedsięwzięcia w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru NATURA 2000 oraz

integralność tego obszaru.

Na zakończenie przedstawiono podsumowanie i wnioski wynikające z wykonanej

oceny. Przeprowadzona analiza wpływu planowanej inwestycji na elementy środowiska

(powietrze, gleby i grunty – powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe i podziemne, hałas,

przyroda ożywiona) pozwala na stwierdzenie, że skala jej oddziaływania na poszczególne

elementy środowiska będzie zróżnicowana. Uwzględniając specyfikę i charakter oddziaływań

na środowisko, stwierdzić należy, że pod warunkiem jej prowadzenia zgodnie z zasadami

obowiązującego prawa w zakresie ochrony środowiska nie ma przeciwwskazań dla realizacji

planowanej inwestycji.


337


16. NAZWISKO OSOBY LUB OSÓB SPORZĄDZAJĄCYCH RAPORT

Raport jest wynikiem pracy interdyscyplinarnego zespołu specjalistów Głównego In-

stytutu Górnictwa pod kierunkiem mgr Andrzeja Dawidowskiego, biegłego z listy Wojewody

Śląskiego nr 185 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko. W skład zespołu autorskiego

weszli specjaliści:

z zakresu ocen oddziaływania na środowisko i geologii:

• dr Zbigniew Bzowski, geolog, numer uprawnień V 1401, biegły z listy Woje-

wody Śląskiego nr 165 w zakresie ochrony przyrody,

• dr Leszek Drobek, biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 181 w zakresie ocen

oddziaływania na środowisko,

z zakresu ochrony powierzchni ziemi:

dr hab. inż. Andrzej Kowalski, prof. GIG,

dr inż. Piotr Gruchlik,

dr inż. Olga Kaszowska,

mgr inż. Piotr Polanin,

z zakresu ochrony przyrody:

• dr Leszek Trząski - biolog,

dr Waldemar Szendera - biolog (Uniwersytet Śląski w Katowicach, Instytut

Ochrony Środowiska w Warszawie) z zespołem:

o dr Monika Czarnecka,

o mgr Karolina Czerwieńska,

o inż. mgr Joanna Kuczera,

z zakresu ochrony wód:

mgr inż. Krzysztof Korczak biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 222 w za-

kresie ocen oddziaływania na środowisko, biegły z listy Wojewody Śląskiego

nr 227 w zakresie postępowania wodno-prawnego,

mgr inż. Grzegorz Konopka,

z zakresu ochrony przed hałasem:

dr hab. inż. Janusz Kompała prof. w GIG, biegły z listy Wojewody Śląskiego

nr 199 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko,

• mgr inż. Janusz Świder,


338


z zakresu ochrony powietrza:

• mgr inż. Jerzy Świądrowski biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 204 w za-

kresie ocen oddziaływania na środowisko,

• dr inż. Krystian Kadlewicz

ekspert "Czystszej Produkcji" - certyfikat nr II-26-63 z 1997 roku,

audytor energetyczny KAPE S.A. (Krajowej Agencji Poszanowania

Energii w Warszawie) - świadectwo nr 0120.


339


17. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO

SPORZĄDZENIA RAPORTU

Wykorzystano następujące dokumentacje, opracowania i pozycje literaturowe:

1. Projekt zagospodarowania złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” na lata 2015 – 2050.

Fabisola, ul. Odrodzenia 46/1 41-506 Chorzów, Mysłowice 2014.

2. Projekt zagospodarowania złoża węgla kamiennego „Brzezinka 1” na lata 2013 – 2040.

Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa Oddział Mysłowice. Mysłowice,

2013.

3. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B. Przedsię-

biorstwo Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., 2014

4. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka” w kategoriach B, C1, C2

- Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno - Wiertniczych, Sławków, 1996.

5. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka -2” w kategoriach A, B,

C1 i C2 – Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., 2009.

6. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka 1” – EC Katowickie

Przedsiębiorstwo Geologiczne, Katowice, 2011.

7. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka-3” w kat. B –

Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., Sosnowiec, 2014.

8. Dodatek nr 1 do dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego "Brzezinka" w kat.

A+B+C1+C2, KWK "Niwka-Modrzejów" w likwidacji Sp. z o.o., 1999 r.

9. Dodatek nr 2 do dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka”, KWK

„Niwka-Modrzejów” w likwidacji Sp. z o.o., 2000 r.

10. Mapy pokładowe w skali 1: 2 000, z zasobów archiwalnych Jaworznicko-Mikołowskiego

Zjednoczenia Przemysłu Węglowego,

11. Mapa prognozowanych kategorii odkształceń I izolinii obniżeń terenu w wyniku eksploa-

tacji górniczej w latach 2014 – 2020. Załącznik do Dodatku nr 5 do projektu zagospoda-

rowania złoża węgla kamiennego “Wesoła” na lata 2014 – 2020.

12. Szkic projektowanej eksploatacji górniczej pokładu 510 w złożu „Brzezinka 3” z podsta-

wowymi parametrami I harmonogramem. Przedłożony przez Inwestora.


340


13. Wytyczne w zakresie minimalnych wymogów treści planów ruchu podziemnych zakła-

dów górniczych w aspekcie ochrony powierzchni. Wyższy Urząd Górniczy. Katowice,

sierpień 2013.

14. Zasady dokumentowania warunków geologiczno-inżynierskich dla celów likwidacji ko-

palń. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Warszawa 2009.

15. Zasady oceny możliwości prowadzenia podziemnej eksploatacji górniczej z uwagi na

ochronę obiektów budowlanych. Wydawnictwo Głównego Instytutu Górnictwa. Seria in-

strukcje nr 12. Katowice 2000.

16. Raport końcowy - „Prognoza skutków wpływu elementów środowiska geologicznego na

środowisko naturalne w związku z likwidacją kopalń węgla kamiennego” - Praca

finansowana ze środków NFOŚiGW, Warszawa, 2005.

17. Raport 1/OSG w sprawie prawidłowości dokumentowania warunków gazowych kopalni

węgla kamiennego i ewidencjonowania zasobów metanu w aspekcie gospodarki złożem i

bezpieczeństwa pracy – Departament Ochrony Środowiska i Gospodarki Złożem WUG,

Katowice, 1998.

18. Bojakowska I, Sokołowska G – Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Prze-

gląd Geologiczny, Vol 46. nr 1. Warszawa, s.: 49-54, 1998r.

19. Grzybek I. 1997 r., Nowa procedura obliczeń metanonośności resztkowej węgla metodą

analityczną w świetle wyników badań w centralnej części Zagłębia Górnośląskiego. Ze-

szyty Naukowe Politechniki Śląskiej (Górnictwo).

20. Kawalec T., Patorski R. - Dokumentacja hydrogeologiczna zbiornika wód podziemnych

triasu chrzanowskiego GZWP 452, 1998 r.

21. Kidybiński A., 1982 – Podstawy geotechniki kopalnianej. Wyd. „Śląsk”.

22. Kondracki J., 2000 - Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, War-

szawa

23. Konstantynowicz E., 1994 - Geologia Złóż kopalin, Skrypty U.Śl. nr 496, Wyd. U.Śl.,

Katowice

24. Kotas A. — Ważniejsze cechy budowy geologicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowe-

go na tle pozycji tektonicznej i budowy głębokiego podłoża utworów produktywnych.

[W:] Problemy geodynamiki i tąpań. Kom. Górn. PAN, 1: 5–55, 1972.

25. Paczyński B., Sadurski – Hydrogeologia regionalna Polski, tom I, PIG, Warszawa 2007r.


341


26. Wagner J., Chmura A., 1997– Mapa hydrogeologiczna Polski 1:50 00, ark. Katowice

(943). Państw. Inst. Geol. Warszawa.

27. Zdanowski A, Żakowa H. - Karbon w Polsce, Prace PIG, Warszawa, 1995 r.

28. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Mysłowice na lata 2014-2017

z perspektywą do roku 2021. Firma ALBEKO z siedzibą w Opolu, Mysłowice 2013r.

29. Raport o stanie Miasta Mysłowice 2006 – 2011, Mysłowice 2012 r.

30. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Mysłowi-

ce, Sosnowiec i Jaworzno.

31. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla miast: Mysłowice, Sosnowiec

i Jaworzno,

32. Informacje zawarte na oficjalnej stronie internetowej miast: Mysłowice, Sosnowiec i Ja-

worzno

33. Informacje wynikające z wizji lokalnej.

z zakresu przyrody:

34. Inwentaryzacja przyrodnicza obszaru i terenu górniczego „Brzezinka 3” dla potrzeb

sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko. Pracownia Żywokost Waldemar

Szendera, Katowice 2014.

35. Czylok A., Gądek B., Tyc A. Przyroda Mysłowic przewodnik przyrodniczy po mieście

Mysłowice, Mysłowice 2002.

36. Konieczny W., Futoma A., Kostorz L.. Wieland Z., Komędera E., Sikora K.;

Opracowanie ekofizjograficzne dla miasta Mysłowic, Katowice – Mysłowice 2005.

37. Tokarska-Guzik B., Gorczyca J.; Waloryzacja przyrodnicza obszaru śródpolnych oczek

wodnych w Mysłowicach – Laryszu wraz z opisem zagrożeń spowodowanych

antropopresja oraz sposobów przeciwdziałania im, Mysłowice 2012

38. Tokarska-Guzik B., Rostański A., Gorczyca J., Herczek A., Dulias R.; Waloryzacja

przyrodnicza miasta Jaworzna, Jaworzno 2011

39. Makomaska-Juchiewicz M. (red.) 2010. Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik me-

todyczny. Część I-III. GIOŚ, Warszawa.

40. Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.) 2012. Monitoring gatunków zwierząt. Prze-

wodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, Warszawa.


342


41. Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.). 2012. Monitoring gatunków zwierząt. Prze-

wodnik metodyczny. Część III. GIOŚ, Warszawa. Joanna Perzanowska, 2010. Monito-

ring gatunków roślin. Część I - III. GIOŚ, Warszawa

42. Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. Krytyczna lista roślin naczyniowych

Polski. (na: http://info.botany.pl/czek/check.htm)

43. Polska Czerwona Księga Roślin – Paprotniki i rośliny kwiatowe, Instytut Botaniki im.

W. Szafera PAN, Kraków 2001.

44. Klub Przyrodników. Metodyka inwentaryzacji leśnych siedlisk przyrodniczych Natura

2000 w Lasach Państwowych.

45. www.kp.org.pl/pdf/poradnik/metodyka_siedlisk_lesnych501.pdf

46. Klub Przyrodników. Metodyka inwentaryzacji nieleśnych siedlisk przyrodniczych Natura

2000 w Lasach Państwowych.

47. www.kp.org.pl/pdf/poradnik/metodyka_siedlisk_nielesnych4.pdf

48. Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Cz I.

GIOŚ, Warszawa.

49. Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny.

Część II i III. GIOŚ, Warszawa.

50. Matuszkiewicz W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, PWN,

2008.

51. Matuszkiewicz W., Zespoły leśne Polski, PWN, 2002.

52. Matuszkiewicz W., Sikorski P., Szwed W., Wierzba M.; Zbiorowiska roślinne Polski:

Lasy i Zarośla, Ilustrowany przewodnik, PWN, Warszawa 2013

53. Dietz Ch., von Helversen O., Nill D. 2009. Nietoperze Europy i Afryki północno-

zachodniej. Biologia, rozpoznawanie, zagrożenia. Warszawa, Multico.

54. Kowalski M., Gołębniak G., Fuszara E. 2008. Nietoperze Polski w: Czynna ochrona

zwierząt - prezentacja multimedialna. Wydawnictwo Towarzystwa Przyrodniczego "Bo-

cian", Siedlce.

55. Lesiński G. 2006. Wpływ antropogenicznych przekształceń krajobrazu na strukturę

i funkcjonowanie zespołów nietoperzy w Polsce. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.

56. Przyroda Województwa Śląskiego: http://przyroda.katowice.pl/pl/

57. Serwis edukacyjno – informacyjny o dziedzictwie geologicznym województwa ślaskiego:

http://geosilesia.us.edu.pl/1,strona_glowna.html


343


58. Polska Czerwona Księga Zwierząt, Bezkręgowce: http://www.iop.krakow.pl/pckz/

59. Centralna baza danych geologicznych: http://baza.pgi.gov.pl/

z zakresu gospodarki wodami:

60. „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły” zatwierdzony 22.02.2011 r.,

opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549.

61. Obwieszczenie nr 2/2014 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gli-

wicach z dnia 23 września 2014 r. o przedłożeniu do konsultacji społecznych projektu

rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach w

sprawie warunków korzystania z wód zlewni Małej Wisły wraz z projektem prognozy

oddziaływania na środowisko, w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowi-

sko.

62. Obwieszczenie nr 3/2014 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gli-

wicach z dnia 23 września 2014 r. o przedłożeniu do konsultacji społecznych projektu

rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach w

sprawie warunków korzystania z wód zlewni Przemszy wraz z projektem prognozy od-

działywania na środowisko, w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

63. Projekt Rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwi-

cach w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego Małej Wisły,

2013 r.

64. „Charakterystyka zlewni Przemszy”, „Pectore-Eco” Sp. z o.o., Gliwice, lipiec 2012 r.

65. Strony internetowe Sejmu RP - http://www.sejm.gov.pl.

66. Strony internetowe Państwowej Służby Hydrogeologicznej - http://www.psh.gov.pl.

67. Strony internetowe Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej - http://www.kzgw.gov.pl/.

68. Strony internetowe - http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/.

69. Strony internetowe Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach -

http://www.katowice.pios.gov.pl.

70. Mapa hydrograficzna – KATOWICE sekcja M-34-63-A.

71. Mapa hydrograficzna – KATOWICE sekcja M-34-63-A i OŚWIĘCIM sekcja M-34-63-

C, GGK Warszawa 2001 r.

72. Strony internetowe Państwowego Instytutu Geologicznego - http://www.pgi.gov.pl/.

http://baza.pgi.gov.pl/

http://www.sejm.gov.pl/

http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/

http://www.katowice.pios.gov.pl/

http://www.pgi.gov.pl/


344


73. Stępińska – Drygała I., Wagner J., Mysłowice [w:] „Wody podziemne miast Polski -

Miasta powyżej 50 000 mieszkańców - Mysłowice”, PIG Warszawa 2009

Raport wykonany został w odniesieniu do następujących aktów prawnych:

Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1985r. nr 85/337/EWG w sprawie oceny skutków

wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko

naturalne – Dz. Urz. WE L 175 z 5.7.1985 z późn. zm.,

Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1992r. nr 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk

przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory – Dz. Urz. WE L 206 z 22.7.1992 z późn.

zm.,

Dyrektywa Rady z dnia 2 kwietnia 1979r. nr 79/409/EWG w sprawie ochrony

dzikiego ptactwa – Dz. Urz. WE L 103 z 25.4.1979 z późn. zm.,

Decyzja Rady z dnia 19 grudnia 2002 roku ustanawiająca kryteria i procedury

akceptacji odpadów na składowiskach zgodnie z art. 16 i załącznikiem II do

dyrektywy 1999/31/WE (2003/33/WE),

Dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996r. dotycząca zintegrowanego

zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli – Dz. Urz. WE L 257 z 10.10.1996

z późn. zm.,

Dyrektywa 2006/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006r.

w sprawie odpadów – Dz. Urz. WE L 114 z 27.04.2006 z późn. zm.,

Dyrektywa Rady z dnia 12 grudnia 1991r. w sprawie odpadów niebezpiecznych

(91/689/EWG) – Dz. Urz. WE L 377 z 31.12.1991 z późn. zm.,

Dyrektywa 2006/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006r.

w sprawie gospodarowania odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego oraz

zmieniająca dyrektywę 2004/35/WE (Dz. Urz. UE z 11 kwietnia 2006r., L 102/15),

Dyrektywa Rady Unii Europejskiej 29/96 EUROATOM z dnia 13 maja 1996 roku,

ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w zakresie ochrony zdrowia

pracowników i ogółu społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi z

promieniowania jonizującego,


345


Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WF (RDW) z dnia 23 pażdzienika 2000r.

ustanawiająca rant wspólnego działania w dziedzinie polityki wodnej.

Wspólna Strategia Wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej (2000/60/WE) -

Wytyczne nr 20 - Wytyczne dotyczące wyłączeń z realizacji celów środowiskowych -

Raport techniczny – 2009 – 027, 2009 r.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009

r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa

Dyrektywa Siedliskowa - Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w

sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory

Dyrektywa Rady Unii Europejskiej 29/96 EUROATOM z dnia 13 maja 1996 roku,

ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w zakresie ochrony zdrowia

pracowników i ogółu społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi z

promieniowania jonizującego,

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska - Dz.U. Nr 62, poz. 627

z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1232 z późniejszymi

zmianami),

Ustawa z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach – Dz.U. z 2013 roku, poz. 21

z późniejszymi zmianami,

Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska,

ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw - Dz.U. Nr 100, poz. 1085


Ustawa z dnia 10 lipca 2008r. o odpadach wydobywczych – Dz.U. Nr 138, poz. 865


Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich

naprawie – Dz.U. Nr 75, poz. 493 (tekst jednolity Dz. U. z 2014r., poz. 1789),

Ustawa z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego

ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania

na środowisko – tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1235,

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody – tekst jednolity Dz.U. 2013,

poz. 627,


346


Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu zagospodarowaniu przestrzennym - tekst

jednolity Dz.U. 2012, 647,

Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne - tekst jednolity Dz.U. z 2012 roku, poz.

145 z późniejszymi zmianami,

Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym

odprowadzaniu ścieków – tekst jednolity Dz.U. Nr 123 z 2006r. poz. 858,


Ustawa z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

- tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1399,

Ustawa z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych – tekst jednolity

Dz.U. 2013, poz. 1205,

Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane - tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1409


Ustawa z dnia 28 lipca 2005r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach

i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych - Dz. U. Nr 167,

poz. 1399 z późniejszymi zmianami - tekst jednolity Dz.U. 2012, 651,

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. – Prawo geologiczne i górnicze – Dz.U. Nr 163,

poz. 981, tekst jednolity Dz.U. 2014, poz. 613 z późniejszymi zmianami,

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks Pracy - Dz.U. Nr 24, poz. 141

z późniejszymi zmianami - tekst jednolity Dz.U. z 2014r. poz. 1502,

Rozpozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r. w

sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej

opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów

przewidzianych w Kodeksie Pracy - Dz.U. Nr 69, poz.332 z późniejszymi zmianami

Rozorządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 września

1998 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów

budowlanych - Dz.U. 98, 126, 839,

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie projektu

prac geologicznych - Dz.U. 2001, 153, 1777

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002r. w sprawie

określenia przeciętnych norm zużycia wody - Dz.U. 2002, 8, 70


347


Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie

warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie -

Dz.U. 2002, 75, 690 z późniejszymi zmianami

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002r. w sprawie standardów

jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. - Dz.U. 2002, 165, 1359

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002r. w sprawie

szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony środowiska

przed hałasem - Dz.U. 2002, 179, 1498

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002r., w sprawie wymagań,

jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia

ludności w wodę przeznaczoną do spożycia - Dz.U. 2002, 204, 1728

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003r. w sprawie

dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów

sprawdzania dotrzymania tych poziomów - Dz.U. 2003, 192, 1883

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003r. w sprawie substancji

stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska - Dz.U. 2003, 217, 2141

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004r. w sprawie warunków, w

których uznaje się, że odpady są niebezpieczne - Dz.U. 2004, 128, 1347

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 23 lipca 2004r. w sprawie

szczegółowych wymagań dla niektórych produktów ze względu na ich negatywne

oddziaływanie na środowisko - Dz.U, 2004, 179, 1846 z późniejszymi zmianami

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 lipca 2004r w sprawie dopuszczalnych

mas substancji, które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych - Dz.U.

2004, 180, 1867

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004r. w sprawie

szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi - Dz.U. 2004, 192, 1968

Rozporządzenie Ministra Gospodarki ministra dnia 21 grudnia 2005r. w sprawie

zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie

emisji hałasu do środowiska - Dz.U. 2005, 263, 2202 z późniejszymi zmianami

Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawie sposobu

realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków

wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych - Dz.U. 2006, 136, 964


348


Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 2007 r. w sprawie wymagań

dotyczących zawartości naturalnych izotopów promieniotwórczych potasu K-40, radu

Ra-226 i toru Th-228 w surowcach i materiałach stosowanych w budynkach

przeznaczonych na pobyt ludzi i inwentarza żywego, a także w odpadach

przemysłowych stosowanych w budownictwie, oraz kontroli zawartości tych izotopów

- Dz.U. 2007, 4, 29

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie wymagań

dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.- Dz.U. 2007, 61,

417, tekst jednolity Dz.U. 2014 poz. 112

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie

dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku - Dz.U. 2007, 120, 826 z

póxniejszymi zmianami

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lutego 2008 r. w sprawie rejestru

bezpośrednich zagrożeń szkodą w środowisku i szkód w środowisku - Dz.U. 2008, 39,

233

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów

wystąpienia szkody w środowisku - Dz.U. 2008, 82, 501

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów

działań naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia - Dz.U. 2008, 103,

664

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i

sposobu oceny stanu wód podziemnych - Dz.U.. 2008, 143,. 896

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości

odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu - Dz.U. 2010, 16, 87

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania

projektu planu zadań ochronnych dla obszaru natura 2000 - Dz.U. 2010, 34, 186 z

późniejszymi zmianami

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania

projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 - Dz.U. 2010, 64, 401 z późniejszymi

zmianami


349


Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie

szczegółowych sposobów i form składania informacji o kompensacji przyrodniczej -

Dz.U. 2010, 64, 402

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk

przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty,

a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia

jako obszary Natura 2000 - Dz.U. 2010, 77, 510, tekst jednolity Dz. U, 2014, 0, 1713

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010

r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych

i terenów - Dz.U. 2010, 109, 719

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów

instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia - Dz.U. 2010,130, 880

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie przypadków,

w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga

pozwolenia - Dz.U. 2010,130, 881

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć

mogących znacząco oddziaływać na środowisko - Dz.U. 2010, 213, 1397 z

późniejszymi zmianami

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie sposobu

ustalania wartości wskaźnika hałasu L (DWN) - Dz.U. 2010, 215, 1414

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów

specjalnej ochrony ptaków - Dz.U. 2011, 25, 133 z późniejszymi zmianami

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie

szczegółowych kryteriów obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych -

Dz.U. 2011, 86, 477

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form

i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych

i podziemnych - Dz.U. 2011, 258, 1550

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2011 r. w sprawie wykazu

substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej - Dz.U. 2011, 254, 1528


350


Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji

stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części

wód powierzchniowych - Dz.U. 2011, 258, 1549

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie

szczegółowych wymagań dotyczących projektów robót geologicznych, w tym robót,

których wykonywanie wymaga uzyskania koncesji - Dz.U. 2011, 288, 1696

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 lutego 2012r. w sprawie planów ruchu

zakładów górniczych - Dz.U. z 2012r., poz, 372

Rozporzadzenie Ministra Środowiska z dnia 24 kwietnia 2012 r w sprawie

szczegółowych wymagań dotyczących projektów zagospodarowania złóż - Dz.U.

z 2012r., poz, 511

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref,

w których dokonuje się oceny jakości powietrza - Dz.U. 2012, 914

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie

programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych - Dz.U. 2012,

1028

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów

niektórych substancji w powietrzu - Dz.U. 2012, 1031


dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu - Dz.U. 2012, 1032

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 września 2012 r. w sprawie zakresu

i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza - Dz.U.

2012, 1034


centralnego rejestru form ochrony przyrody - Dz.U. 2012, 1080

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 września 2012 r. w sprawie gleboznawczej

klasyfikacji gruntów - Dz.U. 2012, 1246

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie zagrożeń

naturalnych w zakładach górniczych - Dz.U. 2013, poz. 230, tekst jednolity Dz.U.

2014, 1129

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 czerwca 2013 r. w sprawie

charakterystyki odpadów wydobywczych - Dz.U. 2013, poz. 759


351


Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 października 2013r. w sprawie

rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie

decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym

ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej - Dz.U. 2013, 1479

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie

dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej - Dz.U.

2014, poz. 596

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w

sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla

zdrowia w środowisku pracy - Dz.U. 2014, poz. 817

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2014 r. w sprawie prowadzenia

monitoringu obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych - Dz.U. 2014, 875

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów

instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych

elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości - Dz.U. 2014, 1169

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony

gatunkowej zwierząt - Dz.U. 2014, 0, 1348

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony

gatunkowej grzybów - Dz. U. 2014, 0, 1408

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014r. w sprawie ochrony

gatunkowej roślin - Dz.U. 2014, 0, 1409

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie

sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz

środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych - Dz.U. 2014, 0, 1482

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014 r. w sprawie

wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości

pobieranej wody - Dz.U. 2014, 0, 1542

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie standardów

emisyjnych z instalacji - Dz.U. 2014, 0, 1546

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014r. w sprawie

warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi,


352


oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego.- Dz.U.

2014, 0, 1800

Rozporządzeni Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014r. w sprawie katalogu

odpadów. - Dz.U. 2014, 0, 1923

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 grudnia 2014 r. w sprawie rodzajów

odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji

odpadów - Dz. U. 2014, 0, 1974


353


CZĘŚĆ III - WNIOSKI I ZAŁĄCZNIKI

1. PODSUMOWANIE I WNIOSKI

Przeprowadzona analiza wpływu planowanej inwestycji na elementy środowiska (po-

wietrze, gleby i grunty – powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe i podziemne, hałas,

przyroda ożywiona) pozwala na stwierdzenie, że skala jej oddziaływania na poszczególne

elementy środowiska będzie zróżnicowana. Uwzględniając specyfikę i charakter oddziaływań

na środowisko, stwierdzić należy, że pod warunkiem jej prowadzenia zgodnie z zasadami

obowiązującego prawa w zakresie ochrony środowiska nie ma przeciwwskazań dla realizacji

planowanej inwestycji. Poniżej przedstawiono wnioski wynikające z przeprowadzonej analizy

oddziaływań dla poszczególnych elementów środowiska.

Ochrona powierzchni:

1. Z uwagi na planowane zastosowanie wyłącznie systemu eksploatacji chodnikami z pod-

sadzką hydrauliczną, spowodowane nią zmiany powierzchni terenu będą niewielkie i po-

wolne.

2. W wyniku oddziaływania eksploatacji pokładu 510 w złożu Brzezinka 3, zaplanowanej

na lata 2021 - 2049, powierzchnia obniży się w niektórych miejscach maksymalnie

o 0,48 m (w rejonie ich występowania wpływy będą się ujawniać w latach 2033 - 2045).

3. Prognozowane deformacje powierzchni spowodowane eksploatacją pokładu 510 charak-

teryzują się następującymi wartościami wskaźników (załącznik 13):

nachylenia do 0,9 mm/m,

odkształcenia w granicach od -0,8 mm/m do +0,5 mm/m,

Ekstremalne wartości nachyleń i odkształceń są generalnie mniejsze od połowy wartości

dopuszczalnych dla I kategorii terenów górniczych. Deformacje ciągłe kwalifikują obszar


354


w zasięgu wpływów (12,29 km2) w prawie równych częściach do terenów górniczych ka-

tegorii 0 (6,03 km2) i I (6,26 km

2).

4. Na tle najczęściej stosowanego w polskim górnictwie węgla kamiennego systemu eks-

ploatacji ścianowego z zawałem stropu, zaproponowany przez Inwestora system chodni-

kowy z podsadzką hydrauliczną należy uznać za wyjątkowy pod względem ochrony po-

wierzchni i obiektów jej zagospodarowania. W wielu przypadkach eksploatacji najwięk-

sze deformacje kwalifikują teren górniczy do III kategorii, a na terenach niezabudowa-

nych nawet do IV kategorii.

5. Ze względu na brak zabezpieczeń na wpływy eksploatacji górniczej oraz rozmiary

i funkcje obiektów bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice oraz Medicare przy ul.

Białobrzeskiej w ich rejonie znacząco ograniczono zakres eksploatacji.

6. Wszystkie rejony płytkiej eksploatacji w analizowanym obszarze można uznać za zagro-

żone deformacjami nieciągłymi w małym stopniu. Jednak warunkiem prowadzenia eks-

ploatacji w ramach uzyskanej koncesji powinno być wykonanie ekspertyzy oceniającej

konieczność likwidacji pustek w górotworze.

7. Ze względu na występowanie starych płytkich wyrobisk górniczych znacząco

ograniczono zakres eksploatacji w dwóch rejonach: autostrady A4 na zachodnim odcinku

wraz z węzłem Brzęczkowice oraz znacznej części zabudowy dzielnicy Kosztowy.

8. Sumaryczne osiadania na terenie oddziaływania projektowanej eksploatacji górniczej

KHW S.A., w części południowo – zachodniej i w części zachodniej TG „Brzezinka 3”

osiągną wartości do 0,70 m. Wpływy eksploatacji KHW S.A. ujawnią się co najmniej

kilka lat przed rozpoczęciem eksploatacji w tych częściach złoża „Brzezinka 3”.

9. Sumaryczne maksymalne osiadania w rejonie oddziaływania projektowanej eksploatacji

górniczej Tauron Wydobycie S.A. wyniosą 2,22 m w części wschodniej oraz 3,97 m

w części południowo - wschodniej TG „Brzezinka 3”. Wpływy eksploatacji złoża „Brze-

zinka 1” będą się ujawnić w części wschodniej po upływie kilku lat od zakończenia od-

działywania eksploatacji złoża „Brzezinka 3”. Natomiast w części południowo – wschod-

niej TG „Brzezinka 3”, w niektórych rejonach nastąpi równoczesne oddziaływanie eks-

ploatacji prowadzonych w obydwóch złożach. Nie będą się nakładały fazy intensywnych

wpływów.

10. W strefie sumowania się wpływów eksploatacji, oddziaływania spowodowane planowaną

eksploatacją złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” nie spowodują podwyższenia kate-


355


gorii wynikającej z działalności górniczej prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A.

oraz KHW S.A.

11. Skutkiem oddziaływania eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu górniczego mogą

być uszkodzenia obiektów budowlanych. Przedsiębiorca górniczy może zapobiegać im

podejmując działania zabezpieczające istniejące i wznoszone obiekty oraz prowadząc ob-

serwacje budowlane w czasie ujawniania się tych wpływów. Ewentualne szkody będą li-

kwidowane i naprawiane przez zakład górniczy zgodnie z zapisami ustawy Prawo geolo-

giczne i górnicze.

Ochrona przyrody:

1. Planowana eksploatacja złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” przyniesie minimalne

zmiany w środowisku przyrodniczym w prawobrzeżnej części doliny rzeki Przemszy

oraz terenów zurbanizowanych w dzielnicach Mysłowic: Kosztowy, Brzezinka, Brzęcz-

kowice. Obecny charakter urbanizacji powinien zachować swoje walory przyrodnicze.

2. Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, majace stosunkowo niewielki

wpływ na kształtowanie ekosystemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich

odstępach czasowych

3. Okoliczne naturalne tereny leśne, rolne nie powinny w wyniku eksploatacji górniczej

utracić warunków siedlisk przyrodniczych. W pewnym stopniu eksploatacja może przy-

czynić się do zmian przyrodniczych w planowanym użytku ekologicznym „Kumaki”.

Wspomniane wyżej mogące ulec zmianom warunki wodne mogą doprowadzić do zmiany

warunków siedliskowych na terenie planowanego użytku ekologicznego. Jednak zmiany

te będą nieistotne.

4. Okoliczne naturalne tereny leśne i rolne nie powinny w wyniku eksploatacji górniczej

utracić warunków siedlisk przyrodniczych.

5. Minimalne oddziaływanie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” na koryto rzeki Przemszy nie

wpłynie na drożność fragmentu korytarza migracji zwierząt o znaczeniu ponadlokalnym.

W przypadku zachowania obecnej szaty roślinnej brzegu rzeki Przemszy nie zostanie

utracona łączność pomiędzy równoleżnikowymi obszarami docelowymi migracji zwie-

rząt w obszarze pogranicza Śląska i Małopolski Zachodniej.

6. Wpływ eksploatacji na otoczenie przyrodnicze „Miejsca Trzech Cesarzy”, czyli połącze-

nia rzek Białej i Czarnej Przemszy nie doprowadzi do zmian w funkcjonowaniu korytarza


356


migracyjnego lokalnych proweniencji oraz nie spowoduje utraty wartości przyrodniczych

w tym miejscu.

Gospodarka wodno-ściekowa oraz ochrona wód podziemnych i powierzchniowych:

1. Na skutek prowadzonej eksploatacji złoża węgla kamiennego mogą wystąpić lokalne

zmiany warunków wodnych, majace stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie eko-

systemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich odstępach czasowych.

2. We wszystkich wariantach eksploatacji złoża „Brzezinka 3” gospodarka wodno-ściekowa

będzie prowadzana z wykorzystaniem zaprojektowanego systemu odwadniania i projek-

towanej infrastruktury powierzchniowej. Woda do celów socjalno-bytowych będzie po-

bierana z wodociągu komunalnego, a ścieki bytowe będą wprowadzane do kanalizacji

komunalnej. Wody opadowe i roztopowe pochodzące z terenów przemysłowych będą

gromadzone i wykorzystywane do potrzeb własnych zakładu.

3. System odwadniania złoża „Brzezinka 3” i oczyszczania wód kopalnianych będzie zapro-

jektowany w taki sposób aby maksymalna ilość wód kopalnianych można było wykorzy-

stać do celów technologicznych ZG „Brzezinka 3”, przez co zostanie ograniczony zrzut

tych wód do wód powierzchniowych. Nadmiar niewykorzystanych wód kopalnianych po

oczyszczeniu z zawiesiny w osadnikach powierzchniowych, będzie odprowadzany pro-

jektowanym wylotem do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa.

4. Przewiduje się w czasie udostępniania i eksploatacji złoża „Brzezinka 3” prowadzenie

działań zmierzających do ograniczenia zrzutu ładunku sumy chlorków i siarczanów do

wód powierzchniowych, poprzez zastosowanie metod geologiczno-górniczych:


doszczelnianie zrobów (pustek poeksploatacyjnych) odpadami energetycznymi

z wykorzystaniem najbardziej zasolonych wód dopływających do kopalni,


Zakładu Górniczego m.in. poprzez wykorzystanie tych wód w procesie podsadzania

wyrobisk.

5. Projektowane rozwiązania techniczne w zakresie gospodarowania zasolonymi wodami

dołowymi, należy zaliczyć do najlepszych dostępnych technik w warunkach funkcjono-

wania sektora górnictwa kamiennego w Polsce.


357


6. Prognozowany zrzut nadmiaru niewykorzystanych wód dołowych z ZG „Brzezinka 3”

w trakcie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” do wód powierzchniowych (do rzeki Prze-

mszy poprzez ciek Przyrwa) wyniesie średnio około 8 500 m3/d. Prognozowane średnie

stężenie sumy chlorków i siarczanów w odprowadzanych wodach dołowych wyniesie

poniżej 27 g/l.

7. Zrzut wód kopalnianych z ZG „Brzezinka 3”, pochodzących z odwadniania złoża „Brze-

zinka 3” spowoduje niewielkie zmiany parametrów ilościowo-jakościowych wód rzeki

Przemszy. Udział wód kopalnianych w przepływie wód rzeki Przemszy poniżej zrzutu

z ZG „Brzezinka 3” na etapie realizacji przedsięwzięcia wyniesie około 0,54%, a na eta-

pie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” wyniesie około 0,81%. Należy więc stwierdzić, że

oczyszczone wody kopalniane (udział poniżej 1% w przepływie rzeki Przemszy) nie

wpłyną w istotny sposób na warunki przepływu wody w korycie rzeki Przemsza. Pro-

gnozowany jest wzrost sumarycznego stężenia chlorków i siarczanów w wodach odbior-

nika. Nie wpłynie to znacząco na klasyfikację wód w przekroju zamykającym Jednolitą

Część Wód Powierzchniowych Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozowane

średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów w wodach odbiornika wyniesie powyżej

0,55g/l, ale nie przekroczy 1g/l.

8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014r. w sprawie warunków,

jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie

substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2014, poz. 1800),

dopuszcza wprowadzanie wód pochodzących z odwodnienia zakładu górniczego nieza-

leżnie od sumy chlorków i siarczanów. Wody pochodzące z odwodnienia zakładów gór-

niczych o sumie chlorków i siarczanów powyżej 1500 mg/l, z wyłączeniem najwyższych

dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń, mogą być wprowadzane do śród-

lądowych wód powierzchniowych płynących – jeżeli sumaryczna zawartość chlorków

i siarczanów w tych wodach, wyliczona przy założeniu pełnego wymieszania, nie prze-

kroczy 1 g/l. Warunki takie spełni projektowany system odwadniania złoża „Brzezinka

3” przez Zakład Górniczy „Brzezinka 3”. W związku z tym zrzut wód kopalnianych, w

tym wód pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3” z projektowanego ZG „Brze-

zinka 3” nie spowoduje szkód w środowisku wodnym i nie utrudni korzystania z wód

przez innych użytkowników.


358


9. Projektowany system monitoringu wód kopalnianych i powierzchniowych pozwoli na

systematyczną ocenę wpływu gospodarki wodno-ściekowej ZG „Brzezinka 3” na wody

powierzchniowe i podziemne.

10. W nawiązaniu do art. 81 ust. 1 pkt 3 Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu

informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecznym w ochronie środowiska oraz

o ocenach oddziaływania na środowisko należy stwierdzić, że z przeprowadzonej oceny

oddziaływania na środowisko wynika, że realizacja przedsięwzięcia przyczyni się do nie-

osiągnięcia celów środowiskowych zawartych w „Planie gospodarowania wodami na ob-

szarze dorzecza Wisły”, który został opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim

Nr 49, poz. 549, dla Jednolitej Części Wód Powierzchniowych (JCWP Przemsza od Bia-

łej Przemszy do ujścia) oznaczonej europejskimi kodem PLRW200010212999 (naturalna

część wód). Natomiast, po analizie przesłanek, o których mowa w art. 38j ustawy z dnia

18 lipca 2001 r. – Prawo wodne, należy stwierdzić jednoznacznie, że nie ma przeszkód

formalnych do wydania przez właściwy organ, decyzji o środowiskowych uwarunkowa-

niach zgody na realizację przedsięwzięcia, albowiem spełnione są łącznie następujące

warunki:

podejmowane są wszelkie działania, aby łagodzić skutki negatywnych oddziaływań

na stan jednolitych części wód;

przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są szczegółowo przedstawione

w „Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”;

przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są uzasadnione nadrzędnym in-

teresem publicznym, a pozytywne efekty dla środowiska i społeczeństwa związane

z ochroną zdrowia, utrzymaniem bezpieczeństwa oraz zrównoważonym rozwojem

przeważają nad korzyściami utraconymi w następstwie tych zmian i działań;

zakładane korzyści wynikające ze zmian i działań, o których mowa powyżej, nie

mogą zostać osiągnięte przy zastosowaniu innych działań, korzystniejszych z punktu

widzenia interesów środowiska, ze względu na negatywne uwarunkowania wykonal-

ności technicznej lub nieproporcjonalnie wysokie koszty w stosunku do spodziewa-

nych korzyści.

11 Na podstawie oceny drenażu zbiornika wód podziemnych nr 452 Chrzanów (T1,2) zloka-

lizowanego na terenie Mysłowic, w południowo-wschodniej części miasta i w jego bez-

pośrednim sąsiedztwie, należy jednoznacznie stwierdzić, że planowana eksploatacja zło-


359


ża „Brzezinka 3” nie będzie miała istotnego wpływu na zasoby wód podziemnych zbior-

nika, przewidzianych do ewentualnego wykorzystania w przyszłości dla potrzeb miesz-

kańców Gminy Mysłowice. Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” w odległości około 0,5 km

od GZWP Chrzanów nr 452, warunki hydrogeologiczne, kierunki spływu wód podziem-

nych oraz planowany sposób eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, ograniczą do minimum

potencjalny, negatywny wpływ na zasoby wód podziemnych w rejonie południowo-

wschodniej części Gminy Mysłowice. Planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” nie

będzie stanowiła istotnego zagrożenia dla zasobów wód podziemnych na obszarze per-

spektywicznego zaopatrywania w wodę miasta (budowa nowych ujęć wody).

Gospodarka odpadami:

1. Na etapie budowy i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Inwestor dokona wy-

boru wykonawcy odpowiedzialnego za budowę ZG i jego likwidację. Wybrany wyko-

nawca będzie posiadał niezbędne zezwolenia w zakresie gospodarki odpadami, na wy-

twarzanie, transport, odzysk lub/i unieszkodliwianie odpadów. Wymagania te zostaną

ujęte w umowach na budowę i likwidację zakładu górniczego.

2. Zgodnie z przyjętym sposobem eksploatacji złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”

przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” źródłami powstawania odpadów bę-

dą: poziom wydobywczy, upadowe transportowo-wentylacyjne, stacja sprężarek, lam-

pownia i markownia, łaźnia, budynek administracyjny, warsztaty remontowe, wewnętrz-

ne i zewnętrzne sieci energetyczne oraz magazyny.

3. Wytwarzane przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” ilości odpadów niebez-

piecznych i innych niż niebezpieczne będą podlegać ewidencji, a następnie będą przeka-

zywane wyspecjalizowanym firmom, odzyskiwane dopuszczalnymi procesami lub

unieszkodliwiane zgodnie z zapisami w Ustawach z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach

(Dz. U. z 2013r. poz. 21)

4. Prognoza gospodarki odpadami wydobywczymi projektowanego Zakładu Górniczego

„Brzezinka 3” może obejmować ich wykorzystanie w ramach odzysku do prac w pod-

ziemnych technikach górniczych takich jak: doszczelniania zrobów ścian po zakończonej

eksploatacji, wypełniania zbędnych wyrobisk korytarzowych oraz wykonania korków

izolacyjnych i przeciwwybuchowych.


360


5. Projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” nie planuje posiadania (budowania) obiek-

tu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych.

Uciążliwość akustyczna:

1. Eksploatacja przedmiotowego złoża nie będzie charakteryzować się uciążliwością w za-

kresie oddziaływań akustycznych. Na podlegających ochronie akustycznej terenach za-

budowy mieszkaniowej, zarówno w porze dnia i nocy, dotrzymane będą poziomy do-

puszczalne hałasu w środowisku.

2. Projektowane prace budowlane na terenie Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” należy

prowadzić wyłącznie w porze dziennej, w godzinach 6:00 – 22:00, z zapewnieniem od-

powiedniej organizacji pracy oraz przy użyciu sprawnego sprzętu. Emisja hałasu, zwią-

zana z etapem budowy będzie miała charakter przejściowy i nie wpłynie na zmianę kli-

matu akustycznego występującego w stanie aktualnym

Emisja do powietrza:

1. Spośród oddziaływań przedstawionych w punkcie 7.1.4. części II opracowania dotyczą-

cej oddziaływania planowanej eksploatacji, istotna dla środowiska może być emisja me-

tanu z szybu wydechowego kopalni. Celem minimalizacji emisji metanu do atmosfery

zastosowana zostanie innowacyjna i efektywna metoda utylizacji metanu z powietrza

wentylacyjnego kopalni opisanego w rozdziale 1.

2. Emisja zanieczyszczeń do powietrza w trakcie funkcjonowania zakładu górniczego, spo-

woduje dla większości zanieczyszczeń nieznaczny wzrost emisji do powietrza i nie wpły-

nie w tym zakresie negatywnie na jego stan w rejonie planowanej lokalizacji.

3. Dla tlenków azotu mogą wystąpić przekroczenia jedynie na terenie zakładu, co jest praw-

nie dopuszczone.

Polityka informacyjna i konflikty społeczne:

1. Mysłowickie społeczeństwo jest podzielone w sprawie oceny planowanej eksploatacji

węgla kamiennego przez Spółkę „Brzezinka Sp. z o.o. SKA”. Obawy przejawiają przede

wszystkim mieszkańcy dzielnic, pod którymi ma być prowadzona eksploatacja. Spora

część społeczeństwa zwraca jednak uwagę na wymierne korzyści płynące z pojawienia

się potencjalnie największego pracodawcy w Mysłowicach. Spadek bezrobocia, zwięk-


361


szenie wpływów do budżetu, ożywienie gospodarcze oraz minimalizujący wpływ na śro-

dowisko system eksploatacji, to główne argumenty stawiane przez zwolenników inwe-

stycji.

2. Pod względem społecznym planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” pozwoli na

stworzenie nowych miejsc pracy, co może być istotne w kontekście planowanej redukcji

zatrudnienia w państwowych spółkach górniczych, a zwłaszcza w Katowickim Holdingu

Węglowym i Kompanii Węglowej. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że każde

jedno miejsce pracy w górnictwie generuje kolejne cztery w jego najbliższym otoczeniu.

3. Wpływ ewentualnych szkód górniczych na zdrowie i życie mieszkańców jest najbardziej

eksponowany w wariancie 3. Jest to wariant, w którym założono maksymalne ogranicze-

nie niekorzystnych skutków eksploatacji w obiektach budowlanych. Zgodnie z przepisa-

mi przedsiębiorca górniczy jest zobowiązany do naprawy wszystkich szkód spowodowa-

nych ruchem zakładu górniczego, ale dla właścicieli i użytkowników nieruchomości za-

równo uszkodzenia, jak i remonty są obciążeniem.

4. Przedstawiciele Inwestora, Spółki „Brzezinka Sp. z o.o.. SKA, w celu przedstawienia

swoich zamierzeń dotyczących budowy zakładu górniczego, jeszcze na etapie wstępnych

założeń do projektu, spotkali się z Zarządem Miasta Mysłowice i Radnymi. Odbyły się

również spotkania z mieszkańcami Miasta w dzielnicach objętych planowana eksploata-

cją: Brzezinka, Kosztowy i Brzęczkowice.

5. Program obytych spotkań obejmował prezentację przedstawioną na sesji Rady Miasta

obejmującą między innymi założenia do projektu zagospodarowania złoża łącznie z moż-

liwymi potencjalnymi „szkodami górniczymi” na terenach objętych przyszłą eksploatacją

oraz dyskusję z zebranymi. W związku z bardzo dużym zainteresowaniem projektem

Spółka utworzyła stronę internetową (www.brzezinka3.eu) mającą na celu informowanie

o działalności Spółki, stanie projektu itp. Dodatkowo na wniosek uczestników spotkań

podjęto decyzję o możliwości przeprowadzenia indywidualnych spotkań i rozmów z

przedstawicielami Inwestora w siedzibie Spółki w Mysłowicach, przy ulicy Mikołow-

skiej 12A. Spotkania takie prowadzone są w każdą roboczą środę w godzinach 18-20.

6. Zamierzona inwestycja jest szeroko komentowana w lokalnych mediach. Tematem zain-

teresowały się tytuły prasowe: „Dziennik Zachodni”, „Gazeta Wyborcza Katowice”, „Co

Tydzień”, Telewizja „TVS” oraz portale internetowe: www.myslowice.net,

www.myslowice.naszemiasto.pl, www.gazetamyslowicka.com. Głos w sprawie planowa-

http://www.brzezinka3.eu/

http://www.myslowice.naszemiasto.pl/


362


nej eksploatacji węgla zabierają zarówno jej zwolennicy jak i przeciwnicy. Jedni i drudzy

zbierają podpisy wśród mieszkańców dla poparcia swoich racji.

7. Po spotkaniach przedstawicieli Spółki z mieszkańcami w dzielnicach i otrzymanych pod-

czas tych spotkań informacjami, Rady Osiedli w Brzęczkowicach, Brzezince i w Kosz-

towach wyraziły sprzeciw wobec zamierzonego wydobywania węgla z pokładu 510 ze

złoża „Brzezinka 3”. Również Rada Miasta Mysłowice na sesji w dniu 26 czerwca

2014 roku niejednogłośnie podjęła uchwałę wyrażającą sprzeciw wobec budowie kopal-

ni.

8. Do biura Spółki w Mysłowicach zgłaszają się mieszkańcy, którzy są zainteresowani pracą

w mającym powstać przedsiębiorstwie. Przykładem tego jest ostatnio zamieszczona

(17 luty 2015r.) na portalu Myslowice.net

(http://myslowice.net/aktualnosci/wydarzenia/zbieraja-podpisy-bo-chca-nowej-kopalni-w-

myslowicach)

informacja dotycząca działań podejmowanych przez grupę zwolenników budowy nowej

kopalni w mieście.

9. Ostateczny wpływ na reakcje społeczne mieszkańców Mysłowic będą miały takie czyn-

niki jak: komunikacja Spółki z mieszkańcami, postawa władz miasta, zachowanie grup

bezpośrednio zainteresowanych tematem powstania kopalni oraz media. Od tych czynni-

ków uzależnione jest uspokojenie bądź natężenie konfliktów społecznych związanych

z możliwością realizacji planowanej inwestycji (eksploatacji złoża węgla kamiennego

„Brzezinka 3”).




363


2. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW

Załącznik 1 Położenie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” na planie miasta Mysłowice

Załącznik 2 Położenie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” na mapie sytuacyjno-

wysokościowej z zaznaczeniem współrzędnych granic złoża, granic projekto-

wanego obszaru i terenu górniczego oraz wykonanych otworów powierzch-

niowych

Załącznik 3 Projektowane zagospodarowanie terenu Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”

Załącznik 4 Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” wraz z projektowanym Zakładem Górniczym

„Brzezinka 3” oraz elementami sieci hydrograficznej na mapie sytuacyjno-

wysokościowej w skali 1:20 000

Załącznik 5 Analiza ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miast

Mysłowice, Jaworzno i Sosnowiec w granicach projektowanego Obszaru Gór-

niczego i Terenu Górniczego „Brzezinka 3” w kontekście przepisu art. 80 ust.

3 ustawy z dnia 3.10.2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego

ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach od-

działywania na środowisko

Załącznik 6 Stanowiska przyrodnicze zinwentaryzowane na projektowanym Terenie Górni-

czym „Brzezinka 3”. Mapa w skali 1:20 000

Załącznik 7 Stanowiska występowania płazów i gadów na projektowanym Terenie Górni-

czym „Brzezinka 3”. Mapa w skali 1:30 000

Załącznik 8 Stanowiska występowania nietoperzy na projektowanym Terenie Górniczym

„Brzezinka 3”. Mapa w skali 1:30 000

Załącznik 9 Mapa płytkiej eksploatacji w rejonie projektowanego obszaru górniczego, ska-

la 1:10 000


364


Załącznik 10 Mapa projektowanego zakresu eksploatacji górniczej z podziałem na partie,

warianty 1, 2 i 3, skala 1:10 000

Załącznik 11 Prognozowane wpływy projektowanej eksploatacji pokładu 510, wariant 1,

skala 1:10 000


skala 1:10 000


skala 1:10 000

Załącznik 14 Lokalizacja złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” na mapie warunków hy-

drogeologicznych rejonu Mysłowic

Załącznik 15 Przebieg izolinii hałasu, na wysokości 4 metrów nad poziomem gruntu, lokali-

zacja źródeł hałasu oraz najbliższych terenów chronionych akustycznie – etap

budowy zakładu górniczego

Załącznik 16 Wydruk komputerowy danych wejściowych i wyników obliczeń hałasu – etap

budowy zakładu górniczego

Załącznik 17 Wydruki komputerowe danych i obliczeń wraz z rysunkami izolinii dla obli-

czeń rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu

Załącznik 18 Przebieg izolinii hałasu, na wysokości 4 metrów nad poziomem gruntu, lokali-

zacja źródeł hałasu oraz najbliższych terenów chronionych akustycznie przy

Zakładzie Górniczym „Brzezinka 3” dla pory dnia i nocy

Załącznik 19 Wydruk komputerowy danych wejściowych i wyników obliczeń hałasu dla

terenów przy Zakładzie Górniczym „Brzezinka 3”

Załącznik 20 Lokalizacja punktów pomiarowo-kontrolnych lokalnego systemu monitoringu

wód powierzchniowych

Załącznik 21 Prognozowane sumaryczne wpływy eksploatacji górniczej projektowanej w

złożach „Brzezinka 3”, „Brzezinka 1” i „Wesoła”, mapa w skali 1:10 000

Documents

DOKUMENTACJA - Mysłowice · 2015-07-09 · Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą