Dr med. Snežana Zlatanović

Određen, ne mali broj dece sa bolesnim srcem nemaju tegoba. Bolest se otkrije slučajno sistematskim pregledom

Najčešći simptomi:-cijanoza (modrilo)-dispneja-javlja se kod insuficijencije srca i levo-desnog šanta.Ovi simptomi se vide i kod drugih uzroka-Ostalo: (1) česte infekcije disajnih puteva (2) zaostajanje u telesnom razvoju (3) pojačano znojenje (veliki levo-desni šant)

Kod dece preko 1 godine naročito sa urođenim srčanim manama praćenim cijanozom dolazi do brzog zamaranja pri fizičkim aktivnostima (trčanje, igra), pa moraju stati, često čučnuti i odmoriti se.

-zabrinjavajući simptom u dece sa cijanozom je ponavljanje hipoksemičnih napada-pri plaču dobijaju jaču cijanozu što ako traje više od nekoliko minuta dovodi do gubitka svesti, prestanka disanja, cerebralnih grčeva i izuzetno smrti.

Kardijalna sinkopa-to je kratkotrajni gubitak svesti zbog smanjenja protoka krvi kroz mozak (kod dece sa urođenom stenozom aorte i ređe stenozom plućne arterije).

Zaostatak u telesnom razvoju Dispneja Edemi Cijanoza-periferna ili centralna Ispunjenost vratnih vena Frekvenca srca (varijabilna)

Uzrast Donja granica Prosek Gornja granica

novorođenče 80 120 170

odojče 100 120 160

Malo dete 80 110 130

Školsko dete 60 90 110

adolescenti 60 80 90

Auskultacija: šumovi koji mogu biti--funkcionalni-(javljaju se u 50% dece tzv. šum zdravog srca)-patološki-(šum bolesnog srca)

Svi šumovi se po intenzitetu gradiraju od 1. do 6. stepena.Šumovi 1. i 2. stepena su obično funkcionalni, od 3. do 6. stepena

je uvek patološki šum. EKG-zapažaju se:

-poremećaji ritma-hipertrofija pretkomora i komora-miokarditis-perikarditis-poremećaji elektrolita (K i Ca)-znakovi delovanja digitalisa

Rtg-ocena veličine srca je subjektivna i zavisi od položaja deteta pri snimanju

USM se javljaju kod 6-10 novorođenčadi na 1000 živorođene dece

Siguran znak je USM je šum na srcu (patološki šum) Iskusan pedijatar je sposoban da napravi razliku

između funkcionalnog i patološkog (organskog) šuma na srcu-Funkcionalni šum se najčešće otkrije tokom infekcije praćene povišenom TT. Sačeka se da prođe infekcija, pa se uporedi kvalitet i jačina šuma. Ako je šum slabiji ili nestao sa prestankom povišene TT radi se sigurno o funkcionalnom šumu. Ako je šum istog intenziteta upućuje se kod kardiologa koji postavlja dijagnozu i uzrok šuma.

USM u dece: VSD (ventrikularni septalni defekt), otvoreni arterijski duktus (DAP-ductus arteriosus persistens Botalli), ASD (atrijalni septalni defekt), koarktacija aorte, transpozicija velikih arterija, stenoza arterije pulmonalis, stenoza aorte, arterijski trunkus, atrezija trikuspidalnog zaliska, Fallotova (Falo) tetralogija.

Sistemska bolest vezivnog tkiva izazvana imunološkom reakcijom na antigen beta-hemolitičkog streptokoka grupe A

Može zahvatiti vezivno tkivo u različitim organima: srce i zglobovi (najčešće), CNS, kožu, potkožno tkivo, serozne opne, tetive, fascije, disajne organe

Najteža i trajna oštećenja su na srcu, dok su na ostalim organima uglavnom reverzibilna. Stara lekarska izreka je da “ ujeda srce, a liže zglobove, pleuru, čak i meninge”

Reumatska groznica je hronično oboljenje sa akutnim početkom i ponavljanim egzacerbacijama.

Bolest nastaje 2-4 nedelje posle akutne infekcije gornjih disajnih puteva beta-hemolitičkim streptokokom grupe A

Stvaraju se antitela protiv antigena streptokoknih toksina, enzima i ćelijskih sastojaka. Titar specifičnih antitela poraste i u asimptomatskim i u subkliničkim infekcijama.

Za nastanak bolesti osim streptokokne infekcije važni su i drugi faktori-životno doba i socijalno-ekonomski faktori.

80% dece oboli jednom ili više puta od streptokokne infekcije, a samo 3% razvije reumatsku groznicu (postoje nepoznati dispozicijski faktori)

Životno doba-deca ispod 3 godine (retko), do 5 godina nije česta, od 5-15 godina najčešća

Sve rase i sve etničke grupe Sezonsko javljanje-u jesen sa vrhuncem u

zimu i rano proleće

Klinički tok ima 5 faza:(1) Streptokokna infekcija(2) Latencija (2-4 nedelje)(3) Akutna reumatska groznica(4) Rekonvalescencija(5) Nestanak svake zapaljenjske aktivnosti Klinička slika je šarolika-nijedan klinički

simptom ili znak nije patognomoničan. Nekada počinje sa slikom septičnog oboljenja, a nekada ima blag tok (povišena TT, ubrzan srčani rad, malaksalost, gubitak apetita, znojenje, glavobolja, krvarenje iz nosa, povraćanje)

Modifikovani Džonsonovi (Johnson) kriterijumi:-velike manifestacije: carditis (40-80%, zahvata miokard, endokard ili perikard ili kombinaciju svih kada se radi o pancarditisu)), polyarthritis (80% zahvata veće zglobove, kolena, skočni zglob, lakat), chorea minor (reumatski alergijski encefalitis) (25%), potkožni čvorići (javljaju se kod najtežih oblika i znak su loše prognoze, na ekstenzornim površinama zglobova kolena, laktova, lopatica, potiljka i ispupčenim delovima torakalnih i lumbalnih pršljenova), marginalni eritem (kožna promena bleda u centru sa kružnim ili vijugavim rubovima u 10%)-male manifestacije: (a) kliničke-povišena TT, artralgija, pozitivna anamneza o streptokoknoj infekciji, pozitivna anamneza o dosadašnjoj reumatskoj bolesti (b) laboratorijske-SE>, CRP>, LE>, ASO >300, anemija, na EKG produžen PQ interval do AV bloka-sporedne manifestacije: epistaxis, abdominalni bol, tahikardija >80/min u snu, lako zamaranje, u 10% slučajeva bradikardija, bledilo, promena u kvalitetu srčanih tonova je uvek sumnjiv znak

Dijagnoza je sigurna ako od Džonsonovih kriterijuma postoje 2 velike manifestacije ili jedna velika i dve male uz dokaz o prethodnoj streptokoknoj infekciji

Džonsonovi kriterijumi su dobar vodič, ali se nikada ne može zanemariti kritičko procenjivanje svih kliničkih i laboratorijskih nalaza u svakom pojedinom slučaju

Terapija: penicilin, acetilsalicilna kiselina, kortikosteroidi, mirovanje (1-3 nedelje, a kod carditisa 3 nedelje do 3 meseca)

Profilaksa: Extencillin na 4 nedelje po jednu dozu, kod alergičnih na penicilin Eritromicin, 250 mg do 500 mg 2x dnevno

Dužina profilakse-najmanje 5 godina od poslednjeg napada i traje kroz celo detinjstvo i adolescenciju

Recidivi su najčeši unutar 2 godine od prvog napada i češći su u mlađe dece i dece sa oštećenjem srca