DR. SELİM YÜCEL GENEL MÜDÜR YARDIMCISI

TÜRKİYE GIDA VE İÇECEK SANAYİİ DERNEKLERİ FEDERASYONU GIDA

KONGRESİ

12-14 KASIM 2013ANTALYA

1

2

İLK ŞEKER FABRİKASININ TEMELİ 6 KASIM 1925

TARİHİNDE UŞAK’ TA ATILMIŞTIR.

Uşak'ta Şeker Fabrikası

kurma çalışmaları devam

ederken 22 Aralık 1925

tarihinde Alpulu Şeker

Fabrikasının temeli atılarak

onbir ayda fabrikanın

montajı bitirilmiş ve 26

Kasım 1926 tarihinde

fabrika işletmeye açılarak

ilk Türk şekerini üretmiştir. 3

1933 VE 1934 YILLARINDA ESKİŞEHİR VE TURHAL ŞEKER

FABRİKALARININ DA KURULMASIYLA FABRİKA SAYISI 4’ E

YÜKSELMİŞ VE ARDINDAN 1935 YILINDA MEVCUT

FABRİKALARI BÜNYESİNDE TOPLAYARAK TÜRKİYE

ŞEKER FABRİKALARI A.Ş. KURULMUŞTUR.

İLERLEYEN YILLARDA FABRİKA KURMA GİRİŞİMLERİ HIZ

KAZANMIŞ; 1951-1964 YILLARI ARASINDA 13 FABRİKA,

1977-2006 ARASINDA 16 FABRİKA İŞLETMEYE ALINARAK

FABRİKA SAYISI BUGÜN 33’ E ULAŞMIŞTIR.

4

ÜLKEMİZDE ŞEKER SANAYİİNİN GELİŞİMİ

5

SAKAROZ %83NBŞ %7

YYT%10

DÜNYADA TATLANDIRICI KULLANIMI

2012 /2013

PAZARLAMA YILINDA

DÜNYA PANCAR

ŞEKERİNİN PAYI % 21

İKEN ŞEKER

KAMIŞININ PAYI % 79

OLARAK

GERÇEKLEŞMİŞTİR.6

KAMIŞ ŞEKERİ % 79 PANCAR ŞEKERİ

% 21

DÜNYA ŞEKER ÜRETİMİ

7

TÜRKİYE, DÜNYA PANCAR ŞEKERİ

ÜRETİMİNDE % 6’ LIK PAY İLE; RUSYA,

FRANSA, ALMANYA VE ABD’ NİN

ARDINDAN 5. SIRADA YER

ALMAKTADIR.

DÜNYADA TATLANDIRICI KULLANIMI

2011/12 PAZARLAMA

YILINDA 2 MİLYON 151 BİN

TON PANCAR ŞEKERİ, 330

BİN TON NBŞ SATIŞI

GERÇEKLEŞMİŞ 247 580

TON BEYAZ ŞEKER

EŞDEĞERİNDE 1900 TON

YÜKSEK YOĞUNLUKLU

SENTETİK TATLANDIRICI

İTHAL EDİLMİŞTİR.

SAKAROZ %79

NBŞ %12YYT %9

TÜRKİYE’ DE TATLANDIRICI KULLANIMI

8

ÜLKEMİZDE SAKAROZ KÖKENLİ ŞEKER ÜRETEN 7 ADET ŞİRKETE AİT 33 ADET ŞEKER FABRİKASI BULUNMAKTADIR.

TÜRKİYE ŞEKER FABRİKALARI A.Ş.

KONYA ŞEKER FABRİKASI

KAYSERİ ŞEKER FABRİKASI

AMASYA ŞEKER FABRİKASI

KÜTAHYA ŞEKER FABRİKASI

ADAPAZARI ŞEKER FABRİKASI

AKSARAY ŞEKER FABRİKASI

ÖZEL ŞEKER ŞİRKETLERİ

KAMUYA AİT ŞİRKET

25

2

2

1

1

1

1

Toplam: 339

PANCAR ŞEKERİ 76%

NBŞ24%

KURULU KAPASİTEÜLKEMİZDE TOPLAM

TATLANDIRICI KURULU

KAPASİTESİNİN

%76’SINI PANCAR

ŞEKERİ, % 24’ ÜNÜ İSE

NİŞASTA BAZLI ŞEKER

SEKTÖRÜ

OLUŞTURMAKTADIR.

ÜLKE TOPLAM TATLANDIRCI KURULU

KAPASİTESİ 4 MİLYON 140 BİN TON

10

TÜRKŞEKER;

ÜLKE TOPLAM TATLANDIRCI

KAPASİTESİ:

4 MİLYON 140 BİN TON

TOPLAM PANCAR ŞEKERİ

KURULU KAPASİTESİ:

3 MİLYON 151 BİN TON TÜRKŞEKER

% 65

ÖZEL ŞEK. FAB.% 35

NBŞ 24%

TÜRKŞEKER % 49

ÖZEL ŞEK. FAB.% 27

KURULU KAPASİTE

TOPLAM

TATLANDIRICI

SEKTÖRÜ

TOPLAM PANCAR

ŞEKERi

11

4634 SAYILI ŞEKER KANUNU

233 SAYILI KHK

ŞİRKET ANA STATÜSÜ’ NE

GÖRE YÜRÜTMEKTE OLAN, SERMAYESİNİN TAMAMI DEVLETE AİT

BİR İKTİSADİ DEVLET TEŞEKKÜLÜ İKEN ;

08/10/2007 TARİHİ İTİBARİYLE ÖZELLEŞTİRME PROGRAMINA

ALINMIŞ, 4046 SAYILI ÖZELLEŞTİRME KANUNA TABİ OLMUŞTUR.

TÜRKŞEKER FAALİYETLERİNİ;

12

25 ŞEKER FABRİKASI

4 ALKOL FABRİKASI

5 MAKİNA FABRİKASI

1 ELEKTROMEKANİK AYGITLAR FABRİKASI1 TOHUM İŞLEME FABRİKASI

1 ŞEKER ENSTİTÜSÜ

TÜRKŞEKER;

YILDA YAKLAŞIK 2,5 MİLYAR TL CİRO

500-550 MİLYON $ KATMA DEĞER YARATMAKTADIR…

13

TÜRKŞEKER;

ÜRETİMDEN SATIŞLARDA

ÇALIŞAN SAYISINDA 2.

KAMUDA 2. GENEL SIRALAMADA 16.

14

TÜRKİYE ŞEKER FABRİKALARI A.Ş. BÜNYESİNDE, 2012

YILINDA; 2 BİN 67 MEMUR, 7 BİN 443 DAİMİ İŞÇİ, 4 BİN 511

GEÇİCİ İŞÇİ OLMAK ÜZERE TOPLAM 14 BİN 21 KİŞİ

İSTİHDAM EDİLMİŞTİR.

ŞEKER ÜRETİM FAALİYETİNİN GERÇEKLEŞTİRİLDİĞİ

KAMPANYA DÖNEMLERİNDE, GEÇİCİ İŞÇİ İSTİHDAMINDAN

DOLAYI PERSONEL SAYISI ARTMAKTADIR.

PERSONEL DURUMU

15

2012/13 2011/12 Değişim,%

Üretim 163 354 161 050 1,43

Tüketim 157 665 154 617 1,97

Fazla/Açık 5 689 6 433 -11,56

İthalat 44 382 48 460 -8,42

İhracat 49 199 49 020 0,36

Kapanış Stoku 60 954 60 082 1,45

Stok/Tüketim, % 38,66 38,86

Kaynak: ISO World Sugar Balances,Kasım 2012.

ARZ/TALEP DENGESİDÜNYA ŞEKER DENGESİ, BİN TON (BEYAZ DEĞER)

16

2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014

Pancar Şekeri 2 438 2 200 2 200 2 200 2 250

NBŞ 271 244 244 244 250

NBŞ artışı, % 50 50 35 * *

Toplam NBŞ Kotası 406 366 329

Toplam Ülke Talebi 2 709 2 444 2 444 2 444 2 500

ÜLKE TALEBİNİN PANCAR VE NİŞASTA BAZLI ŞEKER (NBŞ) KOTASI DAĞILIMI (BİN TON)

(*) ARTIŞ YAPILMAMIŞTIR. 17

2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013

TÜRKŞEKER A KOTASI 1 385 1 403 1 252 1 249 1 240

KAPASİTE 2 036 2 036 2 036 2 036 2 036

Kota/Kapasite, % 68 69 62 61 61

ÖZEL ŞİRKETLER

A KOTASI 1 015 1 035 948 951 961

KAPASİTE 1 111 1 111 1 111 1 111 1 115

Kota/Kapasite, % 91 93 85 86 86TOPLAM

A KOTASI 2 400 2 438 2 200 2 200 2 200

KAPASİTE 3 147 3 147 3 147 3 147 3 151

Kota/Kapasite, % 76 77 70 70 70

PANCAR ŞEKERİNDE KOTA KAPASİTE İLİŞKİSİ

18

TÜRKİYE'DE PANCAR ŞEKERİ KOTA - ÜRETİM - SATIŞ - STOK

2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013

A KOTASI 2 400 2 438 2 200 2 200 2 200

ÜRETİM 2 152 2 531 2 262 2 270 2 129

SATIŞ(DİİB Dahil) 2 013 2 399 2 150 2 441

STOK (A Kotası) 46 153 211 333 48

19

2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013

A KOTASI 1 385 1 403 1 252 1 249 1 240

ÜRETİM 1 161 1 370 1 260 1 215 1 170

SATIŞ(DİİB+İhrc. Dahil) 1 175 1 125 1 105 1 164 1 318

STOK (A Kotası) 46 153 211 333 48

TÜRKŞEKER KOTA - ÜRETİM - SATIŞ – STOK, BİN TON

20

2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/1450

65

80

95

69

61 61 61 60

67

62 6057

64

55 54 56

64

59

A Kotası Üretim Satış

TÜRKŞEKER KOTA-ÜRETİM-SATIŞ

Kapasite= 100

21

TÜRKŞEKER STOK DURUMU (A+C)TON

2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14

A KOTASI 4652 152610 210848 332745 48029 117877

C ŞEKERİ 18258 7558 60695 91395 209099 29606

TOPLAM(A+C)

22910 160168 271543 424140 257128 147483

20000

60000

100000

140000

180000

220000

260000

22

Ülkemizde şeker; 4634 sayılı

Şeker Kanunu hükümlerine göre

Şeker Kurulu tarafından

belirlenen ‘Şeker Üretim Kotaları’

çerçevesinde üretilmektedir. Ülke

genelinde 2012/2013 üretim

dönemi için toplam 2 milyon

200 bin ton pancar şekeri A

kotası belirlenmiştir. Bu

doğrultuda 2 milyon 129

bin ton pancar şekeri üretilmiş,

kapasite kullanım oranı % 68

olarak gerçekleşmiştir.

KOTA-ÜRETİM(TOPLAM PANCAR

ŞEKERİ)

23

KAPASİTE KOTA ÜRETİM0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

3151

2200 2129

2012/13 üretim dönemi için ülke pancar şekeri kotasının 1 milyon 240 bin tonu yani % 61’ i Türkşeker’e tahsis edilmiş, aynı dönem 1 milyon 170 bin ton şeker üretilmiştir.

Böylece Türkşeker’in sahip olduğu 2 milyon 36 bin ton şeker üretim kapasitesinin % 57’si kullanılmıştır.

KOTA1 MİLYON 240 BİN TON

ÜRETİM1 MİLYON 170 BİN TON

KOTA-ÜRETİM(TÜRKŞEKER)

24

2013/2014 pazarlama yılında da

2 milyon 200 bin ton olarak belirlenen

pancar şekeri kotasının 1 milyon 230

bin 500 tonu, yani % 56’sı

Şirketimize ayrılmış, verilen kotanın

kurulu kapasiteye oranı % 60

olmuştur. İlgili mevzuat gereği tahsis

edilen şeker kotası, şeker stok

durumu ve Şirketimizin içinde

bulunduğu durum dikkate alınarak

2013 yılı pancar üretim kotası,

10 milyon 200 bin ton olarak

belirlenmiştir.

KOTA/KAPASİTE= % 60

KOTA1 MİLYON 230 BİN TON

KAPASİTE3 MİLYON 151 BİN TON

TÜRKŞEKER-2013/14

İşlenecek Pancar

Üretilecek Şeker

Üretilecek Melas

Satılacak Şeker

9 000 000 1 295 500 359 000 1 247 000

TAHMİNİ- Ton

25

2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/1452

54

56

58

60

62

64

66

6867

62

60

57

64Son yıllarda sürekli düşme eğiliminde olan Türkşeker’in kapasite kullanım oranı 2013/14 pazarlama yılında şeker üretiminin artmasından dolayı % 64 olması beklenmektedir .

KAPASİTE KULLANIM ORANI, %

26

27

ÖZELLEŞTİRME SÜRECİ

Özelleştirme sürecinin 13 yıldır devam etmesi; yeni personel

alınamadığından nitelikli işgücünde önemli kayıplar yaratmış,

çalışanların moral ve motivasyonu olumsuz yönde etkilenmiş,

ödeneklerin kısıtlanması nedeniyle istenilen düzeyde yatırım

yapılamamış, eskiyen teknoloji kullanılarak üretim devam ettirilmiş tüm

bunlar da fabrikaların üretim ve verimlilik performansının düşmesine ve

maliyetlerinin de artmasına neden olmuştur.

Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 18 Ağustos 2011 tarih, 2011/67 sayılı

kararı ile 31 Aralık 2014 tarihine kadar özelleştirme işlemlerinin

tamamlanması kararlaştırılmıştır.

28

KAMPANYA SÜRESİ VE KAPASİTE KULLANIM ORANININ DÜŞMESİ

Şeker pancarı yetiştirilmesine uygun olmayan yerlerde

pancar tarımının sürdürülmesi, özellikle Doğu Anadolu

Bölgesinde sosyal amaçlı kurulmuş şeker

fabrikalarında pancar veriminin ve pancar üretiminin

artırılamaması gibi sebeplerden dolayı fabrikaların

kampanya sürelerinin kısalması ve kapasite kullanım

oranlarının düşmesi şeker üretim maliyetlerini

yükseltmektedir. 29

PAZARLAMA VE STOK

Özel şeker şirketlerinin

pazarlama-satış politikalarındaki

esnek uygulamaları sebebiyle

Türkşeker Pazar payı sürekli

düşmekte, Sektörde oluşan stok

yükünün tamamı Türkşeker’in

üzerinde kalmaktadır. 30

SAKAROZ DIŞI ŞEKERLER VE ULUSLARARASI GELİŞMELER

Dünyada şekere alternatif yüksek yoğunluklu tatlandırıcılara

olan eğilim, ucuz ve kullanım kolaylığı nedeniyle nişasta bazlı

şekerin tercih edilmesi, küresel rekabetin giderek artması,

şeker tüketiminde sağlık sorunları tartışmaları, kayıt dışı

şeker girişleri, AB Şeker Reformu, DTÖ müzakereleri, kamış

şekerinin düşük maliyeti Ülkemiz şeker sektörünün tamamını

tehdit eden unsurlardır.

31

İMALATÇI-İHRACATÇI FİRMALARA DÜNYA BORSA FİYATLARINDAN VERİLEN C ŞEKERİ SATIŞLARININ SADECE TÜRKŞEKER TARAFINDAN YAPILMASI VE OLUŞAN ZARARIN ŞİRKET BÜNYESİNDEN KARŞILANMASI

Türkşeker; Şeker Sanayiinin kuruluşundan 1990’lı yılların başlarına kadar tekel konumunda

olup, ülkemiz şeker ihtiyacının tamamını tek başına karşılamıştır.

İmalatçı-İhracatçılarımıza Dünya Piyasa fiyatlarından hammadde temin etmek suretiyle ihracatı

artırmak, ihraç ürünlerimize uluslararası piyasalarda rekabet gücü kazandırmak, ihraç

pazarlarını geliştirmek ve ihraç ürünlerini çeşitlendirmeyi amaçlayan Dış Ticaret ve Dahilde

İşleme Rejimimize göre ihraç konusu şekerli mamuller için Dünya Piyasa Fiyatlarından temini

gereken şeker gümrük vergisiz olarak ithal edilirken, 10.06.1992 tarih 21254 sayılı Resmi

Gazetede yayımlanan 92/3114 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Bünyesinde şeker ihtiva eden

İhraca Konu Mamuller için Dünya Borsa Fiyatları Baz Alınmak Suretiyle Türkiye Şeker

Fabrikaları A.Ş. Stoklarından Şeker Satışı Hakkındaki Karar“ yürürlüğe konularak yurtiçinden de

temini imkanı getirilmiştir. Bu şekilde ülkemizin ithalat yaparak döviz kaybı önlenirken, tüketim

fazlası şekerde imalatçı-ihracatçı firmalara satılarak değerlendirilmiş, ithalat yapma imkanı

olmayan küçük ölçekli imalatçılara da ihracat yapma imkanı sağlanmıştır. 32

İMALATÇI-İHRACATÇI FİRMALARA DÜNYA BORSA FİYATLARINDAN VERİLEN C ŞEKERİ SATIŞLARININ SADECE TÜRKŞEKER TARAFINDAN YAPILMASI VE OLUŞAN ZARARIN ŞİRKET BÜNYESİNDEN KARŞILANMASI

Ülkemiz şeker sektöründe en büyük tehlike ithalat kapılarının aralanmasıdır. Bu nedenle

Sanayimizin ithal şeker tehditinden korunması ile ithalatın yaratacağı sıkıntıların

bertaraf edilerek Ülkemiz ihtiyacının yerli hammadde ile karşılanması amacıyla imalatçı-

ihracatçı firmaların şeker ithal hakları 1992 yılından beri Şirketimizce karşılanmaktadır.

İmalatçı-ihracatçı firmalarımızın 10 yıl önce 100 bin tonun altında olan yıllık şeker

ihtiyaçları son yıllarda 250 binin üzerine çıkmıştır. Bu güne kadar bu şekerin büyük

kısmı şirketimizce karşılanmış ve halen karşılanmaya devam edilmektedir. Ülkemizde

şeker üreten özel sektör üretimi dahil hiçbir dönemde bu ihtiyacı karşılayacak miktarda

C şekeri üretimi yapılmadığından, satış, yüksek maliyetli A şekerinden C şekerine

aktarılmak suretiyle yapılmaktadır.

33

İMALATÇI-İHRACATÇI FİRMALARA DÜNYA BORSA FİYATLARINDAN VERİLEN C ŞEKERİ SATIŞLARININ SADECE TÜRKŞEKER TARAFINDAN YAPILMASI VE OLUŞAN ZARARIN ŞİRKET BÜNYESİNDEN KARŞILANMASI

4634 sayılı Şeker Kanunu’nun fiilen uygulanmasından bu yana ihraç

kaydıyla ve DİİB (veya tahsisat belgesi) kapsamında toplam 2

milyon 327 bin ton şeker satışı yapılmıştır. Bu miktarın yaklaşık %

90’ı olan 2 milyon 70 bin tonu, stoktaki yüksek maliyetli A kotası

şekerin C’ye aktarılmak ve oluşan 881 milyon zararın tamamı

Türkşeker bünyesinden karşılanmak suretiyle yapılmıştır.

34

SEKTÖRÜN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN, YUKARIDA BELİRTİLEN TEHDİTLERİN ETKİLERİNİ MİNİMİZE ETMEK İÇİN;

Üretim maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla verimliliğin artırılması,

AB’ye uyum süreci de dikkate alınarak Türkşekerin verimlilik ilkesi

doğrultusunda yeniden yapılandırılarak rekabetçi bir yapıya dönüştürülmesi,

Sosyal sorumlulukların ve risklerin tüm şirketler tarafından paylaşımının

sağlanması,

Kayıtdışı ve kota harici şeker arzının önlenmesi,

Uygunluk belgesi kapsamında ithalatı yapılan Yüksek Yoğunluklu

Tatlandırıcıların amacına uygun kullanımının sağlanması,

Sektörün ihracat potansiyeli göz önünde bulundurularak otofinansmanının

yasal düzenlemelerle sağlanması, 35

SEKTÖRÜN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN, YUKARIDA BELİRTİLEN TEHDİTLERİN ETKİLERİNİ MİNİMİZE ETMEK İÇİN;

25 Ekim 2013 Tarihli ve 28802 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan 2014 Yılı Programının

Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararı Ekinde yer alan

“Özelleştirme programında bulunan TÜRKŞEKER’in fabrikaları arasında üretim

maliyetlerinin büyük farklılık göstermesi şirketin zarar etmesine yol açmaktadır.

Şirketin, verimlilik ilkesi doğrultusunda faaliyetlerini sürdüreceği fabrikalarının

tespit edilmesi ve yeniden yapılandırılması ihtiyacı bulunmaktadır.” hükmüne göre

Türkşeker’in yendien yapılandırılması,

Kamu fabrikalarının özelleştirilmesinde; dahili üretimin sürdürülebilirliği esas olmak üzere

iç talebi karşılayacak üretim kapasitesinin faal tutulması

gerekmektedir. 36

TÜRKŞEKER’İN VE SEKTÖRÜN İÇİNDE BULUNDUĞU SORUNLARIN GİDERİLMESİ VEYA EN AZA İNDİRİLMESİNDE ŞİRKETİMİZİN;

Organizasyon yapısı,

Bilgi birikimli ve yüksek deneyimli personele sahip olması,

Gerekli hammadde üretimi için uygun iklim ve tarımsal potansiyel ile şeker üretim kapasitesine sahip olması,

AB ve komşu ülkelerin net ithalatçı konumunda olmaları

gibi avantajları da bulunmaktadır. 37

2023 TÜRKİYESİNDE ŞEKER SEKTÖRÜNÜN HAKETTİĞİ YERİ ALABİLMESİ İÇİN

Yüksek verim ve kaliteli şeker pancarı üretiminin; Ülkemizin ekonomik olarak en uygun

bölgelerinde, iyi tarım uygulamaları ile sürdürülmesi,

İhtiyaca uygun şeker üretim kapasitesi faal tutularak yurtiçi şeker ihtiyacının yerli üretim ile

karşılanması,

Şeker üretiminin; çevre dostu fabrikalarda, verimlilik ilkeleri doğrultusunda, hijyenik şartlarda

yapılması,

Üretici ve tüketici memnuniyeti ile tarladan sofraya güvenli gıdanın sağlanması,

Ülkemizin 2023 yılı hedefleri arasında yer alan 500 milyar dolarlık ihracattan, şeker sektörünün de

uluslararası standartlarda şeker ve şekerli mamul ihracatı ile pay alması,

DTÖ ve AB’deki gelişmelere uyumlu düzenlemeler ile ulusal ve uluslararası rekabette güçlü bir

sektör yapısı oluşturulması,

gibi hedefler sayılabilir.

38

87 yıllık geçmişi ile ülkemizin en köklü sanayi kuruluşu olan

Türkşeker aradan geçen bu süre zarfında gerek çiftçisinin

gerekse sanayicisinin daima yanında olmuş, korumuştur. Türk

sanayicisi olarak çağdaş dünyada ülkemizin saygınlığını

korumak, rekabet gücünü ve istihdamı artırmak için durmaksızın

çalışıp üretme gayretimizi dün olduğu gibi yarın da devam

ettireceğiz. Çiftçimiz, Milletimiz ve Ülkemiz için üretmeye ve

paylaşmaya devam edeceğiz.

39

TEŞEKKÜR EDERİM.

40

41

Avrupa Birliği; şeker rejiminin 40 yıldır

geçirdiği değişime, DTÖ’nün ihracat

sübvansiyonlarını düşürmesine yönelik

kararına ve 2003 yılında hayata geçirdiği

Ortak Tarım Politikası reformlarına uyum

amacıyla 1 Temmuz 2006 tarihinden

itibaren ŞEKER REFORMU hayata

geçirmiştir.

AB ŞEKER REFORMU

42

Düzenli şeker arzının sağlanması Rekabet gücünün artırılması Pazar odaklı yönelimin sağlanması Çiftçilere iyi yaşam standartlarının

sağlanması ACP ve LDC ülkelerinden ithalatın devamı Şeffaflık Bütçe maliyetlerinin sınırlandırılması

AB REFORMUNUN HEDEFLERİ

43

Kota Düzenlemeleri

Fiyat Düzenlemeleri

Yeniden Yapılandırma

Programı

AB REFORMUNUN ANA BAŞLIKLARI

44

Daha az rekabet eden üreticilerin sanayiyi bırakmasını sağlayıcı

teşvikler,

Fabrika kapanmalarının yaratacağı sosyal ve çevresel etkilerle

başa çıkmayı sağlayacak parayı sağlamak,

En çok etkilenen bölgelere AB yapısal ve kırsal kalkınma

fonlarıyla uyumlu yeni iş imkanları için fon sağlanmasıdır.

YENİDEN YAPILANDIRMANIN TEMEL AMAÇLARI

45

6 milyon ton kota bırakma hedefine çok yakın olarak; 5,8 milyon ton şeker, izoglikoz ve

inülin kotası bırakılmıştır (bunun 5,23 milyon tonu şeker kotasıdır). Böylece AB şeker

üretim kotasında azalma yaşanmış ve 2009/10 kotası 13,3 milyon tona inmiştir.

Şeker üretimi 23 üye devlet yerine 18 üye devlette yoğunlaşmış olup; üretimin % 70 ‘i

yüksek verimli 7 üye devlette yapılmaktadır.

Yurtiçi fiyatlarda aşağı yönlü trend, rekabetçi AB şeker sektörü oluşturulması hedefi ile

uyumludur.

AB şeker politikası reformu şeker üretiminde büyük ölçüde azalma ile sonuçlanırken,

küresel ticaret dengesinde de büyük değişim yaratmıştır.

REFORMUN SONUÇLARI

46

Yeniden yapılandırma planı çerçevesinde kaydedilen kota vazgeçmeleri ve reform

sonucunda AB, şeker net ihracatçısı konumundan net ithalatçı konuma gelmiştir.

Pancar üretimi, Bulgaristan, İrlanda, Letonya, Portekiz ve Slovenya’da tamamen

bırakılmış; Finlandiya, Slovakya, Macaristan, Yunanistan, İtalya ve İspanya’da

azaltılmıştır. Daha da ötesi; Avrupa Birliği’nin Dünyanın en büyük ikinci net ihracatçı

pozisyonunu 2007’den beri Dünyanın en büyük net ithalatçıları arasında olmaya

yöneltmiştir.

AB şeker üretimi, 2012/13 yılında bir önceki yıla göre % 9,8 düşerek 15,7 milyon ton

olarak tahmin edilmektedir.

REFORMUN SONUÇLARI

47

2005-2009

DÖNEMİNDE

TOPLAM 83

FABRİKA KAPANMIŞ

VE FABRİKA SAYISI

106’ YA, İŞÇİ SAYISI

İSE 50 BİNDEN 28

BİNE DÜŞMÜŞTÜR. 20

01/0

2

2002

/03

2003

/04

2004

/05

2005

/06

2006

/07

2007

/08

2008

/09

2009

/10

2010

/11

2011

/12

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

0

50

100

150

200

250

Fabrika Sayısı İşçi Sayısı

SA

KA

RO

Z,

BİN

TO

N

İZO

GLİK

OZ

, B

İN T

ON

FABRİKA KAPANDI -44 %

22 BİN KİŞİ

İŞTEN AYRIL

DI-44 %

REFORMUN SONUÇLARI

KAYNAK:CEFS SUGAR STATISTICS 201248

AB TATLANDIRICI KOTALARI

2001/02

2002/03

2003/04

2004/05*

2005/06

2006/07

2007/08**

2008/09

2009/10

2010/11

2011/12

Sakaroz (A+B)

14482 13655 14275 17440 15635 18567 17891 14618 14486 13337 13337

İzoglikoz

301 281 296 501 455 913 880.33599999999

9

819.767

689.767

690 690

11000

13000

15000

17000

19000

300

500

700

900

SA

KA

RO

Z, B

İN T

ON

İZO

GL

KO

Z, B

İN T

ON

Kaynak: Europan Court of Auditors, 2010 (*): EU 15 üye (**): EU 25 üye

REFORMUN

YÜRÜRLÜĞE GİRDİĞİ

2006/07-2009/10

DÖNEMİNDE SAKAROZ

KOTASI % 28,

İZOGLİKOZ KOTASINDA

İSE % 24 ORANINDA

AZALMA MEYDANA

GELMİŞTİR.

49

2001

/02

200/

03

2003

/04

2004

/05

2005

/06

2006

/07

2007

/08

2008

/09

2009

/10

2010

/11

2011

/12

12000

14000

16000

18000

20000

0

500

1000

1500

2000

2500

REFORMUN SONUÇLARI

KAYNAK:CEFS SUGAR STATISTICS 201250

Üye Ülke / Bölge Şeker İzoglukozAlmanya 2.898.255,7 56.638,2Avusturya 351.027,4Belçika 676.235,0 114.580,2Bulgaristan 0 89.198,0Çek Cumhuriyeti 372.459,3Danimarka 372.383,0Finlandiya 80.999,0 0Fransa(Anakara) 2.956.786,7Fransa(D.aşırı) 480.244,5Hollanda 804.888,0 0İngiltere 1.056.474,0 0İrlanda 0İspanya 498.480,2 53.810,2İsveç 293.186,0İtalya 508.379,0 32.492,5

Letonya 0Litvanya 90.252,0

Macaristan 105.420,0 220.265,8Polonya 1.405.608,1 42.861,4

Portekiz(Anakara) 0 12.500,0Portekiz (Azor A.) 9.953,0

Romanya 104.688,8 0

Slovakya 112.319,5 68.094,5

Slovenya 0

Yunanistan 158.702,0 0

Toplam 13.336.741,2 690.440,8

Üye Ülke / Bölge Şeker İzoglukoz

15 Haziran 2010 tarihli Avrupa Birliği (AB) Resmi Gazetesinde yayımlanan, 27 üyeli AB’nin 2010/2011 Pazarlama Yılı ve Sonrası şeker üretim kotaları

AB’ DE İZOGLÜKOZ KOTASI TOPLAM TATLANDIRICI

KOTASININ % 4,9’ U KADARDIR.

51

2006/07 2007/08 2008/09 2009/10

Beyaz 631,90 631,90 541,5 404,4

Ham 496,80 496,80 448,8 335,2

Pancar Minimum Fiyatları

32,86 29,78 27,83 26,2952

Reform sürecinde üretimi azalan AB,

artık net ithalatçı ülke konumundadır.

(Bin Ton-Beyaz Değer)

2012/13 2011/12 2010/11 2009/10 2008/09 2007/08

Üretim 15 677 17 371 15 409 15 905 14 349 14 958

Tüketim 17 759 17 700 17 675 17 696 16 416 16 587

İthalat 3 310 3 404 4 065 2 935 3 354 2 830

İhracat 649 2 047 1 026 2 412 1 188 1 525

53

54

Türkiye’nin tarım ve tarım politikaları;

Dünya Ticaret Örgütünün yenilenecek olan Tarım Anlaşması ve

Avrupa Birliği üyelik sürecinin belirlediği fırsat ve kısıtlar tarafından

şekillenecektir.

Dünya Ticaretinde ve paralel olarak şeker sektöründe meydana

gelen köklü değişimler sektörün yönetiminde ve stratejik

yaklaşımlarda her düzeyde yenilenmeyi getirmektedir.

55

Şekerde koruma tedbirlerimiz DTÖ Tarım Anlaşmasının, “Pazara Giriş Taahhütleri” doğrultusunda belirlenmiştir.

Pazara giriş için ithalatta tavan olarak belirlenen % 150 oranındaki korumadan taahhüt edilen % 10 oranındaki indirim, 2004 yılında tamamlanmıştır. Sektör için ithalatta özel koruma tedbirleri taahhüdünde bulunulmamıştır.

Halen koruma oranı % 135 olarak uygulanmakta olup, pazara girişte yeni koruma oranları devam etmekte olan İleri Tarım Müzakere sonuçlarına göre şekillenecektir.

56

Dünya Borsa fiyatlarının maliyetlerin altında olması nedeniyle, Ülkemizde şeker ihracatı ancak desteklenmesi koşuluyla yapılabilmektedir.

Şeker Kanunu, şeker ihracatının desteklenmesine ilişkin bir hüküm içermemektedir. 4634 sayılı Şeker Kanunu ve ilgili mevzuatın yürürlüğe girmesi sonrasında, 2003 yılından itibaren Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.’nin ihracattan doğan zararı Hazine tarafından karşılanmamaktadır.

Görev zararı, Şirketimiz tarafından karşılanmak kaydıyla ihracat yapılmaktadır.

57

Bu nedenle ülkemiz için

şekerin ÖZEL ÜRÜN

kapsamına alınması, mevcut gümrük vergisi oranının korunması önemli olup, gerekli her türlü

girişim yapılmaktadır.

DTÖ İleri Tarım Müzakereleri kapsamında;

Pazara giriş,

İhracat sübvansiyonları ve

İç desteklerde

daha liberal taahhütlerin benimsenmesi amaçlandığından, şeker sektöründe dış ticaret daha duyarlı hale gelecektir.

DTÖ

58

Dünya Ticaret Örgütü çerçevesinde 2001 yılında başlatılmış

olan Doha Kalkınma Turu görüşmeleri halen devam etmektedir.

2005 yılı Aralık ayında gerçekleştirilen ve en somut ilerleme

olarak ihracat sübvansiyonlarının 2013 yılına kadar

kaldırılması konusunda uzlaşmanın sağlandığı Hong Kong

Bakanlar Konferansından sonra, müzakerelerde önemli gelişme

olmamış, hatta görüşmeler tıkanma noktasına gelmiştir.

DTÖ

59

Müzakerelerin gidişatını belirleyen G-6 üyelerinin Temmuz

2006’da yapılan toplantısında özellikle ABD’nin iç desteklerde

gerçek anlamda indirime karşı olması, AB ve Gelişme Yolundaki

Ülkelerin ise pazara giriş konusunda daha fazla tarife indirimine

sıcak bakmaları üzerine müzakereler askıya alınmıştır.

Daha sonra yapılan toplantıda ise, GYÜ’lerin oluşturduğu G-20

ülkelerinin, gelişmiş ülkelerin ticareti bozucu uygulamalarını

kaldırmaları yolundaki çağrısına AB ve Japonya destek verirken

ABD’nin yaklaşımı olumsuz olmuştur.

DTÖ

60

DTÖ Direktörünün 2008 yılı sonunda yaptığı açıklamaya göre;

•Ticareti bozucu iç desteklerde, en fazla destekten en fazla kesinti yapılacağı,

•Pazara giriş konusunda; tarife indirimlerinin dört band üzerinden gerçekleştirileceği, en yüksek tarifelerin uygulandığı bantta en fazla indirim yapılacağı,

•Bütçe ve miktar bazlı ihracat sübvansiyonlarında GÜ’ler için 2013 sonuna kadar kademeli olarak, GÜY’ler için ise 2016 yılı sonuna kadar eşit dilimler halinde azaltılarak sıfırlanması

öngörülmüştür.

DTÖ

61

DTÖ Direktörü aynı zamanda 2009 yılında izlenecek tarım politikasının temel

bakış açısını da açıklamış, teknolojideki en son gelişmeler tartışılmıştır.

Ancak, grupların fikir ayrılıkları nedeniyle, tarım ve tarım dışı ürünlerde pazara

giriş konusundaki çok taraflı müzakereler şimdi belirsiz bir gelecekle yüz

yüzedir.

DTÖ

62