dr Tomasz M. Zieliński

POLAND 2017Wszelkie prawa zastrzeżone – dr T.M. Zieliński i ABC Akademia Sp. z o.o. - 2017 (NIE KOPIOWAĆ)

Cz 2.

Koszty logistyki i zasobowo-procesowy rachunek kosztów

(ZPRK)

1

SP LiZMŁDEdycja 32

dr Tomasz M. Zielińskiprezes zarządu ABC Akademia Sp. z o.o. orazopiekun merytoryczny Akademii Controllingu Sp. z o.o.


2

dr Tomasz M. Zielińskiprezes zarządu ABC Akademia

• Doktor nauk ekonomicznych Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, dziedzina: finanse, specjalność: controlling, rachunkowość,

• Prezes Zarządu firmy ABC Akademia Sp. z o.o. - lidera wdrożeń ABC/RCA w Polsce,

• Opiekun merytoryczny Akademii Controllingu,

• Wyróżnienie Stowarzyszenia Księgowych w Polsce (SKwP 2015),

• Wykładowca na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu, Szkole Głównej Handlowej, Uniwersytecie Łódzkim oraz firm szkoleniowych,

• Ekspert w zakresie systemów controllingowych do zarządzania kosztami i rentownością,

• Autor koncepcji Zasobowo-Procesowego Rachunku Kosztów wdrażanego w przedsiębiorstwach takich jak: ORLEN Laboratorium, Energa Obrót, Electrolux, FirstData Poland (Polcard), Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów, Spomlek, Kupiec i inne,


3

dr Tomasz M. Zieliński


DZIAŁALNOŚCI

4

Firma ABC Akademia jest nowoczesną firmą z sektora business

intelligence oraz jedną z czołowych firm consultingowych

posiadających największe doświadczenia w projektowaniu i

wdrażaniu platform zarządczo- controllingowych opartych na

zasobowo-procesowym rachunku kosztów (ZPRK/RCA).

Firma zajmuje się realizacją zaawansowanych programów

szkoleniowych z controllingu i rachunkowości zarządczej

adresowanych do pionów finansowych oraz kadry

zarządzającej i kierowniczej

13 lat doświadczeń


projektowanie i wdrażanie platform

zarządczo-controllingowych opartych

na zasobowo-procesowym rachunku

kosztów (ZPRK/RCA) oraz

oprogramowaniu Doctor Coster®

projektowanie i wdrażanie

dedykowanych rozwiązań Business

Intelligence (BI) wspierających

zarządzanie w obszarze controllingu,

sprzedaży, produkcji, logistyki

oraz usług

usługi outsourcingowe związane z

utrzymaniem i rozwojem systemów

zarządczo-controllingowych oraz

rozwiązań Business Iintelligence w

przedsiębiorstwach z różnych branż


Klienci

MATERIAŁY BUDOWLANE

PRODUKCJA FMCG

USŁUGI

TWORZYWA SZTUCZNE

DYSTRYBUCJA

PRODUKCJA MONTAŻOWAUSŁUGI FINANSOWE LOGISTYKA i INFRASTRUKTURA

AUTOMOTIVE

PRODUKCJA POZOSTAŁA

EDUKACJA

PRODUKCJA POLIGRAFICZNA

GOSPODARKA ODPADAMI

• Doświadczenia z wielu branż:

– Produkcja

– Handel

– Usługi

– Logistyka

– Infrastruktura

– Usługi finansowe

– Banki

– Edukacja

http://www.jurajska.com.pl/index.php?PHPSESSID=4119e45a422578c21f08601de639af11

http://www.jurajska.com.pl/index.php?PHPSESSID=4119e45a422578c21f08601de639af11


Platforma zarządczo – controllingowa


8

• Platforma zarządczo-controllingowa Doctor Coster® to odpowiedź na wyzwania stawiane obecnie przed nowoczesnymi rachunkami kosztów stanowiącymi podstawę zaawansowanych systemów zarządczo-controllingowych.

• Wyzwania te wynikają przede wszystkim z potrzeby dostarczenia menedżerom czytelnej i wiarygodnej informacji o planowanych oraz rzeczywistych kosztach i rentowności produktów, usług, grup produktowych oraz klientów i segmentów klientów.

• Ponadto szczegółowość prowadzonych systemów controllingowych wymaga wsparcia wyznaczania szczegółowych celów i monitorowania ich wykonania na wszystkich szczeblach organizacyjnych w ramach jednej, zaawansowanej platformy zarządczo-controllingowej.

• Projektowanie i utrzymywanie zaawansowanych rachunków kosztów w systemach klasy ERP, narzędziach do budżetowania, narzędziach business intelligence lub w arkuszach MS Excel jest bardzo trudne i pracochłonne z powodu nieprzystosowania interfejsu oraz braku gotowych procedur obliczeniowych.


9

Platforma zarządczo-controllingowa Doctor Coster® to rozwiązanie, które wspiera prowadzenie procesów controllingowych z wykorzystaniem zaawansowanych koncepcji rachunku kosztów jak np.:

• Zasobowo-procesowy rachunek kosztów (ZPRK/RPCA)

• Resource Consumption Accounting (RCA)

• Activity Based Costing (ABC)

• Grenzplankostenrechnung (GPK)

• Time Driven ABC

• Lean Accounting (LA)

• Throughput Accounting (TA)

• Standard Costing (SC)

Nowoczesne koncepcje controllingowe (ZPRK/RCA/ABC/GPK) potrzebują narzędzi informatycznych pozwalających na ich efektywne projektowanie, rozwój i utrzymanie oraz narzędzi udostępniających informacje zarządcze w formie dostosowanej do potrzeb i zadań odbiorców na wszystkich szczeblach zarządzania przedsiębiorstwem.


Powiązanie logiki zasobowo-

procesowego rachunku kosztów (ZPRK)

z funkcjonalnościami Corporate

Performance Management (CPM) oraz

Business Intelligence and Analytics

(BI&A) to MAGICZNY TRÓJKĄT, który

wyróżnia platformę zarządczo –

controllingową Doctor Coster® spośród

innych systemów informatycznych

wspierających realizację procesów

zarządczych.



Plan prezentacji cz.2.

• Zasobowo-procesowy rachunek kosztów ZPRK – przypomnienie

• Poziomy dostępności i wykorzystania (zużycia) centrów kosztów zasobów

• Rozliczanie centrów kosztów zasobów wspierających

• Koszt całkowity i stawka wykorzystania/zużycia zasobu

• Kalkulacja kosztów działań – nośniki kosztów zasobów

• Kalkulacja kosztów wytworzenia produktów oraz świadczenia usług

• Kalkulacja kosztów obsługi klientów

• Analiza rentowności – Pięć Podstawowych Poziomów Kosztów - PPPK

• Podsumowanie

12


Model 12 Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów

Poziom dojrzałości

5

Tradycyjny rachunek kosztów

Rachunek kosztów standardo-wych

Kalkulacja projektowa / zleceniowa

6

Rachunek kosztów działań –podejście klasyczne

Kalkulacja kosztów poszczegól-nychproduktów i usług

7


Poziom 6 oraz kalkulacja kosztów i rentowności klientów oraz kanałów dystrybucji

8

Kosztyniewykorzy-stanychzasobów

8aRachunek kosztów działań -podejście klasyczne lub rachunek kosztów standardo-wych

8bZasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów Rzeczywistych

Resource Consumption Accounting

10

Time-drivenABC 12

Symulacje

KOSZTY RZECZYWISTE,RAPORTOWANIE KOSZTÓW I STAWEK ZUŻYCIA

PLANOWANIE KOSZTÓW I POTENCJAŁU ZASOBÓW

11

Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów



Zasobowo-Procesowy Rachunek KosztówPlanowanych

Zasobowo-Procesowy Rachunek KosztówStandardowych

1


brak kalkulacji

2


Kalkulacja podziałowa prosta

Lean accounting

3


Rachunek kosztów zmiennychdla grup produktowych

4


Rachunek kosztówpełnychdla grup produktowych

Opracowanie: T.M. Zieliński na podstawie IFAC 2009

9

Planowany Rachunek Kosztów Działań

GPK Grenzplan-kosten-rechnung

Budżetowanie elastyczne

Flexiblebudgeting

POLAND 2017Wszelkie prawa zastrzeżone – dr T.M. Zieliński i ABC Akademia Sp. z o.o. - 2017 (NIE KOPIOWAĆ) 14

Zasobowo-procesowy rachunek kosztówResource Consumption Accounting (RCA)

RESOURCE CONSUMPTION ACCOUNTING

RCA

GRENZPLAN-KOSTENRECHNUNG

GPK

ACTIVITY BASED COSTING

ABC

Koncentracja na wydajności zasobów

Koncentracja na działaniach (procesach)

Korzyści ujęcia zasobowego

Korzyści ujęcia procesowego

Analiza i zarządzanie wydajnością zasobów

Analiza i zarządzanie procesami

Źródło: RCA Institute

Integracja GPK i ABC w ramach jednego

zasobowo-procesowego rachunku kosztów

ZASOBOWO-PROCESOWY RACHUNEK KOSZTÓW

ZPRK



• Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów* to kompleksowy, systematyczny zarządczy rachunek kosztów:

– integrujący założenia niemieckiego Grenzplankostenrechnung (GPK) i amerykańskiego activity based costing (ABC),

– przetwarzający zgodnie ze ściśle zdefiniowanymi regułami dane finansowe i niefinansowe w informacje zarządcze o kosztach zasobów, procesów oraz o kosztach i rentowności zarówno produktów, usług, jak i klientów,

– przedstawione w sposób wielowymiarowy

– z zachowaniem rozdzielczości informacji kosztowych

– zarówno w ujęciu kosztów rzeczywistych, jak i planowanych,

– niezbędnych do wsparcia decyzji krótko-, średnio- i długoterminowych na wszystkich poziomach zarządzania przedsiębiorstwem.

15

*Opracowanie: T.M. Zieliński, 2014, rozprawa doktorska „Zasobowo-procesowy rachunek kosztów w przedsiębiorstwie, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

POK Grupa produktowa

POK Segment klienta

FOK Klient

Centra kosztów zasobów– wspierające

Działaniawspierające

Centra kosztów zasobów– podstawowe

Działania podstawowe i zarządcze

Pośrednie obiekty kosztowe

Finalne obiekty kosztowe (produkty/usługi/klienci)

Wieloblokowe i wielostopniowe marże pokrycia kosztów

Zasoby współdzielone

Działania podstawowe

FOK Produkt/usługa

Usługa wewnętrzna

Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne


Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne

Usługa wewnętrzna

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe


Zasoby podstawowe



Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

FOK Produkt/usługa

[8]

[7][7]

[2]

[2]

[2]

[2]

[5][5]

[5]

[1] [1]

[3]

oraz koszty nieprzypisywalne

[1] [1]

[4] [4]

[3]

[5]

[10]

FOK Klient

POK Firma i inne

[11]

Koszty

bezpośrednie

[9]

Koszty bezpośrednie

Działania zarządcze

Zasoby podstawowe

[1]

[6]Koszty

niewykorzy-stanychzasobów

oraz

koszty gotowości

[10]

Raporty, analizy,kokpity menedżerskie

Wszelkie prawa zastrzeżone – dr Tomasz M. Zieliński, ABC Akademia, 2014.

16

Centra kosztów zasobów

Procesy i Działania

Finalne i Pośrednie Obiekty Kosztowe











• Podsumowanie

17


18

Miara wielkości przerobu zasobu• Miara wielkości przerobu zasobu to miara definiowana dla każdego Centrum Kosztu Zasobu, która służy zarówno

do pomiaru zużycia jak i stopnia wykorzystania zasobów.

• Miara ta jednocześnie służy do rozliczania kosztów danego centrum kosztu na inne zasoby, na procesy oraz na produkty i klientów.

• Miary wielkości przerobu zasobów są podstawą w zarządzaniu potencjałem (dostępnością) oraz wykorzystaniem zasobów organizacyjnych.

• Miara wielkości przerobu zasobu określana jest w takich jednostkach, w jakich mierzy się zużycie lub wykorzystanie zasobów, których koszty ujmowane są w ramach danego Centrum Kosztu Zasobu.

• Jako miarę przerobu dla Centrów Kosztów Zasobów przyjmuje się wyłącznie miarę wielkości przerobu zasobu (np. roboczogodziny, maszynogodziny, metry kwadratowe) a nie miarę wielkości przerobu działania (np. liczba przezbrojeń, liczba zmontowanych wyrobów, liczba zamówień).

Nr Centrum Kosztu Zasobu

Centrum Kosztu Zasobu

Miara wielkościprzerobu zasobu [MWPZ]

520-01 Linia produkcyjna Maszynogodziny

520-12 Operatorzy maszyn Roboczogodziny

550-01 Budynek biurowy Metry kwadratowe

555-20 System informatyczny Licencje

527-03 Regały magazynowe Miejsca paletowe

527-11 Wózek widłowy Motogodziny

530-40 Energia elektryczna Kilowatogodziny


19

Poziomy wyznaczania dostępności zasobów (wyznaczane dla każdego centrum kosztu zasobu)

Ile stanowi 100%?

• Teoretyczna wielkość przerobu zasobu – jest to wielkość przerobu, jaką przedsiębiorstwo teoretycznie może osiągnąć, tzn. gdy będzie w 100% eksploatować zasób (w praktyce nie osiągalna z tytułu np. awarii, przerw itp.)

• Praktyczna wielkość przerobu zasobu – jest to wielkość przerobu, jaką przedsiębiorstwo osiąga w normalnych (standardowych) warunkach produkcyjnych.

• Planowana wielkość przerobu zasobu – jest to wielkość przerobu, jaką przedsiębiorstwo planuje wykorzystać z tytułu realizacji określonego planu produkcyjnego.


20

Poziomy wyznaczania zużycia zasobów (wyznaczane dla każdego centrum kosztu zasobu)

Ile faktycznie zużyto/wykorzystano?

• Rzeczywista wielkość przerobu zasobu - to wielkość przerobu, jaka została faktycznie osiągnięta w efekcie określonej skali produkcji czy usług. Wielkość uzyskiwana w efekcie rzeczywistych pomiarów i odczytów. W przypadku trudności z pomiarem rzeczywistej wielkości przerobu, zastępowana jest ona autoryzowaną wielkością przerobu zasobu.

• Autoryzowana wielkość przerobu zasobu - to wielkość przerobu zasobu, która uznana jest za uzasadnioną i zakłada zużycie zasobów zgodne ze standardami (normami) ich zużycia, ale uwzględnia faktycznie zrealizowany poziom produkcji czy usług.


21

Stopień wykorzystania zasobu

• Stopień wykorzystania zasobu wynika z ilorazu pomiędzy rzeczywistą (lub autoryzowaną) a praktyczną wielkością przerobu a poszczególnych zasobów.

Zasób MWPZ Praktyczna Rzeczywista

(autoryzowana)

Ilość

niewykorzystana

% wykorzystania

zasobu

Linia

Produkcyjna

Maszynogo-

dziny

1000 700 300 70%

Samochód

ciężarowy

kilometry 2000 1500 500 75%

Zespół ds.

obsługi klienta

Roboczogo-

dziny

800 500 300 62,5%

%100zasobuprzerobu wielkoscPraktyczna

zasobuprzerobu wielkoscana)(autoryzow aRzeczywist ZasobuniaWykorzystaStopień x



Jednostka Ilość Uwagi

Liczba urządzeń ilość 2 Łączna liczba jednostek zasobu

Liczba dni w okresie dni 365 Liczba dni ulega zmianie w zależności od

długości przyjętego okresu

Teoretyczna liczba godzin dziennie dla

jednego urządzenia[godz] 24 Teoretyczny dzienny czas pracy zasobu

[godz] 17 520 Teoretyczny dzienny czas pracy x

liczba dni w okresie x liczba urządzeń

Obowiązkowa dzienna przerwa

eksploatacyjna dla jednego urządzenia[godz] 1,0

Czas przerwy wynikający z przepisów,

wymogów producenta lub ustaleń

przedsiębiorstwa


eksploatacyjna dla jednego urządzenia w

całym okresie

[godz] 365,0 Obowiązkowa dzienna przerwa

eksploatacyjna x liczba dni w okresie

Liczba godzin remontów w okresie dla

jednego urządzenia[godz] 60,0

Czas remontów wynikający z ustaleń

przedsiębiorstwa i parametrów urządzenia

[godz] 850,0

(Obowiązkowa przerwa dzienna

urządzenia w okresie + czas remontów

urządzenia w okresie) x liczba urządzeń

[godz] 16 670 Teoretyczna dostępność - obniżenie

dostępności dla wszystkich urządzeń

[godz] 3 670,0

Planowany czas nieproduktywny dla

jednego urządzenia w okresie x liczna

urządzeń

[godz] 13 000

Praktyczna dostępność - planowane

obniżenie dostępności dla wszystkich

urządzeń

[godz] 14 000 Faktycznie zrealizowana wielkość

przerobu zasobu

(Rzeczywista / Praktyczna wielkość

przerobu zasobu) x 100

Praktyczna wielkość przerobu zasobu

STOPIEŃ WYKORZYSTANIA ZASOBU 83,98%

Łączne obniżenie dostępności do dostępności planowanej dla wszystkich

urządzeń

Rzeczywista wielkość przerobu zasobu

Planowana wielkość przerobu zasobu

Łączne obniżenie dostępności do dostępności praktycznej dla wszystkich

urządzeń

520-01MWPZ: maszynogodziny

Linie produkcyjne typ A

Teoretyczna wielkość przerobu zasobu

22




Liczba pracowników ilość 25 Łączna liczba jednostek zasobu

Liczba dni roboczych w okresie na pracownika dni 250 liczba dni ulega zmianie w zależności od

długości okresu

Liczba dni urlopu w okresie na pracownika dni 26 Liczba dni urlopu przysługująca jednemu

pracownikowi

Planowane dni chorobowe na pracownika w

okresiedni 8,0

Czas choroby wynikający z charakterystyki

pracowników

Teoretyczna liczba dostępnych dni w okresie

na pracownikadni 216 Liczba dni roboczych - liczba dni urlopu

Teoretyczna liczba godzin dziennie na

pracownika[godz] 8 Teoretyczny dzienny czas pracy (pełen etat)

[godz] 43 200

Teoretyczny dzienny czas pracy x

teoretyczna liczba dostępnych dni x liczba

pracowników

Obowiązkowa przerwa dzienna na pracownika [godz] 0,5 Czas przerwy wynikający z przepisów i ustaleń

firmowych

Obowiązkowa przerwa dzienna w okresie na

pracownika [godz] 108,0

Obowiązkowa przerwa dzienna na pracownika x

Teoretyczna liczba dostępnych dni w okresie na

pracownika

Dzienne przygotowanie i zakończenie pracy na

pracownika[godz] 0,50

Czas przewidziany na rozpoczęcie i

zakończenie pracy

Dzienne przygotowanie i zakończenie pracy w

okresie na pracownika[godz] 108,00


pracownika x Teoretyczna liczba dostępnych dni

w okresie na pracownika

[godz] 5 400,0

(Przerwa + Przygotowanie i zakończenie + czas

nieproduktywny na pracownika w okresie) x

liczba pracowników


dostępności dla wszystkich pracowników

[godz] 9 800,00 Planowany czas nieproduktywny dla jednego

pracownika w okresie x liczba pracowników

[godz] 28 000 Praktyczna dostępność - obniżenie



przerobu zasobu


przerobu zasobu) x 100STOPIEŃ WYKORZYSTANIA ZASOBU 71,43%

MWPZ: roboczogodziny 520-12



pracowników





pracowników

Operatorzy Maszyn

23


24



Liczba urządzeń ilość 14 Łączna liczba jednostek zasobu

Liczba dni w okresie dni 21 Liczba dni ulega zmianie w zależności od

długości przyjętego okresu

Teoretyczna liczba godzin dziennie dla

jednego urządzenia[godz] 16 Teoretyczny dzienny czas pracy zasobu

[godz] 4 704 Teoretyczny dzienny czas pracy x

liczba dni w okresie x liczba urządzeń


eksploatacyjna dla jednego urządzenia[godz] 1,0

Czas przerwy wynikający z przepisów,

wymogów producenta lub ustaleń

przedsiębiorstwa


eksploatacyjna dla jednego urządzenia w

całym okresie

[godz] 21,0 Obowiązkowa dzienna przerwa

eksploatacyjna x liczba dni w okresie

Liczba godzin remontów w okresie dla

jednego urządzenia[godz] 8,0

Czas remontów wynikający z ustaleń

przedsiębiorstwa i parametrów urządzenia

[godz] 406,0

(Obowiązkowa przerwa dzienna

urządzenia w okresie + czas remontów

urządzenia w okresie) x liczba urządzeń


dostępności dla wszystkich urządzeń

[godz] 1 198,0

Planowany czas nieproduktywny dla

jednego urządzenia w okresie x liczna

urządzeń

[godz] 3 100

Praktyczna dostępność - planowane

obniżenie dostępności dla wszystkich

urządzeń


przerobu zasobu


przerobu zasobu) x 100

Wózki widłowe


527-30MWPZ: motogodziny


STOPIEŃ WYKORZYSTANIA ZASOBU 74,45%


urządzeń



urządzeń



25



Liczba pracowników ilość 60 Łączna liczba jednostek zasobu

Liczba dni roboczych w okresie na pracownika dni 250 liczba dni ulega zmianie w zależności od

długości okresu

Liczba dni urlopu w okresie na pracownika dni 26 Liczba dni urlopu przysługująca jednemu

pracownikowi

Planowane dni chorobowe na pracownika w

okresiedni 5,0

Czas choroby wynikający z charakterystyki

pracowników

Teoretyczna liczba dostępnych dni w okresie

na pracownikadni 219 Liczba dni roboczych - liczba dni urlopu

Teoretyczna liczba godzin dziennie na

pracownika[godz] 8 Teoretyczny dzienny czas pracy (pełen etat)

[godz] 105 120

Teoretyczny dzienny czas pracy x

teoretyczna liczba dostępnych dni x liczba

pracowników

Obowiązkowa przerwa dzienna na pracownika [godz] 0,5 Czas przerwy wynikający z przepisów i ustaleń

firmowych

Obowiązkowa przerwa dzienna w okresie na

pracownika [godz] 109,5

Obowiązkowa przerwa dzienna na pracownika x


pracownika


pracownika[godz] 0,50

Czas przewidziany na rozpoczęcie i

zakończenie pracy

Dzienne przygotowanie i zakończenie pracy w

okresie na pracownika[godz] 109,50


pracownika x Teoretyczna liczba dostępnych dni

w okresie na pracownika

Dzienny czas nieproduktywny (szkolenia,

spotkania itp.) na pracownika[godz] 0,50

Czas nieproduktywny przewidziany np. na

szkolenia, spotkania)

Dzienny czas nieproduktywny (szkolenia,

spotkania itp.) w okresie na pracownika[godz] 109,50

Dzienny czas nieproduktywny na pracownika x


pracownika

[godz] 19 710,0

(Przerwa + Przygotowanie i zakończenie + czas

nieproduktywny na pracownika w okresie) x

liczba pracowników



[godz] 10 410,00 Planowany czas nieproduktywny dla jednego

pracownika w okresie x liczba pracowników

[godz] 75 000 Praktyczna dostępność - obniżenie



przerobu zasobu



MWPZ: roboczogodziny



pracowników




Łączne obniżenie dostępności do dostępności praktycznej dla

wszystkich pracowników

527-80

Zespół Telemarketerów




m2 2 000 Pełna powierzchnia użytkowa

budynku

Powierzchnia kumunikacyjna,

toalety, sale konferencyjnem2 400

Powierzchnia pomieszczeń nie

wykorzystywanych jako pomieszczenia

biurowe

m2 1 600 Powierzchnia pomieszczeń możliwych

do wykorzystania jako pomieszczenia

biurowe

m2 1 100 Planowane wykorzystanie

m2 1 200 Faktycznie wykorzystane m2

powierzchni biurowej



550-20MWPZ: metry kwadratowe



Powierzchnia biurowa



26











• Podsumowanie

27


POK Segment klienta

FOK Klient










FOK Produkt/usługa

Usługa wewnętrzna

Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne


Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne

Usługa wewnętrzna

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe


Zasoby podstawowe



Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

FOK Produkt/usługa

[8]

[7][7]

[2]

[2]

[2]

[2]

[5][5]

[5]

[1] [1]

[3]


[1] [1]

[4] [4]

[3]

[5]

[10]

FOK Klient

POK Firma i inne

[11]

Koszty

bezpośrednie

[9]



Zasoby podstawowe

[1]

[6]Koszty


oraz

koszty gotowości

[10]



Miejsca rozliczania wspierających kosztów

centrów zasobów


Rozliczanie centrów kosztów zasobów wspierających

• Współzależności pomiędzy zasobami odnoszą się do tych zależności pomiędzy zasobami, które umożliwiają im w rezultacie sprawną realizację procesów i działań,

• Celem odzwierciedlenia współzależności pomiędzy zasobami jest dostarczenie informacji o kosztach w pełni wyposażonych zasobów, przygotowanych do efektywnej realizacji działań,

• Poprawne odzwierciedlenie współzależności pomiędzy zasobami wymaga przyczynowo - skutkowych relacji do obciążania kosztami rzeczywistych (faktycznych) konsumentów zasobów.

• Oznacza to, że rozliczenie zasobów wspierających nie może mieć charakteru stałego narzutu kosztów, ale powinno zmieniać się w zależności od faktycznego zapotrzebowania na zasoby współdzielone i usługi wewnętrzne.


POK Segment klienta

FOK Klient










FOK Produkt/usługa

Usługa wewnętrzna

Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne


Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne

Usługa wewnętrzna

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe


Zasoby podstawowe



Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

FOK Produkt/usługa

[8]

[7][7]

[2]

[2]

[2]

[2]

[5][5]

[5]

[1] [1]

[3]


[1] [1]

[4] [4]

[3]

[5]

[10]

FOK Klient

POK Firma i inne

[11]

Koszty

bezpośrednie

[9]



Zasoby podstawowe

[1]

[6]Koszty


oraz

koszty gotowości

[10]



Rozliczanie kosztów centrów zasobów współdzielonych –

metoda bezpośrednia


31


• Zasoby współdzielone – to zasoby zużywane, wykorzystywane przez inne zasoby w sposób bezpośredni. Koszty tych zasobów rozliczne są na zasoby podstawowe lub inne zasoby wspierające.

• Metoda bezpośrednia – rozliczenia kosztów realizowane są bezpośrednio pomiędzy centrami kosztów zasobów w oparciu o nośniki kosztów zasobów tożsame z miarami wielkości przerobu zasobów np. ilość maszynogodzin determinuje ilość zużytych kilowatogodzin,

• Przykładami zasobów współdzielonych są: – Tereny przedsiębiorstw,– Budynki produkcyjne,– Budynki biurowe,– Systemy informatyczne,– Serwery informatyczne,– Stanowiska komputerowe biurowe,– Meble biurowe,– Media.

Zasób współdzielony

Zasób

Metoda bezpośrednia

Zasób

współdzielony

Zasób


TAK KZ na S TAK KZ na S TAK KZ na S TAK KZ na S

CK 520-01 CK 520-02 CK 520-03 CK 520-04

Wszelkie praw a zastrzeżone dla dr T.M. Zieliński, ABC Akademia Sp. z o.o. (2016)

KOSZT

WYKORZYSTANY4 875 zł 12 188 zł 7 313 zł 14 625 zł 39 000 zł

KOSZT STAŁY

RZECZYWISTY4 875 zł 12 188 zł 7 313 zł 14 625 zł 39 000 zł

KOSZT ZMIENNY

RZECZYWISTY- zł - zł - zł - zł - zł

800

ZASÓB Linia

produkcyjna 1

Linia

produkcyjna 2

Linia

produkcyjna 3

Linia

produkcyjna 4Razem

Razem

WARTOŚĆ NK 100 # m2 250 # m2 150 # m2 300 # m2

NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZ

Zmiana natury kosztu Zmiana natury kosztu Zmiana natury kosztu Zmiana natury kosztu

m2 powierzchni produkcyjnej

39 000 zł

Rzeczyw . 800 # m2KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 18 000 zł

Stopień

w ykorzyst.66,7%

ZASÓB

WSPÓŁDZIELONY

Budynek

Produkcyjny

Stawka

Stała 45,00 zł RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZ. STAŁY36 000 zł

Praktyczna 1200 # m2RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY

CENTRUM KOSZTU ZASOBU CK 530-55Stawka

Zmienna 3,75 zł RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZ. ZMIENNY3 000 zł

KOSZT CAŁKOWITY 57 000 zł 18 000 zł 39 000 zł

KOSZT STAŁY 54 000 zł 18 000 zł 36 000 zł

KOSZT ZMIENNY 3 000 zł 3 000 zł

TYP KOSZTU KOSZT RZECZYWISTY KOSZTY NIEWYKORZ.

ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU

Miara Wielk. Przerobu Zasobu: m2 powierzchni produkcyjnejPraktyczna w ielkość

przerobu1200

Rzeczyw ista w ielkość

przerobu800

Stawka zmienna

Koszt zmienny

Koszt stałyStawka

stała

Praktyczna dostępność

Rzeczywista dostępność

Koszt wykorzyt.

Koszt niewykorz.

Alokowany koszt

Ilość

Zmiana natury kosztu



CK 527-03 CK 527-07 CK 527-05 CK 527-12


KOSZT

WYKORZYSTANY5 400 zł 1 215 zł 540 zł 1 350 zł 8 505 zł

KOSZT STAŁY

RZECZYWISTY5 400 zł 1 215 zł 540 zł 1 350 zł 8 505 zł

KOSZT ZMIENNY


63

ZASÓB Zespół

Telemarketerów

Zespół

Handlowców

Zespół ds.

Promocji

Zespół Biura

Obsługi KlientaRazem

Razem

WARTOŚĆ NK 40 # licencji 9 # licencji 4 # licencji 10 # licencji

NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZ Liczba licencji


8 505 zł

Rzeczyw . 63 # licencjiKOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 2 295 zł

Stopień

w ykorzyst.78,8%

ZASÓB

WSPÓŁDZIELONYSystem ERP

Stawka



Praktyczna 80 # licencjiRZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY


Zmienna - zł RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZ. ZMIENNY- zł



KOSZT ZMIENNY - zł - zł


ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU

Miara Wielk. Przerobu Zasobu: Liczba licencjiPraktyczna w ielkość

przerobu80


przerobu63

Stawka zmienna

Koszt zmienny

Koszt stałyStawka

stała



Koszt wykorzyt.

Koszt niewykorz.

Alokowany koszt

Ilość



TAK KS na Z TAK KS na Z TAK KS na Z TAK KS na Z

CK 520-01 CK 520-02 CK 520-03 CK 520-04


KOSZT


KOSZT STAŁY


KOSZT ZMIENNY


900000

ZASÓB Linia

produkcyjna 1

Linia

produkcyjna 2

Linia

produkcyjna 3

Linia

produkcyjna 4Razem

Razem

WARTOŚĆ NK 250000 # kwh 100000 # kwh 200000 # kwh 350000 # kwh

NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZ kilowatogodziny


365 500 zł

Rzeczyw . 900000 # kwhKOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 4 500 zł

Stopień

w ykorzyst.90,0%

ZASÓB

WSPÓŁDZIELONY

Energia

elektryczna

Stawka



Praktyczna 1000000 # kwhRZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY








ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU

Miara Wielk. Przerobu Zasobu: kilowatogodzinyPraktyczna w ielkość

przerobu1000000


przerobu900000

Stawka zmienna

Koszt zmienny

Koszt stałyStawka

stała



Koszt wykorzyt.

Koszt niewykorz.

Alokowany koszt

Ilość



POK Segment klienta

FOK Klient










FOK Produkt/usługa

Usługa wewnętrzna

Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne


Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne

Usługa wewnętrzna

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe


Zasoby podstawowe



Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

FOK Produkt/usługa

[8]

[7][7]

[2]

[2]

[2]

[2]

[5][5]

[5]

[1] [1]

[3]


[1] [1]

[4] [4]

[3]

[5]

[10]

FOK Klient

POK Firma i inne

[11]

Koszty

bezpośrednie

[9]



Zasoby podstawowe

[1]

[6]Koszty


oraz

koszty gotowości

[10]



Rozliczanie kosztów centrów zasobów realizujących usługi

wewnętrzne – metoda pośrednia


Zasób realizujący usługi wewnętrzne

36

Zasoby realizujące usługi wewnętrzne

• Zasoby realizujące usługi wewnętrzne – to zasoby zużywane, wykorzystywane przez inne zasoby w sposób pośredni (za pośrednictwem procesów wspierających – usług wewnętrznych). Zasoby te biorą udział w procesach wspierających, których kosztami obciążane są zasoby podstawowe i inne zasoby wspierające.

• Metoda obiektu pośredniego - rozliczenia kosztów pomiędzy centrami kosztów zasobów realizowane są za pośrednictwem działań (usług wewnętrznych), przy czym zakłada się wykorzystywanie obiektów „działań w każdej sytuacji, gdy one występują, co wpływa na lepsze interpretowanie rozliczeń kosztów.

• Przykładami zasobów realizujących usługi wewnętrzne są: – Pracownicy Utrzymania Ruchu,– Pracownicy Kadry i Płace,– Pracownicy Rekrutacji,– Trenerzy Wewnętrzni,– Pracownicy Informatyki,– Pracownicy Zaopatrzenia,– Sprężarki,– Kotłownia.

DziałanieMetoda

pośrednia

Zasób

Zasób

realizujący usługi

wewnętrzne

Zasób


Dz. U.2.

rbh pracow. 900Rz.K.Wyk. 47 637 zł

rbh pracow.

K.Wyk.J.ZK.Wyk.J.SRz.K.Wyk.

TAK KS na Z TAK KS na Z TAK KS na Z TAK KS na Z

CK 520-01 CK 520-02 CK 520-03 CK 520-04


Miara Wielk. Przerobu Zasobu: Liczba rbh pracow.Praktyczna w ielkość

przerobu3500


przerobu2925



ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU



Mechanicy Produkcji CK 530-15Stawka



NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZLiczba rbh pracow. ∑ = 2925

WSZYSTKIE DZIAŁANIA

154 821 zł

Rzeczyw . 2925 rbh pracow.KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 22 179 zł

Stopień

w ykorzyst.83,6%

Mechanicy

Produkcji

Stawka



ZASÓB

REALIZUJĄCY

USŁUGI WEWN.

Praktyczna 3500 rbh pracow.RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY

Remontowanie

Maszyn

RZECZYWISTY KOSZT

ZMIENNY42 000 zł

Inne działania

USŁUGA

WEWNĘTRZNA

(DZIAŁANIE)

RZECZYWISTY KOSZT

STAŁY112 821 zł

RZECZYWISTY KOSZT

CAŁKOWITY154 821 zł

202514,36 zł RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY154 821 zł

38,57 zł

NOŚNIK KOSZTU

DZIAŁANIA

107 184 zł

Liczba rbh remontów

Zmiana natury kosztu Zmiana natury kosztu Zmiana natury kosztu Zmiana natury kosztuRazem

WARTOŚĆ NK 375 rbh rem. 600 rbh rem.

Razem

KOSZT ZMIENNY


150 rbh rem. 900 rbh rem. 2025

ZASÓB Linia

produkcyjna 1

Linia

produkcyjna 2

Linia

produkcyjna 3

Linia

produkcyjna 4

KOSZT


KOSZT STAŁY


Stawka zmienna

Koszt zmienny

Koszt stałyStawka

stała



Koszt wykorzyt.

Koszt niewykorz.

Alokowany koszt

Ilość

Ilość

Koszt działań

Ilość



Dz. HR.3


rbh pracow.



CK 527-03 CK 530-62 CK 550-24 CK 527-12


KOSZT


KOSZT STAŁY


Razem

KOSZT ZMIENNY


100 rbh rekrut. 200 rbh rekrut. 450

ZASÓB Zespół

Telemarketerów

Zespół

Planistów

Zespół

Controllerów

Zespół Biura

Obsługi Klienta

Zmiana natury kosztu Zmiana natury kosztu Zmiana natury kosztu Zmiana natury kosztuRazem

WARTOŚĆ NK 100 rbh rekrut. 50 rbh rekrut.



31,43 zł

NOŚNIK KOSZTU

DZIAŁANIA

15 643 zł

Liczba rbh rekrutacji

Rekrutowanie

Pracowników

RZECZYWISTY KOSZT

ZMIENNY2 000 zł

Inne działania

USŁUGA

WEWNĘTRZNA

(DZIAŁANIE)

RZECZYWISTY KOSZT

STAŁY18 857 zł

RZECZYWISTY KOSZT


450

NOŚNIK KOSZTU



20 857 zł

Rzeczyw . 600 rbh pracow.KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 3 143 zł

Stopień

w ykorzyst.85,7%

Zespół

Kadrowo-

Płacowy

Stawka



ZASÓB

REALIZUJĄCY

USŁUGI WEWN.

Praktyczna 700 rbh pracow.RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY

Zespół

Kadrowo-PłacowyCK 550-45

Stawka







ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU


przerobu700


przerobu600

Stawka zmienna

Koszt zmienny

Koszt stałyStawka

stała



Koszt wykorzyt.

Koszt niewykorz.

Alokowany koszt

Ilość

Ilość

Koszt działań

Ilość












• Podsumowanie

39


# rh

# m2

# rh

m3

# m2

kwh

# rbhremontów

# mh

# m3

# m2Remontowanie

maszyn

Linia produkcyjna

nr 1

Maszyny pozostałe

Energia cieplna

Woda

Hala produkcyjna

Pracownicy utrzymania

ruchu

Pracownicy sprzątający

Energia elektryczna

Teren zakładu

Budynek biurowy

Sprzątanie powierzchni

Bezpośrednie elementy kosztowe

Pośrednie elementy kosztowe Zasób Zasób

Pośrednie elementy kosztowe Działanie Zasób



Zasoby podstawowe

Przeglądy okresowe

# rbhprzeglądówUsługi

wewnętrzne

Koszt całkowity zasobu

Zasób w pełni wyposażony do realizacji działań

Rozliczanie centrów kosztów zasobów wspierających i koszt całkowity centrum kosztu zasobu


250 000 kWH

200 m2

10 rbh

30 rbh

407-01 Ubezpieczenie 4 200 zł

Koszt Bezpośredni Całkowity51 800 zł 88 200 zł

140 000 zł

84 000 zł

402-01 Usługi remontowe 32 000 zł

401-01 Części zamienne 17 000 zł

401-02 Materiały pomocnicze 2 800 zł

125 000 zł

5 000 zł

Centrum Kosztu Zasobu: Linia Produkcyjna nr 1 CK 520-01

Miara Wielkości Przerobu Zasobu: MaszynogodzinyRzeczywista: Praktyczna:

450 630

Element kosztowy Koszt zmienny Koszt stały

Bezpośrednie

elementy

kosztowe

400-01 Amortyzacja

Pośrednie

elementy

kosztoweD 34 UW Remontowanie maszyn

D 32 UW Przeglądy okresowe

550-10 Hala produkcyjna

540-54 Energia elektryczna

Koszt Pośredni Całkowity133 000 zł 7 000 zł

140 000 zł

2 000 zł

8 000 zł

Koszt Całkowity Centrum Kosztu Zasobu184 800 zł 95 200 zł

280 000 zł

561,78 zł Stawka Centrum Kosztu Zasobu

Wielkość niewykorzystana 180

Wykorzystanie / dostępność 450 630

410,67 zł 151,11 zł

Koszt niewykorzystany 27 200 zł

Linia Produkcyjna

nr 1

Koszt całkowity i jednostkowy zasobu

Pierwotna natura kosztu

zasobu

Obustronna zmiana natury kosztu zasobu

Miara wielkości przerobu zasobu

Potencjał (dostępność i

wykorzystanie)

Zmienność kosztu w

stosunku do MWZP

Elastyczność kosztu zasobu

Zasoby współdzielone i usługi wewnętrzne

Jednorodność (GPK)

Koszt jednostkowy

zużycia zasobu

Wielkość niewykorzy-

stana

Koszt niewykorzy- stanegozasobu


250 000 kWH

200 m2

10 rbh

30 rbh

407-01 Ubezpieczenie 4 200 zł


140 000 zł

84 000 zł

402-01 Usługi remontowe 32 000 zł

401-01 Części zamienne 17 000 zł

401-02 Materiały pomocnicze 2 800 zł

125 000 zł

5 000 zł

Centrum Kosztu Zasobu: Linia Produkcyjna nr 1 CK 520-01

Miara Wielkości Przerobu Zasobu: MaszynogodzinyRzeczywista: Praktyczna:

450 630


Bezpośrednie

elementy

kosztowe

400-01 Amortyzacja

Pośrednie

elementy

kosztoweD 34 UW Remontowanie maszyn

D 32 UW Przeglądy okresowe

550-10 Hala produkcyjna

540-54 Energia elektryczna

Koszt Pośredni Całkowity133 000 zł 7 000 zł

140 000 zł

2 000 zł

8 000 zł


280 000 zł


Wielkość niewykorzystana 180

Wykorzystanie / dostępność 450 630

410,67 zł 151,11 zł


Linia Produkcyjna

nr 1




Przykład:Zespół Telemarketerów


Przetwarzanie płac

# rh

# rbh szk.

# rh

m3

# m2

# rh przetw.

# rh

# m3

# m2


Pracownicy pozostali

Energia cieplna

Woda

Budynek Biurowy

Pracownicy Działu Kadry

Trenerzy wewnętrzni

Teren zakładu

Budynek produkcyjny

Szkoleniawewnętrzne

Bezpośrednie elementy kosztowe

Pośrednie elementy kosztowe Zasób Zasób

Pośrednie elementy kosztowe Działanie Zasób



Zasoby podstawowe

System CRM

# lic.

Koszt całkowity zasobu

Zasób w pełni wyposażony do realizacji działań

Rozliczanie centrów kosztów zasobów wspierających i koszt całkowity centrum kosztu zasobu

Rekrutowanie

Usługi wewnętrzne

# rhrekrutacji


80 licencji

800 m2

200 rbh

250 rbh


Centrum Kosztu Zasobu: Zespół Telemarketerów CK 527-12

Miara Wielkości Przerobu Zasobu: RoboczogodzinyRzeczywista: Praktyczna:

5 000 6 000

Bezpośrednie

elementy

kosztowe

405-01 Wynagrodzenia podstawa 100 000 zł

406-01 Świadczenia od wyn. - podstawa 30 000 zł

405-02 Wynagrodzenia premie 200 000 zł


406-02 Świadczenia od wyn. - premie 60 000 zł

402-12 Szkolenia zewnętrzne 20 000 zł

410 000 zł

Pośrednie

elementy

kosztowe

550-55 System informatyczny CRM 6 000 zł

550-80 Budynek biurowy 12 000 zł

D 52 UW Szkolenia wewnętrzne 25 000 zł

Koszt Pośredni Całkowity- zł 70 000 zł

70 000 zł

D 21 UW Przetwarzanie płac 27 000 zł

Wykorzystanie / dostępność 5 000 6 000


480 000 zł


52,00 zł 36,67 zł


Wielkość niewykorzystana 1 000


80 licencji

800 m2

200 rbh

250 rbh




5 000 6 000

Bezpośrednie

elementy

kosztowe







410 000 zł

Pośrednie

elementy

kosztowe





70 000 zł




480 000 zł


52,00 zł 36,67 zł





Pierwotna natura kosztu

zasobu

Obustronna zmiana natury kosztu zasobu

Miara wielkości przerobu zasobu

Potencjał (dostępność i

wykorzystanie)

Zmienność kosztu w

stosunku do MWZP

Elastyczność kosztu zasobu

Zasoby współdzielone i usługi wewnętrzne

Jednorodność (GPK)

Koszt jednostkowy

zużycia zasobu

Wielkość niewykorzy-

stana

Koszt niewykorzy- stanegozasobu


80 licencji

800 m2

200 rbh

250 rbh




5 000 6 000

Bezpośrednie

elementy

kosztowe







410 000 zł

Pośrednie

elementy

kosztowe





70 000 zł




480 000 zł


52,00 zł 36,67 zł






47

Kalkulacja stawek centrów kosztów zasobów


Miary wielkości przerobu zasobu Stawki kosztowe zasobu

Praktyczna wielkość (dostępność) Stawka STAŁA

Rzeczywiste wykorzystanie/zużycie Stawka ZMIENNA

• Denominatorem do wyznaczania rzeczywistych STAŁYCH stawek zużycia zasobów jest praktyczna wielkość przerobu zasobów,

• Denominatorem do wyznaczania rzeczywistych stawek kosztów ZMIENNYCH jest rzeczywista wielkość przerobu zasobów.


48

Koszty wykorzystane i niewykorzystanecentrum kosztu zasobu

KOSZTY WYKORZYSTANE CENTRUM KOSZTU:

KW = Rzeczywista wielkość przerobu zasobu x (Stawka STAŁA + Stawka ZMIENNA)

KOSZTY NIEWYKORZYSTANE CENTRUM KOSZTU:

KSWZ = (Praktyczna - Rzeczywista wielkość przerobu zasobu) x Stawka STAŁA











• Podsumowanie

49


50

Definicja „działania”

• Jednorodna, identyfikowalna i mierzalna część pracy wykonywana przez określone zasoby przedsiębiorstwa w celu osiągania policzalnych rezultatów


51

Definicja „działania”Jednorodna, identyfikowalna i mierzalna część pracy wykonywana przez

określone zasoby przedsiębiorstwa w celu osiągania policzalnych rezultatów

• Jednorodna część pracy – oznacza, że możliwe jest wyraźne odróżnienie każdego z działań w sposób uniemożliwiający przenikanie się działań, co mogłoby sprawić, że różni odbiorcy informacji mogą odmiennie rozumieć zakres objęty działaniem,

• Identyfikowalna część pracy – oznacza, że możliwe jest jasne określenie miejsca, początku i końca wykonywanej pracy,

• Mierzalna cześć pracy – oznacza, że możliwe jest pozyskanie informacji o ilości i czasie oraz ilościach rzeczywistych lub standardowych zużywanych w działaniu zasobów,

• Określone zasoby – oznacza, że możliwe jest zdefiniowanie konkretnych zasobów zużywanych w trakcie realizacji działania

• Policzalnych rezultatów – oznacza, że możliwe jest określenie ilości wykonanych działań lub ilości rezultatów działania (Miara wielkości przerobu działania). Wartości te są podstawą do tworzenia związków przyczynowo skutkowych z zasobami w ramach koncepcji reaktywności.


POK Segment klienta

FOK Klient










FOK Produkt/usługa

Usługa wewnętrzna

Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne


Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne

Usługa wewnętrzna

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe


Zasoby podstawowe



Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

FOK Produkt/usługa

[8]

[7][7]

[2]

[2]

[2]

[2]

[5][5]

[5]

[1] [1]

[3]


[1] [1]

[4] [4]

[3]

[5]

[10]

FOK Klient

POK Firma i inne

[11]

Koszty

bezpośrednie

[9]



Zasoby podstawowe

[1]

[6]Koszty


oraz

koszty gotowości

[10]



Rozliczanie kosztów centrów zasobów do działań


53

Nośniki Kosztów Zasobów

• Nośnik kosztu zasobu (resource cost driver) = miara wielkości przerobu zasobu,

• to miara definiowana dla każdego centrum kosztu zasobu, która służy zarówno do pomiaru zużycia jak i stopnia wykorzystania zasobów

• stanowi podstawę przypisania zasobów (kosztów) do działań i zasobów.

• Jest miarą ilości i intensywności zużycia zasobów przez działania i inne zasoby

• Każde centrum kosztu zasobu może być alokowany na działania innym nośnikiem kosztu zasobu. Oznacza to, że w rachunku kosztów może funkcjonować wiele nośników kosztów zasobów gwarantujących przyczynowo-skutkowe powiązanie pomiędzy kosztem centrum kosztu zasobu a działaniami.

• Nie jest problemem jakim nośnikiem rozliczyć koszty centrum kosztu zasobu na działania ale jak zmierzyć wartości nośnika.


54

Równanie miary wielkości przerobu zasobu i nośnika kosztu zasobu


Miara Wielkości Przerobu Zasobu

Nośnik KosztuZasobu =

• Miara wielkości przerobu zasobu to miara definiowana dla każdego Centrum Kosztu Zasobu, która służy zarówno do pomiaru zużycia jak i stopnia wykorzystania zasobów.

• Nośnik kosztu zasobu – to nośnik, w oparciu o który rozliczane są koszty danego centrum kosztu w modelu kosztowym


55

Nośniki Kosztów Zasobów

• Miary wielkości przerobu zasobów

– jednostki naturalne

– czasu trwania


56

Typy nośników kosztów zasobów

• Miary wielkości przerobu zasobów – nośniki czasu trwania:– Do rozliczania kosztów zasobów na działania wykorzystywane są ilości czasu zużytego

zasobu na rzecz działań

– Zakłada się, że każda jednostka czasu kosztuje tyle samo.

• Typy nośników czasu trwania

– Czasy rzeczywiste (niepowtarzalne, nietypowe i projektowe działania)

• Pomiar czasów realizacji działań (kalkulacja zleceniowa / projektowa)– Bezpośrednio po zakończeniu działania

– Raz na wybrany okres (np. tydzień, miesiąc)

– Czasy standardowe (Time Driven ABC) (wysoka powtarzalność działań)

• Pomiar czasów standardowych działań: szacowanie lub sampling

• Wyliczanie czasu całkowitego poświęcanego na rzecz działania jako iloczyn:– Liczba wykonanych działań x czas standardowy realizacji działania

• Nośniki mierzą zużycie i stopień wykorzystania zasobów.


Dz. A.1 Dz. A.2 Dz. A.3 Dz. A.4


KOSZT


KOSZT STAŁY


Razem

KOSZT ZMIENNY


500 rbh 1100 rbh 7000

DZIAŁANIESpawanie

Wycinanie

otworówPrasowanie Wypalanie

Razem

WARTOŚĆ NK 2000 rbh 3400 rbh

NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZ Liczba rbh pracow.

251 667 zł

Rzeczyw . 7000 rbh

ZASÓB

PODSTAWOWY

Pracownicy

Produkcji

Stawka



Praktyczna 8400 rbhRZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY




Stopień

w ykorzyst.83,3%

KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 22 333 zł





ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU


przerobu8400


przerobu7000

57

Stawka zmienna

Koszt wykorz. zmienny

Koszt wykorz.

stały

Stawka stała



Koszt wykorzystany

Koszt niewykorz.

Alokowany koszt

Ilość


Dz. A.1 Dz. A.2 Dz. A.3 Dz. A.4


KOSZT


KOSZT STAŁY


KOSZT ZMIENNY


1600

DZIAŁANIE Opracowywanie

dok. zleceń

Opracowywanie

uspr. procesów

Opracowywanie

dok. produktów

Oprac. dok.

nowych prod.Razem

Razem

WARTOŚĆ NK 700 rbh 200 rbh 300 rbh 400 rbh

NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZ liczba roboczogodzin

110 000 zł

Rzeczyw . 1600 rbhKOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU - zł

Stopień

w ykorzyst.100,0%

ZASÓB

PODSTAWOWYTechnolodzy

Stawka




WYKORZYSTANY

CENTRUM KOSZTU ZASOBU MPK 520-03Stawka



KOSZT CAŁKOWITY 110 000 zł - zł 110 000 zł

KOSZT STAŁY 70 000 zł - zł 70 000 zł



ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU

Miara Wielk. Przerobu Zasobu: liczba roboczogodzinPraktyczna w ielkość

przerobu1600


przerobu1600

58

Stawka zmienna


Koszt wykorz.

stały

Stawka stała



Koszt wykorzystany

Koszt niewykorz.

Alokowany koszt

Ilość


1667 rbh 3333 rbh 9000 rbh 667 rbh

0,083 współcz. 0,167 współcz. 0,750 współcz. 0,083 współcz.

20000 # palet 20000 # palet 12000 # palet 8000 # palet

Dz. A.1 Dz. A.2 Dz. A.3 Dz. A.4


KOSZT


KOSZT STAŁY


KOSZT ZMIENNY


14667

DZIAŁANIE Rozładowyw.

dostaw

Przewożenie

do składowania

Kompletowanie

zamówieńOwijanie palet Razem

Razem

WARTOŚĆ NK

NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZ liczba roboczogodzin

275 294 zł


ZASOBU 24 706 zł

Stopień

w ykorzyst.86,3%

ZASÓB

PODSTAWOWYMagazynierzy

Stawka




WYKORZYSTANY








ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU

Miara Wielk. Przerobu Zasobu: liczba roboczogodzinPraktyczna w ielkość

przerobu17000


przerobu14666,67

59

Stawka zmienna


Koszt wykorz.

stały

Stawka stała



Koszt wykorzystany

Koszt niewykorz.

Alokowany koszt

Ilość


750 rbh 1500 rbh 250 rbh 150 rbh


3000 # działań 3000 # działań 3000 # działań 200 # działań

Dz. S.1 Dz. S.2 Dz. S.3 Dz. S.4


KOSZT


KOSZT STAŁY


KOSZT ZMIENNY


Razem

WARTOŚĆ NK 2650

DZIAŁANIE Wystawianie

faktur

Wpisywanie zam.

do systemu inf.

Przetwarzanie

zamówień

Wyjaśnianie

reklamacjiRazem

NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZ liczba roboczogodzin pracow.

65 286 zł


ZASOBU 9 714 zł

Stopień

w ykorzyst.75,7%

ZASÓB

PODSTAWOWY

Zespół Biura

Obsługi Klienta

Stawka




WYKORZYSTANY








ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU

Miara Wielk. Przerobu Zasobu: liczba roboczogodzin pracow.Praktyczna w ielkość

przerobu3500


przerobu2649,999

60

Stawka zmienna


Koszt wykorz.

stały

Stawka stała



Koszt wykorzystany

Koszt niewykorz.

Alokowany koszt

Ilość


Dz. T.1 Dz. T.2 Dz. T.3 Dz. T.4


Miara Wielk. Przerobu Zasobu: Liczba kilometrów przebieguPraktyczna w ielkość

przerobu450000


przerobu350000



ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU




Stopień

w ykorzyst.77,8%

KOSZT CAŁKOWITY 1 240 000 zł 120 000 zł 1 120 000 zł


NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZ

1 120 000 zł

Rzeczyw . 350000 km

ZASÓB

PODSTAWOWY

Ciągniki

Siodłowe

Stawka



Praktyczna 450000 kmRZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY

Liczba kilometrów przebiegu

KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 120 000 zł

Razem

WARTOŚĆ NK 90000 km 180000 km

Razem

KOSZT ZMIENNY


60000 km 20000 km 350000

DZIAŁANIE Transportowanie

Międzynarodowe

Transportowanie

Krajowe

Transportowanie

Międzymag.

Transportowanie

Zapopatrzeniowe

KOSZT

WYKORZYSTANY288 000 zł 576 000 zł 192 000 zł 64 000 zł 1 120 000 zł

KOSZT STAŁY


61

Stawka zmienna


Koszt wykorz.

stały

Stawka stała



Koszt wykorzystany

Koszt niewykorz.

Alokowany koszt

Ilość


1667 mth 3333 mth 2000 mth 667 mth



Dz. L.1 Dz. L.2 Dz. L.3 Dz. L.4


KOSZT


KOSZT STAŁY


KOSZT ZMIENNY


Razem

WARTOŚĆ NK 7667

DZIAŁANIE Rozładowyw.

Dostaw

Przewożenie do

Składowania

Kompletowanie

Zamówień

Załadowywanie

WysyłekRazem

NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZ Liczba motogodzin

191 111 zł

Rzeczyw . 7667 mthKOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 8 889 zł

Stopień

w ykorzyst.85,2%

ZASÓB

PODSTAWOWYWózki Widłowe

Stawka



Praktyczna 9000 mthRZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY








ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU

Miara Wielk. Przerobu Zasobu: Liczba motogodzinPraktyczna w ielkość

przerobu9000


przerobu7666,667

62

Stawka zmienna


Koszt wykorz.

stały

Stawka stała



Koszt wykorzystany

Koszt niewykorz.

Alokowany koszt

Ilość


Koszt całkowity i jednostkowy działania

Przykład:Foliowanie palet wysyłkowych


# rbh

Folia stretch

Elementy kosztowe Zasób Działanie Koszt całkowity działania

Rozliczanie centrów kosztów zasobów i koszt całkowity działania

Foliowanie palet wysyłkowych

Działania

Zespół MagazynierówOwijarki

# kg# mh



100 kg

700 mh

300 rbh

Elementy kosztowe

"Zasób - Działanie"

Efekt rozliczenia kosztów

centrów kosztów zasobów

Koszt Jednostkowy8,00 zł 11,20 zł

19,20 zł

Koszt Całkowity80 000 zł 112 000 zł

192 000 zł

522-30 Folia stretch

Miara Wielkości Przerobu Działania: 10 000

10 000 zł 12 000 zł

522-01 Zespół Magazynierów 30 000 zł 100 000 zł

Działanie / operacja: Foliowanie palet wysyłkowych D 03.07

Miara Wielkości Przerobu Działania: Liczba zafoliowanych paletRzeczywista:

10 000

Element kosztowy Koszty zmienny Koszty stały

40 000 zł

522-10 Owijarki


Koszt całkowity i jednostkowy działaniaMiara wielkości

przerobu działania

Elastyczność kosztów działania

Koszt stały i zmienny

Koszt jednostkowy działania


Rozdzielczość zasobów

Nośnik kosztu zasobu = miara wielkości przerobu zasobu


100 kg

700 mh

300 rbh

Elementy kosztowe





19,20 zł


192 000 zł

522-30 Folia stretch


10 000 zł 12 000 zł

522-01 Zespół Magazynierów 30 000 zł 100 000 zł

Działanie / operacja: Foliowanie palet wysyłkowych D 03.07

Miara Wielkości Przerobu Działania: Liczba zafoliowanych paletRzeczywista:

10 000


40 000 zł

522-10 Owijarki





Przykład:Wytłaczanie rynien


# rbh

Gaz technologiczny

Elementy kosztowe Zasób Działanie Koszt całkowity działania

Rozliczanie centrów kosztów zasobów i koszt całkowity działania

Wytłaczanie rynien

Zespół operatorów

linii

Linia wytłaczania

# m3# mh


Działania


320 mh

160 rbh

1 000 m3

Działanie / operacja: Wytłaczanie rynien D 12.01

Miara Wielkości Przerobu Działania: Liczba wytłoczonych tonRzeczywista:

1 000


Elementy kosztowe




520-01 Linia wytłaczania 130 000 zł 30 000 zł

520-10 Zespół operatorów linii 7 000 zł 10 000 zł

522-01 Gaz technologiczny 20 000 zł


197 000 zł



197,00 zł

Wytłaczanie rynien

Koszt całkowity i jednostkowy działaniaMiara wielkości

przerobu działania

Elastyczność kosztów działania


Koszt jednostkowy działania


Rozdzielczość zasobów

Nośnik kosztu zasobu = miara wielkości przerobu zasobu



320 mh

160 rbh

1 000 m3

Działanie / operacja: Wytłaczanie rynien D 12.01

Miara Wielkości Przerobu Działania: Liczba wytłoczonych tonRzeczywista:

1 000


Elementy kosztowe




520-01 Linia wytłaczania 130 000 zł 30 000 zł

520-10 Zespół operatorów linii 7 000 zł 10 000 zł

522-01 Gaz technologiczny 20 000 zł


197 000 zł



197,00 zł

Wytłaczanie rynien











• Podsumowanie

71


POK Segment klienta

FOK Klient










FOK Produkt/usługa

Usługa wewnętrzna

Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne


Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne

Usługa wewnętrzna

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe


Zasoby podstawowe



Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

FOK Produkt/usługa

[8]

[7][7]

[2]

[2]

[2]

[2]

[5][5]

[5]

[1] [1]

[3]


[1] [1]

[4] [4]

[3]

[5]

[10]

FOK Klient

POK Firma i inne

[11]

Koszty

bezpośrednie

[9]



Zasoby podstawowe

[1]

[6]Koszty


oraz

koszty gotowości

[10]



Poziom Kosztów

Produkt

Poziom Produktu

Koszty alokowane na finalne obiekty kosztowe typu Produkt / Usługa


Przykład:

Rozliczanie kosztów działań/operacji na FOK wytwarzanych produktów


# rbh

Gaz technologiczny

Elementy kosztowe Działanie Produkt

Rozliczanie kosztów działań/operacji oraz zasobówna wytwarzane produkty

Przezbrajanie linii wytłaczaniaDziałania

Zespół operatorów

linii

Linia produkcyjna

nr 1

# m3 # mh


Produkt 1 Produkt 2

Wytłaczanie wyrobów gotowych

Zespół ds. przezbrojeń

# rbh

Elementy kosztowe Działanie Produkt

# mh wytłaczania# przezbrojeń

FOK Produkt

Usługi pakowania

# opak.


Dz. B.1

mh 200Rz.K.Wyk. 40 000 zł

mh wytł.K.Wyk.J.ZK.Wyk.J.SRz.K.Wyk.

P 1001 P 1002 P 1003 P 1004


KOSZT


KOSZT STAŁY


Razem

KOSZT ZMIENNY


30 mh wytł. 250 mh wytł. 700

FOK PRODUKTProdukt 1 Produkt 2 Produkt 3 Produkt 4

Razem

WARTOŚĆ NK 120 mh wytł. 300 mh wytł.

140 000 zł

RZECZYWISTY KOSZT


NOŚNIK KOSZTU

DZIAŁANIALiczba mh wytłaczania

150,00 zł 50,00 zł

NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZLiczba maszynogodzin ∑ = 900


Wytłaczanie

Wyr. Gotowych

RZECZYWISTY KOSZT

ZMIENNY135 000 zł

Inne działania

DZIAŁANIE

PODSTAWOWE

RZECZYWISTY KOSZT

STAŁY45 000 zł

RZECZYWISTY KOSZT


700

900 mh

Linia

Produkcyjna 1

Stawka



KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 15 000 zł

Stopień

w ykorzyst.75,0%


ZASÓB

PODSTAWOWYPraktyczna 1200 mh

RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY




180 000 zł

Rzeczyw .




ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU

Miara Wielk. Przerobu Zasobu: Liczba maszynogodzinPraktyczna w ielkość

przerobu1200


przerobu900


Dz. B.40


rbh przezbr.

K.Wyk.J.Z

K.Wyk.J.S

Rz.K.Wyk.

192 rbh przezbr. 48 rbh przezbr. 60 rbh przezbr. 200 rbh przezbr.


16 # serii 4 # serii 10 # serii 10 # serii

P 1001 P 1002 P 1003 P 1004


KOSZT ZMIENNY

RZECZYWISTY960 zł 240 zł 300 zł 1 000 zł 2 500 zł

500

FOK PRODUKTProdukt 1 Produkt 2 Produkt 3 Produkt 4

KOSZT

WYKORZYSTANY3 840 zł 960 zł 1 200 zł 4 000 zł 10 000 zł

KOSZT STAŁY

RZECZYWISTY2 880 zł 720 zł 900 zł 3 000 zł 7 500 zł

Razem

WARTOŚĆ NK

Razem

10 000 zł

RZECZYWISTY KOSZT


NOŚNIK KOSZTU

DZIAŁANIALiczba rbh przezbrajania

5,00 zł 15,00 zł

NOŚNIK KOSZTU



Przezbrajanie

Linii

RZECZYWISTY KOSZT

ZMIENNY3 500 zł

Inne działania

DZIAŁANIE

PODSTAWOWE

RZECZYWISTY KOSZT

STAŁY10 500 zł

RZECZYWISTY KOSZT


500

700 rbh pracow.

Zespół

Operatorów

Maszyn

Stawka



KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 3 000 zł

Stopień

w ykorzyst.77,8%


ZASÓB

PODSTAWOWYPraktyczna 900 rbh pracow.

RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY




14 000 zł

Rzeczyw .




ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU


przerobu900


przerobu700

Reaktywność


Przykład:

Rozliczanie kosztów zasobów bezpośrednio na FOK wytwarzanych produktów


P 1001 P 1002 P 1003 P 1004


KOSZT


KOSZT STAŁY


Razem

KOSZT ZMIENNY


7000 # opak. 3000 # opak. 40000

FOK KLIENTProdukt 1 Produkt 2 Produkt 3 Produkt 4

Razem

WARTOŚĆ NK 20000 # opak. 10000 # opak.

NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZ

80 000 zł

Rzeczyw . 40000 # opak.

ZASÓB

PODSTAWOWY

Usługi

Pakowania

Stawka



Praktyczna 45000 # opak.RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY

KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 10 000 zł

liczba wykonanych opakowań


Zmienna - zł RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZ. ZMIENNY- zł

Stopień

w ykorzyst.88,9%



KOSZT ZMIENNY - zł - zł


ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU

Miara Wielk. Przerobu Zasobu: liczba wykonanych opakowańPraktyczna w ielkość

przerobu45000


przerobu40000


Przykład:

Rozliczanie kosztów działań/operacji na FOK świadczonych usług


Dz. P.1


rbh przyj.

K.Wyk.J.Z

K.Wyk.J.S

Rz.K.Wyk.

1680 rbh przyj. 320 rbh przyj. 400 rbh przyj. 1600 rbh przyj.


70 # wniosk. 20 # wniosk. 50 # wniosk. 400 # wniosk.

B 11 B 12 B 13 B 14


KOSZT ZMIENNY


4000

FOK PRODUKT Kredyt

Hipoteczny

Kredyt

KonsolidacyjnyKredyt Odnawialny

Kredyt

Gotówkowy

KOSZT


KOSZT STAŁY


Razem

WARTOŚĆ NK

Razem

96 000 zł

RZECZYWISTY KOSZT


NOŚNIK KOSZTU

DZIAŁANIA

4,00 zł 20,00 zł

Liczba rbh przyjmowania wniosków

RZECZYWISTY KOSZT

ZMIENNY24 000 zł

Inne działania

DZIAŁANIE

PODSTAWOWE

RZECZYWISTY KOSZT

STAŁY120 000 zł

RZECZYWISTY KOSZT


4000

Przyjmowanie

Wniosków o Kredyt

Stopień

w ykorzyst.75,0%

NOŚNIK KOSZTU



KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 40 000 zł

6000 rbh pracow.

Zespół Biura

Obsługi Klienta

Stawka




ZASÓB


RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY




144 000 zł

Rzeczyw .




ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU


przerobu8000


przerobu6000


Dz. F.1


rbh księg.

K.Wyk.J.Z

K.Wyk.J.S

Rz.K.Wyk.

600 rbh księg. 300 rbh księg. 300 rbh księg. 800 rbh księg.


12000 # dok. 6000 # dok. 3000 # dok. 8000 # dok.

U 1 U 1 U 1 U 1



przerobu4000


przerobu3000



ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU



ZASÓB


RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY




54 000 zł

Rzeczyw . 3000 rbh pracow.

Zespół

Specjalistów

ds. Kosztów

Stawka



KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 12 000 zł

Stopień

w ykorzyst.75,0%

NOŚNIK KOSZTU



Księgowanie

Dokumentów

Kosztowych

RZECZYWISTY KOSZT

ZMIENNY18 000 zł

Inne działania

DZIAŁANIE

PODSTAWOWE

RZECZYWISTY KOSZT

STAŁY36 000 zł

RZECZYWISTY KOSZT


2000

Razem

WARTOŚĆ NK 2000



12,00 zł

NOŚNIK KOSZTU

DZIAŁANIA

36 000 zł

Liczba rbh księgowania

KOSZT ZMIENNY


FOK PRODUKT Kontrakt

Usługowy 1

Kontrakt

Usługowy 2

Kontrakt Usługowy

3

Kontrakt

Usługowy 4Razem

KOSZT


KOSZT STAŁY



Przykład:

Rozliczanie kosztów zasobów bezpośrednio na FOK świadczonych usług


U 1 U 1 U 1 U 1


Miara Wielk. Przerobu Zasobu: Wartość Kosztu UsługRzeczyw ista w ielkość

przerobu1200000

KOSZT ZMIENNY 1 200 000 zł 1 200 000 zł


ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU

KOSZT CAŁKOWITY 1 200 000 zł - zł 1 200 000 zł

KOSZT STAŁY - zł - zł - zł



WYKORZ. ZMIENNY1 200 000 zł

Stopień

w ykorzyst.100,0%

KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU - zł

NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZ Wartość Kosztu Usług

1 200 000 zł

Rzeczyw . 1200000 PLN

ZASÓB

PODSTAWOWY

Usługi Podwyk.

Budowlane

Stawka

Stała - zł RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZ. STAŁY- zł

Praktyczna 1200000 PLNRZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY

Razem

WARTOŚĆ NK 300000 PLN 600000 PLN

Razem

KOSZT ZMIENNY

RZECZYWISTY300 000 zł 600 000 zł 100 000 zł 200 000 zł 1 200 000 zł

100000 PLN 200000 PLN 1200000

FOK PRODUKT Kontrakt

Usługowy 1

Kontrakt

Usługowy 2

Kontrakt

Usługowy 3

Kontrakt

Usługowy 4

KOSZT

WYKORZYSTANY300 000 zł 600 000 zł 100 000 zł 200 000 zł 1 200 000 zł

KOSZT STAŁY



Pięć Podstawowych Poziomów Kosztów

• Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów wyróżnia pięć Podstawowych Poziomów Kosztów, z możliwością ich dekompozycji, jako podstawową kategorię wynikową przyjmowaną w analizie kosztów i wielostopniowych marż pokrycia kosztów

Poziom produktu

Poziom Grupy Produktowej

Poziom Klienta

Poziom Segmentu Klienta

Poziom Przedsiębiorstwa

Koszty Poziomu Produktu

Koszty Poziomu Grupy Produktowej

Koszty Poziomu Klienta

Koszty Poziomu Przedsiębiorstwa

Koszty Poziomu Segmentu Klienta

Koszty niewykorzystanych zasobów

Marża I Stopnia

Marża II Stopnia

Marża III Stopnia

Marża IV Stopnia

Marża V Stopnia

Marża VI Stopnia

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

PRZYCHODY xx zł

Koszty poziomu PRODUKTU prezentowane są na pierwszym poziomie marży pokrycia




Koszt Poziomu Grupy Produktowej 1 000 zł 1 000 zł

1 000 zł 1 000 złGrupy Produktowe


Koszt Poziomu Segmentu Klienta 1 000 zł 1 000 zł

1 000 zł 1 000 złSegment Klienta

Produkt: P 1450 Rynna Brązowa

FOK Produkt

Koszt Poziomu Klienta 7 000 zł 3 000 zł

Poziom Klienta

3 000 zł 2 000 zł

4 000 zł 1 000 zł

K 23045 TAKO S.A.

K 22110 HURTEX Sp. z o.o.

Koszt Poziomu Produktu 185 000 zł 64 000 zł

Poziom produktu

40 000 zł 50 000 zł

25 000 zł 10 000 zł

20 000 zł 4 000 zł

D 320 Wytłaczanie – 300 mh

D 321 Przezbrajanie linii - 7 przezb.

D 323 Pakowanie Rynien – 120 opak.

Koszt bezpośredni surowce i opakowania 100 000 zł 0 zł

2000 szt

Koszt CAŁKOWITY 194 000 zł 69 500 zł


Koszt Poziomu Przedsiębiorstwa 0 zł 500 zł

0 zł 500 złPrzedsiębiorstwo

Koszt Jednostkowy 97 zł 35 zł

Rozdzielczość poziomów kosztów –„pięć podstawowych poziomów kosztów”

Elastyczność kosztu produktu

Koszty istotne i nieistotne


Wykluczenie efektu spirali śmierci

kosztów stałych

Koszt całkowity Produktu











• Podsumowanie

86


POK Segment klienta

FOK Klient










FOK Produkt/usługa

Usługa wewnętrzna

Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne


Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne

Usługa wewnętrzna

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe


Zasoby podstawowe



Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

FOK Produkt/usługa

[8]

[7][7]

[2]

[2]

[2]

[2]

[5][5]

[5]

[1] [1]

[3]


[1] [1]

[4] [4]

[3]

[5]

[10]

FOK Klient

POK Firma i inne

[11]

Koszty

bezpośrednie

[9]



Zasoby podstawowe

[1]

[6]Koszty


oraz

koszty gotowości

[10]



Poziom Kosztów

Klient

Poziom Klienta

Koszty alokowane na finalne obiekty kosztowe typu Klient


Przykład:

Rozliczanie kosztów działań/operacji na FOK Klientów


Dz. L.3

rbh pracow. 50Rz.K.Wyk. 900 zł

rbh kompl.

K.Wyk.J.Z

K.Wyk.J.S

Rz.K.Wyk.

750 rbh kompl. 450 rbh kompl. 300 rbh kompl. 600 rbh kompl.



K 101 K 102 K 103 K 104


KOSZT ZMIENNY


2100

FOK KLIENTKlient 1 Klient 2 Klient 3 Klient 4

KOSZT


KOSZT STAŁY


Razem

WARTOŚĆ NK

Razem

37 800 zł

RZECZYWISTY KOSZT


NOŚNIK KOSZTU

DZIAŁANIALiczba rbh kompletacji

8,00 zł 10,00 zł

Kompletowanie

Zamówień

RZECZYWISTY KOSZT

ZMIENNY17 200 zł

Inne działania

DZIAŁANIE

PODSTAWOWE

RZECZYWISTY KOSZT

STAŁY21 500 zł

RZECZYWISTY KOSZT


2100

Stopień

w ykorzyst.79,6%

NOŚNIK KOSZTU



KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 5 500 zł

2150 rbh pracow.

Zespół

Magazynierów

Stawka




ZASÓB


RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY




38 700 zł

Rzeczyw .




ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU


przerobu2700


przerobu2150


rbh pracow. 400współcz. 0,5# faktur Dz. S.3



K 101 K 102 K 103 K 104


KOSZT


KOSZT STAŁY

RZECZYWISTY2 450 zł 1 400 zł 700 zł 1 050 zł 5 600 zł

Razem

KOSZT ZMIENNY

RZECZYWISTY1 750 zł 1 000 zł 500 zł 750 zł 4 000 zł

100 # faktur 150 # faktur 800


Razem

WARTOŚĆ NK 350 # faktur 200 # faktur

9 600 zł

RZECZYWISTY KOSZT


NOŚNIK KOSZTU

DZIAŁANIALiczba faktur

5,00 zł 7,00 zł

Wystawianie

Faktur

RZECZYWISTY KOSZT

ZMIENNY6 000 zł

Inne działania

DZIAŁANIE

PODSTAWOWE

RZECZYWISTY KOSZT

STAŁY8 400 zł

RZECZYWISTY KOSZT


800

Stopień

w ykorzyst.75,0%

KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU 2 800 zł

NOŚNIK KOSZTU



600 rbh pracow.

ZASÓB





Rzeczyw .


RZECZYWISTY KOSZT


Zespół Biura

Obsługi Klienta

Stawka






ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU


przerobu800


przerobu600


Przykład:

Rozliczanie kosztów zasobów bezpośrednio na FOK Klientów


K 101 K 102 K 103 K 104


Miara Wielk. Przerobu Zasobu: liczba kilometrówPraktyczna w ielkość

przerobu23500


przerobu20000



ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU




Stopień

w ykorzyst.85,1%



NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZ liczba kilometrów

160 000 zł

Rzeczyw . 20000 # km

ZASÓB

PODSTAWOWY

Usługi

transportowe

Stawka


WYKORZ. STAŁY- zł

Praktyczna 23500 # kmRZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY

KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU - zł

Razem

WARTOŚĆ NK 10000 # km 3000 # km

Razem

KOSZT ZMIENNY


5000 # km 2000 # km 20000


KOSZT


KOSZT STAŁY



K 101 K 102 K 103 K 104


Miara Wielk. Przerobu Zasobu: Liczba wydanych egz. gazetekPraktyczna w ielkość

przerobu44000


przerobu44000



ZASOBU

KOSZTY WYKORZYST.

ZASOBU




Stopień

w ykorzyst.100,0%



NOŚNIK KOSZTU

ZASOBU = MWPZ

80 000 zł

Rzeczyw . 44000 # szt. gaz.

ZASÓB

PODSTAWOWY

Gazetki

Promocyjne

Stawka


WYKORZ. STAŁY- zł

Praktyczna 44000 # szt. gaz.RZECZYWISTY KOSZT

WYKORZYSTANY

Liczba wydanych egz. gazetek

KOSZT NIEWYKORZ.

ZASOBU - zł

Razem

WARTOŚĆ NK 20000 # szt. gaz. 7000 # szt. gaz.

Razem

KOSZT ZMIENNY


10000 # szt. gaz. 7000 # szt. gaz. 44000


KOSZT


KOSZT STAŁY



Pięć Podstawowych Poziomów Kosztów


Poziom produktu


Poziom Klienta









Marża I Stopnia

Marża II Stopnia

Marża III Stopnia

Marża IV Stopnia

Marża V Stopnia

Marża VI Stopnia

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

PRZYCHODY xx zł

Koszty poziomu KLIENTA prezentowane są na trzecim poziomie marży pokrycia


Koszt całkowity Klienta

Klient:


K 23045TAKO S.A.

40 000 zł 10 000 zł

5 000 zł 12 000 zł

1 000 zł 3 000 zł

Koszt Poziomu Klienta 46 000 zł 25 000 zł

D 120 Transportowanie dostaw

D 145 Kompletowanie zamówień

D 020 Przetwarzanie zamówień

FOK Klient

Koszt Poziomu Produktu 70 000 zł 52 000 zł

60 000 zł 40 000 zł

10 000 zł 12 000 zł

P 1450 RYNNA BRĄZOWA

P 2390 RYNNA CZERWONA

Koszt CAŁKOWITY 128 000 zł 83 000 zł

Poziom produktu


Poziom Klienta



Koszt Poziomu Grupy Produktowej 5 000 zł 2 000 zł

5 000 zł 2 000 złGrupy Produktowe

Koszt Poziomu Segmentu Klienta 7 000 zł 3 000 zł

7 000 zł 3 000 złSegment Klienta

Koszt Poziomu Przedsiębiorstwa 0 zł 1 000 zł

0 zł 1 000 złPrzedsiębiorstwo

Rozdzielczość poziomów kosztów –„pięć podstawowych poziomów kosztów”

Elastyczność kosztu klienta

Koszty istotne i nieistotne


Wykluczenie efektu spirali śmierci

kosztów stałych











• Podsumowanie

96


Wieloblokowość

• Wieloblokowość rachunku kosztów oznacza możliwości analizowania informacji wynikowej w ujęciu różnych hierarchii obiektów kosztowych (od ogółu do szczegółu) i uznawania określonych zakresów kosztów za istotne lub nieistotne przy rozważaniu danego scenariusza decyzyjnego.

97


Wielostopniowość

• Wielostopniowa prezentacja informacji wynikowej zakłada rozpatrywanie kosztów oraz wyników w ujęciu stopni, których zadaniem jest zapewnienie rozdzielczości informacji wynikowej i umożliwienie uznawania określonych zakresów informacji za istotne lub nieistotne dla rozważanego scenariusza decyzyjnego.

98


Pięć Podstawowych Poziomów Kosztów (PPPK)


Poziom produktu


Poziom Klienta









Marża I Stopnia

Marża II Stopnia

Marża III Stopnia

Marża IV Stopnia

Marża V Stopnia

Marża VI Stopnia

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

xx zł

PRZYCHODY xx zł Wielostopniowa prezentacja informacji wynikowej, stosowana

w nowoczesnych rachunkach kosztów, zakłada rozpatrywanie

kosztów oraz rentowności w ujęciu stopni, których zadaniem jest

zapewnienie rozdzielczościinformacji wynikowej i

umożliwienie uznawania określonych zakresów informacji

za istotne lub nieistotne w zależności od tego, na jakim

poziomie szczegółowości produktów czy klientów

wykonywana jest analiza.


Poziom kosztu Zakres kosztów

Koszty Poziomu ProduktuKoszty bezpośrednio związane z wytwarzaniem

produktów, świadczeniem usług oraz nabyciem towarów.

Koszty Poziomu Grupy ProduktowejKoszty ogólne utrzymania, rozwoju i marketingu grup

produktowych/usługowych.

Koszty Poziomu KlientaKoszty bezpośrednio związane z obsługą sprzedażową,

marketingową, logistyczną i posprzedażową klientów.


Koszty ogólne utrzymania, rozwoju i marketingu

kierunkowane na segmenty klientów, regiony sprzedaży

lub kierunkowane do grup potencjalnych klientów.


Koszty ogólne zarządzania przedsiębiorstwem np. koszty

zarządu, rady nadzorczej, koszty udziału w grupach

kapitałowych itp.


I. Koszty i marża poziomu produktu

• Koszty poziomu produktu, gdzie ujęte są:– koszty wytworzenia sprzedanych produktów,

– koszty świadczenia usług lub

– koszty zakupu sprzedanych towarów.

• Po odjęciu tego poziomu kosztów od Przychodów otrzymywana jest Marża I stopnia

101


II. Koszty i marża poziomu grupy produktowej

• Drugi poziom to koszty poziomu grupy produktowej.

• Zarówno w przedsiębiorstwach produkcyjnych, handlowych jak i usługowych poziom ten powinien prezentować koszty ogólne zarządzania grupami produktowymi np. związane z ich marketingiem lub rozwojem.

• Koszty te uznawane są za istotne przy analizie kosztów i rentowności poszczególnych grup produktowych lub usługowych.

• Po odjęciu tego poziomu kosztów otrzymywana jest Marża II stopnia

102


III. Koszty i marża poziomu klienta

• Trzeci poziom to koszty poziomu klienta.

• Na tym poziomie ujmowane są koszty związane z obsługą poszczególnych klientów np. wydatki trade marketingowe na rzecz określonego klienta, koszty transportu do klienta, przetwarzania zamówień, obsługi posprzedażowej czy serwisowej.

• Koszty te uznawane są za istotne przy analizie kosztów i rentowności poszczególnych klientów.

• Po odjęciu tego poziomu kosztów otrzymywana jest Marża III stopnia

103


IV. Koszty i marża poziomu segmentu klienta

• Czwarty poziom to koszty poziomu segmentu klienta.

• Zarówno w przedsiębiorstwach produkcyjnych, handlowych jak i usługowych poziom ten powinien pokazywać koszty ogólne zarządzania segmentami klientów np. związane z kosztami marketingowymi kierunkowanymi na segmenty klientów, regiony sprzedaży lub kierunkowanymi do grup potencjalnych a nie dotychczasowych klientów.

• Koszty te uznawane są za istotne przy analizie kosztów i rentowności poszczególnych segmentów klientów.

• Po odjęciu tego poziomu kosztów otrzymywana jest Marża IV stopnia

104


V. Koszty i marża poziomu przedsiębiorstwa

• Piąty poziom to koszty poziomu przedsiębiorstwa.

• Zarówno w przedsiębiorstwach produkcyjnych, handlowych jak i usługowych poziom ten powinien prezentować koszty ogólne zarządzania przedsiębiorstwem np. koszty zarządu, rady nadzorczej, koszty udziału w grupach kapitałowych oraz koszty niewykorzystanych zasobów.

• Koszty te uznawane są za istotne przy analizie kosztów i rentowności całego przedsiębiorstwa.

• Po odjęciu tego poziomu kosztów otrzymywana jest Marża V stopnia.

105


Pięć Podstawowych Poziomów Kosztów (PPPK)

106

PIĘĆ PODSTAWOWYCH POZIOMÓW KOSZTÓW i MARŻ

POKRYCIAKoszty stałe

Koszty

zmienne

Koszty

całkowite

Przychody ze sprzedaży PEŁNE ZMIENNE

Koszty Poziomu Produktu 20 000 000 zł 50 000 000 zł 70 000 000 zł

Marża I stopnia - (Marża poziomu Produktu)

Koszty Poziomu Grupy Produktowej 4 000 000 zł 2 000 000 zł 6 000 000 zł

Marża II stopnia - (Marża poziomu Grupy Produktowej)

Koszty Poziomu Klienta 4 000 000 zł 9 000 000 zł 13 000 000 zł

Marża III stopnia - (Marża poziomu Klienta)

Koszty Poziomu Segmentu Klienta 3 000 000 zł 2 000 000 zł 5 000 000 zł

Marża IV stopnia - (Marża poziomu Segmentu Klienta)

Koszty Poziomu Przedsiębiorstwa 4 000 000 zł 4 000 000 zł

Marża V stopnia - (Marża poziomu Przedsiębiorstwa)

6% 37%6 000 000 zł

2% 37%2 000 000 zł

24% 48%24 000 000 zł

11% 39%11 000 000 zł

Marże pokrycia kosztów

100 000 000 zł

30% 50%30 000 000 zł











• Podsumowanie

107


POK Segment klienta

FOK Klient










FOK Produkt/usługa

Usługa wewnętrzna

Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne


Zasoby realizujące

usługi wewnętrzne

Usługa wewnętrzna

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe


Zasoby podstawowe



Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

Zasoby podstawowe

FOK Produkt/usługa

[8]

[7][7]

[2]

[2]

[2]

[2]

[5][5]

[5]

[1] [1]

[3]


[1] [1]

[4] [4]

[3]

[5]

[10]

FOK Klient

POK Firma i inne

[11]

Koszty

bezpośrednie

[9]



Zasoby podstawowe

[1]

[6]Koszty


oraz

koszty gotowości

[10]




Zasobowo-procesowy rachunek kosztówResource Consumption Accounting (RCA)

RESOURCE CONSUMPTION ACCOUNTING

RCA

GRENZPLAN-KOSTENRECHNUNG

GPK

ACTIVITY BASED COSTING

ABC

Koncentracja na wydajności zasobów

Koncentracja na działaniach (procesach)

Korzyści ujęcia zasobowego

Korzyści ujęcia procesowego

Analiza i zarządzanie wydajnością zasobów

Analiza i zarządzanie procesami

Źródło: RCA Institute

Integracja GPK i ABC w ramach jednego

zasobowo-procesowego rachunku kosztów

ZASOBOWO-PROCESOWY RACHUNEK KOSZTÓW

ZPRK


Model 12 Poziomów Dojrzałości Rachunku Kosztów

Poziom dojrzałości

5


Rachunek kosztów standardo-wych

Kalkulacja projektowa / zleceniowa

6


Kalkulacja kosztów poszczegól-nychproduktów i usług

7


Poziom 6 oraz kalkulacja kosztów i rentowności klientów oraz kanałów dystrybucji

8

Kosztyniewykorzy-

stanychzasobów

8aRachunek kosztów działań -podejście klasyczne lub rachunek kosztów standardo-wych

8bZasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów Rzeczywistych


10

Time-drivenABC 12

Symulacje

KOSZTY RZECZYWISTE,RAPORTOWANIE KOSZTÓW I STAWEK ZUŻYCIA

PLANOWANIE KOSZTÓW I POTENCJAŁU ZASOBÓW

11

Zasobowo-Procesowy

Rachunek Kosztów



Zasobowo-Procesowy Rachunek KosztówPlanowanych

Zasobowo-Procesowy Rachunek KosztówStandardowych

1


brak kalkulacji

2


Kalkulacja podziałowa prosta

Lean accounting

3


Rachunek kosztów zmiennychdla grup produktowych

4


Rachunek kosztówpełnychdla grup produktowych

Opracowanie: T.M. Zieliński na podstawie IFAC 2009

9

Planowany Rachunek Kosztów Działań

GPK Grenzplan-

kosten-rechnung

Budżetowanie elastyczne

Flexiblebudgeting


111

Ustawa o rachunkowości, światowe autorytety a zasobowo-procesowy rachunek kosztów

• Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów (ZPRK/RCA) jest rachunkiem kosztów spełniającym wymogi przepisów z obszaru rachunkowości i jednocześnie jest rachunkiem kosztów zaspokajającymwielowymiarowe potrzeby informacyjne zarządzającychprzedsiębiorstwami.

• ZPRK/RCA jest koncepcją rekomendowaną przez autorytety z obszaru rachunkowości finansowej (np. Międzynarodowa Federacja Księgowych – IFAC) oraz z obszaru rachunkowości zarządczej –Institute of Management Accountants – IMA, Consortium of Advanced Management International – CAM-I)


112

Modelowanie przepływu kosztów w Zasobowo-Procesowym Rachunku Kosztów

• wyodrębnianie szczegółowych jednorodnych centrów kosztów zasobów, działań oraz obiektów kosztowych,

• wykorzystanie koncepcji reaktywności (responsiveness) zakładającej stałe i proporcjonalne związki przyczynowo - skutkowe pomiędzy obiektami w rachunku kosztów,

• wykorzystanie koncepcji przypisywalności (attributability) kosztów oznaczającą alokowanie kosztów na taki poziom, gdzie informacja kosztowa jest istotna do podjęcia decyzji,

• koszt jest „pieniężnym” odzwierciedleniem przepływów operacyjnych w rachunku kosztów,

• definiowanie kosztów stałych i zmiennych na poziomie poszczególnych zasobów organizacyjnych i śledzenie ich przepływów w całym rachunku kosztów z założeniami możliwej obustronnej zmiany ich natury,

• wyodrębnianie kosztów niewykorzystanych zdolności na poziomie poszczególnych zasobów i wykluczanie ich z alokacji do produktów i klientów, traktowane ich zgodnie z koncepcją przypisywalności,

• wykorzystanie koncepcji elastycznego budżetowania - flexible budgeting (w wariantach ZPRK opartych na kosztach planowanych), zamiast odnoszenia się do sztywnych rocznych budżetów.


113

Analiza wyników w Zasobowo-Procesowym Rachunku Kosztów

• zapewnienie zaawansowanej analizy kosztów zasobów, procesów oraz produktów, usług i klientów, zarówno w ujęciu danych finansowych jak i operacyjnych,

• prezentacja wyników z wykorzystaniem koncepcji Pięciu Podstawowych Poziomów Kosztów, z możliwością ich dekompozycji, jako podstawowa kategoria wynikową przyjmowana w analizie kosztów i wielostopniowych marż pokrycia kosztów,

• zapewnienie jednoczesnej informacji o kosztach i rentowności zarówno produktów jak i klientów, przedstawianie informacji w ujęciu wielostopniowych marż pokrycia kosztów z rozróżnianiem kosztów stałych i zmiennych,

• zapewnienie czterech rodzajów rozdzielczości informacji kosztowej, celem zapewnienia jego wiarygodności i przejrzystości,

• zapewnienie zarówno informacji o kosztach marginalnych (zmiennych) jak i o kosztach pełnych z zachowaniem pełnej rozdzielczości kosztów, ma za zadanie jednocześnie wspierać podejmowanie decyzji krótko-, średnio- jak i długoterminowych na wszystkich poziomach zarządzania przedsiębiorstwem.


Dziękuję!!!

114

dr Tomasz M. Zielińskiprezes zarządu ABC Akademia

Documents

dr Tomasz M. Zieliński