Dula

2Free powerpoint template: www.brainybetty.com

“Ang mundo ay isang teatro…”

- Shakespeare

Free powerpoint template: www.brainybetty.com3


DulaIto ay nahango sa salitang Griyego na “drama” na nangangahulugang gawin o ikilos.


DulaIto ay isang pampanitikang panggagaya sa buhay upang maipamalas sa tanghalan.


Ang dula ayon kay:

Ito ay isang imitasyon o panggagagad ng buhay.

Aristotle


Ang dula ayon kay:

Ito ay isa sa maraming paraan ng pagkukwento.

Rubel


Ang dula ayon kay:

Ito ay isang uri ng sining na may layuning magbigay ng makabuluhang mensahe sa manonood sa pamamagitan ng kilos ng katawan, dayalogo at iba pang aspekto nito.

Sauco


Ang dula ayon kay:

Ito ay isang uri ng akdang may malaking bisa sa diwa at ugali ng isang bayan.

Schiller at Madame De Staele


Kahalagahan ng Dula:

Gaya ng ibang panitikan, karamihan sa mga dulang itinatanghal ay hango sa totoong buhay.



Inaangkin nito ang lahat ng katangiang umiiral sa buhay gaya ng mga tao at mga suliranin.



Inilalarawan nito ang mga damdamin at pananaw ng mga tao sa partikular na bahagi ng kasaysayan ng bayan.


Mga Sangkap ng Dula

Simula

GitnaWaka

s

Tauhan

Sulyap sa Suliranin

Saglit na Kasiglahan

Tunggalian

Kasukdulan

Kakalasan

Kalutasan

Tagpuan


TauhanAng mga kumikilos at nagbibigay buhay sa dula.

Mga Sangkap ng Dula


TagpuanAng panahon at pook kung saan naganap ang mga pangyayaring isinasaad.

Mga Sangkap ng Dula


Sulyap sa SuliraninPagpapakilala sa problema ng kwento. Pagsasalungatan ng mga tauhan, o kaya’y suliranin ng tauhan na sarili niyang likha o gawa.

Mga Sangkap ng Dula


Saglit na KasiglaanIto ay ang saglit na paglayo o pagtakas ng mga tauhan sa suliraning nararanasan.

Mga Sangkap ng Dula


TunggalianMaaaring sa pagitan ng mga tauhan, tauhan laban sa kanyang paligid, at tauhan laban sa kanyang sarili; maaaring magkaroon ng higit sa isa o patung-patong na tunggalian.

Mga Sangkap ng Dula


KasukdulanSa puntong ito nasusubok ang katatagan ng tauhan. Dito pinakamatindi at pinakamabugso ang damdamin o ang pinakakasukdulan ng tunggalian.

Mga Sangkap ng Dula


KakalasanAng unti-unting pagtukoy sa kalutasan sa mga suliranin at pag-ayos sa mga tunggalian.

Mga Sangkap ng Dula


KalutasanDito nawawaksi at natatapos ang mga suliranin at tunggalian sa dula.

Mga Sangkap ng Dula


Mga Elemento ng Dula

• Iskrip o Banghay• Gumaganap o aktor/ Karakter• Dayalogo• Tanghalan• Tagadirehe o Direktor• Manonood• Tema


Iskrip o BanghayIto ang pinakakaluluwa ng isang dula. Sa iskrip nakikita ang banghay ng isang dula.



Aktor o KarakterAng nagsisilbing tauhan ng dula at nagsasabuhay sa mga tauhan sa iskrip.



Dayalogo

Ang mga bitaw na linya ng mga aktor na siyang sandata upang maipakita at maipadama ang mga emosyon.



Tanghalan

Ang anumang pook na pinagpasyahang pagtanghalan ng isang dula.



Tagadirehe o direktorSiya ang nag-i-interpret sa iskrip mula sa pagpasya sa itsura ng tagpuan, ng damit ng mga tauhan hanggang sa paraan ng pagganap at pagbigkas ng mga tauhan.



ManonoodSaksi sa isang pagtatanghal. Hindi maituturing na dula ang isang binansagang pagtanghal kung hindi ito napanood ng ibang tao.



TemaIto ang pinakapaksa ng isang dula.



Bahagi ng Dula

Yugto

Tanghal-eksena

Tagpo


Yugto (Act)

Kung baga sa nobela ay kabanata. Ito ang pinakakabanatang paghahati sa dula.

Bahagi ng Dula


Tanghal-eksena (Scene)

Ang bumubuo sa isang yugto. Ito ay maaaring magbadya ng pagbabago ng tagpuan ayon sa kung saan gaganapin ang sususnod na pangyayari.

Bahagi ng Dula


Tagpo (Frame)

Ito ay ang paglabas at pagpasok ng kung sinong tauhang gumanap o gaganap sa eksena.

Bahagi ng Dula


Mga Uri ng Dula

• Komedya• Trahedya• Melodrama o “Soap Opera”• Parsa• Parodya• Proberbyo


KomedyaKapag masaya ang tema, walang iyakan at magaan sa loob, at ang bida ay laging nagtatagumpay.

Mga Uri ng Dula


TrahedyaKapag malungkot at kung minsan pa ay nauuwi sa isang matinding pagkabigo at pagkamatay ng bida.

Mga Uri ng Dula


Melodrama o “Soap Opera”Kapag magkahalo naman ang lungkot at saya, at kung minsan ay eksaherado ang eksena, sumusobra ang pananalita at ang damdamin ay pinipiga para lalong madala ang damdamin ng mga nang sila ay maawa o mapaluha sa nararanasan ng bida.

Mga Uri ng Dula


Parsa Kapag puro tawanan at walng saysay ang kwento, at ang mga aksyoon ay puro “Slapstick” na walang ibang ginawa kundi magpaluan at maghampasan at magbitiw ng mga kabalbalan.

Mga Uri ng Dula


ParodyaKapag mapanudyo, ginagaya ang kakatwang ayos, kilos, pagsasalita at pag-uugali ng tao bilang isang anyo ng komentaryo, pamumuna o kaya ay pambabatikos na katawa-tawa ngunit nakakasakit ng damdamin ng pinauukulan.

Mga Uri ng Dula


ProberbyoKapag ang isang dula ay may pamagat na hango sa bukambibig na salawikain, ang kwento ay pinaiikot dito upang magsilbing huwaran ng tao sa kanyang buhay.

Mga Uri ng Dula


Dula bilang Sining at Agham


Sining

May sining sapagkat ang kaisipan at damdamin ng tao, ang mga pangyayari sa kanyang buhay, ang kanyang pagkilos, kaanyuan, pagsasalita at pag-unlad – tagumpay man o kabiguan – ay isinusulat at itinatanghal sa malikhain, maanyo at makulay na paraan.


Agham

“Ang agham ng dula ay siya namang nagtuturo sa atin ng pagyari ng isang akdang pandulaan o paghahanda baga ng akdang tatanghalin, pagpili ng paksa, pagahahanda ng balangkas, paglikha ng tauhan at pagbibigay ng buhay sa paksang napili na umaalinsunod sa … paglalahad, buhol o kagustuhan at kalutasan o kakalasan.”

- Julian C. Balmaceda


Dula sa Panahon ng mga:

•Kastila•Hapon


Kastila

• Senakulo• Panuluyan• Salubong• Tibag


Mga Dulang Panrelihiyon :


Senakulo

Ito ay tradisyonal na pagsasadula ng mga pangyayari hinggil sa mga dinanas ni Hesukristo bago at pagkaraang ipako siya sa krus.


Panuluyan

Dulang itinatanghal sa lansangan at nagpapamalas ng paghahanap ng pansamantalang tirahan nina Maria at Jose doon sa Bethlehem.


Salubong

Ito ay isang prusisyon na ginaganap sa madaling-araw ng Linggo ng Pagkabuhay.


Tibag

Pagsasadula ito tungkol sa paghahanap ni Reyna Elena sa nawawalang krus na pinapakuan kay Jesus.


Ang Komedya o Moro-Moro

Ang banghay nito ay natutungkol sa paglalabanan ng mga Kristiyano at mga “Moro” o Muslim.


Ang Sarswela

Ito ay isang dulang may kantahan at sayawan, na mayroong isa hanggang limang kabanata, at nagpapakita ng mga sitwasyon ng Pilipino na may kinalaman sa mga kwento ng pag-ibig at kontemporaryong isyu.


Hapon

• Legitimate• Illegitimate


Dalawang uri ng dula :


Legitimate plays

Ito ay binubuo ng mga dulang susmusunod sa kumbensyon ng pagsulat at pagtatanghal nito.


Illegitimate plays

Kabilang dito ang mga stageshows.

Ang stageshow ay kombinasyon ng mga pagpapatawa, musika, mga sayaw at dulashows.


Kontribusyon sa Panitikang Pilipino

Ang dula sa ating bansa ay kasintanda ng kasaysayan ng Pilipinas. Bahagi na ito ngating tradision. Mga tradisyong nagbibigay ng identidad sa mga Pilipino. Sa paglipas ngmga taon, nagbabago ang anyo ng mga dulang Pilipino. Ngunit iisa ang layunin ng mgamandudula: ang aliwin ang mga mamamayang Pilipino at higit sa lahat, bigyang buhayang mga pangyayari sa buhay Pilipino.


Talasanggunian:

Arrogante, Jose A. Panitikang Filipino. 33 Acebo St., Marulas Valenzuela, Metro Manila: 24K Printing Co, Inc.,1989

Rubin, Casanova, Gonzales, Marin, Semorlan.Panitikan sa Pilipinas. 856 Nicanor Reyes, Sr. St., Manila, Philippines: Rex Book Store, Inc., 2001

Arrogante, Jose A. Mapanuring Pag-aaral ng Panitikang Filipino. 58 Kalayaan St., Diliman, Quezon City: National Book Store, Inc., 1991

http://iamcarlitorobin.wordpress.com/2011/10/05/ang-makulay-na-mundo-ng-dula/

http://umpp.blogspot.com/2011/08/ang-dulang-pilipino-sa-panahon-ng.html

http://www.scribd.com/doc/100492107/Filipino-505-Katuturan-Ng-Dula

http://www.scribd.com/doc/34412025/Dula

Documents

Dula