8/10/2019 E Drejta Tregtare Permbledhje J-dragged
2/3
1.KUPTIMI I S DREJTS AFARISTE- E Drejta Afariste (Tregtare) n
kuptimin
bashkkohor sht nj deg e s drejts q ka t bjme t drejtat dhe
detyrimet q dalin nga qarkullimi imallrave dhe ofrimi i shrbimeve,
dhe me institutet
juridike q avancojn dhe mundsojn rrjedhn e punve tregtare. Kjo
sht nj deg komplekse juridike, q merret me pozitn juridike
tsubjekteve ekonomike dhe me afarizmin e tyre
juridik n treg.
2.E drejta Afariste (tregtare) ndahet n tdrejtn tregtare
statusore dhe kontraktore:1. E drejta afariste - tregtare statusore
rregullon format, pozitn juridike, mnyrn ethemelimit dhe t veprimit
t shoqrive tregtare,
prkatsisht t subjekteve ekonomike prgjithsisht.
2.E drejta afariste - tregtare kontraktore rregullon punt
juridike q i kryejn reciprokishtsubjektet e s drejts tregtare si
dhe rregullat q
prcaktojn radhn e punve t tyre juridike3.Subjektet e s Drejts
Afariste jan:tregtari qsht person fizik, i cili ushtron
veprimtariekonomike t pavarur, q krkon nj organizimtregtar t
zakonshm si dhe shoqrit tregtare qthemelohen nga dy ose m shum
persona fizikdhe/ ose persona juridik, q bien dakord pr arritjene
objektivave ekonomike t prbashkta, duke
dhn kontribute n shoqri sipas prcaktimeve nstatut.
3.Veprimtari tregtare jan veanrisht veprimetsi: blerja me qllim
shitjeje, shitja, q rrjedh nga
blerjet e mparshme, si dhe prgjithsisht doveprim shkmbimi.-
Veprimtari tregtare sipas ligjit pr shoqrittregtare do t thot do
lloj aktiviteti t rregullt oseaktivitet t prsritur i cili prfshin
ofrimin,sigurimin ose prodhimin e mallrave, shrbimeve
prons ose/dhe punve pr nj person ose shoqri,n kmbim ose n pritje
t fardo lloj pagese osekompensimi, me kusht q puntori i cili
kryenshrbimet pr pundhnsin e tij t moskonsiderohet se ushtron
veprimtari tregtare
prderisa shrbimet e tilla t kompensohen sipaskontrats s puntorit
me pundhnsin.4. MARREDHNIET JURIDIKE- Sipas profesor Vedrishit,
marrdhnia juridike
civile sht ajo marrdhnie e cila rregullohet merregullat juridike
t s drejts civile.- Sipas profesor Spaiqit marrdhnia juridike
civile sht ajo marrdhnie e cila lind (krijohet)ndrmjet subjekteve t
s prej t cilave njri ka t
drejt subjektive kurse i dyti ka detyrime, pra, tdytit i
imponohet nj detyrim konkret.
5.NDARJA E BURIMEVE T S DREJTSBurimet e s drejts ndahen n dy
grupe:1.N kuptimin material burim i s drejtszakonisht konsiderohet
ajo forc (autoritet) q ka tdrejt ti krijoj dhe ti imponoj ato, dhe
ky sht aiautoritet q sht burim i se drejts. Pr t drejtn eshkruar ky
autoritet sht vet organi ligjdhnskompetent shtetror.2.Ndrsa, burim
formal i s drejts sht ajotrajt, form, n t ciln ky vullnet (vullneti
i klasssunduese) shprehet apo manifestohet. Burim i sdrejts n
kuptimin formal, e karakterizon akti i
prgjithshm juridik, akti i prgjithshm juridik,d.m.th. mjetin m t
cilin shprehet burimi material i
s drejts,
6.NDARJA E BURIMEVE FORMALE T SDREJTS- Burimet formale t s
drejts ndahen n:1,ne burime primare apo themelore dhe2.n burime
sekondare apo dytsore.-N burimet formale primare bjn pjes:
Kushtetuta, ligjet, konventat ndrkombtare (tnnshkruara dhe t
ratifikuara nga Kuvendi), dheaktet tjera nn ligjore.
- N burime formale dytsore apo sekondarebjn pjes: praktika
gjyqsore, e drejta zakonore,dhe shkenca juridike
7.BURIMET VENDORE DHENDRKOMBTARE- Burime kombtare t s drejts
afariste jan ato
burime q e kan origjinn dhe bazohen nlegjislacionin vendor, n
sovranitetin shtetror tnj vendi.- Ndrsa burime ndrkombtare jan
rregulla
juridike t cilat e kalojn sfern kombtare dhe
mbshteten n t drejtn ndrkombtare dhe nkonventat, traktatet
bilaterale apo multilaterale.
8.BURIMET E S DREJTS AFARISTE NREPUBLIKN E KOSOVS1,Si burime
primare formale t s drejts afariste nRepublikn e Kosovs jan;
2,Ligji pr Shoqrit Tregtare, LIGJI Nr. 02/L-123;3,Ligji mbi
marrdhniet e detyrimeve (1978, Ligjii ri nuk sht aprovuar akoma nga
Kuvendi i
Republiks s Kosovs;4,Ligji pr aktivitetet e tregtis m jasht
LigjiNr. 202/6;5,Ligji pr investimet e huaja Ligji Nr. 02/L-33;
www.e-Libraria.com
8/10/2019 E Drejta Tregtare Permbledhje J-dragged
3/3
6.Ligji pr mbrojtjen e konkurrencs, LIGJI Nr.03/L-229, etj.
9.Si burime sekondare jan:1,e drejta tregtare autonome,2,
praktika gjyqsore dhe e arbitrazhit,3,shkenca juridike, aktet e
organeve t caktuara joligjvnse,4,statuti i shoqrive
tregtare,5.marrveshja shoqrore dhe aktet e subjekteve ts drejts
tregtare
10.Prkufizimi dhe Llojet e shoqrive tregtare-N Republikn e
Kosovs ekziston mundsia eorganizimit t afarizmit n pes mnyra:
(i)ndrmarrja individuale; shoqria kolektive;shoqria komandite;
shoqria me prgjegjsi t
kufizuar; dhe shoqria aksionare.
11.Ndrmarrja Individuale-Ndrmarrja Individuale (NI) sht nj lloj
ishoqris tregtare e cila juridikisht nuk ekzistonndaras nga pronari
i saj.Ndrmarrje Individualethjesht do t thot q nj person q
ushtronveprimtari afariste n emrin e vet dhe pr tekziston vetm nj
pronar.- NI-a nuk sht person juridik! Pavarsisht ngakjo, Ligji pr
Shoqrit Tregtare parasheh q ajomund t lidh kontrat, t posedoj pron,
t ngre
padi dhe t paditet, n emrin e saj apo t pronarit(ose t dyve).
Meqense NI juridikisht nuk mund tekzistoj ndaras nga pronari i saj,
pala e vrtet nkto procedura dhe gjykime mbetet pronari.
12.Shoqria Kolektive (SHKL)-Ortakria definohet thjesht si
kontrat, prmes scils dy apo m shum persona (pronare) pajtohent
kombinojn asetet apo fuqin puntore me qllimt realizimit t prfitimit
t prbashkt.- Sipas Ligjit pr Shoqrit Tregtare, nj SHKL
mund t formohet n dy mnyra.- E para, personi mund t formoj SHKL
me an tregjistrimit.- S dyti, SHKL mund t themelohet prmesveprimit
t Ligjit, q nnkupton se nga pikpamjaligjore, nse dy apo m shum
persona dhe/oseshoqri bashkpunojn n ushtrimin e
veprimtarisafariste, pa marr parasysh nse ky lloj
bashkpunimi bazohet n nj kontrat me shkrimose marrveshje gojore
ose mirkuptim, ather ky
bashkpunim vlersohet t jet SHKL.
- Duhet te theksohet se SHKL nuk sht person juridik!- Megjithat,
ajo ka t drejt t kontraktoj, ket
pron, t padis apo t paditet n emr t saj.
13.Roli, t Drejtat dhe Detyrimet e Ortakve tPrgjithshm n nj
SHKL-T gjitha veprimet e ortakve t prgjithshm neemr te SHKL-se, t
cilat duket se bhen me qllimt zhvillimit t veprimtaris normale dhe
tzakonshme afariste t SHKL jan t detyrueshme
pr SHKL dhe ortakt tjer t prgjithshm. Kjonnkupton se veprimi i
nj ortaku konsiderohetveprim t t gjith ortakve t tjer!- Ka nj
prjashtim pr kt rregull, n rastet kur (i)ortaku i prgjithshm nuk
sht i autorizuar tveproj n emr t SHKL; dhe (ii) pala e tret m tciln
punonte ortaku ishte n njohuri se ortakut imungon autorizimi i
till.
14.T drejtat dhe detyrimet reciproke tortakve
- T shkmbej t dhnat financiare dhe t gjitha tdhnat e tjera
lidhur me veprimtarin e SHKL- Te ruaje mirbesimin dhe informatat
konfidenciale pr veprimtarin afaristete SHKL- T veproj gjithmon n
mirbesim, pr interesinm t mir t- SHKL n shtjet q kan t bjn
meveprimtarit afariste- Ti shrbej vetm interesit t SHKL gjat
prfshirjes n nj veprimtari ose transaksion n t
cilin ortaku i prgjithshm ka nj interes personal
15.Shoqria Komandite-Shoqria Komandite (SHKM) sht form eortakris
q prve nj ose m shum ortakve t
prgjithshm ka edhe nj ose m shum ortak tkufizuar q bashkpunojn
me qllim t ushtrimit tveprimtaris afariste fitimprurse si
bashkpronar.- Shoqria komandite nuk sht person
juridik.Pavarsisht nga kjo, ajo mund t lidh kontrat, t
posedoj pron, t ushtroj padi dhe t paditet nemrin e saj. -
Cilido person ose shoqri tregtaremund t jet ortak i prgjithshm ose
i kufizuar ishoqris komandite.- Prgjegjsia: N nj SHKM, ortaku i
prgjithshm sht bashkrisht dhe personalisht, pakurrfar kufizimi,
prgjegjs pr borxhet dhedetyrimet e shoqris komandite.
www.e-Libraria.com
