Eισηγητής: Μουσουλή Μαρία 

Κινητική Μάθηση 

 Μέρος Πρώτο : Ανθρώπινη απόδοση –εκτέλεση 

 

1. Εισαγωγή 

«Η  ικανότητα  που  έχει  κάποιος,  να  πετυχαίνει  ένα  τελικό  αποτέλεσμα  με  την  μεγαλύτερη 

δυνατή σιγουριά και τη λιγότερη κατανάλωση ενέργειας ή χρόνου και ενέργειας ονομάζεται 

δεξιότητα» 

  

                  Guthrie, 1952 

 

Οι δεξιότητες συνήθως λογίζονται σαν κάτι διαφορετικό από τις κινήσεις, οι οποίες δεν 

έχουν απαραίτητα κανένα ιδιαίτερο στόχο σε σχέση με το περιβάλλον όπως για παράδειγμα 

να κουνάς αργά το δάχτυλο σου. Φυσικά, οι δεξιότητες αποτελούνται από κινήσεις, επειδή ο 

άνθρωπος  δεν  θα  μπορούσε  να  πετύχει  κανένα  στόχο  κατά  περίσταση  αν  δεν  εκτελούσε 

τουλάχιστον μια κίνηση. 

  Για να δείξω ότι είμαι επιδέξιος πρέπει να παράγω την ίδια δεξιότητα χωρίς η τύχη να 

παίζει σημαντικό ρόλο. 

1

2

 

Συστατικοί παράγοντες των δεξιοτήτων : 

Αντίληψη‐κατανόηση των σχετικών συνθηκών του περιβάλλοντος. 

Η απόφαση για το τι, το που, και ο πως θα γίνει κάτι. 

Η  παραγωγή  της  οργανωμένης  μυϊκής  δραστηριότητας  για  τη  δημιουργία  των 

κινήσεων. 

 

Ανοιχτές και Κλειστές Δεξιότητες 

Ανοιχτή  Δεξιότητα  ονομάζεται  αυτή,  στην  οποία  το  περιβάλλον  είναι  ποικίλο  και 

απρόβλεπτο κατά τη διάρκεια της κίνησης. 

Κλειστή Δεξιότητα λέγεται αυτή κατά την οποία το περιβάλλον παραμένει σταθερό και 

προβλεπόμενο. 

Αυτή η ταξινόμηση υποδεικνύει ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των δεξιοτήτων βάσει 

του  οποίου  ο  εκτελών  πρέπει  να  απαντά  στις  μεταβολές  που  γίνονται  κάθε  στιγμή  στο 

περιβάλλον. Αυτό είναι σε σχέση με τις διαδικασίες αντίληψης, αναγνώρισης και λήψης της 

σωστής απόφασης, οι οποίες συνήθως γίνονται γρήγορα, έτσι ώστε η κίνηση να εναρμονιστεί 

με το περιβάλλον.  

Αυτές  οι  διαδικασίες  προφανώς  ελαχιστοποιούνται  στις  κλειστές  δεξιότητες  όπου  ο 

εκτελών πρέπει να εκτιμήσει τις απαιτήσεις της κάθε περίστασης εκ των προτέρων χωρίς την 

πίεση του χρόνου. 

 

Διακεκομμένες, Συνεχείς και Διαδοχικές Δεξιότητες 

Ένας δεύτερος τρόπος διαχωρισμού των δεξιοτήτων εξαρτάται από το μέχρι ποιου σημείου η 

κίνηση έχει συνεχή ροή ή αντίθετα μια σύντομη, καλά καθορισμένη πράξη. 

 Η διακεκομμένη δεξιότητα,  η  οποία  συνήθως  έχει  καλά  καθορισμένη αρχή  και  τέλος, 

συνήθως με πολύ σύντομη διάρκεια κίνησης, όπως είναι η ρίψη ή το κλώσημα μιας μπάλας, 

μια τουφεκιά ή το πιάσιμο μιας πάσας. 

  Η συνεχής δεξιότητα δεν έχει συγκεκριμένη αρχή και τέλος, υπάρχει μια ροή για πολλά 

λεπτά, όπως είναι η κολύμβηση, το τρέξιμο ή το ποδήλατο. 

3

Μεταξύ των ακραίων σημείων της διακεκομμένης και της συνεχούς δεξιότητας είναι η 

διαδοχική,  η  οποία  λογίζεται  συνήθως  σαν  σύνολο  διακεκομμένων  δεξιοτήτων  δεμένων 

μεταξύ  τους  που  δημιουργούν  μια  νέα  πιο  περίπλοκη  κίνηση.  Οι  διαδοχικές  δεξιότητες 

διαφέρουν από τις διακεκομμένες στο ότι η διάρκεια τους είναι μεγαλύτερη ακόμη και αν η 

κίνηση έχει συγκεκριμένη αρχή και τέλος. 

 

Κινητικές και Γνωστικές Δεξιότητες 

Σε μια κινητική δεξιότητα, ο κύριος και καθοριστικός παράγοντας της επιτυχίας είναι η 

ποιότητα  κίνησης  αυτή  καθεαυτή  ενώ  η  αντίληψη  και  οι  σχετικές  αποφάσεις  για  το  ποια 

κίνηση πρέπει να γίνει σχεδόν απουσιάζουν. 

Σε μια γνωστική δεξιότητα η φύση της κίνησης δεν είναι ιδιαίτερα σημαντική αλλά οι 

αποφάσεις για το ποια κίνηση πρέπει να γίνει είναι σημαντική. 

 

 

2. Διαδικασία Πληροφόρησης και Λήψης Αποφάσεων 

 

Ένα  από  τα  πιο  σημαντικά  χαρακτηριστικά  της  δεξιοτεχνικής  εκτέλεσης  είναι  η 

απόφαση για το τι πρέπει να γίνει (και τι δεν πρέπει να γίνει) σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, 

και αυτές οι αποφάσεις να ληφθούν γρήγορα και σίγουρα. 

Τρία στάδια για την προσέγγιση και μεθόδευση των πληροφοριών: 

Αναγνώριση ερεθίσματος 

Επιλογή απάντησης 

Προγραμματισμός απάντησης 

 

Αναγνώριση ερεθίσματος : κατά τη διάρκεια αυτού του πρώτου σταδίου το σύστημα πρέπει να 

αποφασίσει  πότε  παρουσιάζεται  ένα  ερέθισμα  και  ποιο  είναι  αυτό.  Η  αναγνώριση  του 

ερεθίσματος  είναι  ένα  αισθητήριο  στάδιο  που  αναλύει  τις  πληροφορίες  περιβάλλοντος 

διαμέσου μιας ποικιλίας πηγών όπως είναι η όραση, η ακοή, η αφή, η κιναίσθηση, η οσμή κ.τ.λ. 

 

4

Στάδιο  επιλογής  της  απάντησης:  Οι  διαδικασίες  για  το  στάδιο  της  επιλογής  της  απάντησης 

ξεκινούν  όταν  το  στάδιο  της  αναγνώρισης  ερεθίσματος  δίνει  πληροφορίες  για  τη φύση  του 

ερεθίσματος που λαμβάνεται από το περιβάλλον. Το στάδιο επιλογής της απάντησης πρέπει 

να αποφασίσει τι κίνηση θα γίνει, δεδομένης της φύσης του περιβάλλοντος. 

 

Στάδιο  προγραμματισμού  απάντησης:  Αυτό  το  τελευταίο  στάδιο  ξεκινά  την  λειτουργία  του 

αμέσως μετά την λήψη της απόφασης για το τι κίνηση θα γίνει από το στάδιο επιλογής της 

απάντησης. Το στάδιο προγραμματισμού της απάντησης έχει σαν καθήκον να οργανώσει το 

κινητικό σύστημα για την επιθυμητή κίνηση. 

 

Χρόνος αντίδρασης και λήψη απόφασης 

Χρόνος αντίδρασης είναι  ο  χρόνος  που  μεσολαβεί  μεταξύ  ενός  ξαφνικού  απρόσμενου 

ερεθίσματος  και  της  έναρξης  της  απάντησης.  Ο  χρόνος  αντίδρασης  ξεκινά  όταν 

παρουσιάζεται το ερέθισμα και σταματά όταν ξεκινά η  κινητική απάντηση.  Είναι λοιπόν ένα 

μέτρο  της  συσσωρευμένης  διάρκειας  και  των  τριών  σταδίων  της  μεθόδευσης  των 

πληροφοριών. Οποιοσδήποτε παράγοντας μεγαλώνει τη διάρκεια ενός από τα τρία στάδια, θα 

μεγαλώνει και το χρόνο αντίδρασης. 

 

Παράγοντες που επηρεάζουν το χρόνο αντίδρασης και τη λήψη απόφασης: 

Αριθμός εναλλακτικών απαντήσεων ανάλογα με το ερέθισμα :  

  Αυτό ορίζεται σαν χρόνος αντίδρασης επιλογής, όπου ο εκτελών πρέπει να διαλέξει 

μια  απάντηση  από  το  σύνολο  των  πιθανών  κινήσεων  που  έχουν  καθοριστεί  εκ  των 

προτέρων.  Η  καθυστέρηση  της  απάντησης  εξαιτίας  των  πολλών  εναλλακτικών 

περιπτώσεων μεταξύ ερεθίσματος και απάντησης παίζει σημαντικό ρόλο στην κατανόηση 

της  δεξιοτεχνικής  εκτέλεσης  και  δημιουργεί  τη  βάση  για  το  νόμο  του Hick. Η  αύξηση  του 

χρόνου  αντίδρασης  είναι  πολύ  μεγάλη  όταν  ο  αριθμός  των  εναλλακτικών  απαντήσεων 

αυξάνεται  από  ένα  έως  δύο.  Όσο  αυξάνεται  ο  αριθμός  των  επιλογών  προσθέτοντας  νέες 

επιλογές,  τόσο  αυξάνεται  και  ο  χρόνος  αντίδρασης  από  κάποιο  σημείο  όμως  και  μετά  η 

αύξηση του χρόνου αντίδρασης αρχίζει να μικραίνει. 

Συμβατότητα ερεθίσματος‐ απάντησης :  

5

  Ονομάζεται  το  σημείο  μέχρι  του  οποίου  το  ερέθισμα  και  η  απάντηση  που  αυτό 

προκαλεί  είναι  συνδεδεμένα  με  φυσιολογικό  τρόπο.  Το  πιάσιμο  της  μπάλας  που  αναπηδά 

είναι ένα παράδειγμα της συμβατότητας ερεθίσματος –απάντησης, διότι η κίνηση της μπάλας 

δεξιά  πρέπει  να  αντικατοπτρίζεται  από  τη  κίνηση  του  χεριού.  Είναι  δεδομένο  ότι  για  ένα 

συγκεκριμένο αριθμό επιλογών μεταξύ του ερεθίσματος και της απάντησης, όσο αυξάνεται η 

συμβατότητα  μεταξύ  το  ερεθίσματος  κα  της  απάντησης  μειώνεται  ο  χρόνος  αντίδρασης 

επιλογής. 

Ποσότητα εξάσκησης :  

  Οι  έρευνες  δείχνουν πως  δυο  βασικοί  παράγοντες  επηρεάζουν  τον  χρόνο αντίδρασης 

επιλογής  και  αυτοί  είναι  η  φύση  και  η  ποσότητα  εξάσκησης.  Για  ένα  δεδομένο  αριθμό 

ερεθισμάτων απαντήσεων, όσο περισσότερη είναι η εξάσκηση, τόσο μικρότερος είναι ο χρόνος 

αντίδρασης. Η αποτελεσματικότητα της εξάσκησης είναι τόσο σημαντική όσο σημαντική είναι 

και  η  αύξηση  της  συμβατότητας.  Έτσι,  φαίνεται  πως  η  εξάσκηση  κάνει  την  συμβατότητα 

μεταξύ  του  ερεθίσματος  και  της  απάντησης  πιο  αρμονική.  Στην  πραγματικότητα  όμως  η 

εξάσκηση  που  κάνει  αυτή  τη  σχέση  πιο  αρμονική,  διότι  η  πραγματική  συμβατότητα 

ερεθίσματος‐απάντησης  παραμένει  η  ίδια  όπως  ήταν  πριν.  Αλλά  ο  ίδιος  ο  ασκούμενος 

μεταχειρίζεται την κίνηση σαν να ήταν πιο αρμονική. 

 

Αντίληψη για την ελάττωση των καθυστερήσεων 

  Ένας  βασικός  τρόπος  με  τον  οποίο  οι  ασκούμενοι  αντιμετωπίζουν  τις  καθυστερήσεις 

του  χρόνου  αντίδρασης  είναι  η  αντίληψη.  Κανονικά,  ένας  ασκούμενος  υψηλών  επιδόσεων 

μπορεί να προβλέψει τι θα συμβεί και έτσι να ξεκινήσει τη μεθόδευση των πληροφοριών εκ 

των προτέρων. 

1. Αντίληψη χώρου ή γεγονότος 

2. Χρονική αντίληψη 

 

Λήψη αποφάσεων και απόδοση κάτω από στρες και ψυχική διέγερση 

Το στρες και η διέγερση και το επίπεδο της έντασης που προκαλεί το στρες είναι κοινές 

περιπτώσεις κατά τη εκτέλεση δεξιοτήτων. Το επίπεδο της διέγερσης που δημιουργείται από 

6

μια  κατάσταση  είναι  καθοριστικός  παράγοντας  της  εκτέλεσης,  ειδικά,  όταν  η  εκτέλεση 

εξαρτάται από την ταχύτητα και την ακρίβεια της λήψης της απόφασης. 

 

Αρχή του ανεστραμμένου U 

Μπορείτε  να  θεωρήσετε  τη  διέγερση  σαν  το  επίπεδο  της  εγρήγορσης  ή  της 

ενεργητικότητας του κεντρικού νευρικού συστήματος,  όπου τα χαμηλά επίπεδα σχετίζονται 

με την κατάσταση του ύπνου και τα υψηλά επίπεδα με ενοχλητικές και υπερβολικά κρίσιμες 

περιπτώσεις, όπως π.χ. όταν κινδυνεύει η ζωή μας.  

Η  βασική αρχή για την λειτουργία της διέγερσης είναι η αρχή του ανεστραμμένου U. 

Ξεκινώντας  από  ένα  χαμηλό  επίπεδο  η  διέγερση  και  αυξανόμενη  μέχρι  ενός  ορισμένου 

σημείου,  βελτιώνει  την  εκτέλεση.  Η  ποιότητα  της  εκτέλεσης  κορυφώνεται  σε  κάποιο 

ενδιάμεσο σημείο της διέγερσης και από κει και πέρα η εκτέλεση χειροτερεύει όσο το επίπεδο 

της διέγερσης ανεβαίνει. Το σημαντικό σημείο είναι ότι τόσο το πολύ υψηλό όσο και το πολύ 

χαμηλό επίπεδο διέγερσης, μπορεί να αποβούν μη αποτελεσματικά, αλλά για διαφορετικούς 

λόγους. 

Άρα: η αυξημένη διέγερση βελτιώνει την εκτέλεση αλλά μέχρι ενός ορισμένου ορίου. Η 

παραπέρα αύξηση της διέγερσης προκαλεί μείωση της εκτέλεσης. Οι κινήσεις που απαιτούν 

σημαντική λήψη απόφασης πρέπει να γίνουν με λεπτό μυϊκό έλεγχο, έχουν σχετικά χαμηλό 

επίπεδο διέγερσης που τις ευνοεί. Οι κινήσεις με χαμηλές απαιτήσεις για λήψη απόφασης ή 

με αδρό μυϊκό  έλεγχο,  έχουν σχετικά υψηλό επίπεδο διέγερσης που τις  ευνοεί.  Ενώ,  κάποια 

άτομα φτάνουν σε διέγερση πιο εύκολα από μερικά άλλα. 

 

Μεθόδευση Πληροφοριών κάτω από υψηλή διέγερση 

 

Παράδειγμα  : Κατά  τη  διάρκεια  ενός αγώνα  ταχύτητας  100  μέτρων στην κολύμβηση, 

ένας  κολυμβητής  στην  πρώτη  του  σπουδαία  συνάντηση,  γυμνασιακού  επιπέδου  με  πολύ 

υψηλό  επίπεδο  διέγερσης  έκανε  την  στροφή  ενώ  ήταν  3  μέτρα  πιο  πριν  από  το  τέλος  της 

πισίνας, άλλοι γύρισαν κανονικά και τελείωσαν τον αγώνα.  

7

Οι διάφοροι τρόποι, με τους οποίους τα  άτομα μεθοδεύουν τις πληροφορίες αλλάζουν , 

τα επίπεδα διέγερσης ανεβαίνουν και αυτές οι μεθοδεύσεις λειτουργούν συνεργατικά για να 

δοθεί η εξήγηση για τις διάφορες στην εκτέλεση. 

Αντιληπτική εστίαση  : μια σημαντική αλλαγή στη μεθόδευση πληροφοριών κάτω από 

υψηλή διέγερση είναι η αντιληπτική εστίαση, η τάση δηλαδή που έχει το αντιληπτικό πεδίο να 

συρρικνώνεται. 

 

Χρησιμοποίηση των «Ειδικών Σημείων» 

Η υπόθεση της χρησιμοποίησης των ειδικών σημείων από το Eastbrook (1959) εξηγεί τη 

μείωση  της  απόδοσης  σε  φάση  υψηλής  διέγερσης.  Όταν  το  επίπεδο  της  διέγερσης  είναι 

χαμηλό και το αντιληπτικό πεδίο σχετικά ευρύ, ο εκτελών έχει πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα 

ειδικών  σημείων,  μερικά  από  τα  οποία  και  ως  εκ  τούτου  είναι  κάτω  του  αναμενόμενου 

καλύτερου δυνατού. Όσο το επίπεδο της διέγερσης ανεβαίνει η εστίαση της προσοχής στενεύει 

προς  τα σχετικά  ειδικά σημεία,  όλο και περισσότερο  τέτοια σημεία αποκλείονται και  έτσι η 

ικανότητα  βελτιώνεται  επειδή  ο  εκτελών  απαντά  στις  πιο  σχετικές  οδηγίες.  Το  ιδανικό 

επίπεδο  διέγερσης  συνεπώς  είναι  αυτό,  όπου  η  στενότητα  της  προσοχής  αποκλείει  πολλές 

άσχετες πληροφορίες αλλά επιτρέπει την αναγνώριση πολλών από τις σχετικές. 

Στα  υψηλότερα  επίπεδα  διέγερσης  βρίσκουμε  μια  κατάσταση  υπερβολικής 

επαγρύπνησης, αυτό που καλείται κοινώς, πανικός. 

 

Προσοχή και ανθρώπινη εκτέλεση 

 

Προσοχή  :  Είναι  η  ικανότητα  μεθόδευσης  πληροφοριών.  Όταν  η  κυρίως  κίνηση  είναι 

σχετικά  εύκολη  και  δεν  απαιτείται  πολλή  προσοχή,  τότε  περισσεύει  περισσότερη 

χωρητικότητα προσοχής και για τις άλλες κινήσεις. 

Η προσοχή είναι διαδοχική και μετακινείται από πηγή σε πηγή. 

Είναι περιορισμένη σε χωρητικότητα. 

Απαιτεί προσπάθεια και σχετίζεται με την υπερένταση. 

Περιορίζει  τη  δυνατότητα  να  εκτελούμε  μαζί  κάποια  συγκεκριμένα  μέρη  των 

κινήσεων. 

8

 

Ποτέ οι κινήσεις παρεμποδίζουν η μια την άλλη. 

 

1.  Αναγνώριση ερεθίσματος: Παράλληλη μεθόδευση πληροφοριών 

      Με  την  παράλληλη  διαδικασία  δύο  ή  περισσότερα  σύνολα  πληροφοριών  μπορεί  να 

εισαχθούν  στο  σύστημα  ταυτόχρονα  και  η  επεξεργασία  τους  να  γίνει  μαζί,  χωρίς  να 

ανταγωνίζεται το ένα το άλλο. 

Φαινόμενο  Stroop:  Όταν  υπάρχει  διαφορά  μεταξύ  αυτού  που  γράφεται  μα  αυτό  που 

φαίνεται τότε ο χρόνος αντίδρασης αυξάνεται.  

 

2. Επιλογή απάντησης : αυτόματη και ελεγχόμενη μεθόδευση 

    Ποτέ άλλοτε οι παρεμβολές μεταξύ των κινήσεων δεν είναι τόσο αισθητές παρά όταν 

ο  εκτελών πρέπει  ταυτόχρονα να κάνει  δυο  ενέργειες, από τις οποίες η μια να απαιτεί 

πνευματικές  λειτουργίες,  όπως π.χ.  να  κάνει  ντρίπλες  στο ποδόσφαιρο,  ενώ σκέφτεται 

παράλληλα  μια  λέξη  που  να  περιέχει  το  γράμμα  γ.  Αυτές  οι  δραστηριότητες 

κατευθύνονται από την ελεγχόμενη μεθόδευση η οποία πιστεύεται ότι είναι :  

Αργή,  

Με  αιτήσεις  για  προσοχή,  όταν  υπάρχουν  παρεμβολές  που  προκαλούνται  από 

ανταγωνιστική μεθόδευση, 

Διαδοχική, όταν συμβαίνει πριν ή μετά από άλλες μεθοδεύσεις 

Προαιρετική (με τη θέληση μας) που εύκολα μπορεί να σταματήσει ή να αποφευχθεί 

εξ ολοκλήρου. 

Αντίθετα,   πολύ διαφορετικό είδος μεθόδευσης πληροφοριών, φαίνεται να έχουν τα άτομα 

με  υψηλή  δεξιοτεχνία,  όταν  το  πρόγραμμα  δεν  απαιτεί    πολλή  προσοχή  και  οι  κινήσεις 

γίνονται  αυτόματα,  τότε  ο  τρόπος  αντιμετώπισης  της  πληροφορίας  γίνεται  με  αυτόματη 

μεθόδευση και είναι : 

Γρήγορος 

Χωρίς  απαιτήσεις  προσοχής,  αφού  αυτές  οι  μεθοδεύσεις  δε 

δημιουργούν (πολύ ανταγωνισμό με άλλες κινήσεις) 

Παράλληλος, αφού εξελίσσεται μαζί με άλλες μεθοδεύσεις 

9

Παρά  τη  θέληση  μας,  συχνά  σε  βαθμό  που  δεν  μπορεί  να 

αποφευχθεί. 

 

Σημείωση  : Μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα του αυτοματισμού: Οι αυτόματες ενέργειες των 

οποίων τα πλεονεκτήματα είναι φανερά, σχετίζονται με την παράλληλη και γρήγορη μεθόδευση 

των πληροφοριών χωρίς ανταγωνισμό με άλλες μεθοδεύσεις. Παρά το γεγονός,  ότι η γρήγορη 

μεθόδευση είναι καλή όταν το περιβάλλον είναι σταθερό και προβλέψιμο, μπορεί να οδηγήσει σε 

τρομερά λάθη όπου το περιβάλλον (ή ένας αντίπαλος) αλλάζει την κίνηση την τελευταία στιγμή. 

Έτσι, η αυτοματοποίηση φαίνεται πως είναι πιο αποτελεσματική στις κλειστές δεξιότητες, όπου 

το  περιβάλλον  είναι  σχετικά  προβλέψιμο.  Στις  ανοιχτές  δεξιότητες,  υπάρχουν  τόσες  πολλές 

κινήσεις για τις οποίες ο εκτελών θα πρέπει να αναπτύξει μια αυτόματη απάντηση για κάθε μια 

από αυτές, πράγμα που είναι δυνατό μόνο μετά από πολλά χρόνια εμπειρίας και εξάσκησης. 

 

3. Προγραμματισμός απάντησης : Η οργάνωση της κίνησης συμβαίνει διαδοχικά. 

  Η άποψη αυτή είναι αποτέλεσμα ερευνών στην περίπτωση διπλού ερεθίσματος, 

όπου  ο  ασκούμενος  πρέπει  να  απαντήσει  στο  καθένα  από  τα  δύο  ερεθίσματα,  που 

παρουσιάζονται  πολύ  κοντά,  το  ένα  στο  άλλο.  Υπάρχει  μια  σημαντική  καθυστέρηση  στο 

χρόνο  αντίδρασης  του  δεύτερου  ερεθίσματος,  όταν  το  σύστημα  είναι  απασχολημένο  με  το 

πρώτο ερέθισμα. Η καθυστέρηση στη δεύτερη απάντηση εξαρτάται από το διάστημα μεταξύ 

των  ερεθισμάτων  και  είναι  μεγαλύτερη  όταν  το  διάστημα  είναι  λίγο  μεγαλύτερο από  40mc 

(π.χ.  60ms). Όταν  τα  δυο  ερεθίσματα  χωρίζονται  μεταξύ  τους  με  40ms  ή  και  λιγότερο,  τότε 

λαμβάνονται  και  δέχονται  ανταπόκριση  σαν  να  είναι  ένα.  Η  καθυστέρηση  συμβαίνει  στο 

στάδιο προγραμματισμού, όπου μόνο μια κίνηση είναι δυνατό να οργανωθεί και να ξεκινήσεις 

τη κάθε φορά. 

 

Παράδειγμα  : Ο ασκούμενος πρέπει  να απαντήσει  σε  ακουστικό  ερέθισμα  σηκώνοντας  το Δ 

χέρι  από  ένα  πλήκτρο.  Ύστερα  ένα  φως  ,  φωτεινό  ερέθισμα  μπορεί  να  παρουσιαστεί  και  ο 

ασκούμενος απαντά σηκώνοντας τα αριστερό του χέρι.. Η διαφορά μεταξύ των ερεθισμάτων, 

το  διάστημα  δηλαδή  μεταξύ  των  ερεθισμάτων,  μπορεί  να  κυμανθεί  από  μηδέν  μέχρι 

εκατοντάδες  χιλιοστά  του  δευτερολέπτου.  Όσο  το  διάστημα  μεταξύ  των  ερεθισμάτων 

10

αυξάνεται,  η  καθυστέρηση  του  χρόνου  αντίδρασης  ελαττώνεται,  αλλά  πάλι  υπάρχει  μια 

παρεμβολή στον χρόνο αντίδρασης ακόμα και αν το διάστημα που μεσολαβεί είναι 200ms ή και 

περισσότερο. 

 

Ομαδοποίηση  :  Το  σύστημα  απαντά  στο  πρώτο  και  στο  δεύτερο  ερέθισμα  σαν  να  ήταν  ένα, 

δίνοντας  και  τις  δύο  απαντήσεις  ταυτόχρονα.  Σ’  αυτό  το  φαινόμενο,  που  ορίζεται  ως 

ομαδοποίηση, τα πρώτα στάδια διαδικασίας προφανώς θεωρούν και τα δύο ερεθίσματα σαν ένα 

και  μόνο  γεγονός  και  οργανώνουν  μία  μόνη,  πιο  περίπλοκη  κίνηση,  όπου  και  τα  δύο  μέλη 

απαντούν ταυτόχρονα. 

 

Ο ρόλος της χρονικής διάρθρωσης στα δύο χέρια 

Οι κινήσεις που γίνονται με τα δύο χέρια είναι πολύ δύσκολο να  εκτελεσθούν, αν η 

χρονική διάρθρωση είναι διαφορετική για τα δύο μέλη. 

Το  σύστημα  φαίνεται  να  προτιμά  τις  κινήσεις  με  τα  δύο  χέρια  που  έχουν  την  ίδια 

χρονική οργάνωση και τις παράγει σχετικά εύκολα. 

Αν χρονική διάρθρωση είναι η ίδια και για τα δύο χέρια, τότε η κίνηση σε διαφορετικά 

μεγέθη μπορεί να γίνει σχετικά εύκολα. 

Παρέμβαση συμβαίνει ακόμα και αν ο εκτελών σκέφτεται ένα ρυθμό και εκτελεί ένα 

διαφορετικό. 

 

Τρία Συστήματα Μνήμης 

 

Μια σημαντική έννοια για τις δεξιότητες είναι η μνήμη, η οποία συχνά θεωρείται ως αποθήκη 

των αποτέλεσμα των διαφόρων δραστηριοτήτων που απαιτούν διαδικασία πληροφόρησης. Τα 

συστήματα  μνήμης  που  περιλαμβάνονται  στον  έλεγχο  των  κινήσεων  είναι  :  αισθητήρια 

κοντινή μνήμη, κοντινή μνήμη και μακρινή μνήμη. 

 

Αισθητήρια κοντινή μνήμη  : Η πιο περιφερειακή ή αλλιώς αισθητηριακή πλευρά  της μνήμης 

είναι η αισθητηριακή κοντινή μνήμη _STSS‐(short term sensory store). Η διαδικασία στο στάδιο 

αναγνώρισης  ερεθίσματος  συγκρατεί  κάποια  γεγονότα  του  περιβάλλοντος,  τα  οποία 

11

αποθηκεύονται για λίγο χρονικό  διάστημα στο  STSS  και  έχουν μέγιστη  διάρκεια περίπου ¼ 

του δευτερολέπτου. Αυτά τα συστήματα μνήμης συγκρατούν τις πληροφορίες μόνο για μικρό 

χρονικό διάστημα,  ίσως μόνο για μερικές εκατοντάδες ms,  και αυτές αντικαθίστανται μόλις 

εμφανιστούν οι επόμενες αισθητηριακές πληροφορίες. Η αποθήκευση της STSS φαίνεται πως 

προηγείται  της  ενσυνείδητης  συμμετοχής  του  συστήματος  και  δεν  κωδικοποιεί  τις 

πληροφορίες, αλλά τις αφήνει όπως ακριβώς είναι. 

 

Κοντινή  μνήμη:  Μόνο  ένα  μέρος  των  πληροφοριών  περνά  στη  συνειδητοποίηση.  Έτσι,  ο 

μηχανισμός  της  επιλεκτικής  προσοχής  επιλέγει  μερικές  από  τις  πληροφορίες  της 

αισθητηριακής  κοντινής  μνήμης  για  περαιτέρω  μεθόδευση.  Ότι  απομένει  στο  STSS  χάνεται 

και  αντικαθίσταται  από  πιο  πρόσφατες  αισθητηριακές  πληροφορίες.  Η  κοντινή  μνήμη 

θεωρείται πολύ περιορισμένη σε χωρητικότητα. Εάν η κοντινή μνήμη θεωρείται ενσυνείδητη 

ενέργεια  (το  οποίο  είναι  κάτι  λογικό),  τότε  έχει  κάποιο  όριο  στα  μηνύματα  που  μπορεί  να 

δεχθεί.  Η  πληροφορία  στην  κοντινή  μνήμη  μπορεί  να  συγκρατηθεί  μόνο  όσο  η  προσοχή 

υφίσταται σ’  αυτή,  όπως με  την συνεχή  επανάληψη αυτής.  Εάν η προσοχή συγκεντρώνεται 

κάπου  αλλού,  τα  περιεχόμενα  της  κοντινής  μνήμης  θα  ξεχαστούν  και  θα  χαθούν  εντελώς 

μέσα σε 30 δευτερόλεπτα περίπου. 

 

Μακρινή μνήμη  : Το τρίτο μέρος της μνήμης είναι η μακρινή μνήμη  (LTM), η οποία περιέχει 

πολύ  καλά  μαθημένες  πληροφορίες,  που  έχουν  συλλεχθεί  κατά  τη  διάρκεια  όλης  μας  της 

ζωής.  Τα  πειράματα  δείχνουν  πως  η  LTM  είναι  απεριόριστη  σε  χωρητικότητα,  όπως 

φανερώνει το πλήθος των πληροφοριών που αποθηκεύεται για μεγάλες χρονικές περιόδους.. 

Για να πούμε πως κάποιος έμαθε κάτι, σημαίνει πως η πληροφορία πέρασε με κάποιο τρόπο 

από την κοντινή στην μακρινή μνήμη..  

  Ωστόσο διακεκομμένες δεξιότητες, όπως το πέταγμα ή η κατακόρυφος στη γυμναστική, 

ξεχνιούνται και αυτές πολύ εύκολα. Δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο γιατί οι διακεκομμένες και οι 

συνεχόμενες  δεξιότητες  έχουν  τόσο  διαφορετικά  χαρακτηριστικά,  όσο  αφορά  τη  διατήρηση 

τους. 

 

 

12

3. Η συνεισφορά των αισθήσεων στην καλύτερη απόδοση 

 

Η επιτυχία στη δεξιοτεχνική εκτέλεση συχνά εξαρτάται άμεσα από το πόσο αποτελεσματικά 

ο  ασκούμενος  μπορεί  να  καθορίσει,  να  αντιληφθεί  και  να  χρησιμοποιήσει  τις  σχετικές 

αισθητήριες πληροφορίες. 

Πηγές των αισθητήριων πληροφοριών 

 

Οι πληροφορίες για τις δεξιότητες που προέρχονται από διάφορες πηγές, αλλά το κύριο μέρος 

των  πληροφοριών  προέρχεται  από  το  περιβάλλον.  Αυτού  του  είδους  οι  πληροφορίες 

ονομάζονται εξωγενείς δηλ., πληροφορίες που προέρχονται έξω από το σώμα του εκτελούντα. 

 

Εξωγενείς Πληροφορίες  :  η  κυριότερη  πηγή  εξωγενών  πληροφοριών  είναι  φυσικά  η  όραση. 

Ενώ το δεύτερο μεγάλο είδος εξωγενών πληροφοριών προέρχεται από την ακοή. 

 

Πληροφορίες  από  του  Ιδιουποδοχείς  ή  την  κιναίσθηση  :  Η  δεύτερη  ομάδα  πληροφοριών 

προέρχεται από τις κινήσεις  του σώματος που συνήθως, θεωρείται ότι προέρχεται από τους 

ιδιουποδοσχείς. Η πρόθεση ίδιο φανερώνει πληροφορία μέσα από το ίδιο το σώμα, όπως είναι 

π.χ. οι θέσεις των αρθρώσεων, οι δυνάμεις στους μύες, ο προσανατολισμός στο χώρο και άλλα. 

Ένα  παρόμοιο  είδος  πληροφοριών,  είναι  αυτό  που  συνήθως  ορίζεται  σαν  κιναίσθηση,  η 

αίσθηση  δηλαδή  της  κίνησης.  Η  διαίρεση  αυτών  των  δύο  εννοιών  ήταν  συγκεχυμένη  για 

πολλά χρόνια, αλλά τώρα χρησιμοποιούνται πια σαν συνώνυμες και σημαίνουν τη συλλογή 

των αισθητήριων πληροφοριών από το σώμα μας, για τη θέση και κίνηση των αρθρώσεων, για 

τις μυϊκές τάσεις και τον προσανατολισμό στο χώρο. 

 

Σύστημα κλειστού κυκλώματος 

Ένας  σημαντικός  τρόπος  να  αντιληφθούμε  πως  οι  αισθητήριες  πληροφορίες  λειτουργούν 

στην  κινητική  συμπεριφορά,  είναι  να  δημιουργήσουμε  μια  αναλογία  με  σύστημα  ελέγχου 

κλειστού  κυκλώματος,  ένα  είδος  μηχανισμών  ελέγχου  που  χρησιμοποιείται  δε  πολλές 

περιπτώσεις της καθημερινής ζωής. 

13

Το κλειστό κύκλωμα ο κύκλος από  το σύστημα εκτέλεσης στο σύστημα ενέργειας και πίσω 

πάλι  στο  σύστημα  εκτέλεσης  κλείνει  με  αισθητήριες  πληροφορίες  ή  αλλιώς  με  την 

επανατροφοδότηση, δημιουργώντας ένα μηχανισμό προς επίτευξη ενός σκοπού. 

 

Σταδία: 

Στόχος συστήματος 

Επιθυμητή κατάσταση 

Μέτρο σύγκρισης 

Λάθος 

Εκτελεστικό σύστημα 

Σύστημα ενέργειας  

Επανατροφοδότηση 

Αποτέλεσμα 

 

Περιληπτικά όλα τα συστήματα κλειστού κυκλώματος έχουν τέσσερα συγκεκριμένα μέρη : 

1. Ένα εκτελεστικό, για τη λήψη αποφάσεων για τα λάθη. 

2. Ένα σύστημα ενέργειας, που εκτελεί τις αποφάσεις. 

3. ένα  σύστημα  αναφοράς  της  διόρθωσης,  με  το  οποίο  συγκρίνεται  η 

επανατροφοδότηση για να καθοριστεί το λάθος. 

4. Ένα σινιάλο για τα λάθη,  το οποίο είναι οι πληροφορίες που χρησιμοποιούνται 

από το εκτελεστικό μέρος. 

 

Η  κίνηση  αποφέρει  διαφόρων  ειδών  επανατροφοδοτήσεις,  οι  οποίες  ορίζονται  σαν 

επανατροφοδοτήσεις παραγόμενες από απαντήσεις (response‐ produced‐feedback). 

Αντιληπτικό  μοντέλο  και  οι  οι  συνεχόμενες,  μακράς  διάρκειας  δεξιότητες.  Το  μοντέλο  του 

κλειστού  κυκλώματος  είναι  χρήσιμο  για  την  κατανόηση  της  σταθερότητας  μιας 

συγκεκριμένης  κατάστασης,  η  οποία  είναι  απαραίτητη  για  την  εκτέλεση  πολλών 

δραστηριοτήτων  μακράς  διάρκειας.  Για  παράδειγμα  η  συγκράτηση  της  ορθής  στάσης  του 

σώματος,  όπου  ο  σκοπός  είναι  η  φυσιολογική,  όρθια  στάση  του  σώματος,  απαιτεί 

επνατροφοδότηση. 

14

 

Συμπεριφορά σε Δεξιότητες πορείας 

  Στο  αντιληπτικό  μοντέλο,  κάθε  διόρθωση  είναι  βασισμένη  σε  μια  συλλογή 

πληροφοριών  για  τα  λάθη  που  συνέβησαν  σε  μερικές  εκατοντάδες  χιλιοστά  του 

δευτερολέπτου (π.χ. 200‐250 msec). Αυτό το λάθος μεθοδεύεται στην αναγνώριση ερεθίσματος, 

μια  διόρθωση  οργανώνεται  και  αρχίζει  να  πραγματοποιείται  στον  προγραμματισμό 

απάντησης. Μόλις εισαχθεί αυτή η διόρθωση, ελέγχει το εν λόγω μέρος του σώματος μέχρι να 

αρχίσει η μεθόδευση για το επόμενο λάθος. Έτσι λοιπόν, οι κινήσεις δεξιότητας πορείας, που 

περιλαμβάνουν περισσότερες από τρεις αλλαγές στη σειρά το δευτερόλεπτο, εκτελούνται με 

μικρή αποτελεσματικότητα. 

 

Διακεκομμένες Κινήσεις με μικρή χρονική διάρκεια 

  Σαν γενικός κανόνας για τις γρήγορες ανθρώπινες κινήσεις, ισχύει το ότι ο ασκούμενος 

ξεκινά  μια  πλήρως  σχεδιασμένη  κίνηση  για  να  πετύχει  το  στόχο.  Αν  οι  αισθητήριες 

πληροφορίες δείξουν ότι αυτή η κίνηση θα είναι λανθασμένη, και ως εκ τούτου θα πρέπει να 

σταματήσει  ή  να  διαφοροποιηθεί,  αυτό θα γίνει  μερικά  δέκατα  του  δευτερολέπτου από  την 

στιγμή που άρχισε η κίνηση, χρόνος στον οποίο δεν ήταν δυνατό να γίνουν διαφοροποιήσεις. 

Η επανατροφοδότηση δεν μπορεί να επηρεάσει τον λεπτό έλεγχο από στιγμή σε στιγμή. Οι 

γρήγορες  κινήσεις  είτε  ξεκινούν  είτε  δεν  ξεκινούν  καθόλου,  φαινόμενο  που  μοιάζει  με  τη 

σφαίρα του όπλου, από την στιγμή που θα πατηθεί η σκανδάλη δεν υπάρχει καμία περίπτωση 

διαφοροποίησης.  Μόλις  φτάσει  η  διαδικασία  σε  ένα  κατώφλι,  ένα  εσωτερικό  σύνθημα 

«ξεκίνα» δίνεται και αρχίζει η κίνηση. Το σύστημα αγνοεί κάθε άλλο σύνθημα από την στιγμή 

που θα δοθεί το εσώτερο σύνθημα εκκίνηση και έτσι η κίνηση δεν διακόπτεται. 

 

Συμπερασματικά: 

Το  σύστημα  κλειστού  κυκλώματος,  που  στο  εκτελεστικό  στάδιο  περιέχει  τα  στάδια 

μεθόδευσης των πληροφοριών,  είναι ένα μοντέλο για την κατανόηση της λειτουργίας 

των συνεχόμενων δεξιοτήτων με μεγάλη διάρκεια,  όπως είναι οι ασκήσεις δεξιότητας 

στη οποίες, ισορροπίας και γενικά αργές κινήσεις. 

15

Μόλις δοθεί το εσωτερικό σύνθημα για μια κίνηση, ο έλεγχος της περνά σε ένα τρόπο 

λειτουργίας « όλα ή τίποτα». 

Από την στιγμή που δίνετε η έναρξη, οποιαδήποτε αισθητήρια πληροφορία, που δείχνει 

πως  θα  πρέπει  να  σταματήσει  η  κίνηση  ή  να  αλλάξει  σε  μεγάλο  βαθμό,  απαιτεί 

περίπου 150 με 200ms, πριν γίνουν φανερές οι πρώτες διαφοροποιήσεις. Έτσι λοιπόν σε 

γενικές γραμμές  το μοντέλο  του κλειστού κυκλώματος δεν  είναι αποτελεσματικό για 

τον έλεγχο γρήγορων, διακεκομμένων κινήσεων 

 

Αντανακλαστικά  :  Είναι  στερεότυπες,  ακούσιες  και  συνήθως  γρήγορες  απαντήσεις  σε 

ερεθίσματα. 

 

Τέσσερα είδη αντισταθμίσεων 

Απαντήσεις Μ1, με καθυστέρηση 30‐50ms. 

Απαντήσεις Μ2, με καθυστέρηση 50‐80 ms. 

Εισαγωγή αντίδρασης, με καθυστέρηση 80‐120ms. 

Απαντήσεις χρόνου αντίδρασης (Μ3) με καθυστέρηση από 120‐180ms. 

 

Η  απάντηση  Μ1  (  ή  αντανακλαστικό  Μ1,  που  συνήθως  καλείται  μονοσυναπτικό 

αντανακλαστικό της διάτασης0 είναι ένα από τα πιο γρήγορα αντανακλαστικά του κινητικού 

ελέγχου των μελών. 

 

Η  απάντηση  Μ2  (ή  Μ2  αντανακλαστικό  που  συνήθως  καλείται  λειτουργική 

αντανακλαστική διάταση ή αντανακλαστικό μεγάλου κυκλώματος) έχει μεγαλύτερη διάρκεια 

και έτσι συμβάλλει περισσότερο στη διόρθωση‐αντιστάθμιση της κίνησης απ’ ότι η Μ1. Η Μ2 

απάντηση  σε  συνδυασμό  με  την  Μ1,  είναι  υπεύθυνες  για  το  γνωστό  αντανακλαστικό  της 

επιγονατίδας,  που  χρησιμοποιείται  στις  νευρολογικές  εξετάσεις  και  στη  φυσιοθεραπεία.  Ο 

ασθενής κάθεται στο κρεβάτι με  το πόδι  να κρέμεται  ελεύθερα από  το γόνατο και κάτω. Ο 

γιατρός  χτυπά  τον  επιγονατιδικό  σύνδεσμο,  κάτω  από  την  επιγονατίδα,  διατείνοντας  τον 

τετρακέφαλο,  στο  μπροστινό  μέρος  του  μηρού,  ο  οποίος  κατά  την  έναρξη  για  την 

16

αντανακλαστική απάντηση, κατά την οποία συσπώνται οι τετρακέφαλοι και παράγεται έτσι 

μια έκταση του γονάτου παρά τη θέληση του ασθενή. 

 

Εισαγωγή  αντίδρασης:  είναι  ένα  τρίτο  είδος  απάντησης  που  έχει  λίγο  περισσότερο 

καθυστέρηση από το Μ2. αυτή η αντίδραση είναι τόσο γρήγορη, όσο μια εκούσια αντίδραση με 

καθυστέρηση  της  τάξης  των  80‐120ms,  αλλά  είναι  και  πολύ  αργή  για  να  είναι  Μ1  και  Μ2 

απάντηση.  Μπορεί  να  επηρεάσει  το  μυϊκό  σύστημα  αν  και  αρκετά  μακριά  από  τον 

πραγματικό ερεθισμό και είναι ευαίσθητη στα πολλά ερεθίσματα, συναφής με την απάντηση 

στον χρόνο αντίδρασης. 

 

Εκούσια  Απάντηση  Χρόνου  αντίδρασης  :  Είναι  το  τελευταίο  είδος  απάντησης  που 

δίνεται  στο  πρόσθετο  βάρος,  είναι  μια  εκούσια  αντίδραση,  που  συνήθως  λέγεται  Μ3 

απάντηση.  Η  καθυστέρηση  της  απάντησης  Μ3  είναι  περίπου  120‐180ms,  ανάλογα  με  την 

κίνηση  και  μπορεί  να  επηρεάσει  όλο  το  μυϊκό  σύστημα  και  όχι  μόνο  τους  μύες  που 

διατείνονται. 

 

Αντισταθμίσεις Συγχρονισμού για απρόσμενα φορτία.  

Ένα  χαρακτηριστικό  σημείο  είναι,  ότι  η  καθυστέρηση  της  απάντησης  ελαττώνεται,  τόσο  η 

απάντηση γίνεται πιο άκαμπτη, πιο ευέλικτη. 

 

Συμπερασματικά: 

Οι  πάρα  πολύ  γρήγορες  ανθρώπινες  κινήσεις  δεν  έχουν  καμία  πιθανότητα 

επανατροφοδότησης μέχρι να τελειώσει η κίνηση. 

Οι κάπως πιο αργές κινήσεις επιτρέπουν κάποια επανατροφοδότηση χαμηλού επιπέδου, 

με μεγαλύτερο περιθώριο ρύθμισης όσο αυξάνεται ο χρόνος κίνησης. 

Οι  αργές,  συνεχόμενες  ή  παρατεταμένες  κινήσεις  περιλαμβάνουν  ένα  συνδυασμό 

ιεραρχημένων κυκλωμάτων που λειτουργούν ταυτόχρονα. 

 

17

Επιλογές μεταξύ των μεθόδων Ελέγχου. 

Σε  πολλές  περιπτώσεις,  αυτός  που  εκτελεί  την  κίνηση  έχει  μια  πραγματική  επιλογή 

μεταξύ  των  πιθανών  μεθόδων  ελέγχου  της  κίνησης.  Αν  η  κίνηση  είναι  αρκετά  μεγάλη  σε 

διάρκεια όπως π.χ. μια αργή κίνηση στο χορό, ο χορευτής μπορεί να προγραμματίσει από πριν 

το  σύστημα,  χρησιμοποιώντας  μόνο  τις  γρήγορες  αυτόματες,  αντανακλαστικές  μεθόδους 

ελέγχου, σε αντίθεση με την βραδύτητα της κίνησης. Σε κάθε άλλη περίπτωση, ο χορευτής θα 

πρέπει  να  προγραμματίσει  μόνο  ένα  μικρό  μέρος  της  κίνησης,  και  στην  συνέχεια  να  το 

καλύψει με συνειδητή επανατροφοδότηση του εξωτερικού κυκλώματος. 

  Όμως  πολλές  από  τις  καλές  εκτελέσεις,  συμβαίνουν  όταν,  απλά  αφήνουμε  τις 

μαθημένες  δυνατότητες  μας  να  ελέγξουν  την  κίνηση    παρά  όταν  παρεμβαίνουμε  στις 

συνειδητές  μεθοδεύεις.  Η  συνειδητή  παρέμβαση  μπορεί  να  οδηγήσει  σε  υπέρ  ελεγχόμενες 

κινήσεις που κάνουν οι αρχάριοι όταν πρωτομαθαίνουν να  ισορροπούν στη κατακόρυφο. Το 

να  αφήνουμε  τις  κινήσεις  να  ρέουν,  επιβάλει  τη  χρήση  των  προγραμματισμένων  από  πριν 

κινήσεων,  όπου  οι  διορθώσεις  γίνονται  μόνο  μέσα  από  εσωτερικά  κυκλώματα 

επανατροφοδότησης  και  συστηματικά  λιγότερη  εμπιστοσύνη  στις  αργές  διαδικασίες,  που 

απαιτούν προσοχή και  έχουν σχέση με  το  εξωτερικό κύκλωμα. Η μεγάλη εμπιστοσύνη στις 

συνειδητές  μεθοδεύσεις  στην  κίνηση  μπορεί  να  φέρει  σαν  αποτέλεσμα  αυτό  που  μερικοί 

ονομάζουν  «παράλυση  από  την  ανάλυση»,  που  σίγουρα  δεν  είναι  αποτελεσματικό  για 

δεξιοτεχνική εκτέλεση. 

 

Αρχές οπτικού έλεγχου. 

   Η όραση είναι πολύ σημαντική για τις καθημερινές δραστηριότητες και τα άτομα που 

την  στερούνται  αντιμετωπίζουν  δυσκολία  στις  λειτουργίες  τους  μέσα  σ’  αυτόν  τον  εικονο‐

κυριαρχούμενο κόσμο. Επίσης η όραση λειτουργεί κάπως διαφορετικά από τις αισθήσεις στην 

υποστήριξη των κινητικών δεξιοτήτων. 

 

Δυο οπτικά Συστήματα για τον Κινητικό Έλεγχο 

Εστιακό Σύστημα, ειδικευμένο στην αναγνώριση του αντικειμένου 

Περιφερειακό σύστημα, ειδικευμένο στον έλεγχο της κίνησης. 

 

18

Εστιακό σύστημα για την αναγνώριση αντικειμένου 

Η  κύρια  λειτουργία  του  να  δίνει  απαντήσεις  στην  γενική  ερώτηση  τι  είναι  αυτό?  Αυτό  το 

σύστημα χρησιμοποιείται για να κοιτάζετε μέσα στο βιβλίο και να αναγνωρίζετε κάτι, όπως 

π.χ. τις λέξεις στη σελίδα που διαβάζεται τώρα. 

 

Περιφερειακή όραση για τον κινητικό έλεγχο 

Η  λειτουργία  του  δεύτερου  οπτικού  συστήματος,  της  περιφερειακής  όρασης,  το  οποίο 

θεωρείται ειδικό για τον κινητικό ΄έλεγχο, δεν είναι εύκολο να αναγνωρισθεί. Η περιφερειακή 

όραση, που είναι διαφορετική από την εστιακή  (η οποία είναι ευαίσθητη μόνο στα γεγονότα 

της κεντρικής όρασης) περιλαμβάνει ολόκληρο το οπτικό πεδίο, κεντρικό και περιφερειακό. Η 

περιφερειακή όραση λειτουργεί ακούσια και συμβάλλει στο λεπτό έλεγχο των κινήσεων. Αυτή 

η όραση δεν επηρεάζεται από τον χαμηλό φωτισμό όπως επηρεάζεται η εστιακή όραση. 

 

Οπτική  Ροή:  Όπως  Κοιτάζεται  μέσα  σε  ένα  περίπλοκο  περιβάλλον,  κάθε  ορατό 

χαρακτηριστικό αντανακλά ακτίνες φωτός, οι οποίες εισέρχονται στο μάτι με συγκεκριμένες 

γωνίες. Η οπτική ροή δίνει στον εκτελούντα πολλά σημαντικά είδη πληροφοριών για τις δικές 

του κινήσεις στο περιβάλλον όπως : 

Σταθερότητα και ισορροπία 

Ταχύτητα της κίνησης σε σχέση με το περιβάλλον 

Κατεύθυνση της κίνησης σε σχέση με τα αντικείμενα του περιβάλλοντος 

Κίνηση των αντικειμένων του περιβάλλοντος σε σχέση με τον εκτελούντα 

Χρόνος πριν τη επαφή μεταξύ αντικειμένου και εκτελούντα. 

 

Ο  όρος  οπτική  κιναίσθηση  (visual proprioception)  προτάθηκε  από  το D.N. Lee  ,  1980) 

εξαιτίας του γεγονότος ότι η όραση μπορεί να παρέχει πληροφορίες για την κιναίσθηση, την 

κίνηση δηλαδή του σώματος. 

 

Όραση και μοντέλο αντίληψης 

   Στο κύκλωμα  της  εστιακής  όρασης,  η  εστιακή όραση  είναι  εκούσια,  αργή και απαιτεί 

προσοχή,  έτσι  είναι  λογικό  αυτό  το  σύστημα  να  περνά  από  τα  στάδια  της  μεθόδευσης 

19

πληροφοριών.  Μπορεί  να  επιφέρει  επιδράσεις  στην  κίνηση  αλλά  μόνο  μετά  από  σχετικά 

μεγάλες καθυστερήσεις, είναι δε πολύ ευέλικτο. 

  Το  δεύτερο  κύκλωμα  που  έχει  σχέση  με  την  περιφερειακή  όραση  η  περιφερειακή 

πληροφορία  είναι  σχετικά  γρήγορη  και  μη  ευέλικτη,  γυρνά  πίσω  στα  σχετικά  χαμηλά 

στρώματα του Κ.Ν.Σ. με καθοδική πορεία από τις διαδικασίες που επιλέγουν και ξεκινούν την 

κίνηση  προς  την  περιφέρεια,  αλλά  με  ανοδική  πορεία  από  τις  μύες  προς  την  σπονδυλική 

στήλη και το κέντρο. 

 

Οπτική Κυριαρχία και σύλληψη 

Ο οπτικός έλεγχος κυριαρχεί των άλλων αισθήσεων  (οπτική επικράτηση) και η οπτική 

πληροφορία αναπόφευκτα συλλαμβάνει την προσοχή (οπτική σύλληψη). 

Μερικές  φορές  η  κυριαρχία  της  όρασης,  ενώ  άλλες  πηγές  είναι  πιο  κατάλληλες,  οδηγεί  σε 

μείωση της απόδοση. 

Έρευνες σε ξιφομάχους προτείνουν ότι σε περιπτώσεις που χρησιμοποιήθηκαν οπτικές 

πληροφορίες  επιβράδυναν  την απάντηση  των αθλητών  και  μετατόπισαν  την προσοχή  τους 

από τις πιο σχετικές πληροφορίες. 

 

Συμπεράσματα: 

Για  την  ανθρώπινη  εκτέλεση,  πρέπει  να  θεωρούμε  ότι  τα  μηνύματα  που  δέχεται  το  σώμα 

λειτουργούν σε ένα κλειστό κύκλωμα ελέγχου, το οποίο περιλαμβάνει ένα εκτελεστικό στάδιο 

για  την  λήψη  αποφάσεων,  ένα  αποτελεσματικό  στάδιο  για  να φέρει  σε  πέρας  τις  κινήσεις, 

επανατροφοδότηση για  την κατάσταση του περιβάλλοντος και  ένα μέτρο σύγκρισης για να 

αντιπαραθέτει της κατάσταση του περιβάλλοντος με τον στόχο που θέλουμε να επιτύχουμε. 

 

Παραγωγή των Κινήσεων και Κινητικά Προγράμματα 

 

Η θεωρία του κινητικού προγράμματος. 

  Η  έννοια  του  κινητικού  προγράμματος    βασίζεται  σε  ένα  είδος  μηχανισμού  του 

ελέγχου,  που  κατά  κάποιο  τρόπο  είναι  αντίθετος  με  το  σύστημα  του  κλειστού  

κυκλώματος.  Αυτός  ο  τύπος  της  λειτουργικής  οργάνωσης  είναι  ο  έλεγχος  ανοιχτού 

κυκλώματος. 

 

Έλεγχος ανοιχτού κυκλώματος 

Το  ανοιχτό  κύκλωμα  αποτελείται  από  δύο  βασικά  μέρη  :  το  εκτελεστικό  και  το 

αποτελεσματικό. 

        Ερέθισμα 

        Εκτελεστικό 

20

          Οδηγίες 

          Αποτελεσματικό 

          Αποτέλεσμα στο περιβάλλον 

 

  Το  ανοιχτό  κύκλωμα  έχει  δύο  χαρακτηριστικά  που  χρησιμοποιήθηκαν  στο  κλειστό 

κύκλωμα,  αλλά  λείπουν  η  επανατροφοδότηση  και  οι  μηχανισμοί  σύγκρισης  για  τον 

καθορισμό των λαθών του συστήματος. Το σύστημα ξεκινάει με το ερέθισμα που δίνεται 

στο εκτελεστικό στάδιο  (η λήψη της απόφασης), του οποίου η δουλειά είναι να καθορίσει 

ποια κίνηση πρέπει να γίνει. Περνά τις οδηγίες στο αποτελεσματικό στάδιο, το οποίο είναι 

υπεύθυνο για την πραγματοποίηση αυτών των οδηγιών. Μόλις ολοκληρωθούν οι κινήσεις, 

η  δουλειά  του  συστήματος  έχει  τελειώσει,  μέχρι  την  στιγμή  που  θα 

επαναδραστηριοποιήθει  το  εκτελεστικό  στάδιο.  Φυσικά,  αφού  δεν  υπάρχει 

επανατροφοδότηση,  το  ανοιχτό  κύκλωμα  δεν  είναι  ευαίσθητο  στο  αν  οι  ενέργειες  που 

έγιναν  ήταν  επιτυχείς  και  επίσης  δεν  μπορούν  να  γίνουν  διαφοροποιήσεις  στην  κίνηση, 

ενώ αυτή βρίσκετε σε εξέλιξη. 

 

Παράδειγμα με τα φανάρια 

  Αυτό  το  σύστημα  χρησιμοποιείται  σε  πολλές  διάφορες  περιπτώσεις  της  καθημερινής 

ζωής,  όπως  για  παράδειγμα  στα  φώτα  της  σηματοδότησης,  στους  δρόμους,  όπου  είναι 

αποτελεσματικό  να  είναι  συγχρονισμένα  στη  σειρά  το  πράσινο,  το  πορτοκαλί  και  το 

κόκκινο  φως  για  να  ελέγχουν  την  κυκλοφορία.  Αν  συμβεί  ένα  ατύχημα  σε  μια 

διασταύρωση, το ανοιχτό σύστημα συνεχίζει την λειτουργία των φώτων με τον ίδιο ρυθμό, 

21

σαν  να μη  συμβαίνει  τίποτα,  ακόμη  και  αν  αυτή  η  λειτουργία  είναι  στην περίπτωση μη 

αποτελεσματική,  γιατί  δεν  μπορεί  να  αντιμετωπίσει  το  απρόβλεπτο  πρόβλημα  που 

παρουσιάστηκε στη  κυκλοφορία. Έτσι, το ανοιχτό σύστημα είναι αποτελεσματικό, όσο τα 

πράγματα λειτουργούν έτσι όπως είχαν προγραμματιστεί να λειτουργούν. 

 

Με λίγα λόγια: 

Συγκεκριμένες  οδηγίες που δίνονται από πριν, δείχνουν τις λειτουργίες που πρέπει 

να γίνουν, τη σειρά και τον συγχρονισμό τους.  

Από  την  στιγμή  που  ξεκίνησε  το  πρόγραμμα  το  σύστημα  ακολουθεί  τις  οδηγίες 

χωρίς διαφοροποίηση. 

Δεν  υπάρχει  δυνατότητα  να  καθοριστούν  η  να  διορθωθούν  λάθη  επειδή  δεν 

περιλαμβάνεται πουθενά η επανατροφοδότηση. 

Τα  συστήματα  ανοιχτού  κυκλώματος  είναι  πιο  αποτελεσματικά  σε  σταθερό  και 

προβλέψιμο περιβάλλον, όπου δεν υπάρχει μεγάλη ανάγκη για διαφοροποίηση των 

οδηγιών. 

 

Το  κινητικό  πρόγραμμα  είναι  το  μέσον  που  καθορίζει  ποιοι  μύες  θα  συσπαστούν  με 

ποια  σειρά  και  με  ποιον  συγχρονισμό.  Αρχικά,  ένα  πρόγραμμα  μπορεί  να  είναι  ικανό  να 

ελέγξει  μόνο  λίγες  κινήσεις  μαζί.  Ωστόσο  με  την  εξάσκηση,  το  πρόγραμμα  αναπτύσσεται 

περισσότερο  και  γίνεται  ικανό  να  ελέγξει  όλο  και  περισσότερες  κινήσεις  ακόμα  και 

διαφοροποιώντας, μερικά αντανακλαστικά που ενισχύουν όλη την  κίνηση. 

 

Έλεγχος το ανοιχτού κυκλώματος μέσα στο μοντέλο αντίληψης 

Μέσα  σε  ένα  ολοκληρωμένο  μοντέλο  αντίληψης  ,  υπάρχουν  δυο  βασικοί  τρόποι 

λειτουργίας, ανάλογα με την κίνηση. Εάν η κίνηση είναι πολύ αργή, ο έλεγχος γίνεται μέσω 

της  επανατροφοδότησης.  Εάν  η  κίνηση  είναι  πολύ  γρήγορη,  τότε  επικρατεί  το  ανοιχτό 

κύκλωμα. Η κινητική συμπεριφορά δεν είναι ούτε σκέτο ανοιχτό, ούτε κλειστό κύκλωμα αλλά 

μια σύνθεση και από τα δυο. 

 

22

Χρόνος αντίδρασης και πολυπλοκότητα κίνησης 

Ο  χρόνος  αντίδρασης  αυξάνεται  όταν  τα  επιπλέον  στοιχεία  μιας  σειράς 

προστίθενται σε μια κίνηση : ένα κατευθείαν προς τα εμπρός χτύπημα στο πιγκ‐

πονγκ απαιτεί μικρότερο χρόνο αντίδρασης από μια αιώρηση προς τα πίσω συν 

ένα προς τα εμπρός χτύπημα. 

Ο  χρόνος  αντίδρασης  αυξάνεται  όταν  πρέπει  να  συγχρονιστούν  πολλά  μέλη 

μαζί.  Το  παίξιμο  του  πιάνου  με  το  ένα  χέρι  χρειάζεται  μικρότερο  χρόνο 

αντίδρασης από το παίξιμο με τα δύο χέρια. 

Ο  χρόνος  αντίδρασης  αυξάνεται  όταν  η  διάρκεια  της  κίνησης  γίνεται 

μεγαλύτερη. Μια γρήγορη αιώρηση του ροπάλου του μπειζμπωλ που χρειάζεται 

100ms έχει μικρότερο χρόνο αντίδρασης από μια αιώρηση που χρειάζεται 300ms. 

 

Πως και ποτέ τα προγράμματα συμμετέχουν στις κινήσεις? 

 

 Για  τη  δημιουργία  δεξιοτεχνικών  κινήσεων  πρέπει  να  καθοριστούν  ορισμένοι 

παράμετροι για την μεθόδευση του προγραμματισμού: 

Οι συγκεκριμένοι μύες που θα πάρουν μέρος στην κίνηση. 

Η σειρά με την οποία θα πάρουν μέρος οι μύες. 

Οι δυνάμεις που θα προκληθούν από την σύσπαση των μυών. 

Ο σχετικός συγχρονισμός και η σειρά μεταξύ των συσπάσεων. 

Η διάρκεια της κάθε σύσπασης. 

 

Ολοκλήρωση του Κεντρικού Ελέγχου και του Έλεγχου επανατροφοδότησης 

Αντίστροφη  αντανακλαστικών  :  Αρκετά  πειράματα  μας  δείχνουν  πως  τα 

αντανακλαστικά εντάσσονται στον προγραμματισμένο έλεγχο ανοιχτού κυκλώματος. Καθώς 

μια  γάτα  περπατά  πάνω  στο  εργοδιάδρομο,  ο  εξεταστής  τοποθετεί  ένα  ελαφρύ  απτικό 

ερέθισμα  στην  άκρη  της  πατούσας  της.  Τα  ερέθισμα  έχει  διαφορετική  επίδραση  όταν 

παρουσιάζεται σε  διαφορετικές στιγμές  του κύκλου βάδισης.  Εάν το  ερέθισμα εφαρμοζόταν 

την στιγμή που η γάτα μόλις πατούσε το πόδι της στην επιφάνεια, έτοιμη να δώσει βάρος, η 

απάντηση θα ήταν να  εκτείνει  το πόδι  ελαφρά,  σαν  να  έβαζε περισσότερο  βάρος  στο πόδι. 

23

Αυτή η απάντηση εμφανίζεται από 30‐50ms και είναι καθαρά ακούσια κάποια αυτόματη. Εάν 

ακριβώς  το  ίδιο  ερέθισμα  εφαρμοζόταν  όταν  η  γάτα  μόλις  σήκωνε  το  πόδι  της  από  την 

επιφάνεια  και προετοιμαζόταν για  την φάση  της αιώρησης,  η  απάντηση θα ήταν πολύ πιο 

διαφορετική. Το πόδι κάμπτεται επάνω στο ισχίο και στο γόνατο και έτσι το πόδι σηκώνεται 

πάνω από την κανονική τροχιά. Αυτές οι εναλλαγές στα αντανακλαστικά που αντιστρέφουν 

το  αποτέλεσμα  από  έκταση  σε  κάμψη,  ανάλογα  σε  ποιο  σημείο  του  κύκλου  εφαρμόζεται, 

λέγεται φαινόμενο αντιστροφής των αντανακλαστικών (Forssberg, Grilner, & Rossignol, 1975). 

 

Με λίγα λόγια : 

Γρήγορες,  ακούσιες  αντανακλαστικές  αντισταθμίσεις  μπορεί  να  προκληθούν 

από τα κατάλληλα ερεθίσματα κατά τη διάρκεια των κινήσεων. 

Η φύση της απάντησης μπορεί να εξαρτάται από τη θέση του ερεθίσματος μέσα 

στον κύκλο της κίνησης ή από τον όλο στόχο της κίνησης. 

Αυτά  τα  αντανακλαστικά  δεν  είναι  μόνιμα  αλλά  οργανώνονται  μόνο  κατά  τη 

διάρκειας της κίνησης. 

Αυτά τα αντανακλαστικά είτε ενθαρρύνονται είτε εμποδίζονται από το κινητικό 

πρόγραμμα ή τον κεντρικό οργανωτή προγραμμάτων (CPG). 

Κινητική Μάθηση Ανοιχτές και Κλειστές Δεξιότητες Διακεκομμένες, Συνεχείς και Διαδοχικές Δεξιότητες Κινητικές και Γνωστικές Δεξιότητες Χρόνος αντίδρασης και λήψη απόφασης Αντίληψη για την ελάττωση των καθυστερήσεων Μεθόδευση Πληροφοριών κάτω από υψηλή διέγερση Χρησιμοποίηση των «Ειδικών Σημείων»

Ο ρόλος της χρονικής διάρθρωσης στα δύο χέρια Τρία Συστήματα Μνήμης Σύστημα κλειστού κυκλώματος Συμπεριφορά σε Δεξιότητες πορείας Διακεκομμένες Κινήσεις με μικρή χρονική διάρκεια Δυο οπτικά Συστήματα για τον Κινητικό Έλεγχο Εστιακό σύστημα για την αναγνώριση αντικειμένου Περιφερειακή όραση για τον κινητικό έλεγχο Όραση και μοντέλο αντίληψης