Edukacja Edukacja przedszkolnaprzedszkolna

dr Anna Kienigdr Anna Kienig

Uniwersytet w BiałymstokuUniwersytet w Białymstoku

Wydział Pedagogiki Wydział Pedagogiki

i Psychologiii Psychologii

Podstawy prawnePodstawy prawne

Wychowanie przedszkolne w Polsce funkcjonuje w Wychowanie przedszkolne w Polsce funkcjonuje w oparciu o ustawę o systemie oświaty z 7 września oparciu o ustawę o systemie oświaty z 7 września 1991 (nowelizowaną w 1996 roku i kolejnych 1991 (nowelizowaną w 1996 roku i kolejnych latach – ostatnia zmiana w 2003 r.). latach – ostatnia zmiana w 2003 r.).

Ustawa o samorządzie Ustawa o samorządzie terytorialnym (1990r.) terytorialnym (1990r.)

Gmina, jako organ prowadzący zakłada, prowadzi, Gmina, jako organ prowadzący zakłada, prowadzi, przekształca i likwiduje przedszkola. przekształca i likwiduje przedszkola.

Zadaniem gminy jest prowadzenie publicznych przedszkoli, Zadaniem gminy jest prowadzenie publicznych przedszkoli, jak również obowiązkowego rocznego przygotowania jak również obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci sześcioletnich. przedszkolnego dzieci sześcioletnich.

Gmina zapewnia warunki działania przedszkola, wykonuje Gmina zapewnia warunki działania przedszkola, wykonuje remonty oraz zadania inwestycyjne w tym zakresie, remonty oraz zadania inwestycyjne w tym zakresie, zapewnia obsługę administracyjną i finansową, wyposaża zapewnia obsługę administracyjną i finansową, wyposaża placówki przedszkolne w pomoce dydaktyczne i sprzęt placówki przedszkolne w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów, powierza niezbędny do pełnej realizacji programów, powierza nauczycielom stanowiska dyrektorów (w drodze konkursów) nauczycielom stanowiska dyrektorów (w drodze konkursów) oraz odwołuje ich, zatwierdza roczne projekty organizacyjne oraz odwołuje ich, zatwierdza roczne projekty organizacyjne przedszkoli po zaopiniowaniu ich przez kuratora oświaty.przedszkoli po zaopiniowaniu ich przez kuratora oświaty.

Nadzór pedagogiczny nad działalnością przedszkoli Nadzór pedagogiczny nad działalnością przedszkoli sprawuje kurator oświaty.sprawuje kurator oświaty.

Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego

wg wieku i miejsca zamieszkaniawg wieku i miejsca zamieszkania

Wiek Wiek dzieckadziecka

Liczba Liczba dziecidzieci

OgółemOgółem

(populac(populac-ja)-ja)

Liczba Liczba dzieci we dzieci we wszystkich wszystkich placówkach placówkach przedszkolprzedszkol

-nych-nych

%%

Liczba Liczba dzieci w dzieci w placówkacplacówkach w h w mieściemieście %%

Liczba Liczba dzieci w dzieci w placówkacplacówkach na wsih na wsi

%%

3-6 lat3-6 lat 15567331556733 813321813321 52,352,3 561638561638 66,266,2 251683251683 35,535,5

3-5 lat3-5 lat 11492031149203 415429415429 36,236,2 328534328534 50,250,2 8689586895 16,716,7

6 lat6 lat 407530407530 397892397892 97,697,6 233104233104 100100 164788164788 87,887,8

Prognoza demograficznaPrognoza demograficzna

Prognoza demograficzna dla Polski na lata 2003-2020 Prognoza demograficzna dla Polski na lata 2003-2020 (GUS) w odniesieniu do populacji dzieci w wieku (GUS) w odniesieniu do populacji dzieci w wieku przedszkolnym przyjmuje wzrost liczby dzieci przedszkolnym przyjmuje wzrost liczby dzieci pomiędzy 3 a 6 rokiem życia o 100 000 w latach 2005-pomiędzy 3 a 6 rokiem życia o 100 000 w latach 2005-2010 oraz o kolejne 200 000 do 2015 roku (Kamińska 2010 oraz o kolejne 200 000 do 2015 roku (Kamińska 2003). 2003).

Zapoczątkowany w 2006 roku proces wzrostu Zapoczątkowany w 2006 roku proces wzrostu populacji dzieci w wieku przedszkolnym na obszarze populacji dzieci w wieku przedszkolnym na obszarze prawie całej Polski będzie prawdopodobnie prawie całej Polski będzie prawdopodobnie obserwowany aż do 2015 roku. obserwowany aż do 2015 roku.

Organizacja przedszkoliOrganizacja przedszkoli Wychowanie przedszkolne organizowane jest w Wychowanie przedszkolne organizowane jest w

przedszkolach będących samodzielnymi przedszkolach będących samodzielnymi placówkami lub w oddziałach przedszkolnych placówkami lub w oddziałach przedszkolnych funkcjonujących przy szkołach podstawowych funkcjonujących przy szkołach podstawowych (tzw. klasach zerowych). (tzw. klasach zerowych).

Uczęszczanie do przedszkola jest prawem Uczęszczanie do przedszkola jest prawem każdego dziecka, jedynie dzieci 6-letnie mają każdego dziecka, jedynie dzieci 6-letnie mają ustawowe prawo do rocznej edukacji ustawowe prawo do rocznej edukacji przedszkolnej przygotowującej je do podjęcia przedszkolnej przygotowującej je do podjęcia nauki w szkole podstawowej. nauki w szkole podstawowej.

Umożliwienie dzieciom korzystania z tego prawa Umożliwienie dzieciom korzystania z tego prawa jest obowiązkiem samorządów lokalnych (gmin). jest obowiązkiem samorządów lokalnych (gmin).

Przedszkola publicznePrzedszkola publiczne

Przedszkola publicznePrzedszkola publiczne są zarządzane i są zarządzane i finansowane przez gminy. W kosztach utrzymania finansowane przez gminy. W kosztach utrzymania przedszkoli uczestniczą również rodzice dzieci, przedszkoli uczestniczą również rodzice dzieci, płacąc za pobyt dzieci przekraczający 5 godzin płacąc za pobyt dzieci przekraczający 5 godzin dziennie oraz koszty wyżywienia. Przedszkole jest dziennie oraz koszty wyżywienia. Przedszkole jest ustawowo zobowiązane do zapewnienia dziecku ustawowo zobowiązane do zapewnienia dziecku bezpłatnego co najmniej 5-godzinnego nauczania bezpłatnego co najmniej 5-godzinnego nauczania i wychowania w ciągu dnia. i wychowania w ciągu dnia.

Przedszkola niepublicznePrzedszkola niepubliczne

Przedszkola niepublicznePrzedszkola niepubliczne mogą być mogą być zakładane i prowadzone przez osoby prawne i zakładane i prowadzone przez osoby prawne i fizyczne po ich wpisaniu do ewidencji właściwego fizyczne po ich wpisaniu do ewidencji właściwego kuratora. Kurator sprawuje też nadzór kuratora. Kurator sprawuje też nadzór pedagogiczny. Placówki te są finansowane pedagogiczny. Placówki te są finansowane głównie przez rodziców. Przedszkole prowadzone głównie przez rodziców. Przedszkole prowadzone przez osobę fizyczną może ubiegać się o status przez osobę fizyczną może ubiegać się o status przedszkola publicznego, a następnie o przedszkola publicznego, a następnie o dofinansowanie swojej działalności z budżetu dofinansowanie swojej działalności z budżetu gminy. gminy.

Cele edukacji przedszkolnejCele edukacji przedszkolnej

rozwijanie cech podstawowych – poczucia własnej rozwijanie cech podstawowych – poczucia własnej wartości (wiary w siebie, świadomości siebie), wartości (wiary w siebie, świadomości siebie), ciekawości oraz niezależności emocjonalnejciekawości oraz niezależności emocjonalnej

stymulowanie szeroko pojętego rozwoju w stymulowanie szeroko pojętego rozwoju w obszarach takich, jak komunikowanie się, obszarach takich, jak komunikowanie się, wyobraźnię i kreatywność, zdolności wyobraźnię i kreatywność, zdolności rozumowania, rozwiązywanie problemów, rozumowania, rozwiązywanie problemów, samodzielność, umiejętność zabawy i pracy, samodzielność, umiejętność zabawy i pracy, umiejętność poszukiwaniaumiejętność poszukiwania

przyswajanie konkretnej wiedzy i umiejętności, przyswajanie konkretnej wiedzy i umiejętności, które służą szeroko pojętemu rozwojowi i które służą szeroko pojętemu rozwojowi i budowaniu świadomości siebiebudowaniu świadomości siebie

Modele programów edukacyjnych skierowanych do Modele programów edukacyjnych skierowanych do dzieci w okresie wczesnego dzieciństwadzieci w okresie wczesnego dzieciństwa

programy skierowane do pracujących rodziców małych programy skierowane do pracujących rodziców małych dzieci, uwzględniające codzienną pracę w ciągu całego dzieci, uwzględniające codzienną pracę w ciągu całego roku, przewidziane na okres 1-3 lat, oferowane przez roku, przewidziane na okres 1-3 lat, oferowane przez sektor opieki społecznej (np. Dania, Szwecja)sektor opieki społecznej (np. Dania, Szwecja)

programy edukacji przedszkolnej dla dzieci poniżej 3 programy edukacji przedszkolnej dla dzieci poniżej 3 roku życia bądź od 2-3 roku życia do rozpoczęcia nauki roku życia bądź od 2-3 roku życia do rozpoczęcia nauki w szkole oferowane przez system edukacji lub różne w szkole oferowane przez system edukacji lub różne organizacje (np. Francja lub Włochy)organizacje (np. Francja lub Włochy)

programy zmierzające do integracji dwóch programy zmierzające do integracji dwóch równoległych systemów opieki i edukacji (np. Wielka równoległych systemów opieki i edukacji (np. Wielka Brytania)Brytania)

Aktualne tendencje w systemie wychowania Aktualne tendencje w systemie wychowania przedszkolnego w Polsceprzedszkolnego w Polsce

Od kilku lat obserwuje się spadek liczby dzieci w Od kilku lat obserwuje się spadek liczby dzieci w przedszkolach wywołany następującymi przedszkolach wywołany następującymi czynnikami:czynnikami:

spadkiem demograficznym liczby dzieci;spadkiem demograficznym liczby dzieci; wzrostem stopy bezrobocia;wzrostem stopy bezrobocia; pogorszeniem sytuacji materialnej niektórych pogorszeniem sytuacji materialnej niektórych

rodzin;rodzin; przeniesieniem części oddziałów „0” do szkół przeniesieniem części oddziałów „0” do szkół

podstawowych;podstawowych; migracją ludności w obrębie miasta (czynnik ten migracją ludności w obrębie miasta (czynnik ten

miał wpływ na konkretne placówki w obrębie miał wpływ na konkretne placówki w obrębie niektórych dzielnic w miastach).niektórych dzielnic w miastach).

Strategia Rozwoju Edukacji w Strategia Rozwoju Edukacji w latach 2007-2013 latach 2007-2013

1. Wprowadzenie nowych form organizacyjnych 1. Wprowadzenie nowych form organizacyjnych wychowania przedszkolnego: filie przedszkoli, grupy wychowania przedszkolnego: filie przedszkoli, grupy przedszkolne (dla dzieci w wieku 3 i 4 lat, grupa nie przedszkolne (dla dzieci w wieku 3 i 4 lat, grupa nie większa niż 10 dzieci) prowadzone przez jednego większa niż 10 dzieci) prowadzone przez jednego nauczyciela; możliwość indywidualnych zajęć nauczyciela; możliwość indywidualnych zajęć przedszkolnych dla dzieci, które nie mogą uczęszczać przedszkolnych dla dzieci, które nie mogą uczęszczać do przedszkola.do przedszkola.

2. Samodzielne grupy przedszkolne tworzone przez 2. Samodzielne grupy przedszkolne tworzone przez gminy na terenie możliwie najbliższym miejscu gminy na terenie możliwie najbliższym miejscu zamieszkania dzieci, na wniosek rodziców oraz po zamieszkania dzieci, na wniosek rodziców oraz po zapewnieniu przez nich warunków lokalowych do zapewnieniu przez nich warunków lokalowych do prowadzenia zajęć.prowadzenia zajęć.

3. Objęcie dzieci 5-letnich rocznym obowiązkowym 3. Objęcie dzieci 5-letnich rocznym obowiązkowym wychowaniem przedszkolnym lub też przyznanie tym wychowaniem przedszkolnym lub też przyznanie tym dzieciom prawa do rocznego wychowania dzieciom prawa do rocznego wychowania przedszkolnego; gminy byłyby zobowiązane do przedszkolnego; gminy byłyby zobowiązane do zapewnienia realizacji tego uprawnienia.zapewnienia realizacji tego uprawnienia.

4. Decyzja o obniżeniu wieku rozpoczęcia obowiązku 4. Decyzja o obniżeniu wieku rozpoczęcia obowiązku szkolnego do 6 lat oraz pytanie, w jaki sposób szkolnego do 6 lat oraz pytanie, w jaki sposób wpłynęłoby to na strukturę systemu szkolnego wpłynęłoby to na strukturę systemu szkolnego wymagają pogłębionych badań i publicznej debaty – te wymagają pogłębionych badań i publicznej debaty – te właśnie działania przyjmuje się w strategii właśnie działania przyjmuje się w strategii (ewentualne wdrożenie wcześniejszego obowiązku (ewentualne wdrożenie wcześniejszego obowiązku szkolnego należy podzielić na etapy, ze względu na szkolnego należy podzielić na etapy, ze względu na skumulowanie się dwóch roczników – sześcio- i skumulowanie się dwóch roczników – sześcio- i siedmiolatków).siedmiolatków).

Projekt programu operacyjnego Projekt programu operacyjnego ,,Wykształcenie i kompetencje”,,Wykształcenie i kompetencje”

Narodowy plan rozwoju 2007-2013 Narodowy plan rozwoju 2007-2013 Cele działań:Cele działań:

zwiększenie liczby dzieci objętych edukacją zwiększenie liczby dzieci objętych edukacją przedszkolnąprzedszkolną

zapewnienie wysokiej jakości edukacji wspierającej zapewnienie wysokiej jakości edukacji wspierającej indywidualny rozwój dzieci i ich przygotowanie do indywidualny rozwój dzieci i ich przygotowanie do nauki szkolnejnauki szkolnej

przekonanie społeczeństwa o znaczeniu edukacji przekonanie społeczeństwa o znaczeniu edukacji przedszkolnej dla edukacyjnego i społecznego rozwoju przedszkolnej dla edukacyjnego i społecznego rozwoju dzieckadziecka

Zakres działań:Zakres działań:

- upowszechnienie edukacji przedszkolnej (także - upowszechnienie edukacji przedszkolnej (także jej alternatywnych form) i wzmocnienie edukacji jej alternatywnych form) i wzmocnienie edukacji wczesnoszkolnej, w tym między innymi: szkolenie wczesnoszkolnej, w tym między innymi: szkolenie kadry, wyposażenie, wymiana doświadczeń, kadry, wyposażenie, wymiana doświadczeń, dowóz dziecidowóz dzieci

- promowanie innowacyjnych rozwiązań - promowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych i metodologicznychorganizacyjnych i metodologicznych

- prowadzenie działań o charakterze - prowadzenie działań o charakterze informacyjno- promocyjnym wskazujących informacyjno- promocyjnym wskazujących korzyści uczestnictwa dzieci w edukacji korzyści uczestnictwa dzieci w edukacji przedszkolnej, adresowanych w szczególności do przedszkolnej, adresowanych w szczególności do środowisk o najniższym wskaźniku środowisk o najniższym wskaźniku upowszechnienia edukacji przedszkolnej.upowszechnienia edukacji przedszkolnej.

Oczekiwane rezultatyOczekiwane rezultaty

zapewnienie dzieciom w wieku 3-5 lat możliwości zapewnienie dzieciom w wieku 3-5 lat możliwości uczestnictwa w edukacji przedszkolnejuczestnictwa w edukacji przedszkolnej

przygotowanie warunków wprowadzenia przygotowanie warunków wprowadzenia obowiązku edukacji przedszkolnej 5-latkówobowiązku edukacji przedszkolnej 5-latków

zapewnienie łagodnego przejścia dzieci z edukacji zapewnienie łagodnego przejścia dzieci z edukacji przedszkolnej do edukacji szkolnejprzedszkolnej do edukacji szkolnej

podniesienie świadomości społecznej dotyczącej podniesienie świadomości społecznej dotyczącej wagi wczesnej edukacji w rozwoju dzieckawagi wczesnej edukacji w rozwoju dziecka

zwiększenie aktywności podmiotów zwiększenie aktywności podmiotów odpowiedzialnych za prowadzenie edukacji odpowiedzialnych za prowadzenie edukacji przedszkolnejprzedszkolnej

skuteczne wyrównywanie szans edukacyjnych skuteczne wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży pochodzących z różnych dzieci i młodzieży pochodzących z różnych środowisk i przeciwdziałanie zjawiskom segregacji środowisk i przeciwdziałanie zjawiskom segregacji uczniów w szkole, w miejscu zamieszkania, w uczniów w szkole, w miejscu zamieszkania, w zależności od statusu rodziny i dotychczasowych zależności od statusu rodziny i dotychczasowych osiągnięćosiągnięć

Dziękuję za uwagę Dziękuję za uwagę