Upload
laura-oerlemans
View
2.327
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Eindcolloquium afstudeerproject Technische Universiteit Eindhoven
Citation preview
Energiezuinig en bewonersgericht renoveren van
Nemavo-Airey woningenOptimaal comfort in energiezuinige woningen
Eindcolloquium Laura Oerlemans
21 april 2009
Begeleidingscommissie
prof. dr. ir. Jos Lichtenberg
ir. Michiel Ham
dr. ir. ing. Jos van Schijndel (bouwfysica)
Henri van de Kerkhof (woningbouwvereniging Volksbelang)
2
Naoorlogse rijtjeswoningenJan van der Spekstraat, Helmond
3
Nemavo-Airey woningenNemavo-Airey woningen in opbouw
Bron: Messchaert (2004). Pracht in prefab
4
Nemavo-Airey woningenFabricage en montage van stalen tralieliggers
Bron: Messchaert (2004). Pracht in prefab
5
Nemavo-Airey woningenCase study: Jeruzalem, Helmond
6
Probleem: weinig ruimte, weinig comfort
woonkamer23.8 m2
keuken4.8 m2
slaapkamer13.0 m2
slaapk.5.4 m2
slaapkamer9.1 m2
douche1.8 m2
5625 5625
7330
7330
VerdiepingBegane grond
Plattegronden case study woningen
7
Probleem: hoog energiegebruik
0 500 1.000 1.500
1.100
1.350
450
110
HAMBASE Jeruzalem Helmond
Gebouwd voor 1975 [1]
Nieuwbouw: EPC=0,8 [2]
Passiefhuis
[1] SenterNovem (2007). Voorbeeldwoningen bestaande bouw[2] Boonstra e.a. (2006). Passiefhuizen in Nederland
Energiegebruik voor ruimteverwarming [m3 gas/jaar]voor een rijtjeswoning met een gebruiksoppervlakte van 73,4 m2
8
Probleem: hoog energiegebruik
Gas: ± 1500 m3 per jaar
Ruimteverwarming ± 1100 m3
Tapwaterverwarming ± 400 m3
Kosten bewoners: ± € 90 per maand [1]
CO2: ± 2.700 kg per jaar
9[1] Gasprijs € 0,71 per m3 (prijs RWE per 1 april 2009, incl. regiotoeslag, energiebelasting en BTW)
Probleem: hoog energiegebruik
Toyota PriusFoto: Toyota
26.000 km
10[1] Gasprijs € 0,71 per m3 (prijs RWE per 1 april 2009, incl. regiotoeslag, energiebelasting en BTW)
Gas: ± 1500 m3 per jaar
Ruimteverwarming ± 1100 m3
Tapwaterverwarming ± 400 m3
Kosten bewoners: ± € 90 per maand [1]
CO2: ± 2.700 kg per jaar
Wat te doen?
Sloop en nieuwbouw
Grondige renovatie
Sloop Polynorm-woningen Eindhoven11
Wat te doen?
Sloop en nieuwbouw
Grondige renovatie
Sloop Polynorm-woningen Eindhoven12
Probleemstelling
Op welke wijze kunnen rijtjeswoningen die zijn gebouwd volgens het Nemavo-Airey systeem worden gerenoveerd, zodanig dat 1) het wooncomfort wordt verbeterd, 2) de woning in potentie geschikt wordt voor bewoning door huishoudens met uiteenlopende én veranderende woonbehoeften en 3) het jaarlijks energiegebruik in de woning significant afneemt, 4) waarbij tevens rekening gehouden wordt met de financiële haalbaarheid van de methode?
13
Probleemstelling
Op welke wijze kunnen rijtjeswoningen die zijn gebouwd volgens het Nemavo-Airey systeem worden gerenoveerd, zodanig dat 1) het wooncomfort wordt verbeterd, 2) de woning in potentie geschikt wordt voor bewoning door huishoudens met uiteenlopende én veranderende woonbehoeften en 3) het jaarlijks energiegebruik in de woning significant afneemt, 4) waarbij tevens rekening gehouden wordt met de financiële haalbaarheid van de methode?
14
Probleemstelling
Op welke wijze kunnen rijtjeswoningen die zijn gebouwd volgens het Nemavo-Airey systeem worden gerenoveerd, zodanig dat 1) het wooncomfort wordt verbeterd, 2) de woning in potentie geschikt wordt voor bewoning door huishoudens met uiteenlopende én veranderende woonbehoeften en 3) het jaarlijks energiegebruik in de woning significant afneemt, 4) waarbij tevens rekening gehouden wordt met de financiële haalbaarheid van de methode?
15
Probleemstelling
Op welke wijze kunnen rijtjeswoningen die zijn gebouwd volgens het Nemavo-Airey systeem worden gerenoveerd, zodanig dat 1) het wooncomfort wordt verbeterd, 2) de woning in potentie geschikt wordt voor bewoning door huishoudens met uiteenlopende én veranderende woonbehoeften en 3) het jaarlijks energiegebruik in de woning significant afneemt, 4) waarbij tevens rekening gehouden wordt met de financiële haalbaarheid van de methode?
16
Verbeteren wooncomfort
Wat is belangrijk?
Afmetingen van ruimtes en indeling van de woning
Thermische isolatie
Geluidsisolatie
Daglicht en uitzicht
Flexibiliteit en aanpasbaarheid
17
Verbeteren wooncomfort
woonkamer28.3 m2
installaties,wasruimte
4.8 m2
keuken10.1 m2
3641
Plattegrond begane grond case study woningen
18
woonkamer23.8 m2
keuken4.8 m2
5625 5625
7330
7330
RenovatieplanBestaande situatie
Verbeteren wooncomfort
slaapkamer13.3 m2
slaapkamer9.2 m2
badkamer3.8 m2
leidingen
slaapkamer13.0 m2
slaapk.5.4 m2
slaapkamer9.1 m2
douche1.8 m2
Plattegrond verdieping case study woningen
19
5625 5625
7330
7330
Renovatieplan, klein typeBestaande situatie
Verbeteren wooncomfort
slaapkamer16.7 m2
slaapkamer13.3 m2
leidingen
Plattegrond verdieping case study woningen
20
slaapkamer9.2 m2
badkamer3.8 m2
slaapkamer13.0 m2
slaapk.5.4 m2
slaapkamer9.1 m2
douche1.8 m2
5625 5625
7330
7330
Renovatieplan, groot typeBestaande situatie
3641
Verbeteren wooncomfortCase study woningen, huidige situatie
21
Verbeteren wooncomfortCase study woningen, na renovatie
22
Verbeteren wooncomfortCase study woningen, na individuele aanpassingen
23
Verbeteren wooncomfortCase study woningen, na ingrijpen woningbouwvereniging
24
Reduceren energiegebruik
0 50 100 150 200
145
180
60
15
30
HAMBASE Jeruzalem Helmond
Gebouwd voor 1975 [1]
Nieuwbouw: EPC=0,8 [2]
Passiefhuis
Doelstelling
[1] SenterNovem (2007). Voorbeeldwoningen bestaande bouw[2] Boonstra e.a. (2006). Passiefhuizen in Nederland
Energiegebruik voor ruimteverwarming [kWh/(m2a)]voor een rijtjeswoning
25
Reduceren energiegebruik
woonkamer
was- en droogruimte
keuken
douchewtw
MK
ketel
douchepijp-wtw
wateraansluiting
riool
27 oC 65 oC
40 oC
28.7 oC
10 oC
21.3 oC
Werking douchepijp-wtwBron: Technea
Plattegrond begane grond na renovatie26
Reduceren energiegebruik
Goede thermische isolatie
Schil: R ± 5 m2K/W
HR++ glas: U = 1,1 W/m2K
Kozijnen: U = 1,0 W/m2K
Goede luchtdichtheid
Balansventilatie met warmteterugwinning ?
Kozijnhout met koudebrugonderbrekingBron: Withagen Houtprodukten 27
Reduceren energiegebruik
➜ Verwarmd ➜ Onverwarmd (m.u.v. douche)
Plattegronden case study woningen, huidige situatie
28
woonkamer23.8 m2
keuken4.8 m2
slaapkamer13.0 m2
slaapk.5.4 m2
slaapkamer9.1 m2
douche1.8 m2
5625 5625
7330
7330
VerdiepingBegane grond
Reduceren energiegebruikPlattegronden case study woningen, huidige situatie
➜ Bij koud weer ramen ± 1,5 uurper dag open
➜ Bij koud weer ramen ± 11,5 uurper dag open
29
woonkamer23.8 m2
keuken4.8 m2
slaapkamer13.0 m2
slaapk.5.4 m2
slaapkamer9.1 m2
douche1.8 m2
5625 5625
7330
7330
VerdiepingBegane grond
Reduceren energiegebruik
woonkamer28.3 m2
installaties,wasruimte
4.8 m2
keuken10.1 m2
3641
Plattegronden case study woningen, na renovatie (klein type)
30
5625
7330
Begane grond
slaapkamer13.3 m2
slaapkamer9.2 m2
badkamer3.8 m2
5625
7330
Verdieping
Reduceren energiegebruikSchematische weergave verwarming en ventilatie
31
Technische uitwerking
Doorsnede met weergave ventilatiesystemenStalen tralieliggers
onverwarmde zone
verwarmde zone
32
Technische uitwerking
7122
255
2819
7122
255
2819
35 40 250 40 35
Verticale doorsnede verdiepingsvloeren woningscheidende wand
Verticale doorsnede compartimenteringsdeuren verdiepingsvloer
droge zwevendedekvloer
droge zwevende dekvloer met 30 mm isolatie
tralieligger
tralieligger
tochtdichting
tochtdichting
lichte scheidingswand
steenwol
voorzetwand
plafondgipskartonplaat
bestaande wandholle betonblokken
33
Technische uitwerkingBouwwijze uitbreiding
34
Technische uitwerkingBouwwijze uitbreiding
35
Technische uitwerkingBouwwijze uitbreiding
36
Technische uitwerkingBouwwijze uitbreiding
37
Technische uitwerkingBouwwijze uitbreiding
38
Technische uitwerkingBouwwijze uitbreiding
39
Technische uitwerkingBouwwijze uitbreiding
40
Technische uitwerkingBouwwijze uitbreiding
41
Technische uitwerkingBouwwijze uitbreiding
42
Technische uitwerkingVerticale doorsnede achtergevel en verdiepingsvloer
stalen portaal
150
172
3050
120 30
houtskeletbouw gevelvulling
houtskeletbouw gevelvulling
buitengevelisolatie
isolatievloerplaat prefab beton
houten kozijn en deur met koudebrugonderbreking
HR++ beglazing
zonwering
anhydriet dekvloer
43
Resultaat: meer wooncomfort
Verbeteringen
Meer ruimte, meer voorzieningen
Zeer goede thermische isolatie
Goede geluidsisolatie
Voldoende daglicht en uitzicht
Aanpasbare woningen
44
Resultaat: meer wooncomfort
tijd (aantal dagen)
luch
ttem
pera
tuur
[o C]
renovatieplan
bestaand
Verbeteringen
Meer ruimte, meer voorzieningen
Zeer goede thermische isolatie
Goede geluidsisolatie
Voldoende daglicht en uitzicht
Aanpasbare woningen
Temperatuur in de onverwarmde zone volgens HAMBASE simulatie
buiten
45
Resultaat: grote reductie energiegebruik
[1] SenterNovem (2007). Voorbeeldwoningen bestaande bouw[2] Boonstra e.a. (2006). Passiefhuizen in Nederland
Energiegebruik voor ruimteverwarming [kWh/(m2a)]voor een rijtjeswoning
0 50 100 150 200
180
145
60
15
30
18
19
Gebouwd voor 1975 [1]
HAMBASE Jeruzalem Helmond
Nieuwbouw: EPC=0,8 [2]
Passiefhuis
Doelstelling
HAMBASE klein woningtype
HAMBASE groot woningtype
46
Resultaat: grote reductie energiegebruik
Groot type
Gas: ± 340 m3 per jaar (was ± 1500 m3)
Ruimteverwarming ± 210 m3 (-80%)
Tapwaterverwarming ± 130 m3 (-70%)
Elektriciteit t.b.v. ventilatie: ± 400 kWh per jaar
Kosten bewoners: ± € 30 per maand (-€ 60) [1]
CO2: ± 800 kg per jaar (was ± 2.700 kg, -70%)
[1] Gasprijs € 0,71 per m3, elektriciteitsprijs € 0,24 per kWh (prijzen RWE per 1 april 2009, incl. regiotoeslag, energiebelasting en BTW) 47
Financiële haalbaarheid
48
Kosten exclusief BTW [€]Kosten exclusief BTW [€]Kosten exclusief BTW [€]
Hoofdgroep Klein type Groot type Verbouwing
1. Voorbereiding € 1.000,00 € 1.000,00 € 1.000,00
2. Sloop 4.079,37 4.447,03 842,86
3. Vloeren 5.893,41 7.316,85 437,70
4. Plafonds 4.260,00 4.260,00 0,00
5. Daken 5.869,16 5.305,48 2.306,90
6. Buitenwanden 9.784,44 11.722,30 3.730,32
7. Trap 280,26 280,26 0,00
8. Buitenkozijnen 7.364,40 9.001,20 2.978,40
9. Beglazing 1.328,70 1.586,20 566,50
10. Ventilatieroosters 216,29 300,40 192,00
11. Zonweringssystemen 2.212,98 3.054,24 2.083,12
12. Fundering 3.637,69 3.637,69 0,00
13. Staalconstructie 1.101,01 1.311,49 742,95
14. Aftimmeringen 66,96 133,92 66,96
15. Buitenriolering 168,66 168,66 0,00
16. Binnenwanden 8.311,10 9.429,10 1.118,00
17. Binnendeuren 3.118,60 3.493,00 305,00
18. Inrichting 4.389,99 4.389,99 0,00
19. Installaties 11.671,95 11.671,95 0,00
20. Tuinberging 1.750,00 1.750,00 0,00
21. Diverse afwerkingen / onvoorzien 4.000,00 4.000,00 1.500,00
Totaal € 80.504,97 € 88.259,76 € 17.870,71
Algemene kosten (4%) 3.220,20 3.530,39 714,83
Sociaal plan 5.800,00 5.800,00 0,00
Tijdelijke huisvesting (huurderving) 1.200,00 1.200,00 0,00
Totaal € 90.725,17 € 98.790,15 € 18.585,54
Winst en risico (3%) 2.721,76 2.963,70 557,57
Totaal excl. BTW € 93.446,92 € 101.753,85 € 19.143,10
Totaal incl. BTW € 111.201,84 € 121.087,09 € 22.780,29
Begrotingen
Financiële haalbaarheid49
Case study woningen, huidige situatie
€ 340 per maand
huurprijs:huidige situatie
Financiële haalbaarheid50
Case study woningen, na renovatie
€ 510 per maand € 170 +€ 60 -
huurprijs:
huur t.o.v. bestaand:energie t.o.v. bestaand:
groot type€ 460 per maand € 120 +€ 60 -
huurprijs:
huur t.o.v. bestaand:energie t.o.v. bestaand:
klein type
Financiële haalbaarheid
renovatie klein type:verbouwing: totaal:
renovatiekosten: € 120.000
51
Case study woningen, na individuele aanpassingen
€ 110.000€ 20.000€ 130.000
renovatiekosten: € 110.000klein type groot typeklein ➜ groot
€ 510 per maand € 170 +€ 60 -
huurprijs:
huur t.o.v. bestaand:energie t.o.v. bestaand:
groot type€ 460 per maand € 120 +€ 60 -
huurprijs:
huur t.o.v. bestaand:energie t.o.v. bestaand:
klein type
Kosten en financiële haalbaarheid
Toetsen jaarlijkse kasstromen aan vereist rendement van 5%
Klein type (en verbouwing): niet haalbaar
Groot type: haalbaar
Extra bezuinigingen
Levensduurverlenging circa 50 jaar
52
Nabeschouwing
(Financiële) haalbaarheid
Optimalisatie kosten - baten van maatregelen (bezuinigen)
Onderzoeken voor- en nadelen renoveren / doorexploiteren
Toepasbaarheid bij andere bouwsystemen
53
Nabeschouwing
Energiezuinig en bewonersgericht renoveren van Nemavo-Airey woningen
Financieel haalbaar (groot type)
Meer wooncomfort
Grote reductie energiegebruik
➜Alternatief voor sloop en nieuwbouw
54
Energiezuinig en bewonersgericht renoveren van
Nemavo-Airey woningenOptimaal comfort in energiezuinige woningen
Eindcolloquium Laura Oerlemans
http://www.slideshare.net/ljoerlemans/nemavoairey