Ekološki terorizam kao najizrazitija opasnost za turističku privredu i čovečanstvo

7/21/2019 Ekološki terorizam kao najizrazitija opasnost za turističku privredu i čovečanstvo

http://slidepdf.com/reader/full/ekoloski-terorizam-kao-najizrazitija-opasnost-za-turisticku-privredu-i-covecanstvo 1/5

Ekološki terorizam kao najizrazitija opasnost za turističku privredu i čovečanstvo

dipl.ph, Jelena, Mojsa, stručni saradnik, Medicinski fakultet, Svetozara Markovića 69,Kragujevac, Srbija

Abstract : Natural resources are the primary source of tourism and any degradation of the primarysources is likely to lead to declining tourism. On the other hand, the operation of tourism enterprisesreflects the market characteristics of other economic sectors. Particular attention must be diverted tothe eco-tourism. Terrorism as a form of violence, increasingly in the modern world threatens bothinternal as well as international security, and eco-terrorism in the early 21st century became thegreatest threat to mankind. Since ecological (chemical, nuclear and biological) terrorism as a form of modern terrorism is a major threat to world civilization, it is necessary to make a comprehensiveapproach of all structures of state and international community for the timely recognition and

prevention of environmental terrorism in order to rescue people and ecology.

Key words: terrorism, tourism, ecology.

Abstrakt : Prirodni resursi su primarni izvor turizma, i bilo koja degradacija primarnih resursa, sigurnoće dovesti do opadanja turizma. Sa druge strane, rad turističkih preduzeća odražava tržišnekarakteristike drugih ekonomskih sektora. Posebna pažnja mora biti usmerena ka eko-turizmu.Terorizam, kao oblik nasilja, u sve većoj meri, u modernom svetu, ugrožava, kako internu, tako imeđunarodnu bezbednost, a eko-terorizam je u ranom 21. veku postao najveća pretnja počovečanstvo. S obzirom da je ekološki (hemijski, nuklearni i biološki) terorizam, kao oblik modernogterorizma, velika pretnja svetskoj populaciji, neophodno je da se napravi sveobuhvatni pristup svihdržavnih struktura, kao i međunarodne zajednice, u cilju pravovremenog prepoznavanja i prevencijeekološkog terorizma, zarad očuvanja ljudskih života i životne sredine.

Ključne reči: terorizam, turizam, ekologija

Uvod

Turizam skoro u potpunosti zavisi od okoline. Prirodni resursi i veštački resursi predstavljaju primarni izvor turizma. Svaka degradacija primarnih izvora će verovatno dovesti do pada turizma.Dakle, njihove analize u ekonomiji su od izuzetne važnosti za turizam. Poput drugih privrednihdelatnosti, turizam zahteva potrošnju određenih resursa. Danas se turizam posmatra kao jedna odglavnih ekonomskih aktivnosti u svetu. Ona doprinosi oko šest odsto ukupnog svetskog prihoda.

Naravno, poseduje značajan uticaj na potražnju iscrpljujućih i obnovljivih resursa. On upravljaznačajanim otpadom i samim tim utiče na rešavanje problema (Stabler, Goodall, 2006). Radturističkih preduzeća odražava tržišne karakteristike drugih privrednih sektora. Proširenje turizma ilikoncentracije u određenim destinacijama su zapostavili dugoročnu zavisnost industrije i životne

sredine, što je dovelo do preterane eksploatacije osnove prirodnih resursa i stvaranja neekonomičnosti1 . Ekoturizam je takav vid korišćenja prostora koji podrazumeva minimalizovanjenegativnih uticaja na prirodu i lokalno stanovništvo. On doprinosi zaštiti i menadžementu zaštičćenih

prirodnih dobara i drugih prirodnih područja. Ekoturizam utiče na dugotrajno učešće lokalnogstanovništva u donošenju odluka i određuje ekonomske i druge povlastice za lokalno stanovništvo.

1. Značaj ekologije za turizam

Uticaj životne sredine, široko definisano, uključujući kulturne i društvene elemente jeverovatno najveći problem turizma. Oblasti u kojima dolazi do preteranog razvoja su uglavnom manjai poseduju krhka okruženja. Na vrhuncu sezone posetioci mogu brojno nadmašiti populacijustanovnika. Domaćini, turističke firme su retko svesni nenamernih oštećenja koja se nanose

1 (Cater, Goodall, 2002)

1



spomenicima, slikama, ekosistemima2 . Ostali efekti su namerni, npr upotreba vozila van puteva. Veći brojevi takođe povećavaju potražnju za sekundarnim resursima, vode, energije, koja mogu biti retka uodređenim destinacijama3. Gubitak flore i faune je izazvan ekspanzijom turizma. Priliv turista sarazličitim načinima života, visokim finansijskim sredstvima, i aktivnostima ne tipičnim za stanovnikene samo da remeti postojeći ekonomski život, nego takođe može uništiti i kulturu4.

Ovi problemi su priznati od strane mnogih koji su uključeni u turizam i postali su pitanja od

interesa5

. Zbog toga dolazi do potrebe za hitnim postizanjem održivog turizma. To bi se odnosilo nauravnoteženu komercijalizaciju, očuvanje resursa, upravljanje otpadom, kontrolu zagađenja, i sl.Pažnja se posebno mora preusmeriti na "eko-turizam". Uticaj okruženja na turizam je najočigledniji uturističkim destinacijama. Međutim, uticaji su vidljivi na mestima tranzita. Na primer, proizvodnjaaviona, trajekta, autobusa, automobilske opreme i promotivnog materijala troši kako proizvodne tako ienergetske resurse i stvara otpad u oblastima porekla, dok putuju zagađuju atmosferu i negativno utičuna životnu sredinu područja tranzita. Još od 1990 se ukazuje na potrebu rešavanja ovih problema alisu nedostajali napori za ublažavanje istih. Ova predstavlja delimično neuspeh vlade, koja bi trebalo dase ozbiljno posveti politici zaštite životne sredine. Takođe ukazuje na nedostatak razumevanja

poslovnih kompanija o pitanjima životne sredine6.

1.1.Principi ekoturizma

Mnogobrojne definicije vezane za ekoturizam stavljaju akcenat na sledeće:

• ekoturizam je putovanje prijateljski nastrojeno prema životnoj sredini, koje naglašava posmatranje i očuvanje prirodnih staništa i arheoloških bogatstava;

• ekoturizam je sredstvo zaštite životne sredine;• ekoturizam je ekološki odgovoran turizam;• ekoturizam je način zaštite prirodnih područja koji podrazumeva ekonomsku zaradu, kroz

zaštitu prirodnih resursa, to je vrsta turizma koja uključuje prirodu;• ekoturizam podrazumeva više od zaštite, to je vrsta putovanja koje odgovara na ekološke,

socijalne i ekonomske potrebe destinacije, on uključuje sve faze putovanja - od avio prevoza,

preko hotela, lokalnog transporta I turoperatera;• ekoturizam je oblik turizma koji brine o životnoj sredini i integritetu ekosistema i obezbeđuje

ekonomski razvoj i sredstva zaštite prirode.• ekoturizam su na prirodi bazirane forme turizma u kojima je glavna motivacija turista

posmatranje i uživanje u prirodi, kao tradicionalnih kultura koje preovlađuju u prirodnimoblastima;

• ekoturizam sadrži obrazovne i interpretativne karakteristike;• ekoturizam je generalno, ali ne i isključivo, organizovan u malim grupama, od strane malih,

lokalnih preduzetnika, a strani turoperateri, takođe, organizuju ekoturističke ture u manjimgrupama;

• ekoturizam umanjuje uticaje na prirodnu i socio-kulturnu sredinu;

• ekoturizam podržava zaštitu prirodnih oblasti: obezbeđivanjem ekonomskih povlastica za lokalne zajednice, organizacije i autoritete koji

upravljaju prirodnim područjima u cilju zaštite, obezbeđivanjem alternativnih zaposlenja i mogućnosti zarade za lokalne zajednice, povećanjem svesti o zaštiti prirodnih i kulturnih dobara, kako među lokalnim stanovništvom,

tako i među turistima.

2. Ekološki terorizam

2 Goodall, 2002)3 (Romeril, 2008)4 (Pearce, 1998)5 (Jenner, Smith, 2002)6 (Stabler, Goodall, 2007)

2



Terorizam kao sociološka i kriminološka pojava je nužni protivnik gotovo svih savremenihdruštava, bez obzira na stepen njihovog društveno-ekonomskog razvoja. Pored ostalih oblika nasiljakoji čoveku uzimaju slobodu, život pravo na rad i egzistenciju, terorizam je najspektakularniji,

posebno ekološki i samoubilački terorizam7 . Dakle, ekološki terorizam je uništavanje ili pretnjauništavanja životne sredine u njoj ljudi, biljaka i životinja, i može prerasti u ekocid 8 . Pošto ekološkiterorizam (hemijski, nuklearni i biološki) kao oblik savremenog terorizma predstavlja veliku opasnost

po svetsku civilizaciju, neophodan je sveobuhvatni pristup kako svih struktura države, tako imeđuanrodne zajednice na pravovremenom prepoznavanju i sprečavanju ekološkog terorizma u ciljuspašavanja ljudi i ekologije9 . Terorizam kao jedan od oblika nasilja, sve više u savremenom svetuugrožava kako unutrašnju, tako i međunarodnu bezbednost. Terorizam karakteriše sve epohe ljudskogdruštva. Počev od ubistava careva, kraljeva, vojskovođa, atentata na državnike raznih nivoa,

podmetanja eksploziva, otmica i sl. Terorizam se nazire u naranijoj ljudskoj istoriji pa kao takav postoji i uvećava svoje oblike sve do današnjih dana. Tokom čitave istorije, ljudi su primenjivalirazličite terorističke taktike10 . Ekološki terorizam je početkom 21. veka postao najveća opasnost začovečanstvo. Ova vrsta terorizma se deli na: nuklearni, hemijski i biološki.

2.1.Nuklerani terorizam

Nuklearni terorizam je upotreba ili pretnja upotrebe radioaktivnih materijala. Nuklearnooružje omogućava teroristima velike prednosti u ostvarivanju političkih ciljeva, a i izazivaju i veliku

pažnju svetskih medija. Sama mogućnost nuklearnog terorizma izuzetno zabrinjava celokupnusvetsku javnost. Nuklearni terorizam ne mora nužno ukljucivati nuklearno oružje pa je zbog toga ipak najbolje govoriti o upotrebi nuklearnim materijala u terorističke svrhe. Možemo definisati tri osnovna

pricipa delovanja:• upotreba nuklearne eksplozivne naprave• napad ili sabotaža na postojecim nuklearnim postrojenjima• upotreba tzv. “prljave bombe” (klasična eksplozija pomoću koje se radioaktivni materijal

raspršuje u okolinu).Za svaki od metoda je veoma bitna procena rizika jer je prilikom procene tog rizika bitno

stručno predvideti efikasnost dejstva, posledice i verovatnoću upotrebe ovih metoda. S obzirom da jenuklearni terorizam aktivnost koja se sprovodi uz pomoć visoke tehnologije, smatralo se do pred kraj20. veka da je mala verovatnoća da će do tog oblika terorizma doći, jer su se radioaktivni materijalidobro čuvali, oni su skupi i opasni, tako da ih je nekada bilo teško nabaviti, imati u posedu, rukovatisa njima i jos sve to držati u tajnosti. Međutim, ta situacija se promenila. Nivo tehničkog znanja usvetu sve više raste, istrukcije za izradu tih naprava javno objavljuju u raznim stručnim časopisima, a

pristup nuklearnim materijama je sve jednostavniji. Nuklearno oružje teroristima može omogućiti znatne prednosti u procesu ostvarivanja

njihovih političkih ciljeva, a posebno izazivanje pažnje svetskih medija. Mogućnost nuklearnogterorizma je činjenica koja veoma zabrinjava. Nuklearni terorizam je u stvari pojam koji obuhvataviše mogućnosti koje ne moraju nužno uključiti i nuklearno oružje. Zbog toga je najprimerenijegovoriti o upotrebi nuklearnih materijala u terorističke svrhe, što je i najpotpunije razmatranje

nuklearnog terorizma. U tom smislu se mogu definisati tri osnovna principa delovanja: upotrebanuklearne eksplozivne naprave (nuklearna eksplozija); napad ili sabotaža na postojećim nuklearnim

postrojenjima; upotreba tkz. ''prljave'' bombe (klasična eksplozija pomoću koje se radioaktivnimaterijal raspršuje u okolinu). Procena rizika je veoma bitna u razmatranju svake od navedenihmetoda terorističke akcije. Prilikom procene rizika, za svaku metodu je bitno veoma stručno

predvideti efikasnost dejstva i posledice, kao i verovatnoću upotrebe ovih metoda od strane terorista.

2.2.Biološki terorizam

7 (Gaćinović, 2012) (Gaćinović, 2012)8 (Andrić, Krsmanović, 2000)9 (Taylor, Horgan, 2003)10 (Whittaker, 2001)

3



Pod biološkim terorizmom se podrazumeva upotreba i širenje različitih vrsta biološkogoružja, zatim bioloških agenasa i toksina u populistička sedišta radi uništavanja morala kod ljudi iuzrokovanja brojnih žrtava. Osnovne karakteristike biološkog oružja podrazumevaju: jednostavnu i

jeftinu proizvodnju, prikrivenu primenu, efektivnu primenu11 (sa 1kg antraksnih spora, diseminovanihkao aerosol, može se pokriti površina od 100 kvadratnih kilometara i na njoj izazvati smrt 50 %ljudi) ; specifična dejstva na ljude, izazivanje masovnog oboljevanja ili umiranja, izazivanje panike,

političke nestabilnosti, poremećaja rada zdravstvenih i drugih službi, nastanak problema koji se tiču brze detekcije i identifikacije primenjenog agensa, uspostavljanje adekvatnih mera neutralisanja biološkog oružja i adekvatnoglečenja obolelih i profilakse zdravih, nemogućnost potpune kontrolekao i nedostatak adekvatnih informacija o iskustvima o primeni biološkog oružja. Biološki terorizam

je veoma zabranjujuća pojava jer kao ishod ima masovne gubitke stanovništva. Teroristi, nažalost,radije upotrebljavaju biološko oružje nego eksplozivne naprave iz mnogo razloga: visok je stepensmrtnosti ljudi, malim količinama se dolazi do velikih uništenja, vrlo brzo i lako se aktiviraju, pružajumogucnost trajnog aktiviranja, oprema koja je neophodna nije skupa… Danas postoje bakterije koje

bi u količini od samo 1g mogle da uniste 100 miliona ljudi ako bi se upotrebile u idealnimvremenskim uslovima, a takvo dejstvo nema ni jedna nuklearna eksplozija. Najopasniji biološkiterorizam je onaj prikriveni tzv. “tiho delovanje” pri čemu se tajno koriste endemski uzročnici bolestiljudi, životinja i biljaka, jer se za njih ne moze naknadno utvrditi jel ta pojava endemske bolesti,

normalna ciklicna pojava ili je vestački izazvana.

2.3.Hemijski terorizam

Hemijski terorizam se može podeliti u dve osnovne kategorije i to: napadi kojima je ciljmasovno stradanje i velika materijalna šteta. Tada terorističke skupine oslobađaju otrov u populacijski

prenaseljena područja, vodu i neprovetrena područja kako bi se uzrokovala što veća stradanja;hemijski napadi nekada imaju nameru terorisati, uceniti ili uzrokovati ekonomsku štetu, npr. napad naodređeni prehrambeni proizvod, ubacivanjem u hranu hemijske otrovne supstance. Za terorističkeorganizacije hemijski terorizam ima nekoliko jasnih prednosti u odnosu na nuklearni i biološkiterorizam. Prvo, hemijske supstance su mnogo dostupnije, mogu se proizvoditi jednostavnimhemijskim procesima koji su poznati svakom studentu hemije. Ova vrsta terorizma se može izvoditine samo hemijskim ratnim agensima, već i “običnim” 'hemijskim jedinjenjima koja se normalnokoriste u procesu proizvodnje hemijske, petrohemijske, famaceutske, naftne i dr. industrije. Poznato jeda su pesticidi, fozgen i hlor bili bojni otrovi Prvog svetskog rata, a na hiljade tona ih na početku XXIveka koriste u hemijskoj industriji. Kada je reč o tkz. prikrivenom terorizmu tj. “tiho delovanje”,koriste se hemikalije ili se izaziva havarija na njihovim postrojenjima, koja se nakon toga proglašavakao hemijski akcident izazvan ljudskim faktorom. Budući da hemijski terorizam nije finansijskizahtevan, za njegovo funkcionisanje nisu potrebna industrijska postrojenja i resursi. Čak i siromašneterorističke organizacije, mogu vrlo lako nabaviti i koristiti hemijsko oružje, pa je zaključak jasan – hemijski terorizam je izuzetno opasan, njegova primena je lako izvodljiva, a terorističke aktivnosti uzupotrebu hemijskog terorizma su nepredvidive. Upotreba hemijskih otrova, po pravilu, izaziva velikežrtve.

Najteži teroristički napad sa hemijskim oružjem se desio 1995.god. u Tokiju kada je sektaAum Sinkrio ispustila nervni gas Sarin u podzemnu železnicu pri čemu je 12 ljudi umrlo, a preko 5500 ljudi je povređeno i dan danas trpi nervna ostećenja. Hemijski terorizam se može podeliti u dveosnovne kategorije i to: napadi kojima je cilj masovno stradanje i velika materijalna šteta. Zaterorizam organizacije ima nekoliko prednosti u odnosu na nuklearni i biološki terorizam. Prvo,hemijske supstance su dosta dostupne, a mogu se i proizvoditi jednostavnim hemijskim procesima,ovaj terorizam se može izvoditi i običnim hemijskim jedinjenjima koje se normalno koriste u

proizvodnji u mnogim industrijama. Hemijski terorizam ne zahteva veliku finansijsku podlogu, pa čak i siromasne terorističke organizacije mogu vrlo lako nabaviti hemijsko oružje pa samim tim možemozaključiti da je ova vrsta terorizma izuzetno opasna, lako izvodljiva, a terorističke aktivnosti sahemijskim oružjem su nepredvidive.

Zaključak

11 (Čobeljić, 2005)

4



Prirodni resursi predstavljaju primarni izvor turizma i svaka degradacija primarnih izvora ćeverovatno dovesti do pada turizma. S druge strane, rad turističkih preduzeća odražava tržišnekarakteristike drugih privrednih sektora. Pažnja se posebno mora preusmeriti na eko-turizam.Terorizam kao jedan od oblika nasilja, sve više u savremenom svetu ugrožava kako unutrašnju, tako imeđunarodnu bezbednost, a ekološki terorizam je početkom 21. veka postao najveća opasnost za

čovečanstvo. Pošto ekološki terorizam (hemijski, nuklearni i biološki) kao oblik savremenogterorizma predstavlja veliku opasnost po svetsku civilizaciju, neophodan je sveobuhvatni pristup kakosvih struktura države, tako i međuanrodne zajednice na pravovremenom prepoznavanju i sprečavanjuekološkog terorizma u cilju spašavanja ljudi i ekologije.

Literatura

• Andrić, N., Krsmanović, S. (2000) „Ubijanje kao kolateralna šteta“, Novi glasnik br. 5/2000.• Cater, E., Goodall, B. (2002) „Must tourism destroy its resource base?“, in A. Mannion and S.

Bowley (eds) Environmental Issues in the 1990s, Chichester: Wiley.• Čobeljić, M. (2005) „Savremeni aspekti biološkog oružja“, Novi glasnik br. 1/2005.•

Gaćinović, R. (2012) “Ekološki terorizam”, 10. Međunarodni naučni skup Sinergija 2012.• Goodall, B. (2002) „Environmental auditing for tourism’“ in C. Cooper and A. Lockwood

(eds) Progress in Tourism, Recreation and Hospitality Management , Vol. 4, London:Belhaven.

• Jenner, P., Smith, C. (2002) The tourism industry and the environment , London: Economicintelligence Unit.

• Pearce D. (1998) Tourist Development , II edn. Harlow: Longman.• Romeril, M. (2008) „Tourism and the environment: accord or discord“, Tourism

Management , 12, 1:76-77.• Stabler, M., Goodall, B. (2006) „Environmental auditing in planning for sustainable island

tourism“, Conference Papers, University of Durham.•

Stabler, M. Goodall, B. (2007) „Environment awareness, action and performance in thetourism industry“, Tourism Management , 18, 1: 19-33. 2007.• Taylor, M., Horgan, J. (2003) Terorizam u budućnosti, Golden marketing, Zagreb, 2003.• Whittaker, D.J. (2001) The Terrorism Reader , London, Routledge, 2001.

5

Documents

Ekološki terorizam kao najizrazitija opasnost za turističku privredu i čovečanstvo