Upload
maris-wolfe
View
60
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Ekonomiczne skutki zjawiska pogoni za rentą – przykłady z życia gospodarczego w Polsce. Agnieszka Kożuchowska, Anna Lewandowska, Krzysztof Gocajna. Plan prezentacji. wprowadzenie, podstawowe pojęcia aspekt historyczny grupy interesu skutki i koszty PPR przykłady pogoni za rentą - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
EKONOMICZNE SKUTKI EKONOMICZNE SKUTKI ZJAWISKA POGONI ZA ZJAWISKA POGONI ZA
RENTĄ RENTĄ – przykłady z życia przykłady z życia gospodarczego w Polscegospodarczego w Polsce
Agnieszka Kożuchowska, Anna Lewandowska, Krzysztof Gocajna
Plan prezentacji• wprowadzenie, podstawowe pojęcia
• aspekt historyczny
• grupy interesu
• skutki i koszty PPR
• przykłady pogoni za rentą
• przeciwdziałanie
Pogoń za rentą - definicje• renta - wszelka korzyść, jaką podmiot może odnieść z działań, w które angażuje jakieś
środki mające alternatywne zastosowanie
• renta ekonomiczna - formy dochodu wynikające z wykorzystania zasobów
produkcyjnych do wytwarzania dóbr i usług
• renta polityczna - korzyści związane z wykorzystaniem ograniczonych zasobów (pracy
i kapitału) do działalności niezwiększającej produktów służących poprawie dobrobytu
społecznego
Polityczna pogoń za rentą (PPR)• legalna – na przykład prawnie uregulowany, jawny lobbing
• nielegalna – uzyskiwanie uprzywilejowanego traktowania na drodze korupcji
• ryzyko – dodatkowy koszt PPR, mający znaczny wpływ na podjęcie decyzji o
angażowaniu się w nielegalną działalność
Tło historyczne• transformacja ustrojowa
• współtworzenie struktur państwa przez zorganizowane grupy interesów, korupcja u
podstaw nowego systemu
• prywata i „układ”
• tajne służby, prywatyzacja i próżnia regulacyjna
• oficjalny, jawny a ukryty aspekt transformacji
Inne warunkowania sprzyjające korupcji• spadek płac w sektorze publicznym
• deficyt zaufania społecznego, podejrzliwość społeczeństwa
• mentalność korupcyjna
• przekonanie o bezradności
Teoria grup interesu• zorganizowane grupy interesów: „Jeśli jakieś zjawiska społeczne są względnie trwałe i
rozpowszechnione, znaczy to, że w tle za nimi kryją się czyjeś interesy.” – Zybertowicz,
Pilitowski
• ZORGI, których działalność uznajemy za niekorzystną z punktu widzenia dobra
wspólnego, określamy mianem antyrozwojowych grup interesu (ARGI)
• jeśli zjawisko szkodliwe społecznie trwa dłuższy czas, oznacza to że jakaś grupa
interesu zgłasza na nie popyt
Skutki i koszty PPR• skutki: monopole; ceny, licencje i koncesje kontrolowane przez ARGI; asymetria
informacji; zawyżone bariery wejścia
• obniżona sprawność rynku, zwiększone nierówności społeczne, zakłócenie
najważniejszego elementu rynkowego – konkurencji
• deformowanie struktury wydatków publicznych, obniżanie dochodów państwa i jego
pozycji na arenie międzynarodowej
• koszty: ryzyko wykrycia i poniesienia kary; nakłady finansowe firm na PPR wpływają
negatywnie na inne możliwości alokacji pieniędzy (np. inwestycje, tworzenie nowych
miejsc pracy)
Politycy w pogoni za rentą• pogoń za rentą u progu kariery (kosztowne kampanie, zainteresowanie mediów)
• Roman Ludwiczuk i afera wałbrzyska (urząd wicestarosty i wakacje na Dominikanie w
zamian za rezygnację z prowadzenia kampanii wyborczej)
• Zbigniew Chlebowski i afera hazardowa (nowelizacja ustawy o grach i zakładach
wzajemnych, zagrożenie interesu ekonomicznego państwa, szacowane straty: 469 mln
zł)
• lobbying i naciski na partie polityczne
Sędziowie w pogoni za rentą• problemy z udowodnieniem korupcji
• władza uznaniowa sędziów
• sprawy upadłościowe („spółdzielnie” sędziów i syndyków)
• raport NIK z lat 2001-2006 (nieprawidłowości w 42 z 55 postępowań)
• Piotr Pietras i afera gdańska (i Tygrys na wolności :))
Urzędnicy w pogoni za rentą• ogólny brak zaufania społeczeństwa wobec urzędników
• opinia RPO nt. wydawania aktów wykonawczych do ustaw (stan na 25.08.2010 – 185
niezrealizowanych upoważnień)
• biurokracja
• instrumentalne traktowanie prawa i rynek usług regulacyjnych (np. nierówne
traktowanie podatników)
Inne przykłady pogoni za rentą• polityka rolna UE (protekcjonizm, interwencjonizm, redystrybucja)
• monopolizacja (licencje na wyłączność świadczenia usługi – Poczta Polska)
• ustawa o grach hazardowych z 2009 roku i monopol państwa (dopłaty do gier objętych
monopolem)
• pomoc publiczna dla przedsiębiorców (poza dotacjami także operacje na podatkach
oraz na kredytach)
• szczepionka przeciwko grypie (lobbying firm farmaceutycznych)
Przeciwdziałanie negatywnym skutkom PPR• problemy z całkowitą ochroną przeciwko efektom PPR
• Janusz Wojciechowski: „PPR to choroba władzy wynikająca z bezczelności,
uczestniczenie zaś w niej społeczeństwa wynika z bezradności.”
• porządek prawny może wpływać na koszty organizacji grup interesu
• zmiana mechanizmów rekrutacji do klas zagrożonych pogonią za rentą
• demontaż ARGI skupionych wokół byłych służb komunistycznych
• CBA (?)
Dyskusja• czy da się całkowicie zlikwidować PPR?
• inne pomysły ograniczenia korupcji
• pozytywne skutki PPR
• jak duże ryzyko można podejmować?
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ
Bibliografia• Dylus, A., „Kulturowe uwarunkowania korupcji. Doświadczenia Polski” [w:]
”Korupcja: Oblicza, uwarunkowania, przeciwdziałanie.”, redakcja naukowa Dylus, A.,
Rudowski, A., Zaborski, M., wyd. Ossolineum, Wrocław 2006.
• Jarosz, M., „Okazja czyni złodzieja, czyli proces transformacji i prywatyzacji w
Polsce.”, [w:] „Korupcja: Oblicza, uwarunkowania, przeciwdziałanie.”, redakcja
naukowa Dylus, A., Rudowski, A., Zaborski, M., wyd. Ossolineum, Wrocław 2006.
• Strzałecki, T., „Przyczyny korupcji. Studium krajów postkomunistycznych w okresie
transformacji.”, [w:] „Korupcja: Oblicza, uwarunkowania, przeciwdziałanie.”,
redakcja naukowa Dylus, A., Rudowski, A., Zaborski, M., wyd. Ossolineum, Wrocław
2006.
• Wilkin, J., „Teoria wyboru publicznego”, Warszawa 2005.
• Zybertowicz, A., „Antyrozwojowe Grupy Interesów: zarys analizy” [w:] praca
zbiorowa pod red. W. Wesołowskiego i J. Włodarka, „Kręgi integracji i rodzaje
tożsamości, Świat”, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.
• Zybertowicz, A., Pilitowski, B., „Polityczna pogoń za rentą: Peryferyjna czy
strukturalna patologia polskiej transformacji?”, materiały pokonferencyjne, 2008.