Ekscelencje,Księżabiskupi,czcigodniduszpasterze,drodzybraciaisiostry,Tenreferatstanowikolejnyelementdyskusjirozpoczętej2latatemu,wczasieZDSLwLicheniu.

1

Dyskusja ta była kontynuowana w czasie zebrańduszpasterzy, podczas rekolekcji, w różnych gremiach, takżezwiązanych z Ruchem Światło-Życie. Opracowania na tentemat z lat wcześniejszych można znaleźć na stroniewww.oaza.pl/cdl(działy:„Opracowania-Inneopracowania”–zadanie liturgiczne oraz „Prezentacje”: OJDL 2014 –Przygotowanie ŚDM2016; ŚDM2016 – drogi przygotowanialiturgii), a także w „Anamnesis” (referat z roku ubiegłego, zZebraniaDuszpasterzySłużby LiturgicznejwLicheniuw2014r.). Napewnymetapie tychdyskusji pojawił siępomysł, byEpiskopat przyjął dokument w formie instrukcji czy wskazańna temat przygotowania liturgii w czasie ŚDM. Przeważyłajednak koncepcja, by kierowaćwszelkie uwagi na ten tematprzede wszystkim do ceremoniarzy. Materiały na ten tematbędą opublikowane także w Internecie, na stronie ŚDM.Dlaczegotakierozwiązaniezostałowybrane?

2

Wynikatozarównozwizjicelutychprzygotowań,anastępnie–zwizjidrogi.Wizjacelu–najogólniejchodzioto,bywkażdymmiejscu,wktórymbędziemłodzież,wktórymbędziesprawowanaliturgiabyła ona przygotowana i celebrowana w sposób zgodny zprzepisamiKościoła,zwykorzystaniemmożliwości,któredająprzepisy liturgiczne, by skuteczność duszpasterska byłamożliwie największa i wierni uczestniczyli w niej świadomie,czynnieiowocnie(KL11).Dotegoceluprowadząprzygotowania,którestanowiąpewną,szczególną drogę. Drogę, która pozwoli lepiej wykorzystaćszanseiuniknąćzagrożeń.Na kolejnym slajdzie wskazano, jakie są szanse i zagrożeniazwiązanezprzygotowywaniem liturgiiwczasieŚDM.Na tymtlebowiemłatwiejdostrzecpotrzebęudziałuceremoniarzawtychprzygotowaniach.

3

Sprawowanie liturgii dla młodzieży z całego świata, któraprzybędzie do Polski będzie prawdopodobnie największymwyzwaniemliturgicznymwcałychdziejachnaszegokraju.Wkażdejdiecezji,łączniewponad1000parafii,wświątyniachiwinnychmiejscachbędąsprawowaneróżnecelebracje.Niechodziprzytym,by"jakoś"takąliturgięprzygotować,alebyuczynić towsposób jaknajbardziejefektywnyze stronyduszpasterskiej. Trzeba poruszyć w tym celu tysiące osób,umocnićichzaangażowaniealbostaraćsięjewywołać.Trzebakoordynować ich zaangażowanie w oparciu o wskazaniaKościoła powszechnego i wypracowane w polskim Kościelepraktyki.Należy unikać takich sytuacji, że odpowiedzialni za liturgię będązaangażowani w wielu miejscach celebracji i będą posługiwaćkilkakrotnie w ciągu jednego dnia. Należy także unikać takichrozwiązań, by w jednym miejscu celebracji cały czas posługiwaliwyłącznie ci sami członkowie służby liturgicznej. Inneniebezpieczeństwo to nakładanie się odpowiedzialności iprzeszkadzanie sobie posługujących („za dużo odpowiedzialnychwtejsprawie”)albopomijanie istotnychczęścicelebracji („niktotym

4

Bardziejefektywnewykorzystanieszansiunikaniezagrożeńmożliwe jestwówczas,gdywcelebracjachbędąuczestniczyliceremoniarze. Wniektórychdiecezjach funkcja ta jestotoczona troskąduszpasterską,sąorganizowanedlanichkursyirekolekcje.Winnych–możezamałouwagisiętemupoświęca.Pytanie–ilumamyceremoniarzywPolsce,ailupotrzebujemy?Napoczątkuwartokrótkoprzypomniećichzadania.

5

Wartoprzywołaćwtymmiejscuwskazówkiteologiidogmatycznejnatematskutkówsakramentów.Stałą troskąodpowiedzialnych zaprzygotowanie liturgiipowinnobyćto,jaksprawić,byliturgiaodniosłamożliwienajwiększyskutekwżyciumłodychludzi,którzy będą w niej uczestniczyli. Warto zastanawiać się, czy określony sposóbprzygotowanialiturgiiikształtowaniaobrzędówbędziedobrzeczyźlesłużyćcałościżyciareligijnegoiduchowegomłodych.Otóżsakramentywywierająnastępująceskutkinadprzyrodzone:przekształcajążyciedoczesne i świeckie na święte i zbawcze, dają wzrost wiary, budują mistyczne CiałoChrystusa, budują kult publiczny, usposabiają do owocnego przyjmowania wszelkiejłaski, są szczególnym wzywaniem Ducha świętego nad całym życiem, jako obrzędy,symboleisłowamająwartościnauczająceiwychowawcze. Skutkisakramentówsąnietylkonadprzyrodzoneizbawcze,aletakżenaturalneidoczesne, tak w życiu indywidualnym, jak i zbiorowym: widzialny kerygmatchrześcijaństwa,oznaczają iokreślająwsposóbwidzialnykonkretnych ludziw ich rolieklezjalnej, wskazują na miejsca poszukiwania zbawienia, budzą religijną uwagę iświadomość, nawiązują świadomościowy kontakt anamnetyczny, kommemoratywny iwspomnieniowyzChrystusemiJegoczynami, unaoczniająodkupienie,dająpewnośćiargumentacjęcodomiejscaiczasuchrześcijaninanajegodrodze, zaświadczającośzcharakteru kontaktu z Chrystusem, pobudzają do naśladowania Chrystusa (czynów iżycia, wzywają też do ofiarowania), ustanawiają Chrystusa jako normę myślenia idziałania (norma vitae et historiae), tworzą widzialny znak wcielenia (signuminsltulonale), ukazują eschatyczny charakter zbawienia (signum eschalcum), mająfunkcje językowe, moralne, psychologiczne i codzienne (np. ulga psychiczna pospowiedzi, błogość po przyjęciu Najświętszego Sakramentu, poczucie mocy przysięgimałżeńskiej, ulga chorego po przyjęciu sakramentu, znaki pokoju, miłości, pociechy,poczuciasensużycia).

(por.C.Bartnik,Dogmatykakatolicka,t.2,Lublin2010,s.636-638)

6

Główne ogólne zasady, które znajdą zastosowanie w liturgicznychprzygotowaniachto:1)  formacja do tego, by wierni z radością służyli ludowi Bożemu,

ilekroć się ich zaprasza do pełnienia jakiś posługi lub funkcjiliturgicznej(OWMR97),

2)  rozdzielanie funkcji liturgicznychpomiędzy posługujących, staraniesię,byjednaosobaniepełniła,kilkufunkcji,gdyinneosobymogąjewypełniać(OWMR109),

3)  dbanieopięknocelebracji(CLPB34),4)  takie przygotowywanie obrzędów, by odznaczały się szlachetną

prostotą,bezniepotrzebnychpowtórzeń(KL34),5)  zgodnewspółdziałaniezprzygotowaniuliturgii(OWMR111),6)  staranna koordynacja, by nie zdarzały się rzeczy nieprzewidziane

(OWMR352).Wartoprzyjrzećsięzatemtemu,jakjestprzygotowywanaliturgia–jużterazwnaszychdiecezjach,parafiach.Jakjestprzygotowywanasłużbaliturgiczna,jakiesąrekolekcje,np.corocznedlaNSKS.Możnajużterazwłączaćdoformacjisłużbyliturgicznejelementyprzygotowaniadoposługiwaniawdużychzgromadzeniach.

7

Zadaniemceremoniarzyjestwszczególnościzapewnieniepiękna,prostotyi porządku celebracji liturgicznej. Zadanie to wykonują oni poprzezprzygotowanie i poprowadzenie celebracji mając na względzie przedewszystkim aspekt duszpasterski.Winien on być znawcą liturgii, jej historii,znaczenia(CLPB34),prawiprzepisów.Winniznaćsięnakweslachduszpasterskich–tak,byprowadzićwiernychdoowocnegouczestnictwawliturgiiorazmusządbaćoto,byobrzędyodznaczałysiępięknem.Troskaosprawowanieliturgiipowinnauwzględniaćzarównokoniecznośćzachowaniazasadcelebracjiwzakresie ichducha oraz poszanowania tradycji Kościoła, które są pożądane zduszpasterskiegopunktuwidzenia(CLBP34). Do zadań mistrza ceremonii należy uzgodnienie ze śpiewakami,posługującymi i celebransami to, co mają czynić i mówić. W czasie samejcelebracjipowinnipełnićswojąfunkcjęznajwiększądyskrecją.Wszczególnościnie powinni wypowiadać słów zbytecznych, zajmować miejsca diakonów.Powinni wszystko czynić pobożnie, cierpliwie i starannie (CLPB 35).Ceremoniarzebędązatempierwszągrupąodpowiedzialnychzacelebracjeinanichspoczywaszczególnaodpowiedzialność. Ceremoniarze winni formować wiernych do posługi liturgicznejanalogicznie, jaktomamiejscewwojsku,przyszkoleniu–odrazuniećwiczycały duży związek taktyczny, ćwiczą najpierw pododdziały, z nich dopierobudują się większe jednostki. Takim „pododdziałem” może być grono osóbp o s ł u g u j ą c y c hdo modlitwy powszechnej, do procesji z darami, osoby spełniające posługiwobec kapłana. W pewnych przypadkach warto, by zapewnić współpracę

8

Ceremoniarzniepowinienspełniać rolimatkimałegodziecka,któraowszystko się troszczy, wszystko sprawdza sama, przy bierności swojejpociechy. Powinien raczej budzić gorliwość i odpowiedzialność, uczyćrozumienialiturgiiidbaniaonależytewypełnianieświętychczynnościprzezkażdegoposługującego. W tej tabeli wskazano przykładowo, z kim poszczególni posługującypowinni uzgadniać sposób wykonywania swojej funkcji. Należy jąrozbudować o konkretne punkty, które domagają się koordynacji iwspółpracy,np.ministrantkrzyżazministrantamiświatłaćwiczyustawieniewprocesjiwejściaorazwczasiewyjściado zakrysli, a takżeprzebieg tychczęściakcjiliturgicznej. Wszyscy pełniący funkcje parami, a zatem np. turyferariusz inawikulariusz,ministranciświatła iołtarzapowinniwspółpracowaćzesobąustalając, jakpodchodządopełnienia funkcji, jakodchodzą–by zachowaćzasadę szlachetnego piękna, np. poprzez symetryczne ustawienie orazporządkui prostoty. Jeden z nich powinien być prowadzącym, a drugi powinien sięstosowaćdojegogestówczyszerzej–dojegosposobuwypełnianiafunkcji.Warto by wcześniej ustalić np. kto jest turyferariuszem, ktonawikulariuszem, kto podaje wino, kto wodę, kto służy do lavabo mającwodęitackę,ktomaręczniczekdolavabo. Wwersji drukowanej znajdzie się tabela zwiększą ilościąprzykładów

9

Na różnychetapachprzygotowanianależydbaćowymianęinformacjiiowyodrębnieniekluczowychosób.Osobytepowinny ze sobą współpracować, wspólnie uzgadniać to, coniezbędne. Warto wykorzystać tu doświadczenia Pielgrzymki6.06.2009r.naPl.PiłsudskiegowWarszawie-prezentacjanatentemat znajduje się na stronie CDL: www.oaza.pl/cdl w dziale„Prezentacje” - „Przygotowanie zespołu liturgicznego”.Podsumowanie tych doświadczeń zawiera kolejny plik„Przygotowanieliturgii”. Wkażdymwypadkunależyzadbaćowspółpracękapłanówiświeckich. Muszą oni uzgodnić i przećwiczyć wspólną wersjęcelebracji. Być może będzie potrzebna osobna instrukcja dlakapłanów koncelebransów, a także ceremoniarz, który będziewskazywał im drogę procesji i sposób zajmowania miejsca poucałowaniuołtarza.

10

11

Przygotowanie do liturgii można podzielić na: dalsze, bliższe ibezpośrednie. Pierwsze z nich już trwa.Wszystkie bowiem te działania,które są już podejmowane w dziele celebrowania liturgii przygotowujątych, którzy będą posługiwać w czasie ŚDM. Są to zarówno kursy dopełnienia funkcji, jak i rekolekcje, codzienna praca formacyjna wparafiach.WartozatemwczasietychspotkańmiećnawzględziewarunkiŚDMiwraziepotrzebydodać jakieśtematyzwiązanezcałościowąwizjąprzygotowania liturgii izposługiwaniemwczasiewiększychzgromadzeń.Jużteraznależydbaćopoprawnośćipięknoznakówliturgicznych.

Przygotowanie bliższe obejmuje to, co wiąże się z planowaniemcelebrowanialiturgiiwkonkretnychmiejscachzuwzględnieniemtego,ktoprzyjedzie i jakie są warunki lokalne. A zatem trzeba zestawić potrzebyduszpasterskie wynikające z tego, jaka grupa wiernych będzie w liturgiiuczestniczyła i tym, co należy w związku z tym zapewnić w miejscucelebracji, a czym już dysponujemy. Trzeba zatem zobaczyć ile osób, zjakiej grupy językowejbędziew liturgii uczestniczyć, ilu jestw tej grupiekapłanów, diakonów, nadzwyczajnych szafarzy Komunii św., ilu jestposługujących i jakie funkcjemogąpełnić.Następnienależyprzyjrzeć siętemu,gdzieliturgiamabyćsprawowana,jakajestświątynia,jaknależyjądotychcelebracjiprzygotować.

12

Swojeuwagipowinnipoczynićtu:proboszcz,zakryslan,ceremoniarz(jeśli takiej osoby nie było dotąd – należy ją ustanowić, a jeśli zespółposługujących jest wyjątkowo liczny, należy zadbać o ceremoniarzypomocniczych), osoby odpowiedzialne za śpiewy. Należy przyjrzeć siętemu,ilujestposługujących,jaksąprzygotowani.JeśliMszaśw.maodbyćsiępozamiejscemświętym–trzebatomiejsceprzygotowaćzapewniającwszystko,copotrzebnezarównopodwzględemmiejsca(OWMR288-318),jakiniezbędnychprzedmiotówwdostatecznejliczbie(OWMR319-351).Nawiązującdowykładówzdniawczorajszegonależyzwrócićszczególnąuwagęnaprzygotowanie samegomiejscadocelebracji. Zwłaszcza– jeślibędzietopoprostujakaśdużasalaitrzebabędziewłożyćsporowysiłku,abynadać jejcharaktersakralny.Należyzadbaćnie tylkooodpowiednieozdoby,aleprzedewszystkimowyodrębnienieiwyeksponowanietrzechzasadniczychmiejsc:ołtarz,ambonaimiejsceprzewodniczenia, atakżeozapewnienie, by czynności liturgiczne miały należytą przestrzeń (np.procesje),bykoncelebransiiposługującymieliwłaściwemiejsce,abyłatwomoglispełniaćfunkcje.Ambonaczyołtarzprzed liturgiąniepowinnybyćużywanenp.jakomównicaczypodstawadodekoracji.Przygotowaniebezpośredniedotyczyjużkonkretnychcelebracji.Wszyscyodpowiedzialnipowinnisięspotkać,byalbowjednejgrupiealbowposzczególnychgrupachskupiającychosobypełniącepodobne funkcjerozważyćtekstyliturgicznewformiekręguliturgicznegoorazodbyćpróbęwmiejscucelebracji.

Pomocądoosiągnięciaceluprzygotowańsądobrepraktykiinarzędzia.Nienależąonedoistotyliturgii,alepomogąosiągnąćwszystkoto,coopisanowyżej.Mogąbyćonewdrożonejużteraz.Dodobrychpraktyknależyduchoweitechniczneprzygotowaniekażdegoposługującego indywidualnieprzed każdąliturgią,awgrupie–przedbardziejuroczystączyzłożonącelebracją.Ponadtodobrąpraktyką jestmodlitwa–nie tylko tawspólna, w zakrysliprzed i politurgii,aletakżewzbudzenieintencjiiindywidualnamodlitwa.Ponadtoważnejest ukazywanie drogi mistagogicznego przygotowania – prowadzenie dopełnieniafunkcjiprzezosobybardziejdoświadczone.Kolejnadobrapraktykatorozstrzyganie wszystkich wątpliwości w oparciu o dokumenty Kościoła(OWMR,CLPB),anietylkowspominaniejakiegośnauczaniaczyjakiejśtradycjilokalnejczypraktyki.Narzędzia,któremożnawykorzystywaćwcelulepszegoprzygotowanialiturgiisą liczne. Dzięki nim będzie możliwe porządkowanie i rozjaśnienie sposobuprzygotowania liturgii, a także podkreślenie znaczenia piękna i prostotycelebracji. Oto ich przykłady: plany liturgii, schematy podziału funkcjiliturgicznych, wzory graficzne opracowanych komentarzy liturgicznych,modlitwy wiernych, plan spotkania formacyjnego (krąg liturgiczny), planpróbysłużbyliturgicznej,„checklist”.

13

Planliturgiimożebyćprzygotowanyprzedkażdą,zwłaszczabardziejrozbudowanącelebracją. Plan ten powinien uwzględniać wszystkie te elementy, który zostałyspecjalnie wybrane czy dostosowane. Dokument ten powinien otrzymać głównycelebrans, a także te osoby, które pełnią kluczowe funkcje (np. związane ześpiewem). Także w czasie próby należy omówić przebieg liturgii, by posługującywiedzielikiedyijakwykonywaćczynności.Schematypodziałufunkcjiliturgicznychpowinnybyćprzygotowaneprzedkażdązcelebracji iuwzględniaćwszystkieosobypełniącepodczasniejposługi.Musząbyćzatem rozbudowane. Najlepiej, gdy są imienne, ale przynajmniej na początkuprzygotowywania liturgii można tylko ogólnie wskazać, z jakiej grupy wiernychpowinnipochodzićposługujący(np.ruch,duszpasterstwo,kraj).„Checklist” – to rozwiązanie zaczerpnięte z procedur stosowanych w niektórychdziedzinach technicznych, np. w lotach samolotów czy lotach kosmicznych.Odpowiedzialny za start sprawdza najpierw rożne ważne punkty – sprawnośćsystemów.Wczasieprzygotowaniaprzedliturgiąceremoniarzwpodobnysposóbmożesprawdzić,czywszyscysąobecniiczywszystkojestprzygotowane.Wzory komentarzy i modlitwy wiernych mają na celu nie tylko pokazanieprzykładowych treści, ale i formy, by nie pominąć istotnych elementów (np.dokładneokreślenieczasukomentarza, rodzajuobchodu,osobykomentatoraczyposzczególnychgrupwezwańmodlitwywiernych).Planspotkańformacyjnych(krągliturgiczny)iplanpróbyskupiająsięnaukazaniutych spotkań w sposób atrakcyjny i porywający dla uczestników oraz pełengłębokichtreści.

14

15

Wdzieleprzygotowanialiturgiiwczasie,ŚDMpomocnabędziestronainternetowahqp://www.krakow2016.com która zawierać będzie zakładkę "liturgia". Zostanie naniejopublikowanabroszuradlaceremoniarzywwersji elektronicznej,będąukazywaćsię tam też pomoce i sugesle dotyczące ukształtowania liturgii, a także zasadyzgłaszaniazespołówliturgicznych.

WKrakowiebędziedziałałsekretariatliturgiczny,wktórymbędziemożnazgłaszaćgotowe zespoły do posługi w Krakowie. Kandydaci do zespołów liturgicznych sąnormalnymizarejestrowanymiuczestnikamiŚDM(aleniewolontariuszami,bocibędąmieli inne zadania i mogą występować konflikty czasowe). Do grudnia organizatorzypostarająsiępodaćwzakładce"liturgia"sposóbzgłaszaniasiędoposługiliturgicznejw miejscach katechez. Do tego czasu będzie już prawdopodobnie gotowy spis tychmiejsc, które będą potrzebowały takich zespołów. Niektóre parafie będą się starałysamestworzyćodpowiedniewarunkidocelebracji.Najlepiejgdybyzespołyliturgicznebyłyzorganizowanejużwswoichparafiachidiecezjach.Tammogąodbyćprzygotowanieitutajwłącząsiędopracyjużjakozespół.Ciągle musimy pamiętać, że jesteśmy do pomocy, do posługi, aby poprzez pięknocelebrowanejliturgiimożnabyłołatwiejpoznaćJezusaMiłosiernego.NastronieKomisjiKultuBożegoiDyscyplinySakramentówznajdująsięnajważniejszeaktualnedokumentyirozstrzygnięciadotyczącesposobusprawowanialiturgii.NastronieCentralnejDiakoniiLiturgicznejzawartesąopracowaniadotyczącesposobuprzygotowanialiturgii(wdziałach:„Prezentacje”,„Materiałydlaposługujących”).

16

Pytańmożebyćwiele,poniżejzamieszczonoprzykładowe.Jeślitakiemasz–napisz:kosmowskiwojciech@gmail.comPrzykładowepytania:• Jakiesąterminyzgłoszeńzespołówliturgicznych?

•  Czy materiały dotyczące posługi będą tłumaczone na inne języki(jakie)?

•  Jakie opracowania zawierające model przygotowania icelebrowania liturgii należy rekomendować dla odpowiedzialnych(może „Katechizm służby liturgicznej”? – ma już studyjną wersjęangielską).