Embed Size (px)
Citation preview
EL NIÑO EN LA NIÑA SE
UITWERKING OP AFRIKA.
TAAK 11
El Niño en La Niña: uitwerking op Afrika se klimaat:
Die oseane stoor 'n groot hoeveelheid hitte-energie. Ons het
reeds gesien dat dit 'n groot invloed op die weerpatrone in die
aangrensende gebiede het.
Die belangrikste voorbeelde van die oseaan-atmosfeer-verband
is die El Niño/ La Niña Suidelike Ossillasie (ENSO) -gebeurtenisse
wat van tyd tot tyd in die Stille Oseaan voorkom.
ENSO word gekenmerk deur twee tipes afwykings van wat as
normale toestande in die ekwatoriale Stille Oseaan beskryf
word..
El Niño en La Niña: uitwerking op Afrika se klimaat:
Dit is afwykings van:
die temperatuur van die oppervlak van die tropiese oostelike
Stille Oseaan. Verwarming staan as El Niño bekend. Afkoeling is
bekend as La Niña. .
die lugdruk op die oppervlak van die tropiese westelike Stille
Oseaan.
Hierdie verskille veroorsaak 'n spesifieke lugsirkulasie oor die
Stille Oseaan. Dit word die Suidelike Ossillasie genoem.
veroorsaak.
El Niño en La Niña: uitwerking op Afrika se klimaat:
Die twee afwykings vind tegelykertyd plaas. Die warm oseaniese
fase, El Niño, word vergesel deur hoë oppervlaklugdruk in die
westelike Stille Oseaan.
Gedurende die koue fase, La Niña, is daar lae oppervlaklugdruk
in die westelike Stille Oseaan.
NB. Wetenskaplikes probeer nog verstaan watter meganismes
hierdie ossillasie veroorsaak.
Wat is die normale toestande vir die Stille Oseaan?
Tydens normale atmosferiese toestande daal warm lug oor die Suid -
Amerikaanse kus en lugdruk styg oor die oostelike Stille Oseaan.
Die dalende, warm lug oor die Suid-Amerikaanse kus skep wolklose
lug en droë toestande.
Namate winde aflandig naby Suid-Amerika waai, wel koue water ryk
aan voedingstowwe langs die ooskus op.
Oor Indonesië en Australië daal die lugdruk.
Passaatwinde konvergeer in die laagdrukgebied en druk warm
oppervlakwater (met temperature hoër as 28 °C) na die westelike Stille
Oseaan.
Warm, vogtige lug styg, en het swaar konveksiereën tot gevolg.
Normale toestande in die Stille Oseaan:
Figuur toon normale prosesse wat in die Stille Oseaan
plaasvind.
1. In normale jare laat die sirkulasie oor die Stille Oseaan die tropiese
oostewinde in 'n westelike rigting oor die Stille Oseaan waai.
2. Winde "trek" die water op die oppervlak weswaarts.
3. Dieper, kouer water styg na die oppervlak aan die oostekant van die
oseaan, langs die weskus van Suid-Amerika.
4. Warm temperature oor die westelike Stille Oseaan veroorsaak dat
lug styg en skep 'n laagdrukgebied. Warm, vogtige lug konvergeer
oor Suidoos-Asië en Australië wat reën in hierdie gebiede
veroorsaak.
5. Droë toestande heers oor die weskus van Suid-Amerika omdat die
lug afsak en ’n hoë druk veroorsaak.
Normale toestande in die Stille Oseaan
Wat gebeur tydens 'n El Niño-episode?
Die normale lug- en seewatersirkulasiepatroon keer om
gedurende El Nino- episodes.
Warm water, beïnvloed deur westewinde, vloei vanaf die
westelike na die oostelike Stille Oseaan.
Seeoppervlaktemperature van meer as 28 °C strek baie verder
ooswaarts oor die Stille Oseaan.
'n Hoogdrukgebied vorm oor Indonesië en Australië.
Die dalende lug word warmer en lei tot droë toestande in die
gebied.
Naby Suid-Amerika veroorsaak stygende lug swaar reënval aan
die Stille Oseaankus vanaf Peru tot by Kalifornië.
El Niño-toestande in die Stille Oseaan:
Figuur toon wat in die Stille Oseaan gebeur gedurende 'n El Niño-
verskynsel.
1. Gedurende El Niño-jare raak die tropiese oostewinde swakker as
gevolg van veranderings in lugdruk.
2. Styging van koue water in die oostelike Stille Oseaan neem af en die
oseaan is warmer.
3. Die warm water wat gewoonlik oor die westelike Stille Oseaan
beweeg, kom nou in die sentrale en oostelike Stille Oseaan voor. Dit
veroorsaak veranderings in die gewone atmosferiese sirkulasie.
4. Stygende lug en reën kom oor die sentrale Stille Oseaan voor.
5. Dalende lug en droë toestande kom oor die oostelike deel van
Australië en Suidoos-Asië voor.
El Niño-toestande
Hoe verskil 'n La Niña-episode van El Niño?
Die klimaatstoestande tydens 'n La Niña-episode is die
teenoorgestelde van die tydens 'n El Niño.
Die normale lae druk oor Indonesië en Australië raak nog laer, en die
hoë druk in die oostelike Stille Oseaan styg nog hoër.
Gevolglik reën dit meer oor Suidoos-Asië en droogtetoestande heers
in Suid-Amerika.
Die groter verskil in atmosferiese druk tussen hierdie twee gebiede
versterk die passaatwinde. C.
Hoe verskil 'n La Niña-episode van El Niño?
Die resultaat is:
groot hoeveelhede seewater word weswaarts gedruk, en produseer 'n
hoër-as-normale seevlak in Indonesië en die Filippyne.
die sterker Ekwatoriale Onderstroom lei tot 'n toename in opwelling
van koue water langs die kus van Peru; die oppervlaktemperatuur van
die see oor die Stille Oseaan daal met 5-8 °C.
La Niña-toestande in die Stille Oseaan:
Figuur toon wat in die Stille Oseaan gebeur gedurende 'n La Niña-
verskynsel.
1. Gedurende La Niña-jare is die tropiese oostewinde sterker as
gewoonlik.
2. Die styging van koue water neem toe wat veroorsaak dat die
water in die oostelike Stille Oseaan baie koud is.
3. Swaar reën kom aan die oostelike deel van Australië, Suidoos-
Asië en oor die westelike Stille Oseaan voor a.g.v. ‘n laagdruk
wat ontwikkel.
4. Droër toestande as gewoonlik kom oor die weskus van Suid-
Amerika voor a.g.v. die dalende lug wat ‘n hoogdruk vorm.
La Niña-toestande
Wat is die uitwerkingvan El Niño?
ENSO's het 'n dramatiese uitwerking op die klimaat.
Dit word die duidelikste gesien in gebiede wat geografies die
naaste is aan waar die veranderings in die oseane se
oppervlaktemperatuur plaasvind.
El Niño beïnvloed die weerpatrone in verskeie dele van Suid- en
Noord-Amerika, Afrika en Asië.
Uiterste weerstoestande in hierdie gebiede wat met El Niño
verband hou, kan lei tot plaaslike droogtes of vloede, en die
uitbreek van epidemiese siektes.
Watter invloed het El Nino op mense?
Brande:
Indonesië, SO-Asië en Australië - Droogtes lei tot brande in Indonesië en
veldbrande in Australië; beïnvloed ook reënwoude. Groot dele van SO-
Asië ondervind rookmis; ingeasemde rook affekteer gesondheid, veral
kinders.
Stofstorms:
Australië - 1982-83 El Niño het gelei tot 'n stofstorm wat Melbourne
bedek het.
Siektes:
SO-Afrika - Minder siektes (byvoorbeeld malaria) in sommige gebiede as
gevolg van droër weer. SW-VSA - Warmer, natter weer bevorder plae en
die verspreiding van siektes, soos miere, malariamuskiete, en veldmuise
wat die gevreesde hantavirus dra.
Watter invloed het El Nino op mense?
Vissery:
Peru - Afname in opwelling van kouer, voedingstofryke water lei tot
'n afname in visbevolkings soos ansjovis; het ekonomiese gevolge.
Japan - Afname in perlemoenvoorraad weens veranderende
watertemperature.
Kalifornië - Warmer water as gewoonlik lok vis verder noord;
bevoordeel sporthengelindustrie.
Wêreldwyd - Afname in wêreldvoorraad van vismeel verhoog
pluimveepryse.
Watter invloed het El Nino op mense?
Landbou: SO-Asië, Australië - Droogtes lei tot oesmislukkings en
nadele vir vee; beïnvloed ekonomie.
Chili - Druiwe se groeiseisoen word verleng, wat hoër suurvlakke
veroorsaak; voordelige effek op die geur en smaak van wyne.
Oorstromings/Moddervloede: Kalifornië, Golfstate in VSA, Peru en
Bolivia - Warm seestrome in oostelike Stille Oseaan verhoog
temperature en neerslag; swaarder reën lei tot riviere wat hut walle
oorstroom, vloede en moddervloede; eiendomskade en landbou-
verliese beloop biljoene dollars (Golfstate); ook lewensverlies.
Watter invloed het El Nino op mense?
Waterbronne: Australië - Droër toestande lei tot erge watertekort;
waterbesparingsmaatreëls ingestel.
Verhitting: Kanada en NO-VSA - Sagter winters lei tot laer
verhittingskoste; ekonomiese en omgewingsvoordele.
Hongersnood/Oproer: Bangladesj en Afrika - Droër toestande dra
by tot oesmislukkings en ernstige voedseltekorte; dit lei tot
wanvoeding en swak gesondheid.
Natuurlike invloede van El Niño regoor die wêreld:1. Europa word minder geraak deur El Niño maar weerpatrone is abnormaal.
2. Daar is storms, vloede en moddervloede in die Suidweste en Kalifornië.
3. Noordelike state en die noordwestelike Stille Oseaan word warmer en droër
as gewoonlik; vissery word ontwrig.
4. Golfstate word koel en nat; oorstromings kom voor.
5. Minder orkane kom in die Atlantiese Oseaan voor.
6. Suid-Afrika ondervind droogtes.
7. Indonesië en Nieu-Guinee ondervind droogtes en erge bosbrande.
8. Australië ondervind droogtes, bosbrande en oesmislukkings.
9. Oorstromings in Ecuador en Noord-Peru.
10. Suid-Brasilië, Argentinië en Paraguay ondervind swaar reëns.
