ELEMENTY PRAWA DLA PEDAGOGÓW

KAROLINA SZOŁTYSEK ADWOKAT

SYSTEM PRAWA W RP

1. System civil law i common law.2. Gałęzie prawa w RP (prawo cywilne, prawo

rodzinne, prawo konstytucyjne, prawo gospodarcze, prawo finansowe, prawo administracyjne, prawo proceduralne)

ŹRÓDŁA PRAWA W RP

• Art. 87 Konstytucji• 1. Źródłami powszechnie obowiązującego

prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

• 2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

ROZPORZĄDZENIA

• Rozporządzenia nie są aktami pochodzącymi od parlamentu. Prawo ich wydawania posiada Prezydent, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów i ministrowie. Są to jednocześnie akty prawne o charakterze wykonawczym, wydawane na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie (każda ustawa jeśli przewiduje konieczność wydania do niej aktów wykonawczych wskazuje organ, który zobowiązany jest go wydać i przedmiot regulacji, czego ma on dotyczyć), bez którego rozporządzenie nie może być wydane. Organ wymieniony w ustawie jako upoważniony do wydania rozporządzenia nie może prawa tego przekazać innemu organowi (np. Rada Ministrów - ministrowi), czyli subdelegacja tych uprawnień nie jest dopuszczalna.

Przykład delegacji ustawowej do wydania rozporządzenia

Art. 97 § 4 kodeksu pracy; Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółową treść świadectwa pracy oraz sposób i tryb jego wydawania i prostowania.

Dz.U.96.60.282pokaż informacje o zmianach (3)2011-12-07 zm.Dz.U.2011.251.150

§ 1ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJz dnia 15 maja 1996 r.

w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania.(Dz. U. z dnia 30 maja 1996 r.)

Na podstawie art. 97 § 4 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:komentarze§ 1. 1. W świadectwie pracy, oprócz informacji określonych w art. 97 § 2 Kodeksu pracy, zamieszcza się informacje niezbędne do ustalenia uprawnień ze

stosunku pracy i uprawnień z ubezpieczenia społecznego, dotyczące:1) wymiaru czasu pracy pracownika w czasie trwania stosunku pracy,1a) (1) podstawy prawnej rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy,2) (2) urlopu wypoczynkowego wykorzystanego przez pracownika w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy,3) (3) wykorzystania dodatkowego urlopu albo innego uprawnienia lub świadczenia, przewidzianego przepisami prawa pracy,4) należności ze stosunku pracy uznanych i nie zaspokojonych przez pracodawcę do dnia ustania tego stosunku, z powodu braku środków finansowych,5) okresu korzystania z urlopu bezpłatnego i podstawy prawnej jego udzielenia,6) wykorzystanego urlopu wychowawczego,7) (4) liczby dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie, zgodnie z art. 92 Kodeksu pracy, w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy,8) wykorzystania w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy, zwolnienia od pracy przewidzianego w art. 188 Kodeksu pracy,9) okresu, za który pracownikowi przysługuje odszkodowanie w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 361 § 1 Kodeksu pracy,10) okresu odbytej czynnej służby wojskowej lub jej form zastępczych,11) okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,12) okresów nieskładkowych, przypadających w okresie zatrudnienia, którego dotyczy świadectwo pracy, uwzględnianych przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty,13) danych, które są zamieszczane na żądanie pracownika.

2. Wzór świadectwa pracy zawiera załącznik do rozporządzenia.

ROZPORZĄDZENIEMINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ

z dnia 15 maja 1996 r.w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz

sposobu i trybu jego wydawania i prostowania.(Dz. U. z dnia 30 maja 1996 r.)

Na podstawie art. 97 § 4 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:

§ 1. 1. W świadectwie pracy, oprócz informacji określonych w art. 97 § 2 Kodeksu pracy, zamieszcza się informacje niezbędne do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy i uprawnień z ubezpieczenia społecznego, dotyczące: […]

AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO• źródła powszechnie obowiązującego prawa

Rzeczypospolitej, ale tylko na obszarze działania organu, który dany akt prawny ustanowił. Mają one zatem moc obowiązującą wobec wszystkich osób zamieszkujących daną jednostkę terytorialną.

• W grupie tej mieszczą się akty prawne wydawane bądź to przez organy samorządu terytorialnego, bądź przez terenowe organy administracji rządowej. Organy te dysponują prawem ustanawiania aktów prawa miejscowego, działając w tym zakresie na podstawie i w granicach uprawnień przyznanych im w ustawie.

• Np.Uchwały rady gminy, uchwały rady powiatu

TRÓJPODZIAŁ WŁADZY art. 10 Konstytucji

1. Władza ustawodawcza (Parlament)2. Władza wykonawcza (Rada Ministrów,

Ministrowie, Prezydent)3. Władza sądownicza; sądy i trybunały.

TWORZENIE PRAWA1. Inicjatywa ustawodawcza jako prawo

określonego w Konstytucji podmiotu do zgłoszenia projektu ustawy, z tym skutkiem, że winien on stać się przedmiotem prac Sejmu.

2. Art. 118 Konstytucji- posłowie – regulamin Sejmu- Senat- Prezydent- Rada Ministrów- obywatele, grupa co najmniej 100 tys. obywateli mających czynne prawo wyborcze

• Sejm rozpatruje projekt ustawy w 3 czytaniach• Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów

w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (quorum), chyba że Konstytucja przewiduje inną większość.

• Marszałek Sejmu przekazuje uchwaloną ustawę Senatowi

• Senat: 30 dni;– przyjmuje bez zmian– uchwala poprawki– uchwala odrzucenie w całości– może nie podjąć żadnych działań

• Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

• Marszałek Sejmu przekazuje ustawę do podpisu Prezydentowi

• Prezydent (art. 122 Konstytucji):- Podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia

przedstawienia jej przez Marszałka Sejmu- Przed podpisaniem może wystąpić z pytaniem do

TK- Odpowiedź TK wiążąca- Jeżeli nie wystąpi z pytaniem do TK może zgłosić

veto.- Sejm odrzuca veto Prezydenta większością 3/5

głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

BUDOWA TEKSTU PRAWNEGOKsięgiTytułyDziałyRozdziałyArtykuły (art.)Paragrafy (§)Punkty 1)Ustępy (ust.) Litery a), b)Tiret „-”

PRZYKŁADY BUDOWY TEKSTU PRAWNEGO

Kodeks PracyArt. 251. § 1. Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest

równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca.

§ 2. Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po jej rozwiązaniu, kolejnej umowy o pracę na czas określony w rozumieniu § 1.

§ 3. Przepis § 1 nie dotyczy umów o pracę na czas określony zawartych:1) w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,2) w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie.

Ustawa o własności lokaliArt. 3a. 1. Przy oddawaniu w użytkowanie wieczyste ułamkowej części gruntu, jako

prawa związanego z odrębną własnością lokali, stosuje się następujące zasady:1) nie oddaje się gruntu we współużytkowanie wieczyste, jeżeli stanowi on przedmiot

współwłasności związanej z własnością uprzednio wyodrębnionych lokali,2) nie sprzedaje się udziału we współwłasności gruntu, jeżeli grunt ten stanowi

przedmiot współużytkowania wieczystego związanego z własnością uprzednio wyodrębnionych lokali,

3) ustala się jeden termin trwania prawa użytkowania wieczystego w odniesieniu do wszystkich udziałów we współużytkowaniu wieczystym, niezależnie od daty wyodrębnienia lokalu, z którym jest związany udział w tym prawie.

2. Jeżeli przy ustanowieniu odrębnej własności lokali ustanowiono różne terminy trwania prawa współużytkowania wieczystego przynależnej do tych lokali działki budowlanej, właściciele wyodrębnionych lokali mogą żądać zmiany terminów przez przyjęcie jednego terminu dla wszystkich udziałów we współużytkowaniu wieczystym tej działki. Z żądaniem takim może wystąpić także właściwy organ. Termin ten ustanawia się stosownie do najdalszego terminu ustalonego dla pozostałych udziałów.

PODMIOTY PRAWAOgólnie podmioty, które są stronami stosunku prawnego

(stosunek prawny: swego rodzaju stosunek społeczny, który jest uregulowany przez prawo i którego stronami są podmioty prawa) możemy podzieli na 2 kategorie:

• osoby fizyczne – jednostki ludzkie, które można scharakteryzować za pomocą 2 określeń: zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych.

• osoby prawne – jednostki organizacyjne, którym przepisy prawnej przyznają zdolność prawną. Mogą zatem nabywać prawa i obowiązki we własnym imieniu, niezależnie od osób fizycznych wchodzących w ich skład.

OSOBY PRAWNE- posiadają odrębny majątek, którym odpowiadają za swoje

zobowiązania,- nie mogą być podmiotem obowiązków i praw, które są specyficzne

dla osób fizycznych np. zawarcie małżeństwa.- realizują swą zdolność prawną za pomocą organów, które składają

się z osoby bądź osób.Możemy wyróżnić następujące kategorie osób prawnych:• Skarb Państwa,• państwowe osoby prawne np. państwowe przedsiębiorstwa, szkoły

wyższe, banki, instytucje badawcze,• Inne osoby prawne; grupa ta jest bardzo zróżnicowana np. jednostki

samorządu terytorialnego, spółki handlowe, fundacje, partie polityczne, stowarzyszenia.

Zdolność prawna a zdolność do czynności prawnych

• Zdolność prawna; jest to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Nabywa się ją z chwila urodzenia i traci z momentem śmierci. Zdolność prawną posiada także dziecko poczęte (ale prawa i obowiązki nabywa pod warunkiem, że urodzi się żywe). Art. 8 kc.

• Zdolność do czynności prawnych to zdolność do nabywania praw i obowiązków za pośrednictwem własnych działań.