VI.

EN

Pars KA ÖZET Tüm dünimalatçılsayesinddevrindebu sayedsistemle Anahtar ABSTRA To compequippedan additinternal Fan spehelp of mcompare Key Wo 1. GİRİŞ Eksoz gmotorlaroptimizaCatalyticgeri kazasıvı gaz hidrojeni Tüm bu Günümüsunabilm Kontrollufan siste

ULUSAL HİDRO

NERJİ T

APLANGI

nyada, gürüarını ister istde içten yaen bağımsız de sabit pomri %7 değerl

r Kelimeler:

ACT

ply with the d vehicles, vional tempercombustion

eed can be amentioned abed with syste

rds: fuel sav

Ş

azı emisyonr ve alternatasyonlu diesec Reduction anım sistemve etanol g

in gerek içten

motor tasarüzün değişkmektedir.

u hidrostatik emlerine üstü

OLİK PNÖMATİK

TASARR

ltü ve egsoztemez hidrosnmalı motoolarak kontro

mpalı sistemerine ulaşab

Enerji tasarr

increasinglyvehicle and erature controengines wo

adjusted indebilties, hydro

ems use fixed

ving, efficienc

n koşullarını tif yakıtlar oel motorları; ö) ve çok kadlerininde katibi yakıtlar iln yanmalı m

rımları optimken deplasm

fan tahrik sisünlük sağlam

K KONGRESİ 12

RUFU ST

z gazı standstatik fan tahr sıcaklıklarol edilebilmeler ile karşılailen yakıt tas

rufu, verim, t

y strict legal ngine manuf

ol system. Wrking tempeependently o

ostatic fan syd displaceme

cy, clean wo

sağlayabilmeolmak üzereözel filtreler, demeli turbotkısını unutme çalışan motorda, gere

um sarfiyatlımanlı pompa

stemleri, aşamaktadır:

2-15 EKİM 2011/

SAĞLAYTAHRİĞ

dardlarındaki hriğine yönerı en uygunekte ve istendaştırıldığındasarrufu sağla

temiz dünya

requirementfacturers areith the help orature can bof the speedystems with vent pumps.

orld

ek için, araçe birçok yen EGR ( exha

o şarj kullanmmamak lazım

otorlar üzerikse yakıt hü

ı gelişmiş soalı fan tah

ağıya sıralana

_____İZMİR

YAN HİDĞİ

katı yasal iltmiştir. Elek

n aralıkta tudiği anda istea, değişken ayabilmekted

ts for pollutae making useof electrohydbe keep at thd of the intervariable pum

ç ve iş makinni tasarımı saust Gas Recmaktadır. Ta

m. Diğer yandnde yoğunlacresi şeklind

oğutma sisterik sistemle

an konularda

_____________

DROSTA

stekler, artatrohidrolik ko

utulabilmekteendiği kadar deplasmanlıir.

ant emissione of various mdraulically coheir optium rnal combust

mps can give

naları üreticilsunmaktadır.circulation ) vabi burda, eldan, motor imaşmışlardır. Ee kullanılma

emlerine gereeri verim ve

a klasik meka

__________ 41

ATİK FA

an yakıt fiyatontrollu fan se; fan hızı, r hız verilebilı pompa kull

ns from diesemeasures thaontrolled fan temperaturetion engine. %7 fuel sav

leri çoğunluk. Günümüzüveya SCR ( lektrikli ya dmalatçıları doEn büyük ge

ası olmuştur.

eksinim duyme ekonomiy

anik ve/veya

1 _______

AN

tları; araç sistemleri motorun

mekte ve lanan fan

el engine at require systems,

e window. With the

ving when

kla diesel ün eksoz Selective a hidrolik oğal gaz, elşme ise

maktadır. yi birlikte

a elektrikli

VI.

2. HİDRO Hidrostasistemleolarak te 2.1. Kon İhtiyaca (Şekil 2)

ULUSAL HİDRO

tüm fan sistfan hızının, edilebilmesifanın gerek fan hızının çsu, yağ, şadeğerlendiriSoğutma karadyatör gözDeğişken de

OSTATİK FA

atik fan tahrr. Bu iki sist

ekrar ikiye bö

ntrol tipleri

bağlı olarak.

OLİK PNÖMATİK

eminin yerletalebe yöne

i duyulduğund

çoğunlukla darj havası veilebilmesi apasitesindezeneklerinin eplasmanlı p

Ş

AN TAHRİĞ

rik sistemleremi de kend

ölebiliriz.

k, hidrostatik

K KONGRESİ 12

şiminde çok elik olarak en

da devreye aiesel motor he eksoz gaz

ki düşüş üzetoz nedeniyl

pompa kullan

Şekil 1. Düny

İ

rini 4 grubadi içlerinde d

fan sistemle

2-15 EKİM 2011/

büyük bir esn alt ve en ü

alınabilmesi hızındaan bazı sıcaklığı

erine fan hızle tıkanması

nılması halind

yadaki Emisy

a bölebiliriz: eğişken dep

eri hidromek

_____İZMİR

sneklik sunumüst deeğerle

( avare fan oağımsız olmagibi çeşitli ç

zının otomat, yüksek irtifade %5 e vara

yon Kanunla

hidromekanplasmanlı po

kanik veya e

_____________

mu er arasında s

opsiyonu ) ası çalışma para

ik olarak artalara çıkılmaabilen yakıt m

arı

nik ve elektmpalı, sabit

elektrohidrolik

__________ 41

sonsuz olara

ametrelerinin

ttırılabilmesi ası gibi durummasrafı düşü

ktro hidrolik deplasmanl

k olarak çalı

2 _______

ak kontrol

n ölçülüp

( mesela mlar ) üşü

kontrollu ı pompalı

ştırılabilir

VI.

Son egskullanılmkontrol radyatörmalzemetahrik sis Ancak ggazı sıcsıcaklığıelektrohiüniteleri,motor hı

Elektronaralığındkullanılasunulmu

ULUSAL HİDRO

soz gazı diremaktaydı. Buetmekte gay

r yerleşimindeler için ayrstemleri ilk o

ünümüz araçcaklığı gibi sn ölçülmesidrolik kontr, toplanan bizından bağım

ik teknolojisda sorunsuzbilmektedir.

uştur.

OLİK PNÖMATİK

ektifleri uyguu sistemler, syet yeterli v

de yeni ufuklılmış olan hlarak fan hız

çlarının teknsoğutma sistsinin ve derollu fan tahilgileri daha msız olarak f

Şe

sindeki gelişmz çalışabilen

Bu uygula

K KONGRESİ 12

ulamaya geçsu ve/veya yve uygun idlar açtı. İçteacımlar çok ının motor h

olojisinde; mteminde birçeğerlendirilmhrik sistemleçabuk ve dafanı kontrol e

ekil 2. Hidros

meler sayesn elektronik

amalar için

2-15 EKİM 2011/

çinceye kadayağ sıcaklığ

di. Hidrolik n yanmalı mdaha verimızından farkl

mesela, şarj hçok ortam veesinin gereerine gereksaha verimli bederler.

statik Fan Ta

sinde, 25g şk kontrol ü

çeşitli pak

_____İZMİR

ar, basit hidrı gibi tek yasistemlerin

motor ve radli bir şekildelı olabilmesin

hava sıcaklığe sıcaklığın ektiği yeni sinim duymabir şekilde de

ahrik Sisteml

şoklara dayaniteleri araçet program

_____________

romekanik ka da bazen bilinen avan

dyatörü ayrı e değerlendirni sağlamış o

ğı, EGR kullaölçülmesi gnesil komp

aktadır. Dijiteğerlendirip h

leri

anabilen, -40ç üstü uyglar geliştirilm

__________ 41

kontrollu fan iki sıvının s

ntajları, tasaayrı yerleştirilebildi. Bu

oldu.

anan araçlargerekmektedpleks fan stal elektronihassas bir ş

0C ila +85Cgulamalarda miş ve kul

3 _______

tahrikleri sıcaklığını arımcılara rerek, bu öncü fan

da egsoz ir. Birçok sistemleri k kontrol ekilde ve

C sıcaklık güvenle

lanıcılara

VI.

2.2. Sab Bu tür sçalışabiledoğrudaazaltılmıbu sayed Bypass dhidrome Şayet hipompanvalfi, çalelemanıd

Şayet kobasınç eplakasıngelen bbelirlenir İster hidryanı varüretir. ÜrSabit de

ULUSAL HİDRO

bit Deplasma

sistemler, sten sessiz dn bağlanan ştır, bu sayede gürültü kir

devresine yekanik ya da e

idromekanik ın port kapalışma aralığıdır ( Şekil 3 )

ontrol elektroemniyet valfi na takılabilecilgiler ışığınr.

romekanik, irdır: sabit deretilen bu fazplasmanlı po

tahrik tipindradyatör diefan hızının mpompa ve mkısa pompasessiz seri ducuz maliye

OLİK PNÖMATİK

anlı Pompal

tandard dıştişli pompaladıştan dişli ede pompa rliliği de azal

erleştirilen bielektro hidro

kontroldan ağına monte ı dahilinde s).

ohidrolik isekullanılır. S

ceği gibi hattnda ve yükl

ster elektroheplasmanlı dzla yağ, başkompalı sistem

en bağımsızesel motordamotor hızındmotorun düşüa boyu dişli pompa ket

K KONGRESİ 12

ı Sistemler

an dişli pomar, ya da içtemotor ile. Seve sonraki stılabilmekted

r valf sayesilik olarak ge

bahsediyorsedilebilen b

sıcaklığa gör

Şekil 3. Ter

, bu durumdöz konusu ota da monte enmiş olan

hidrolik kontrodişli pompalaka bir kullanıcmlerin belirgi

z uygulanabiln bağımsız yan bağımsızük kütlesi

kullanılabilme

2-15 EKİM 2011/

mpalar ile den dişli pomessiz dişli posistemde oludir.

inde motor hrçekleştirileb

sak, termal bbir öncelikli are oransal b

mal Basınç E

da ait dijital oransal basın

edilebilir. Vyazılım sa

ollu olsun, saar, daima facıda değerlen özelliklerin

ir yerleştirilebilz sonsuz bir ş

e imkanı

_____İZMİR

onatılabilecempalar ile deompalarda b

uşabilecek tit

hızı kontrol ebilmektedir.

basınç emniakış bölücü basınç emniy

Emniyet Valf

kontrol elektnç emniyet valfe gönderiyesinde ele

abit deplasman motoru taendirilebilir yani aşağıdaki ş

ir şekilde kontr

_____________

eği gibi düşüe donatılabilibasınç oynamtreşimler aza

dilebilmekted

yet valfi tarakullanılır. Te

yet değeri sa

fi

troniği ile bivalfi, geneldelen akım, sıc

ektronik kont

manlı pompalarafından ista da tanka göşekilde sırala

rolu

__________ 41

ük ses seviirler. Tabi bmaları %75 altılabilmekte

dir. Bu valfin

afınca kontroermal basınçağlayabilen

rlikte oransae fan motorucaklık sensötrol ünitesi

lı sistemlerintenenin üstüönderilebilir. ayabiliriz:

4 _______

yelerinde irde fana civarında

edir. Yine

n kontrolu

ol edilen, ç emniyet bir devre

al elektrik unun port örlerinden

tarafınca

n ortak bir ünde yağ

VI.

2.3. Değ Enerji apompalı yerleştiri Hidromekullanılagerçekledeplasm Elektrohkontrol o

Emniyetsistem bböylelikleelektrikli gelen bildeğişkenfan hızınorganınaçıkar. Tasabit pom Değişkesıcaklığafonksiyosıcaklığı

ULUSAL HİDRO

ğişken Depla

çısından dasistemlerdir

ilmiştir.

ekanik kontrorak, soğutula

eştirilir. Bu smanlı pomplal

idrolik kontroorganı ile don

li olması içinbasıncını, aye o an için valfe gönde

lgiler doğrultun deplasmannı korumayaa giden kabloalep odaklı mpalı sistem

n deplasmaa ulaşıncayan, özellikle na daha kısa

OLİK PNÖMATİK

asmanlı Pom

aha verimli, . İster elekto

ollu sistemleracak sıvının sayede değişlı sistemlerde

ollu, değişkenatılmıştır. ( Ş

Şekil 4. E

n sistem basyar menzili d

motor taraerilen akım usunda valfe

nlı pompada a devam edo koparsa; pobu sistemler

mlere kıyasla

anlı pompalı a kadar fandüşük sıca

a sürede ulaş

K KONGRESİ 12

mpalı Sistem

daha güncehidrolik, ister

rde, uzaktan sıcaklığına gşken deplase gerçekleşti

en deplasmaŞekil 4 ).

Elektrohidroli

ıncı ile pomdahilinde befından istenile kontrol e

e giden akımeş zamanlı

der. Şayet fompa ayar er, opsiyonel %5 e varabil

sistemlere ı durdurur, klıklarda önşacağından;

2-15 EKİM 2011/

mler

el bir seçim r hidromekan

basınç kontgöre sistem smanlı pompirilemeyen en

anlı pompalı

ik Kontrollu H

padaki kontrelirlenen değnen üretimi edilir. Sistemı kontrol edeolarak kendifan sisteminedilmiş en faz

olarak boşalen yakıt tasa

özgü olan ancak bu aemli bir tas düşük emis

_____İZMİR

ise eksenenik kontrollu

trollu pompabasıncı ayar

palar sadecenerji tasarruf

sistemlerde

Hidrostatik F

rol valfine gidğerde sabit tgerçekleştiri

mdeki elektroer. Şayet içteini bu devire de bir arızazla güç seviya alma fonksarrufunu birli

boşa alma arada kendissarruf sağlayyona ulaşma

_____________

el pistonlu dolsun; kontro

lar ve termarlanarak o ane istenen mfunu gerçekle

e pompa ora

an Tahriği

den akım tertutarak gerer. Sistem b

onik kontrol n yanmalı mgöre adapte

a olursa, meyesine ( en yüsiyonu ile bikte getirmek

opsiyonu, dsini yağlamayıcı olmaktaa süresi kısal

__________ 41

değişken depol valfi pomp

l basınç emnn için istenen

miktarı üretereştirir.

ansal elektrik

rs orantılıdırekli fan hızınasıncı sürekünitesi, sens

motorun hızı de edip o an iesela pompüksek basınçirlikte kullanktedir ( Şekil

diesel motoraya devam adır. Motor, lmış olmakta

5 _______

plasmanlı pa üstüne

niyet valfi n fan hızı rek, sabit

kli basınç

. Pompa, nı sağlar, kli olarak sörlerden değişirse, için gerkli a kontrol ç değeri ) ıldığında; 5 ).

r istenen eder. Bu optimum

adır.

VI.

Değişke

ULUSAL HİDRO

n deplasman

tahrik tipindradyatör diefan hızının mfan hızı, içteeksenel pistfazla olabilmsabit sistemegsoz gazı diğer paramboşa alma oe varabilen

Şekil 5.

OLİK PNÖMATİK

nlı pompalı s

en bağımsızesel motordamotor hızınden yanmalı mtonlu değişk

mektedir mle kıyasland

emisyon değmetrelerinde dopsiyonu ile yakıt tasarru

Boşa Alma

K KONGRESİ 12

istemlerin be

z uygulanabiln bağımsız yan bağımsız

motor hızındaen deplasma

ığında, soğuğerlerine uyadeğerlendirilebirlikte deği

ufu

Fonksiyonu

2-15 EKİM 2011/

elirgin özellik

ir yerleştirilebilz sonsuz bir şan çok daha anlı pompala

utucu kapasitabilmek için; ebilmesi şken deplas

İle Donatılm

_____İZMİR

klerini aşağıd

ir şekilde kontrbağımsız

arın servis öm

tesinde %60şarj havası s

smanlı eksen

ış, Değişken

_____________

daki şekilde s

rolu

mrü dişli pom

– 70 düşüş sıcaklığı, egs

nel pistonlu p

Deplasman

__________ 41

sıralayabiliriz

mpalara göre

soz gazı sıca

pompa kullan

lı Pompa

6 _______

z:

e 2,5 katı

aklığı gibi

narak %5

VI.

2.4. Tem

Dış havasistem teözellikle tekerleklradyatörkapasitedöndürmbağlanab

ULUSAL HİDRO

miz Radyatö

adaki kirlilik ersine çalıştı

çok kirli/tozli yükleyiciler peteklerininesi düşerek me fonksiyonbilir.

OLİK PNÖMATİK

r İçin Tersin

Şekil 6. E

nedeniyle, rarma valfi ekl

zlu ortamlarder, zirai hasn arasına tfan sistemi

nu ve valfi

K KONGRESİ 12

ne Fan Çalış

Elektrohidroli

adyatör petelenerek fanında çalışan işat araçları, toz biriktirebnin enerji tfan sistemle

2-15 EKİM 2011/

ştırma

ik Kontrollu H

klerinin arasn tersine çalış makinaları

telehandler bilir ve buntüketiminin aerine eklene

_____İZMİR

Hidrostatik F

sı tıkanabilir vıştırılması çö için çok fa

gibi araçlaun sonucu artmasına sebilir ve hat

_____________

an Tahriği

ve bunların tözüm olabilir ydalı olmakt

arda fan taraolarak da

ebeb olur. tta elektroni

__________ 41

temizlenebilm(Şekil 6). Bu

tadır. Özellikrafınca üflenradyatörün Bu nedenleik kontrol ü

7 _______

mesi için, u opsiyon kle, lastik nen hava

soğutma e, tersine nitelerine

VI.

Gerekli

Hesapla

ULUSAL HİDRO

proje verile

Uygulama: OÇevrim oranMaks. Fan gFan hızı, miİçten yanma

ama sonucu

Belirlenen mBelirlenen pGerekli debolacaktı ) Belirlenen sBeklenen iç

OLİK PNÖMATİK

Şekil 7

ri:

Otobüs için anı ( i ): 1,1 gücü: 10kW in. / maks.: 5alı motor hızı

unda buluna

motor deplaspompa deplabi ( değişken

sistem basıncçten yanmalı

K KONGRESİ 12

7. İçten Yanm

ayrı hidrostat

500 – 2000 Dı ( maks. Fan

nlar:

manı: 18 cmsmanı: 28 cmn pompalı d

cı: 185 bar motor hızı (

2-15 EKİM 2011/

malı Motor –

tik fan

D/dak n hızının iste

m3 m3 urum ): 38

maks. Fan h

_____İZMİR

Fan Hız Diy

endiği devir ):

L/dak ( sab

hızının istend

_____________

yagramı

: 1350 D/dak

it pompa ols

diği devir ): 1

__________ 41

k

saydı debi,

330 D/dak

8 _______

59 L/dak

VI. ULUSAL HİDROOLİK PNÖMATİKK KONGRESİ 12

Şekil 8

2-15 EKİM 2011/

8. Fan Hesap

_____İZMİR

plaması

_______________________ 419 _______

VI.

3.2. Yağ Tasarımmaksimunoktasınboşa atıpompalı Diğer yapompa hpompalı boyalı bö 3.3. Sist Değişkesağlayarbu sabitkompanz

Şekil

ULUSAL HİDRO

ğ soğutucus

cılar, yağ soum hızını elenı geçtiğinde,lmış olur. Busistemin ver

andan, değişhiçbir kısma sistemlerde

ölge, kayıp b

tem maliyetl

n pompalı rak sebep olt dişli pompazasyonu pek

9. Radyatör

OLİK PNÖMATİK

sunun ölçüle

oğutucusunue alırlar. Sab, pompa ihtiyu nedenle, grimi ve Şekil

şken pompakaybı yaratmki kayıp değ

bölgesi ).

leri

sistemler, sdukları maliyalar ile kıyakiştirir.

rün İstendiği

K KONGRESİ 12

endirilmesi

un kapasitesibit deplasmayaç fazlası yagerekli soğut7 de “ 3 “ ile

alı sistemler madan gerekişken deplas

soğutucu mayetin bir kısmslandığında

Gibi Yerleşti

2-15 EKİM 2011/

ini belirlerkeanlı pompalı ağ üretir. Getucu kapasit gösterilen, ü

talep odaklkli fan hızınısmanlı pomp

aliyetinin, kmını kompan

takriben 2,5

irilebilmesine

_____İZMİR

n, diesel mosistemde d

enellikle bu faesi 2 bileşenüretilen fazla

lıdır; içten y, debisini aya

palarda söz k

ısmen de ose eder. Diğ5 katıdır ) s

e Bir Örnek,

_____________

otorun maksiesel motor azla yağ tanknin toplanma

alık nedeniyle

yanmalı motoarlayarak sağkonusu olmaz

olsa filtre mğer yandan öağladıkları y

Yol Dışı Kam

__________ 42

simum hızını hızı, Şekil 7ka gönderileası ile belirlee kaybedilen

orun devri dğlar. Bu sayz ( Şekil 7. d

maliyetinin dömürleri boyuyakıt tasarru

myondaki Ye

20 _______

ve fanın 7 de “ 1 “ rek enerji

enir; sabit güç.

değişirse, ede sabit

de kırmızı

düşmesini unca ( ki ufu ile bu

erleşim

VI.

SONUÇ Diesel mmakinasyerleşimşekilde vemisyondonatılmnedeniylmotorlar Artık,elekombinehava kom

ÖZGEÇM Pars KA 1953 yılmezun omühendbaşladım

ULUSAL HİDRO

motordan bsı, otobüs i

minde sağladve diesel hı

n kurallarına maları halindle; tasarımcra yönelmekt

ktrohidrolik e kontrol sismpresörü, al

MİŞ

APLANGI

lı İstanbul doldum. 1977 isliği yaptıkt

m. Halen Bos

OLİK PNÖMATİK

ağımsız yermalatçıları tıkları serbeszından bağı

uyulmasınıde %5 değeılar elektrohtedir.

kontrollu sistemlerine örternatör tahr

doğumluyum– 1992 yılla

tan sonra 1sch Rexroth A

K KONGRESİ 12

rleşime olantarafınca gisti, fan hızınmsız olarak sağlaması,erine ulaşabidrolik kontr

stemler, çağırnek olarak, riği gibi tahrik

Şekil

m. 1976 yılınarı arasında

992 yılındaA.Ş.’de “Mob

2-15 EKİM 2011/

nak sağladığttikçe artanın belirlenen kontrol edil, değişken dbilen yakıt trollu, değişke

ın getirdiği kdiesel soğu

k sistemlerin

10. Pazar G

nda Ege Ünçeşitli firmal

a mobil uygbil uygulama

_____İZMİR

ğından, hid bir şekilde

n maks. ve mlebilmesi, yüdeplasmanlı tasarrufu saen deplasm

kombine sistutma sistemi verebiliriz.

Gidişatı

niversitesi Marda iş makiulamalar salar Bölüm M

_____________

rostatik fan e tercih edmin. limitleri ürürlükteki eg

pompa ve ağlaması gibanlı eksene

temlerde de inin yanında

Makina Müheinaları servistış mühendüdürü” olara

__________ 42

tahrik sistedilmektedir.

arasında sogsoz gazı v

boşa almabi önemli al pistonlu p

kullanılmaka; klima kom

endisliği bölüs mühendisliisi olarak çk çalışıyorum

21 _______

emleri iş Radyatör onsuz bir e gürültü

a valfi ile vantajları ompa ve

ktadır. Bu mpresörü,

ümünden ği, imalat

çalışmaya m.