Enerji Politikaları ve Yenilenebilir Enerji...yenilenebilir enerji kaynakları ile olanaklıdır. 26/11/11 Gıda MO 7.Gıda Kongresi Enj. Politikaları ve Yenilenebilir Enerji - Çeçen.M

Enerji Politikaları

ve

Yenilenebilir Enerji

TMMOB

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ

ODASI

Elk. Müh. Musa ÇEÇEN TMMOB Yüksek Onur Kurulu Üyesi

TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Başkanı

[email protected]

DİKKAT!.. ENERJİ UZMANLARI..

Kimi bakandır, kimi başbakan.

Petrol, doğalgaz, elektrik, özelleştirme, çevre,

nükleer, Hidroelektrik santrallarJ (HES), rüzgar,

güneş hemen hemen her alanda çok şükür

uzmanlarımız pek boldur(!)

Bu uzmanlar her ne kadar Wat/saat yerine voltsaat‟ ı

kullansalar da!. Pek uzmandırlar..

Üstelik İçlerinde nükleer uzmanı da çoktur!.

“Çevreciler boşuna endişelenmesinler bir nükleer enerji

santralının bir yıllık atığını, masanın çekmecesinde bile

saklayabiliriz.” (Eski ABD Başkanı R. Reagan)

26/11/11 2Gıda MO 7.Gıda Kongresi Enj. Politikaları ve Yenilenebilir Enerji - Çeçen.M

Bir dönem AKP’li Enerji Bakanı da benzer şeyler

söylemişti. Eskisi öyle de yenisi farklı mı?

İşte bir Taner Yıldız incisi:

“2013‟e kadar en az iki nükleer santralımız

olmalı. Bugün santralları başkasına

yaptırıyoruz; fakat asıl hedef nükleer enerjisini

kendi teknolojisi ile üretebilen Türkiye.”


Siz farkında değilsiniz ama bu nükleer santrallar her derde deva (!)

Sırada ekonomiden sorumlu Bakan Sayın Babacan’da var:

“Kur ne olursa olsun cari açık devam eder. Ne zaman ki nükleer tesisimizi kurar, elektriğimizin bir kısmını buradan elde ederiz ya da Karadeniz’de petrol buluruz; o zaman cari açığımız sorun olmayabilir.”


Eski Cumhurbaşkanımız Süleyman Demirel de enerji

işini ciddiye alanlardandı. Bu cümle de ona ait:

“Biz kışın Bulgaristan‟dan doğalgaz alıyoruz,

yazın onlar veriyor.”

Yandaş medyanın militan bir gazetesi. Ve “o” bu

gazetede bir “yazar”, hatta “şair”. Aslında o bir enerji

uzmanı, İkizdere Bölgesi'nde HES’lere karşı çıkan

halkı muhalifliği meslek edinmekle adlandırmış..

“Beni en çok üzen nokta ise bu gruba bir çok

bilim adamımızın da katılmış olmaları. O barajlar

yapılırsa hiç su akmayacağını bile

söyleyebiliyorlar. Oysa barajlar suyu saklamak

için değil, yağışlı dönemlerde biriken suları daha

sonra kullanmak için inşa edilir!.”


Küreselleşme adı altında Neo-liberal politikaların

dayatıldığı ülkemizde enerji sektörü de

parçalanmıştır. 2001 krizi ardından 4628 sayılı yasa

ile piyasalaşma ve özelleştirme adı altında kamu

tamamen tasfiye edilmiş, yatırımlar aksatılmıştır.

Yatırımsızlıktan kaynaklı arz güvenliği sorunu ise yine

sermaye için karlı çözümlerle halka tekrar ağır

bedeller olarak geri dönmüştür.

Günümüzde bu uygulama son aşamasına kadar

gelmişse de özelleştirmenin sorunlara çare olmadığı,

ucuz ve kaliteli hizmet üretemediği ortaya çıkmaya

başlamıştır.


Birincil Kaynaklara Göre 2009 Yılı Üretimi (MWh)

YENİLENEBİLİR ENERJİ NEDEN GÜNDEMİMİZ DE?


Enerji kaosu*


Enerjide Sürdürülebilirlik

Enerji alanında da sürdürülebilirlik önemlidir.

Ancak enerjinin sürdürülebilir olmasından anlaşılması gerekenin kaynakların sürekli olması değil, kullanılan kaynakların geri dönüşümü olan ve çevreye zarar vermeyen türde olmalarıdır.”

Bu nedenle enerjide sürdürülebilirlik ancak yenilenebilir enerji kaynakları ile olanaklıdır.


-

50,0

100,0

150,0

200,0

250,0

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

2014

2016

2018

2020

YEAR

M T

OE

Sanayi Bina ve Hizmet Enerji Ulaşım Diğer

Sektörel Enerji Tüketimleri


Küresel talep, önümüzdeki 25 yılda

%50 den fazla artacaktır.

Petrol

Kömür

Doğal Gaz

Biyokütle

NükleerDiğer Yenilenebilirler

0

2 000

4 000

6 000

8 000

10 000

12 000

14 000

16 000

18 000

1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030

Mto

e

Özet Durum Tespiti Dünya Birincil Enerji Talebi

Türkiye Enerji Görünümü: Dışa bağımlılık

Enerjide dış bağımlılığımız: % 74

Türkiye‟nin yıllık talep artışı : % 4-5 (AB‟nin yıllık

enerji talep artışı: %1,6)

Türkiye‟nin birincil enerji ihtiyacının 2020 yılına

kadar olan dönemde yıllık ortalama %4 oranında

artması beklenmektedir.

Önümüzdeki 15 yılda 100 Milyar dolardan fazla

yatırım gereksinimi (Yıllık 6-8 milyar dolar).

Türkiye‟nin Enerji Görünümü:

Enerjide Dışa Bağımlılık Petrol ve Doğal Gaz

Petrol : (2009)

% 40 Rusya (5.7 milyon ton)

% 26 İran (3.2 milyon ton)

% 14 Suudi Arabistan (2

milyon ton)

% 12 Irak (1.7 milyon ton)

% 0.8 diğer

Toplam 14 milyon ton

Doğal gaz : 2010 (Botaş rakamları)

% 45,5 Rusya (14.5 milyar m3)

% 24,5 İran (7.7 milyar m3)

% 14,5 Azerbaycan (4.5 milyar m3)

% 12 Cezayir (3.9 milyar m3)

% 3,5 Nijerya (1,1 milyar m3).

Toplam : 32.4 milyar m3

1526/11/11 Gıda MO 7.Gıda Kongresi Enj. Politikaları ve Yenilenebilir Enerji - Çeçen.M

Rüzgar Türbinleri

Ev, şehir ve/veya ülke için enerji


17

Küçük (10 kW)Orta

(10-500 kW)

Büyük (500 kW +)


Niçin Rüzgar?

KÖMÜR Kömürü çıkar & kömürü naklet kömürü yak

suyu kaynat buhar elde et buhar türbini çalıştırsın türbin jeneratöre bağlansın

DOĞAL GAZ Sondaj yap & gazı naklet gazı yak türbini çalıştır türbin jeneratöre bağlansın

NÜKLEER ENERJİ Uranyumu çıkar & naklet uranyumu zenginleştir,

ısıt & suyu kaynat buhar yap buhar türbini çalıştırsın türbin jeneratöre bağlansın

RÜZGAR ENERJİSİ Rüzgar türbini çalıştırır türbin jeneratöre bağlanır


Rüzgar Enerjisinin Ülkemize Faydaları

İstihdam Yaratır, ekonomik fayda sağlar.

Teknoloji Transferi, ihracı

Toplumsal maliyeti yoktur, Çevreyi Kirletmez.

Doğal ve Tükenmeyen Kaynak

Yerli Kaynak ,Dışa Bağımlı Olmaması

Küresel ısınma, İklim değişikliği ile mücadelede katkı sunar.

Enerji birim maliyetini düşürür, stabildir,

Krizlerden etkilenmez


Projeksiyonlar

20Source:WWEA26/11/11 Gıda MO 7.Gıda Kongresi Enj. Politikaları ve Yenilenebilir Enerji - Çeçen.M

Ülkemizdeki Durum

RES Gücü (MW)

İşletmede 1.600,0

İnşaa halinde 120.00

Lisans Alan 3943

Lisans Başvurusu Yaklaşık 78 000

TEİAŞ Uygun Bulunan 5379

Türbin Tedarik Anlaşması İmzalayan 1200.0


Ülkemizdeki Durum

22

Ares A.Ş.

İzmir-Çeşme / 7,2 MW

As Makinsan Temiz A.Ş.

Çanakkale / 30 MW

Bores A.Ş.

Çanakkale-Bozcaada / 10,2 MW

Mare A.Ş.


Anemon A.Ş.

Çanakkale-İntepe / 30,4 MW

Alize A.Ş.


Deniz A.Ş.

Manisa-Akhisar / 10,8 MW

Doğal A.Ş.

Manisa-Akhisar / 30,4 MW

Sabaş A.Ş.

Aydın-Çine / 19,5 MW

İnnores A.Ş.

İzmir-Aliağa / 42,5 MW

Bares A.Ş.

Balıkesir–Bandırma / 30 MW

Deniz A.Ş.

Hatay–Samandağ / 30 MW

Lodos A.Ş.

İstanbul-G.O.P. / 24 MW

Sunjüt A.Ş.

Hadımköy–İstanbul / 1,2 MW

Ertürk A.Ş.

İstanbul–Silivri / 0,85 MW

Doğal A.Ş.

Çanakkale-Gelibolu / 15,2 MW Ertürk A.Ş.

İstanbul–Çatalca / 60 MW

Ak-El A.Ş.

İzmir–K. Paşa / 66,66 MW

Baki A.Ş.

Balıkesir–Şamlı /90 MW

Bangüç A.Ş.

Balıkesir–Bandırma / 15 MW

Rotor A.Ş.

Osmaniye–Bahçe / 130 MW

Ezse A.Ş.

Hatay–Samandağ / 22,5 MW

Ezse A.Ş.

Hatay–Türbe / 35,1 MW

Tamamlanan Tesisler

İnşa Halindeki Tesisler

Yap-İşlet-Devret Tesisler



Rüzgar Enerjisi Ekonomik mi?


25

2010

7 MW

Güç (kW) 30 50 250 600 1500 5000

Rotor Çapı (m) 15 20 30 40 70 125

Yükseklik (m) 30 40 50 78 100 120

Yıllık Enerji Üretimi (kWh) 35000 95000 400000 1250000 3500000 17000000



27

70 m

62 m


Türkiye’nin Yıllık Toplam Güneş Enerjisi (kWh/Yıl.m2) Haritası.(Türkiye ortalaması 1314 kWh/Yıl .m2)

26/11/11 28

Gıda MO 7.Gıda Kongresi Enj. Politikaları ve

Yenilenebilir Enerji - Çeçen.M

Güneşten Elektrik Enerjisi Üreten Sistemler

Güneşe enerjisinden elektrik enerjisi üreten sistemler genel olarak iki grupta değerlendirilebilir. Bunlardan ilki güneş gözeleri veya güneş pili denilen doğrudan elektrik üretebilen sistemlerdir.

Diğeri ise yine güneşin termal ısısından yararlanarak güneş esaslı termik santrallerde elektrik üretimidir. Bu santraller çeşitli toplayıcı türleri ile güneş enerjisini temel olarak suyu buharlaştırmada kullanmakta ve buhar türbinleri yardımıyla da elektrik üretmektedirler.


Güneş Enerjisi

•Ticari olarak satılan güneş

gözelerinin verimleri %20-

25‟ler mertebesindedir.

Ancak bu alandaki çalışmalar

ile verimleri her geçen gün

artmaktadır.

•Temel olarak güneş

gözelerinde silisyum kristali

kullanılmaktadır. Bir

nanoteknoloji ürünü olan bu

gözelerde farklı maddelerin

kullanılması ile maliyetlerin

düşürülmesi ve verimlerinin

artırılması çalışmaları

sürdürülmektedir.26/11/11 30Gıda MO 7.Gıda Kongresi Enj. Politikaları ve Yenilenebilir Enerji - Çeçen.M

Güneş Enerjisi

Diyarbakır Güneş Evi güneş gözelerinin elektrik üretiminde nasıl kullanılacağının gösterildiği örnek projelerden biridir. Bu proje ile halk üzerinde farkındalık ve görerek öğrenme olgusu büyük bir başarıyla gerçekleştirilmiştir.


Isıl Güneş Enerjisi Teknolojileri

Isıl Güneş Enerjisi Teknolojileri bugün çatılarımızda kullandığımız sıcak su üreten güneş panelleri sistemleridir.

Kentlerin enerji gereksinimini sınırlı bir şekilde karşılayan ısıl güneş panelleri basit olmakla birlikte ülkemizin tüm coğrafi bölgelerinde kullanılmaktadır.

Çoğu sistemler düşük verimli olmakla birlikte, özellikle sıcak su üretmek için kullanılan bu sistemlerle elektrik veya fosil yakıt harcamalarından ciddi bir tasarruf sağlamaktadır. ir.


Binalarda Güneş Enerjisinin Isıtma ve Soğutma Amaçlı Kullanımı


Binalarda Güneş Enerjisinin Isıtma ve Soğutma Amaçlı Kullanımı

Güneş enerjisinin, toplayıcılarda çalışma akışkanlarını bina ısıtılmasında kullanılabilecek sıcaklıklara ulaştırabilmektedir.

Günümüzde sıcak su ısıtma yanında güneş enerjisinin yoğun kullanıldığı ve değişik isimlerle anılan “güneş evleri”, “sıfır enerjili bina”, “yeşil evler” örnekleri çoktur.

Diyarbakır’da Sümerpark’ta bulunan Güneş Evi bu teknolojilerin uygun olanlarının kullanıldığı uygulamalardan biridir. Bu ev Türkiye’nin ekoloji mimarlığı ilkelerin göre inşa edilmiş bir ev olmanın yanı sıra, kullandığı teknolojileri halka aktaran çok önemli bir uygulamadır.


Yoğunlaştırıcılı Güneş Enerji SistemleriStirling Santral Sistemleri

Isıl güneş enerjisi sistemleri, çeşitli ayna veya lens

konfigürasyonu kullanarak güneş enerjisini yüksek ısıya

dönüştürüp bu sayede elektrik enerjisi üreten yapılardır. Isıl

güneş enerjisi sistemlerinde (parabolik oluk, parabolik çanak,

güç kulesi) ısı, elektrik üretimi için bir türbine veya benzeri bir

makinaya gönderilir. Isıl tesisler, biri güneş enerjisini toplayıp ısı

enerjisine dönüştüren diğeri ise ısı enerjisini elektriğe

dönüştüren iki temel alt sistemden oluşur.

Güneş ışığını toplayarak elde edilen ısıyla, türbin ve

generatörleri çalıştırdıkları için oluk ve kule sistemleri 50 MW

veya daha yüksek güçteki büyük tesisler için en uygun

sistemlerdir. Çanak ve fotovoltaik sistemler ise 10 MW’ tan 35

MW’a kadar güçleri tek ünitede üretebilen modüler yapılardır.


Parabolik Oluk SistemleriParabolik oluk sistemleri, güneş ışınımını, parabolik oluk şeklinde bükülmüş

yansıtıcıları ile oluğun odak çizgisine yerleştirilmiş alıcı boruya iletirler. Yüksek

ısıyı taşıyabilen akıcı bir madde ile bu borudaki ısı enerjisi alınır ve buhar

generatöründe buhar üretmekte kullanılır. Seriler tipik olarak kuzey – güney

eksenine yerleştirilir. Tek eksenli takipçi sayesinde güneşi doğu batı

doğrultusunda takip eder.

Parabolik Oluk Yansıtıcı Dizisi26/11/11 36

Parabolik Oluk Sistemleri

AndaSol Güneş Enerjisi Elektrik Üretim Tesisi



AndaSol tesisinin kurulu olduğu 900m – 1.100m rakımlı vadinin ortasından

400 kV‟luk enerji iletim hattı geçmektedir. Sierra Nevada Dağlarının

kuzeyindeki su kaynakları tesis için gerekli suyu sağlamaktadır. Ayrıca A-92

otobanı ve Almeria-granada tren hattı sayesinde kurulum ve işletme

süresince tesise kolayca erişim sağlanabilmektedir. Isı depolama sistemi

sayesinde AndaSol Tesisi güneşin batışından sonra da enerji talebini

karşılayabilmektedir. Isı depolama sistemi olmadan yıllık tam yükte 2000

olan çalışma saati ısı depolama sistemiyle 3589 saate çıkmaktadır. Bu artış

tesis maliyetlerinin karşılanmasında önemli bir durumdur.

AndaSol 1 olarak isimlendirilen tesisin yapımına Haziran 2006‟da başlanmış

ve Haziran 2008‟de bitirilmiştir. Andasol 1 projesinin maliyeti 14.3 milyon €

olarak belirlenmiştir. Bu maliyetin 5 milyon €‟luk kısmı Avrupa Birliği‟nce

destek olarak hibe edilmiştir.

Bu sistemlerin su tüketimi kuru soğutma durumunda 2.8 m³/MWh kadardır.

Ek olarak 0.14 m³/MWh kadar su da temizlik için kullanılır. Kuru soğutma

tekniği, kullanılan su miktarında kazanç sağlamasına rağmen işletme

giderlerinde artışa neden olmaktadır.



Güneş SahasıSıcak Tuz Tankı

Soğuk Tuz Tankı

Buhar Tribünü

Buhar Generatörü

Andasol projesinin basitleştirilmiş akış diyagramı


Parabolik Çanak SistemleriParabolik çanak sistemler bir güneş yoğunlaştırıcı (parabolik çanak) ve bir adetgüç dönüştürücü üniteden oluşur. Yoğunlaştırıcı ünite dik açılı güneş ışınlarınıodak noktasına yerleştirilmiş güç dönüştürücü ünitesine yansıtan parabolikçanak şeklinde bir araya getirilmiş yansıtıcı aynalardan oluşur. Sistem ikieksenli takipçi sayesinde güneşi sürekli olarak izler. Güç dönüştürme ünitesitermal alıcı ve generatörden oluşur. Güneş alıcısında, güneş ışığı kapalıhidrojen çevrimi yardımıyla ısı enerjisine dönüştürülür. Isınmış hidrojengeneratör tribünlerinin dönmesini sağlar. Hava soğutmalı oldukları içinparabolik oluk ve güç kulesi uygulamalarındaki gibi soğutma suyuna ihtiyaçduyulmaz. Günümüzde bu sistemlerde ısı depolama ünitesikullanılmamaktadır.

Bu sistemler, kurulum ve bakım-onarım kolaylığı açısından tercihen düzgünzemin üzerine inşa edilir. Parabolik çanak sistemler boyutlarına göre 10 MW ile25 MW arasında değerlere sahiptir. Güç şebekesinden bağımsız çalışabilmelerinedeniyle uzak uygulamalarda kullanılabilirler. Yüksek verimliliği ve modüleryapısıyla bu sistemlerin maliyetlerinde ileriki zamanlarda ciddi düşüşlerbeklenmektedir.


Parabolik Çanak Sistemleri

Günümüzde yapımı henüz tamamlanmış

olan ve altı çanaktan oluşan bir sistem

Albuquerque‟de Sandia Ulusal

Laboratuarında bulunmaktadır.

2 Ağustos 2005 tarihinde, Southern

California Edison firması, 500 ile 850

MW‟lık kapasitedeki (yıllık üretimi: 1,182

- 2010 GWh/yıl) parabolik çanak sistemi

için görüşmelerin tamamlandığını

duyurmuştur.

7 Eylül 2005‟te Stirling Engine Systems

firması, Diego Gas & Electric şirketiyle

300-900 MW‟lık parabolik çanak sistemi

için anlaşmıştır. Bunların dışında aynı

teknolojiye sahip tesislerin kurulumu

için yapılmış birkaç anlaşma daha

mevcuttur.


Güç kulesi sistemleri

İspanya’da kurulan PS10 güç kulesi



Güç kulesi santralinin şematik diyagramı

Heliostat Sahası

Alıcı

Buhar Generatörü

Soğuk Tuz Depolama Tankı

Sıcak Tuz Depolama Tankı

Türbin ve Generatör

Tuz

Tuz

290°C

565°C



15 MW kurulu güçteki, erimiş tuz

depolama sistemine sahip İspanya„nın

Ecija bölgesinde bulunan Solar Tres

termal güç kulesi tesisi mevcut güç

kulelerine güzel bir örnek olarak

gösterilebilir. Bu tesisin kurulumu 15.3

miyon €‟a malolmuş olup 5 miyon

€‟luk kısmı Avrupa Birliği tarafından

hibe olarak verilmiştir.

Bunun dışında Bristol, California‟da

bulunan 10 MW‟lık Solar One, 11

MW‟lık Sanlúcar la Mayor, İspanya‟da

bulunan PS10 ve 100 MW‟lık Güney

Afrika‟da bulunan ESKOM güç kulesi

önemli örneklerin başında gelir.


Yoğunlaştırıcılı Güneş Enerji Sistemleri

Yükleme kapasitesi ve yıllık güneş ışımasına bağlı olarak ısıl güneş

enerjisi sistemleri ve fotovoltaik sistemlerin çalışma alanları 26/11/11 45Gıda MO 7.Gıda Kongresi Enj. Politikaları ve Yenilenebilir Enerji - Çeçen.M

Teşekkür ederim..

26/11/11 46

Documents

Enerji Politikaları ve Yenilenebilir Enerji...yenilenebilir enerji kaynakları ile olanaklıdır. 26/11/11 Gıda MO 7.Gıda Kongresi Enj. Politikaları ve Yenilenebilir Enerji - Çeçen.M