การบงคบบคคลใหสญหายในประเทศไทย

มลนธยตธรรมเพอสนตภาพ

พฤษภาคม 2555

สารบญ

ประกาศเกยรตคณ 1

สรป 2

วธวทยา 5

1. เกรนนา 6

1.1 ประเทศไทย: ภาพรวมดานการเมองและความรนแรง 6

1.2 ในบรบทของภาคตาง ๆ ในประเทศไทย 7

2. กรอบกฎหมายระหวางประเทศเกยวกบการบงคบบคคลใหสญหาย 10

3. อาชญากรรมการบงคบบคคลใหสญหายในประเทศไทย 12

3.1 ความเปนมาและบรบทการบงคบบคคลใหสญหายในประเทศไทย 12

3.2 เหยอการบงคบบคคลใหสญหายในปจจบน 15

4. การเยยวยา 38

4.1 การเยยวยาดานตลาการ 38

4.2 สทธทจะไดทราบความจรง 40

4.3 สทธทจะไดรบการชดใช คาสนไหมทดแทน การฟนฟและความพงพอใจ 42

4.4 สทธในการระงบ หลกประกนวาจะไมเกดซา และการปองกน 43

5. ขอเสนอแนะ 44

5.1 กฎหมาย 44

5.2 ทะเบยนการควบคมตวบคคล 46

5.3 ขนตอนการสอบสวนและการฟองคด 46

5.4 สทธของผเสยหาย 47

5.5 กรณและแบบแผนเฉพาะ 48

ภาคผนวก 1 : กรณของผถกบงคบใหสญหาย จดทาโดยมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ 50

ภาคผนวกท 2 : สรปกรณการเสยชวตของนกอนรกษสงแวดลอมของไทยนบตงแตป พ.ศ. 2544 และ พ.ศ. 2547 จากรายงานของคณะทางานนกปกปองสทธมนษยชนไทย 83

 

 

 

ประกาศเกยรตคณ

ซซาน แอปเปลยารด เปนผเขยนรายงานฉบบน ผรวมทาวจยประกอบดวย ซซาน แอปเปลยารด ประทบจต นละไพจตร วลาสน สขกา และลดดาวลย ตะมาฟ ซารา มซารด ชวยเตรยมภาคผนวกทเปนกรณศกษาและชวยตรวจทานรายงาน องคณา นละไพจตรเปนผชวยอานทวนและแกไขรายงาน พภพ อดมอทธพงศเปนผแปลรายงาน มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเปนผแปลภาคผนวก บคคลจานวนมากไดกรณาสละเวลาอานเนอหาหลายสวนหรอใหคาแนะนาตอรายงาน มลนธยตธรรมเพอสนตภาพ ขอขอบคณทกทานสาหรบความชวยเหลอ โดยเฉพาะเจม สตเวนส มลนธยตธรรมเพอสนตภาพขอขอบคณสมาพนธตอตานการบงคบสญหายแหงเอเซย สาหรบการสนบสนนการแปลและจดพมพรายงานฉบบน

มลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงขอขอบคณบคคลอกจานวนมากทสละเวลาใหขอมลเพอเขยนรายงานฉบบน

สรป ประเทศไทยมประวตศาสตรการใชความรนแรงโดยรฐและการปกครองแบบเผดจการเบดเสรจเปนเวลานบทศวรรษ การบงคบบคคลใหสญหายเกดขนในบรบทเหลาน และเปนประเดนทไมอาจพจารณาแยกจากบรบทการเมองทเตมไปดวยความรนแรง นบแตทศวรรษ 2490 เปนอยางนอย ทงนการบงคบบคคลใหสญหายเกดขนพรอมกบการละเมดสทธมนษยชนรายแรงรปแบบอนๆ ดวย อยางเชน การสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย การควบคมตวโดยพลการ การทรมาน การขมขและคกคาม เราจงควรพจารณาวาการบงคบบคคลใหสญหายเปนปรากฏการณของการใชความรนแรงของรฐไทยเพอปราบปรามความเหนตาง หรอเพอกาจดผตองสงสย ซงเปนการกระทานอกเหนอหลกนตธรรม รายงานฉบบน พบวา ปจจยดานกฎหมายทกาหนดความคมกนเจาพนกงานของรฐ ระบบยตธรรมทางอาญาทออนแอเนองจากการแทรกแซงทางการเมอง (รวมทงหนวยงานตารวจ กรมสอบสวนคดพเศษ และศาล) และการขาดเจตจานงทางการเมองลวนสงผลใหเกดการคมกนเจาหนาทฝายความมนคง ซงมสวนรบผดชอบโดยตรง หรอเปนผรบผดชอบตามสายบงคบบญชาตอความผดทางอาญารายแรงเหลาน ความคมกนทดาเนนมาหลายทศวรรษเปนเหตใหเจาหนาทฝายความมนคงและฝายปกครองทราบวา ตนเองไมตองรบผดจากการทาผดกฎหมาย หรอมโอกาสถกลงโทษนอยมาก และเปนเหตใหเจาหนาทบางรายเลอกใชวธการนอกกฎหมายไดตามอาเภอใจ เพอปฏบตตามนโยบายของรฐบาลหรอเพอแกไขขอพพาทสวนบคคล สงผลใหการบงคบบคคลใหสญหาย รวมทงการสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย การควบคมตวโดยพลการ การทรมาน การขมขและคกคาม กลายเปนวธการนอกกฎหมายทชอบธรรมและจาเปน รวมทงเหมาะสมสาหรบรฐไทยในการควบคมปราบปราม มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดศกษากรณการบงคบบคคลใหสญหายในชวงทศวรรษทผานมาในประเทศไทย ทาใหพบรปแบบนโยบายของรฐบาลทสงผลกระทบโดยตรงตอปญหาการบงคบบคคลใหสญหาย กลาวคอ ประชาชนบางกลมตกเปนเปาถาวรของการบงคบบคคลใหสญหาย มรปแบบวธการทใชเพอทาใหบคคลสญหาย และยงมการละเมดเพมเตมกบผทตกเปนเหยอของการบงคบบคคลใหสญหาย รวมทงรฐบาลเองกลมเหลวทจะเยยวยาทงในกระบวนการยตธรรมและนอกเหนอจากนน

มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดเกบรวบรวมขอมลการบงคบบคคลใหสญหาย 40 กรณ ซงสงผลกระทบตอประชาชน 59 คน1 จากการวเคราะหกรณปญหาเหลานทาใหพบวา สวนใหญแลวผทเสยงตอการเปนเหยอการบงคบบคคลใหสญหายมกจะเปนผชายทมาจากกลมชาตพนธสวนนอย อยางเชน ชาวมาเลยหรอชมชนชาตพนธบนพนทสง ประมาณ 94% ของผเสยหายเปนผชาย และ 86% เปนผทมาจากกลมชาตพนธสวนนอย มลนธยตธรรมเพอสนตภาพพบวา ปญหาการสญหายของบคคลเกดขนในทกภาคของประเทศ แมวานโยบายบางประการทบงคบใชในบางพนทอาจสงผลใหปญหาการบงคบบคคลใหสญหายเกดขนมากในบางพนท หรอในบางชวงเวลา นอกจากน จากการเกบขอมลของมลนธยตธรรมเพอสนตภาพพบวาในบรรดากรณการบงคบบคคลใหสญหาย 59 กรณ ผทเปนเหยอ 12 คนมาจากภาคเหนอ หาคนมาจากภาคตะวนตก เจดคนมาจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 33 คนมาจากภาคใต และสองคนมาจากกรงเทพฯ มลนธยตธรรมเพอสนตภาพพบวา นโยบายของรฐอยางนอยสองประการสงผลโดยตรงตอการเพมขนของปญหาการบงคบบคคลใหสญหาย ประการแรกไดแก การตอตานการกอความไมสงบดวยกาลงทหารในภาคใตของไทย ซงเปนนโยบายของหลายรฐบาลตดตอกน เรมตงแตป 2544 ภายใตรฐบาลทกษณ จนถง 2554 ภายใตรฐบาลอภสทธ และเปน

1 ยงมกรณศกษาอน ๆ ทเปนการเกบขอมลของหนวยงานอน แตไมไดน ามารวมในสถตของมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ

เหตใหมการบงคบบคคลใหสญหาย 55% ของกรณผสญหายทงหมดตามขอมลทมลนธยตธรรมเพอสนตภาพจดเกบ ทงน ผเสยหายทงหมดเปนชายมสลมเชอสายมาเลย โดยจานวนการสญหายของบคคลในภาคใตเพมสงสดในป 2547-48 และ 2550 (ภายหลงการรฐประหาร) ซงเปนเหตใหเกดการสญหายของบคคลในภาคใต 42% และ 24% ตามลาดบ กอนการเพมขนของการสญหายของบคคลทงสองชวงเวลา มกจะมการนานโยบายการตอตานการกอความไมสงบมาใชใหม ซงเหยอสวนใหญในภาคใตจะเปนชายหนม กลาวคอ 80% ของผเสยหายทงหมดมอายตากวา 40 ป และ 45% อายตากวา 30 ป กฎหมายความมนคงทบงคบใชในภาคใตของไทยกาหนดเปนขอยกเวนใหเจาหนาทฝายความมนคงไมตองปฏบตตามหลกเกณฑคมครองสทธในแงการควบคมตวบคคล และสงผลโดยตรงตอการเพมขนของจานวนการบงคบบคคลใหสญหายในภาคใตของไทย นโยบายของรฐบาลประการทสอง ซงสงผลโดยตรงตอการเพมขนของการสญหายของบคคลไดแก นโยบายสงครามปราบปรามยาเสพตดทดาเนนการเมอป 2546 นโยบายดงกลาวสงผลกระทบอยางยาวนานตอการบงคบบคคลใหสญหายและการสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย แมการประกาศใชนโยบายจะยตลงแลวกตาม โดยมการบงคบบคคลใหสญหายอยางนอย 10 กรณจากขอมลของมลนธยตธรรมเพอสนตภาพทเกยวของกบผทตองสงสยหรอถกกลาวหาวาเกยวของกบการใชหรอการคายาเสพตด การเกบขอมลการบงคบบคคลใหสญหายทเกยวกบการใชยาเสพตดเปนสงททาไดยาก เนองจากครอบครวของพวกเขามกมความหวาดกลวอยางมากเนองจากรฐบาลตอๆ มากยงมนโยบายปราบปรามยาเสพตดอยางรนแรง มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเชอวา จานวนการสญหายทแทจรงของผทถกกลาวหาวาเกยวของกบยาเสพตด อาจสงกวากรณทมลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดจดเกบขอมลไวมาก มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดเกบขอมลอยางละเอยดเกยวกบการนานโยบายสงครามปราบปรามยาเสพตดทรนแรงมาใชในภาคเหนอของประเทศไทย ซงสงผลกระทบตอผเสยหายทงทเชยงรายและเชยงใหม มลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงจดเกบขอมลรปแบบการควบคมตวโดยพลการ การทรมานอยางเปนระบบ การสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย และการบงคบบคคลใหสญหายทเกดขนในคายทหารพรานในภาคเหนอของประเทศไทย เรมตงแตกลางปจนถงปลายป 2546 นอกจากนโยบายทงสองประการขางตน มลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงพบวา มกลมบคคลอยางนอยสกลมทมความเสยงตอการถกบงคบใหสญหายทวประเทศไทยอนไดแก ประการแรกคอ คนทมความสมพนธใกลชดกบเจาหนาท/ตารวจ/ทหารและ/หรอคนทมความขดแยงกบเจาหนาทเหลาน แมวาความสมพนธใกลชดกบเจาหนาทมกเปนผลมาจากกจกรรมนอกกฎหมาย อยางเชน ยาเสพตด หรอกรณการลกลอบนาพาบคคลเขาประเทศหรอหวยเถอน แตกไมไดเปนเหตผลอนชอบธรรมใหเจาหนาทสามารถใชวธการนอกกฎหมายเชนการบงคบบคคลใหสญหายได ในบางกรณ ความสมพนธเหลานอาจเปนลกษณะทบคคลดงกลาวเปนสายปอนขอมลใหกบทางการ หรออาจเปนปญหาสวนตวระหวางคนเหลานนกบเจาหนาท ทงน พบวาในบรรดา 25% ของกรณศกษาททางมลนธยตธรรมเพอสนตภาพจดเกบขอมล ผเสยหายมกจะมความสมพนธรปแบบใดรปแบบหนงกบเจาหนาท กอนจะหายตวไป ประการทสอง นกกจกรรมมความเสยงตอการบงคบบคคลใหสญหาย มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลการบงคบบคคลใหสญหายหากรณทเปนผลมาจากการเคลอนไหวรณรงคดานสทธมนษยชน การเมอง หรอตอตานการทจรต มลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงพบดวยวา นกกจกรรมดานสงแวดลอมและสทธทดนเสยงตอการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายและการสงหารทวไป ประการทสาม ประจกษพยานตออาชญากรรมหรอการละเมดสทธมนษยชนมกตกเปนเปาการบงคบบคคลใหสญหาย มลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงไดเกบขอมลการบงคบบคคลใหสญหายสกรณทเปนผลโดยตรงจากการเปนพยานของผเสยหาย ในสกรณดงกลาวมผถกบงคบใหสญหายจานวนแปดคนทเปนพยานรเหนการ

สงหารหรอการหายตวไปของบคคลทอยรวมดวยขณะเกดเหต ประการทส คนตางดาวเสยงตอการบงคบบคคลใหสญหาย สวนหนงเปนเพราะการขาดสถานภาพดานกฎหมาย และอาจเปนเพราะเจาหนาทมองวาเปนภยคกคามตอประเทศ วธการทาใหบคคลสญหายมรปแบบสาคญสามประการ วธการแรกซงแพรหลายมากทสดเกดขนในลกษณะทเจาหนาทซงบางครงใสเครองแบบหรออาจเปนเจาหนาทนอกเครองแบบ จบตวผเสยหายจากกลางถนนและบงคบนาตวเขา(พรอมกบพาหนะ) ใหเขาไปในรถยนตหรอรถบรรทกและขบหนไป สวนมากเปนกรณทมประจกษพยาน แตมกเกดขนในทอน ๆ ไมใชแถวบานหรอททางานของผเสยหาย 68% ของการบงคบบคคลใหสญหายตามขอมลทมลนธยตธรรมเพอสนตภาพจดเกบ มกเกดขนในลกษณะเชนน วธการทสองไดแก การจบกมผเสยหายจากบานหรอสถานทอน ๆ อยางเชน ททางาน มสยด หรอรานนาชาใกลบาน โดยเจาหนาทมกจบกมโดยไมมหมายจบ 22% ของการบงคบบคคลใหสญหายมกเกดขนจากการจบกมตวเชนน วธการทสามซงเกดขนนอยกวา มลกษณะทผเสยหายไดรบเชญตวใหมาพบเจาหนาทในสถานทบางแหง 10% ของการบงคบบคคลใหสญหายตามขอมลทเกบไดเรมตนจากการนดเจอกนแบบน มหลกฐานทชใหเหนวาผทตกเปนเหยอของการบงคบบคคลใหสญหายมกจะเผชญการละเมดสทธมนษยชนอน ๆ ดวย อยางเชน การควบคมตวโดยพลการ การทรมานและการสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย จากขอมลของผทถกควบคมตวในภาคใตของไทยและทคายทหารพรานในเชยงใหมในป 2546 การละเมดสทธเหลานมกเกดขนในชวงเวลาและในสถานททผเสยหายถกลกพาตวไป ในแงของคายทหารพราน มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลจากปากคาของประจกษพยานทสะทอนวามการควบคมตวโดยพลการ การทรมานและการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายทกระทาตอบคคลสองคนซงกลายเปนผสญหายในพนทดงกลาว มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเชอวา เหยอการบงคบบคคลใหสญหายคนอน ๆ กนาจะเผชญกบการควบคมตวโดยพลการ การทรมานและการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายดวย การไดมาซงซากศพหรอชนสวนศพของผเสยหายยอมมสวนนาไปสหลกฐานทพสจนการละเมดสทธเหลาน รฐไทยยงคงขดขวางการเขาถงการเยยวยาดานตลาการ สทธทจะไดทราบความจรง และสทธทจะไดรบการชดเชยจากการบงคบบคคลใหสญหาย การทประเทศไทยไมกาหนดให ‚การบงคบบคคลใหสญหาย‛ เปนความผดทางอาญากลายเปนอปสรรคตอการฟองคด ปญหาอน ๆ ยงเกดขนจากหนวยงานสบสวนสอบสวนและฟองคดทขาดความเปนอสระและออนแอ ทผานมายงไมเคยมการฟองคดอยางเปนผลตอกรณการบงคบบคคลใหสญหายในประเทศไทยเลย สทธทจะไดทราบความจรงมกถกปฏเสธอยางเปนระบบ เนองจากหนวยงานของรฐพยายามปกปดความจรง มากกวาจะเปดเผยขอมลเกยวกบการบงคบบคคลใหสญหาย ปญหานเลวรายลงเนองจากความออนแอของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตซงไมมสานกงานนอกกรงเทพฯ และไมมความรเรมอยางจรงจงทจะแสวงหาความจรงเกยวกบกรณการบงคบบคคลใหสญหาย การชดเชยในกรณการบงคบบคคลใหสญหายมกคดเปนจานวนเงนทจากดมาก มเพยงไมกกรณในภาคใตของไทยทรฐบาลจายเงนใหกบญาตของผเสยหายมากถง 100,000 บาท โดยเปนไปตามขอเสนอแนะของคณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (กอส.) ซงแตงตงโดยรฐบาล เมอเรวๆน คณะกรรมการเยยวยาผไดรบผลกระทบสบเนองจากเหตการณความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต ซงแตตงโดยนายกรฐมนตรยงลกษณ ชนวตร และมรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมเปนประธาน ไดมขอเสนอแนะใหชดเชยและฟนฟผไดรบผลกระทบจากความรนแรงในจงหวดชายแดนใต รวมถงผถกบงคบสญหายในจงหวดชายแดนภาคใตในชวงเหตการณระหวาง มกราคม 2547 ถง กนยายน 2554 สวนในพนทอน ๆ ของประเทศ ยงไมมความคบหนาเกยวกบการชดใช รฐบาลหลายชดทผานมาไมไดดาเนนการเพอหาทางยตและปองกนไมใหเกดปญหาการบงคบบคคลใหสญหายซาอก สรปขอเสนอแนะ:

รฐบาลควรใหสตยาบนตออนสญญาระหวางประเทศวาดวยการปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถก

บงคบ(International Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappearance)

รฐบาลควรกาหนดใหการบงคบบคคลใหสญหายเปนความผดทางอาญา กาหนดกลไกสบสวนสอบสวนทเหมาะสม และประกนสทธอยางเตมทของผเสยหายและญาต รฐบาลควรแกไขกฎหมายทมอยเกยวกบการคมครองพยาน การควบคมตว ขอกาหนดเกยวกบการปฏบตหนาท ‚โดยสจรต‛ และการทาลายพยานหลกฐาน ควรมการปรบปรงขนตอนการสบสวนสอบสวนและการฟองคด รวมทงขนตอนการแจงความ การสบสวนสอบสวนในเบองตน การสงตอคดอยางรวดเรวใหกบกรมสอบสวนคดพเศษ บทบาทของผชานาญการดานนตเวชทเปนอสระ การกาหนดใหมการคมครองพยาน และการเคารพสทธของญาต หากจาเปน ควรมการจดตงคณะกรรมการไตสวนสาหรบปญหาการบงคบบคคลใหสญหายและการละเมดสทธมนษยชนอน ๆ (i) การสญหายอยางตอเนองของผทตองสงสยวาเกยวของกบยาเสพตด (ii) การละเมดสทธมนษยชนในคายทหารพรานทจงหวดทางภาคเหนอเมอป 2546 และ (iii) การสงหารและการหายตวไปของนกกจกรรม ควรมการกาหนดกลไกชดเชยระดบประเทศ แตระหวางรอใหมกลไกดงกลาว ควรดแลใหญาตของผทถกบงคบใหสญหายไดรบคาชดเชยเปนการชวคราว คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตควรมบทบาทเขมแขงเพอสนบสนนใหมการคนหาความจรงและประกนความยตธรรมและการชดใช สาหรบกรณการบงคบบคคลใหสญหายซงเปนททราบกน ควรมการสบสวนสอบสวนทเปนอสระและครอบคลมเพอหาทางฟองรองดาเนนคดและลงโทษผกระทาผด

วธวทยา งานวจยครงนใชเวลากวา 10 เดอนในป 2554 ตงแตขนตอนการออกแบบการศกษาและการเกบขอมลกรณการบงคบบคคลใหสญหายและการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายทงหมดเกดขนในภาคเหนอ ตะวนตก และตะวนออก โดยมการสมภาษณญาตและพยานโดยเจาหนาทจากมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ สวนขอมลกรณศกษาในภาคใตเปนการศกษาของสมาชกของคณะทางานยตธรรมเพอสนตภาพ (ชอเดมของมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ) ในป 2549 และ 2550 เราไดนาขอมลการสมภาษณเหลานนมาใชในการเขยนรายงานนอกเหนอจากการสมภาษณเพมเตมญาต พยาน และเจาหนาทในภาคใตของไทย นอกจากขอมลการสมภาษณ เรายงไดสารวจขอมลเอกสารทเกยวกบกรณการบงคบบคคลใหสญหายซงเกดขนกอนป 2543 นอกจากในภาคใตของไทย การขาดการจดเกบขอมลการละเมดสทธมนษยชนทรายแรงในประเทศไทย เปนอปสรรคสาคญตอการทาวจยครงน มลนธยตธรรมเพอสนตภาพพบวา นอกจากสมาคมลาหเพอการพฒนาคณภาพชวตแหงประเทศไทยทเชยงใหมและเครอขายผเสยหายทกาฬสนธแลว ไมมหนวยงานหรอบคคลทเกบขอมลการละเมดสทธมนษยชนรายแรงในภาคตะวนตก ภาคเหนอ หรอภาคตะวนออกของไทยเลย ขอมลการบงคบบคคลใหสญหายของมลนธยตธรรมเพอสนตภาพในพนทเหลาน เปนผลมาจากการทนกวจยไดยนจากการบอกเลามากกวามาจากแหลงขอมลทจดเกบอยางเปนระบบ ตอนทไดรบการบอกเลาถงการบงคบบคคลใหสญหายหรอการสงหารนอกกระบวนการยตธรรมกรณหนง เรากมกจะไดยนการบอกเลาตอถงกรณอน ๆ และเปนเหตใหเราสามารถบนทกขอมลได ทาให เราเชอวาขอมลเทาทเราบนทกไดในรายงานฉบบนเปนเพยงเสยวเลก ๆ ของขอมลการบงคบบคคลใหสญหายในประเทศไทยทยงมอยอกหลายกรณ ความหวาดกลว อยางมากมกเปนอปสรรคทาใหญาตผเสยหายไมรองเรยนขอความชวยเหลอจากองคกรพฒนาเอกชน (เอนจโอ) หรอไมเปดเผยขอมลการสญหายตอสาธารณะ อปสรรคเพมเตมไดแก การไมมเอนจโอซงทางานในประเดนนและในพนทเหลานนในประเทศไทย อกทงคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต (กสม.) เองกไมมสานกงานนอกเขตกรงเทพฯ ญาตของผสญหายจงไมรจกคณะกรรมการสทธมนษยชนฯ หรอไมทราบวาสามารถรองเรยนตอหนวยงานสทธมนษยชนอยางเปนทางการได คณะกรรมการสทธมนษยชนฯ จงควรพยายามเพมจานวนสาขาและสรางเครอขายการทางานดานปญหานในตางจงหวดดวย

มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเหนวา การวจยครงนเปนกาวยางแรกในการเปดเผยใหเหนความรนแรงของการบงคบบคคลใหสญหายในประเทศไทย และควรกระตนใหหนวยงานอนๆ ดาเนนการเพอใหเกดความจรง ความยตธรรมและการชดใช รวมทงยตปญหาการบงคบบคคลใหสญหายในประเทศไทย พงกลาวดวยวา ผเสยหายทกลาวถงในรายงานมกจะเปนผชาย เนองจากมสดสวนผเสยหายทเปนผชายจานวนมาก ดงนนในรายงานจะระบเพศของผเสยหายเฉพาะกรณทเปนผหญง นอกจากน ในบางกรณมการปกปดชอและสถานทเ อ า ไ ว ต า ม ค า ร อ ง ข อ ข อ ง ค ร อ บ ค ร ว เ น อ ง จ า ก ก ล ว ว า จ ะ ถ ก ต อ บ โ ต ห า ก ม ก า ร เ ป ด เ ผ ย ข อ ม ล อ อ ก ไ ป

ขอ 1. เกรนน า 1.1 ประเทศไทย: ภาพรวมดานการเมองและความรนแรง ประเทศไทยมประชากรประมาณ 66 ลานคนกระจายอยใน 77 จงหวด โดยทวไป 75% ของประชากรมเชอสายไทย รองมาคอจน (14%) มาเลย (3%) และทเหลอสวนใหญเปนชมชนชาตพนธบนพนทสง มศาสนาหลกคอศาสนาพทธ และมภาษาไทยเปนภาษาราชการ เสนทางสประชาธปไตยของไทยมลกษณะซบซอน แมจะเปนประเทศประชาธปไตยทมพระมหากษตรยอยใตรฐธรรมนญอยางเปนทางการตงแตป 2475 แตในทางประวตศาสตรการเมอง ประเทศไทยกถกครอบงาดวยทหาร มเพยงชวงสน ๆ ทประเทศไทยอยใตการปกครองของรฐบาลทมาจากการเลอกตงในระบอบประชาธปไตย โดยชวงแรกเกดขนระหวางป 2516-2519 การทารฐประหารโดยทหารครงลาสดเกดขนหลงจากนายกฯ ทกษณไดรบการเลอกตงเขามาเปนวาระทสองไมนานในชวงปลายป 2549 การเมองไทยเตมไปดวยการชวงชงอานาจทางการเมองตงแตนนมา น.ส.ยงลกษณ ชนวตร นองสาวทกษณชนะการเลอกตงทมขนในป 2554 การประทวงทางการเมองและการใชความรนแรงของรฐครงสาคญเกดขนสชวงดวยกน ไดแก การประทวงเมอเดอนตลาคม 2516 ตลาคม 2519 พฤษภาคม 2535 และความรนแรงทางการเมองทเกดขนตงแตป 2549 ระหวางฝาย ‚เสอแดง‛ และ ‚เสอเหลอง‛ ในทกกรณ รฐไดใชกาลงเกนกวาเหตเพอปราบปรามผประทวง กลมอน ๆ ทเรยกรองสทธหรอแสดงความเหนทางการเมองกถกปราบปรามดวยการใชความรนแรงของรฐเชนกน ไมวาจะเปนกลมชา วไรชาวนาในภาคเหนอ พรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย และนกเคลอนไหวดานสงแวดลอม สวนใหญแลวกลมเหลานใชการประทวงเรยกรองอยางสงบและสนต ความรนแรงทางการเมองในประเทศไทยทยดเยอยาวนานทสด นาจะไดแกการกอความไมสงบโดยใชอาวธเพอตอตานรฐไทยในชายแดนภาคใต โดยประชาชนมสลมเชอสายมาเลยสวนใหญไมสนบสนนความรนแรงเชนน อาจเปนเพราะความตองการควบคมเสยงทเหนตางและการสงเสรมชาตนยม เปนเหตใหระบอบปกครองในประเทศไทยมลกษณะคอนขางรวมศนย แมวารฐธรรมนญพ.ศ. 2540 กาหนดใหมการกระจายอานาจในระดบหนง ทาใหการปกครองสวนทองถนมเสรภาพและความรบผดชอบมากขน และนาไปสการเลอกตงโดยตรงเพอคดเลอกผทเขามาทาหนาทในหนวยงานปกครองสวนทองถน แมวาความพยายามเหลานสงผลใหมการกระจายอานาจจากศนยกลางไปสจงหวดตาง ๆ ระดบหนง แตกเปนเหตใหการเลอกตงในทองถนมความสาคญมากขนเมอเปรยบเทยบกบการเมองระดบชาต ในขณะทการเลอกตงในทองถนมความสาคญมากขน เปนเหตใหมการสงหารนกการเมองทองถนมากถง 481 ครงในระหวางป 2543-25522 โดยเพมจานวนสงสดในระหวางป 2546 และ 2548 การสงหารนกการเมองทองถนมจานวนมากสดในเดอนมนาคม 2546 หนงเดอนหลงจากรฐบาลทกษณประกาศสงครามปราบปรามยาเสพตด และเพมสงสดอกครงในป 2548 ซงมการเลอกตงทวไป และมการเลอกตงองคการบรหารสวนทองถน การพฒนาประเทศภายใตรฐบาลทหารเผดจการและรฐบาลทมาจากการเลอกตงตามระบอบประชาธปไตย โดยอางองพนฐานเชอชาตนยมและการกาหนดศาสนาประจาชาต ทาใหชนกลมนอยไมคอยมพนทของตนเอง ประชาชนกลมเหลานมกอยบรเวณทเปนพรมแดนของประเทศ และกลายเปนคนชายขอบทงในดานการเมอง สงคม และเศรษฐกจ ความ

2 ณฐกร วทตานนท, “การลอบสงหาร” ในการเมองทองถนไทย: ในรอบทศวรรษ (พ.ศ.2543- 2552) น าเสนอครงแรกในการประชมวชาการรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตรแหงชาต ครงท 11 (พ.ศ.2553) วนท 25 พฤศจกายน 2553 ณ วทยาลยการเมองการปกครอง มหาวทยาลยมหาสารคาม http://prachatai.com/journal/2554/03/33416

เปนคนชายขอบของพวกเขาเปนผลมาจากกฎหมายและทศนคตทไมเปนธรรม และทาใหพวกเขาเสยงตอการถกละเมดสทธมนษยชนทมกเกดขนโดยทผกระทาผดไมตองรบผดชอบ 1.2 ในบรบทของภาคตาง ๆ ในประเทศไทย ภาคเหนอของไทยประกอบดวยเกาจงหวดรวมทงเชยงใหม เชยงราย และแมฮองสอน มพรมแดนตดกบพมาและลาว พนท 78% เปนภเขาและมอตสาหกรรมทงการผลต การเกษตร การประมง และปาไม ภมภาคนเปนทอยอาศยของกลมชาตพนธมากมาย กลมใหญทสดไดแก กะเหรยง มง ลซ และลาห คนทวไปมกเรยกรวมชมชนเหลานวา ‚ชาวเขา‛ เพอใหแตกตางจากคนไทยทวไปโดยคานงถงถนทอย วฒนธรรม ภาษา และความเชอทางศาสนาทแตกตางไป ชมชนชาตพนธหลายแหงเพงจะไดรบสญชาตไทย แตกมอกจานวนมากทยงไมไดรบสญชาต เปนเหตใหชมชนชาตพนธบนพนทสงจงมกถกปฏบตอยางไมเทาเทยม ไมวาจะมสญชาตหรอไมกตาม พวกเขามกไมมโอกาสเขาไปกาหนดนโยบายทกระทบตอชมชนตนเอง ไมสามารถเขาถงทรพยากรรวมทงการดแลดานสขภาพและการศกษา และมกถกกลาวหาวากระทาความผดตาง ๆ ทงการตดไมทาลายปา การบกรกยดครองพนทโดยผดกฎหมาย และความผดเกยวกบยาเสพตด และเปนผลมาจากความคดเหมารวมของเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย ตวอยางเชน ในเดอนพฤษภาคม 2545 ชาวบาน 1,243 คนจากอาเภอแมอายถกเพกถอนสญชาต และนายอาเภอสงใหนาบตรประชาชนมาคน ตอมาศาลปกครองไดเพกถอนคาสงของนายอาเภอเมอป 2547 ซงในชวงกอนหนานนชาวบานถกบงคบใหตองเขาสกระบวนการขนทะเบยนเปนบคคลสญชาตไทยทเขมงวดอกครง การตดสนใจโดยพลการเชนน ของนายอาเภอสะทอนถงทศนคตของเจาพนกงานทมตอชมชนชาตพนธบนพนทสง รวมทงอานาจของรฐไทยทตองการควบคมชวตความเปนอยของคนเหลาน ชมชนชาตพนธบนพนทสงมกอาศยอยบนพนทสงตามแนวพรมแดน ซงในชวงทผานมาเคยเปนทปลกฝนและเปนเสนทางลกลอบคายาเสพตด คนทวไปยงมความคดวาชมชนเหลานยงคงเกยวของกบการคายาเสพตด และการโฆษณาชวนเชอของทางการและสอมวลชนกชวยสงเสรมทศนคตเชนน วสนต พานช อดตกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ชใหเหนวามความจงใจใชสงครามปราบปรามยาเสพตดกบกลมชาตพนธเหลาน แมวากองกาลงฝายความมนคงแทบไมพบหลกฐานใด ๆ ในระหวางการตรวจคนเลยกตาม3 ขอพพาทเกยวกบการใชและถอครองทดนซงดาเนนมาอยางตอเนอง เปนสาเหตหนงททาใหชาวบานขาดความมนคงในการดารงชพ เนองจากรฐมกสนบสนนนกลงทนทยดครองทดน แทนทจะสนบสนนชมชน หนวยงานของรฐบาง

3 อางถงใน อรรถพงษ ศกดสงวนมนญ ชาวเขากบการฟนนโยบายปราบปรามยาเสพตด... ชวตทอาจไรชวต, 24 มนาคม 2551 (www.prachathai.com)

แหงใชวธทกาวราวทงการบงคบไลรอ การจบกม และการฟองคดตอชาวบานทถอครองทดนนอกเหนอบรเวณเขตปาสงวน ชมชนเหลานในบางครงไมเขาใจภาษาไทยอยางเตมท รวมทงไมเขาใจกระบวนการทางปกครองและกระบวนการยตธรรมทางอาญา เปนเหตใหเสยเปรยบอยางมากเมอตองเจอกบการปฏบตของเจาหนาท ปจจยเหลานสงผลใหชมชนชาตพนธบนพนทสงตองเผชญกบการละเมดสทธมนษยชนรายแรง นอกจากนน การมหนวยงานของกองทพบกและตารวจตระเวนชายแดนตงอยบรเวณพรมแดนโดยเฉพาะกบพมา ประกอบกบการประกาศกฎอยการศกในพนทดงกลาวยงเปนเหตใหมการละเมดสทธมนษยชนเพมขนดวย ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของไทยหรอภาคอสานประกอบดวย 20 จงหวด และมพรมแดนตดประเทศลาวและกมพชา ชาวบานสวนใหญใชภาษาอสานเปนหลก ผคนในพนทสวนใหญเปนชาวพทธ อาชพหลกคอการทาเกษตร แตผลผลตทผลตไดยงไมมากเทาทควร เนองจากความไมอดมสมบรณของดนและปรมาณนาทาทจากด เปนเหตใหภาคอสานมลกษณะคอนขางยากจน นบแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 1 เมอป 2504 มการกาหนดใหอสานเปนแหลงผลตวตถดบซงนาไปสการตดไมทาลายปาอยางกวางขวางและการใชพนทนาเพอปลกพชเกษตรสาหรบสงออก ลกษณะทางภมศาสตรของพนทแหงนยงเหมาะสมตอการสรางเขอนผลตไฟฟา แมวาอตสาหกรรมเหลานจะเออประโยชนทางเศรษฐกจใหกบเจาของธรกจและบรษทนอกภาคอสาน แตกสงผลใหเกดการขาดแคลนทดนและเกดมลพษดานสงแวดลอม เปนเหตใหชาวบานขดแยงกบนายทนและรฐบาลซงมกสนบสนนการพฒนาอตสาหกรรมในพนท ในชวงสองทศวรรษทผานมา นกกจกรรมในทองถนไดพยายามรณรงคเพอจากดการขยายตวของโครงการพฒนาขนาดใหญ ไมวาจะเปนเหมองแร เขอน โรงงาน และอตสาหกรรมเกษตร นกกจกรรมเหลานตองเผชญกบการคกคาม ถกตงขอหาอยางมชอบ และเผชญกบการสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย โดยเจาพนกงานของรฐและอตสาหกรรม เชนเดยวกบพนทอน ๆ อสานกไดรบผลกระทบจากการใชนโยบายดานยาเสพตดอยางมชอบ ซงเปนเหตใหมการสงหารผคนหรอทาใหคนสญหายจานวนมาก “กาฬสนธ” เปนทรจกขนมาเพราะมการปราบปรามคนทตองสงสยวาเปนผใชยาเสพตดอยางรนแรงและอยางมชอบดวยกฎหมาย ในหลายกรณทอสาน การทารายกนมกมสาเหตมาจากขอพพาทในพนทมากกวาจะเกยวของกบยาเสพตด ความรนแรงในอสานไดเพมขนเนองมาจากการเมองทองถนทมความสาคญกวาการเมองระดบชาต เปนเหตใหการชวงชงอานาจหรอขอพพาทในพนทสงผลกระทบมากขน และอาจกระทบตออานาจทางการเมองระดบชาต ภาคตะวนตกของไทยประกอบดวยหาจงหวดรวมทงจงหวดตากและกาญจนบร และมพรมแดนคอนขางยาวตดกบพมา นอกจากคนไทยทวไปแลว ในพนทนยงมแรงงานตางดาวทงทมและไมมเอกสารทางกฎหมายอยมากมาย และผลภยอกประมาณ 140,000 คนจากพมา เศรษฐกจในพนทมกเปนอตสาหกรรมทเนนการใชแรงงานอยางเชน การทาเกษตรกรรมขนานใหญ โรงงานอาหารกระปอง โรงงานอตสาหกรรมตดเยบและเหมองแร อตสาหกรรมเหลานสงผลกระทบตอคนงานตางดาวจานวนมาก คนงานทงทถกกฎหมายหรอไมถกกฎหมายกเสยงตอการละเมดสทธมนษยชน เนองจากกรอบกฎหมายไมไดใหความคมครองกบพวกเขาอยางเหมาะสม เจาหนาทบางคนกยงมทศนคตทเอารดเอาเปรยบและดถกคนเหลาน การทแรงงานตางดาวสวนมากพดไทยไมได กทาใหพวกเขาตองเจอกบการรดไถ ขมข ควบคมตวโดยพลการ การสงกลบ การทบต การขมขนกระทาชาเรา การสงหาร และการลกพาตวใหสญหายจากเจาหนาทและคนทลกลอบนาคนงานเขาประเทศ คนทเขาสประเทศไทยโดยผานบรการของนายหนาหรอคนทลกลอบนาคนงานเขาเมอง มความเสยงเนองจากความสมพนธแบบใตดนระหวางคนนาเขาแรงงานกบเจาหนาทบางรายในพนทอาจไมปรกตไดในบางชวง คนตางดาวและผลภยซงเปนตวแทนการเรยกรองสทธของชมชนไดตกเปนเปา บางครงกถกสงหารเพยงเพราะการเคลอนไหวของตน เชนเดยวกบพนทอน ๆ ในประเทศไทย ภาคตะวนตกของไทยกนานโยบายตอตานยาเสพตดมาใช โดยเฉพาะการให

ความสาคญกบการใชยาและการลกลอบคายาในจงหวดตาง ๆ อยางเชนตาก ซงมพนทตดกบพมา สงผลใหมการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายรวมทงผทมสวนเชอมโยงกบการคายาเสพตด ในเดอนตลาคม 2553 รฐบาลไทยอนมตงบประมาณใหพฒนาพนทเขตเศรษฐกจพเศษแมสอด-เมยวด ทงนเพอแกปญหาความมนคงและแกปญหาการเขาเมองบรเวณพรมแดนอยางตอเนอง ภาคใตของไทยประกอบดวย 14 จงหวด หลายจงหวดมพรมแดนตดกบมาเลเซย รายงานฉบบนใหความสาคญกบจงหวดชายแดนใต ไดแก นราธวาส ปตตาน และยะลา ในอดตจงหวดเหลานเปนสวนหนงของคาบสมทรมลายใตการปกครองขององกฤษ แตไดถกผนวกเปนสวนหนงของไทยในป 2452 ในปจจบน 80% ของประชากรในสามจงหวดฯ มอตลกษณเปนชาวมสลมเชอสายมาเลย และพดภาษายาว เศรษฐกจในภาคใตของไทยสวนใหญจะเปนการกรดและผลตยาง ในชวงทศวรรษทผานมา ภมภาคนมการขยายตวทางเศรษฐกจคอนขางนอย สวนดชนดานการศกษากตากวาคาเฉลยของประเทศ และความรดานภาษาไทยกมคอนขางนอย ดนแคน แมคคารโก (Duncan McCargo) นกวชาการ4 ใหความเหนวาการทสยามปกครองปตตานดารสสลามเปนเหมอนการลาอาณานคม โดยทางกรงเทพฯพยายามใชนโยบายผสมกลมกลนและทาใหเปนมาตรฐานเดยวกน โดยไมคอยใหความสาคญกบประวตศาสตรและอตลกษณอนโดดเดนของภมภาคน ดานการปกครอง มลกษณะเชนเดยวกบพนทอน ๆ ของไทยคอ จงหวดชายแดนใตถกปกครองดวยระบอบการบรหารทรวมศนยทกรงเทพฯ พนทแหงนมประวตศาสตรการตอสกบระบอบปกครองทมกรงเทพฯ เปนศนยกลางมาเปนเวลานาน ในชวงรฐบาลเปรม ตณสลานนท (2523-2531) มการทาความตกลงเพอยตความรนแรง โดยการใหอภยโทษตออดตทหารบาน และมการจดตงกองกาลงรกษาความมนคงและฝายปกครองใหมในพนทโดยใหอยภายใตศนยอานวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต (ศอ.บต.) แมจะไมสมบรณแบบ แตนโยบายเหลานกชวยระงบการกอความรนแรงในพนทมาไดประมาณสองทศวรรษ อยางไรกด ในชวงการดารงตาแหนงวาระแรกของนายกฯ ทกษณ (2544-2548) สถานการณความมนคงในชายแดนใตเลวรายลง ทกษณไดยบโครงสรางการปกครองพเศษในพนท และมอบหมายใหหนวยงานตารวจซงไมเปนทนยมของประชาชนเขาควบคมดแลความมนคงในพนทแทน การตดสนใจเชงนโยบายทมแรงผลกดนทางการเมองไดเกดขนพรอมกบความรสกตอตานอยางสดโตงจากบางกลมในพนทและนามาสการใชความรนแรงรอบใหมของรฐไทย ซงยงดารงอยจนถงทกวนน รฐบาลชดทผาน ๆ มาจนถงปจจบน มกเนนการใชกาลงทหารเพอแกปญหา มการวางกองกาลงมากมาย การจดตงอาสาสมครปองกนตนเองของหมบาน และการนากฎอยการศกและการประกาศสถานการณฉกเฉนมาใช แนวทางเหลานประกอบกบความรนแรงและการคกคามของฝายกอความไมสงบ สงผลใหเกดบรรยากาศความหวาดกลวตอพลเรอน และสงเสรมการละเมดสทธมนษยชน เปนเหตใหการควบคมตวโดยพลการ การทรมาน การสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย และการสญหายของบคคลเกดขนอยางตอเนองในภาคใต ขอ 2. กรอบกฎหมายระหวางประเทศเกยวกบการบงคบบคคลใหสญหาย อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ (International Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappearances) ชใหเหนวา การบงคบบคคลใหสญหายเปนการละเมดสทธมนษยชนตามกฎหมายระหวางประเทศ อนสญญาฯ ไดรบการรบรองจากทประชมสมชชาใหญสหประชาชาตเมอวนท 20 ธนวาคม 2549 และเรมมผลบงคบใชเมอวนท 23 ธนวาคม 2553 จนถงเดอนมกราคม 2555 มประเทศตาง ๆ ใหสตยาบนแลว 31 ประเทศ

4 Duncan MaCargo, Tearing Apart the Land: Islam and Legitimacy Southern Thailand (Singapore: NUS Press, 2552)

อนสญญาฯ นยามการบงคบบคคลใหสญหายวาหมายถง การจบกม ควบคมตว ลกพาตว หรอวธการอนใดในการทาใหบคคลสญเสยเสรภาพ ทกระทาโดยตวแทนของรฐ บคคลหรอกลมบคคลทกระทาไปโดยการใหอานาจ สนบสนนหรอรเหนเปนใจจากรฐ และโดยทรฐปฏเสธทจะรบทราบวามการทาใหสญเสยเสรภาพนน หรอโดยปกปดชะตากรรม หรอสถานท อยของผหายสาบสญดงกลาว โดยทสถานทอยของบคคลผหายสาบสญนน กฎหมายไมสามารถใหความคมครองได5

และระบวาไมมขอยกเวนใดๆเลย แมแตในสภาวะสงคราม หรอภยคกคามของสงคราม ความไมมนคงทางการเมองในประเทศ หรอสถานการณฉกเฉนใดๆทอาจเกดขน ทจะใชเปนขออางเพอความชอบธรรมในการบงคบใหบคคลสญหายได6 อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ กาหนดใหรฐภาคนยามการบงคบบคคลใหสญหายใหเปนความผดทางอาญา7 โดยเนนยาวาไมอนญาตใหมการควบคมตวบคคลในท ลบและกาหนดขอกาหนดดานกฎหมายอยางละเอยดทเกยวของกบการควบคมตวบคคล 8 นอกจากน อนสญญาฯ ยงกาหนดใหรฐภาคนาตวผรบผดชอบตอการบงคบบคคลใหสญหายมารบโทษ รวมทงผทสงการหรอทราบวาเจาหนาทผใตบงคบบญชากาลงจะกระทาความผดดงกลาว9 อนสญญาฯ กาหนดใหรฐภาคตองดาเนนการสอบสวนตามขอรองเรยนของการบงคบบคคลใหสญหายโดยพลนและอยางไมลาเอยง แมจะไมเปนการรองเรยนอยางเปนทางการ และใหประกนวาผรอง พยาน และญาตของผสญหายจะไดรบความคมครองจากการปฏบตทโหดรายหรอการคกคาม10 รวมทงมเนอหาในการประกนสทธของผเสยหาย โดยระบวาผเสยหายหมายถง ผทไดรบผลกระทบโดยตรงจากการบงคบบคคลใหสญหาย โดยรวมถงสทธทจะไดทราบความจรง สทธทจะไดรบการชดใช อยางเชน การไดรบคาสนไหมทดแทน การบรณะ การฟนฟ ความพงใจและการประกนวาจะไมเกดซา11 ธรรมนญกรงโรมทนาไปสการจดตงศาลอาญาระหวางประเทศ (Rome Statute, establishing the International Criminal Court) ถอวาการบงคบบคคลใหสญหายเปนอาชญากรรมตอมนษยชาต ในกรณทเปนการทารายพลเรอนอยางกวางขวางและเปนระบบ12 แมวาประเทศไทยยงไมใหสตยาบนตออนสญญาปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ แตการบงคบบคคลใหสญหายกมกเกยวของกบหลกสทธมนษยชนหลายประการตามทประกาศไวในกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights) ซงไทยเปนรฐภาค สทธดงกลาวรวมถงสทธทจะมชวต ขอหามตอการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทยายศกดศร สทธทจะมอสรภาพและความปลอดภยของบคคล และสทธทจะไดรบการไตสวนคดอยางเปนธรรมและเปดเผย13 5 อนสญญาปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ ขอ 2 6 อนสญญาปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ ขอ 1 7 อนสญญาปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ ขอ 4 8 อนสญญาปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ ขอ 17 9 อนสญญาปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ ขอ 3 และขอ 6 10 อนสญญาปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ ขอ 12 11 อนสญญาปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ ขอ 24 12 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ขอ 7(i) 13 ฮวแมนไรตวอชต, It was like suddenly my son no longer existed, มนาคม 2550, 52

ขอ 3. อาชญากรรมการบงคบบคคลใหสญหายในประเทศไทย 3.1 ความเปนมาและบรบทการบงคบบคคลใหสญหายในประเทศไทย ประเทศไทยมประวตศาสตรการใชความรนแรงโดยรฐ และการปกครองแบบเผดจการเบดเสรจเปนเวลานบทศวรรษ การบงคบบคคลใหสญหายเกดขนในบรบทเหลาน และเปนประเดนทไมอาจพจารณาแยกจากบรบทการเมองทเตมไปดวยความรนแรง นบแตทศวรรษ 2490 เปนอยางนอย ทงนการบงคบบคคลใหสญหายเกดขนพรอมกบการละเมดสทธมนษยชนรายแรงในรปแบบอนๆ ดวย อยางเชน การสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย การควบคมตวโดยพลการ การทรมาน การขมขและคกคาม จากบรบทดงกลาวจงสะทอนวา การบงคบบคคลใหสญหายเปนปรากฏการณของการใชความรนแรงของรฐไทยเพอปราบปรามความเหนตาง หรอเพอกาจดผตองสงสย ซงเปนการกระทานอกเหนอหลกนตธรรม กฎหมายทกาหนดความคมกนของเจาพนกงานของรฐ ระบบยตธรรมทางอาญาทถกแทรกแซงทางการเมองและไมเขมแขง (ทงหนวยงานตารวจ กรมสอบสวนคดพเศษ และศาล) ประกอบกบการขาดเจตจานงทางการเมอง สงผลใหเกดความคมกนตอเจาหนาทฝายความมนคงซงมสวนรบผดชอบโดยตรง หรอเปนผรบผดชอบตามสายบงคบบญชาตอความผดทางอาญารายแรงเหลาน ความคมกนทดาเนนมาหลายทศวรรษเปนเหตใหเจาหนาท ฝายความมนคงและฝายปกครองบางคนเขาใจวา ตนเองไมตองรบผดจากการทาผดกฎหมาย หรอมโอกาสถกลงโทษนอยมากเปนสาเหตใหเจาหนาทบางรายเลอกใชวธการนอกกฎหมายไดตามอาเภอใจ เพอปฏบตตามนโยบายของรฐบาลหรอเพอแกไขขอพพาทสวนบคคล สงผลใหการบงคบบคคลใหสญหาย รวมทงการสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย การควบคมตวโดยพลการ การทรมาน การขมขและคกคาม กลายเปนวธการนอกกฎหมายทชอบธรรมและจาเปน รวมทงเหมาะสมสาหรบรฐไทยในการควบคมปราบปราม ในประเทศไทย ปรากฏขอมลการบงคบบคคลใหสญหายตงแตทศวรรษ 2490 คอ นายเตยง ศรขนธ เปนสมาชกสภาผแทนราษฎรจากจงหวดสกลนคร ผเปนแนวรวมกบนายปรด พนมยงค และเปนสมาชกขบวนการเสรไทยในชวงสงครามโลกครงทสอง ภายหลงการทญปนเขามายดครองประเทศไทย เขาไดหายตวไปเมอวนท 12 ธนวาคม 2495 มผพบรถยนตของเขาอยทในปาจงหวดกาญจนบร จากสานวนการสอบสวนของสานกงานตารวจแหงชาตในยคหลงจากพลตารวจเอกเผา ศรยานนทระบวา ตารวจไดจบตวเขาไปทบานแหงหนงและทรมานจนเขาเสยชวต พยานใหขอมลวา มการนาศพของเขาไปเผาและฝงทตาบลลาดหญา จงหวดกาญจนบร และทงรถไวในทเกดเหต14 ซงในคดนมตารวจ 5 นายถกตงขอกลาวหาฆาตกรรมไดแก พลตารวจจตวาผาด ตงคะสมท,พลตารวจจตวาทม จตรวมล, รอยตารวจโทจารส ยมละมย, รอยตารวจโทธน พกใจด และสบตารวจเอกแนบ นมรตน โดยในป 2504 ศาลไดมคาพพากษาจาคกตลอดชวตผตองหา 3 ราย คอ พลตารวจจตวาผาด ตงคะสมท, พลตารวจจตวาทม จตรวมล และสบตารวจเอกแนบ นมรตน สวน รอยตารวจโทจารส และรอยตารวจโทธน ศาลไดยกฟอง

กรณตอมาเกดขนในป 2497 คอ นายพร มะลทอง นกการเมองฝายคานสมยรฐบาลพลตารวจเอกเผา ศรยานนท ซงถกลกพาตวไปเมอวนท 24 มนาคม 2497 ชต วภาสธวชเขยนบนทกไววาสส.พรถกควบคมตวทกรงเทพฯ จนเสยชวต และมการนาศพของสส.พรไปโยนทงในแมนาเจาพระยาพรอมกบรถยนตของเขา15

14 ชต วภาสธวช, เผาสารภาพ, ส านกพมพแพรพทยา พระนคร,2503, 205-456 15 ชต วภาสธวช, เผาสารภาพ, ส านกพมพแพรพทยา พระนคร 2503, 335-388

ในปเดยวกนนน หะยสหลง โตะมนากไดหายตวไป ในกรณนมการกลาวหาวาตารวจจากจงหวดสงขลานาตวเขาไปถวงนาททะเลสาบสงขลาในภาคใตของไทย หะยสหลง โตะมนาเคยเรยนหนงสอทกรงเมกกะเปนเวลา 20 ป และเมอกลบสประเทศไทยในป 2470 เขาไดกอตงโรงเรยนสอนศาสนาอสลามและกลายเปนผนาดานศาสนาและวฒนธรรมเพอตอตานกบนโยบายดานวฒนธรรมของจอมพลป. พบลสงคราม นายกฯ ของไทยในขณะนน16 ในป 2490 เขาไดเสนอแผนการปกครองภาคใตของไทยเจดขอ ซงเกยวของกบการปกครองตนเองและเสรภาพดานศาสนาและวฒนธรรม มคาพพากษาศาลตดสนวาเขามความผดในขอหาขบถและถกควบคมตวระหวางป 2491-2495 หลงจากนนเขาไดรบการปลอยตวแตกยงถกตดตามจากตารวจมาโดยตลอด ในเดอนสงหาคม 2497 เขาและลกชายคนโตซงทาหนาทเปนลาม (เนองจากหะยสหลงพดไทยไมได) ไดรบเชญใหไปพบกบพนตารวจโทบญเลศ เลศปรชา ผกากบการตารวจสนตบาลสงขลา หลงจากนนกไมมคนพบตวเขาอกเลย ซงกอนหนานนในวนท 13 สงหาคม 2497 มผพบตวเขาเปนครงสดทายระหวางทอยกบตารวจทมอาวธทมสยดแหงหนงในอาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ผพบเหนเปนผดแลมสยด อยางไรกด กรณนไมมการสอบสวนจากตารวจถงกรณการหายตวไปของหะยสหลงและลกชาย17 รฐบาลขณะนนปฏเสธความรบผดชอบอยางเปนทางการ แตหลงจากหะยสหลงและลกชายคนโตหายตวไป นายกฯ จอมพลป. พบลสงคราม กบทานผหญงละเอยด พบลสงครามไดไปเยยมภรรยาของหะยสหลงและมอบเงนให 5,000 บาทตอเดอนเพอเปนคาชดเชยและเปนทนการศกษากบบตรของเขา18 ในชวงทศวรรษ 2490 และ 2500 รฐบาลไทยมนโยบายปราบปรามพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย ตวอยางเชน จตร ภมศกด ปญญาชนฝายซายซงเขารวมกบพคท.ในป 2508 ไดถกตารวจยงเสยชวตทจงหวดสกลนครเมอป 2509 บรเวณรมถนน19 บรรยากาศการปราบปรามผตองสงสยวาเปนคอมมวนสตดาเนนตอไปจนถงทศวรรษ 2510 มการปราบปรามชาวบานและการเคลอนไหวของพคท.เปนเวลาหลายปกอนจะเกด “เหตการณถงแดง” ซงเปนการสงหารหมทจงหวดพทลงในภาคใตของไทย และอกหลายเหตการณทเกดขนในภาคใต เรมตงแตเดอนสงหาคม 2515 จากการสมภาษณและการวเคราะหรายงานขาวในชวงทศวรรษ 2510 ฮาเบอรคอน (Haberkorn) พบวาการละเมดสทธเชนนเกดขนจรง20 ในป 2514 จอมพลประภาส จารเสถยร นายกรฐมนตร ประกาศวาจะกาจดคอมมวนสตและลทธคอมมวนสตใหหมดสนไปจากประเทศไทย อาสาสมครปองกนภยหมบานทพทลงคนหนงอางคาสงดงกลาวและทาใหดเหมอนมการเคลอนไหวของมวลชนคอมมวนสตในพนท มชาวบานบางสวนถกเชญมาใหการวามเพอนบานและผรวมงานคนไหนบางทเปนคอมมวนสต ในเวลาเดยวกนไดมการปราบปรามอยางกวางขวางนาไปสการจบกมชาวบานจานวนมาก ชาวบานเหลานนถกกลาวหาวาวางแผนหรอกออาชญากรรมตอรฐไทย มการสอบปากคาและมกมการทรมาน ผถกควบคมตวบางคนไดถกจบตวไวในถงนามน เอานามนเทใสและเผาทงเปน เจาหนาทความมนคงปฏเสธวาไมมการควบคมตว และมการทาลายหลกฐานเกยวกบผถกควบคมตว นกศกษาและชาวบานประมาณการณวามผถกสงหารดวยวธการเชนนราว 3,000 คน โดยเฉพาะทจงหวดพทลง การเลอกจบกม ควบคมตวและสงหารบคคลทากนอยางพลการ คนทพยายามเรยกรองความยตธรรมและเปดโปงตอสาธารณะกจะถกขมขคกคามอยางหนก อยางไรกตาม การรณรงคของพวกเขาเปนเหตให

16 Baker, C, Baker, C.J., and Phongpaichit, A History of Thailand, Cambridge University Press, Cambridge, 2552, 297

17 Thanet Arpornsuwan, History of the Theory of Separatist Movement in Southern Thailand, Southeast Asian Study Program,

Thammasat University, 2549, 113 18 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพสมภาษณ พญ. เพชรดาว โตะมนา (หลานสาวของหะยสหลง) กมภาพนธ 2555 19 Baker, C, Baker, C.J., and Phongpaichit, A History of Thailand, Cambridge University Press, Cambridge, 2552, 297 20 ขอมลสวนนสรปจากงานเขยนของ Haberkorn, Tyrell, ทก าลงตพมพในป 2555, “Getting Away with Murder: State Violence and Impunity

in Phatthalung,” in State Violence and Transition in East and Southeast Asia, Edited by Sung Chull Kimand Narayan Ganesan.

Lexington: University Press of Kentucky

รฐบาลทเปนประชาธปไตยซงจดตงขนมาใหมในป 2518 เขามาสอบสวนเรองนและพบวาเจาหนาทความมนคงมสวนรบผดชอบตอการสงหารคนไทย 300 คน แตกไมมการดาเนนการดานกฎหมาย โดยอางวามความจาเปนทจะตองรกษาขวญและกาลงใจของเจาหนาทความมนคง นอกจากน ฮาเบอรคอน21 ยงเกบขอมลการใชความรนแรงของรฐในภาคเหนอของไทยในชวงทศวรรษ 1970 ภายหลงการประทวงเมอเดอนตลาคม 2516 ซงปทางไปสระบอบประชาธปไตยใหม และการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนทเคยถกปราบปรามรวมทงชาวไรชาวนา จากการรณรงคของพวกเขา เปนเหตใหมการนา พระราชบญญตควบคมการเชานามาใชในป 2517 อยางไรกตาม ในชวงทชาวไรชาวนาเรยกรองใหมการบงคบใชกฎหมาย พวกเขากตกเปนเปาทารายของรฐ ซงใชวธสงหารบคคลอยางมยทธศาสตรเพอสรางความหวาดกลว ฮาเบอรคอนพบวา ‚ระหวางเดอนมนาคม 2517- กนยายน 2522 มผนาชาวนา 33 คนทถกสงหาร แปดคนไดรบบาดเจบสาหส และ หายตวไปหาคน‛22 ทงนจงหวดเชยงใหมเปนจงหวดทมรายงานอตราการสงหารผนาชาวนาทสงมาก หลายคนเชอวาผทรบผดชอบตอการสงหารผนาชาวนาไดแกกลมนวพล ซงเปนกลมฝายขวาทไดรบการหนนหลงจากรฐ แตทผานมากไมมการระบชอผกระทาผด และไมมการฟองรองดาเนนคดตอคดเหลานเลย การสงหารซงเกดขนทพทลงและเชยงใหมเปนการละเมดสทธมนษยชนทรนแรงอยางหนงซงมการลอยนวลผกระทาผดอนเปนผลมาจากหลกนตธรรมทออนแอในประเทศไทย และสงผลมาจนถงปจจบนทาใหเจาหนาทความมนคงบางสวนเหนวา การสงหารพลเรอนเปนวธการปราบปรามทชอบธรรม การสงหารในภาคเหนอและใตเกดขนอกครง ในชวงทมการลกฮอทางการเมอง เจาหนาทฝายขวาพยายามทวงคนอานาจควบคมรฐไทย ในเดอนกนยายน 2519 นกศกษาและประชาชนไดประทวงการเดนทางกลบมาประเทศของจอมพลถนอม กตตขจร ซงเคยเปนนายทหารทปกครองประเทศและถกขบไลออกไปเมอป 2516 ในวนท 6 ตลาคม 2519 กองกาลงของรฐและกงรฐไดโจมตทารายผประทวง มการจบกมบคคลราว 1,000 คน ทาใหไดรบบาดเจบหลายรอยคน และมรายงานวามผถกสงหารมากถง 100 คน23 หลงจากนนกเกดการทารฐประหารของทหารทนท โดยไมมการนาตวผรบผดชอบตอการสงหารมารบโทษ ทาใหเหตการณ 6 ตลาคมยงคงกลายเปนเรองทคลมเครอตอไป จากการเรยกรองของประชาชน รฐบาลไดจดตงอนสรณสถานบนถนนราชดาเนนนอกเพอราลกถงเหตการณเดอนตลาคม 2516 และอยภายใตการดาเนนงานของมลนธ 14 ตลาคม นอกจากนนยงมการจดตงกาแพงประวตศาสตรทมหาวทยาลยธรรมศาสตร (ทาพระจนทร) ตรงขามกบหอประชมใหญเพอราลกถงเหตการณในป 2519 การเมองไทยยงคงอยใตอานาจของระบอบทหารและมการทารฐประหารอยางตอเนอง ในชวงทคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต (รสช.) ปกครองประเทศในเดอนมถนายน 2534 นายทนง โพธอานไดหายตวไป ในขณะทเขาเปนวฒสมาชกสายแรงงาน ประธานสภาองคการลกจางสภาแรงงานแหงประเทศไทย และรองประธานสมาพนธแรงงานเสรระหวางประเทศ ภมภาคเอเชยแปซฟก และกาลงรณรงคตอตานความพยายามของรฐบาลทหารท จะยบสหภาพแรงงาน รฐวสาหกจ24 กอนจะหายตวไป นายทนงไดรบโทรศพทขมข เขาจงบอกเพอนรวมงานวากาลงถกตดตาม และยงไดรบคาสงจากกระทรวงมหาดไทยไมใหไปเขาประชมประจาปขององคการแรงงานโลกทกรงเจนวา ประเทศสวสเซอรแลนด เพอนรวมงานเหนเขาครงสดทายตอนออกจากสานกงานเมอเยนวนท 19 มถนายน 2534 นายทนงปวยเปนโรคเบาหวานและตองใชยาอนซลนเปนประจาซงในชวงทหายตวไปเขาไมมยาอยกบตว เชาวนตอมา มผพบรถของเขาจอดอยใน

21 Haberkorn, T., “An Unfinished Past: Assassination and the 1974 Land Rent Control Act in Northern Thailand”, Critical Asian

Studies, 41:1 (2552), 003-035, Routledge 22 Haberkorn, T., “An Unfinished Past: Assassination and the 1974 Land Rent Control Act in Northern Thailand”, Critical Asian

Studies, 41:1 (2552), 003-035, Routledge 23 Puey Ungphakorn, “Violence and the Military Coup”, Bulletin of Concerned Asian Scholars, Vol. 9, No. 3, กรกฎาคม-กนยายน 2520 24 Bangkok Post, Tanong Mystery, 21 พฤศจกายน 2544

ตาแหนงทผดปรกตบรเวณมมถนนหนาสานกงาน และมรอยเทาเหมอนกบรองเทาบทของทหารอยทเบาะหลงรถ ไมมผพบเหนทนงอกเลย รฐบาลทหารในขณะนนปฏเสธวาไมเกยวของกบการหายตวไปของเขา ในป 2536 คณะกรรมาธการรฐสภาดานความยตธรรมและสทธมนษยชนซงพจารณากรณน ไดรบฟงคาใหการจากนกวชาการและตารวจ และสรปวา สาเหตททาใหทนงหายตวไปอาจเปนเพราะความขดแยงของเขากบรฐบาลทหาร แตอางวาเพราะมขอมลใหมไมมากพอจงไมสามารถเปดเผยรายงานการสอบสวนตอสาธารณะได คณะกรรมาธการรฐสภาวาดวยแรงงานและสวสดการสงคมกทาการสอบสวนเรองน แตไมยอมเปดเผยผลการสอบสวนตอสาธารณะ ในเดอนมถนายน 2543 ทางสานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารทางราชการมคาสงใหเปดเผยรายงานทงสองฉบบ แตกมการปฏเสธโดยอางเหตวาการเปดเผยขอมลอาจสงผลกระทบตอบคคลทสาม ในเดอนตลาคม 2544 รฐบาลทกษณสงการใหคณะกรรมการอสระเพอตดตามผสญหายและชวยเหลอผเสยหายเหตการณพฤษภาทมฬทจดตงขนมาใหมใหสอบสวนกรณการหายตวของนายทนงดวย

หนงปหลงการหายตวไปของนายทนง มการประทวงตอตานคณะรสช.ทกรงเทพฯ หลงจากมการแตงตงใหพลเอกสจนดา คราประยร ผนาการทารฐประหารในเดอนกมภาพนธ 2534 เปนนายกรฐมนตรเมอเดอนเมษายน 2535 การประทวงเรยกรองประชาธปไตยไดขยายตวเพมขน หลงการเจรจาระหวางพรรครฐบาลกบพรรคฝายคานทลมเหลวในวนท 17 พฤษภาคม กเกดการเดนขบวนตอตานครงใหญ กองกาลงฝายความมนคงไดใชนโยบายปราบปรามดวยความรนแรงจนเกนกวาเหต หนวยงานสทธมนษยชนระดบประเทศและระหวางประเทศในไทยไดเกบขอมลการสงหารโดยพลการ การใชกาลงอาวธหนกโดยไมจาเปนและมสดสวนไมเหมาะสม การละเมดความเปนกลางดานการแพทย และการเคลอนยายศพโดยไมมการไตสวนการตายหรอการชนสตร25 ทางการรายงานวามผเสยชวต 56 คน ไดรบบาดเจบ 696 คน และหายตวไป 175 คน แตตวเลขอยางไมเปนทางการสงกวานนมาก26 ไมมพยานหลกฐานวาผทหายตวไปถกนาตวไปคมขงในทลบ แตมพยานหลกฐานวาเจาหนาทนาศพกองกนไวใสรถบรรทกและนาไปทงในทลบ แมจะมขาวลอและมขอมลทเชอถอได แตผานไป 20 ปกยงไมมผทสามารถระบตาแหนงชนสวนศพของผทสญหายในชวงการปราบปรามได การทไมสามารถจาแนกไดวาศพอยทใดและไมมผทตองรบผดชอบตอการเสยชวต เปนผลมาจากความพยายามของรฐบาลและบคคลชดตาง ๆ ทจะปกปดความจรง คณะทางานวาดวยการบงคบบคคลใหสญหายและการสญหายโดยไมสมครใจแหงสหประชาชาตไดรบเรองรองเรยนกรณการบงคบบคคลใหสญหายจานวน 31 กรณทเกดขนในชวงการปราบปรามทรนแรงของกองกาลงฝายความมนคงในเดอนพฤษภาคม 253527 สาหรบการดาเนนการสอบสวนในประเทศ มการสอบสวนหลายครงโดยหนวยงานของรฐบาล รฐสภา และเอกชน นายแพทยประดษฐ เจรญไทยทวซงรบผดชอบตอการสอบสวนตามหาผสญหาย ผไดรบบาดเจบและผเสยชวตของรฐบาลระบวา ทหารแจงกบเขาวามการนาศพไปฝงในคายทหาร เขาและครอบครวไดรบคาขมขรายแรงเปนเหตใหลาออก ไมมรายงานอยางเปนทางการทระบถงความรบผดชอบของบคคลเลย ความลมเหลวดงกลาวรวมทงการออกพระราชกาหนดนรโทษกรรมของพลเอกสจนดากอนการลาออก ทาใหเกดปญหาตอการแสวงหาขอเทจจรงและการฟองรองดาเนนคด

ตอมาเมอนายอานนท ปนยารชน ขนดารงตาแหนงนายกรฐมนตรไดโยกยายเจาหนาททหารระดบสงสามคนใหไปอยในตาแหนงทไมสาคญ และยงไดยกเลกกฎหมายรกษาความสงบเรยบรอยภายในประเทศดวย ในระยะตอมามการ

25 แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, The Massacre in Bangkok, กนยายน 2535 และ Physicians for Human Rights and Asia Watch, Bloody May:

Excessive Use of Lethal Force in Bangkok: The events of May 17-20, 1992, ตลาคม 2535 26 แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, The Massacre in Bangkok, กนยายน 2535 27 คณะท างานวาดวยการบงคบบคคลใหสญหายและการสญหายโดยไมสมครใจขององคการสหประชาชาต (UN Working Group on Enforced and

Involuntary Disappearances), E/CN.4/2545/79, 18 มกราคม 2545

ตงคณะกรรมการอสระเพอตดตามผสญหายและชวยเหลอผเสยหายเหตการณพฤษภาทมฬขนอกครงในเดอนตลาคม 2544 ภายใตรฐบาลทมาจากการเลอกตงนาโดยนายกฯ ทกษณ ชนวตร คณะกรรมการญาตวรชนเดอนพฤษภา 2535 ไดเรยกรองใหรฐบาลจดตงอนสรณสถานสาหรบเหตการณป 2535 บนถนนราชดาเนนนอกใกลกบอาคารสานกงานสลากกนแบงของรฐบาล ซงรฐบาลไดจดสรรทดนให แตไมมงบประมาณในการจดสราง โดยสรปแลว ในกรณพฤษภาทมฬแมวาครอบครวเหลานจะไดรบคาชดเชยบางสวน แตญาตของผสญหายยงคงตองเฝารอความจรง ความยตธรรม และการชดใชความผดไมตางไปจากกรณอนๆ จากการพจารณาความเปนมาของการใชความรนแรงของรฐไทยโดยสงเขป เราจะเหนรปแบบการสงหาร การควบคมตว การทรมาน การสญหายของบคคลและการขมขคกคาม ซงยงเปนสงทกองกาลงฝายความมนคงปฏบตในปจจบน บคคลและชมชนททาทายตอนโยบายและกฎหมายของรฐบาลมกจะถกคกคาม ถกควบคมตว ทรมาน และถกสงหาร หรอไมกถกบงคบใหสญหาย มการใชกาลงเกนกวาเหตเพอปราบปรามผประทวงอยางสงบ สงผลใหมผเสยชวต ไดรบบาดเจบ และมผสญหายจานวนมาก กองกาลงฝายความมนคงตดสนใจโดยพลการเพอวนจฉยวาใครมสวนเกยวของกบกลมตอตานรฐบาล และเปนเหตใหมการจบกมตว ควบคมตว การอบรม การทรมาน และการสงหาร การกระทาอนเปนการละเมดสทธมนษยชน และการเพกเฉยตอหลกนตธรรมเหลานทาใหเกดบรรยากาศททาใหหลกนตธรรมยงไมอาจลงหลกปกฐานในประเทศไทย และทาใหมการปลอยใหเกดการละเมดสทธมนษยชน และทาใหการลอยนวลพนผดรนแรงขนในเวลาตอมา 3.2 เหยอการบงคบบคคลใหสญหายในปจจบน ในชวงทศวรรษทผานมา มนโยบายของรฐสองประการทสงผลโดยตรงใหเกดบรรยากาศทนาไปสการบงคบบคคลใหสญหายและการละเมดสทธมนษยชนรายแรงอน ๆ นโยบายดงกลาวไดแก (i) การเนนการใชกาลงทหารเพอตอตานการกอความไมสงบในภาคใตของไทยของรฐบาลชดตาง ๆ เรมตงแตป 2544 และ (ii) สงครามปราบปรามยาเสพตดในป 2546 ซงสงผลกระทบเรอรงแมวาจะยตนโยบายไปแลวกตาม การปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใตของไทย ความรนแรงทางการเมองในภาคใตไดปะทขนมาอกราวป 2545 พรอม ๆ กบการแตงตงนายกฯ ทกษณ มการเปลยนนโยบายการบรหารงานภาคใต โดยยบหนวยงานบรหารพเศษและเพมบทบาทดานความมนคงของสานกงานตารวจแหงชาต มกมการระบวาการโจมตคายทหารทอาเภอเจาะไอรอง นราธวาส และเหตการณปลนปนทเกยวเนองกนเมอวนท 4 มกราคม 2547 เปนจดเรมตนของความรนแรงครงใหมในภาคใตของไทย แมวาจะมความรนแรงทปะทขนในปกอนหนานนแลวกตาม นบแตนนมาผกอการไดใชอาวธสรางความรนแรงเพอบนทอนความมนคงและทาทายตอรฐไทย และรฐไทยกไดตอบโตดวยการใชกาลงทหารซงในหลายกรณมการปฏบตอยางมชอบ สวนผกอความไมสงบกมกจะอยเบองหลงอาชญากรรมรายแรงรวมทงการฆาคนตาย แมวาจานวนของเหตการณทเกดขนในชวงสองปแรกจะสงกวาชวงอน ๆ แตจานวนผไดรบบาดเจบและเสยชวตมแนวโนมคอนขางคงท โดยมการเพมขนอยางมากโดยเฉพาะในป 2547 และ 2550 ในเดอนมนาคม 2548 นายกฯ ทกษณไดจดตงคณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (กอส.) ซงมอานาจหนาทใหขอเสนอแนะตอรฐบาลดานนโยบาย มาตรการ และกลไกทจะนาไปสความปรองดองและสนตภาพในสามจงหวดชายแดนใต กอส.ไดเปดเผยผลสรปของรายงานตอสาธารณะเมอเดอนพฤษภาคม 2549 และไดเสนอชดมาตรการเพอยตความรนแรงในจงหวดชายแดนใต อยางเชน การหาทางเจรจากบกลมตอตาน การจดตงทมปฏบตการเพอรกษา

ความสงบโดยไมตดอาวธ การแกปญหาผทละเมดสทธมนษยชนแตลอยนวลพนผด การสงเสรมใหทองถนมอานาจในการจดการทรพยากรตนเองมากขน การเพมโอกาสดานเศรษฐกจและแกปญหาการวางงาน การปฏรปและปรบปรงระบบบรหารงานยตธรรม การสงเสรมคณภาพและความหลากหลายของการศกษา การสงเสรมความหลากหลายดานวฒนธรรม และการจดตงหนวยงานเพอดแลใหทองถนมสวนรวมในการตดสนใจ อยางไรกตาม ขอเสนอแนะเหลานสวนใหญแลวไมไดมการนาไปปฏบตโดย ภายหลงการทารฐประหารในป 2549 รฐบาลทหารไดกาหนดโครงสรางใหมสาหรบกอ.รมน. ศอ.บต. และกองบญชาการผสมพลเรอน ตารวจ ทหาร (พตท.) ขนในพนท และกาหนดใหกอ.รมน.และสภาความมนคงแหงชาต (สมช.) เปนผรบผดชอบดานความมนคง ตงแตป 2550 การใชอานาจอยางมชอบและการละเมดสทธมนษยชนไดเพมจานวนขนอก เชนเดยวกบจานวนการรองเรยนของทนายความและองคกรเอกชน(เอนจโอ)ในพนทซงตางกใหขอมลวาถกขมขและถกทารายมากขน ทงน มขอสงเกตวาทกรฐบาลมแนวทางการใชนโยบายทคลายคลงกนในการตอบโตกบความรนแรงในภาคใต นบแตการปะทของความรนแรงรอบใหม ทงน พบวามนโยบายอยางนอยสามประการทสงผลใหเกดสภาพแวดลอมทนาไปสการหายตวของบคคล ไดแก ประการแรก กรอบกฎหมายในสถานการณฉกเฉน ซงมผลบงคบใชในภาคใตของไทย เปนเหตใหการทาหนาทปราบปรามของรฐไมเปนไปตามหลกการคมครองตามหลกนตธรรม โดยเฉพาะขอกาหนดเกยวกบการควบคมตวสงผลใหเกดการบงคบบคคลใหสญหาย กฎอยการศกซงมการประกาศใชในภาคใตยาวนานกวากฎหมายฉบบอน เปดโอกาสใหเจาหนาทสามารถควบคมตวบคคลมากถงเจดวนเพอสอบปากคาโดยไมตองมหมายศาล ไมตองขออานาจตรวจสอบจากศาล และเปนการปฏเสธสทธทจะขอใหมการตรวจสอบความชอบของการควบคมตวหรอทเรยกวา habeas corpus คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลพบวา มกไมมการเปดเผยขอมลสถานทควบคมตว และสวนใหญคนทถกจบจะถกควบคมตวในคายทหารหรอในสถานทชวคราวบางแหง28 การหายตวของบคคลทกลาวถงดานลางเปนกรณทเกดขนจากการควบคมตวโดยพลการโดยอางอานาจตามกฎอยการศก ซงตราบใดทยงมการบงคบใชกฎหมายฉบบน ปญหาการหายตวของบคคลกคงยงเกดขนตอไปในประเทศไทย นอกจากกฎอยการศกแลว ในสมยนายกฯทกษณยงประกาศใชพระราชกาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 (พรก.ฉกเฉนฯ) ในเดอนกรกฎาคม 2548 ซงเปดโอกาสใหเจาหนาทสามารถควบคมตวบคคลโดยมหมายศาล แตไมตองมขอกลาวหาทางอาญา เจาหนาทสามารถควบคมตวผตองสงสยไดนานถงเจดวน และสามารถขยายระยะเวลาการควบคมตวไดรวมกนทงหมดไมเกน 30 วน ซงในทางปฏบต เจาหนาทสามารถขอหมายศาลไดงาย และศาลเองกมความสามารถจากดในการตรวจสอบวาจะเปนการควบคมตวโดยพลการหรอไม แมวาตามพรก.ฉกเฉนฯ ผถกควบคมตวมสทธไปปรากฏตวตอศาลทกเจดวนเพอขอใหตรวจสอบความจาเปนของการควบคมตว อยางไรกตามในทางปฏบต ผถกควบคมตวมกไมถกนาตวไปขนศาล เชนเดยวกบกฎอยการศก ดงนน พรก.ฉกเฉนฯ จงทาใหเกดพฤตการณทบคคลอาจถกทรมานโดยปดลบจากโลกภายนอก และยงทาใหมชวงเวลาตงแต 7-30 วน ซงอาจทาใหมการหายตวของบคคลหรอการสงหารบคคลโดยคนทวไปไมทราบได นอกจากน ตามพรก.ฉกเฉนฯ เจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายจะไดรบความคมกนโดยไมตองถกฟองรองดาเนนคดทงทางแพง อาญา และทางวนยหากเปนการกระทาโดยสจรต จงเปนเหตใหอาจมการใชกฎหมายอยางมชอบเพอปองกนไมใหเจาหนาทถกฟองคดเม อเกดการละเมดสทธมนษยชนขน และ

28 International Commission of Jurists, UPR Submission (คณะกรรมการนกนตศาสตรสากล รายงานตอคณะกรรมการทบทวนสถานการณสทธมนษยชนตามกลไก UPR) มนาคม 2554

นาไปสบรรยากาศทเจาหนาทไมเกรงกลววาจะมผลกระทบจากการละเมดสทธของตน กฎหมายฉบบนมผลบงคบใชในภาคใตและมการขยายระยะเวลาการบงคบใชทกสามเดอนนบแตเรมประกาศใชในเดอนกรกฎาคม 2548 อกฉบบหนงคอ พระราชบญญตการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร เปนกฎหมายทเปดโอกาสใหบคคล ‚ไดรบคาสงจากศาลใหถกควบคมตวในคายฝกอบรมของทหารเปนเวลานานถงหกเดอน โดยไมจาเปนตองมขอกลาวหาหรอการลงโทษทางอาญา‛29 จนกระทงปจจบน มการนาพรบ.ความมนคงฯ มาใชในสอาเภอของจงหวดสงขลา ตงแตเดอนพฤศจกายน 2552 และมการแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาใหครอบคลมถง ‚การกระทาอนเปนการกอการราย‛ ดวย โดยรวมกบการทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเปดโอกาสใหมการควบคมตวบคคลไดนานถง 84 วน หลงจากตงขอกลาวหาสาหรบความผดรายแรง คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลพบวา ในบางคดมการควบคมตวบคคลไวหลายประหวางรอขนศาล30 การขาดการตรวจสอบและถวงดลของอานาจควบคมตวตามกฎหมายเหลาน สงผลโดยตรงตอการบงคบบคคลใหสญหายในพนททกฎหมายแตละฉบบมผลบงคบใช ดงตวอยาง กรณของนายมฮาหมด ไซมกนา สะทอนใหเหนผลกระทบของกฎหมายเกยวกบการควบคมตวทนาไปสการบงคบบคคลใหสญหาย เนองจากมรายงานขาววา นายมฮาหมดไดหายตวไปในเดอนกรกฎาคม 2548 ตอมาในป 2553 ญาตไดมาพบวาเขาถกควบคมตวทเรอนจากลางจงหวดปตตานตามหมายจบอาญา นอกจากนน วลทวาดวย ‚โดยสจรต‛ ยงอาจสงเสรมใหเกดการลอยนวลพนผดหลงจากมการบงคบบคคลใหสญหายดวย

ประการทสอง การทรฐบาลไดรเรมโครงการตาง ๆ เพอกระตนใหผตองสงสยมาแสดงตน ทางกองกาลงฝายความมนคงได ‚เชญ‛ ใหบคคลมาพบ หรอมารายงานตวทคายทหาร ตามขอมลของทางการระบวาจดประสงคหลกของนโยบายเชญใหมาพบคอการจดเกบขาวกรอง31 ซงผทเขามาพบกจะถกสอบปากคาเกยวกบกจกรรมทผานมา รายชอเพอน หรอผทเขาตดตอ และแนวทางของอดมการณความเชอ สานกงานสาขาทจงหวดยะลารายงานวา ระหวางเดอนตลาคม 2552 และ 21 กนยายน 2554มผมาแสดงตนถง 410 คน32 จากขอมลของเจาหนาททหารคนหนง ประมาณวามผมาแสดงตน 50 คนตอเดอนโดยแบงเปนผตองสงสยสามกลม กลมแรก คอผทมหมายจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ซงถาผตองสงสยมาแสดงตน กจะไดรบสทธในการประกนตว สามารถเขาถงทนายได และเมอไดรบการปลอยตว จะมการตดตามการเคลอนไหว และไดรบการรองขอใหชวยสนบสนนขอมลกบทางการ ผตองสงสยในกลมทสอง ไดแกผทถอวาเปนภยคกคามตอความมนคงแหงชาต และอาจมการออกหมายจบตามพรก.ฉกเฉนฯ หลงจากมาแสดงตนแลว พวกเขาจะถกบงคบใหเขารบการอบรมเปนเวลาหนงเดอนจากนนจะไดรบอนญาตใหกลบบานได อยางไรกตาม ทางการจะเฝาระวงใหมความรวมมอตอไป กลมทสาม ไดแกคนทมชออยในบญชดาของรฐบาล โดยถอวาเปนผสนบสนนหรอมใจฝกใฝฝายกอความไมสงบ แตไมปรากฏวาไดกระทาความผดอาญาใดๆ มากอน และยงไมมหมายจบ ซงกลมนจะถกควบคมตวเพอเขารบการอบรมเปนเวลา 7-10 วน หลงจากมาแสดงตน ชาวบานทถกจดอยในกลมนมกรวาไดรบเชญตวใหเขาพบหรอจาเปนตองเขารบการอบรมจากจดหมายจากรฐบาล หรอผใหญบานเปนคนมาแจงขาว

29 International Commission of Jurists, UPR Submission (คณะกรรมการนกนตศาสตรสากล รายงานตอคณะกรรมการทบทวนสถานการณสทธมนษยชนตามกลไก UPR) มนาคม 2554 โปรดด มาตรา 21 พรบ.ความมนคงฯ 30 International Commission of Jurists, UPR Submission (คณะกรรมการนกนตศาสตรสากล รายงานตอคณะกรรมการทบทวนสถานการณสทธมนษยชนตามกลไก UPR) มนาคม 2554 31 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพสมภาษณนายทหารระดบสงของกองทพบกในภาคใตของไทยเมอเดอนพฤษภาคม 2554. 32 http://province.prd.go.th/yala/yalanew/index.php?option=com_content&view=article&id=64:---14---&catid=1:2552-09-10-14-

18-50&Itemid=3

กรณศกษาหากรณจากขอมลของมลนธยตธรรมเพอสนตภาพชใหเหนวาเหยอไดหายตวไปหลงไดรบเชญใหเขาพบกบกองกาลงฝายความมนคง และมการบงคบใหบคคลตดตามไปดวย ไดแก

นายยา เจะดอเลาะหและนายแวฮารง รอฮงซงไดรบเชญตวในเดอนมนาคม 2545 โดยผทแจงขอมลแทนตารวจมชอวานายดอเลาะห รอยง โดยใหไปพบกบเจาหนาทตารวจทอาเภอเมอง ยะลา ทงสองคนออกจากบานไปยงทนดพบ และไมไดกลบมาอก ในขณะทมผพบศพนายดอเลาะหถกยงเสยชวต33

นายมะยนต โลนยะ เปนผทเคยเขารบการอบรมในป 2547 เพอใหมการลบชอจากบญชดา ตอมาในเดอนกรกฎาคม 2550 เขาไดรบ ‚เชญ‛ ใหไปพบกบกานนของหมบานแหงหนงในจงหวดนราธวาส หลงออกจากบานพรอมกบชดรกษาความปลอดภยหมบานและนายกอบต.ทงหมดรวม 8 คน เขากหายตวไป

นายรอสะมง สามะแมไดรบ ‚เชญ‛ จากทหารพรานใหไปพบกบผบงคบบญชาเมอเดอนมนาคม 2552 ระหวางอยทมสยดในหมบาน แตไมนานหลงจากนน บคคลดงกลาวกไดบงคบเอาตวเขาไป และเขากหายตวไป

นายมะยาเตง มะรานอไดรบ ‚เชญ‛ จากทหารพรานคายฉก.41 เพอเขารบการสอบปากคาทคายทหารเขอนบางลาง ยะลา เขาไดเดนทางไปพรอมกบทหารพรานเหลานนเมอเดอนมถนายน 2550 จากนนกหายตวไป

นายแวอาซ แวซไดรบเชญจากเจาหนาทความมนคงสองนายเพอใหขอมลโดยตองไปทโรงพก เขาออกจากบานพรอมเจาหนาทเมอเดอนพฤศจกายน 2550 และหายตวไป

รปแบบการสญหายของบคคลหลงไดรบ ‚เชญตวไป‛ จงทาใหเกดความหวาดกลวอยางมากในชมชนมสลมเมอไดรบ ‚หนงสอเชญ‛ จากฝายความมนคง การสง ‚หนงสอเชญ‛ เชนนนไมถอเปนแนวปฏบตทดในแงขนตอนการจบกมตว และยงเปดโอกาสใหมการบงคบบคคลใหสญหายในภาคใตมากขน ประการทสาม ทกรฐบาลเนนการใชกาลงทหารเพอตอบโตกบการกอความไมสงบในภาคใต กองทพบกไดสงกาลงทหารไปประจาในภาคใตแลวประมาณ 74,000 นาย และเมอเรว ๆ นรฐบาลยงสงกาลงทหารไปเพมอก 4,000 นาย แผนการปจจบนของกองทพบกคอการคดเลอกอาสาสมครฝายพลเรอนเพอมาปฏบตหนาทแทนกาลงพลในยามปรกต และจะทาใหจานวนอาสาสมครพลเรอนเหลานมมากกวาทหารและทหารพรานในทสด นบแตปลายป 2550 ศอ.บต.ไดรวมมอกบกรมการปกครองดาเนนการสงเสรมความเขมแขงของกองกาลงปองกนตนเองของพลเรอน โดยคาดหวงวาพลเรอนจะเขามามบทบาทมากขนในหนวยปฏบตการดานความมนคง ดวยเหตดงกลาว ทาใหมการเพมอตราผชวยผใหญบานดานความมนคงจาก 1-2 เปน 5 คนสาหรบแตละหมบาน เพอทาหนาทรวมกบกองอาสารกษาดนแดน (อส.) ในการดแลชดรกษาความปลอดภยหมบาน (ชรบ.) และอาสาสมครรกษาหมบาน (อรบ.) ในแตละหมบาน คาดการณวาแตละหมบานจะมกาลงพลเรอนอยางนอย 50 นาย ประกอบดวย ผชวยผใหญบาน อส. 5 หรอ 6 คน ชรบ. 30 คน และอรบ. 20 คน หมายถงวาทง 2,050 หมบานในสามจงหวดชายแดนใตจะมกองกาลงเปนของตนเอง เปนเหตใหจานวนพลเรอนทเขารวมเปนสวนหนงของกองกาลงอาจเพมขนถง 102,500 หรอ 5.7% ของประชากรทงหมดในจงหวดปตตาน ยะลา และนราธวาส การขยายกาลงพลเรอนยงเกดขนพรอมกบการสงมอบอาวธปนอยางนอย 15 กระบอก ประกอบดวยปนยาวและปนไรเฟลใหกบแตละหนวย นโยบายฝกใหชาวบานเปนทหาร หรอรปแบบอนๆ ทคลายกน เกยวของกบการบงคบบคคลใหสญหายในสองประการ ประการแรก ชาวบานทเปนชรบ.บางคนอาจถกสงสยวามสวนเกยวของกบผกอความไมสงบ เปนเหตใหมการสงหารชรบ.บางคน และอาจเปนเหตใหมปญหาการบงคบบคคลใหสญหายเพมขนในอนาคต ในกรณของอบดลเลาะห

33 ศนยปฏบตการต ารวจจงหวดชายแดนภาคใต ตอบหนงสอคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ตามหนงสอท สม 003/ 1603 ลงวนท 22 กรกฎาคม 2554 และ สม 003/ ป 389 ลงวนท 8 กนยายน 2554.

หะยมะสาและซงหายตวไปในเดอนมถนายน 2548 มขอกงวลวาการหายตวไปของเขาอาจเปนผลมาจากการทชรบ.มขอสงสยตอตวเขา34 ประการทสอง อาสาสมครพลเรอนเหลานมหนาทเปนสายรายงานความเคลอนไหวในหมบานและรอบหมบาน สงผลใหพวกเขามความสมพนธใกลชดกบเจาหนาทความมนคงในพนท และบางครงกทราบถงการปฏบตหนาทของเหลาเจาหนาท ในบางกรณ ชาวบานบางคนซงทาหนาทเปน ‚สายขาว‛ ใหกบกองกาลงฝายความมนคงกอาจหายตวไปได อยางกรณนายมะยาเตง มะรานอ ซงคอยสงขาวใหกบกองกาลงฝายความมนคงอยางสมาเสมอ และไดหายตวไปในเดอนมถนายน 2550 ครงสดทายมคนเหนเจาหนาทความมนคงมาเอาตวเขาไปเพอขอขอมลเกยวกบการวางเพลงโรงเรยนในหมบานครงลาสด ไมมใครทราบวาปจจบนเขาอยทใด มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลการบงคบบคคลใหสญหาย 22 กรณทเกยวของกบผเสยหาย 33 คน ซงเกดขนในภาคใตของไทยระหวางป พ.ศ. 2545 และ 2554 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไมถอวาเปนการเกบขอมลทครอบคลมเกยวกบกรณการบงคบบคคลใหสญหายทงหมดซงเกดขนในภาคใต ยกตวอยางเชน ในป 2554 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดเกบขอมลการหายตวไปของชายหนมสคน ซงเปนเหตการณทเกดขนเมอป 2550 และทผานมาไมมองคกรพฒนาเอกชน(เอนจโอ)รายใดเกบขอมลได โดยภาพรวมขอมลชใหเหนวา

เหยอผสญหายทงหมดเปนชายมสลมเชอสายมาเลย

การสญหายของบคคล 16 คนเกดขนทยะลา 11 คนทนราธวาส และหกคนทปตตาน35

การสญหายของบคคลเกดมากสดชวงป 2547 (7 คน) 2548 (7 คน) และ 2550 (8คน)

เกอบ 80% ของผสญหายมอายนอยกวา 40 ป และ 45% อายนอยกวา 30 ป

54% ถกลกพาตวไปจากทสาธารณะโดยมหลกฐานวาเจาหนาทมสวนเกยวของ ซงมกเปนการจบกมโดยพลการ 33% เปนการจบตวไปทบานของเหยอเอง หรอททางานหรอมสยด และ 13% ของผถกบงคบใหสญหายไดเดนทางไปแสดงตนกบกองกาลงฝายความมนคงทนท กอนทจะหายตวไป

การบงคบบคคลใหสญหายทงสามรปแบบเปนสงทเราสงเกตพบในชายแดนภาคใตของไทย และยงไมมความเปลยนแปลงในชวงทผานมา แมวามลนธยตธรรมเพอสนตภาพจะเกบขอมลการหายตวของบคคลไดนอยลงตงแตป 2551 เปนตนมา แตปฏบตการทงสามรปแบบยงคงเกดขน ทงการจบตวไประหวางอยในทสาธารณะ การจบตวไปจากบานพก ททางาน มสยด และการไปแสดงตนตอเจาหนาท ประการแรก กวาครงหนงของกรณศกษาทมลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมล จะเปนกรณทผเสยหายถกจบตวไประหวางอยบนทองถนนหรออยทจดตรวจ และไมมผพบเหนอกเลย มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลการบงคบบคคลใหสญหายในลกษณะดงกลาวได 11 กรณ ซงเปนการจบตวผชาย 18 คนระหวางป 2546-2552 โดยปรกตแลวมกเกดเหตตอนผเสยหายอยตามลาพง แตมอยสองกรณทมการจบตวชายหนมไปพรอมกนสคน และอกกรณหนงกถกจบไป

34 อบดลเลาะห หะยมะสาและเคยเปนอดตสมาชก อปพร.และ ชรบ. เขาหายตวไปจากถนนใกลกบททเขาท างานเปนมอเตอรไซครบจาง บรเวณสถานรถไฟยะลา มประจกษพยานทออกมาใหขอมลอกหลายเดอนตอมาบอกวา ตอนทอบดลเลาะห หะยมะสาและหายตวไป เขาเหนคนขบมอเตอรไซครบจางจากสถานรถไฟยะลา โดยมผโดยสารนงซอนทาย และไดถกรถยนตสองถงสามคนขวางใหหยด กอนทจะน ามอเตอรไซคและคนทงสองคนเขาไปในรถกระบะ 35 มอยกรณหนงทมผพบเหนผเสยหายครงสดทายทยะลา แตความจรงเขามทอยอาศยทปตตาน และเพงเดนทางมายะลาในวนนน ท าใหถอวาเปนกรณของจงหวดปตตาน

พรอมกนสองคน36 มอยหกกรณทมประจกษพยานรเหนเหตการณ เหตการณเหลานมกเกดขนในลกษณะทมรถกระบะ รถตหรอรถยนตทหารมาจอดทหนาผเสยหาย จากนนกบงคบใหเขาไปในรถ และมกจะนามอเตอรไซคของเหยอไปดวย จากนนกขบหนไป มอยสามเหตการณทพยานระบอยางชดเจนวา เปนรถของทหาร และคนทเขามาจบกมกเปนผทสวมเครองแบบ อยางเชน

มผพบเหนนายอบดลเลาะ อแตเปนครงสดทายตอนทเขาถกทหารนาตวขนรถทหารบรเวณจดตรวจของทหาร ซงเปนจดตรวจชวคราวทตาบลลาใหม บนถนนฝงทจะไป อ.ยะหา ภายหลงเกดเหตการณรนแรงขนท อ.ยะหา เมอป 2548

นายซาตา ลาโบะไดถกเรยกใหหยดทจดตรวจของตารวจทนราธวาสในป 2547 เจาหนาทไดตรวจคนรถเขา และบอกใหไปรายงานตวทสถานตารวจนราธวาส เขาไดโทรศพทแจงนองสาวเพอรายงานใหทราบถงเหตการณทเกดขน

มผพบเหนนายบรฮม มะอลาและนายอบดลมามน อบดลลาคมถกขวางใหหยดดวยรถกระบะสองคนบนถนน ระหวางเดนทางกลบจากอ.สไหงโกลก นราธวาสในป 2546 มผพบเหนการนาตวชายทงสองคนและรถมอเตอรไซคไปไวทดานทายของรถกระบะ พยานซงอยบรเวณตลาดสดขางทางไมกลาเขาไปยงเพราะความกลว37

นายแวฮะเลม กแวกามากาลงเดนทางจากรานนาชากลบมาบาน (ระยะทางไมถงหนงกโลเมตร) เมอออกจากรานนาชาไปไดเลกนอย กถกรถกระบะสเขยวมาขวางไวและถกนาตวเขารถเมอป 2549 โดยมจดตรวจของทหารใกลกบอบต.บกต อ.เจาะไอรอง นราธวาส กอนหนานนทหารไดเขามาถามหาตวเขาทรานนาชาเมอตอนเชา มเดกคนหนงระบวาเหนตวตอนททหารจบตวเขาไป

มผพบเหนนายกอาหมด อบเสน นายแวไซนง แวนาแว นายอบดลเลาะห สาหลา และนายมฮาหมด เซนเหรนถกตารวจตดตามกอนจะหายตวไป มขาวลอวาตารวจเหลานนมาจากสภ.ปะกาฮารง

พบวา 10 จาก 11 กรณ มหลกฐานวากองกาลงฝายความมนคงกาลงจบตามองผเสยหายกอนทเขาจะหายตวไป การหายตวไปในบางครงมกเกดขนระหวางปฏบตการของเจาหนาท หรอเปนผลจากความรนแรงทเพมขนในพนท อยางเชน

นายดอลอแม เจะและหายตวไปทปตตานในป 2553 กอนหนานนมเจาหนาททหารมาหาและถามวาเหตใดจงมชออยในบญชดา และตอนหลงกมาหาเขาอกทกครงหลงมเหตการณรนแรงเกดขนในพนท เจาหนาทบอกใหเขาไปเขารบการอบรมดวย แตเขาไมไดไปเพราะไดยนขาววามการยกเลกการอบรม

นายบรฮม มะอลาหายตวไปทนราธวาสในป 2546 พรอมกบนายอบดลมามน อบดลลาคม มรายงานวาตารวจเชอวาเขาเกยวของกบการยงเจาหนาทตารวจทมชอเรยกวา ‚เสธฯ แดง‛ เนองจากมคนใหการซดทอดวาเขาเกยวของ บรฮมจงถกตารวจเชญใหไปพบทโรงพก

นายแวฮะเลม กแวกามาหายตวไปในป 2549 ทนราธวาส มรายงานวาเจาหนาทความมนคงเชอวาเขาเปนสมาชกขบวนการเจมาห อสลามยาห และเคยจบกมตวเขาหนงเดอนกอนทเขาจะหายตวไป ตอนนนเขาถก

36 นายวนด กาซ นายอบดลเลาะ อแต นายอรวน มะแซ และนายมะนาเซร เลาะลาแมไดถกทหารในเครองแบบจบกมตวไปพรอมกนในป 2550 ทยะลา; นายกอาหมด อบเสน นายแวไซนง แวนาแว นายอบดลเลาะห สาหล า และนายมฮาหมด เซนเหรนไดถกจบกมตวไปพรอมกนทปตตานในป 2548; และนายบรฮม มะอลา และนายอบดลมามน อบดลลาคมไดถกจบกมตวไปพรอมกนในป 2546 ทนราธวาส 37 ฮวแมนไรตวอชต, It was like suddenly my son no longer existed, มนาคม 2550

ควบคมตวไวเปนเวลา 12 วน พรอมกบบคคลอนอกหาคน ทหารซงอยทคายในโรงเรยนบกกตอปถมภ เคยบอกเขาวาเขาจะตองถกยงสกวนหนง

นายอบดลเลาะห อาบคอรหายตวไปในป 2552 ทนราธวาส ขณะทอยอยภายใตโครงการคมครองพยานของกรมสอบสวนคดพเศษ แตระหวางทเขากลบจากกรงเทพฯเพอไปเยยมครอบครวทจงหวดนราธวาส กรมสอบสวนคดพเศษไมไดใหความคมครองเขา กอนหนานในเดอนมกราคม 2547 เขาถกกลาวหาวาเกยวของกบคดปลนปน ถกทรมานและถกควบคมตวทกรงเทพฯ โดยมนายสมชาย นละไพจตรเปนทนายชวยเหลอในทางคดการทรมานให กอนทนายสมชายจะหายตวไป สวนภรรยาของอบดลเลาะหกถกจอยงเสยชวตหนงปหลงการหายตวไปของสาม หมบานทพวกเขาอาศยอยเปนพนทโซนสแดง ทาใหเกดขอกงขาวาเขาอาจถกผกอความไมสงบลกพาตวไป

นายซาตา ลาโบะหายตวไปป 2547 ทนราธวาส หนงวนกอนการหายตวไป ตารวจไดมาคนทบาน พวกเขาอางวามาตามหาอาวธปนซงเกยวของกบกรณปลนปนเมอเดอนมกราคม 2547

ครอบครวของนายอบดลวาเฮะ บานงไดรบหมายจบตามพรก.ฉกเฉนฯ และประมวลกฎหมายอาญา หลงการหายตวไปของเขา เขาหายตวไปในป 2548

นายอะหามะ แวดอเลาะหายตวไปในป 2548 มรายงานวา กองกาลงฝายความมนคงและวยรนในอาเภอเมอง จ.ปตตานหลายคนเคยเตอนเขาวา ชอของเขาอยในบญชดา การหายตวไปของเขาเกดขนหลงจากความไมปลอดภยทเพมขนและการตรงกาลงเจาหนาทมากขนในหมบาน รวมทงเหตการณลอบวางเพลงซงเกดขนไมกเดอนกอนการหายตวไปของเขา38

นายซาการยา กาเจหายตวไปทอ.เมอง ยะลาในป 2546 กอนจะหายตวไป ตารวจมาคนบานเขาเปนประจา ครอบครวเชอวาเขาตกเปนเปาของทางการเพราะการกลนแกลงของเพอนบานบางรายซงมความสมพนธกบเจาหนาท

นายกอาหมด อบเสนหายตวไปพรอมกบนายแวไซนง แวนาแว นายอบดลเลาะห สาหลา และนายมฮาหมด เซนเหรนทปตตานในป 2548 เขาถกตงขอหาและไดรบการยกฟองในกรณการสงหารลกชายของตารวจ ชวงทเขาและเพอนหายตวไปนน เขาอยระหวางการประกนตวในชวงอทธรณคด

นายวนด กาซ นายอบดลเลาะ อแต นายอรวน มะแซ และนายมะนาเซร เลาะลาแมหายตวไปพรอมกนทยะลาในป 2550 กอนจะหายตวไป ทหมบานของพวกเขามเหตการณความรนแรงเพมขนมาก

ในกรณตาง ๆ เหลาน มพยานหลกฐาน และบางกรณกมพยานหลกฐานหนกแนนวา พวกเขาไดถกเจาหนาทความ

มนคงจบตวไป ในทกกรณ ครอบครวพยายามสอบถามขอมลถงทควบคมตว และกระตนใหมการสอบสวนเจาหนาท และในทกกรณ เจาหนาทกมกปฏเสธวาไมไดควบคมตวบคคลดงกลาว ประการทสอง หนงในสามของการหายตวเกดขนโดยผเสยหายถกจบกมตวจากบาน หรอจากบางสถานท มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลการจบกมตวเกาครง ซงสงผลใหเกดการหายตวไปทนทของผเสยหาย 11 คน ทงน 10 จาก 11 กรณ มประจกษพยานทระบวา เจาหนาทความมนคงและ/หรอฝายปกครองอยรวมดวยและเกยวของกบการจบกมตว สาหรบกรณอน ๆ ประจกษพยานเชอวา เจาหนาทเกยวของกบการจบกมตวเนองจากบคคลเหลานนสวมใสชดดาแตไมได

38 และโปรดด ฮวแมนไรตวอชต, It was like suddenly my son no longer existed, มนาคม 2550

ใสชดเครองแบบตารวจหรอทหาร และในทกกรณ เจาหนาทจะไมแสดงหมายจบกอนจะทาการจบกมตว การจบกมตวทงหมดเกดขนหลงชวงหาโมงเยน บางกรณกเกดขนตอนดกมาก นอกจากนเชอไดวาการจบกมตวอนเปนเหตใหเกดการบงคบบคคลใหสญหายทงสกรณทายน เกยวของกบเหตการณปลนปนเมอวนท 4 มกราคม 2547 ทอาเภอเจาะไอรอง นราธวาส และเปนเหตใหมปนหายไป 400 กระบอก และทหารพทธสามคนถกฆา นายกฯ ทกษณประกาศกฎอยการศกและตรงกาลงเจาหนาทเพมเตมเดอนละ 3,000 นาย มการขดเสนตายเจดวนเพอใหบคคลทกระทาความรนแรงมาแสดงตน สวนเจาหนาทกมอานาจในการจบกมโดยไมตองรอหมายศาล39 ทาใหเกดพฤตการณทมการจบกมโดยแทบไมมการสอบสวน และผถกควบคมตวไดถกทรมานเพอบงคบใหสารภาพและใหแจงขอมล กรณการหายตวไปของอบดลเลาะห อาบคอรในป 2552 ตามทอธบายขางตน เปนหนงในผถกควบคมตวทถกทรมานหลงเหตการณปลนปน ทงสกรณตอไปนนาจะเกยวของกบเหตการณปลนปน ตามขอมลทบนทกไวโดยมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ

นายอบรอฮม เซะหายตวไปเมอวนท 27 มกราคม 2547 ทอ.ระแงะ นราธวาส ตารวจในและนอกเครองแบบมาหาเขาบอย ๆ กอนการหายตวไป โดยแจงวามาตามหาปนทหายไป ในคนทเขาหายตวไป เขาถกชายตดอาวธ 20 คนซงพดสาเนยงคนกรงเทพฯ สอบปากคาเกยวกบอาวธทหายไป จากนนกนาตวเขาไปจากบาน40

นายมสตาซดน มะมงและนายแวอซอ มะเสงถกจบตวจากรานโทรศพทมอถอของมสตาซดน เมอวนท 11 กมภาพนธ 2547 ระหวางเวลา 4-5 โมงเยน ผจบกมตวเปนกลมผชายตดอาวธสวมเสอดา และขบรถกระบะไมมแผนปายทะเบยน ฮวแมนไรตวอชตรายงานวา ไดทราบขอมลจากวฒสมาชกจงหวดนราธวาสในขณะนนวา ทางการกาลงสอบปากคาชาวมสลมในพนทซงเปนเจาของหรอทางานเปนชางใหกบรานโทรศพทมอถอทนราธวาส เพราะมขอกงวลวามการสงสญญาณรบกวนคลนโทรศพทรอบคายกรมหลวงนราธวาส ราชนครนทรกอนเหตการณโจมตในวนท 4 มกราคม อยางไรกตาม ภรรยาของมสตาซดนระบวามผทนาเชอถอแจงตอเธอวาทสามหายตวไปเพราะตารวจไดพบซมการดทถกใชในการจดชนวนระเบดรานซปเปอรมาเ กต เมอวนท 1 กมภาพนธ และซมการดดงกลาวไดถกซอมาจากรานของมสตาซดน หมายถงวาการหายตวของเขานาจะเกยวของกบเหตการณระเบดในพนทมากกวาเหตการณปลนปน

นายอรณ โมงถกจบตวไปจากทบานใหมของเขาทอ.สะบายอย ในวนท 6 มกราคม 2547 เวลาหาโมงเยน เขาเพงจะยายจากนราธวาสไปอยทนนไดไมนาน เขาถกจบตวโดยผใหญบานพรอมกบชายตดอาวธอกสหรอหาคน ซงเชอวาเปนทหาร ญาตเชอวาเขานาจะถกสงสยวาเกยวของกบเหตการณปลนปน

นายบดอมน วอนและนายอบรอฮม กายอถกเจาหนาทตารวจจบเมอวนท 8 มกราคม 2547 ทอ.บนนงสตา ยะลา ภรรยาของอบราฮมเหนบดอมนอยททายรถกระบะของตารวจ มอของเขาถกผกไวดานหลงเมอตอนตสอง และยงเหนตอนทสามถกจบตวไปจากบานดวย กอนหายตวไปในชวงกลางวน บดอมนไดออกจากบานไปพรอมกบ ‚อมรอน‛ ซงเชอวานาจะเปนสายขาวใหทหาร แมจะไมมหลกฐานเชอมโยงโดยตรงวาการจบตวเขาเกยวของกบเหตการณปลนปน แตชวงเวลาของการจบกมตวและความเชอทวาบนนงสตาเปนพนทของผกอความไมสงบ ทาใหนาเชอวามความสมพนธระหวางเหตการณปลนปนกบการหายตวไปของทงสองราย

39 ส าหรบการวเคราะหเพมเตม โปรดด International Crisis Group, Southern Thailand: Insurgency, not Jihad, พฤษภาคม 2548 40 ฮวแมนไรตวอชต, “It was like suddenly my son no longer existed”, มนาคม 2550

การลกพาตวและการหายตวไปของนายซาตา ลาโบะตามทกลาวถงขางตน เปนตวอยางหนงของรปแบบการจบกมและการสญหายของบคคล อนเปนผลมาจากมาตรการตอบโตกบเหตการณปลนปนเมอวนท 4 มกราคม 2547 ทชดเจนทสด การจบกมตวซงนาไปสการบงคบบคคลใหสญหายตามขอมลของมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ ดเหมอนจะเกยวของกบนโยบายในภาคใตของรฐบาลยคหลงรฐประหารในป 2550 ในเดอนมถนายน 2550 ทหารไดประกาศ ‚ยทธการพทกษแดนใต‛ ซงในทางปฏบตหมายถงการปดลอมและจบกม การตงจดตรวจแบบเคลอนทและถาวร และการเคลอนไหวของทหารในพนทหางไกล ตามขอมลของเจาหนาททหาร มจดตรวจอยประมาณ 100 แหงกระจายไปยงพนทตาง ๆ ในจงหวดชายแดนใต กองบญชาการผสมพลเรอน ตารวจ ทหาร (พตท.) มหนาทดแลปฏบตการปดลอมและจบกม ซงเปนความพยายามกระตนใหผตองสงสยมามอบตว เมอไดรบแจงขอมลวามผตองสงสยในพนท กองกาลงผสมระหวางทหาร ตารวจ และทหารบานอน ๆ กจะไปปดลอมพนทแหงนน รวมทงปดถนนสายหลกทเขาสหมบาน จากนนกจะเรมคนทกบาน จะมการจบกมผตองสงสยและพอแมของผตองสงสยทหนรอดไปได กจะไดรบเชญใหมาพดคยเพอไปเกลยกลอมใหบตรหลานของตนมาแสดงตน ในชวงสามเดอนแรกของปฏบตการดงกลาว พตท.ไดทาการปดลอมหมบาน 20 แหง และจบกมคนไปกวา 600 คน พ.ต.อ.สมเพยร เอกสมญา อดตผกก.สภ.บนนงสตา ไดนายทธศาสตรดงกลาวมาใชและเรยกวา ‚ยทธการพทกษบนนงสตา‛ และสงการใหมการจบกมบคคลทตองสงสยวาเกยวของกบการกอความไมสงบทกคน สงผลใหมการตดตามบคคล เปาหมาย ทง ๆ ทมพยานหลกฐานไมเพยงพอ มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลสองกรณทบนนงสตา ซงนาจะมสวนเกยวของกบ ‚ยทธการพทกษแดนใต‛ ของทหารหรอการปฏบตตามนโยบายทองถนเชน ยทธการพทกษบนนงสตา ดงน

นายมะยาเตง มะรานอ หายตวไปในเดอนมถนายน 2550 ทอ.บนนงสตา เขาเปนภารโรงทโรงเรยนแหงหนงในพนท และมกใชเวลาคลกคลกบทหารพรานซงมฐานปฏบตการในโรงเรยนทเขาทางาน หรอทเรยกวา หนวยเฉพาะกจกรมทหารพรานท 41 หลายครงทเขาไดรบเชญมาใหขอมลเกยวกบเหตการณรนแรงในพนท สองสปดาหกอนทจะถกจบ ไดเกดเหตลอบวางเพลงทโรงเรยนทเขาทางาน จากนนเวลาประมาณต ส ทหารพรานประมาณ 50 นายจากหนวยเฉพาะกจกรมทหารพรานท 41 ไดปดลอมหมบาน โดยเฝาอยทหนาบานของเขาจนถงเทยงวน ทหารจงเขาไปในบานของเขาและยดเอาสงของบางอยางไป จากนนกถามวาเหตใดมะยาเตงจงปลอยใหโรงเรยนถกเผา ทงยงสอบถามดวยวาลกชายคนโตเปนอยางไรบาง จากนนกไดนาตวเขาไปโดยอางวาจะไปสอบปากคาเพยงสองสามวนทคายทหารบนเขอนบางลาง จากขอมลทะเบยนบคคลของหนวยเฉพาะกจกรมทหารพรานท 41 แสดงใหเหนวา เขาไดเขามาและออกไปจากคายในวนทหายตวไป

นายมารดน วะวาไดถกจบตวและหายตวไปในเดอนสงหาคม 2550 เวลาประมาณทมครงทอาเภอบนนงสตา เขาเปนครสอนศาสนา และจบจากโรงเรยนสอนศาสนาในอนโดนเซย เขาถกบคคล 10 คนซงไมไดเปดเผยชอตนเองจบกมตวไปจากบานโดยไมมหมายจบ ภรรยาของเขาระบวาคนทจบตวเขาไปเปนเจาหนาท ทหารหรอทหารพรานทฐานโรงเรยนสณาษฎ

นายแวอาซ แวซถกจบตวไปจากบานกอนจะหายตวไป เจาหนาทสองคนสวมชดสเขยวและใสหมวกซงเชอวาเปนตารวจ ไดเขาไปในบานเขาเมอเดอนพฤศจกายน 2550 เวลาประมาณหกโมงเยน และจบตวเขาไปโดยไมมหมายศาล มรายงานวามผพบเหนรถยนตทใชนาตวเขาไปทหมบานสองสามวนกอนทเขาจะหายตวไป

มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลการบงคบบคคลใหสญหายอกสองกรณ ซงเรมจากการจบกมของเจาหนาทในสถานทซงผสญหายมกจะไปบอย ๆ

นายรอสะมง สามะแม หายตวไปจากอ.รอเสาะ นราธวาส ในเดอนมนาคม 2552 ในขณะทเปนสมาชกอบต. กอนการหายตวไป ไดเกดเหตการณรนแรงเพมขนทอ.รอเสาะ และผนาชาวบานคนอน ๆ กถกจบกมตวกอนทรอสะมงจะหายตวไป ทหารจากคายสวารไดมาเตอนนองสาวเขาวา ‚ใหระวงตวใหด‛ ซงทางครอบครวของนายรอสะมงถอวาเปนคาขมข ประมาณเวลาสองทมของวนเกดเหต มชายสามคนใสชดทหารพรานใสหมวกไอโมงถออาวธปนของทหารและพดภาษาไทย เขามาในหมบาน พวกเขาไดออกตามหา รอสะมงทมสยดในหมบาน และจบกมตวเขาขนรถกระบะไมมแผนปายทะเบยนไป คนรายระบวาผบงคบบญชาตองการจะคยกบรอสะมง พยานจานวนมากใหการวา ตอนทถกจบเขาไดรองขอความชวยเหลอ สวนภรรยาระบวาเธอไดพยายามตดตอทางโทรศพททนทหลงเกดเหตการณ และในระหวางคยโทรศพทสามของเธอบอกวา ‚ชวยดวย ๆ‛

นายมะยนต โลนยะ หายตวไปเวลาประมาณสองทมในเดอนกรกฎาคม 2550 ทอาเภอรามน ยะลา มะยนตไดเขารบการอบรมกบทหารในป 2547 เพราะกอนหนานเขามชออยในบญชดา ทหารมาทบานและแจงวาเขาควรเขารบการอบรม ตอมาในวนเกดเหต มบคคลประมาณแปดคนมาทบานเพอจบกมตวเขา โดยคนทมามทงชดรกษาความปลอดภยหมบานรวมถงนกการเมองทองถน รวม 8 คน พวกเขาบอกมะยนตวาทางกานนตองการสอบถามเขาบางอยางเพราะเขาเพงมาอยในพนทไดไมนาน แมในกรณนจะมเจาพนกงานของรฐมาเกยวของอยางชดเจน แตกไมแนนอนวาการหายตวของมะยนตจะเกยวของกบการกอความไมสงบในภาคใตของไทยทมการใชอาวธหรอไม มความเปนไปไดวาทเขาหายตวไปเพราะมขอพพาทกบเจาหนาทปกครองในหมบาน ในทกรณ สมาชกในครอบครวพยายามสอบถามขอมลเกยวกบทอย และทางการกปฏเสธวาไมทราบทอยของ

พวกเขา มลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงไดเกบขอมลรปแบบการหายตวไปของบคคลแบบทสาม หรอกรณทบคคลไปแสดงตนตอเจาหนาทและหายตวไปหลงจากนน เหตการณลกษณะดงกลาวเกดขนครงหนงเมอเดอนเมษายน 2554 ทอ.บนนงสตา ยะลา โดยมผสญหายสองคน และเหตการณทสองซงมผสญหายสองคนเกดขนในเดอนมนาคม 2545 ทตวเมองยะลา รปแบบการหายตวไปเชนน ทาใหผทไดรบเชญใหไปแสดงตนไมมความมนใจ

นายยา เจะดอเลาะห และนายแวฮารง รอฮงหายตวไปทตวเมองยะลา ในเดอนมนาคม 2545 ภรรยาของทงสองคนกลาวกบฮวแมนไรตวอชตวา สามของตนไดรบโทรศพทจากชายคนหนงททราบวาชอดอเลาะห รอยง ซงอางวาโทรมาในนามของเจาหนาทตารวจ สามของพวกเธอหายตวไปในวนทไปแสดงตนกบเจาหนาทตารวจ อ.เมองยะลา ยาบอกวาดอเลาะหอยากคยดวยเกยวกบเหตการณยงเจาหนาทตารวจทบนนงสตาเมอหนงเดอนกอนหนานน ชายทงสองคนเคยใหขอมลกบดอเลาะหมากอน และไมไดกงวลกบการทตองเดนทางไปทตวเมองยะลา ฮวแมนไรตวอชตมขอมลวา ยาตกเปนผตองสงสยกรณลอบทารายเจาหนาทตารวจ

นายดลหาม มะแรและนายอบรอเฮง กาโฮงหายตวไปในเดอนเมษายน 2554 หลงเดนทางไปทคายตารวจตระเวนชายแดน (ตชด.) คายนเรศวร อ.บนนงสตา ยะลา มผพบเหนพวกเขาครงสดทายระหวางเขาไปในคายทหารประมาณเวลา 5 โมงครง เพอไปขอรบเรอของอบรอเฮงกลบมาซงกอนหนาน ตารวจตระเวนชายแดนมาทบานของอบรอเฮงในตอนกลางวน และยดเรอของเขาไป ทางมลนธยตธรรมเพอสนตภ าพไดรบทราบวาเจาหนาทตารวจ สภ. บนนงสตาเชอวา ชายทงสองคนอาจเกยวของกบการกอความไมสงบ เพราะมรายงานวาพวกเขาซออาหารในปรมาณมากทกวน และมคนมาหาทบานบอย ๆ เมอเรว ๆ นตารวจยงไดพบเลอยยนตซงเชอวาไดถกนามาใชเพอตดตนไมเพอขวางถนน ผวาราชการจงหวดยะลาแจงกบมลนธยตธรรมเพอสนตภาพวาเชอวาชายทงสองคนเสยชวตแลว แตไมไดใหหลกฐานยนยนขอเทจจรงของการพดเชนนน

ขอมลเกยวกบการปฏบตตอผถกควบคมตวโดยกองกาลงฝายความมนคงในภาคใตของไทย เผยใหเหนวาเกดอะไรขนหลงจากบคคลถกบงคบใหสญหาย แอมเนสต อนเตอรเนชนแนลเกบขอมลอยางละเอยดเกยวกบกรณการทรมาน ในภาคใตของไทยและพบวา ‚ผถกควบคมตวถกทบต ถกลนดวยเทยนไขอยางทารณ ถกฝงไวในดนเหลอแคศรษะโผลขนมา ถกชอตดวยไฟฟา และถกจบใหไปอยในหองทรอนหรอเยนจด‛41 มการกลาวหาวาหลายคนเสยชวตระหวางการควบคมตวเนองจากการทรมาน อยางเชนกรณของนายอสฮาร สะมาแอ และอหมามยะผา กาเซง แอมเนสต อนเตอรเนชนแนลพบวามการทรมานบคคลเพอรดขอมล คาสารภาพ ‚มการขมขผถกควบคมตวและครอบครวเพอใหหยดหรอถอนการสนบสนนผกอความไมสงบ‛42 ซงเปนขอมลทชใหเหนวาเหยอการบงคบบคคลใหสญหายไดถกทรมาน และหากเสยชวต เจาหนาทกจะทาลายหลกฐานดวยการเอาศพไปทง กรณทเกดขนกบนายแพทยแวมาฮาด แวดาโอะ สะทอนถงสงทเกดขนกบผสญหายในป 2544 นายแพทยแวมาฮาดใหสมภาษณสอมวลชนวา ในวนท 10 มถนายน 2546 เขาถกกลมบคคล 10 คนทขบรถยนตมาสามคนจบตวไว ระหวางทกาลงออกจากบานไปพบกบชาวบาน ผชายเหลานนโยนเขาเขาไปในรถ ทบตเขา และพยายามบงคบใหเขาเซนชอในเอกสาร ตอนทรถไปจอดทปมนามน ผชายคนหนงไดนาถงพลาสตกครอบศรษะเขาไวเพอทาใหหายใจไมออก และเขาไดหมดสตไป เมอฟนขนมาเขาไมรวาตวเองอยทไหน แตตองไปอยในหองสเหลยมซงไมมหนาตางแตมการตดเครองปรบอากาศ เทาของเขาบวมเนองจากคนทจบตวไปไดยนเหยยบเทาเขาไว ทาใหไมสามารถเดนได มชายกลมหนงเขามาในหองและพยายามเกลยกลอมใหเขาเซนตชอในเอกสาร เขาไมรวารายละเอยดในเอกสารเปนอยางไร เลยปฏเสธไมยอมเซนต และทาใหถกซอม เชาวนตอมา มคนมาบอกใหเขาเซนชอในเอกสารอก และบอกวาจะทาใหไดรบการปลอยตว แตเขากไมยอมเซนต นายแพทยแวมาฮาดปฏเสธทจะกนอาหารและดมนา ผชายเหลานนขจะโยนเขาลงมาจากเฮลคอปเตอร แตเขากยงไมยอมเซนตเอกสาร เมอพวกเขาพบวาไมสามารถบงคบใหนายแพทยคนนเซนตชอได กเลยสงตวเขาเขาสกระบวนการยตธรรมทางอาญา และถกตงขอหากอการรายหลายคด รวมทงการเปนสมาชกขบวนการเจมาห อสลามยาห ตอมาศาลไดยกฟองเขาในคดเหลานน43 การบงคบบคคลใหสญหายยงเกดขนตามรปแบบดงกลาวในภาคใตในชวง 10 ปทผานมา แสดงใหเหนวารฐบาลทกชดลมเหลวในการแกปญหาการบงคบบคคลใหสญหายอนเปนผลมาจากนโยบายการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใตของไทย ทงยงสะทอนใหเหนวาปญหาการบงคบบคคลใหสญหายเปนการปฏบตนอกกฎหมายทฝงรากลกของเจาหนาทความมนคงในภาคใต สงครามปราบปรามยาเสพตดและการสญหายเนองจากประเดนยาเสพตด มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลการบงคบบคคลใหสญหายแปดกรณทกระทบตอบคคล 10 คน ซงตองสงสยวาเกยวของกบยาเสพตด รวมทงการสญหายของบคคลสองครงทเปนผลโดยตรงจากสงครามปราบปรามยาเสพตดในป 2546 ซงเปนกรณทเกดขนในภาคเหนอและตะวนออกของไทย มลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงไดเกบขอมลกรณการควบคมตวโดยพลการ การทรมานและการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายอนเปนผลมาจากนโยบายดานยาเสพตด

41 แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, Thai Security forces systematically torture in southern counter-insurgency, 13 มกราคม 2552 42 แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล, Thai Security forces systematically torture in southern counter-insurgency, 13 มกราคม 2552 43 ‘อม’... จดเปลยนชวต‘หมอแว’, 3 เมษายน 2554, http://prachatai.com/journal/2554/04/33869

ทผานมาประเทศไทยมกใชนโยบายปราบปรามอยางรนแรงตอความผดดานยาเสพตด และไมคอยคานงถงสทธของผทเชอวาเกยวของกบยาเสพตด ยกตวอยางเชน รฐบาลชดปจจบนแถลงวา ‚ปญหายาเสพตดยงเปนปญหาสาคญทมผลกระทบและเปนภยตอความมนคงของประเทศ‛44 ผทอยภาคเหนอของไทยมกไดรบผลกระทบจากนโยบายตอตานการคายาเสพตดของรฐบาลไทย อยางเชน รฐบาลไดกาหนดใหภาคเหนอเปนเปาหมายสาคญของโครงการตอตานยาเสพตดทมชอวา ‚ยทธศาสตรพลงแผนดนเอาชนะยาเสพตด‛ ทงนเพราะเชอกนวาดนแดนตอนเหนอสดเปน ‚เสนทางลาเลยง‛ ยาเสพตดทงนตามรายงานลาสดของรฐบาลระบวา ‚จดทมการลกลอบนาเขายาเสพตดเขาสประเทศไทยมากสดไดแกบรเวณจงหวดทางตอนเหนอ โดยเฉพาะอ.แมสาย จ.เชยงราย‛ รายงานยงระบตอไปวา 98.1% ของยาบาทลกลอบนาเขาประเทศไทย เปนการเขามาผานทางเหนอของประเทศ45 วนท 28 มกราคม 2546 หลงจากนายกฯ ทกษณดารงตาแหนงไดสองปในเทอมแรก เขาประกาศนโยบายปราบปรามการคาและการใชยาเสพตดฉบบใหมทเรยกกนวา ‚สงครามปราบปรามยาเสพตด‛ นโยบายดงกลาวเปนตนเหตนาไปสการละเมดสทธมนษยชนรายแรงในประเทศไทย ซงผนารฐบาลตางเพกเฉยไมเอาผดและยงสงเสรมแนวคดของนโยบายคอเรอง ‚ตาตอตา ฟนตอฟน‛ และใหถอวาผทมประวตเกยวของกบยาเสพตดเปน ‚ภยตอความมนคงของประเทศ‛ ซงจะตองถกปฏบตดวยวธการทไรความเมตตาและรนแรง46 แตละจงหวดไดรบโควตาทตองจบกมบคคลและปราบปรามยาเสพตด มการใหสนบนนาจบในอตราสามบาทตอยาบาหนงเมดทจบกมได ตารวจและเจาหนาทในทองถน รวมทงผใหญบานซงไมสามารถทายอดไดตามเปาการจบกมจะถกลงโทษ ในตอนเยนทกวน สถานโทรทศนจะเสนอแตเรอง ‚สงคราม‛ โดยมภาพตารวจทยมภาคภมใจและภาพของโลงศพสาหรบ ‚ผคายาเสพตด‛ ซงเสยชวตในวนนน หนงสอพมพรายงานจานวนผเสยชวตทกวน จนทาใหประชาคมนานาชาตสงเสยงรองเรยนจากจานวนทเพมขนของผตองสงสยทเสยชวตจากการสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย และสอกรายงานอยางกวางขวาง ทาใหรฐบาลตองคดทบทวนการรายงานตวเลขผเสยชวตอยางเปดเผย การปฏบตงานในระยะแรก (1 กมภาพนธ - 30 เมษายน) เนนการ ‚ยดพนท‛ และ ‚ตดหวงโซ‛ ของผคายาเสพตด ในชวงเวลาดงกลาวเชอกนวามผถกสงหาร 2,873 คน มากกวาอตราการฆาคนตายตามปรกตของประเทศ ตอมารฐบาลจดตงคณะกรรมการเพอพจารณากรณตาง ๆ ทเกดขน และพบวามเพยง 1,187 กรณการเสยชวตทมหลกฐานวาบคคลดงกลาวเกยวของกบยาเสพตด เจาหนาทใชเวลาไมนานในการรวบรวมรายชอใสเขาไปใน ‚บญชดา‛ โดยมการจดประชมชาวบานและขอชอผใชยาจากชาวบาน หรอมการใหขอมลโดยไมระบชอตอตารวจ นายพลตารวจคนหนงซงเปนสมาชกของคณะกรรมการไตสวนทแตงตงโดยรฐบาลพบวา ‚จดออนของการปราบปรามครงนคอ ‘บญชดา’ ซงไมไดเกดจากการสอบสวนอยางรอบคอบเพอพสจนวาบคคลเหลานเกยวของกบยาเสพตดจรงหรอไม ‛47 นโยบายในชวงทสองและสามดาเนนตอไปจนถงวนท 30 กนยายน 2547 และเนนท ‚การฟนฟ การบาบด และการพฒนา‛ และ ‚สรางความเขมแขงใหกบประเทศและชมชนอยางยงยน‛ ไมวาในสภาพการณใด กฎหมายไทยไมอนญาตใหกองกาลงฝายความมนคงควบคมตวบคคลโดยพลการ ไมอนญาตใหมการปฏบตทโหดราย การทรมาน การสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย หรอการบงคบบคคลใหสญหายตอผตองสงสยวาคาหรอใชยาเสพตด อยางไรกตาม ทงรฐบาลทกษณและรฐบาลชดตอ ๆ มาไมไดดาเนนการใด ๆ เพอฟองรอง

44 เวบไซตของรฐบาล: http://narcotics.prdnorth.in.th/about-project.php 45 http://www.nccd.go.th/upload/content/suj.pdf 46 โปรดด ค าสงส านกนายกรฐมนตร ท 29/2546 ลงวนท 28 มกราคม 2546 เรอง การตอสเพอเอาชนะยาเสพตด อางถงในฮวแมนไรตวอชต, Not Enough Graves: The War on Drugs, HIV/AIDs, and Violations of Human Rights, มถนายน 2547 47 พลต ารวจเอกวนชย ศรนวลนด อดตสมาชกคณะกรรมการสอบสวนทแตงตงโดยรฐบาล

ดาเนนคดกบตารวจและทหารทรบผดชอบตออาชญากรรมรายแรงในระหวางสงครามปราบปรามยาเสพตด นอกจากนน ไมวาในสภาพการณใด รฐบาลไทยไมมความชอบธรรมทจะคกคามชนกลมนอยดงทกรรมการสทธมนษยชนทานหนงไดกลาวกบฮวแมนไรตวอชตวา ในชวงสงครามปราบปรามยาเสพตด ‚ชนชาตพนธกลมนอยไดรบผลกระทบจากความเชอแบบเหมารวม พวกเขาถกกลาวหาวาเกยวของกบการคายาเสพตด‛48 นายแพทยประดษฐ เจรญไทยทว ซงเปนสมาชกคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตอกทานหนง ไดแสดงขอกงวลตอสงครามปราบปรามยาเสพตดในทประชมป 2546 ของคณะกรรมาธการสทธมนษยชนสหประชาชาต ซงเปนเหตใหเขาถกนายกฯ ทกษณโจมตอยางรนแรง ถกขทจะถอดถอนโดยสมาชกพรรคไทยรกไทย และถกขจะเอาชวต โดยไดรบคาขมขวา ใหหยดฟององคการสหประชาชาต หรอไมเชนนนจะเสยชวต มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลโดยละเอยดเกยวกบการควบคมตวโดยพลการ การทรมาน การสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย และการบงคบบคคลใหสญหาย ซงเกดขนโดยเปนผลโดยตรงจากสงครามปราบปรามยาเสพตดในป 2546 โดยเปนผลงานของทหารพราน49 ทคายทหารในจงหวดทางภาคเหนอ50 ในพนทนกอนจะมสงครามปราบปรามยาเสพตดป 2546 กมปญหาการละเมดสทธมนษยชนรายแรงอยแลว อยางไรกตาม ทงจานวนและระดบความรนแรงของการละเมดไดเพมขนอยางมากในราวเดอนพฤษภาคม 2546 ระหวางเดอนพฤษภาคมถงธนวาคม 2546 มรายงานขาววาในคายทหารพรานในจงหวดทางภาคเหนอ ไดเกดเหตการณการควบคมตวโดยพลการและการทรมานบคคล โดยเฉพาะทกระทาตอชมชนชาตพนธลาห และยงสงผลใหเกดการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายและการบงคบบคคลใหสญหายดวยบางสวน ผกระทาผดเปนเจาหนาททหารและทหารพรานซงปฏบตหนาทในพนทระหวางชวงเวลาดงกลาว ผเสยหายและพยานหลายคนชตววาจาสบโทคนหนงเปนคนทละเมดสทธหลก51 มรายงานวาเขาอยใตบงคบบญชาของนายพลโทและพนเอกคนหนง และมรายงานวาจาสบโทคนดงกลาวเขาไปในพนทไมนานหลงเกดการละเมดขนมา เชอกนวาในชวงเวลานนยงมการขนสงยาเสพตดขามพรมแดนไทย-พมาจากบรเวณทเปนรฐ ‚วา‛ อยางไมเปนทางการในพมา มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดรบรายงานวาในชวงเวลาดงกลาว กาลงทหารและทหารพรานในเครองแบบพรอมกบยานยนตของทหารไดเขาไปจบกมบคคลจากหมบานหรอททางาน (ในไรนา) และบางครงกมเจาพนกงานของรฐไปรวมดวย คนทถกจบสวนใหญจะถกเจาหนาทซอมระหวางการจบกมตว บางครงกถกมดมอไพลหลงและถกสงตวไปยงคายทหารพรานดวยรถทหาร มการนาตวบคคลตาง ๆ จากหลายอาเภอรวมทงจงหวดเชยงรายมารวมไวดวยกน เมอมาถงคาย จะมการเปดผาผกตาออก และใสกญแจมอหรอลามโซตรวนเอาไวกบผถกควบคมตวอน ๆ คนทมาใหมบางคนจะถกซอมกอนจะถกบงคบใหปนบนไดลงไปในหลมซงขดลกลงไปในดน หลมดงกลาวมทางเขาและออกเพยงทางเดยวทปากหลม หลมลกประมาณสองเมตร และเมอควบคมตวบคคลลงไปแลวกจะถอนบนไดขนมา ผถกควบคมตวสวนใหญจะอยในหลมเปนเวลาเจดวนตอเนองกน โดยมผถกควบคมตวคนอน ๆ ทถกถอดตรวนออกชวคราวเปนคนทนาอาหารไปใหวนละสอง 48 อางถงในฮวแมนไรตวอชต, Not Enough Graves: The War on Drugs, HIV/AIDs, and Violations of Human Rights, มถนายน 2547 49 ทหารพรานเปนเจาหนาททหารทมกคดเลอกจากคนในพนทเพอชวยสนบสนนและแจงขอมลใหกบทหาร คายทหารพรานมกตงอยในทเดยวกบคายทหาร ท าใหไมนาจะเปนไปไดททหารจะไมทราบถงเหตการณเคลอนไหวทเกดขนในคายทหารพราน 50 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไมสามารถเกบขอมลวามการใชวธการแบบเดยวกนในคายทหารหรอคายทหารพรานในพนทอน ๆ ทางภาคเหนอหรอไม ขอมลการละเมดในรายงานฉบบนซงเกดขนทคายทหารพราน อาจเปนสญญาณบงบอกวธการซงใชในทอนดวย อยางไรกตามจ าเปนตองมการเกบขอมลเพมเตมเพอใหเกดความชดเจนในเรองน 51 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพมขอมลวาจาสบโทคนดงกลาวถกสงหารเมอป 2548 กระสนทใชสงหารเขามาจากคลงแสงของทหาร แตทางมลนธยตธรรมเพอสนตภาพไมสามารถยนยนความถกตองของขอมลได มรายงานวาการสงหารเกดขนหลงมการรองเรยนพฤตการณทละเมดสทธของทหารพราน และเรมมการสอบสวนในเรองน

มอ ทหารจะไมลงไปในหลม มอยครงหนงทมผถกควบคมตวรายใหมประมาณ 40 คนถกนาตวมาทคายทหาร เนองจากไมมหลมมากพอไวควบคมตว เปนเหตใหผถกควบคมตวเดมถกบงคบใหตองขดหลมเพม การควบคมตวมกใชเวลาประมาณ 2-3 เดอน แตกมบางคนทถกควบคมตวเพยง 45 วน ในชวงเจดวนแรก จะมการนาตวผถกควบคมตวขนจากหลมเพอสอบปากคา มการทรมาน จากนนนาตวกลบไปอยในหลม หลงจากผานเจดวน มกมการนาตวผถกควบคมตวขนจากหลมในชวงกลางวน แตยงใหกลบไปนอนในหลมตอนกลางคน โดยยงคงมการสอบปากคาและการทรมานตอไปภายหลงชวงเจดวนแรก หลงจากผานไปเจดวน จะมการนาตวผถกควบคมตวไปไวในอาคารซงแบงออกเปนสองสวน บคคลเหลานถกบงคบใหตองชวยเจาหนาททาความสะอาดคายและนาอาหารไปใหกบผถกควบคมตวทอยในหลม สวนหนงของอาคารถกใชเปนเรอนนอนของผถกควบคมตว อกสวนหนงใชเปนททรมาน คนทพดไทยไมไดจะถกทรมานเมอไมสามารถตอบคาถามเจาหนาทได นอกจากการจบขงในหลมสกปรกทขาดสขอนามยแลว วธการทรมานอยางอนจากปากคาของผถกควบคมตวทใหกบมลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงประกอบดวยการขจะฆาใหตาย การถกตดวยกระบองไมทศรษะ การถกชกและเตะ ถกบงคบใหทารายเพอนนกโทษคนอน ถกจบผกขอมอและแขวนจากขอบนหอง และการชอตดวยไฟฟา รวมทงการจบผกกบเกาอและชอตดวยไฟฟา เจาหนาทจะถามคาถามและถาผถกควบคมตวไมยอมตอบกจะถกชอตดวยไฟฟาทขา แขน และหลง กอนการสอบปากคาจะมการถอดเสอผถกควบคมตว คาถามทใชสวนใหญเกยวของกบยาเสพตด อยางเชน ‚เราไดขอมลมาวายาเสพตดเหลานเปนของคณ จรงหรอไม?‛ วธทรมานแบบนสงผลใหผถกควบคมตวเสยชวตไดในบางกรณ นอกจากไดรบขอมลเกยวกบสภาพการควบคมตวและการทรมานจากการสมภาษณผทเคยถกควบคมตวเหลานมลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงไดเกบขอมลการหายตวของบคคลสองคน ซงมรายงานขาววาเกดขนทคายทหารพรานแหงหนง ไดแก

นายจะปา จะน52 ไดถกจบกมพรอมกบบคคลอนอกสคนเมอเดอนตลาคม 2546 ในระหวางการปดลอมจบกมทบานตาดหมอก อ.แมอาย ผจบกมประมาณ 20 คนมาทหมบานดวยรถทหารและแตงกายดวยชดเจาหนาทและเจาพนกงานทแตกตางกน มการจบชายทงหาคนมาซอมและนาตวไปไวบนรถกระบะ ครอบครวใหขอมลวาพยายามไปหาตวญาตของเขาทคายทหารพรานในจงหวดทางภาคเหนอ แตทหารทคายบอกวาผถกจบกมถกสงตวไปเชยงใหมแลว ญาตของผถกควบคมตวอกสคนสามารถเดนทางไปพบกบคนทถกจบได แตครอบครวของนายจะปาไดรบแจงวานายจะปาถกสงตวไปทเชยงราย ญาตของผถกควบคมตวรายอน ๆ แจงกบญาตของนายจะปาวา นายจะปาถกควบคมตวในหลมเดยวกบญาตของตน และมการสอบปากคาเปนเวลาสามวนสองคน พวกเขาระบวานายจะปาเสยชวตในวนทสาม นบแตนนมากไมมใครพบเหนนายจะปาอกเลย

นายจะหวะ จะโล53 ถกจบระหวางการปดลอมสวนลนจทเขาทางานอยเมอเดอนตลาคม 2546 ผจบกมเปนชายประมาณ 30 คนสวมชดดา และมผาพนคอสแดงพรอมกบยงอาวธปน ทางมลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดรบขอมลวา เจาหนาทชดจบกมยอมรบตอผบงคบบญชาวาไมไดพบ ‚สงผดกฎหมาย‛ ในตวของนายจะหวะ แตกยงนาตวของเขาไป พยานคนหนงใหขอมลวากอนจะถกนาตวไป เจาหนาทคนหนงไดเหยยบลงทคอของนายจะหวะจนกระทงลนของเขาจกออกจากปากและมเลอดไหลออกมาจานวนมาก เขาถกนาตวไปซอมทคายทหารพราน และมการบงคบใหผถกควบคมตวคนอน ๆ อกกวา 40 คนเรยงควเตะเขาคนละสองท แมเปนทชดเจนวานายจะหวะไดรบบาดเจบสาหส แตเขากถกทงไวบนพนจนเสยชวตไปเอง จากนนเจาหนาทนาศพนายจะหวะ ไปไวใน

52 เชอกนวานายจะปาเคยใชฝนมากอน 53 เชอกนวานายจะหวะเคยมประวตใชฝนมากอน แตนาจะเลกใชมานานแลว

หลมและมการยงปนใสหลายครง มการนาเหลามาเทและกลบหลมฝง นกโทษสองคนถกบงคบใหชวยฝงศพและทราบวาศพอยทไหน หลงการจบกม ลกสาวของผเสยชวตไดไปหาเขาทคายทหารเพอสอบถามขอมลเกยวกบพอตนเอง เจาหนาทบอกวา พอของเธอไดรบการปลอยตวแลว แตพอเธอไปเยยมครงทสอง เจาหนาทบอกวานายจะหวะไดถกสงตวไปทเชยงใหมแลว ทกวนนนายจะหวะยงคงเปนบคคลสญหาย ผนาชมชนคนหนงท อ.แมอายมขอสงสยวา ในชวงเวลาดงกลาวไดเกดกรณการบงคบบคคลใหสญหายเกดขน

อก 7-8 ครง สวนครอบครวกหวาดกลวไมกลาไปแจงความ มลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงไดเกบขอมลการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายสองกรณ ซงเกดขนในชวงเวลาเดยวกน ไดแก

นายจะหวะ จะกาปถกจบกมเมอเดอนธนวาคม 2546 โดยเจาหนาทหาร 30 นายซงมาในชดลายพรางเขยวทหมบานหวยเตา ต.ทาตอน อ.แมอาย โดยมาดวยรถทหารสามคน ทหารแจงใหชาวบานมารวมตวกนทกลางบาน จากนนกถามวา ‚ใครทมชอวานายจะหวะใหกาวออกมา‛ มคนทชอนายจะหวะสองคนทกาวออกมา แลวกถกทหารจบตวไป อกสบวนตอมาทหารนาศพของนายจะหวะมาคนให54 รวมทงนานายจะหวะทยงไมตายอกคนหนงมาคนใหดวย จากสภาพศพทบวมดเหมอนวาเขาจะเสยชวตไปแลวสองวน สภาพจมกมเลอดเกรอะกรง คางแตก กระดกไหปลาราหกทงสองขาง รางกายเตมไปดวยรอยชาอยางรนแรง ไมมขอมลวาเขาถกนาตวไปทใด หรอถกทรมานทใด

นายยะแฮ จะลอ มรายงานวาเขาถกทหารพรานซอมจนเสยชวตทบานปากย ต.ทาตอน อ.แมอายเมอปลายป 2546 ซงในป 2546 มการตงหนวยทหารพรานขนาดเลกในหมบาน ในวนทนายะแฮเสยชวต ทหารพรานไดเรยกใหผชายทงหมดในหมบานมารวมตวกน เมอไปถงนายยะแฮถกทหารพรานเตะอยางแรงจนลมลง คนอน ๆ ทอยในเหตการณไมสามารถใหความชวยเหลอไดเพราะทหารพรานยกปนขนมาข ครอบครวนายยะแฮพยายามหารถนาตวเขาไปสงโรงพยาบาล สดทายกตองขอรองใหทหารพรานนาตวเขาไปโรงพยาบาล แพทยทโรงพยาบาลอาเภอแมอายระบวาอาการของเขาสาหสเกนไปและควรนาตวสงทเชยงใหม เขาเสยชวตระหวางเดนทางไปเชยงใหม

ผถกควบคมตวทกลาวถงขางตนเปนผชายทงหมดและสวนใหญมาจากกลมชาตพนธลาห อยางไรกตาม มลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงไดรบขอมลเพมเตมวา มผหญงอยางนอยหาคนทถกจบตวไปคายทหารพรานในชวงเวลาเดยวกนดวย และมขอมลวาอาจถกบงคบใหมเพศสมพนธระหวางการควบคมตวดวย มรายงานวาผหญงสองคนไดแตงงานกบทหารพรานภายหลงการควบคมตว แตมลนธยตธรรมเพอสนตภาพไมสามารถสมภาษณผหญงซงถกควบคมตวหรอมขอกลาวหาดงกลาวไดโดยตรง กรณเหลานเนนใหเหนลกษณะการปฏบตงานนอกกรอบกฎหมายทเกดขนในชวงสงครามปราบปรามยาเสพตดในพนทชายแดนทางภาคเหนอของไทย แมวานโยบายดงกลาวสงผลใหมการปฏบตอยางโหดรายตอผตองสงสยวาใชยาและคายาในประเทศไทยมาหลายทศวรรษแลว แตกยงคงสงผลกระทบทาใหเกดเงอนไขใหเจาหนาทเลอกใชวธการนอกกฎหมายเพอปราบปรามยาเสพตด นอกจากนน ตารวจยงไดเรยนรวาจะทางานไดรวดเรวหากกลาวหาวาพวกเขาเกยวของ

54 พยานไมสามารถระบไดวาเปนทหารจากหนวยไหน

กบการใชยาหรอการคายา และจะทาใหคนทวไปและทางการไมสามารถตรวจสอบการใชวธการนอกกฎหมายได เปนเหตใหการสงหารและการสญหายของบคคลทถกกลาวหาวาเกยวของกบการใชยาและคายายงเกดขนจนกระทงทกวนน มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลการบงคบบคคลใหสญหายหากรณทมผเสยหายเจดคน นบแตปแรกของสงครามปราบปรามยาเสพตด ในทกกรณจะเปนการจบตวบคคลจากทสาธารณะและมพยานหลกฐานทชใหเหนวาเจาหนาทมสวนเกยวของ การบงคบบคคลใหสญหายเหลานเกดขนตามแนวคดเดยวกบการบงคบบคคลใหสญหายในพนทอน ๆ ของภาคใต และไดเกดเหตการณเชนนขนทเชยงใหมสามครง และทกาฬสนธสองครงโดยมผเสยหายสคน ในเหตการณทงสครง เปนขอกลาวหาเกยวกบยาเสพตดหรอการใชยาเสพตด ซงถกนามาใชเพอจบกมบคคลดงกลาว แตมอยกรณหนงทมเหตผลไมชดเจน แตเนองจากสภาพการสญหายของบคคลมลกษณะคลายคลงกบกรณอน ๆ ทเกดขนในชวงเวลาเดยวกน เราจงนาเสนอกรณนในทนดวย

นายวชย อาแล หายตวไปหลงจากถกจบกมตอนทเดนทางขามพรมแดนไทย-พมาทดานบานสนตนด เมอประมาณวนท 12 สงหาคม 2552 หรอ 2553 เขาถกจบกมพรอมกบนายแอซอและนายแกว โดยผจบกมเปนชาย 10 คนสวมชดดาและมผาพนคอสแดงโดยมหวหนาหนวยเปนเจาหนาทยศรอยเอก55 กอนหนานนทหารพรานไดตงจดตรวจตรงจดขามพรมแดน และไดจบกมพอคาหาคนแตกไดรบการปลอยตวไปทกคน ภรรยาของนายวชยสอบถามทหารในคายทหารใกล ๆ วาสามของตนอยทไหน เจาหนาทบอกวา ‚ใหรอกอน เดยวพวกเขากไดกลบมาบาน‛ จากนนไมมผพบเหนชายทงสามคนอกเลย บรเวณจดขามพรมแดนดงกลาวอยใตอทธพลของกองกาลงกลมวาในฝงพมา ซงทราบกนวาเกยวของกบการผลตยาเสพตด นอกจากนน ทจดขามแดนดงกลาวยงมกถกใชเปนจดขนถายยาเสพตดเขาสประเทศไทยในอดต

ชายคนหนง (ทางครอบครวไดขอรองใหปกปดชอและอาเภอทเขาอย) เคยถกควบคมตวเกยวกบการครอบครองยาเสพตดและหายตวไปเมอเดอนธนวาคม 2553 เจดเดอนหลงจากไดรบการปลอยตว ตอนทหายตวไปเขาอยระหวางเดนทางไปเยยมเพอนทเชยงใหม เชอกนวาเขาถกจบตวไประหวางบายสองถงบายสาม เนองจากภรรยาไมสามารถโทรตดตอเขาไดตอนบายสาม โดยสามารถตดตอไดหลงสดตอนบายสอง ประมาณหกโมงเยนภรรยาไดรบโทรศพทและไดยนเสยงผชายคนหนงพดวา ‚ขอผมพดกบภรรยาของคณหนอย‛ จากนนกไดยนเสยงบอกวา ‚เอาโทรศพทมาใหผม‛ กอนทสายจะถกตดไปและมการปดโทรศพท จากนนภรรยากไดรบโทรศพทจากเพอนสามคนหนง และไดรบแจงวาสามของเธอไดโทรหาเพอนและบอกวาถกจบ มการนาถงขยะสดามาครอบศรษะเพอทาใหหายใจไมออก และถกบงคบใหสารภาพ เพอนคนดงกลาวยงบอกดวยวาสามของ เธออธบายถงรปพรรณสณฐานของเจาหนาทตารวจทมาจบกม โดยระบวาเปนคนหวลานและมเครา และยงหอยพระหลายองค เพอนเชอวาตารวจเหลานมาจากสถานตารวจแหงหนง56 เนองจากตวเขาเองกเคยถกควบคมตวและถกซอมโดยผชายทมลกษณะคลายคลงกนและมาจากสถานตารวจแหงนน ภรรยาเขายงไดรบขอมลวาเพอนทชวนใหสามของเธอมาพบทเชยงใหม กเคยถกจบกม และทงคถกกลาวหาวาครอบครองยาบา เมอพเขยไปทโรงพกซงเชอวาเปนทควบคมตวสามเธอ พเขยไดรบแจงวาไมมคนทชอเดยวกนถกควบคมตวอยทน โร งพกในพนทเดยวกนกระบวาไมมการควบคมตวชายคนดงกลาว

ชายคนหนง (ทางครอบครวไดขอรองใหปกปดชอของเขา) จากจงหวดเชยงใหม หายตวไปเมอวนท 6 พฤศจกายน 2553 ทเชยงใหม แทบไมมขอมลเกยวกบเหตการณทเกดขนกบเขา อยางไรกตาม ในวนทเขาหาย

55 พยานระบชอของรอยเอกคนดงกลาวดวย 56 เพอนของเธอระบชอของสถานต ารวจดวย

ตวไป เจาหนาทตารวจนอกเครองแบบไดจบกมตวนองชายของเขา (ซงมชอเหมอนกน) จากบานเชา ทโรงพกนองชายไดยนเสยงทะเลาะกนวาควรจบผชายคนไหนกนแน ครอบครวไดเทยวตามหาทโรงพกหลายแหงในเชยงใหมและทแถวบานของตวเอง แตเจาหนาทบอกวาไมเคยควบคมชายคนดงกลาว ในสองกรณหลง ผเสยหายทงสองคนถกนาตวไปจากหมบานเดยวกน ครอบครวของผเสยหายคนหนงระบวา

กอนหนานมชาวบาน 10 คนทถกตารวจฆาตาย ทาใหชาวบานกลวจนไมกลาจะแจงใหญาตทราบถงเหตการณทเกดขน

นางออยนภา สขประสงค หายตวไปพรอมกบเลขาสวนตวคอนางวนทนา ทกษมา เมอวนท 2 ธนวาคม 2547 ทจงหวดกาฬสนธ ประจกษพยานระบวามรถกระบะขบตดหนาของรถนางออยนภา และบงคบใหจอดขางทาง นางวนทนาลงจากรถเพอสอบถามเหตการณทเกดขน ตวเธอและนางออยนภาไดถกผชายสามคนบงคบใหเขาไปในรถกระบะ จากนนกขบออกไปโดยผหญงทงสองคนถกผชายประกบทาใหหนไมได ในเวลาตอมามผพบรถยนตของนางออยนภาจอดอยทสภ.กาฬสนธ เปนททราบกนวานางออยนภามกจการขายสลากกนแบง และทผานมาไดเคยสงสวยใหกบตารวจในพนทมาตลอด กอนทจะหายตวไป มการกลาวหาวาเธอเกยวของกบการคายาเสพตด และตารวจไดเฝาตดตามอยางใกลชด นางออยนภาบอกกบครอบครววากลวเจาหนาทตารวจบางคน 57 กอนทจะหายตวไป เจาหนาทไดมาคนทบานถงสองครง ในครงแรกไมพบสงผดปรกต ในครงทสอง เจาหนาทตารวจคนทนางออยนภาระบวานากลวไดทะเลาะกบเธอระหวางการคนบาน และยงมขาวลอวาสามของนางออยนภาอยในบญชดาของทางการ ตารวจทองททมาสอบปากคาไดสอบถามวา โรงงานทบานไดถกใชเพอผลตยาบาใชหรอไม ทางครอบครวไดเคยเดนทางไปพบหวหนาสานกปลดเทศบาล เจาหนาทบอกพวกเขาวาตารวจทนางออยนภากลวเปนคนทจบตวเธอไป

นายวน ยบญชและนางสมหมาย ผเปนภรรยาไดหายตวไปเมอวนท 14 พฤษภาคม 2548 ทกาฬสนธ ครอบครวของพวกเธอมอาชพจดงานเทศกาลตาง ๆ ในภาคอสาน และมฐานะคอนขางด แตมขาวลอวาสามภรรยาคนอยในบญชดาของทางการและตองสงสยวาขายยาเสพตด แมจะไมมพยานออกมาใหปากคาอยางเปนทางการ แตครอบครวไดทราบขอมลวาในวนทหายตวไป มรถยนตคนหนงพงมาชนรถของสามภรรยาคน ทาใหทงคพยายามวงหนเพราะถกไลลาดวยกลมผชาย ตารวจแจงกบพชายของนายวนวา จากพยานหลกฐานทมอยสามารถระบไดวาใครทเกยวของกบการจบตวใหสญหาย แตมเจาหนาทระดบสงทแจงกบตารวจไมใหทาคดน

นอกจากกรณการสญหายของบคคลสองครงซงเกดขนทกาฬสนธ มลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงไดรบขอมลการสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย 19 กรณจากนกกจกรรมในพนท การสงหารครงหนงเกดขนเมอเดอนธนวาคม 2546 11 ครงเกดขนในป 2547 และเจดครงเกดขนในป 2548 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดรบแจงวาการสงหารเหลานนาจะมสาเหตเกยวกบยาเสพตด มอยกรณหนงทมการเกบขอมลโดยละเอยดและมความคบหนาของคดไดแก กรณของนายเกยรตศกด ถตยบญครองจากกาฬสนธ ซงเปนเหยอการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายของตารวจเมอวนท 23 กรกฎาคม 2547 เหตเกดใกลกบอ.จงหาร รอยเอด เขาถกจบกมในขอหาขโมยมอเตอรไซค ระหวางถกควบคมตวเขาไดโทรศพทดวยอาการตกใจแจงใหยาทราบวา ‚ตารวจกาลงจะฆาผม‛ ญาตจงไปสอบถามทโรงพก และไดรบแจงวาไมมการควบคมตวเขาทนน อกสองวนตอมามผพบเขาเปนศพถกแขวนคอทเถยงนาในอ.จงหาร มความพยายามจดฉากใหดเหมอนการฆาตวตาย แตผลการชนสตรพบวาเขาถกทรมานและถกสงหารกอนจะถกแขวนคอ กรมสอบสวนคดพเศษ

57 นางออยนภาแจงใหครอบครวทราบถงชอของต ารวจคนดงกลาว

ยนยนวาเปนคดฆาตกรรม และกลาวหาเจาหนาทตารวจสามนายวาเกยวของกบการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายครงน กาฬสนธเปนพนทซงกลาวขวญกนวามการปราบปรามผใชยาอยางรนแรงในชวงหลายปทผานมา ในป 2545 ทางการกาฬสนธไดตดแผนปายขนาดใหญหนาศาลากลางระบวา กาฬสนธเปนจงหวดปลอดยาเสพตด เชอกนวาวธการทเจาหนาทใชทกาฬสนธไดรบอทธพลมาจากสงครามปราบปรามยาเสพตดทรเรมในสมยพ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร เนองจากตวเขาเองเคยยกยองชนชมกาฬสนธวาเปนตวอยางทด58 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงไดเกบขอมลการบงคบบคคลใหสญหาย การสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย และความพยายามทจะสงหารนอกกระบวนการกฎหมายอกสามกรณซงเกดขนทเชยงใหมกอนการประกาศสงครามปราบปรามยาเสพตดอยางเปนทางการ

นายจะออ ปอล หายตวไปทอ.ฝาง เชยงใหม ในเดอนตลาคม 2545 พยานหลายคนระบวาเหนนายจะออถกจบกมตวพรอมกบเพอนอกสองคนทดอยอางขาง อ.ฝาง โดยผจบกมขบรถทตดปายคลายรถของสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด (ปปส.) ผชวยผใหญบานแจงกบมลนธยตธรรมเพอสนตภาพวา หนงในผทถกจบกมตวพรอมกบนายจะออ และหายตวไป นาจะเปนนายหนาขายยาบา มผชายในหมบานคนหนงเสนอทจะหาตวนายจะออและนาตวกลบมาใหโดยแลกกบเงน 50,000 บาท แตเขากถกยงตายในเวลาตอมา ครอบครวนายจะออพยายามหาตวเขาทคายทหารอ.แมอาย คายหนองอก อ.เชยงดาว และทสภ.ฝาง แตเจาหนาทปฏเสธวาไมไดควบคมตวนายจะออไว

ผชายคนหนงพรอมกบลกชาย (ครอบครวไดขอรองใหปกปดชอเอาไว) ตกเปนเหยอการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายทเชยงใหม ในป 2545 พยานเลาวา ผกระทาความผดเปนเจาหนาทตารวจนอกเครองแบบ โดยมการขบรถยนตไลยง ชายคนดงกลาวถกยงหลายครงจนเสยชวต พยานระบวา พบปลอกกระสนประมาณ 20 ปลอกใกลกบทเกดเหต สวนลกชายไดถกยงระหวางขบขมอเตอรไซคอกสบนาทตอมา เขายงไมเสยชวตทนท และชาวบานนาตวสงโรงพยาบาล ระหวางนนเจาหนาทตารวจเขามาทหองฉกเฉนและบงคบใหญาตออกไปจากหอง ไมนานหลงจากนนโรงพยาบาลกแจงวาลกชายของเขาเสยชวตเชนกน ญาตสงสยถงเหตการณทเกดขนในหองฉกเฉน ผใหญบานแจงใหมลนธยตธรรมเพอสนตภาพทราบวา ตงแตกอนป 2546 มการประกาศใหหมบานดงกลาวอยใน ‚พนทสแดง‛ เนองจากตองสงสยวาคายา และตารวจจะยงทกคนทตองสงสยวาเกยวของแมจะไมมหลกฐานกตาม

ชายอาย 60 ปคนหนงถกทารายทจงหวดเชยงใหม เมอเดอนพฤศจกายน 2544 ระหวางทขบรถยนตพรอมกบลกชายอายหนงขวบ มรถยนตของนายอาเภอขบไลตามมาและเจาหนาทอส.ซงอยในรถเปนผยงอาวธปนใสเขา เขาขบรถไปชนตนไมและถกยงซาสองครง ระหวางพยายามหนเขาไปในปา ชาวบานซงมาทเกดเหตพบรถยนตและลกชายของเขา ชายคนดงกลาวไดหนไปซอนตวและมญาตชวยเหลอใหไปอยในอกจงหวดหนงเปนเวลาหนงป จนกระทงไดรบความชวยเหลอจากทนายความ ทนายไดตดตอกบผกากบของตารวจในพนทและไดรบแจงวาชายคนดงกลาวเปนพอคายาระดบชาต ทนายอยระหวางเตรยมเอกสารยนยนวาเขาไมใชพอคายา และในขณะนยงไมสามารถกลบบานได

58 รายงานขาวตางชาตเผยใหเหนฝนรายของ “การสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย” ตามรายงานขาวของ AFP เกยวกบนโยบายสงครามปราบปรามยาเสพตดในประเทศไทย จากเวบไซต http://www.komchadluek.net

กรณการบงคบบคคลใหสญหายและการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายทมลนธยตธรรมเพอสนตภาพจดทาขอมล ทงทเกดขนกอนและหลงสงครามปราบปรามยาเสพตดของทางการ ชใหเหนวาแมในชวงกมภาพนธถงเมษายน 2546 จะมการปราบปรามยาเสพตดทรนแรง และมการใชวธการนอกกฎหมายเพอปราบปรามการใชและการคายา แตอนทจรงวธการดงกลาวกมการนามาใชกอนหนานนแลว และยงคงใชตอไปแมวาจะมการประกาศยตนโยบายปราบปรามอยางเปนทางการแลว เหยอการบงคบบคคลใหสญหายและการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายทกคนตามขอมลทจดเกบโดยมลนธยตธรรมเพอสนตภาพในภาคเหนอ ลวนแลวแตมาจากชมชนชาตพนธบนพนทสง นโยบายดานยาเสพตด โดยเฉพาะสงครามปราบปรามยาเสพตด เปนนโยบายทเจาพนกงานของรฐทกคนนาจะตองปฏบตตาม อยางไรกตาม เนองจากมการใชวธการนอกกฎหมายในระหวางปฏบตการตามนโยบายดานยาเสพตดในประเทศไทย ผใหญบานบางคนไดตตวออกหางจากนโยบายดงกลาวและปฏเสธทจะแจงขอมลหรอสนบสนนเจาพนกงานในพนทตามนโยบายน มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลกรณทเชอวาผใหญบานถกสงหารนอกกระบวนการกฎหมายเพยงเพราะปฏเสธทจะสนบสนนนโยบายดงกลาว

ผใหญบานคนหนงถกยงจนเสยชวตในวนท 24 มถนายน 2544 ทจงหวดเชยงใหม เขาอยระหวางเดนทางไปประชมผใหญบาน และไดรบวทยจากตารวจเรยกใหเขาวนรถกลบมารบคนทจะไปดวยอกคนหนง จากนนกมรถกระบะสองคนขบมาประกบ ผชายในรถไดใชปนอากายงใสผใหญบานคนดงกลาว (สนนษฐานจากปลอกกระสนทพบในทเกดเหต) มประจกษพยานหลายคนแตกไมกลาจะใหขอมล ญาตสงสยวาตารวจเปนคนทาเพราะมผพบรถตารวจถกจอดทงไวบรเวณทเกดเหต นอกจากนนในระหวางการจดงานศพทกคน จะมเจาหนาทชรบ.มา ‚สงเกตการณ‛ จนกระทงงานเลก และระหวางงานจะมรถของนายอาเภอและผกากบขบมาวนรอบ พชายของผเสยชวตบอกวา ‚นองชายของผมไมเกยวของกบยาเสพตด เราทราบวานายอาเภอไดรบคาสงใหจดการกบผทตองสงสยวาเกยวของกบยาเสพตดทกคน‛ ภายหลงเหตการณสงหารดงกลาว มการจดประชมหมบานและเจาหนาทแจงกบชาวบานวา ในปจจบนนายอาเภอมอานาจสงการเพอปราบปรามยาเสพตดได

ในเดอนมถนายน 2546 นายจะลอโบ จะโบ ซงเปนผใหญบานระหวางทเสยชวต ไดถกทหารพรานยงจนเสยชวตทต.ทาตอน อ.แมอาย ซงเปนบานเกดของเขา ทหารพรานมาทบานของเขาตอนหาโมงเยนพรอมกบไกและเหลา และบอกกบนายจะลอโบวาจะทากบขาวใหกน และดมเหลาดวยกน ตอนหนงทม ทหารพรานนายหนงเลงปนไปทครวและยงสงหารนายจะลอโบ และยงรออกกวาหนงชวโมงถงนาตวนายจะลอโบไปโรงพยาบาล ทโรงพยาบาลมทหารอกกลมหนงซงนาตวนายจะลอโบเขาไปหองรกษาและปดประต หลงจากนนไมนานทางโรงพยาบาลกแจงวานายจะลอโบเสยชวต ญาตเชอวานาจะมสาเหตสองประการซงเปนเหตใหนายจะลอโบถกสงหาร ประการแรก เขาเขาไปไกลเกลยขอพพาทระหวางทหารพรานกบหญงวยรนในหมบาน และทหารพรานถกบงคบใหตองจายคาปรบ และประการทสอง ในฐานะผใหญบาน นายจะลอโบปฏเสธทจะสอดแนมและรายงานขอมลกบทหารพราน นายจะลอโบเคยบอกวาไมตองการเปนผใหญบาน แตชาวบานไมยอมใหลาออก

นายพเชฐ แซล ถกยงตายเมอปลายป 2553 เขาเพงจะเกษยนจากผใหญบานเพราะรสกไมสบายใจกบการปราบปรามยาเสพตดอยางรนแรง และผใหญบานคนกอนหนาเขากถกยงจนเสยชวต นายพเชฐไดถกยงระยะเผาขนในทสาธารณะ แตไมมพยานคนไหนกลาออกมาใหปากคา ชาวบานระบวา ไมมใครอยากเปนผใหญบาน และไมมใครตองการไปยงเกยวกบปญหายาเสพตด พวกเขาสงสยวาเจาหนาทรฐทาเกนหนาทและมสวนเกยวของกบการสงหารครงน

คนกลมอนทเสยงตอการบงคบบคคลใหสญหาย นอกจาก นโยบายดานยาเสพตดและนโยบายตอตานการกอความไมสงบในภาคใตของไทย ยงมบคคลกลมอน ๆ ทเสยงตอการบงคบบคคลใหสญหาย หมายถงคนทมความสมพนธใกลชดหรอมความขดแยงสวนตวกบตารวจ ประจกษพยานของการละเมดสทธมนษยชน นกกจกรรม (ดานสงแวดลอม สทธมนษยชน ตอตานคอรปชน การเมอง) และคนตางดาว แมจะไมมนโยบายเฉพาะเจาะจงททาใหเกดความเสยงทจะหายตวไปตอบคคลเหลานโดยตรง แตการใชวธการนอกกฎหมายเพอปราบปรามในประเทศไทยและการลอยนวลพนผดของเจาพนกงานของรฐในหลายปทผานมา ทาใหเกดบรรยากาศททาใหบคคลบางกลมมความเสยงตอการละเมดสทธมนษยชนหลายประการ รวมทงการบงคบบคคลใหสญหาย ในบางกรณ นโยบายและกฎหมายเกยวกบบคคลกลมเหลาน อยางเชน คนตางดาวหรอพยาน ยงทาใหเกดความเสยงมากขน หลายคนตองเผชญความเสยงทซาซอนเนองจากมสถานะอยในหลายกลมเสยง

ก. คนทมความสมพนธใกลชดหรอมความขดแยงสวนตวกบต ารวจ มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลสกรณทเกยวของกบผสญหาย 10 คน ซงนาจะตกเปนเหยอเพราะมความสมพนธใกลชดกบตารวจหรอเจาหนาทความมนคง แตไมเปนทชดเจนวาเหตใดความสมพนธทใกลชดเหลานจงเปนเหตใหเกดการสญหายของบคคลหรอการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายตอบคคลเหลาน แตไมวาความสมพนธกบตารวจจะเปนอยางไร และแมวาเปนความสมพนธทเกยวของกจกรรมผดกฎหมาย การทตารวจทาใหบคคลสญหายหรอฆาคนอนลวนแตเปนอาชญากรรมและการละเมดสทธมนษยชนทงสน

ในเดอนมกราคม 2549 สมาชกในครอบครวสคนพรอมกบเพอนอกหนงคน (นายพชต จะออ นายจะกา จะออ นายจะกะ จะออ น.ส.นาส จะออ และนายจะแต จะหา) จากต.มอนปง อ.ฝาง เชยงใหม เดนทางดวยรถยนตไปทตลาดฝาง ระหวางทางมรถยนตสองคนไมตดแผนปายทะเบยนแซงขนมาปาดหนาบงคบใหจอดขางทาง พยานผเหนเหตการณระบวานายพชตและนายจะกะถกสงใหไปนงดานหนารถ และสามคนทเหลอใหไปนงทายรถ คนทสงการมปนสนเหนบอยทเอว จากนนรถกแลนออกไป เชาวนตอมาโทรทศนรายงานขาววา ทางปปส. สงการใหทหารและตารวจสนธกาลง โดยปลอมตวเปนพอคายาทอ.แมแตง และไดยดยาบา 100,000 เมด มการกลาวหาวา ‚พอคายา‛ ตอสกบเจาหนาทและทงนายพชตและนายจะกะถกสงหาร อยางไรกตาม มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดรบขอมลวาเมอดจากภาพขาวจะเหนวาทงสองศพถกใสกญแจมอ และเมอครอบครวมารบศพกไดเหนบาดแผลบนใบหนา ศรษะ และจมกของนายจะกะ มการผาศพทงสองศพ ครอบครวเชอวาเปนการชนสตรพลกศพ สวนสามคนทเหลอกหายตวไป คนในพนทแจงกบมลนธยตธรรมเพอสนตภาพวา สมาชกในครอบครวนนาจะเปนสายใหกบตารวจ และถกฆาทงเพราะวา ‚รขอมลมากเกนไป‛ แมจะมการไตสวนของศาล แตทางครอบครวตดสนใจไมฟองคดเจาหนาทซงถกกลาวหาวาสงหารนายพชตและนายจะกะระหวางการบกจบยาเสพตด โดยบอกวาสงทตองการคออยากรวาสามคนทเหลอหายไปอยทไหน ทางผพพากษาจงไดไตถามเจาหนาทของรฐซงอยในทพจารณาคดเกยวกบทอยของบคคลทงสาม เจาหนาทระบวา นายจะกะถกควบคมตวในสถานควบคมตวของเยาวชน แตเมอครอบครวไปยงสถานควบคมตวทเชยงใหมกไดรบแจงวา ทางเจาหนาทไดเปลยนแปลงขอมลและบอกวาไมมการควบคมตวบคคลในชอดงกลาว ทผานมาไมมขอมลใด ๆ เลยเกยวกบน.ส.นาสและนายจะแต แตมรายงานวาชาวบานคนหนงซงถกควบคมตวทเรอนจาบางขวาง กรงเทพฯ ระบวา ทงน.ส.นาสและนายจะแตอยทนน

มความเปนไปไดวาผชายคนหนงจากภาคตะวนตกถกบงคบใหสญหายเมอวนท 25 เมษายน 2544 หลงจากบอกกบภรรยาวาตวเขาและพชายจะไปจงหวดใกล ๆ เพอเปลยนทะเบยนรถมอเตอรไซค หลงจากออกจากบานไป

สองวน ผชายคนดงกลาวโทรกลบมาทพชายอกคนหนงและบอกวาเขากบพชายอกคนหนงไดถกกลมผชายจบตวไวทสะพานในจงหวดดงกลาว จากนนสายกตดไป กอนหนานนหนงวน ชายคนดงกลาวไดแจงกบครอบครววาจะกลบมาบานในวนรงขน และไมไดบนถงปญหาใด ๆ ขอมลทมอยทาใหเชอวาอนทจรงชายคนดงกลาวเดนทางไปอกจงหวดหนงเพราะมผทาธรกจดวยกนเรยกใหมาพบทบาน เชอวานกธรกจคนดงกลาวคงมการตดตอกบตารวจ สมาชกในครอบครว 20 คนไดออกเดนทางเสาะหาชายทงสองคนตามโรงพกและสถานทอน ๆ ในจงหวด แตไมพบรองรอยแตอยางใด ผใหขอมลในกรณนระบวา เคยไดยนขอมลทคลายคลงกนซงเกดขนในภาคตะวนตกของไทย

นายยา เจะดอเลาะหและนายแวฮารง รอฮง ไดรบการรองขอจากชายคนหนงทมชอวาดอเลาะหใหไปพบกบตารวจจากสภ.เมองยะลา ทโรงแรมแหงหนงในจงหวดยะลา ในเดอนมนาคม 2545 หลงออกจากบานไป พวกเขากไมกลบมาอกเลย ชายทงสองคนมความสมพนธมายาวนานกบตารวจนายน และทผานมามการใหขอมลอยางสมาเสมอ (โปรดดภาคผนวก สาหรบรายละเอยด)

นายมะยาเตง มะรานอ ถก”เชญ” โดยทหารพราน หนวยเฉพาะกจกรมทหารพรานท 41 ในเดอนมถนายน 2550 เพอไปใหปากคาทคายทหารเขอนบางลาง จงหวดยะลา โดยเขาเดนทางไปกบพรอมกบทหารพราน จากนนกหายตวไป กอนการหายตวไปของเขา เจาหนาทมกเวยนมาถามเขาเกยวกบขอมลดานความมนคงในหมบาน (โปรดดภาคผนวก สาหรบรายละเอยด) มลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงไดเกบขอมลสกรณทมความขดแยงกบเจาหนาทความมนคงในพนทหรอผม

อทธพลในพนท ซงนาจะเปนเหตทาใหบคคลสญหาย การทเจาหนาทรฐบาลหรอเจาหนาทความมนคงเขารวมในการสงหารและการหายตวไปของบคคล ไมเพยงถอเปนอาชญากรรมรายแรงตามประมวลกฎหมายอาญา แตยงถอเปนการละเมดสทธมนษยชนรายแรงอกดวย

นายสมาน มธรรม นาจะถกลกพาตวไปเมอวนท 2 มถนายน 2550 จากถนนใกลกบตลาดทงนาทอง ทตวเมองกาฬสนธ เขาเคยเปนสมาชกอบต. และเชอวามคนชนชมมาก นายสมานเปนเจาของโรงสและมการระบวาไดเกดความขดแยงกบนายวเชยรภกด เจาหนาทตารวจจากสภ.ยางตลาด ตอนทพยายามขอจดทะเบยนขยายโรงส การหายตวไปของนายสมานเปนเหตใหโครงการขยายโรงสตองหยดชะงกลง ครอบครวของเขาถอวามฐานะดมากเมอเทยบกบคนอน ๆ ในละแวกบานเดยวกน และมลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดรบแจงวากอนการหายตวไปของเขามขาวลอวาทางการวางแผนปราบปรามผมอทธพลในทองถน กอนการหายตวไปของเขาไมนาน เจาหนาทตารวจเคยถามเจาหนาทโรงสเกยวกบกจวตรประจาวนของเขา ‚คณออกจากบานมาทางานทโรงสกโมง? แลวกลบบานกโมง? ใชถนนเสนไหน?‛ ตารวจถามคาถามซา ๆ กนเกยวกบกจวตรประจาวนของนายสมาน การซกถามเชนนถอวาเปนการขมขโดยทางออมตอคนงานและนายสมาน

นายมะยนต โลนยะ หายตวไปตอนสองทมในเดอนกรกฎาคม 2550 ทอ.รามน ยะลา ในวนทเขาหายตวไปชดรกษาความปลอดภยหมบานและนกการเมองทองถนรวมทงหมดรวม 8 คนเปนผนาตวเขาไปพบกานนคนหนง เจาหนาทแจงวา ทางกานนตองการซกถามเขาเพราะวาเขาเพงกลบเขามาในพนท ขอมลทมลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดรบชใหเหนวาไดเกดความขดแยงสวนตวทรนแรงระหวางกานนกบผใหญบานในชวงป 2550 และ 2552 และเปนเหตใหมผถกสงหารหลายคน มรายงานขาววานายมะยนต (ซงเพงเดนทางเขามาในพนท) ไมตองการเขาไปเกยวของกบกจการแบบผมอทธพลในพนท ซงอาจเปนเหตทาใหเขาหายตวไป

นายซาการยา กาเจซงนาจะหายตวไปจากตวเมองยะลาในป 2546 มกจะถกตรวจคนทบานจากตารวจกอนจะหายตวไป ครอบครวเชอวาเขาตกเปนเปา เนองจากความอจฉาของเพอนบาน และครอบครวของเขามความสมพนธกบเจาพนกงานของรฐ ครอบครวเชอวาเพอนบานคงเอาขอมลผด ๆ ไปแจงกบตารวจและเจาพนกงานของรฐ เปนเหตใหเขาหายตวไป

นายกอาหมด อบเสนหายตวไปพรอมกบนายแวไซนง แวนาแว นายอบดลเลาะห สาหลา และนายมฮาหมด เซนเหรน ทปตตานในป 2548 นายกอาหมดเคยถกตงขอหาวาเปนผสงหารลกชายของเจาหนาทตารวจระดบสงในจงหวดตรง แตไดรบการยกฟองคด ชวงทหายตวไป เขาอยระหวางประกนตวเพอรออทธรณคด มผพบเหนตารวจเฝาตดตามชายกลมดงกลาว กอนทพวกเขาจะหายตวไป มขาวลอวาเปนตารวจจากสภ.ปะกาฮะรง

เหตการณสองกรณทเกยวของกบนางออยนภา สขประสงค และนางวนทนา ทกษมา เลขาสวนตว และกรณนายวน ยบญช และนางสมหมายผเปนภรรยา เกดขนหลงมขอกลาวหาวาผเสยหายเหลานมสวนเกยวของกบยาเสพตด อยางไรกตาม อาจเปนเพยงการใชขอกลาวหาเหลานเพอสรางความชอบธรรมใหกบการกอเหตทงสองครง สวนสาเหตทแทจรงอาจเกยวของกบขอพพาทสวนบคคลกได ในกรณของนางออยนภา มลนธยตธรรมเพอสนตภาพพบหลกฐานทชถงความขดแยงระหวางเธอกบตารวจในทองท บคคลทเกยวของกบการลกลอบนาตวคนตางดาวขามพรมแดนไทย -พมา มกมความสมพนธทไมชอบดวยกฎหมายกบเจาหนาทความมนคงและเจาพนกงานของรฐ เพอใหสามารถปฏบตงานโดยสะดวก แตบางครงกเกดปญหากบความสมพนธดงกลาว โดยอาจเปนเพราะการไมยอมจายคาสนบนหรอดวยเหตผลอน สงผลใหอาจตองมการสงหารผลกลอบนาเขาคนตางดาวและ/หรอคนตางดาวเอง หรอไมกทาใหสญหายหรอสงกลบ ซงนาจะเปนสาเหตของการสงหารและการสญหายของบคคลทเปนคนตางดาวทอ.พบพระในป 2553 (โปรดดดานลาง) ข. คนตางดาว ทผานมามการจดเกบขอมลคอนขางดเกยวกบความเสยงของคนงานตางดาวตอการละเมดสทธมนษยชนในประเทศไทย โดยเฉพาะตามบรเวณพรมแดนไทย-พมา59 คนตางดาวมกจะตองเผชญขอจากดอยางเปนทางการทมตอสทธในการเดนทางอยางเสร เสรภาพในการจดตงสหภาพแรงงาน และการเขาถงการดแลและความรดานสขภาพ คนงานตางดาวมกเผชญการละเมดสทธแรงงาน มการปฏเสธไมจายคาลวงเวลาและบงคบใหทางานลวงเวลา ตองทางานในสภาพทเสยงอนตราย มรายไดตา มการปฏเสธไมจายคาแรง ถกปฏบตอยางมชอบ มการจากดไมใหออกจากททางาน และมการยดหนงสอเดนทางและ/หรอใบอนญาตทางานไว ทงคนตางดาวทงทมเอกสารและไมมเอกสารเสยงตออนตรายและประสบอปสรรคอยางมากกรณทตองการรองเรยนวามการละเมดสทธแรงงานตอเจาหนาทไทย นอกจากนน คนตางดาวมกจะมความเสยงโดยตรงทจะถกควบคมตวโดยพลการ ถกทรมานในระหวางควบคมตว ถกสงกลบ และถกรดไถจากเจาหนาทไทย เจาหนาทยงมกมสวนรวมหรอสนบสนนการคามนษยอนเปนตนเหตใหเกดการปฏบตมชอบมากมายและการลอยนวลพนผดของเจาหนาทและพลเรอนทเกยวของกบอาชญากรรมเชนน ฮวแมนไรตวอชตพบวา ‚เจาหนาทของรฐมกมองวาคนงานตางดาวจากประเทศเพอนบานเปนอนตรายตอชมชนคนไทย กระทบตอประโยชนของคนงานไทย และอธปไตยของชาต‛60 เปนเหตใหเกดความเสยงและเกดการปฏบตมชอบตอคนตางดาว กรณการบงคบบคคลใหสญหายสองกรณแรกท

59 โปรดด อยางเชน ฮวแมนไรตวอชต, From the Tiger to the Crocodile: Abuse of Migrant Workers in Thailand, กมภาพนธ 2553 60 ฮวแมนไรตวอชต, From the Tiger to the Crocodile: Abuse of Migrant Workers in Thailand, กมภาพนธ 2553, page 4.

มการสงมอบใหกบคณะทางานวาดวยการบงคบบคคลใหสญหายและการสญหายโดยไมสมครใจสหประชาชาต (UN WGEID) เปนกรณผลภยสองคนจากพมาทถกทางการจบกมเมอวนท 22 พฤษภาคม 2535 ทอ.เมอง ระนอง ในขอหาลกลอบเขาเมอง คณะทางานบคคลผสญหายฯ ระบวา แมกอนหนานนญาตจะไดรบแจงจากทางการวาจะไดพบกบบคคลดงกลาวทศาลในวนท 25 พฤษภาคม 2535 แตปรากฏวาเมอถงเวลาขนศาลบคคลทงสองกลบไมปรากฏตว61 การเกบขอมลการละเมดสทธตอคนงานตางดาวเปนสงททาไดยากมาก เนองจากความหวาดกลวทชอบดวยเหตผลของชมชนคนตางดาวและเอนจโอททางานเพอสทธของคนตางดาว มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลกรณการบงคบบคคลใหสญหายสองกรณทเกยวของกบคนตางดาว ไดแก

ในป 2549 องคกรพฒนาเอกชน(เอนจโอ)ในพนทซงทางานชวยเหลอคนงานตางดาวในโรงงานเซรามก ซงมหนสวนเปนเจาหนาทจากกองทพไทย โดยมการเจรจากบนายจางเพอตอรองเกยวกบสภาพการทางานและสภาพชวตทเลวราย คนงานไดเลอกผแทนในการเจรจากบโรงงาน ทงนายจางและคนงานเดนทางไปสานกคมครองแรงงานเพอเจรจากน ตวแทนคนงานไดไปทสานกงานเพอเรมตนการเจรจา แตปรากฏวาตารวจในเครองแบบเดนทางมาจบกมตวแทนเหลานนไป คนงานอน ๆ ไดเดนทางไปตามหาเพอนคนงานในสถานทควบคมตวของตารวจ แตตารวจบอกวาปลอยตวไปแลวทจบตวมาเพราะตองการถามคาถามบางอยาง แตกไมเคยมใครพบเหนตวแทนแรงงานคนดงกลาวอกเลย เอนจโอในพนทเชอวาเขาถกลกพาตวไป สวนคนงานกยงตองถกคกคามตอไปแมจะไปอาศยอยในเซฟเฮาสทเปนของเจาของโรงงาน ซ งมรายงานขาววาอาจเปนเจาหนาทจากกองทพบก

วนท 24 มกราคม 2553 คนงานตางดาวชาวกะเหรยง 12 คนเดนทางจากพมาเขามาในประเทศไทย โดยผานนายหนา เรอไดพาพวกเขาขามแมนาเมยและมาเทยบฝงไทยทอ.พบพระ จากนนเดนทางดวยรถยนตและเทาในตอนกลางคนจนกระทงถงกม.48 ซงมชายคนหนงรอพวกเขาอย หวหนากลมบอกใหคนงานวงหน พยานเลาวาไดยนเสยงปนระหวางทคนงานวงหน ในบรรดาคนงาน 12 คน สามารถคนหาจนเจอศพเจดคน มอยสามคนทรอดชวต แตอกสองคนหายตวไป62 ศพถกนาไปไวในจดทหางกน แสดงถงความพยายามทจะซอนเรนศพเพอไมใหเปนขาว แทบไมมใครทราบถงสาเหตของการสงหาร แตเปนไปไดวาคนรายตองการสงหารนายหนาซงไมยอมจายคาสนบนให และอาจเปนไปไดวาคนรายเมาและบงเอญไปยงใสคน ๆ หนง สดทายจงตดสนใจยงคนทเหลอทงดวย มการตงขอกลาวหาวาตารวจนายหนงเปนผลนไกสงหาร อยางไรกตาม เขาแขวนคอตายในสภาพซงนาสงสยวาอาจถกบงคบใหฆาตวตาย มรายงานขาววา พนกงานสอบสวนจากจงหวดตากซงไดรบการสงตวไปสอบสวนในคดนกถกสงหารเชนกน

ผเขยนรายงาน Militia Redux: Or Sor and Revival of Paramilitarism in Thailand ซงตพมพในป 2550 ยงไดเกบขอมลกรณการบงคบบคคลใหสญหายและการสงหารทกระทาตอชมชนคนตางดาวและผลภยอกหลายกรณ ไดแก

วนท 28 กมภาพนธ 2545 โกวนมน (Ko Win Myint) ชายชาวมอญไดถกอส.ยง (อส.เปนพลเรอนทไดรบการฝกและตดอาวธจากกระทรวงมหาดไทย) ทจดตรวจใกลกบคายผลภยชาวมอญทฮะลอคคะน อ.สงขละบร จ.

61 คณะท างานวาดวยการบงคบบคคลใหสญหายและการสญหายโดยไมสมครใจ, Annual Report, 30 ธนวาคม 2537, E/CN.4/1995/36 62 ผน ากลมทน าคนงานเขาสประเทศไทยรอดชวตมาได แตกหายตวไป

กาญจนบร อส.คนทยงโกวนมน เมาเหลาและกลาวหาวาเขาเปนสายใหกบทหารพมา โกวนมนพยายามอธบายความจรงระหวางทถกยง เขาไมไดเสยชวตทนทแตถกอส.ลากตวไปทบรเวณหนาผาและถกเตะลงไป ทางเจาหนาทไมยอมใหครอบครวมารบศพ โกวนมนทางานใหกบเอนจโอดานเอชไอว/เอดสของประเทศตะวนตก

เดอนมกราคม 2545 มผพบศพ 17 ศพถกทงในแมนาเมย อ.แมสอด มการผกมอและเทา ปดตาและถกเชอดคอ หนงสอพมพไทยรฐคาดการณวาผตองสงสยทสาคญสองในสามนาจะเปนเจาหนาทตรวจคนเขาเมอง หลงการซกถามของตารวจ มรายงานวาเจาหนาทดงกลาวไดหลบหนไปซอนตว63

เดอนเมษายน 2546 ชายชาวมอญกลมหนงไดถกเจาหนาทอส.จบกมในขอหาตดตนไผอยางผดกฎหมายใกลกบฮะลอคคะน (เจาหนาทกลมเดยวกบทสงหารโกวนมน) และมการทะเลาะกนระหวางชายกลมดงกลาวกบอส. เปนเหตใหชายคนหนงถกยง มการนาศพของเขาไปและไมยอมสงมอบคน

เดอนพฤษภาคม 2546 คนงานตางดาวชาวพมาหกคนถกจบกมโดยพลการ ถกซอมและถกยงจนเสยชวตโดยเจาพนกงานปกครองสวนทองถนและชดรกษาความปลอดภยหมบาน(ชรบ.) โดยชรบ.ไดเขาจบกมโดยพลการตอคนตางดาวกวา 10 คน และขอใหนาเงน 2,500 บาทตอคนมาไถตว ชรบ.คนหนงไปเกบเงนจากคนงานคนอน ๆ ทโรงงาน แตถกคนงานซอมเพราะคดวาเปนพอคายาเสพตด ไมใชเจาหนาท ชรบ.จงนากาลงเพมเตมมาและจบกมคนงานตางดาวชาวพมาหกคนซงเชอวาเปนคนทซอมเจาหนาท มการผกตวไวดวยกนและใสกญแจมอ จากนนกนาตวไปซอมเปนเวลาสองชวโมงทฝงตรงขามกบบานของผใหญบาน และมการนาตวเขาไปในปาเพอยงสงหารและเผาดวยยางรถยนต ศาลไดพพากษาลงโทษประหารชวตเจาหนาทหลายนายในคดฆาตกรรมน

รายงานการละเมดสทธมนษยชนทกระทาตอคนงานตางดาวระหวางป 2544 และ 2546 ทจงหวดตาก ระบถงกรณคนตางดาว 10 คนทถกบงคบใหสญหายหรอถกสงหารโดยเจาพนกงานของรฐ แมจะไมมการตพมพรายงานดงกลาวเนองจากกลวการตอบโต แตขอมลทเกบอยางละเอยดในกรณเหลานทาใหรายงานมความนาเชอถอมาก64 ค. พยาน ประจกษพยานของการละเมดสทธมนษยชนเปนคนอกกลมหนงทเสยงตอการบงคบบคคลใหสญหาย ไมวาจะอยใตโครงการคมครองพยานหรอไมกตาม ประจกษพยานของการละเมดสทธมนษยชนเสยงทจะถกเจาหนาทขมข ตงขอหาเทจ และไดรบความรนแรง ในบางครงกเสยงกบการสงหารนอกกระบวนการกฎหมายหรอการบงคบบคคลใหสญหาย โดยผกระทาอาจเปนเจาหนาทผละเมดสทธเอง หรออาจเปนเพอนรวมงานทตองการลอยนวลเจาหนาทผกระทาผด และปกปองหนวยงานของตน พยานทอยใตโครงการคมครองพยานของกรมสอบสวนคดพเศษ กมกจะถกขมขเชนกน อยางเชน นางพกล พรหมจนทร ปาของเยาวชนทถกสงหารนอกกระบวนการกฎหมายทกาฬสนธในป 2547 เธอไดรบการขมขทางโทรศพท และคดวากาลงถกคนตาม สวนนางองคณา นละไพจตร ภรรยาของทนายสมชาย นละไพจตรทถกบงคบใหสญหาย กไดรบการขมขระหวางทพยายามเรยกรองความยตธรรมใหกบการหายตวไปของเขา มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมลสองกรณทพยานสคนทถกทาใหหายตวไป

63 ‚Thais must stand up for migrants rights‛, The Irrawaddy, ปท 10 ฉบบท 2 กมภาพนธ 2545 64 Above the Law: Systematic human rights violation by Thai Government officers against Burmese migrant workers in Tak province. (เหนอกฎหมาย: การละเมดสทธมนษยชนอยางเปนระบบของเจาหนาทไทยตอคนงานตางดาวชาวพมาในจงหวดตาก)

ด.ช.จะฟะ จะแฮ (ในขณะนนอาย 14 ป และเดนทางแยกจากอกสองคน) ด.ช.มนตร จะแกะ และด.ช.จะตโป ลงทา หายตวไประหวางเวลา 8.00-10.00 น. บนถนนทตดผานเขอนหวยบอน ต.เวยง อ.ฝาง เชยงใหม เมอปลายเดอนพฤษภาคม 2546 ในเชาวนดงกลาว พยานระบวาเจาหนาทตารวจและเจาพนกงานของรฐไดดกรอเพอสงหารพอคายาเสพตดทบรเวณเขอนหวยบอน ซงเปนชวงเวลาเดยวกบทเดกผชายคนดงกลาวเดนทางผานมาพอด พยานระบวามผเสยชวตในปารมถนน เชอกนวาเดกทงสามคนอาจถกตารวจฆาตายหรอลกพาตวไปเพราะไปพบเหนเหตการณสงหารพอคายา ทงสองครอบครวเขามาในพนทวนเดยวกนแตตามตวเดกไมเจอ ครอบครวของเดกชายจะฟะไดขอความชวยเหลอจากผใหญบานและผนาชมชนลาห สวนพสาวของมนตรไดไปทสภ.ฝางและสภ.แมอาย แตเจาหนาทแจงวาเดกไมไดอยทนน วนตอมาเธอไดไปคนในปาละเมาะใกลกบทเกดเหตและพบรองเทาคหนง (ซงตอมายนยนวาเปนของด.ช.จะฟะ) และพบหมวกกนนอกของด.ช.มนตร พยานในเหตการณระบวาเหนเดกทงสามคนถกจบกม แตพยานกปฏเสธทจะใหการอยางเปนทางการหรอใหขอมลเพมเตม65

นายอบดลเลาะห อาบคอรหายตวไปในป 2552 ทนราธวาส เขาอยในโครงการคมครองพยาน กรมสอบสวนคดพเศษ แตชวงทเขากลบจากรงเทพฯ เพอมาเยยมครอบครวทภาคใต ทางกรมสอบสวนคดพเศษไมไดใหความคมครองเขานอกพนทกรงเทพมหานคร ในป 2547 เขาถกกลาวหาวาเกยวของกบคดปลนปนเมอเดอนมกราคม ถกทรมานระหวางการควบคมตวทกรงเทพฯ และทนายสมชาย นละไพจตรเปนชวยเหลอเขากอนททนายสมชายจะหายตวไป นายอบดลเลาะหเปนพยานใหกบคดการทรมานใหตนเอง ภรรยาของเขากถกสงหารหนงปหลงการหายตวไปของเขา หมบานทเขาอยอยในพนทสแดง อาจเปนไปไดเชนกนวา เขาถกผกอความไมสงบจบตวไป

กรณทเกยวของกบเหยอหลายคน อาจเปนไปไดวาบคคลทถกทาใหสญหายหรอถกสงหารและเปนเปาหมายมเพยงคนหรอสองคน สวนคนอน ๆ ทถกทาใหสญหายหรอสงหารอาจเปนเพราะมสวนรเหนการรเหนการบงคบบคคลใหสญหายหรอการสงหารดงกลาว โดยเฉพาะกรณการหายตวไปของชายสามคนทเกยวของกบคดของนายกอาหมด อบเสน ทปตตานในป 2548 (โปรดดภาคผนวก สาหรบรายละเอยด) และอกสามคนทหายตวไปในชวงทมการสงหารนายพชต จะออและนายจะกะ จะออในเดอนมกราคม 2549 ทอ.ฝาง เชยงใหม นกกจกรรม (ดานสงแวดลอม สทธมนษยชน การเมอง) นกกจกรรมหลายประเภทตองเผชญการขมขและการทารายในประเทศไทย รวมทงททางานเปนผสอขาวเจาหนาทองคกรพฒนาเอกชน(เอนจโอ) (โดยเฉพาะททางานกบชมชนชายขอบ) ทนายความ นกกจกรรมชมชน นกกจกรรมสงแวดลอม นกสหภาพแรงงาน และคนทางานตอตานคอรปชน ทางการไทยโดยเฉพาะหนวยงานความมนคงมกเปนตนตอของการขมขและทารายผพทกษสทธมนษยชน ในขณะเดยวกนผกอความไมสงบในภาคใตของไทยและสวนอนๆทเกยวของ กอาจเปนผขมขรายแรงตอผพทกษสทธมนษยชนดวย ดเหมอนวาตวอยางทชดเจนและลาสดของการขมข

65 นายลอผา จะแฮะ ผน าชมชนลาหไดถกชายคนหนงซงนองชายเชอวาเปนต ารวจจบตวไป ระหวางเดนทางไปพบกบต ารวจเกยวกบการหายตวไปของด.ช.จะฟะ มนตร และจะตโป เขาถกควบคมตวไวหนงวนและถกซอม นองชายตองจายเงน 26,000 บาทเพอใหปลอยตวเขา เหตการณดงกลาวเกดในวนเดยวกบการหายตวไปของเดกทงสามคน หลงไดรบการปลอยตว เขายงตองเดนทางไปรายงานตวทฐานทพทหารทอ.แมอาย อาจเปนเพราะทหารไดขอมลวาเขามสวนเกยวของกบการสงหารทเขอนหวยบอน ครงหนงเขาไปรายงานตวทฐานทพ ทหารไดมาคนทบานและน าสงมคาไป โดยระบวาจะคนใหถาเขาไมถกตงขอหาทางอาญา อกสหรอหาเดอนตอมาเขาถกยงทศรษะจนเสยชวตระหวางซอมทอประปาทวดใกลบาน พยานยนยนวาเหนต ารวจเดนทางเขามาและออกจากวดในชวงทเกดการสงหาร

ผพทกษสทธมนษยชนในประเทศไทย ไดแกการใชพระราชบญญตการกระทาความผดทางคอมพวเตอรและกฎหมายหมนพระบรมเดชานภาพ เพอปราบปรามเสยงทเหนตางและเสรภาพในการแสดงออก มขอมลวาการบงคบบคคลใหสญหายตอนกกจกรรมเกดขนในประเทศไทยตงแตเดอนมถนายน 2534 เรมจากการหายตวไปของนายทนง โพธอาน วฒสมาชกสายแรงงาน ประธานสภาองคการลกจางสภาแรงงานแหงประเทศไทย และรองประธานสมาพนธแรงงานเสรระหวางประเทศ ภมภาคเอเชยแปซฟก เขาอยระหวางรณรงคตอตานความพยายามของรฐบาลทหารทจะยกเลกสหภาพแรงงานรฐวสาหกจ มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดเกบขอมลการบงคบบคคลใหสญหายทเกดขนกบนกกจกรรมหลายคนนบแตการหายตวไปของนายทนง มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดเกบขอมลการหายตวไปของนกกจกรรมตอตานคอรปชนสองคนทจงหวดขอนแกนภาคตะวนออกเฉยงเหนอไดแก

นายสงกรานต นามพรมหายตวไปในวนท 20 กนยายน 2542 หลงจากเพอนมาสงทโรงแรมซงเปนทนดพบกบไชยฤทธ อนฤทธ ซงอางตนเปนตารวจ สงกรานตเปนนกธรกจและเคยเปนผใหญบานทหมบานศลา เขายงเคยเปนสมาชกอบต. มผใหขอมลแจงกบมลนธยตธรรมเพอสนตภาพวาชวงทเขาหายตวไป เขาทาเรองรองเรยนการทจรตของประธานอบต.ซงพยายามทจะตดสนบนกบนายสงกรานต และตอมาไดขจะฆาเขา ในชวงเวลาเดยวกน มผชายคนหนงซงระบวาตนเองเปนตารวจจากรงเทพฯ มาทบานของสงกรานต สงกรานตเลาใหตารวจฟงเกยวกบการทจรตและตารวจเสนอใหมาพบกนทโรงแรมโซฟเทลเพอพดคยเรองนเปนการสวนตว เพอนไดขบรถมาสงสงกรานตทประตโรงแรมตอนสโมงเยนในวนทเขาหายตวไป อกหนงสปดาหตอมามผพบศพอยกลางทงนาในอาเภอใกลเคยง ซงมลกษณะคลายสงกรานต อยางไรกตาม หนวยตารวจพเศษจากกรงเทพฯ แจงใหภรรยาของเขาทราบวาจากการตรวจสอบพบวาดเอนเอไมตรงกน ในระหวางการสบสวนสอบสวน ในเบองตนตารวจปฏเสธทจะสอบคด และเมอมการฟองคดกมการกลาวหาวาสงกรานตหนไปกบผหญงอกคนหนง และดเหมอนมการเขาไปแกไขภาพทบนทกจากทววงจรปด

นายกมล เหลาโสภาพนธหายตวไปประมาณเทยงคนของวนท 9 กมภาพนธ 2551 จากสภ.บานไผ จ.ขอนแกน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ กมลเปนนกธรกจทมฐานะด ตงแตป 2544 เขาเรมใหความชวยเหลอกบชมชนมากขน ในป 2547 เขาเขารวมกบเครอขายประชาชนตานคอรรปชน (คปต.)66 เขารณรงคใหมการเลอกตงทองถนอยางโปรงใสในป 2549/50 จากนนจงไดเรมสอบสวนตามขอกลาวหาการทจรตของนกการเมองทองถนในโครงการทดนรถไฟ และยงไดแจงขอกลาวหาทจรตตอหวหนาสานกปลดเทศบาล (ซงกเปนนกธรกจเชนกน) และบรษทสรางทางรถไฟของเขา เขายงไดแจงความตอสภ.บานไผวาผกากบเพกเฉยตอคดทจรต ในเดอนมกราคม 2551 เขารองเรยนวาถกด.ต.บวลาบต สะเดาและตารวจอกสหรอหานายรมซอม และขอการคมครองพยานแตไมเคยไดรบ ผกากบการสถานตารวจขอโทษตอกมล แตไมมการลงโทษทางวนยตอเจาหนาทแตอยางใด ในวนทเขาหายตวไป เขาใชเวลาทงวนขบรถไปกลบระหวางสถานตารวจ และมบนทกขอสถานตารวจบานไผวาเขาอยทนนจนถงเวลา 23.40 น. จากนนมากไมมผพบเหนเขาอกเลย มผพบรถของเขาจอดอยทโรงพยาบาลแหงหนงซงหางจากโรงพก 15 กม.ในอก 20 วนตอมา ตารวจปฏเสธวาไมทราบวากมลอยทไหน และใหความเหนวาเขาอาจหนไปเลนการพนนทกมพชา

66เปนการเคลอนไหวในยคแรกของกลมเสอเหลอง ซงเปนพนธมตรของผทประทวงตอตานนายกฯ ทกษณ

กรณสมชาย นละไพจตร นาจะเปนการบงคบบคคลใหสญหายทรจกกนมากสดในประเทศไทยในชวงทศวรรษทผานมา สมชายเปนทนายความสทธมนษยชนคนสาคญและทาคดการเมอง โดยรบวาความใหกบจาเลยในคดกอการราย เขาเปนอดตประธานชมรมนกกฎหมายมสลมและรองประธานคณะอนกรรมการสทธมนษยชน สภาทนายความ กอนการหายตวไปของเขา สมชายมบทบาทสาคญในการรวบรวมรายชอ 50,000 รายชอเพอเรยกรองใหมการยกเลกกฎอยการศกในภาคใต หลงจากมการประกาศใชตงแตเหตการณปลนปนเมอวนท 4 มกราคม 2547 นอกจากนยงมการขอใหสมชายวาความใหกบจาเลยในคดปลนปนดวย จาเลยเหลานไดถกทรมานเพอบงคบใหรบสารภาพ สมชายไดแถลงขอมลเกยวกบการทรมานตอสาธารณะ รวมทงขอมลเกยวกบผกระทาผดในระหวางการอภปรายของเขาเมอวนท 27 กมภาพนธ 2547 เขาไดรองตอศาลใหปลอยตวชวคราวตอจาเลยทเปนชายทงหาคน แตศาลไดยกคารอง หนงวนกอนการหายตวไปของเขา ในวนท 11 มนาคม 2547 สานกงานกฎหมายของเขาไดยนเรองรองเรยนการละเมดสทธตอกระทรวงยตธรรม กระทรวงมหาดไทย สานกงานตารวจแหงชาต สานกงานอยการสงสด คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต สานกนายกรฐมนตร และสานกเลขาธการวฒสภา ในวนท12 มนาคม 2547 สมชายไดไปรอพบกบนายกจจา อาลอสเฮาะ ทนายทเปนเพอนรวมงานทลอบบโรงแรมชารนา ถนนรามคาแหง แตนายกจจาไมไดมาตามนด ในเวลา 20.15 น.สมชายจงกลบไปทรถของตนเอง ประมาณ 20.30 น.พยานเหนรถอกคนหนงขบปาดหนาทาใหรถนายสมชายตองหยด จากนนมชายสหรอหาคนออกจากรถบงคบใหนายสมชายเขาไปในรถและขบออกไป จากนนไมมใครพบเหนเขาอกเลย แมวา เจาพนกงานระดบสงของรฐหลายคน รวมทงอดตนายกรฐมนตร อยการสงสด และพนกงานสอบสวนของกรมสอบสวนคดพเศษไดยนยนตอสาธารณะวามหลกฐานวานายสมชายเสยชวตแลว แตจนถงปจจบนกยงคนหาศพของเขาไมพบ รวมทงยงไมมการลงโทษผกระทาผด67 นอกจากการหายตวไปของนกกจกรรมดานสทธมนษยชนแรงงานและตอตานคอรปชน ยงมรปแบบทนกกจกรรมดานสงแวดลอมถกเจาหนาทรฐและบคคลอน ๆ สงหารในประเทศไทย คณะทางานปกปองนกตอสเพอสทธมนษยชนไดเกบขอมลการสงหารนกกจกรรมดานสงแวดลอม 16 กรณระหวางป 2544-2548 โดยเปนเหตการณทเกดขนทวประเทศ ทงทจงหวดภเกต ระยอง พษณโลก นครราชสมา สมทรปราการ สราษฎรธาน เชยงใหม เพชรบร นครศรธรรมราช ขอนแกน ประจวบครขนธ ลาพน และอางทอง ภาคผนวก 2 ใหขอมลโดยสรปเกยวกบกรณเหลาน โดยมาจากรายงานของคณะทางานปกปองนกตอสเพอสทธมนษยชน มลนธยตธรรมเพอสนตภาพยงไมไดเกบขอมลโดยละเอยดเกยวกบแบบแผนการสงหาร อยางไรกตาม เนองจากมความใกลเคยงกนในแงการใชวธการนอกกฎหมายในการสงหารเหลานกบแบบแผนการสญหายของบคคลตามขอมลในรายงานฉบบน เราจงไดยกตวอยางดานลางสองตวอยาง

นายจน บญขนทดถกยงและเสยชวตทโรงพยาบาลเมอวนท 22 กรกฎาคม 2539 ทจงหวดชยภม พยานทวงมาดเหตการณหลงไดยนเสยงปนบอกวา พวกเขาเหนกลมผชายในชดเครองแบบตารวจกาลงหลบหนจากทเกดเหต เชาวนทมการยงสงหาร ชาวบานไดยนเรองรองเรยนกบนายอาเภอเกยวกบการประทวงอยางตอเนองตอโครงการเขอนโปงขนเพชร ผนาการประทวงมชอเหมอนนายจน และพอของผทถกยงเสยชวตคดวาอาจเปนการฆาผดตว

นายสาเนา ศรสงครามถกยงเสยชวตในเดอนพฤษภาคม 2546 ทจงหวดขอนแกน สาเนาเปนแกนนาการประทวงโรงงานเยอกระดาษ (บรษทฟนกซ พลพ เเอนด เปเปอร) ซงกอมลพษในพนท มการปลอยนาเสยเขาไปยงทนาของชาวบาน ในวนทเขาหายตวไป เขาจดประชมชาวบานในทนาของเขาเพอวางแผนตอส สาเนาถกยงชวงหลงเลกประชม ในขณะนนภรรยาอยในหองนาและไดยนเสยงปน อาจเปนไปไดวาคนรายเขามารวมประชมดวย ไม

67 สรปจากขอมลในรายงานของคณะกรรมการนกนตศาสตรสากล, Somchai Neelapaijit – Report on Trial & Investigation, มนาคม 2552. โปรดดรายละเอยดเพมเตมจากรายงาน

นานหลงจากนนมการจบกมนายสมบต ทองสมคร ผตองสงสย และในระหวางการไตสวนคด เขาใหการซดทอดวานายสมพงษ นาร กานนตาบลโคกสงเปนผจางวานใหเขาสงหารนายสาเนา ศาลตดสนลงโทษจาคกตลอดชวตตอนายสมบต แตยกฟองคดตอนายสมพงษเนองจากขาดพยานหลกฐาน

เมอเรว ๆ นเองในวนท 28 กรกฎาคม 2554 นายทองนาค เสวกจนดาถกยงเกานดจนเสยชวตทหนาบานของเขาเองในจงหวดสมทรสาคร เขาเปนแกนนาชาวบานตอตานมลพษจากจดขนถายถานหนและโรงงานคดแยกในพนท กอนหนานกเคยถกขฆาและเคยรองขอความคมครองจากตารวจ แตไมไดรบความคมครองจนกระทงเสยชวต68 ความกลวตอการบงคบบคคลใหสญหายเพมขนในระหวางและภายหลงการปราบปรามการชมนมประทวงของคนเสอแดงในเดอนเมษายนและพฤษภาคม 2553 ทกรงเทพฯ และจงหวดอน ๆ ฮวแมนไรตวอชต69 รายงานวาจากขอมลของมลนธกระจกเงาซงเปนองคกรพฒนาเอกชน(เอนจโอ)ททางานเกยวกบคนหาย ผสญหายอาจแบงไดเปนสามประเภทไดแก (1) ผทถกสงหารหรอไดรบบาดเจบระหวางการปะทะ (2) ผทหลบซอนตวชวคราวและ (3) ผทนาจะอยระหวางการควบคมตว เอนจโอดงกลาวรายงานวามความคบหนามากเกยวกบการคนหาซากศพหรอบคคลทสญหายในสองประเภทแรก อยางไรกตาม เนองจากรฐบาลปฏเสธทจะเปดเผยรายชอผถกควบคมตวเปนเวลาหลายเดอน ทาใหไมสามารถแจกแจงไดวาผทยงสญหายอยเปนผทถกควบคมตว เสยชวต หรอถกบงคบใหสญหายไปแลว ฮวแมนไรตวอชตเกบขอมลผประทวงคนหนงซงถกควบคมตวโดยไมสามารถตดตอกบญาตไดเปนเวลาสองสปดาห และไมสามารถตดตอกบทนายความไดเปนเวลาหกสปดาห (19 พฤษภาคม- 3 กรกฎาคม) ในชวงเวลาเชนนนยอมถอวาผทถกควบคมตวเปนเหยอของการบงคบบคคลใหสญหาย ศนยขอมลประชาชนผไดรบผลกระทบจากการสลายการชมนมกรณ เม.ย.-พ.ค. 2553 ไดศกษาเพมเตมกรณผสญหายจากขอมลของมลนธกระจกเงาและกรณอน ๆ และไดพบวา จากกรณทมญาตรองเรยนคนหายในชวงเมษายน/พฤษภาคมทมการประทวง ยงมบคคลทไมสามารถตามตวจานวนหนง

ขอ 4. การเยยวยา กฎบตรสทธมนษยชนระหวางประเทศประกนใหเหยอการละเมดสทธมนษยชนไดรบสทธเขาถงการเยยวยา จากการวเคราะหหลกกฎหมายและแนวนตศาสตรระหวางประเทศและระดบภมภาค คณะกรรมการนกนตศาสตรสากล (ICJ)70 พบวาการเยยวยาควรครอบคลมสทธดงตอไปน

การสอบสวน

ความจรง

การระงบและหลกประกนวาจะไมเกดซา และ

การชดใช คาสนไหมทดแทน การฟนฟและความพงพอใจ สทธเหลานไดรบการรบรองในอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการปองกนมใหบคคลทกคนจากการหาย

สาบสญโดยถกบงคบ (International Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappearance)

68 โปรดด ฮวแมนไรตวอชต, Thailand – Investigate Murder of Environmentalist: Impunity in Attacks on Activists, 29 กรกฎาคม 2554 69 ฮวแมนไรตวอชต, Descent into Chaos: Thailand’s 2010 Red Shirt Protests and the Government Crackdown, พฤษภาคม 2554 70 โปรดด International Commission of Jurists, The Right to a Remedy and to Reparation for Gross Human Rights Violations: a practitioners’ guide, 2549

ขอ 3 และ 12 (การสอบสวน), ขอ 24 (ความจรง), article 24 (การระงบและหลกประกนวาจะไมเกดซา) และขอ 24 (การ

ชดใช คาสนไหมทดแทน การฟนฟและความพงพอใจ)

คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลยงพบอกวาการเยยวยาจะตองปฏบตไดจรง เปนผล ไมชกชาและเขาถงได

โดยเปนการปฏบตของหนวยงานอสระ มความสามารถทจะใหการสงเคราะหรวมทงการชดใชและชดเชย และยงตองมการ

สอบสวนโดยไมชกชา เปนผล และไมลาเอยง และหนวยงานทใหการเยยวยาจะตองปฏบตหนาทอยางรวดเรวและม

ความสามารถ

การบงคบบคคลใหสญหายเกยวของกบการละเมดสทธมนษยชนหลายประการ การละเมดแตละอยางทาใหเกด

ความทกขทรมานตอผเสยหายและญาต การปดกนไมใหผเสยหายไดรบการคมครองตามกฎหมายและการปฏเสธไมให

ขอมลเกยวกบทอยของผเสยหาย ทาใหครอบครวตองประสบความทกขใจอยางตอเนองเพราะไมทราบถงชะตากรรมของ

บคคลอนเปนทรก ไมสามารถหาทางออกตามกฎหมาย ทงยงไมสามารถแสดงความอาลยกบบคคลทรกได ในทาง

กฎหมายยอมถอไดวาญาตเหลานกเปนผเสยหายจากกรณการบงคบบคคลใหสญหายและมสทธเหลานเชนกน

รฐบาลไทยลงนามอนสญญาการคมครองมใหบคคลสญหายเมอวนท 9 มกราคม 2555 ซงถอเปนการพฒนาในเชงบวก ในตอนนรฐบาลจะตองเรมขนตอนอยางเปนรปธรรมเพอบงคบใชตามอนสญญากอนการใหสตยาบน อยางไรกตาม การขาดเจตจานงทางการเมองของเจาหนาทรฐบาลระดบสงเปนเหตผลสาคญซงทาใหการบงคบบคคลใหสญหายยงดารงอยตอไปในประเทศไทย และเปนเหตผลของความไมใสใจสอบสวนกรณการบงคบบคคลใหสญหายและการฟองรองดาเนนคดตอผทรบผดชอบ ทงยงเนนใหเหนปญหาการชดเชยตอญาต ตราบทประเทศไทยยงไมมร ฐบาลซงมงมนทจะคมครองสทธมนษยชน การแกปญหาเชงเทคนคเกยวกบการเยยวยาและการชดเชย ยอมไมอาจสงผลใหยต การบงคบบคคลใหสญหายได อนสญญาการคมครองมใหบคคลสญหายควรเปนแนวทางทชวยใหรฐบาลทางานตามเจตจานงทางการเมองทจะยตการบงคบบคคลใหสญหายและใหการเยยวยาตอปญหาการสญหายของบคคลทเกดขนมาแลว 4.1 การเยยวยาดานตลาการ ใน 29 กรณทมลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมล ญาตไดแจงใหทราบวาการเยยวยาแบบไหนมความสาคญสดตอพวกเขา ใน 11 กรณ ญาตระบวาสงทสาคญสาหรบพวกเขาคอใหมการสอบสวน การฟองคด และการลงโทษผกระทาผด มอยสรายทระบวาตองการความชวยเหลอดานกฎหมาย การแจงความด าเนนคด ยกเวนสองกรณ ญาตทกคนแจงความเมอเกดการสญหายของบคคลตอตารวจในพนท มอยสองกรณทตารวจปฏเสธไมรบแจงความ มอยกรณหนงทตอนไปแจงความครงแรกตารวจไมรบแจงความ แตเมอเดนทางกลบมาอกครงพรอมกบสมาชกอบต. ตารวจจงรบแจงความ มอยอยางนอยสกรณทญาตตองกลบไปทโรงพกอกวนสองวน หรอสามวนถดมาหลงจากเดนทางไปแจงความในวนแรก เพราะตารวจไมรบแจงความทนทในวนทเกดเหต มอยอยางนอยหากรณทตารวจระบวาบคคลผสญหายอาจจะหลบหนไปเอง และยงมการเสนอในบางกรณวาคนทสญหายความจรงแลวหนไปกบ

ผหญงหรอหนไปเลนพนน ในแปดกรณ ญาตไดรองเรยนตอกรมสอบสวนคดพเศษเพอใหเขามาสอบสวนคดเหลาน และมอยางนอยสจากแปดกรณทกรมสอบสวนคดพเศษปฏเสธไมรบทาคดโดยอางวาขาดพยานหลกฐาน การสอบสวน ในทกกรณญาตแสดงความไมพงพอใจตอการสบสวนสอบสวนของตารวจ โดยระบวาตารวจมกจะถามคาถามไมกขอ และญาตเชอวามเหตผลหลายประการทอธบายไดวาเหตใดตารวจจงไมกระตอรอรนทจะสอบสวน โดยอาจเปนเพราะกลวการตอบโตจากคนราย หรอตารวจมสวนเกยวของกบการสญหายของบคคลเอง การขาดทรพยากรในการทางาน และการขาดความสามารถอนเปนเหตใหไมสามารถเรมการสอบสวนไดทนท เหตผลทญาตระบวาทาใหตดสนใจไมแจงความดาเนนคด หรอไมกดดนใหตารวจสอบสวนไดแก กลวจะถกตอบโต ขาดความมนใจในตารวจ ขาดทกษะดานภาษาทจะใชสอสารกบตารวจ พฤตการณทหยาบคายหรอยงยากของตารวจในระหวางทไปแจงความ ปญหาเพมเตมในขนของการสอบสวนเกยวของกบทกษะดานนตวทยาศาสตรทจากด และการขาดผชานาญการดานนตวทยาศาสตรทเปนอสระ แมวาในสานกงานตารวจแหงชาตจะมหนวยงานดานนตวทยาศาสตรแตเนองจากรฐมกมสวนเกยวของกบการบงคบบคคลใหสญหาย และตารวจมความเกยวของกบรฐ เปนเหตใหไมอาจเกดการสอบสวนอยางเปนอสระได ในประเทศไทยเนองจากสถาบนนตวทยาศาสตรเปนหนวยงานภายใตกระทรวงยตธรรม เปนเหตใหมความเปนอสระมากกวาเลกนอยเมอเทยบกบหนวยงานนตวทยาศาสตรของตารวจ สถาบนนตวทยาศาสตรมอานาจหนาทในการสอบสวนทเกดเหตเฉพาะในกรงเทพฯ และสจงหวดขางเคยง เวนแตไดรบการรองขอจากหนวยงานในพนทในภาคอน ๆ ของประเทศ กรมสอบสวนคดพเศษยงมอานาจในการขอใหสถาบนนตวทยาศาสตรเขารวมการสอบสวนได ในปจจบนกรมสอบสวนคดพเศษหรอตารวจในทองทมกไมคอยขอความรวมมอจากสถาบนนตวทยาศาสตร ในภาคใตของไทยสถาบนนตวทยาศาสตรมสวนรวมในการอบรมเจาหนาททหารและตารวจในการเกบรวบรวมและวเคราะหพยานหลกฐานดานนตวทยาศาสตร แตไมไดมสวนรวมในการชนสตรพลกศพในภาคใต ประเทศไทยยงไมมนกนตมานษยวทยา (forensic anthropologist) ทไดรบการอบรมอยางเปนทางการ ซงเปนบคลากรทสาคญในการจาแนกซากชนสวนของมนษย โดยเฉพาะสวนทเปนกระดก อปสรรคเพมเตมในขนตอนการสอบสวนไดแก การขาดการคมครองพยานทเปนผลและเปนอสระ ทผานมามญาตของผทถกบงคบใหสญหายเพยงรายเดยวคอนางองคณา นละไพจตร ทไดรบการคมครองพยานจากกรมสอบสวนคดพเศษ ในความเหนขององคณา การคมครองพยานของกรมสอบสวนคดพเศษยงขาดประสทธภาพในหลายดาน เชน กอนจะถงกาหนดอานคาพพากษาศาลอทธรณในระหวางวนท 18 -20 มกราคม 2554 องคณาไดรบโทรศพทประมาณ 20 สายตอวน โดยผทโทรมาไมไดบอกวาตวเองเปนใคร หรอเพยงแตพดเลกนอยและวางหไป เมอพยายามสบเสาะทมาของโทรศพทกไมสามารถทาได เธอไดนาขอมลโทรศพททโทรเขามาไปใหกบตารวจและกรมสอบสวนคดพเศษเมอวนท 21 มกราคม 2554 ในวนท 1 กมภาพนธ 2554 กรมสอบสวนคดพเศษสงจดหมายมาใหระบวาเปนการโทรศพทจากรานอนเตอรเนต แตไมไดทาการสอบสวนเพมเตม การฟองคด จากขอมลทมลนธยตธรรมเพอสนตภาพจดเกบ มเพยงสามกรณทมการฟองคดตอศาล โดยมสองกรณทศาลยกฟองเนองจากขาดพยานหลกฐาน สวนอกหนงกรณคอคดของนายสมชาย นละไพจตร เจาหนาทตารวจหานายถกฟองดวยขอหาเบา (บงคบขนใจและปลนทรพย) และศาลตดสนวามความผดเพยงนายเดยว แตตอมาศาลอทธรณไดยกฟองคดตอ

เขา และศาลปฏเสธการรองสอดไมยอมใหครอบครวของนายสมชายมาเปนโจทกรวมในคดอาญา นอกจากนน ทผานมายงไมมการฟองรองดาเนนคดตอความผดทางอาญารายแรงทเกดขนจากตารวจและทหารในระหวางสงครามปราบปรามยาเสพตด ปญหาหลายประการเกดขนในขนตอนการฟองคด เนองจากประเทศไทยไมไดกาหนดใหการบงคบบคคลใหสญหายเปนความผดทางอาญา ทาใหแทบไมสามารถอางประมวลกฎหมายอาญาเพอฟองรองเอาผดได แมวาประเทศไทยจะกาหนดความผดใหกบการฆาคนตาย การกกขงหนวงเหนยว และการใชอานาจมชอบของรฐ แตองคประกอบความผดเหลานยงไมครอบคลมความรายแรงและเงอนไขทางการเมองทเกยวของกบอาชญากรรมการบงคบบคคลใหสญหาย อยางเชน การลกพาตวเปนความผดรายแรงตามกฎหมายไทย และมโทษจาคกสามถงหกป สวนคดฆาคนตายจะตองมหลกฐานทเกยวของกบการเสยชวตโดยตรง ซงกรณการสญหายของบคคลทาใหไมสามารถหาหลกฐานดงกลาวได สวนความผดเกยวกบการใชอานาจรฐอยางมชอบกไมครอบคลมความรายแรงของอาชญากรรมการบงคบบคคลใหสญหายเชนกน อปสรรคตอการฟองรองดาเนนคดยงรวมถงการขาดพยานหลกฐาน ทงนเปนผลมาจากการขาดความชานาญดานนตวทยาศาสตรอยางเปนอสระและการขาดขอมลจากพยานผรเหน เนองจากไมมการคมครองพยานทเปนผลและเปนอสระ กรณนายยา เจะดอเลาะหและนายแวฮารง รอฮงสะทอนถงปญหาบางประการเกยวกบการเยยวยาตามระบบยตธรรม ภรรยาของนายยาและนายแวฮารงไดรองเรยนตอคณะกรมการสทธมนษยชนแหงชาต(กสม.) (คารองท 127/ 2549,128/ 2549) ทางคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ไดสงจดหมายไปยงศนยปฏบตการตารวจจงหวดชายแดนภาคใต (ศปก.จชต.) ในวนท 22 กรกฎาคม 2554 (จดหมายเลขท สม 0003/1603) และจดหมายฉบบทสองลงวนท 8 กนยายน 2554 (เลขท สม 0003/ ป 389) เพอใหมการสอบสวนในคดนเพมเตม ทางศปก.จชต.มจดหมายตอบมาทกสม.ระบวา ตารวจสภ.เมองยะลาไดรบแจงความคดนายยา เจะดอเลาะหและนายแวฮารง รอฮงแลว (คดหมายเลข 586/2548) แตหลงการสอบสวน ตารวจยะลาสงไมฟองตอตารวจสองนาย คอ จาสบตารวจธระณฐ จนทะโน และ จาสบตารวจวรช บณไชยโย ซงเปนผตองสงสยและทางานใหกบกองปราบปราม ตอมาอยการสงสดกมคาสงแบบเดยวกน เปนเหตใหการดาเนนคดในกรณของนายยา เจะดอเลาะหและนายแวฮารง รอฮงตองยตลง กรณคนงานตางดาวชาวพมาหกรายซงถกจบกมโดยพลการ ถกซอมและยงจนเสยชวตโดยผกระทาผดเปนเจาหนาทฝายปกครองและชดรกษาความปลอดภยหมบาน(ชรบ.)เมอเดอนพฤษภาคม 2546 เปนกรณทสะทอนถงประสทธภาพของระบบยตธรรมไทยในการฟองคดและลงโทษตอผทรบผดชอบตอการสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย ในคดน ศาลไดพพากษาประหารชวตเจาหนาทหลายนายทเกยวของกบการสงหาร71 ขนตอนปฏบตทางแพงและปกครอง จนถงปจจบน ญาตของผทตกเปนเหยอการบงคบบคคลใหสญหาย ยงไมเคยฟองคดแพงตอผกระทาผดเลย ทผานมามเจดครอบครวทใชกลไกศาลแพง เพอขอใหศาลประกาศใหบคคลผสญหายเปนผเสยชวตหลงจากผานไปหาป หรอสองปในพนทซงประกาศสถานการณฉกเฉน และประสบความสาเรจในสกรณ แตมอยกรณหนงทครอบครวไมสามารถขอใหทางการออกใบมรณบตรได เมอมผสญหายเกดขน ครอบครวมกเผชญกบปญหาเกยวกบมรดกและการเขาถงทรพยสนของบคคลผสญหาย ชองทางหนงในการแกปญหาคอการขอใหศาลมคาสงและใหมการออกใบมรณบตร ซงกระทาไดเมอหลงการสญหายของบคคลหาปไปแลว และครอบครวตองยอมรบวาญาตของตนไมมชวตอกตอไป ผหญง

71 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไมสนบสนนโทษประหารชวต

มสลมเชอสายมาเลยในภาคใตของไทยตองเผชญกบอปสรรคสาคญในแงของสทธของภรรยาทจะจดการกบสนสมรส สทธทจะดาเนนกจการครอบครว การเลยงดบตร การดารงชพและสทธทจะแตงงานใหม จนถงปจจบน นกวชาการดานศาสนาในไทยไมไดพยายามตความกฎหมายอสลามในสวนทเกยวของกบการบงคบบคคลใหสญหาย ทาใหเกดความคลมเครอและปญหาทาทายตอผหญงมสลมเชอสายมาเลยซงสามตกเปนเหยอการบงคบบคคลใหสญหายในภาคใตของไทย 4.2 สทธทจะไดทราบความจรง สมาชกในครอบครวและสงคมมสทธทจะไดทราบความจรงเกยวกบการบงคบบคคลใหสญหาย คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลพบวา ‚สทธทจะไดทราบความจรงไมเพยงครอบคลมสทธทจะไดรขอเทจจรงและพฤตการณทเกยวของกบการละเมดสทธมนษยชนเทานน แตยงรวมถงเหตผลททาใหเกดเหตการณละเมดขนและขอมลเกยวกบหนวยงานของรฐทเกยวของกบการละเมด‛72 จนกวาครอบครวเหลานจะไดรบขอมลเกยวกบชะตากรรมของผถกบงคบใหสญหาย ปญหาการละเมดสทธเนองจากการบงคบบคคลใหสญหายกจะยงเกดขนตอไป ใน 29 กรณทมลนธยตธรรมเพอสนตภาพเกบขอมล ในแงลาดบความสาคญของการเยยวยาตามความเหนของครอบครวผไดรบผลกระทบ ม 19 ครอบครวทระบวาตองการทราบความจรงเกยวกบเหตการณทเกดขนกบญาตของตนเองมากทสด สครอบครวตองการไดรบศพของญาตตนเองคนมา จากขอมลกรณการบงคบบคคลใหสญหายทจดเกบโดยมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ เราพบวาใน 22 กรณ ญาตไดพยายามขอความชวยเหลอหรอไดรองเรยนกบเจาหนาทอน ๆ นอกเหนอจากตารวจดวย สวนใหญแลวเปนการรองขอความชวยเหลอจากผใหญบาน หรอกรณทผใหญบานเปนคนชาตพนธอน กจะขอความชวยเหลอจากผชวยผใหญบานหรอผนาชมชนแทน ครอบครวเหลานระบวาเจาหนาทในทองถนมกใหความชวยเหลอ แมบางครอบครวจะระบวาเจาหนาทบางสวนไมคอยใหความสนใจ การทมหลายครอบครวขอความชวยเหลอนอกเหนอจากระบบยตธรรมทางอาญา สะทอนความตองการทจะคนหาความจรงเกยวกบการหายตวไปของญาตของตน นอกจากนน มอยางนอย 10 กรณทมการรองเรยนตอคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต และในนนมอยางนอยเกากรณทมการรายงานตอวาดวยการบงคบบคคลใหสญหายและการสญหายโดยไมสมครใจของสหประชาชาต ซงกสะทอนใหเหนความตองการของครอบครวทจะหาชองทางอน ๆ เพอใหเขาถงความจรงเกยวกบการสญหายของญาตของตน ทผานมามความพยายามแสวงหาความจรงเกยวกบความรนแรงทเกดขนเมอเดอนพฤษภาคม 2535 และทผานมามการสอบสวนของหนวยงานรฐบาล รฐสภาและองคกรพฒนาเอกชน(เอนจโอ)หลายครง รายงานอยางเปนทางการเหลานไมไดระบความรบผดชอบของบคคล ในขณะทนายแพทยประดษฐ เจรญไทยทว ซงรบผดชอบสอบสวนกรณผสญหาย ไดรบบาดเจบและเสยชวตจากรฐบาลกถกขมข เขาไดตดสนใจลาออกหลงจากไดแถลงวามเจาหนาททหารมาบอกวาศพของผเสยชวตถกฝงอยในคายทหาร ในชวงตนทศวรรษ 2530 มคณะกรรมาธการรฐสภาสองคณะทสอบสวนกรณการหายตวไปของนายทนง โพธอาน รายงานชนหนงระบวา สาเหตการหายตวไปของนายทนงอาจเกยวของกบความขดแยงทมกบรฐบาลทหาร แตระบวาไมไดคนพบขอมลใหม คณะกรรมาธการทงสองชดปฏเสธทจะเปดเผยรายงานตอสาธารณะ ในเดอนมถนายน 2543 มผ

72 โปรดด International Commission of Jurists, The Right to a Remedy and to Reparation for Gross Human Rights Violations: a practitioners’ guide, 2549

รองขอใหเปดขอมลในรายงานทงสองฉบบโดยใชอานาจตามพระราชบญญตขอมลขาวสารทางราชการ แตมการปฏเสธคาขอโดยอางวาการเปดเผยขอมลดงกลาวอาจสงผลกระทบตอบคคลทสาม ในป 2552 คณะกรรมการนโยบายและอานวยการเยยวยาผไดรบผลกระทบสบเนองจากสถานการณ ความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต ภายใต สานกนายกรฐมนตร ไดตงคณะอนกรรมการเฉพาะกจเพอประสานตดตามผสญหายและเยยวยาผไดรบกระทบจากเหตการณความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใตเฉพาะกรณ และ ไดแตงตง ‚คณะทางานรวบรวมขอมลและตดตามผสญหายจากเหตการณความไมสงบในพนทจงหวดชายแดนภาคใต "เพอทางานเปนหนวยงานภายใตคณะอนกรรมการดงกลาว คณะทางานฯมหนาทและความรบผดชอบประกอบดวย (ก) รวบรวมและคนหาขอมลเกยวกบผสญหายในภาคใต และ (ข) เสนอขอมลเกยวกบผสญหายใหกบคณะอนกรรมการแสวงหาความจรง คณะทางานฯไดทาการสอบสวนกรณการบงคบบคคลใหสญหายทมการเกบขอมลอยแลวบางสวน ทงนเพอจาแนกวาควรมการจายคาชดเชยใหกบกรณใด แมจะเปนองคประกอบสาคญของการเยยวยา แตทผานมาในประเทศไทยกยงขาดหนวยงานทมงเนนทางานเพอสงเสรมใหครอบครวสามารถแสวงหาความจรงเกยวกบกรณการบงคบบคคลใหสญหาย เมอพจารณาประสบการณทผานมาเกยวกบกลไกการแสวงหาความจรงทาใหเกดขอกงวลอยางมากเกยวกบการแสวงหาความจรงสาหรบกรณการบงคบบคคลใหสญหายในประเทศไทย แตแมจะมประสบการณในอดตเชนน กยงมความจาเปนททางการจะตองพยายามแสวงหาความจรงในกรณการบงคบบคคลใหสญหาย ดงเชนในหลายประเทศมการแตงตงคณะกรรมการบคคลผสญหายทเปนอสระอยางเปนทางการ 4.3 สทธทจะไดรบการชดใช คาสนไหมทดแทน การฟนฟและความพงพอใจ สทธทจะไดรบการชดใชครอบคลมการฟนฟเยยวยาผเสยหาย ซงในกรณนไดแกญาตของผสญหาย เพอใหกลบไปอยในสภาพเดมกอนทการบงคบบคคลใหสญหายจะเกดขน ควรกาหนดใหมคาสนไหมทดแทนกรณทเกดความเสยหายดานเศรษฐกจทสามารถประเมนได สวนการฟนฟควรครอบคลมการดแลดานการแพทยและจตใจ รวมทงบรการดานกฎหมายและสงคมทมใหกบญาตของผถกบงคบใหสญหาย ความพงพอใจควรครอบคลมถงมาตรการทเปนผลทมงยตการละเมดทดาเนนอย (โปรดดดานลาง) การตรวจสอบขอเทจจรงและการเปดเผยความจรงทงหมดตอสาธารณะ (โปรดดดานบน) การคนหาทอยของผถกบงคบใหสญหาย การประกาศอยางเปนทางการหรอคาตดสนของศาลเพอฟนฟศกดศร การขอโทษตอสาธารณะ มาตรการลงโทษจากศาลและฝายปกครองทมตอบคคลทรบผดชอบตอการละเมด (โปรดดดานบน) และการจดพธราลกผสญหาย ใน 29 กรณทญาตใหขอมลเกยวกบการเยยวยาตอมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ มอย 23 กรณทระบวาการชดใชและคาสนไหมทดแทนอยางอนสาคญกวาสาหรบพวกเขา ครอบครวเหลานระบวา การชดใชควรครอบคลมความชวยเหลอดานการเงนจากรฐบาล ทนการศกษาใหกบบตร และความชวยเหลอดานการฝกอาชพและการจางงาน ใน 17 กรณการบงคบบคคลใหสญหาย ซงไมรวมผสญหายในเหตการณพฤษภาคม 2535 ครอบครวของผถกบงคบใหสญหายไดรบคาชดเชยในรปแบบใดรปแบบหนง โดยเกอบทงหมดเปนกรณการชดเชยทเกดขนในภาคใตของไทย ยกเวนกรณครอบครวของสมชาย นละไพจตร และทนง โพธอาน สวนญาตของของผถกบงคบใหสญหายในภาคเหนอ ภาคตะวนตกและอสานไมไดรบคาชดเชยแตอยางใด ญาตบางคนระบวา ไมทราบวามหรอไมรวาจะไปขอคาชดเชยทใด มลนธยตธรรมเพอสนตภาพพบวาครอบครวทไดรบความชวยเหลอดานกฎหมายหรอไดรบความชวยเหลอจากองคกรพฒนาเอกชน(เอนจโอ) มโอกาสมากกวาทจะไดรบคาชดเชย ใน 20 กรณ ครอบครวระบวาประสบปญหาดานเศรษฐกจภายหลง

การสญหายของญาต ในกรณทผสญหายมอายนอยและยงไมแตงงาน ครอบครวมกจะไมระบถงปญหาดานเศรษฐกจทเกดขน ใน 19 กรณ ครอบครวระบวาเกดผลกระทบดานจตใจอยางมากอนเปนผลมาจากการสญหายของญาต ในเดอนสงหาคม 2548 นายกฯ ทกษณแตงตงคณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (กอส.) และมคณะอนกรรมการซงรบผดชอบใหการชดเชยตอญาตของผสญหายในภาคใตของไทย คณะอนกรรมการไดใชรายชอของผถกบงคบใหสญหายทจดเตรยมโดยสมาคมยวมสลมแหงประเทศไทย (ยมท.) และคณะทางานยตธรรมเพอสนตภาพ (ชอเดมของมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ) โดยมการใหเงนชดเชย 100,000 บาท และทนการศกษากบบตรของ 17 ครอบครว รายชอการชดเชยของกอส.ยงครอบคลมนายสมชาย นละไพจตรเพราะถอวาการหายตวไปของเขาเกยวของกบความรนแรงในภาคใตของไทย เนองจากชวงทเขาหายตวไปนายสมชายวาความใหกบจาเลยทกลาวหาวาถกทรมานในภาคใต

คณะกรรมการเยยวยาผไดรบผลกระทบสบเนองจากเหตการณความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต ภายใตการแตงตงของนายกรฐมนตรมขอเสนอแนะเมอวนท 12 กมภาพนธ 2555 มการจายเงนชดเชย 7.5 ลานบาทใหกบญาตสาหรบกรณการบงคบบคคลใหสญหายทเกดจากการกระทาของเจาหนาทรฐ73 อยางไรกตามยงเปนความยากลาบากแกญาตในการพสจนวาการสญหายเกดจากการกระทาของเจาหนาทรฐ ในประเทศไทย ผเสยหายจากความผดทางอาญาอาจรองขอคาชดเชยจากกระทรวงยตธรรมได อยางไรกตาม ญาตของผถกบงคบใหสญหายจะพบอปสรรคในการเขาถงกลไกดงกลาว เนองจากยงไมมการกาหนดใหการบงคบบคคลใหสญหายเปนความผดทางอาญา ครอบครวของนายสมชาย นละไพจตรไดรบเงนจานวน 80,000 บาทจากกระทรวงยตธรรม โดยปกตแลวสาหรบผเสยชวตจากคดอาญาจะไดรบเงนชวยเหลอ 100,000 บาท แตกรณนคณะกรรมการทรบผดชอบไดหกเงนออกไปจานวน 20,000 บาท โดยอางวาเนองจากไมมคาใชจายในการจดงานศพ

4.4 สทธในการระงบ หลกประกนวาจะไมเกดซ า และการปองกน กฎบตรระหวางประเทศกาหนดวารฐไมเพยงจะตองยตการละเมดตอบคคล แตยงตองดาเนนมาตรการเพอประกนวาจะไมเกดการละเมดซาอก แตจากปญหาการลอยนวลพนผดของผทรบผดชอบตอการบงคบบคคลใหสญหาย สะทอนใหเหนวารฐไทยไมดาเนนตามขนตอนทจาเปนเพอประกนวาจะไมเก ดเหตซา ในขณะทนโยบายของรฐยงคงลอยนวลผกระทาผด ทาใหผกระทาผดและเจาหนาทของรฐบาลเองกยงมบทบาทสงเสรมอาชญากรรมเชนนตอไป นอกจากนน ทผานมายงไมมการออกกฎหมายกาหนดใหการบงคบบคคลใหสญหายเปนความผดทางอาญา ซงอาจตความไดวาเปนความลมเหลวทจะประกนไมใหเกดเหตซา ขอบญญตในกฎหมายความมนคงทเปนอยยงทาใหเกดเงอนไขนาไปสการบงคบบคคลใหสญหายโดยงาย เพอใหเกดการปองกน ตองมการแกไขกฎหมายเหลาน ครอบครวของผถกบงคบใหสญหายหกครอบครวแถลงอยางชดเจนวา ตองการใหรฐบาลประกนวาจะไมเกดการสญหายของบคคลกบคนอน ๆ อกในอนาคต

73 คณะกรรมการมขอเสนอใหจายเงน 7.5 ลานบาทใหกบครอบครวของผเสยชวตจากเหตการณทมสยดกรอเซะ ปตตาน และกรณการสงหารนกฟตบอลท อ.สะบายอย สงขลา เมอวนท 28 เมษายน 2547 การประทวงทอ.ตากใบ นราธวาส ในวนท 25 ตลาคม 2547 และการสงหารหมทมสยดบานไอปาแย อ.เจาะไอรอง นราธวาส เมอวนท 8 มถนายน 2552

ขอ 5. ขอเสนอแนะ รฐบาลไทยควรใหสตยาบนตออนสญญาระหวางประเทศวาดวยการปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญ

โดยถกบงคบ(International Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappearance)

5.1 กฎหมาย กฎหมายวาดวยการสญหายของบคคล ควรมการออกกฎหมายเพอประกนความสอดคลองกบอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการปองกนบคคลทกคน

จากการหายสาบสญโดยถกบงคบ รวมทงเพอ

กาหนดให ‚การบงคบบคคลใหสญหาย‛ เปนความผดทางอาญาโดยมองคประกอบของความผดไดแก (1) การควบคมตวบคคล (2) การเขามาเกยวของของหนวยงานของรฐ และ (3) การปฏเสธไมยอมรบวาไดควบคมตวบคคล

การยอมรบสภาพความตอเนองของความผด และเนองจากความผดเชนนมลกษณะทตอเนอง กฎหมายทออกมาใหมควรครอบคลมความผดทเกดขนกอนหนานดวย

อายความควรนบจากวนทการกระทาผดยตลง (อยางเชน เมอบคคลทมชวตไดรบการปลอยตว หรอเมอครอบครวไดรบซากชนสวนของศพของบคคลผสญหาย) ไมใชนบจากวนทบคคลหายตวไป

บทลงโทษควรสอดคลองกบความรนแรงของความผด และพฤตการณ รวมทงการละเมดเพมเตมทเกดขนกบผเสยหาย

ควรกาหนดโทษทางวนยตอผทถกกลาวหาหรอพบวามความผดในการบงคบบคคลใหสญหาย โดยควรมการสงยายจาเลยใหไปดารงตาแหนงอนในระหวางการสอบสวน

ควรใหมการยอมรบความรบผดชอบของผบงคบบญชา ในกรณทการสญหายของบคคลเกดขนตามคาสงของผบงคบบญชา เจาหนาทคนดงกลาวกควรรบผดชอบตอความผด ไมวาจะมตาแหนงสงเพยงใด ในกรณทผบงคบบญชารเหนตอความผดทเกดขนแตมไดกระทาการเพอปองกนไมใหการเกดกระทาผด หรอมไดรายงานการกระทาผดนน ผบงคบบญชากควรไดรบโทษดวย กรณทผบงคบบญชาควรทราบถงการกระทาผด แตกลบไมทราบเนองจากความเพกเฉยของตน กควรมมาตรการลงโทษทเหมาะสม

ประกนวาจะไมมการออกกฎหมายนรโทษกรรมหรอมาตรการทคลายคลงกน ไมวาจะเปนจากฝายนตบญญต รฐบาลหรอศาล ซงจะเปนการยกเวนความผดตอผทบงคบบคคลใหสญหาย และทาใหไมตองเขารบการไตสวนทางอาญา

ใหมการรบแจงความ และใหเรมการสอบสวนในทนทหลงจากรบแจงความ ในกรณทมความเปนไปไดวาผสญหายเปนเหยอของอาชญากรรมดงกลาว

ผททาหนาทสบสวนสอบสวนไมควรเปนเจาหนาทตารวจโดยทวไป โดยเฉพาะไมควรเปนตารวจในทองททเกดเหต หนวยงานสอบสวนควรเปนหนวยงานทไมลาเอยงและมทรพยากรสนบสนนอยางเหมาะสม และเจาหนาทของหนวยงานดงกลาวกไมควรมาจากหนวยงานตารวจโดยทวไป74

ควรพจารณาแตงตงคณะกรรมการอสระซงประกอบดวยผชานาญการ ทงทเปนเจาพนกงานของรฐหรอผทเกษยณอายราชการแลว ซงรบผดชอบตอการเยยวยา การสงเคราะหผเสยหาย และการตดตามการสอบสวน

ประกนวามการชดเชยตอญาตของของผถกบงคบใหสญหาย รวมทงการชดใช คาสนไหมทดแทน การฟนฟและความพงพอใจ และควรมกลไกเยยวยาในระดบชาตสาหรบการละเมดสทธมนษยชนหลายประการทเกดขน รวมทงการบงคบบคคลใหสญหาย

คมครองและสนบสนนสทธของญาตทจะขอเขารวมเปนโจทกรวมในคดอาญา

กาหนดใหครอบครวมสทธทจะขออานาจศาลเพอสงการใหหนวยราชการเปดเผยขอมลบางประการเกยวกบการสญหายของบคคล และ

กาหนดใหมการออกใบรบรองการสญหายของบคคล เพอชวยใหญาตสามารถเขาถงทรพยสนของผสญหายได กฎหมายคมครองพยาน ควรแกไขกฎหมายคมครองพยานของไทยใหสอดคลองกบแนวปฏบตดสดของสากล โดยเฉพาะเพอคมครองประจกษพยานของการละเมดสทธมนษยชน75 กฎหมายเกยวกบการควบคมตวบคคล ควรมการแกไขเพมเตมกฎอยการศกและพรก.ฉกเฉนฯ เพอใหสอดคลองกบเนอหาของกฎบตรสทธมนษยชนระหวางประเทศทเกยวของกบการควบคมตวบคคล อยางเชน ขอบญญตในอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ76

การใชคาสงควบคมตวโดยฝายปกครองควรจากดเฉพาะกรณทมภยคกคามตอความมนคงชวคราว โดยตรง และจรงจง และควรสนนษฐานวาผถกควบคมตวตามคาสงดงกลาวเปนผบรสทธจากความผดทางอาญาใด ๆ และไดรบการปฏบตอยางเหมาะสม

กาหนดใหนาตวผทถกจบตามหมายฉกเฉนมาปรากฏตวตอศาลโดยไมชกชา (ภายใน 48 ชวโมง) และผถกควบคมตวทกคนรวมทงผแทนมสทธทจะขอใหศาลตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของการควบคมตว

74 หนวยงานในประเทศไทยทท าหนาทดงกลาวไดแก กรมสอบสวนคดพเศษ อยางไรกตาม จะตองมการแกไขปรบปรงมากมายเพอประกนใหเปนหนวยงานสอบสวนทไมล าเอยงและเปนผล อยางเชน มการแสดงขอกงวลเกยวกบการใชงานต ารวจในทองท ความลาชาในการสอบสวน และการขาดความไมล าเอยง นอกจากนน การศกษาของมลนธยตธรรมเพอสนตภาพชใหเหนวา ทผานมากรมสอบสวนคดพเศษไดปฏเสธไมรบสวนใหญของคดการสญหายของบคคลซงญาตไดรองเรยน และในคดทกรมสอบสวนคดพเศษรบท า กมความลาชาอยางมาก(มเพยงสองคดของผถกบงคบสญหายในประเทศไทยทกรมสอบสวนคดพเศษรบเปนคดพเศษ คอ คดนายสมชาย นละไพจตร และคดนายกมล เหลาโสภาพนธ) 75 รายละเอยดของแนวปฏบตดสดของสากลในการคมครองพยานใหปลอดพนจากการละเมดสทธมนษยชน อาจดไดจาก International Commission of Jurists, ‚Witness Protection in Nepal: Recommendations from International Best Practices‛, สงหาคม 2554 โปรดดโดยเฉพาะ Annex II: Best Practice for the Development of a Witness Protection Framework, น. 40-88 76 เปนขอเสนอแนะทเกดจากการวเคราะหอยางลกซงตอกฎหมายความมนคงของไทยโดยคณะกรรมการนกนตศาสตรสากล โปรดด More Power, Less Accountability, สงหาคม 2548; Thailand’s Internal Security Act: Risking the Rule of Law, กมภาพนธ 2553

ผถกควบคมตวควรอยในสถานทควบคมตวซงเปนทยอมรบ เปดเผยตอสาธารณะ มขนตอนปฏบตตามปกต และมมาตรการปองกนเพอคมครองสทธของผถกควบคมตว และ

ผถกควบคมตวยอมไดรบการประกนซงสทธการเขาถงทนายความทตนเลอกโดยไมชกชา สามารถแจงใหครอบครวทราบถงการจบกม และไดรบการรกษาดานการแพทย และมครอบครวมาเยยมได

ควรมการแกไขมาตรา 21 ของพระราชบญญตการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร เพอประกนวา (ก) เฉพาะผทเชอวาไดกระทาความผดเทานนจงอยในฐานะของ ‚ผตองหา‛ (ข) ไมบงคบใหบคคลใดเขารบการอบรมในโครงการตางๆบนพนฐานทบคคลนนไดกระทาการใดโดยสนต และ (ค) หนวยงานตลาการควรมสวนรวมในการวนจฉยทกขนตอนของการเขารบการอบรม77 วล “โดยสจรต” ควรยกเลกวล “โดยสจรต” ในมาตรา 17 พรก.ฉกเฉนฯ ซงใหความคมกนกบเจาหนาททาใหไมตองรบผดทางอาญา แพงหรอวนย 5.2 ทะเบยนการควบคมตวบคคล ประกนวามการปฏบตตามกฎหมายระดบประเทศซงกาหนดใหมทะเบยนการควบคมตวบคคล กาหนดใหควบคมตวบคคลในสถานทควบคมตวตามปกต และมการจดทาบญชรายชอผถกควบคมตวทเขาถงได เทยงตรง ครบถวน และมการปรบปรงขอมลใหทนสมย รวมทงอยางนอยใหมขอมลตามทกาหนดไวในอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ(ขอ 17(3)) ประกนวาครอบครว ทนายความ และหนวยงานพลเรอนอยางเชน คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตไดรบแจงถงการควบคมตวดงกลาว จดอบรมใหความรเจาหนาทเกยวกบอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการปองกนบคคลทกคนจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ 5.3 ข นตอนการสอบสวนและการฟองคด ต ารวจ ตารวจควรรบแจงความทนท และเรมการสบสวนสอบสวนหลงไดรบแจงความ ในกรณทมความเปนไปไดวาผสญหายเปนเหยอของอาชญากรรม ตารวจควรปฏบตตอผมาแจงความทกคนดวยความเคารพและอยางมศกดศร ตารวจควรจดใหมลามแปล โดยเฉพาะอยางยงในพนทซงประชาชนสวนใหญใชภาษาอนเปนภาษาแรกนอกเหนอจากภาษาไทย ตารวจควรสงตอคดใหกบกรมสอบสวนคดพเศษโดยเรว กรณทมขอสงสยวาเจาพนกงานของรฐมสวนรวมในการกอเหต ตารวจและกรมสอบสวนคดพเศษควรเชญอยางเปนทางการใหสถาบนนตวทยาศาสตรเขารวมในการสอบสวน กรณผตองสงสยเปนเจาหนาท จาเปนอยางยงทจะตองหาความชวยเหลอจากหนวยงานนตวทยาศาสตรทเปนอสระ 77 ส าหรบการวเคราะหขอกงวลเกยวกบมาตรา 21 ของพรบ.ความมนคงฯ โปรดด Thailand’s Internal Security Act: Risking the Rule of Law, กมภาพนธ 2553, น. 44-57

ตารวจและกรมสอบสวนคดพเศษควรดแลใหมการคมครองพยาน และควรจดใหพยานทตกอยใตความเสยงทกคนไดรบการคมครองจากโครงการคมครองพยาน ในระยะยาว ควรมการจดตงโครงการคมครองพยานทเปนผลและเปนอสระในประเทศไทย บงคบใชกฎหมายทเอาผดทางอาญากบการทาลายหลกฐาน

นตวทยาศาสตร ควรมการกอตงสถาบนนตวทยาศาสตรและการแพทยทเปนอสระในประเทศไทย โดยใหมความเชยวชาญและทรพยากรอยางเพยงพอ เพอใหสามารถวเคราะหหลกฐานทางนตวทยาศาสตรไดอยางแมนยาและภายในเวลาอนเหมาะสม โดยเฉพาะกรณทเปนความผดทเกยวของกบเจาพนกงานของรฐ จนกวาจะมการกอตงสถาบนนตวทยาศาสตรและการแพทยทเปนอสระในประเทศไทย กรมสอบสวนคดพเศษและตารวจควรเชญใหสถาบนนตวทยาศาสตรเขารวมในการสอบสวน กรณทผตองสงสยเปนเจาพนกงานของรฐ ควรมการพฒนาทกษะดานนตมนษยวทยา (Forensic Anthropology) ในประเทศไทย เพอใหมความรความชานาญมากเพยงพอในการจาแนกและวเคราะหซากกระดกอนจะเปนประโยชนตอการฟองคดในทางอาญา กรณทสงสยวาบคคลทถกบงคบใหสญหายเสยชวตแลว ควรมการจาแนกและบนทกขอมลสถานทซงเชอวาเปนทฝงศพ ควรนากลไกทางเทคนคทจาเปนเพอขดศพมาวเคราะหอยางเปนมออาชพ และใหถอเปนสวนหนงของกรอบการสบสวนสอบสวนอยางเปนทางการ พนกงานอยการ พนกงานอยการควรมบทบาทมากขนในการไตสวนในแงของคดการบงคบบคคลใหสญหาย เพอใหสอดคลองกบอานาจหนาทของพนกงานอยการ ตามมาตรา 32 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 255078 5.4 สทธของผเสยหาย ประกนวาญาตทกคนเขาถงความชวยเหลอดานกฎหมาย ยอมรบสทธของญาตทจะรองสอดเพอเปนโจทกรวมในคดอาญา กรณทตองมการขดศพและจาแนกซากศพหรอชนสวนศพ ใหประกนใหมการเคารพตอสทธของญาตของผถกบงคบใหสญหาย โดยมการแจงขอมลใหทราบอยางเตมทตลอดเวลา และใหเคารพตอศกดศรของพวกเขาโดยเฉพาะในระหวางการขดศพ ประกนวามการสงมอบซากศพหรอชนสวนศพทจาแนกแลวใหกบญาตอยางถกตองและดวยความเคารพ และหากจาเปนใหชวยเหลอครอบครวใหสามารถจดพธกรรมตอซากศพหรอชนสวนศพนนอยางเหมาะสมตามวฒนธรรมประเพณ ประกนวาญาตไดรบความชวยเหลอและความคมครองทจาเปน เพอใหมสวสดภาพและปลอดภย ยอมรบสทธทจะไดทราบความจรง และแตงตงคณะกรรมการไตสวนเพอพจารณาแบบแผนการสญหายของบคคลและการละเมดสทธมนษยชนอน ๆ ทเกยวของ อยางเชน

การสญหายของบคคลทตองสงสยวาเกยวของกบยาเสพตดอยางตอเนอง

78 มาตรา 32 ของรฐธรรมนญบญญตวา ‚บคคลยอมมสทธและเสรภาพในชวตและรางกาย … ในกรณทมการกระท าซงกระทบตอสทธและเสรภาพตามวรรคหนง ผเสยหาย พนกงานอยการ หรอบคคลอนใดเพอประโยชนของผเสยหาย มสทธรองตอศาลเพอใหสงระงบหรอเพกถอนการกระท าเชนวานน รวมทงจะก าหนดวธการตามสมควรหรอการเยยวยาความเสยหายทเกดขนดวยกได‛

การละเมดสทธมนษยชนซงเกดขนทเชยงใหมในป 2546

การสญหายและการสงหารนกกจกรรมอยางตอเนอง กรณทเคยมการแตงตงคณะกรรมการไตสวนมาแลวในอดต อยางเชนกรณ คณะอนกรรมการเฉพาะกจเพอประสานตดตามผสญหายและเยยวยาผไดรบกระทบจากเหตการณความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใตเฉพาะกรณ ใหประกนวามทรพยากรอยางเพยงพอเพอชวยใหคณะกรรมการเหลานสามารถทางานอยางเปนผล และใหนาขอคนพบและขอเสนอแนะของคณะกรรมการไตสวนมาเปดเผยตอสาธารณะ และใหมการปฏบตตามขอเสนอแนะ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต(กสม.)ควรมบทบาทมากขนในการสอบสวนกรณการบงคบบคคลใหสญหายทวประเทศไทย โดยกสม.ควรจดตงสานกงานภาคสนามอยางถาวรในแตละภมภาคของประเทศ และใหมการตงสานกงานยอยในพนทซงมการละเมดสทธมนษยชนคอนขาง อยางเชน กรณจงหวด ตาก เชยงใหม และสามจงหวดชายแดนใตท ปตตาน ยะลา และนราธวาส กสม.ควรมบทบาทมากขนในการกดดนรฐบาลใหสอบสวนและฟองคดเมอเกดกรณการบงคบบคคลใหสญหาย จดตงคณะกรรมการชดเชยระดบชาตสาหรบการละเมดสทธมนษยชน โดยมอานาจหนาทในการเยยวยาทงดานวตถและจตใจของผไดรบผลกระทบ และใหมการจายคาชดเชยตอผเสยหายโดยทนท อยางเปนธรรมและอยางเพยงพอ คณะกรรมการควรมอานาจในการจดสรางอนสรณสถานกรณทเกดการละเมดสทธมนษยชน และควรมอานาจใหขอเสนอแนะตอรฐบาล เพอใหแสดงทาทยอมรบอยางเปดเผยตอผลกระทบทเกดจากการละเมดสทธมนษยชน จนกวาจะมคณะกรรมการชดเชยระดบชาต ญาตของผถกบงคบใหสญหายทวประเทศไทย ควรไดรบคาชดเชยอยางเทาเทยม ไดรบการสนบสนนดานการศกษาและการจางงาน การดแลทางการแพทยและจตใจ โครงการชดเชยเหลานควรพฒนาขนดวยความตระหนกถงความยากลาบากทผหญงตองเผชญเมอสามถกบงคบใหสญหาย 5.5 กรณและแบบแผนเฉพาะ สาหรบการบงคบบคคลใหสญหายในทกกรณ ควรจะม (i) การสอบสวนและการฟองคดตอผตองหาโดยทนท อยางครอบคลมและเปนอสระ (ii) การแสวงหาความจรง และ (iii) การชดเชยใหกบผเสยหาย ขอเสนอแนะดานลางไมไดเปนการทาใหพนธกจของรฐบาลไทยทจะตองดแลใหเกดความเปนธรรม ความจรง และการชดเชยกรณการบงคบบคคลใหสญหายนอยลงไป การแกปญหาการกอความไมสงบในภาคใตของไทย รฐบาลควรทบทวนนโยบายการแกปญหาการกอความไมสงบในภาคใตของไทย ซงมสวนสนบสนนใหเกดการบงคบบคคลใหสญหาย โดยเฉพาะอยางยง

ควรแกไขเพมเตมขอบญญตการควบคมตวบคคลโดยอางกฎอยการศก พรก.ฉกเฉนฯ พรบ.ความมนคงฯ และประมวลวธพจารณาความอาญา ใหสอดคลองกบมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศ

ควรเลกใชการขนบญชดาในการสอบสวนบางคด

ควรยกเลกมาตรการ ‚เชญตว‛ ผตองสงสยซงไมมขอบญญตเพอคมครองสทธทางศาล

ควรกาหนดใหมการขอหมายจบจากศาลใหเปนขนตอนปฏบตปกต

ควรมการทบทวนและจากดการฝกใหพลเรอนเปนทหาร เพอทาหนาทอาสาสมครพลเรอนปองกนตนเอง

ควรใหความสาคญเรงดวนตอการจายคาชดเชยในกรณการบงคบบคคลใหสญหายในจงหวดชายแดนภาคใต

ตามขอเสนอแนะของคณะกรรมการเยยวยาผไดรบผลกระทบสบเนองจากเหตการณความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต เพอแสดงพนธกจในการเคารพสทธของผไดรบผลกระทบจากการละเมดของกองกาลงฝายความมนคงในภาคใตของไทย และเปนขนตอนตอไปเพอปรบปรงความสมพนธกบชมชนมสลม ควรมการกาหนดกลไกอยางเรงดวนเพอชวยใหผไดรบผลกระทบนอกเหนอจากกรณในจงหวดชายแดนภาคใต ใหไดรบคาชดเชยอยางเหมาะสม สาหรบกรณทกลาวถงในรายงานซงเกยวของกบนโยบายของรฐบาลในการตอตานการกอความสงบไมในภาคใตของไทย และกรณทมหลกฐานโยงถงผกระทาผด ควรมการสอบสวนและการฟองรองดาเนนคดอยางเหมาะสม ควรมการรอฟนการสอบสวนทางนตวทยาศาสตรในคดของนายบดอมน วอน และควรใชวธทางวทยาศาสตรเพอจาแนกวาศพทเจาหนาทอางวาเปนของนายบดอมน วอนเปนศพของเขาจรง หากจาเปนตองมการขดศพ หนวยงานทปฏบตงานควรมผชานาญการทเปนอสระและมความสามารถมากเพยงพอ และอาจขอรบความชวยเหลอจากตางประเทศหากจาเปน โดยควรมการเคารพตอสทธของครอบครวนายบดอมน วอนอยางเตมทตลอดทงกระบวนการ สงครามปราบปรามยาเสพตดและทเกยวกบยาเสพตด รฐบาลควรรอฟนการสอบสวนการสงหารและการละเมดสทธมนษยชนทกกรณทเกดขนในชวงสงครามปราบปรามยาเสพตดป 2546 และควรฟองรองดาเนนคดตอผททาการสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย และในกรณทผบงคบบญชามสวนรบผดชอบ ใหมการสอบสวนเพอใหเจาหนาทระดบสงทมสวนรวมในการกระทาความผดในระหวางสงครามปราบปรามยาเสพตด ตองไดรบการฟองคดดวย ควรมการสอบสวนความผดทางอาญาท เกดขนในและรอบจงหวดเชยงใหม และควรฟองรองดาเนนคดตอผกระทาผด รวมถงเจาหนาทบางคนซงอาจมสวนเกยวของตออาชญากรรมทเกดขนเมอป 2546 ควรมการขดศพนายจะหวะ จะโล ขนมาใหม โดยเปนสวนหนงของการสอบสวนทางอาญาอยางเปนทางการตอการฆาตกรรมของเขา โดยผทาการขดศพตองเปนผชานาญการทเปนอสระและมคณสมบตเหมาะสม และอาจขอความชวยเหลอจากตางประเทศหากจาเปน และควรมการเคารพตอสทธของครอบครวนายจะหวะ จะหลวอยางเตมทตลอดทงกระบวนการ และใหนาซากศพคนใหกบครอบครวโดยเรวสด รฐบาลไทยควรหลกเลยงการกาหนดนโยบายทเนนยากลมเปาหมายเปนกลมชาตพนธ ความสมพนธกบเจาหนาทความมนคง รฐบาลควรหาทางสกดกนพฤตการณทผดกฎหมายของเจาพนกงานของรฐ โดยเฉพาะททางานเกยวของกบการคายาเสพตด การคามนษย การรดไถ และการขายหวยเถอน โดยควรหาทางสกดกนพฤตการณดงกลาวผาน

การสงพกราชการชวคราวสาหรบตารวจ ทหาร และเจาพนกงานของรฐทตองสงสยวามพฤตการณดงกลาวในระหวางการสอบสวน

ใหฟองคดตอผตองสงสยวามพฤตการณดงกลาว และใหกาหนดบทลงโทษทเหมาะสมกบความรนแรงของความผด และ

กรณทพบวาเจาหนาทมความผด ใหถอดถอนหรอใหไลออกบคคลจากตาแหนงนน

ประกนวามการฟองคดอาญาตอเจาพนกงานทถกกลาวหาวาเกยวของกบการทจรต นอกเหนอจากการสอบสวนของสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ปปช.) ประกนวาหากมหลกฐานทสนบสนนความผดทางอาญา การสอบสวนทางอาญาไมควรยตลงในระหวางรอการสอบสวนของปปช. ในกรณซงมการบนทกขอมลในรายงานฉบบน และเปนผลมาจากความสมพนธระหวางผสญหายกบเจาหนาท หากมหลกฐานทโยงถงผตองสงสยวาเปนผกระทาผด ใหดาเนนการสอบสวนและฟองรองดาเนนคด นกกจกรรม รฐบาลไทยควรเนนยาพนธกจในการคมครองสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออก การสมาคมและการชมนม รฐบาลยงควรเนนยาพนธกจในการคมครองสทธของผพทกษสทธมนษยชน และอบรมใหความรเจาหนาทรวมทงในฝายความมนคง เพอใหเขาใจถงสทธของผพทกษสทธมนษยชน ในทกกรณทมการบนทกขอมลในรายงานอนเปนผลมาจากการปฏบตหนาทอยางสนตของผเสยหายและในกรณทมพยานหลกฐานมากเพยงพอ ทางการจะตองดาเนนการสอบสวนและการฟองรองดาเนนคด ควรมการรอฟนการสอบสวนทางนตวทยาศาสตรในคดของนายสงกรานต นามพรม คณะผเชยวชาญทเปนอสระ

และมคณสมบตเหมาะสมควรทาหนาทรอฟนการวเคราะหซากศพซงทางครอบครวสงสยวาเปนของนายสงกรานต และ

หากจาเปนใหขอความชวยเหลอจากผชานาญการระหวางประเทศ

เทศไทยมประวตศาสตร๑การใชความรนแรงโดยรฐและการปกครองแบบเผดจการเบดเสรจเปนเวลานบทศวรรษ การบงคบบคคลใหสญหายเกด ในบรบทเหลาน และเปนประเดนทไมอาจพจารณาแยกจากบรบทการเมองทเตมไปดวยความรนแรง นบแตทศวรรษ 2490 เปนอยางนอย ทงนการ

บงคบบคคลภาคผนวกทหนง: กรณของผถกบงคบใหสญหายจดท าโดยมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ ภาคตะวนตก

กรณท 1 ชอ นาย ก และนาย ข (ไมไดรบอนญาตใหเปดเผยชอ) วนทเกดเหต : 25 เมษายน 2544 สถานทเกดเหตโดยประมาณ: ไมระบ ขอสงวนสถานทเกดเหต วนทบนทก : 4 สงหาคม 2554 ทอยของเหยอ : ภาคตะวนตกของประเทศไทย อาย : 27 ป และชายไมทราบอาย ตามลาดบ ชาตพนธ : ไมไดรบอนญาตใหเปดเผย ขอสงวนการเปดเผยขอมล สรปการใหถอยค า : นาย ก ประกอบอาชพทาไร และอาศยอยในจงหวดทางภาคตะวนตก เมอวนท 22เมษายน 2544 เวลา ชวงเชา นาย ก ไดแจงกบภรรยาวาจะเดนทางไปยายทะเบยนรถจกรยานยนต๑จากทะเบยนจงหวดเดมเพอจดเปนทะเบยนของจงหวดตาก ตามทอยปจจบนของตน โดยนาย ก ไดชวนพชาย (นาย ข)ไปดวย เพอไปเปนเพอนเนองจากตองใชระยะเวลาเดนทางถง 6 ชวโมง

2 วนหลงจากททงสอง เดนทางจาก จงหวดตากไปยงจงหวดอางทอง ในวนท 25 เมษายน 2544 นาย ก ไดโทรศพท๑มาครงหนงเพอขอความชวยเหลอ โดยบอกวาพชายถกจบไปโดยชายกลมหนงทอยบรเวณสะพานหลงจากนนโทรศพท๑กมเสยงแทรกเขามาเปนภาษาทองถนจากนนสนญาณกถกขาดหายไปไป ญาตทรบโทรศพท๑พยายามโทรกลบไปหาหลายครงแตไมสามารถตดตอได ทงทวนกอนหนาน นาย ก กไดโทรศพท๑มาเลาวาทกอยางเรยบรอยด อกทงยงบอกวากอนกลบจะซอของขวญวนแตงงานใหกบพสาวอกดวย

ขอมลจากภรรยานาย ก นาย ก ไมเคยมความเกยวของกบเจาหนาท ไมมศตรหรอมความขดแยงกบใครมากอน ภรรยาทราบแตเรองธรกจทสามของเธอพดกบพชายเทานน โดยสามเคยไปบานของลกคา และไดเหนรปของเจาของบานในชดเครองแบบเจาหนาทรฐ ซงภรรยาของนาย ก เองรมากอนทจะยายมาอยในภาคตะวนตกของประเทศไทยวา นาย ก เคยเรยนทภาคกลาง ซงตอนนนเขาไดอาศยอยทวด แตภรรยากไมเคยถามเรองนกบสามเหมอนกบทเธอกไมเคยเขาไปยงเกยวกบธรกจของสาม หลงจากนนภรรยาของนาย ก กไมไดเจอหนาสาม อกทงยงมภาระใหตองดแลบตรสาววย1 เดอน (อายขณะเกดเหต) ขณะทมลนธยตธรรมเพอสนตภาพสมภาษณ๑ภรรยาของเหยอ บตรสาวมอาย 10 ขวบ

หลงจากทรายงานเรองการหายตวไปของคนทงสอง สมาชกในครอบครวอกกวา 20 คน ไดออกตามหาทภาคกลางโดยพอและพชายของนาย ก รวมดวย ในสวนของภรรยานาย ก ไมไดชวยตดตามเนองจากขณะนนภรรยานาย ก เพงคลอดลกมาไดไมนาน ทางครอบครวไดไปสอบถามยงสถานตารวจตางๆโดยเฉพาะทบรเวณนาย ก เคยอาศยอยซงใกลกบวดแหงหนง แตกไมพบเบาะแสใดๆ เกยวกบผสญหายตวและจกรยานยนต๑ของเขา

การด าเนนการอยางเปนทางการ : 2 วนหลงจากททางครอบครวไดรบโทรศพท๑จากนาย ก เพอขอความชวยเหลอ ครอบครวไดนาความไปแจงยงสถานตารวจในอาเภอทพวกเขาอาศยอย โดยเจาหนาทตารวจไดลงบนทกเรองคนหาย 2 คน รวมทงทรพย๑สนทหายไปพรอมพวกเขากคอรถจกรยานยนต๑ ตอมาเมอวนท 8 พฤษภาคม 2544 ทางครอบครวเองไดไปแจงความคนหายทอาเภอในภาคกลางทคนทงสองไดเดนทางไปและหายสาบสญนบแตนน ปจจบนไมมความคบหนาทางคด หรอขอมลอนๆจากเจาหนาทตารวจ

ในวนท 26 ตลาคม 2552 ศาลไดมคาพพากษาวานาย ก เปนบคคลสาบสญตามกฎหมาย1

12 เมษายน 2554 ศาลไดมคาพพากษาใหภรรยาของนาย ก เปนตวแทนของนาย ก ในการจดการทรพย๑สนตางๆ แทนนาย ก อยางถกตองตามกฎหมาย (เนองจากทงสองไมไดจดทะเบยนสมรสตามกฎหมาย เพยงแตประกอบพธตามประเพณเทานน) ทาใหภรรยาไมสามารถเขาจดการทรพย๑สนทอยในธนาคารได

กรณท2

ชอ : ไมไดรบอนญาตใหเปดเผยชอ วนเกดเหต : พ.ศ. 2549 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ส านกงานคมครองแรงงาน อ าเภอแมสอด จงหวดตาก วนทบนทก : 4 สงหาคม 2554 ทอยของเหยอ : จงหวดภาคตะวนตกของประเทศไทย อายของเหยอ : ไมทราบ ชาตพนธ : ขอสงวนการเปดเผยขอมล สรปการใหถอยค า : องค๑กรพฒนาเอกชนในพนทซงทาหนาทเปนตวแทนใหกบกลมแรงงานตางดาวททางานในโรงงานเซรามค ซงเปนโรงงานทมเจาของเปนเจาหนาทในกองทพ ไดชวยเหลอคนงานจากสภาพการทางานและสภาพความเปนอยทเลวราย บรรดาคนงานจงไดรวมตวกนเพอหาตวแทนในการเขาเจรจากบนายจาง ในวนเกดเหตทงนายจางและคนงานตางดาวไดเดนทางไปยงสานกงานคมครองแรงงานเพอรวมประชมกน โดยแรงงานทเปนตวแทนนนไดเขารวมประชมและตอรองกบนายจางดวย ในขณะนนเองเจาหนาทตารวจในเครองแบบไดเขามาจบกมตวแทนคนงาน และนบจากนนกไมมใครทราบขาวเรองคนเหลานนอกเลย องค๑กรพฒนาเอกชนในทองทเชอวาเหยอเหลานนถกบงคบใหหายตวไป นบจากนนแรงงานคนอนๆ กถกคกคามจากเจาหนาทซงมความเกยวของกบเจาของโรงงานอยเสมอ แมวาพวกเขาจะอยทบานกตาม การด าเนนการอยางเปนทางการ : แรงงานคนอนๆ ไดเดนทางไดเดนทางไปยงสถานตารวจ ซงเปนศนย๑กลางในการควบคมตวผกระทาผด เพอตามหาเพอนคนงานทถกจบกม แตเจาหนาทแจงวาไดปลอยตวคนเหลานนออกมาแลว เพราะพวกเขาถกควบคมตวตวเพอใหตารวจซกถามเทานน

1 มาตรา 61 ตามประมวลกฎหมายอาญา

กรณท 3

ชอ : นางตน โฉ เอ, นาย ตออง และนางหนอ คะ ไล (สามและภรรยา) นายด โด, นางมอ แซ แซ และนายจอ อ(สามและภรรยา) ,นางมะจงเอ ,นายตาเกอะ และนางเอโฉ

วนทเกดเหต : 23 มกราคม 2553 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : อ.พบพระ จ.ตาก วนทบนทก : 2 สงหาคม 2554 ทอยของเหยอ: เมองพะอน รฐกะเหรยง พมา อาย: สวนใหญมอยในระหวาง 28 ป2 และบางคนไมทราบอาย ชาตพนธ : กะเหรยง (ผอพยพมาจากประเทศพมา) สรปการใหถอยค า3 : นายจอซา(ผรอดชวตจากเหตการณ๑) กลาววา เมอวนท19 มกราคม 2553 เขาไดออกจากบานในประเทศพมา มายงประเทศไทยผานทางเสนทาง เมยวด- แมสอด เขาอธบายวากอนทจะขามแดนมานนมนายหนาในหมบานแจงวากาลงมาหาแรงงานเพอเขาไปทางานในประเทศไทย เขากลาววาหวหนาคณะชอวาตะนเผลอและอกคนหนงชอจอป, จอซาและจอปกบเพอนอก 12 คน (ทงชายหญงสมครมาตามขอเสนอของชายทงสอง ทกคนเดนทางมาพรอมกนโดยรถโดยสารเสนทางเกาะกะเรด เมยวด4 ใชเวลาเดนทาง 1 วนถงเมยวดเมอวนท20 มกราคม 2553 โดยทกคนพกทเมยวด 2 วน

วนท 22 มกราคม 2553 เวลาประมาณ 5 โมงเยน จอปและตะนเผลอนาตวจอซาและคนงานคนอนๆไปยงบานชองแคบ(อ.พบพระ จ.ตาก)โดยเดนทางมาตามแมนาเมยใชเวลาประมาณ 1 ชวโมง และเมอมาถงพวกเขาไดหยดพกแรมอยทบานชองแคบ 2 คน

วนท 24 มกราคม 2553 เวลาประมาณสองทม ตะนเผลอ ไดนา จอซาและคนงานคนอนๆลงเรอเพอขามมายงประเทศไทย ซงมจดหมายอยทบานปาคาเกาอ.พบพระ จ.ตาก ระยะทาง 48 กโลเมตร ตอจากนนพวกเขาตองเดนเทาตอไปยงดานตรวจชายแดน (จอซาไมทราบชอของดานตรวจชายแดนนน) โดยมจดหมายทจงหวดกาแพงเพชร หลงจากเดนเทาประมาณ 30 นาท ทงหมดกไดยนเสยงปนดงเขามาในกลมพวกเขา จอซาและเพอนแรงงานคนอน ๆ ตางวงหนเพราะไมทราบวาใครยงพวกเขา จอซา อะปโล ตะนเผลอ และชายอกคน (ผพการทางการไดยนซงไมทราบชอ)ตางพากนหลบหน จอซาไดเรงเพอนอกสองคนใหกลบไปดวามใครไดรบบาดเจบ และพยายามตรวจสอบวาเกดอะไรขน แตตะนเผลอ กลววาจะไมปลอดภยหากทาเชนนน พวกเขาจงไดเดนทางตอไปอก 3 วน ระหวางทางพวกเขามาถงหมบานชาวเขาทซงเขาสามารถซออาหารได พวกเขาเดนเทามาตลอดจนถงกาแพงเพชร ซงมรถรอรบพวกเขาอย จอซา และอะปโลถกพาไปยง จ. สระบร ในขณะทชายซงพการทางการไดยนถกสงตวไปยงโรงสท จ.กาแพงเพชร สวนตะนเผลอนน จอซาไมแนใจวาถกสงไปยงทใด

2 นางตน โฉ เอ, นายด โด,นางมอ แซ แซและนายจอ อ 3 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดรบอนญาตใหอางองของมลจากคลนกแรงงาน 4 ถนนเกาะเกรด-เมยวด ระยะทางประมาณ 40 กโลเมตรทางตะวนตกของรฐกะเหรยง

คลนกใหคาปรกษาทางกฎหมายแกแรงงาน ซงเปนองค๑กรพฒนาเอกชนรายหนง ซงตงอยใน อ.แมสอด ไดใหขอมลสวนหนงวา ‚เจาหนาทตารวจไดรบรายงานจากชาวบานวาพบศพ 2 ศพทบานมอนหนเหลกไฟ ในอ.แมสอด” และอก 2 ศพพบหางออกไปอกประมาณ 1 กโลเมตรทบานปาคา (ใกลกบนาตกพาเจรญ อ.พบพระ) อกศพพบหางออกไปอก 51 กโลเมตร และอก 2 ศพหางออกไปอก 57 กโลเมตร ทง 7 ศพถกพบในบรเวณใกลเคยงอาเภอแมสอด และในวนท 1 กมภาพนธ๑ 2553 มขาววามการพบศพอก แตไมมขอมลเกยวกบสถานท และไมมใครออกมาใหขอมลมากเพยงพอทจะนาไปสการเกบกศพ

เจาหนาทตารวจไดทาการคนหาจอซาและนาตวเขามาสอบปากคา ซงปจจบนเขาอยในความดแลของเจาหนาทอาเภอแมสอด

คลนกกฎหมาย ไดพบนายมโซ ซงเลาวาเขามาจากหมบานเดยวกนกบผเสยชวตทงหมด มโซไปเมยวดเพอทาการคา เขากลาววาครอบครวของเหยอทง 9 ไดมายงเมยวดดวยเพอรอฟงขาวญาตของพวกเขา

มโซไดรบการบอกเลาจากญาตของเหยอรายหนงวา “ กอนทนายตะนเผลอจะออกจากจงหวดกาแพงเพชร เพอกลบไปยงเมยวด เขาไดตดตอกบบรรดาญาตของเหยอ และบอกวาทง 9 คนถกตารวจจบและตองจายเงนคนละ 600 บาท หากตองการไดรบการปลอยตว เขาจงไดเดนทางกลบมายงเมยวด เพอนาเงนไปไถตวคนทงหมด สวนคนทเหลอไดกลบไปยงจดหมายปลายทางแลว‛

มโซไดรบทราบวานายตะนเผลอไดเดนทางมาถงเมยวด เพอนาเงนมาไถตวเหยอทงหมด แตเมอเขาไปถงเมยวด เขา

ไดยนวามแรงงานพมาทขามแดนมายงไทยถกยงตายทอาเภอพบพระ จงหวดตาก แตมโซกลาววาตะนเผลอไมเชอวาคนทถกยงตายจะเปนพวกเดยวกบคนทเขาพาขามแดนมา

ตะนเผลอไดเดนทางไปยงแมสอดผานแมตาว และหมบานบานไรและนนเปนครงสดทายทมผพบเหนหรอไดยนชอเขา

วนท 31 มกราคม 2553 หลงจากขาวการพบศพของชาวพมาไดแพรออกไป เจาหนาทตารวจคนหนงไดฆาตวตาย ทราบชอวาดาบตารวจ สมชาย ปนแกว5 ซงเปนหวหนาหนวยตรวจบรเวณดานชายแดนกโลเมตรท 48 อาเภอพบพระ จ.ตาก หลงจากตรวจคนบานของเขา เจาหนาทตารวจไดพบปน จด 22 และอาวธซงไมสามารถระบชนดอกจานวนหนง ซงมขนาดลากลองเทากนกบปลอกกระสนปนทพบทจดเกดเหตฆาตกรรมแรงงานชาวพมา ในชวงแรกของการสบสวนสอบสวน พนกงานสบสวนตงขอสงสยวาเจาหนาทตารวจนายนมสวนเกยวของกบการยงแรงงานชาวพมา ปจจบนการสบสวนยงคงดาเนนอย โดยมความพยายามหาพยานบคคลและหลกฐานเพมเตม

ในทงหมด 12 คน พบวาเสยชวต 7 คน รอดชวต 3 คนสวนอก 2 คนยงคงสญหาย

5‚ยายตารวจตยามบานรมเกลาสอบเอยวฆาหมแรงงานพมา‛ ออนไลน. เขาถงไดจาก

http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9530000016135&Keyword=%BE%C1%E8%D2

การด าเนนการอยางเปนทางการ : คลนกกฎหมายแรงงาน ไดอานวยความสะดวกแกครอบครวของเหยอในฐานะเปนตวแทนของแรงงานเหลานระหวางการดาเนนการสบสวนสอบสวน และฟองรองดาเนนคดเจาหนาทตารวจ คดนดาบตารวจ สมชาย ปนแกวและพวกอก 5 คนพบวาเปนผกระทาผด ซงดาบตารวจ สมชาย ปนแกว ไดฆาตวตายสวนพวกอก 5 คนหลบหนไปประเทศพมา สวนของคดอยระหวางการดาเนนการ

ภาคเหนอ

กรณท 4 ชอ : นาย จะออ ปอล วนทเกดเหต: 25 ตลาคม 2545 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ใกลดอยอางขาง อ.ฝาง จ. เชยงใหม วนทบนทก : 23 กนยายน 2554 ทอยของเหยอ : 974 ม.5 ต.มอนปน อ.ฝาง จ.เชยงใหม อาย : 32 ป ชาตพนธ : ลาห สรปการใหถอยค า : วนท 25 ตลาคม 2545 นายจะออ ปอล ออกจากบานเพอไปหาเพอน ขณะนนภรรยาของเขาอยทบาน และไดยนเสยงสามออกไปกบเพอนสองคน มหลายคนเหนเหตการณ๑ซงเกดขนระหวางทางไปดอยอางขางของพวกเขา พยานผเหนเหตการณ๑กลาววารถทเกยวของมตราสญลกษณ๑คลายกบรถของสานกงานคณะกรรมปองกนและปราบปรามยาเสพตด (ปปส.)และเชอวาเปนเจาหนาทซงทางานกบรฐบาลเนองจากพวกเขาพกอาวธปน และพวกเขานาตวจะออ กบเพอนอกสองคนไปพรอมกบรถจกรยานยนต๑ของเขา

ผใหขอมลกลาววาเพอนสองคนของจะออเคยถกจบพรอมมแอมเฟตามนไวในครอบครอง เพอนอกคนของเขาเคยทางานเปนสายลบใหหนวยงานปราบปรามยาเสพตดในพนท มความเปนไปไดวาการหายตวของจะออกบเพอนอกสองคนเปนปฏบตการลบซงอาจเกยวของกบเพอนของจะออททางานกบหนวยงานปราบปรามยาเสพตด การด าเนนการอยางเปนทางการ : ครอบครวของจะออไดออกตามหาเขาในคายทหารหลายแหงในอาเภอแมอายและเชยงดาว พรอมกบไดแจงความเอาไวท สภอ. ฝาง ดวย

กรณท 5 ชอ : นายจะฟะ จะแฮ, นายจะตโป ลงทา , และนายมนตร จะแกะ (ชอเดมจะท จะแกะ) วนเกดเหต : ปลายเดอนพฤษภาคม 2546 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ระหวางทางไปหวยมะยม และบานหวยบอน ใกลกบอางเกบนาหวยบอน ต. เวยง อ.ฝาง จ. เชยงใหม

วนทบนทก : 27 กรกฎาคม 2554 ทอยของเหยอ : ม. 13, บานหวยมะยม ต.เวยง อ.ฝาง จ. เชยงใหม อาย : 14 ป สวนคนอน ๆ ไมทราบอาย ชาตพนธ : ลาห สรปการใหถอยค า : เชาวนหนงปลายเดอนพฤษภาคม 2546 ระหวางทางใกลอางเกบนาหวยบอน นายจะฟะ จะแฮ เดกหนมอายประมาณ 14 ป และนายมนตรซงเปนเกษตรกร ถกควบคมตวอยางไมถกกฎหมายหลงจากทเขาเปนพยานในการทเจาหนาทจโจมเขาจบกมกลมผคายาเสพตด จนทาใหมผเสยชวตอยางนอยหนงคนจากปฏบตการครงนน ในวนนนตลอดทงวน จะฟะ และมนตรไมไดกลบมาหาครอบครวของเขา นอกเหนอจากนนทางครอบครวไมไดรบแจงเรองทพวกเขาถกควบคมตว ในขณะทคนหาปลาซงเพงเสรจจากการหาปลาทบรเวณอางเกบนาและเหนเหตการณ๑จากระยะไกลเลาวาเขาเหนการการควบคมตวบคคลทสาม ภายหลงมคนระบวานาเปนนาย จะตโป ลงทา

ผเหนเหตการณ๑ไดเลาสงทเขาเหนใหชาวบานในหมบานฟง และขาวนกแพรกระจายปากตอปากจนทาใหครอบครวของบรรดาญาตของเหยอทราบเหตการณ๑การยง และการทญาตของพวกเขาถกจบกมบรเวณปาใกลกบถนนทเชอมระหวางบานหวยมะยมและบานหวยบอนนนเอง

เชาวนเกดเหตหลงจากทเสรจงานทไรของครอบครวในหมบานหวยมะยมแลว จะฟะ จะแฮ ไดขบขรถจกรยานยนต๑ไปยงบานของเพอนซงอยทหมบานหวยบอนเพอไปดโทรทศน๑ทบานของเพอนคนดงกลาว (แมของจะฟะอธบายวาขณะนนในหมบานหวยมะยมยงไมมไฟฟาใช และเปนเรองปกตทจะฟะจะไมอยบานตลอดชวงเยน) แตสดทายเขากไมไดไปยงบานหวยบอน

เชาวนหนงปลายเดอนพฤษภาคม 2546 มนตร จะแกะ ออกจากบานเวลาประมาณ 8 โมงเชา เพอชวนเพอนของเขาซงอยหมบานหวยบอน เพอมารบประทานอาหารกลางวนทบานของเขา กอนออกจากบาน มนตรไดบอกภรรยาวาใหเตรยมอาหารเอาไวดวย เมอไปถงบานหวยบอนมนตรพบวาเพอนของเขาไมอยบาน เขารอเพอนอยครหนง กอนกลบจงไดบอกฝากลกสาวของเพอนใหบอกพอวาเขามาหา ระหวางทางนาจะเกดเหตซงขดขวางการกลบบานหวยมะยมของเขา

จนถงเวลาประมาณ 9 ถง 10 โมงเชา ภรรยาของมนตรเรมกงวลเนองจากเขาออกจากบานไปนานกวาทเคย ทาใหเธอตดสนใจไปยงสถานททชาวบานบอกวามคนถกยง เธอออกไปตามหาสามอยประมาณ 1 ชวโมงบรเวณถนนทางไป อ.ฝาง จนถงอ.แมอาย และเธอยงไดสอบถามกบเจาหนาทตารวจระหวางทางไปพรอมกนดวยวามใครพบเหนหรอจบกมนายมนตรไปหรอไม แตตารวจปฏเสธ

ในสวนครอบครวของจะฟะคดวาจะฟะจะปลอดภยและใชเวลาดโทรทศน๑ทงวนและหวงวาเขาจะกลบบานในเวลาเยน แตพอตกเยนครอบครวของเขากเรมวตกกงวลเพราะเขายงไมกลบบาน ลกพลกนองซงอายมากกวาของจะฟะจงออกตามหาเขารอบๆหมบานหวยบอนเผอมใครพบเหนเขา แตกไมพบตวจะฟะ แมของเขาจงไดไปแจงเรองนตอหวหนาชนเผาลาห และผใหญบานเกยวกบเหตการณ๑ทเกดขน

ภรรยาของมนตรไดไปแจงตอผใหญบานวาสามของเธอหายตวไปเมอเวลาประมาณเทยงของวนทเกดเหต เธอและชาวบานคนอน ๆ ชวยกนออกตามหาและไปยงสถานททเกดเหตการณ๑การยงกน พวกเขายงเดนทางไปยงสถานตารวจอ. ฝางและ อ.แมอายดวย วนรงขน ภรรยาของมนตร ไดไปยงสถานทเกดเหตยงกนอกครงเพอคนหาในบรเวณปาอยางถวนถ ครงน

เธอพบรองเทาคหนง และไมไกลกนนนเธอกเจอหมวกกนนอกของมนตรทใสเวลาขบขรถจกรยานยนต๑ดวย ตอมาพบวารองเทาคนนถกระบวาเปนของจะฟะ จะแฮ การด าเนนการอยางเปนทางการ : ครอบครวของจะฟะ ไมไดแจงความกบเจาหนาทตารวจเพราะเหนวาคงไมมประโยชน๑ทจะแจงความในคดทเจาหนาทรฐมสวนเกยวของ

ทงสองครอบครวรายงานเรองการหายตวไปของเหยอยงสมาคมลาห เมอพวกเขาเดนทางมายงหมบาน(สวนใหญเปนชาตพนธ๑ลาห)ในป 2552 เพอเกบรวบรวมขอมลเกยวกบการละเมดสทธมนษยชนของพวกเขา

กรณท 6

ชอ : นายจะหวะ จะโล วนทเกดเหตการณ : เดอนตลาคม 2546 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : สวนลนจระหวางบานโปงไฮ และบานหวยมะยม ต.หวยมะยม อ. แมอาย จ.เชยงใหม วนทบนทก : 26 และ 28 กรกฎาคม และ 23 กนยายน 2554 ทอยของเหยอ : 23 ม. 15 บานโปงไฮ ต.แมสาว อ.แมอาย จ. เชยงใหม อาย : 56 ป ชาตพนธ : ลาห สรปการใหถอยค า : สมาชกชนเผาลาห นายจะหวะ จะโล หายตวไปเมอเชาของวนหนงในเดอนตลาคม 2546 ขณะทเขากาลงบรรจลนจในสวนลนจ บรเวณบานโปงไฮ และบานหวยมะยม

คนแรกของครอบครวทไดรบทราบเกยวกบการหายตวไปของเหยอคอลกสาวของเขา ในวนนนเธอไดรบโทรศพท๑จากชาวบานคนหนงโทรมาอธบายวาเกดอะไรขน(เธอไดรบการบอกเลาจากคนทเหนเหตการณ๑โดยตรง) มการระบชอชายคนหนงวาเปนผตองรบผดชอบในเหตการณ๑ทเกดขน โดยเขาและกลมทหารพรานในชดสดา(พยานระบชอหวหนากลม)ซงโดยสารมาในรถ 6 ลอไดนาตวนายจะหวะไปโดยไมมเหตผล ในขณะทเขาอยกบคนงานหญงอกคนหนง แตเธอไมไดรบอนตรายแตอยางใด

นางนาลอคา จะสอ ซงอยในสวนลนจพรอมกบจะหวะในวนทเขาหายตวไปเลาใหฟงวา มทหารประมาณ 30 นายเขามาในสวนเวลาประมาณ 5 โมงเยน ทงหมดแตงกายชดเครองแบบสดาและมผาพนคอสแดง ขณะนนมคนทางานอยในสวนลนจประมาณ6 คน(เจาของสวนคอนายจะเอ จะแฮ) คนงานอก 4 คนอยไกลออกไปจากนางนาลอคา และจะหวะ ทหารทเขามาเรมยงปนขนฟา และยงมายงคนงาน ทาใหคนงานตางวงหนกนไปทกทศทกทาง นางนาลอคาและจะหวะถกจบกมตวไดและทหารกเรมทารายคนทงสอง ทงสองลมลงบนพนและถกเตะ จากนนพวกทหารกมดมอไขวหลงคนงานทงสองและนาตวพวกเขาไปในหมบานซงเปนทจอดรถของพวกทหาร เมอพวกเขามาถงหวหนาหนวยคนหนงไดถามผนาทหารคนหนงวา ‚พบสงใดผดกฎหมายบาง‛ ผนาคนนนกตอบกลบวา ‚เราไมพบอะไรเลย‛ ผบงคบบญชาของทหารกลมนนจงถามตอวา ‚แลวจบพวกเขามาทาไม‛ ผนากลมคนนนจงหนมาถามนางนาลอคา วานายจะหวะเปนแฟนของเธอหรอไม เธอจงตอบวา ‚ไมใช‛ ทาง

ทหารกลมนนจงถามนาลอคาวานายจะหวะเปนเจาของสวนลนจนนหรอไม แลวมใครเคยพบนายจะแฮ (เจาของสวน)หรอไม –เธอตอบวาไมทราบ จากนนผบงคบบญชาของกองกาลง จงสงใหปลอยตวนางนาลอคา จะสอ และใหนาตวนายจะหวะขนรถไป เธอกลาววาภาพสดทายทเธอเหนนายจะหวะคอเขาถกเหยยบเขาทคอจนลนจกปากและเลอดจานวนมากไหลออกมา

ลกสาวของเหยอนางสาวนาเดอ กลบมาจากบานทลาพนทนททเธอทราบเรองการหายตวไปของพอ และเดนทางไปยงคายทหารแหงหนงในอ.แมอาย ในวนตอมา เพราะภรรยาของผใหญบานบอกวาจะหวะอาจถกควบคมตวอยทนน แตเมอไปถง ทหารซงเฝาตรงประต ไดแจงกบเธอวาพอของเธอถกปลอยตวไปแลว สองวนตอมาเธอกไดไปสอบถามอกครง และไดรบแจงวาพอของเธอถกสงตอไปยงเมองเชยงใหมแลว

นายจะปโป(ทรจกกนในนามนายปะแอ แกซอย) แลถกควบคมตวทคายทหารแหงหนงมาประมาณ 10 วน กอนทนายจะหวะ จะโลถกนาตวไปควบคม เขากลาววามชาวบานหลายคนจากบานหวยมะยมถกนาตวมาทนพรอมกนกบเขาดวย และจากคาบอกเลาของนายจะปโป นายจะหวะถกปดตาเหมอนกบผตองขงใหมคนอน ๆ แตเขาเปนคนเดยวทถกใสกญแจมอดวย คาอธบายลกษณะของเสอผาทเขาสวมใสนนกตรงกบลกษณะทครอบครวบอกวาเปนชดทนายจะหวะใสทาไปงานทกวน คอ กางเกงขายาวสดา และเสอยด นายจะปโปกลาวเพมเตม ‚คดวานายจะหวะคงถกซอมมากอนเพราะเหนวาเขาไมมเรยวแรงเหลอเลย แตไมเหนมเลอดออก‛

นายจะปโปไดยนวาทหารกลาวหาวานายจะหวะยงเจาหนาท(ทงทไมมการยงกนและไมมใครเสยชวต) นายจะหวะ จะโลเองกถกซอมตอหนาเพอน ๆ ทอยในหองขงเดยวกน หลงจากนนนายจะหวะกถกนาตวมายงกลางสนามและบรรดาผกควบคมตว 40 คนถกบงคบใหเขาแถวเพอใหเตะนายจะหวะคนละสองครง จากนนเขาถกสาดดวยนาและถกปลอยทงไวกลางสนาม

สกพกตอมานายจะปโปถกทหารสงใหไปดวานายจะหวะเปนอยางไรบาง เขาพบวารางกายจะหวะอยในภาวะวกฤต ทหารยงสงใหนายจะปโปสาดนาและเตะนายจะหวะอก ครงชวโมงตอมานายจะหวะจงเสยชวตลง จากคาบอกเลาของนายจะปโปศพของนายจะหวะถกนาไปฝงเอาไวทอทยานแหงชาตดอยลานทอ. แมอาย โดยนายปโปและนกโทษคนอนๆถกบงคบใหชวยกาจดศพในคนนน มเจาหนาทจานวน 4 คนทเกยวของกบเรองน(มลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดรบแจงชอของทหารสองนายทเกยวของ)

ศพของนายจะหวะถกนาขนทายรถของทหาร (ยหอโตโยตาไทเกอร๑) พรอมกบนกโทษคนอนๆทยงมชวตอย อก 5 คนนายจะปโปจาไดวาตอนนนพวกเขาออกจากคายทหารเวลาประมาณ 2 ทม และกลบมาอกครงกประมาณ 3 ทมแลว หลมถกขดขน นายจะปโปบอกวาทหารเทเหลาลงบนศพและไดสวดมนต๑ตามประเพณศาสนาพทธ ศพซงถกหอดวยผาหมเกาๆถกผลกลงไปในหลม จากนนเจาหนาทกเทเหลาลงไปอกครง แลวทหารนายหนงกยงปนใสหว หนาอก และบรเวณขาของจะหวะจนหมดลกกระสนไปประมาณ 2 แมก (ปนพกขนาด 9 มม.) จากนนกเทเหลาลงไปอกแลวกกลบหลมนนโดยเอากงไมใหญปดหลมไว แลวเจาหนาทกขบรถกลบไปยงคาย

ภรรยาของเหยอ นางนาออ กลาววาจะหวะไมเคยมความเกยวของกบพวกตารวจ เขาไมเคยถกจบกมหรอแมแตถกเรยกไปซกถามโดยเจาหนาทเลย แมวาเขาจะเคยมประวตเกยวกบฝนบางแตกนานมาแลว เธอจงไมเขาใจวาทาไมสามตองตกเปนเปาหมายของวธการทปาเถอนและโหดรายเชนนน ภรรยาของเหยอตองการจะคนหาศพของสามเพอจะนามาทาพธศพตามความเชอของชนเผาลาห

การด าเนนการอยางเปนทางการ : นองชายของนายจะหวะไดไปแจงเรองการตายของพชายของเขาทสภอ. แมอาย แตทางเจาหนาทไดปฏเสธทจะลงบนทกประจาวน.ในทางกลบกนภรรยาของนายจะหวะไมไดแจงความเรองนตอเจาหนาทตารวจ เพราะเธอเชอวาเจาหนาทมสวนเกยวของกบชะตากรรมของสาม ครอบครวไมไดแจงเรองนกบผใหญบาน ผนาหมบานหรอผนาชมชน และไมเคยเรยกรองหรอไดรบคาชดเชย

กรณท 7 ชอ: นายจะปา จะน วนทเกดเหต : เดอนตลาคม 2546 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : 321 ม.3 บานตาดหมอก อ. แมอาย จ. เชยงใหม วนทรบรายงาน : 26 กรกฎคม 2554 ทอยของเหยอ : 321 ม.3 บานตาดหมอก อ. แมอาย จ. เชยงใหม อาย : 31 ป โดยประมาณ ชาตพนธ : ลาห สรปการใหถอยค า : ชวงเวลาบายของวนหนงในเดอนตลาคมพ.ศ. 2546 นายจะปา จะน ผประกอบอาชพคนงานเกษตรกรรม ถกนาตวไปภายหลงการปดลอมตรวจคนหมบานตาดหมอก ซงเชอวา เจาหนาทมเปาหมายเอาทชาวบานซงปลกฝน เขาถกนาตวไปพรอมกบเพอนบานอก 4 คน หลงจากนนกไมมใครพบเหนเขาอกเลย

นองสาวของจะปา คอโสภา จะหวะ เปนคนเหนเหตการณ๑จากทไกล ๆกลาววา ตอนนนเธอเพงขามถนนมาจากฝงของศนย๑ทาไมกวาดของชมชน และตอนนนจะปาเองกอยทบานของเขา เลขท 321 บานตาดหมอก ทนใดนนรถ 5 คน(บางคนเปนรถทมปนอยดานบน) กเขามาจอด และชายจานวน 20 คนกลงมา ทงหมดแตงกายดวยเครองแบบทแตกตางกนแตโสภาจาไดวามอยางนอย 4 หนวยงานซงเกยวของกบการปดลอมหมบาน คอเจาหนาทระดบตาบล ผใหญบาน ตารวจ และทหาร

ชาวบานทอยละแวกนน ตางพากนวงหน เพราะคนทเขามาเหลานนไดเขามาจบกมชาวบาน สวนคนทจบกมจะปาไปนนเปนคนทสวมชดเครองแบบสดา และมผาพนคอสแดง มชายอก 4 คนถกจบไปดวย แตตอนนนโสภาสามารถบอกชอไดเพยงชอนนกคอ นายแอสอ นายลอย นายจะส และนายปาแส6 โสภายงบอกอกวาเจาหนาทไดทารายคนเหลานนตอหนาคนอน ๆ กอนทจะนาตวพวกเขาขนรถไป

โสภากลาวกบมลนธยตธรรมเพอสนตภาพวาจะปาเปนผทใชฝนและชอบสบฝนกบเพอน แตตามเธอยงยนยนวาเขาไมไดเปนผคาฝน หรอเคยถกจบกมเพราะเรองฝนเลย เธอทราบแตเพยงวาจะปามเพอนคนหนงชอจะหาซงเปนพอคาฝน โชคไมดทเจาหนาทนอกเครองแบบคนหนง(มการระบชอกบมลนธฯ)ซงเปนสายลบในไรของชาวไทยใหญไดมาทบานจะปาวนกอนทจะมการจบกมและพบจะปากาลงแบงฝนทเขาซอจากนายจะหา แตจะปาปฏเสธทจะขายใหกบสายลบคนนน

ครอบครวของผทถกจบกมไปทง 5 คน พยายามทจะไปพบญาต ๆ ของพวกเขาทคายทหารพรานในจงหวดทางภาคเหนอของประเทศไทยแตกไดรบคาตอบวาทงหมดถกสงตวไปยงคายอนทจงหวดเชยงใหมแลว สองวนหลงจากเหตการณ๑ 6 ครอบครวของทง 4 คนยงไมไดรายงานเรองตอมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ โดยกรณนเปนกรณของนายจะผา จะน เทานน

ญาตของอก 4 คนไดไปยงคายทหารทเคยไปสอบถามกอนหนาเปนครงทสอง และไดพบกบผทถกจบกมตวไป แตครอบครวของจะปาไดรบแจงวาจะปาถกสงตวไปทสถานทควบคมตวทเชยงราย

อยางไรกตามครอบครวของชายทชอแอสอ บอกกบโสภาวา แอสอไดบอกวาจะปาถกนาตวไปไวในหลมดนเชนเดยวกบญาตของพวกเขาครอบครวของจะปาจงไดรวาจะปานนถกทรมานโดยการใชเครองช๏อตไฟฟา และถกบงคบใหยอมรบวาเกยวของกบแอมเฟตามน(ยาบา) โชครายทหลงการซกถามสามวนสองคนจะปากเสยชวต ขณะทแอสอถกเจาหนาทททารายจะปาขเอาชวตหากเขานาเรองทเขาเหนไปบอกกบผอน การด าเนนการอยางเปนทางการ : ครอบครวของจะปาไดรายงานเรองการตรวจคนจบกมของเจาหนาทและชะตากรรมของจะปาหลงจากทผทถกจบกมไปดวยอก 4 ถกปลอยตวออกมาแลว พวกเขาไดเดนทางไปยงสถานตารวจ ทอ.แมอาย และยงไปขอความชวยเหลอจากกานนแตไมเกดประโยชน๑

ครอบครวของจะปาไดรองขอใบมรณบตร แตไมประสบความสาเรจเนองจากไมมศพ

กรณท 8 ชอ : นายพชต จะออ นายจะกา จะออ นายจะก๏ะ จะออ นางนาส จะออ และนายจะแต จะหา วนท : 31 มกราคม 2549 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ถนนระหวางทางเชอมอ.ฝาง และอ.เมองเชยงใหม (ทางหลวงแผนดนหมายเลข 107) จ.เชยงใหม วนทบนทก : 27 กรกฎาคม 2554 ทอยของเหยอ : 718 ม.15 บานหนองไผ ต. มอนปน อ. ฝาง จ. เชยงใหม อาย : 23 ป 25 ป และ 20 ป (โดยประมาณ) ไมทราบอาย และ 33 ป ตามลาดบ ชาตพนธ : ลาห ประเภทอาชญากรรม : การบงคบสญหาย7 และการสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย8

สรปการใหถอยค า : ในวนท 31 มกราคม 2549 รถโตโยตาไทเกอร๑ถกขบไลลาโดยรถกระบะโตโยตาวโก (ไมระบวาเปนของหนวยงานใด) สองคน บนทางหลวงแผนดนหมายเลข 107 รถคนหลงหมนเปนวงกลมและหยดลงหนารถคนแรกชายซงลงจากรถจากรถโตโยตา วโก (ไมแนใจวาจานวนกคน) ไดลงมาจากรถ พวกเขาไมไดใสเครองแบบทแสดงวาอยสงกดใด แตทงหมดมอาวธปนพก ทนททนใดพวกเขาไดบงคบคนทอยในรถทเขาบงคบใหหยดลงมาจากรถ ผเหนเหตการณ๑และผใหขอมลแกมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ (นายศวโรจน๑ ครสวสด)บอกกบมลนธวา จาไดวาคนขบรถโตโยตาไทเกอร๑คอนายพชต จะออ และคน

7 กรณนายจะก๏ะ จะออ ,นางสาวนาส จะออ และ นายจะแต จะหา 8 กรณนายพชต จะออ และนายจะกา จะออ

ทนงในรถคอ นองชายของเขานายจะกา จะออ อกสามคนในรถดเหมอนจะเปนจะเปน นายจะก๏ะ จะออ (นองชายของพชตและจะกา) นางนาส จะออ (ภรรยานายจะกา) และนายจะท จะหา (นองเขยของนางนาส) นายพชตและจะกาถกนาเขาไปนงดานหนาของรถโตโยตาวโก สวนคนอน ๆ ถกนาขนไปนงดานหลงของรถโตโยตาวโก โทรศพท๑มอถอของทกคนกยด จากนนรถทงสามคนกขบออกไปพรอมกน

วนรงขน มขาวมาวามเจาหนาทไดซอลอซอยาบาจากพอคาและจบกมผกระทาผดและยดยาบากวา 100,000 เมด และเกดการตอสขดขนจนมการยงกนเกดขน ภาพทแสดงออกมาจากสอมวลชนเปนภาพของครอบครวจะออ 4 คน และนายจะแต จะหา ในฐานะผกระทาผด และขาวยงรายงานวาพชตและจะกาถกยงเสยชวต ในรปมอของพวกเขาถกใสกญแจมอเอาไวดวยกน แมแมของพวกเขาจะไดรบศพกลบจากหองเกบศพของโรงพยาบาลสวนดอก จ. เชยงใหม แตจนถงวนท 27 กรกฎาคม 2554 กยงไมมขาวเกยวกบอกสามคนทถกจบไป นางนาหมาย จะออ แมของพชต จะกา และจะก๏ะใหสมภาษณ๑มลนธยตธรรมเพอสนตภาพ เมอวนท31มกราคม 2549 วาเธอเหน5 คนนงรถของพชตไปดวยกนเพอไปซออาหารทตลาดฝาง เธอจาไดวาพวกเขาออกไปประมาณ 4 โมงเยน เมอพยานผเหนเหตการณ๑นายศวโรจน๑ (ผชวยผใหญบานหมบานหนองไผ) มาบอกเธอเรองทเขาเหนขณะขบขรถจกรยานยนต๑กลบบานจากททางาน เธอไมไดประหลาดใจและคดวาอาจเปนเพราะตารวจพยายามขบงคบเงนจากพวกเขา

ระหวางทเกดเหตการณ๑บนถนน ศวโรจน๑ อยไกลจากทเกดเหตเพราะกลวอนตรายตอชวตของเขา แตเมอรถทงหมดขบออกไป และมความปลอดภยสาหรบเขาทจะกลบบานหนองไผ เขากรบกลบไปรายงานเรองทเขาเหนกบผชวยผใหญบานในทนท ตอจากนนเขาไดแจงเรองนกบครอบครวของเหยอ

หลงจากงานฉลองปใหมสนสดลง(วนท 8 กมภาพนธ๑ 2549)9 ทครอบครวของเหยอไดตามหาพวกเขา นางนาหมายพรอมกบผชวยผใหญบาน ภรรยาของนายพชต และลก ๆ ของเขา รวมไปถงนางสาวนามต (ซงเปนลกสาวของนางนาหมาย )

ทหองเกบศพนาหมายสงเกตเหนวาศพของพชตและจะกามรองรอยฟกชาอยางรนแรง แสดงถงการถกทารายกอนจะถกฆา ใบมรณะบตรระบการเสยชวตเมอเวลาประมาณ18.30 น. ของวนท 31 มกราคม 2549 สวนสาเหตของการเสยชวตคอถกยงทศรษะและหนาอก ศพของทงสองกถกนาไปทาพธทเชงตะกอนบานหนองไผ

ครอบครวของเหยอและผชวยผใหญบานไดออกตามหา นายจะก๏ะ นางนาส และนายจะท ในคายทหารหลาย ๆ แหงในจ.เชยงใหม เชนท ฝาง แมอาย และแมรม นอกจากนยงมขาวลอในหมบานวาพวกเขาถกขงอยทเรอนจาบางขวาง กรงเทพฯ ขาวลอยงบอกวานางนาสไดคลอดบตรระหวางถกคมขงทเรอนจาอกดวย จนถงปจจบนยงไมมหลกฐานวาทงหมดเปนเรองจรงและทางครอบครวกไมเคยไดรบการตดตอจากเจาหนาทตารวจ

สงททางครอบครวของเหยอไดรบทราบความคบหนามากทสดคอการไตสวนการตายในศาล เจาหนาทดานตรวจกลาวในชนศาลวาจะก๏ะ ถกขงอยทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ในเมองเชยงใหม แตเมอครอบครวเดนทางไปยงสถานพนจฯเมองเชยงใหม เจาหนาททรบเรองนนไดพบหลกฐานเกยวกบบคคลชอน แตไดมเจาหนาทซงเปนระดบผอานวยการไดมการเปลยนแปลงขอมลดงกลาว โดยบอกวาไมมคนชอจะก๏ะ จะออแตอยางใด และใหพวกญาตออกไปตามหาทอน เชน ศนย๑ควบคมตวบานกงแกว

9 มการฉลองปใหม 7 วน

การด าเนนการอยางเปนทางการ : ครอบครวของเหยอไมไดแจงเหตการณ๑นตอเจาหนาทตารวจ อยางไรกตามพวกเขาไดรบโอกาสจากศาลในการทจะกลาวหาหนวยงานปราบปรามยาเสพตดภาค 5 แตพวกเขาตดสนใจปฏเสธเนองจากกงวลวาหากทาเชนนนอาจทาใหญาตทยงสญหายไดรบอนตราย

กรณท9

ชอ : นายวชย จะแล วนทเกดเหตการณ : 12 สงหาคม 2552 หรออาจจะ 2553(ผใหขอมลจาปทเกดเหตไมไดชดเจน แตจาไดเพยงวนนนคอวนแมแหงชาต) สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ชายแดนไทยพมา หมบานสนตนด ม. 6 ต.ทาตอน อ. แมอาย จ. เชยงใหม วนทบนทก : 23 กนยายน 2554 ทอยของเหยอ : 213 ม. 6 ต. ทาตอน อ. แมอาย จ. เชยงใหม อาย : 56 ป ชาตพนธ : ลาห สรปการใหถอยค า: เหตการณ๑เกดขนเมอ 12 สงหาคม 2552 หรอ 2553 ของวนแมแหงชาต ชาวบานบาน สนตนดจานวน 5 คนไดเหนเหตการณ๑และกลาววาเหตการณ๑นเกดขนใกลเขตแดนไทย- พมา บรเวณแมอายจ. เชยงใหม นายวชย จะแล ซงมกไปซอสงของทรานคาในประเทศไทยและไปขายทอกฝงของเขตแดน(ประเทศพมา) ปกตแลวเขาจะนาตะกราผกและสนคาแหงเทนไวบนศรษะระหวางการเดนทาง ในวนนนมชาวบานเหนทหารประมาณ 10 คนแตงกายเครองแบบทหารพราน มผาพนคอแดงนาโดยเจาหนาทยศพนโทเดนทางมายงบรเวณชายแดน พวกเขามากนดวยรถทหารขนาดใหญจากนนกนาตว วชยและชาวบานอกสองคนไปดวย

นางนามแอ๐ จะแล ภรรยาของเหยอ ไมไดอยในเหตการณ๑ เพราะเธอกบลกชายไปรวมงานวนแมแหงชาต ทโรงเรยน เธอไดทราบขาวเรองสามถกจบตวไปจากเพอนบานของเธอเมอเธอไดกลบจากโรงเรยน ซงเพอนบานกทราบขาวมาจากคนอนอกท เพอนบานไดบอกกบเธอวาวชยถกนาตวไปจากบรเวณ ชายแดนไทยพมา พรอมกบชาวบานอก 2 คนคอ นายแอสอ และ นายแกว

ทนทททราบขาว นางนามแอ๐ไดขอความชวยเหลอจากญาตๆเชนเดยวกบภรรยาของชายอกสองคนทหายตวไปเพอตามหาเหยอทง 3 ทคายทหารฐานบานสนตนด พวกเธอถามทหารวา “สามของพวกเราอยทไหน พวกคณเหนพวกเขาไหม พวกเดกๆรองไหหาพอของเขา‛ ทหารตอบวา “ เดยวพวกเขากกลบบานเอง”

กอนเกดเหตการณ๑ ทหารไดเขามาตงดานตรวจบรเวณชายแดน กอนหนานชาวบาน 5 คนไดเคยถกจบกมบรเวณชายแดนเชนกน แตพวกเขาทงหมดกไดรบการปลอยตวในเวลาตอมา สวนวชยและอกสองคนยงคงสญหายโดยไมมเหตผล และบรรดาญาตของพวกเขาเองไมไดทราบขาวเกยวกบทอยของพวกเขา

การด าเนนการอยางเปนทางการ : ครอบครวของวชยไดแจงเรองนกบหวหนาหมบาน แตกไมไดมการออกตดตามทนท และพวกเขากไมไดแจงความกบตารวจหรอเจาหนาทระดบตาบล

กรณท10 ชอ : ไมไดรบอนญาตใหเปดเผยชอ วนทเกดเหตการณ : 23 ธนวาคม 2553 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : อ. เมอง จ. เชยงใหม วนทรบรายงาน : 28 กรกฎาคม 2554 ทอยของเหยอ : ขอสงวนทอย จ. เชยงใหม อาย : 30 ป ชาตพนธ : ขอสงวนขอมล สรปการใหขอมล : นาย ก. เปนเจาของทนาแปลงเลกๆ เขาหายตวไปเมอ เชาของวนท 23 ธนวาคม 2553 นาย ก.ไดโทรหาภรรยาของเขานาง ข.(ซงตอนนนอยทเมองเชยงใหม)เพอบอกวาเขากาลงจะเขาไปในเมองเชยงใหมเนองจากเพอนของเขา(นาย ค.)ไดโทรนดพบ

ประมาณเทยง นาย ก. ไดขบรถออกจากบานเพอไปหาเพอนทเมองเชยงใหม ซงตอนนนภรรยาของเขาเองอยทตลาดวโรรส ซงในตวเมองเชยงใหม ในเวลาประมาณ 14.30 น. ภรรยาของนาย ก.ไดโทรหานาย ก. เพอถามวาเขาอยไหน เขาตอบภรรยาวาอยทเชยงใหมแลว แตไมไดแจงวาอยกบใครทไหน ตอมานาง ข. ตองการใหนาย ก. ไปรบลกคนเลก เธอจงไดโทรหาสามอกครง แตไมสามารถตดตอได (ขณะนนเปนเวลาประมาณ 15.00น.)หลงจากนนไมนานกมขอความมายงโทรศพท๑ของนาง ข.บอกวาโทรศพท๑ของนาย ก.ไดเปดใชบรการแลว แตเมอเธอพยายามโทรไปโทรศพท๑กถกปดอก จนเวลาประมาณ18.00 น.นายก.ไดโทรกลบมาหาเธออกครง เมอรบเธอกไดยนเสยงผชายพดวา ‚ขอคยกบภรรยาของคณสกคร‛ และเสยงเดยวกนนนกพดอกวา เอาโทรศพท๑ใหเขาไป จากนนโทรศพท๑กถกปดอกครง นาง ข. ไดโทรกลบไปทนทแตกไมสามารถตดตอไดอก(เพราะตอนนนโทรศพท๑ของเธอเงนหมด)

เมอนาง ข.กลบมาบาน ระหวางทางเพอนของนาย ก. ไดโทรมาหาเธอ และบอกวา นาย ก.ไดโทรหาเขาและบอกวาตวเองถกจบ และถกเอาถงดาคลมหวและบงคบใหเขารบสารภาพ นาย ก. ไดบอกอกวาตอนนนเขาทรมานมากเพราะหายใจไมออก นาย ก. ยงไดบอกกบเพอนอกวา เพอนทเขาไปเจอทเชยงใหมกถกจบกมดวยโดยทงสองถกกลาวหาวามยาเสพตดไวในครอบครอง(จากขอมลพบวานาย ก.มยาเสพตดไวในครอบครองจรง)

หนงวนหลงจากเหตการณ๑ญาตของนาย ก.ไดแจงความเรองนกบตารวจในวนท 24 ธนวาคม 2553 แต หลงจากนน 4 วนทไมทราบขาวคราวนาย ก. บรรดาญาตจงมขอสรปวาเขาถกฆาแลว และไดวาจางทนายความใหชวยเหลอ

การด าเนนการอยางเปนทางการ : วนท 24 ธนวาคม 2553 พวกเขาไดไปแจงความเรองการหายตวไปของนาย ก. ทสภอ. แมรม และไดลงบนทกประจาวนเอาไวท สภอ. แมแตง สภอ. เชยงดาว และ สภอ. เชยงใหมดวย ในแตละทญาตไดใหสาเนาบตรประชาชนและสาเนาทะเบยนรถของเหยอไวดวย แตไมมความกาวหนาในการสบสวนสอบสวน

กรณท 11 ชอ : ไมไดรบอนญาตใหเปดเผยชอ วนทเกดเหตการณ : 6 พฤศจกายน 2553 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : อ. เมอง จ. เชยงใหม วนทบนทก : 26 กนยายน 2554 ทอยของเหยอ : ขอสงวนขอมล อ. เชยงดาว จ.เชยงใหม อาย : ไมทราบ ชาตพนธ : ขอสงวนขอมล สรปการใหถอยค า : นาย ก. และภรรยา ไดเชาบานอยใกลกบตลาดวโรรส (ทรจกกนทวไปวา ‚กาดหลวง‛, ตงอยในอ.เมองเชยงใหม)เพอขายสนคาเกษตรตามททาเปนปกต ภรรยาของนาย ก.ไดเดนทางกลบบานท อ.เชยงดาวโดยรถโดยสารประจาทางเพอกลบไปดแลลก ในวนท 6 พฤศจกายน 2553 เธอไดเดนทางกลบมายงเชยงใหมอกครง จนเวลาประมาณ 8 โมงเชาเธอไดโทรศพท๑หาสามเพอใหมารบเธอทสถานขนสงชางเผอก แตจนถงเวลาประมาณ 9 โมงเชาสามของเธอกยงมาไมถง เธอจงไดโทรไปหาลกพลกนองของเธอใหมารบเธอกลบบาน เมอเธอเดนทางมาถงบาน พบวานาย ก. สามของเธอไมไดอยบาน และยงไมพบรถยนต๑ และรถจกรยานยนต๑ของสาม รวมไปถงของมคาตางๆของเขากหายดวยอยางพวกสรอยคอทองคา และเงนจานวน 30,000 บาท กถกถอนออกจากธนาคารดวย

ในวนทนาย ก. หายตวไปนองชายของเขากถกจบกมทบานหวยลก และถกนาตวไปยงอ.เชยงดาว โดยเจาหนาท (ซงไมไดใสเครองแบบ) ทสถานตารวจ ทางตารวจไดพดคยกนผานทางวทยสอสารเกยวกบกรณของพนองสองคน พวกเขาพดกนวา เจาหนาทนนตองการตวทงสองหรอไม หลงการหารอกน ตารวจมความเหนวาเปนการจบผดตวและแจงวานองชายของ นาย ก. ไมมความผด โดยนองชายของนาย ก.ไดยนวาพวกเขายงคงควบคมตวนาย ก.ไว

ญาตๆมความกงวลในสงทเกดขน สมาชกของครอบครวประมาณ 10 คนรถจงเดนทางไปยง สภอ.เชยงใหม และ สภอ.เชยงดาว พวกเขาไดแจงความไวทสถานตารวจทงสองแหงพรอมทงไดทงสาเนาทะเบยนรถของ นาย ก.ไวดวย

หนงเดอนหลงจากทเกดเหตการณ๑พนกงานรกษาความปลอดภยของโรงพยาบาลสวนดอก อ.เมองเชยงใหม ไดมาแจงความกบเจาหนาทตารวจ วามรถยนต๑มาจอดอยทโรงพยาบาลเปนเวลากวา1 เดอนแลว และทราบภายหลงวาเปนรถของนาย ก. การด าเนนการอยางเปนทางการ : ไมมการสบสวนสอบสวนอยางเปนทางการเกยวกบกรณน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

กรณท 12 ชอ : นายสงกรานต๑ นามพรม วนเกดเหต : 20 กนยายน 2542 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : โรงแรมโซฟเทลขอนแกน อ. เมอง จ.ขอนแกน วนทบนทก (มลนธยตธรรมเพอสนตภาพ ) : 19 กนยายน 2554 ทอยของเหยอ : หม 1 ต.ศลา อ. เมอง จ. ขอนแกน

อาย : ไมทราบ ชาตพนธ : ไทย สรปการใหถอยค า: ในวนท 20 กนยายน ป 2542 นายสงกรานต๑ นามพรม ถกพบเหนครงสดทายขณะทกาลงเดนเขาไปพบนายตารวจคนหนง ณ โรงแรม โซฟเทลขอนแกน (เดม) ไมกสปดาห๑ตอมามคนพบศพนรนามบรเวณหมบานซงไกลออกไปจากบานศลา ซงศพมลกษณะคลายนายสงกรานต๑เปนอยางมาก

นายสงกรานต๑ นามพรมอดตผใหญบานหม1 เดมเคยมอาชพรบเหมากอสรางและยงเคยเปนสมาชกอบต.การหายตวไปของนายสงกรานต๑เกดขนในระหวางทนายสงกรานต๑ กาลงดาเนนการตรวจสอบการทจรตทเกดขนในพนทบานศลา

กอนทการประมลราคากอสรางจะตกมาเปนของบรษทรบเหมากอสรางเจาหนงนน นายสงกรานต๑ไดเคยรวมงานกบอบต.และกลมคนทเขามาประมลงานกอสรางดงกลาวมากอน จงทาใหทราบมาตรฐานของงานกอสรางถนนในบานศลา หมท 1 ตอมานายสงกรานต๑พบวามความไมชอบมาพากลในการเสนอแบบกอสรางและไดคดคานบรษทรบเหมากอสรางนน ทาใหเจาของบรษทรบเหมาดงกลาว (ซงเปนผมอทธพลทางการเมองในบานศลาในขณะนน) พยายามใหสนบนกบนายสงกรานต๑ เพอปกปดเรองดงกลาว แตนายสงกรานต๑พยายามนาเรองนไปแจงตารวจใหมการสอบสวน นายเจตจารญอดตกานนของหม 7 บานศลา ซงเปนเพอนของทงเจาของบรษทรบเหมาและนายสงกรานต๑กลาววา ตนเองเคยไดทราบมาแลววา มคนตองการลอบสงหารนายสงกรานต๑ เนองจากความขดแยงทกลาวมา

หลงจากความขดแยงเกดขนไมนาน นายตารวจนายหนงไดเขามายงบานศลา พรอมทงอางวาตนเองเปนตารวจจากสวนกลาง (สานกงานตารวจแหงชาต) มาพบนายสงกรานต๑ทบาน โดยแจงวาตนเองมาสบหารถจกรยานยนต๑ทถกขโมย ทาใหนายสงกรานต๑ใชโอกาสนในการแจงเรองการคอรปชนทเกดขนในพนทใหเจาหนาทตารวจทราบ เปนผลใหนายตารวจคนดงกลาวไดนดแนะกบนายสงกรานต๑เพอใหเขามาพบและพดคยเรองน และชวนใหไปพบทโรงแรมโซฟเทลขอนแกน ในตวเมองขอนแกน

ในวนเกดเหตบคคลทพบเหนนายสงกรานต๑เปนคนสดทายคอนายไชยา เพอนของนายสงกรานต๑ซงหลงจากททงสองคนกลบจากประชมกลมเกษตรกรรวมกน นายไชยาไดแวะไปสงนายสงกรานต๑ยงโรงแรมดงกลาว และเปนคนสดทายทไดเหนนายสงกรานต๑เดนเขาไปยงโรงแรมในชวงเวลาประมาณ 4 โมงเยน

นายสงกรานต๑หายไปเปนเวลากวา 1 สปดาห๑จงมคนไปพบศพนรนามบรเวณไรออยอาเภอมนจาครโดยคนงานทไปตดออยในบรเวณนน และเปนโชคดทญาตของนายสงกรานต๑คนหนงเดนทางผานมาพอด ทาใหทราบวามการพบศพนรนาม เปนผลใหญาตคนดงกลาวไดเขาไปขดขวางในขณะทกาลงจะมการเผาทาลายศพโดยเจาหนาทตารวจทไดเขามายงพนทเกดเหตกอนหนานน ญาตคนดงกลาวจงรบโทรแจงกบภรรยานายสงกรานต๑ เพราะมความสงสยวาอาจจะเปนศพของนายสงกรานต๑ หลงจากนนศพจงถกนาสงโรงพยาบาลศรนครนทร๑ ขอนเกน โดยมภรรยาและเพอนของนายสงกรานต๑เขาไปดศพดงกลาว จากนนศพจงถกสงตอไปยงสถาบนนตวทยาศาสตร๑เพอทาการชนสตร 1 เดอนตอมามจดหมายถกสงมาจากสถาบนนตวทยาศาสตร๑ขอเกบตวอยาง DNA ของภรรยานายสงกรานต๑ เพอการนาไปพสจน๑กบศพทพบดงกลาว แตเมอมผลพสจน๑ DNA แจงกลบมา พบวาม DNA ไมตรงกนและศพยงเปนศพของผหญงอกดวย อยางไรกตามเพอนของนายสงกรานต๑ยนยนวา ศพทถกสงตอไปจากโรงพยาบาลศรนครนทร๑นน เปนศพของผชายซงเปนนายสงกรานต๑แนนอน เนองจากเขาจาลกษณะของศรษะและหนาผากของนายสงกรานต๑ รวมไปถงความสงได การด าเนนการอยางเปนทางการ : วนทนายสงกรานต๑หายตวไปเวลาประมาณ 1 ทมทางครอบครวของนายสงกรานต๑ เรมขาดการตดตอกบนายสงกรานต๑ทางโทรศพท๑ จงนาความไปแจงตารวจ เบองตนตารวจสนนษฐานเองวา นายสงกรานต๑อาจจะหายไปกบหญงสาว ใหญาตรอไปกอนเพราะอกไมกวนนายสงกรานต๑คงกลบมา แตสดทายทางตารวจไดลงบนทกประจาวนไว

ในระหวางการสบสวนสอบสวน ไดมการนาภาพจากกลองวงจรปดมาตรวจสอบ แตกลบพบเพยงแตแสงไฟสลว ๆ ทาใหมการสรปการสบสวนของตารวจวานายสงกรานต๑หายไปเองโดยจงใจ อยางไรกตาม นาสนใจวาในสรปสานวนของตารวจกลาววา “นาเชอไดวานกการเมองทองถนคนหนงอาจมสวนเกยวของกบการหายตวไปของนายสงกรานต๑” แตนายตารวจคนททาสานวนดงกลาวถกยายออกไปจากพนทกอนทคดจะมความคบหนา

หลงจากแจงความกบตารวจในทองทแลว นายเจตจารญไดรองเรยนกรณนายสงกรานต๑ไปยงนายกรฐมนตรในขณะนน (พ.ต.ท ทกษณ ชนวตร) เพอรองขอความเปนธรรม รวมไปถงไดสงจดหมายรองเรยนไปยงตปณ. สาหรบการรองทกข๑ของสานกงานตารวจแหงชาต แตจดหมายทไดรบการตอบกลบมาระบวากรณของนายสงกรานต๑ทรองเรยนมานนอยในลาดบท 200 ซงรอการพจารณาอย ทาใหจวบจนปจจบนยงไมมความคบหนาในคดนแตอยางใด

กรณท 13 ชอ : นางออยนภา สขประสงค๑ และนางวนทนา ทกษมา วนทเกดเหตการณ : 2 ธนวาคม 2547 สถานทเกดเหตการณโดยประมาณ : ถนนใน ต.บงพชย อ.เมอง จ. กาฬสนธ๑ วนทบนทก : 20 กนยายน 2554 ทอยของเหยอ : 29 ถนนประดษฐ๑ อ.เมอง จ. กาฬสนธ๑ อาย : ไมทราบ ชาตพนธ ๑ : ไทย

สรปจากรายงานของมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ : นางออยนภา สขประสงค๑ เดมประกอบอาชพเปนตวแทนขายประกนชวต และทาธรกจหวยใตดนควบคกนไปดวย ทาใหเธอรจกกบนายตารวจทองถนเปนอยางด จากการทตองจายเงนใหกบตารวจทองถนบางรายเพอใหเธอยงสามารถดาเนนธรกจหวยใตดนตอไปได จนตอมาเมอรฐบาลมนโยบายทาหวยใตดนใหถกกฎหมายทาใหนางออยนภาหนมาประกอบธรกจหวยบนดน และหยดจายเงนใหตารวจรายนน

ลกชายคนโตของนางออยนภากลาววา กอนหนานนางออยนภา เคยบอกกบตนเองวาเธอมความรสกวาตนเองถกสะกดรอยตามกอนทนางออยนภาจะหายตวไป พรอมกนนนางออยนภายงกลาวไวเหมอนเปนการสงเสยเอาไวอกวา หากจะมกลมตารวจทจะมาทารายครอบครวหรอสามของนางคงจะเปนนายตารวจจากสภอ.กาฬสนธ๑ชดใหมทเขามา

ครอบครวสขประสงค๑เคยถกตรวจคนบานมาหลายครงโดยตารวจในพนท เนองจากมขาวลอวาครอบครวนมสวนเกยวของกบยาเสพตดและสงผดกฎหมาย เนองจากมพฤตการณ๑รารวยผดปกต อยางไรกตาม บตรชายนางออยนภายนยนวาครอบครวของตนเองไมไดมความเกยวของกบสงผดกฎหมายแตอยางใด หลงจากทเลกทาหวยใตดน และทบานตนเองมฐานะเนองจากประกอบธรกจทาโรงงานนาดมเพมมาแทน แตจากปากคาของคนใกลชดของครอบครวสขประสงค๑เคยมาเลาใหคนทบานฟงวา มชอของสามนางออยนภาปรากฏอยในรายชอผทมสวนเกยวของกบยาเสพตดของราชการดวย และกอนหนาทนางออยนภาจะหายตวไปนองสาวของสามนางออยนภาเอง ถกลกพาตวไปสอบถามเกยวกบการใชชวตประจาวนของครอบครวนางออยนภา โดยกลมบคคลไมทราบสงกด

จนมาถงวนเกดเหต 2 ธนวาคม 2547 เวลาประมาณ 9 โมงเชาหลงจากทนางออยนภาเสรจธระจากงานเปดโรงงานนาดม นางออยนภาและเลขาคอนางวนทนา ทกษมาไดเดนทางออกมาจากโรงงานนาดมเพอไปธระยงทอนตอ ระหวางทางบนถนนหางจากโรงงานนาดมเพยง 2- 3 กโลเมตร รถของนางออยนภาถกชนดวยรถกระบะ 4 ประตคนหนงทาใหรถนางออยนภาเสยหลกและหยดรถ ขอมลจากคนเลยงววทอยแถวนนซงเปนพยานเพยงคนเดยวทเหนเหตการณ๑ไดเลาเหตการณ๑วาในวนเกดเหต เขาเหนรถของเหยอถกขบชนปาดหนาโดยรถกระบะ 4 ประตอกคนหนง หลงจากนนชายสามในสคนซงสวมเสอยดคอกลมเหมอนกน กลงมาจากรถกระบะคนดงกลาว ขณะทรถของเหยอเองมหญงสาวคนหนงลงมาเพอดวาเกดอะไรขน และไมทนจะไดพดคย หญงสาวคนดงกลาวถกลอกตวและนาไปขนรถกระบะ พรอมทงหญงสาวอกคนทยงอยในรถกถกจบตวออกมา นาตวไปขนรถกระบะอกคน หลงจากนนรถกระบะถกขบออกไปและรถของหญงสาวกถกขบออกไปจากทเกดเหตโดยชายอกคน แตหลงจากทบอกเลาเหตการณ๑ทไดพบเหนใหกบญาตของเหยอทราบแลว คนเลยงววกไมกลาใหขอมลและไมมาเปนพยานใหอกเลย สวนพาหนะของเหยอทถกขบออกไปดวยถกพบภายหลงโดยจอดอยทสถานตารวจ

หลงจากททางครอบครวของเหยอทราบวานางออยนภาหายตวไป กไดเขาแจงความกบเจาหนาทตารวจ รวมทงไดออกไปตามหานางออยนภายงสถานทตาง ๆ ทางครอบครวของเหยอเองกลาววาในขณะนนดเหมอนทางตารวจไมไดมความพยายามทจะตามหานางออยนภาแตอยางใด รวมไปถงพบวาเจาหนาทตารวจสวนหนงยายออกนอกพนทโดยไมทราบสาเหตอกดวย การด าเนนการอยางเปนทางการ : ครอบครวของเหยอไดแจงความเกยวกบการหายตวไปของนางออยนภาและเลขาถง 3 ครง เพราะใน 2ครงแรกทางตารวจเองแจงวาตองรอใหครบ 24 ชวโมงของการหายตวไปเสยกอน จนมาครงท 3 ถงไดลงบนทกประจาวนเอาไว ในสวนของการสบสวน ทางตารวจไดไปตรวจคนยงโรงงานผลตนาดมของครอบครวเหยอแต

นอกเหนอจากนนกไมมความคบหนาใด ๆ ความคบหนาอยางเดยวคอการมตารวจจาก DSI เขามาสบสวนในกรณนดวยแตยงไมพบหลกฐานทมความคบหนาทางคดแตอยางใด

กรณท 14 ชอ : นายวน ยบลช และ นางสมหมาย ยบลช วนเกดเหต : 14 มกราคม 2548

สถานทเกดเหตโดยประมาณ : อ.เมอง จ.กาฬสนธ๑ ทอยของเหยอ : บานโพนงาม ตาบลโพนงาม อาเภอกมลาไสย จ.กาฬสนธ๑ วนทบนทก: 19 กนยายน 2554 อาย : ไมทราบ

ชาตพนธ : ไทย

สรปการใหถอยค า : วนท 14 พฤษภาคม 2548 เวลาประมาณ 8 นาฬกา นายวนและนางสมหมาย ยบลช ประกอบอาชพเปนพอคาขายของเรตามงานเทศกาล ถกบงคบใหสญหายเมอวนท 14 มกราคม 2548 ลกชายและพชายของเหยอไดใหขอมลกบมลนธยตธรรมเพอสนตภาพวา ในวนเกดเหต นายวนและนางสมหมายเดนทางเขาไปในตวเมองเพอหาหมอฟนตามทนดไวและหลงจากนนทางครอบครวกขาดการตดตอจากทงสองคน

จากการสบหาจนไดขอมลจากกลองวงจรปดของธนาคารแหงหนงทาใหทราบวา ในวนเกดเหตบคคลทงสองนนอยกบชายนรนามอกสคน และกลมชายทงสคนดงกลาวยงนาเอา ATM ของเหยอมากดเงนสดออกไปจากธนาคารถง 2 ครง นอกจากนนพยานทเหนเหตการณ๑ยงเลาใหญาตของเหยอฟงในตอนแรกวา ไดพบเหนรถของเหยอถกชน จากนนจงมกลมคนลงมาจบตวนายวนและนางสมหมายไป พรอมทงไดขบรถยนต๑ของเหยอออกไปดวย อยางไรกตามพยานทเหนเหตการณ๑ดงกลาวปฏเสธทจะเปนพยานใหกบครอบครวของเหยอ

ในสวนของขอมลจากกลองวงจรปดพบวาเงนถกถอนออกไปในเวลาประมาณบายโมง และในกลองวงจรปดยงแสดงใหเหนบคคลทมากดเงนสดกลมดงกลาวสวมใสหมวกเบสบอล รวมถงในเวลาสองทมยงมการกดเงนสดออกจากบญชเปนครงท 2 ในอกสถานทดวย นอกจากนพาหนะของคนรายทมากดเงนยงมลกษณะเดยวกบรถของเหยอคอเปน รถอซซ ดรากอน สบรอนเงน ทาใหนาเชอไดวาเหยอถกกลมคนทมากดเงนนนจบตวไป หลงจากทญาตของเหยอไมไดรบการตดตอกลบจากนายวนและนางสมหมายทาใหญาตๆ ออกตามหายงสถานททคาดวาบคคลทงสองจะไป ทงทโรงพยาบาล คลนกหมอฟนและสถานทใกลเคยงไปจนถงปารกรางขางหมบานดวยคดวาหากเหยอถกฆาอาจจะถกอาพรางไวยงสถานทนนๆ พชายของเหยอความมนใจวา การหายตวไปของทงสองมความเกยวของกบการปราบปราบยาเสพตดในพนท เนองจากกอนหนาทเหตการณ๑การบงคบใหสญหายของนายวนและนางสมหมายจะเกดขน มการ X-ray ในพนทโดยการใหชาวบานเขยนชอบคคลทคดวามสวนเกยวของกบยาเสพตดในหมบาน ซงจากนโยบายนพชายเหยอเชอวาทาใหมการกลนแกลงกนได ซงบอยครงทครอบครวยบลชถกตงขอสงสยวาคายาบาเนองจากคอนขางเปนครอบครวทมฐานะกวาคนอนๆในหมบานเดยวกน

การด าเนนการตามกระบวนการยตธรรม : พชายเหยอเขาแจงความกบสภอ. กมลาไสย เบองตนทางตารวจปฏเสธจะรบแจงความโดยบอกกบญาตวา ใหกลบมาแจงความใหมหลงจาก 15 วนในระหวางนนไมมการสบสวนจากตารวจแตอยางใด และทางญาตเองกไมไดแจงกบตารวจเกยวกบขอมลในกลองวงจรปดทญาตเคยไปขอดจากธนาคาร เพราะญาตของเหยอเชอวามการชวยเหลอกนเองของกลมคนททาผดโดยมขาวลอวา กลมคนทเหนในกลองวงจรปดนน เปนคนของผมอทธพลของทางราชการ

อยางไรกตามคดของนางสมหมายไดเขาสการสอบสวนของ DSI ในป 2550 โดยการชวยเหลอของนางพกล พรมจนทร๑ (ญาตของเหยอจากการซอมทรมานอกรายในจงหวดกาฬสทธ๑) แตทาง กรมสอบสวนคดพเศษกไมสามารถคนหาศพเจอและแจงวาปดคดไปแลว สวนครอบครวของเหยอเอง แมจะไปขอความชวยเหลอจากหนวยงานราชการตางๆ แตกยงไมมการแจงความคบหนาแตอยางใด หนวยงานลาสดทญาตของเหยอเขาไปขอความชวยเหลอคอ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ซงไดดาเนนการโดยเขามาเกบ DNA ไปแลว แตกยงไมมความคบหนาในการคนหาเหยอทงสองแตอยางใด

ในขณะเดยวกนทางครอบครวของเหยอเองยงถกเพอนบานซงเปนตารวจ เขามาหลอกลวงโดยกลาววาตนเองสามารถชวยเหลอใหทงสองไดรบการปลอยตวและถอนชอออกจากบญชดาได โดยทางญาตของเหยอตองจายเงนคาดาเนนการในเรองนซงทางครอบครวของเหยอไดรบจดหมายเรยกเงนหลายครง ทาใหพชายเหยอไดนาเรองนเขาแจงความเพอดาเนนคดดวย ทาใหผตองหาในคดนไดรบโทษจาคก 8 ป (ตอมาถกลดโทษเหลอ 5 ป ) อยางไรกตามนายตารวจทเปนคนสมรรวมคดถกไลออกจากราชการ แตภายหลงพบวานายตารวจคนดงกลาวกลบไปรบราชการอยทจงหวดรอยเอด

กรณท 15 ชอ : นายสมาน มธรรม วนเกดเหต : 2 มถนายน 2550 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : บานเตาไห ต.หลบ อ.เมองกาฬสนธ๑ จ. กาฬสนธ๑ วนทบนทก : 19 กนยายน 2554 ทอยของเหยอ : ตาบลหลบ อ.เมอง กาฬสนธ๑ จ. กาฬสนธ๑ อาย : อายประมาณ 62 ป ชาตพนธ : ไทย

สรปการใหถอยค า : นายสมาน มธรรม ประกอบอาชพทาโรงสขาวในตาบลหลบ อ.เมองกาฬสนธ๑ กอนหนาทนายสมานจะถกบงคบใหสญหายไปในวนท 1 มถนายน 2550 เขาเปนอดตสมาชก อบต.ของตาบลหลบและยงมชวยเหลอโครงการตาง ๆ ภายใน อบต. เปนอยางดโดยเฉพาะเรองการรณรงค๑ตอตานยาเสพตดอกดวย

ลกสาวของนายสมานจดจาวนทพอหายไปไดอยางชดเจนวา ในวนเกดเหต นายสมานออกจากบานเพอไปสงขาวสารยงรานคาในเวลาประมาณ 8 นาฬกา เหมอนอยางทเคยทา จวบจนนายสมานสงขาวสารยงรานคาในบรเวณตลาดทง

นาทองเสรจ กขบรถกลบบานตามปกต แตเมอเวลาลวงเลยมาถง 10 โมงเชาแลว นายสมานยงไมกลบถงบานและโทรศพท๑กขาดการตดตอตงแตตอนนน ทาใหครอบครวพบวานายสมานหายตวไปพรอมกบรถนสสนฟรอนเทยร๑ เมอสอบถามเจาของรานคาทนายสมานมาสงขาวสาร เจาของรานเองกแจงวานายสมานมาสงขาวตามปกต เสรจแลวกขบรถออกไป โดยไมมอะไรผดสงเกตเลย

ทางครอบครวของนายสมาน เชอวาการหายตวไปของนายสมานนาจะมความเกยวของกบกรณความขดแยงเรองการขยายโรงส ซงเปนกจการของครอบครว เพราะกอนหนานน นายสมานเองมเรองทะเลาะเบาะแวงกบเจาของทนาซงต งอยตดกบทนาของครอบครวมธรรม เจาของทนาแปลงใกลเคยงขณะนนเปนตารวจนายหนง ทางครอบครวนายสมานเชอวาครงหนงนายตารวจคนดงกลาวเคยเขามาขมขคนงานของโรงสนายสมานดวย ทาใหคนงานหลายคนไมกลามาทางานเพราะกลวจะถกอมหายหลงจากทมคนแปลกหนามาถามเวลาไปกลบ และเวลาเดนทางมาทางานทโรงสของนายสมาน

บรเวณทนายสมานถกทาใหหายตวไปอยบรเวณ ถนนสายหลกเชอมระหวางรอยเอดและกาฬสนธ๑ และในพนทยงมขาวลออกวา มผเหนวารถนสสนฟรอนเทยร๑ขบมงหนาเขาตวเมองกาฬสนธ๑ แตบางแหลงกลาววารถขบกลบเขามายงหมบานทนายสมานอย การด าเนนการอยางเปนทางการ : ประมาณเวลาบาย 2 โมงวนเดยวกน ครอบครวของนายสมานจงนาเรองเขาแจงความกบตารวจ ในสภอ.ใกลบานแตกลบไดรบการปฏเสธ เพราะทางตารวจอางวาหากตองการแจงคนหาย ตองรอใหครบ 24 ชวโมงเสยกอน สงเดยวททางตารวจไดชวยเหลอญาตของเหยอในขณะนน คอชวยตดตามรถใหตามรปพรรณททางครอบครวนายสมานใหขอมลไว จนเวลาผานไปประมาณ 2 อาทตย๑ทางตารวจจงไดมาสอบถามขอมล และทางตารวจเองไดสอบสวน เพอนบานของนายสมานทเคยมเรองทะเลาะกนดวย แตไมไดมการสอบสวนเชงลกแตอยางใด และจวบจนปจจบนกยงไมมความคบหนาในคดแตอยางใด

หลงจากการการหายตวไปอยางไรรองรอยประมาณ 1 ป ของนายสมาน มธรรม กรณของนายสมานกไดรบการตรวจสอบอกครงโดย DSI ซงญาตของนายสมานไดเขารวมกบนางพกล ในการยนเรองรองขอให DSI เขามาสบสวน อยางไรกตามทางครอบครวมธรรมเองกพบวา ทาง DSI ยงไมสามารถรายงานความคบหนาทางคดเชนกน อกทงยงไดรบแจงวาไมสามารถทาเปนคดพเศษได นอกจากนทางครอบครวมธรรมเคยไดเขาพบกบ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตเพอรายงานในเรองนดวย ความคบหนาลาสดในตนป 2554 มเจาหนาทจากสถาบนนตวทยาศาสตร๑ ในนามของกระทรวงยตธรรม ไดเขามาเกบขอมล DNA จากญาตและคนในครอบครวมธรรมเทานน

กรณท 16 ชอ : นายกมล เหลาโสภาพนธ๑ วนเกดเหตการณ : 9 กมภาพนธ๑ 2551 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ถนนจนทร๑สนท อ. บานไผ จ. ขอนแกน วนทบนทก : 16 กรกฎาคม 2554 ทอยของเหยอ : 87/85 ถนนกลางเมอง ต.ในเมอง อ.เมองขอนแกน จ. ขอนแกน

อาย : 51 ป ชาตพนธ : คนไทยเชอสายจน สรปการใหถอยค า : นายกมล ประกอบอาชพเปนตวแทนจาหนายนา และเครองดมแอลกอฮอล๑รายใหญในจงหวดขอนแกน และยงเปนสมาชกของ เครอขายประชาชนตอตานคอรรปชน10 เหตการณ๑การบงคบใหสญหายเกดขนกบนายกมลเมอวนท 9 กมภาพนธ๑ 2551 และจวบจนปจจบนยงไมมใครทราบชะตากรรมของนายกมลอกเลย

นายกมล เตบโตมาในครอบครวซงทาธรกจสวนตว สามารถสงลกชายของเขาสองคนเรยนในระดบอดมศกษาทมชอเสยงในกรงเทพฯ ได บตรชายทงสองของนายกมลศกษาในคณะนตศาสตร๑ ในป 2544 นายกมลเรมมบทบาททางสงคมมากขนในฐานะนกกจกรรม และในป 2547 นายกมลไดเขารวมกบเครอขายประชาชนตอตานคอรปชน โดยนายกมลมความคนเคยอยางดกบแกนนาบางคนของกลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตยขณะนน ทาใหนายกมลกลายเปนแกนนาคนสาคญในจงหวดขอนแกนในการตอตานการทจรตในจงหวดขอนแกน นอกจากนในระหวางป 2549-2550 นายกมลยงสนบสนนใหนองชายของเขา (นายประเสรฐ เหลาโสภาพนธ๑) สมครชงตาแหนงนายกเทศมนตรของ อ. บานไผดวย

ภายหลงจากการเขารวมกลมพนธมตร ฯ นายกมลเองไดเขาตรวจสอบกรณการทจรตหลายกรณ และพยายามกลาวโทษกบเจาหนาททองถนหลายคน ในกรณของการกอสรางทางรถไฟ และกรณของการกอสรางตกอสงหารมทรพย๑ตาง ๆ วามการทจรตเออผลประโยชน๑แกพวกพองโดยมความเกยวของกบนายกเทศมนตรอกคนหนงซงทาธรกจอสงหารมทรพย๑ใน จ.ขอนแกน นายกมลจงเขารองเรยนกบเจาหนาทตารวจ สภอ.บานไผเกยวกบกรณดงกลาว รวมไปถงกลาวโทษผกากบสถานตารวจภธรบานไผในขณะนนวาเพกเฉยตอการปฏบตหนาทในกรณทเขารองเรยน ทาใหชวงกลางป 2550 นายกมลเรมถกคกคามในหลากหลายรปแบบ

จวบจนเมอ 20 มกราคม 2551 นายกมล ไดเขยนจดหมายขอความคมครองในกรณทเขาถกคกคาม ซงเนอความในจดหมายคารองไดระบชอนายตารวจหลายคน เอาไว หลงจากยนหนงสอขอความคมครองไมนาน มนายตารวจบางคนเขามาพบและขอโทษตอนายกมลในกรณทเกดขน แตทางตารวจเองกไมไดดาเนนการตามทนายกมลตองการใหตรวจสอบพฤตกรรมของตารวจกลมนน ทาใหสถานการณ๑ของนายกมลตอนนนมความสมเสยงมากขน ตวเขาเองกเรมมความระมดระวงในการใชชวตประจาวนมาก และจงซอประกนชวตเอาไวดวย

วนท 7 กมภาพนธ๑ 2551 เปนวนทนายกมล ถกบงคบใหสญหายไป ลกชายของนายกมลเลาเหตการณ๑วนนนใหฟงวา เชาของวนท 7 กมภาพนธ๑ นายกมลไดรบโทรศพท๑จากตารวจสภอ. บานไผเพอใหเขาพบและพดคยเรองการรองขอความคมครองพยาน โดยนายกมลใชเวลาทงวนในวนนนในการเดนทางไปกลบระหวางบานและโรงพกหลายรอบเพอจดการธระตาง ๆ จนถงชวงประมาณหวคา ครงสดทายทคนในบานไดคยกบนายกมลคอชวงประมาณ 3 ทม เนองจากลกชายคนเลกไดโทรหานายกมลเพอตรวจดวานาย กมลเสรจธระหรอยง นายกมลแจงวายงไมเสรจธระ หลงจากนนไมนานนายกมลไดโทรศพท๑กลบมายงลกชายคนเลกเมอเวลาประมาณหาทมหลายครง แตครงนลกชายนายกมลไมไดรบสาย ตอมาเมอเหนสายทไมไดรบเปนเบอร๑ของนายกมล ลกชายคนเลกจงโทรกลบไปแตพบวาสายถกตดไปและตดตอพอไมไดอกเลย เมอครอบครวพบวานายกมลหายตวไป จงไดรองขอตรวจดขอมลในกลองวงจรปดของสถานตารวจทนายกมลเดนทางไปคยธระ เจาหนาททเกยวของไมอนญาตใหญาตดขนทกจากกลองวงจรปด แตไดแจงแกญาตวาจากบนทกของ สภอ.บานไผ นายกมลเดนออก

10 กลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย กอตงขนครงแรกเพอตอตานรฐบาลทกษณ ชนวตร ในกลมประกอบดวยกลมคนทเทดทนสถาบนพระมหากษตรย๑, ชนชนกลางในกรงเทพมหานคร, ประชาชนในภาคใต เปนตน

โรงพกเวลาประมาณ 23.40 น. และนบจากนนกไมมใครพบเหนตวนายกมลอกเลย จนเมอวนท 29 กมภาพนธ๑ 2551 มคนพบรถยนต๑ยหอซบาร สแดงจอดอยตรงบรเวณโรงพยาบาลสรนธร ต.บานแฮด ซงหางออกไปจากโรงพกบานไผประมาณ 15 กโลเมตร

นายประเสรฐ เหลาโสภาพนธ๑ นองชายของนายกมล ไดขอขอมลการใชโทรศพท๑จากบรษทผใหบรการเพอใหตดตามหาตาแหนงทอยของนายกมล แตกไมมความคบหนา สวนทางครอบครวของนายกมลเองไดตามหานายกมลในหลายแหงทงจากสสานจน จากมลนธรวมกตญ๒และตามไปดศพนรนามตามทตาง ๆ แตกยงไมพบนายกมลแตอยางใด จากขอมลการใชโทรศพท๑พบวาสวนมาก ในวนท 1-7 กมภาพนธ๑ 2551 นายกมลไดโทรไปหานายตารวจคนหนง และในวนท 6-7 กมภาพนธ๑ กมการโทรศพท๑หานายตารวจคนนนถขน และจากบนทกขอมลการใชโทรศพท๑ยงพบเวลาทนายกมลโทรหาลกชายชวงเวลาประมาณหาทมในวนท 7 ดวย

มรายงานวาเจาหนาทตารวจ สภอ.บานไผเคยแจงกบครอบครวของเหยอวานายกมล อาจจะขามฝงไปยงประเทศกมพชาเพอเลนการพนน แตทางครอบครวของนายกมลไมเชอ และไดลองไปตรวจดยงดานตรวจคนเขาเมอง ซงกไมพบรายชอของนายกมลปรากฏอยแตอยางใด ในวนท 8 กมภาพนธ๑ 2551 เพอนเกาของนายกมลซงเปนแกนนาในกลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตยในขณะนน ไดโทรหาภรรยานายกมลเพอจะใหความชวยเหลอแกครอบครวนายกมล และไดแจงกบครอบครวนายกมลวาตนเองจะรายงานเรองนกบเครอขายฯ ทกรงเทพฯ ดวยเพอใหชวยตดตามคนหา แตหลงจากนนกไมไดตดตอกบครอบครวนายกมลอก

ในวนท 18 มถนายน 2551 ครอบครวนายกมลไดรบโทรศพท๑จากบคคลนรนาม แจงวานายกมลเสยชวตแลว นอกจากนโทรศพท๑นรนามยงบอกอกวารจกนายตารวจสองคนทเกยวของกบการหายตวไปของนายกมลอกดวย หลงจากนนในวนท 20 พฤษภาคม 2553 มคนเอาทรายเปลามาทงหนาบานของนาย กมลโดยไมทราบสาเหตคลายกบเปนการขมข การด าเนนการตามกระบวนการยตธรรม : ในวนท 8 กมภาพนธ๑ 2551 เวลาประมาณ 9.30 น. นองชายของนายกมลและภรรยา เปนผเขาแจงความทสภ. บานไผวานายกมลนน หายตวไปและไมไดกลบบานทงคน จนเวลาประมาณบายสามโมงญาตทงสองจงไดกลบออกมา รวมถงไดเขาสอบถามกบนายตารวจนายหนงเกยวกบกรณการหายตวไปของนายกมล ซงไดรบการแจงวาในวนเกดเหตเกดนน นายกมลไดเดนทางออกไปจากสภอ.ประมาณ หาทมสสบนาท อยางไรกตามทางตารวจเองไดลงบนทกประจาวนไว และแจงวาจะตดตามสบคดน แตจวบจนปจจบนยงไมมความคบหนาใด ๆ

จากการชนสตรและตรวจสอบลายนวมอในรถของนายกมล พบวามลายนวมอจานวน 8 ลายนวมอทไมใชเปนของ นายกมล นอกจากนยงพบกญแจมอในชองเกบของอกดวย ทาใหครอบครวของนายกมลและญาต ขอใหมการทาสาเนารายงานการตรวจสอบรถสงมาใหกบญาต ๆ แตทางตารวจกลบปฏเสธทจะดาเนนการให ทางครอบครวของนายกมลจงเขาแจงกบสานกงานตารวจแหงชาต ซงตงอยทกรงเทพฯ เพอใหมการสอบสวนทางวนยกบตารวจใน สภอ. บานไผ และทางครอบครวยงไดเขาแจงกรณการหายตวไปของนายกมลดวย แมทางสานกงานตารวจแหงชาตจะดาเนนการสอบสวนให อยางไรกด ภายหลงทางญาตไดรบแจงวาไมสามารถระบตวผกระทาผดได เพราะไมพบหลกฐานของการกออาชญากรรม ทางครอบครวนายกมลจงไดเขารองเรยนกบ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต และ DSI อกครงเพอใหรบเปนคดพเศษ ซงตอนนทาง DSI ไดรบกรณของนายกมล เหลาโสภาพนธ๑เอาไวเมอวนท 24 มถนายน 2552 ในสวนของการหายตวไปอนเกยวของกบการตอตานคอร๑รปชนและความขดแยงในระดบชาต เลขคดท 10/2553 และดาไปสการดาเนนการสบสวนและเอาผดทางคดตอไป

กอนหนาท DSI จะรบกรณของนายสงกรานต๑เปนคดพเศษ ในวนท 20 กมภาพนธ๑ 2551 ทางครอบครวไดรบหมายศาลแจงใหทราบวา มจดหมายรองเรยนวานายกมลแทรกแซงการทางานของเจาหนาท และออกหมายจบในวนท 4 มนาคม 2551 หลงจากนนจงมคาตดสนจากศาลวานายกมล หลบหนหมายศาลดงกลาว

ภาคใต

กรณท 17 ชอ : นายแวฮะรงค๑ รอฮง และนายยา เจ๏ะดอเลาะ วนเกดเหตการณ : 27 มนาคม 2545 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ระหวางอ .ยะหาและอาเภอเมองยะลา วนทบนทก : 16 สงหาคม 2548 ทอยของเหยอ : บานเลขท 32 ม .4 ต .ปาโต อ .ยะหา จ.ยะลา และบานเลขท 27 ม.4 ต .ปาโต อ.ยะหา จ.ยะลา อาย : ไมทราบ ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า 11: คนงานกรดยางสองคนคอนายแวฮะรงค๑ รอฮงและนาย ยา เจ๏ะดอเลาะ หายตวไปเมอวนท 27 มนาคม 2545 ระหวางททงสองเดนทางไปพบเจาหนาทตารวจทอาเภอเมองยะลา

วนนน สองคนซงเปนเพอนกนไดรบโทรศพท๑จากคนรจกทคนเคยกบตารวจชอดอเลาะห๑ รอยง ดอเลาะห๑ชวนแวฮารงค๑ และยาใหไปพบเขาเพอสอบถามเรองทผกอความไมสงบเขาโจมตทอาเภอบนนงสตาและมตารวจถกยงเสยชวต ไมเปนเรองผดปกตทดอเลาะห๑จะขอพบพวกเขาเพอสอบถามเกยวกบเหตการณ๑ความไมสงบตางๆ เปนเวลานบปทดอเลาะห๑มกปรากฏตวพบกบชาวบานเพอสอบถามขอมลผกอความกไมสงบทเกยวของกบเหตการณ๑ตางๆ หรอพยายามหาขาวการกอเหตในอนาคต ผซงใหขอมลขาวสารทเปนประโยชน๑มกไดรบการตอบแทนดวยเงนเปนรางวล

ดอเลาะห๑ไดขอใหแวฮะรงค๑ และยา ไปพบทโรงแรมปารค๑วว ในอาเภอเมองยะลา ประมาณ 5 โมงเยน โดยทงสองใชรถจกรยานยนต๑ของยา แวฮะรงค๑ไดแจงกบภรรยา(นางมนะ ยาโงะ)วาเขาจะกลบมาประมาณ 3 ทม – เธอรออยแตเขาไมกลบมา

11 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเปนหนวยงานแรกทเกบขอมลกรณน, รายละเอยดตางๆทปรากฏนไดเผยแพรอยางกวางขวางในรายงานขององค๑การฮวแมนไรท๑ วอทช๑, ‘It

was Like Suddenly My Son No Longer Exitsed’ พมพ๑เผยแพร พ.ศ. 2550, โปรดด www.hrw.org/asia/thailand

หลงจากทรอการกลบของยาตลอดทงคนภรรยาของเขา(นางอาบนะฮ๑ ฮะยดานง) จงไปตามหาเขาทอ.เมอง ยะลา ครงแรกนางอาบนะไดไปหาทโรงแรมเพอดวามใครพบเหนยาบาง แตไมพบอะไรเลย สองวนหลงจาการหายตวไปของทงสองนางอาบนะเดนทางไปพบตารวจทสถานนตารวจภธร เมองยะลา เพอสอบถามแตไมไมมขาวคราวเกยวกบทงสอง ตอมาไดมการรถจกรยานยนต๑ของยาจอดทงไวทสวนยางในจงหวดพทลง หางจากอาเภอเมองยะลาประมาณ 240 กโลเมตร

เมอสอบถามวาเธอเชอวาใครตองรบผดชอบการหายตวไปของยา และแวฮารงค๑ ภรรยาของยาบอกชอของจาสบตารวจ ธระนฐ จนทะโน และจาสบตารวจวรช บญไชยโย(แมจะไมมรายละเอยดถงพนฐานของความสงสยของเธอ)

การด าเนนการอยางเปนทางการ : ภรรยาของนายยา เจ๏ะดอเลาะห๑ ไดแจงความกบตารวจ สภอ.ยะลาเมอวนท 29 มนาคม 2545 เธอยงไดรองเรยนตอคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต นอกจากนครอบครวไดรบเงนเยยวยาจานวน 1 แสนบาทจากรฐบาลตามขอเสนแนะของ กอส.

กรณท 18 ชอ : นายบรฮม มะอลา และนายอบดลมามน อบดลราคม วนทเกดเหต : เดอนมนาคม หรอเมษายน 2546 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : อาเภอสไหงโกลก จงหวดนราธวาส วนทบนทก : 17 สงหาคม 2548 ทอยของเหยอ : 5 หม 2 ต .ปะลร อ.สไหงปาด จ.นราธวาส / 554 ม .2 ต .ปะลร อ.สไหงปาด จ.นราธวาส อาย : ไมทราบ / 48 ปตามลาดบ ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า :12 ในวนททงสองหายตวไป บรฮม มะอลา และอบดลมามน อบดลลาคม กลบจากตลาดในอ.สไหงโกลก หลงจากกลบจากตลาดรถจกยานยนต๑ของพวกเขาถกบงคบใหหยดทจดตรวจของทหารซงมรถทหารสองคนจอดอย ผเหนเหตการณ๑เลาวาทงสองถกทหารนาตวไปและเหนรถจกรยานยนต๑ของพวกเขาถกนาไปไวหลงรถทหาร ผเหนเหตการณ๑ไมกลาเขาไปชวยเหลอเนองจากกลววาพวกเขาจะถกนาตวไปดวย

พชายของอบดลมามน นายอบดลรอฮม อบดลราคม กลาวกบฮวแมนไรท๑ วอทช๑ วานองชายของเขาอยผดทและผดเวลา เขากลาววาเปาหมายของการลกพาตวคอนายบรฮม ไมใชอบดลมามน แตเนองจากมพยานเหนเหตการณ๑ทาใหตารวจไมสามารถปลอยตวอบดลมามนเปนอสระได อบดลมามนคงไมนงเงยบอยไดและครอบครวของเขากรจกนกการเมองระดบชาตหลาย คนในจงหวดนราธวาส 13

12 ขอมลบางสวนมาจากขอมลทเกบโดยมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ รวมกบขอมลเพมเตมจากรายงานของ Human Rights Watch เลม , ‘It Was Like Suddenly My Son No Longer Existed’ published in 2007, เขาถงไดจาก : www.hrw.org/asia/thailand 13 กลม “วาดะห๑” เปนกลมนกการเมองมสลม ซงกอตงขนเมอป พ.ศ. 2531 โดยมจดประสงค๑เพอเคลอนไหวทางการเมองเพอพนองมสลมเปนหลก

นายบรฮมเดมถกสงสยวามสวนเกยวของกบการยงนายตารวจนายหนงทเรยกกนวา “เสธแดง” ชอจรงคอพนตารวจเอกสธรรม ศรนะขะนนท๑ ซงทางานกบหนวยงานเกยวกบยาเสพตด ไมชดเจนวาขอมลจากเจาหนาทจะถกตองหรอไม แตสองปกอนบรฮมจะหายตวไปเขาถกจาคกเปนเวลาสองปในขอหาเสพยาเสพตด พอของเขานายมะอลา บนสอแม กลาวกบมลนธยตธรรมเพอสนตภาพวาบรฮมไมเคยเกยวของกบยาเสพตด เขาเพยงตองการรบผดแทนนองชาย และไมตองการใหนองชายตดคก พอของบรฮมบอกกบฮวแมนไรท๑ วอทช๑วาเขาไมเชอวาบรฮมจะสามารถใชปนในการฆาคนได

การด าเนนการอยางเปนทางการ : ครอบครวของทงสองไมไดแจงความอยางเปนทางการกบเจาหนาทตารวจ เพราะเชอวา “ตารวจคงไมสบสวนเรองน” สวนพชายนายอบดลมามนกลาวไวในรายงานของ Human Rights Watch วา กอนหนานทางครอบครวไดรบการบอกเลาจากตารวจกองบงคบการปราบปราม และตารวจภาค 9 วาพวกเขาจะไมลงเลใจในการฆาผตองสงสยซงเปนผคายาเสพตดและผกอความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต กอนทงสองจะหายตวไปในป 2546 รฐบาลทกษณ ชนวตร ไดประกาศนโยบาย“สงครามยาเสพตด” เพอตอตานการใชและการคายาเสพตดซงเปนเหมอนการให “ไฟเขยว” กบตารวจในการจดการกระทาดวยการละเมดและการสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย

กรณท 19

ชอ : นายสาการยา กาเจ วนเกดเหต: 29 มถนายน 2546 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ระหวางเสนทางบานบนนงบโจ และอาเภอเมองยะลา อ.เมอง จ. ยะลา วนทบนทก : 13 มถนายน 2554 (เกบขอมลครงท2) ทอย : 7 ม.5 ต. กรงปนง อ.กรงปนง จ. ยะลา อาย : ไมทราบ ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : นายสาการยา กาเจ เปนเจาของสวนยางพารา เขามบตร 3 คน ถกบงคบใหสญหายไปเมอวนท 29 มถนายน 2546 เวลาประมาณ 10 โมงเชา บรเวณเสนทางบานบนนงบโจ อยระหวางทางไปอ.เมองยะลา

กอนทนายสาการยาจะหายตวไป ไดบอกกบภรรยา นางปอ๏ะ กามา วาจะไปดรถจกรยานยนต๑ทรานในหมบานใกลเคยงกบเพอนชอนายสไร ยะ ซงเปนคนขายของตามบานในตวเมอง แตทงสองกไมไปทราน 2-3 สปดาห๑ตอมารถจกรยานยนต๑ของสาการยาถกพบในบรเวณหางไปจากหมบาน โชคไมดทไมมใครทราบสาเหตหรอเหนเหตการณ๑ มเพยงขาวลอวามคนพบเหนรถตทมลกษณะเหมอนรถทใชลกพาตวเดกเขามาและเกยวของกบการหายตวไปของทงสอง

จากคาบอกเลาของนางปอ๏ะ ปกตแลวครอบครวของเธอมกเปนทอจฉาของเพอนบาน (นายสาการยามเพอนทเปน อ.ส.หนวยงานความมนคง และยงมเพอนทเปนกานน)อกทงครอบครวเธออยในหมบานทชาวบานยากจน ทาใหหลายครงทครอบครวถกกลาวหาจากเพอนบานตางๆ จนมเจาหนาทตารวจเขามาตรวจคนทรพย๑สนบานบอย ๆ

ในวนท 29 มถนายน 2546 เวลาประมาณ บายโมง ภรรยาของนายสาการยาเหนวาสามยงไมกลบบาน ดงนนจงตดสนใจออกไปตามหาและไดทราบขาวลอเรองของรถตทอาจจะเกยวของกบการหายไปของสาม ในวนตอมาเธอจงไดเขาแจงความกบตารวจเรองการหายตวไปของสาม การด าเนนการอยางเปนทางการ : ในวนท 30 มถนายน 2546 ครอบครวของนายสาการยา ไดพยายามเขาแจงความเรองการหายตวไปของนายสาการยายง สภอ.กรงปนง ในเบองตนทางตารวจไมรบแจง โดยใหเหตผลวาเหตเกดขนนอกพนททรบผดชอบ ดงนนทางครอบครวจงไปแจงความยง สภอ.เมองยะลา และ สภอ.ยะลาไดรบแจงความเรองการหายตวไปของ นายสาการยาไว อยางไรกตามเปนเวลากวา 1 ปใหหลงจากเกดเหตทตารวจเรมสบสวนสอบสวน หลงจากนนกไมมความกาวหนาเกยวกบเหยอหรอทอยของเขา

หลงเกดเหต 3 ปทางครอบครว(นองสาวของนายสาการยา)ไดไปขอใบมรณะบตรจากอาเภอธารโต โดยไมเจตนาเนองจากความเขาใจผดกนในการสอสารกบเจาหนาท สภอ. ธารโต อยางไรกตามนางปอ๏ะตองการใหมการถอนใบมรณะบตร เพราะนเปนเหตใหเจาหนาทยตการสอบสวนตามกฎหมาย และตามหาสามของเธอ จนขณะนยงไมมความกาวหนาใดๆ

สาหรบการชวยเหลอทางครอบครวของเหยอเคยไดรบความชวยเหลอ 4,000 บาท จากอาเภอกรงปนงแตกไมทราบวา เปนความชวยเหลอนองจากกรณใด นอกจากนไดรบเงนชวยเหลอจากคณะกรรมการเยยวยาผไดรบผลกระทบจากสถานการณ๑ความไมสงบจากสถานการณ๑ภาคใต (กยต.) จานวน 100,000 บาท

กรณท 20

ชอ : นายอรณ โมง วนทเกดเหต : 6 มกราคม 2547 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : บานของเหยอใน อ.สะบายอย จ.สงขลา วนทบนทก : 20 สงหาคม 2548 ทอยของเหยอ : อ.สะบายอย จ. สงขลา ยายมาจากบานเดมท 84/4 ม. 2 ต. สากอ อ. ศรสาคร จ.นราธวาส อาย : 51 ป ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : นายอรณ โมง เปนพอของลกอก 5 คน เขาประกอบอาชพชางตดผม เขาถกลกพาตวไปจากบานของภรรยาทอ.สะบายอย จ. สงขลา โดยกลมชายทอาพรางตนเองดวยหมวกไหมพรม

ในวนทเกดเหตเวลาประมาณ 5 โมงเยน ชายกลมหนงประมาณ 4-5 คน เขามาบงคบนายอรณ และไดตเขาดวยปนทหนา หลงจากนนพวกเขาไดนาตวอรณขนรถปคอพ – และนนคอครงสดทายทครอบครวไดเหนนายอรณ กลมชายดงกลาวไมไดแจงขอมลใดๆ เกยวกบการกระทาการในครงน ทงยงไมไดแสดงหมายจบกมเขาดวย

ลกสาวคนหนงในจานวนบตรหาคนของอรณ นางสาวทศนย๑ โมง กลาววา การทพอของเธอถกลกพาตวไปอาจจะเกยวกบเหตการณ๑ปลนปนทคายปเหลง จ. นราธวาส เมอวนท 4 มกราคม 2547 ( 2 วนกอนทนายอรณถกบงคบใหสญหาย)

นายอรณถกจบตามองจากตารวจตงแตยายมาอยท อ.สะบายอย แตอยางไรกตามขอสงสยเหลานกมไดอยบนพนฐานของพยานหลกฐานทมนาหนก การด าเนนการอยางเปนทางการ : ครอบครวของเหยอไดเขาแจงความครงแรกท สภอ.สะบายอย และตอมานางสาวทศนย๑กเขาแจงความอกครงท สภอ. ศรสาคร แตไมไดรบการตอบกลบใดๆนอกจากความจรงทวากรณเปนเรองยากในการสบสวนเนองจากไมมหลกฐาน

ครอบครวไดรบเงนชวยเหลอจารฐบาลจานวน 100,000 บาทตามขอเสนอแนะของ กอส.

กรณท 21 ชอ : นายบดอมน วอน และนาย อบรอฮม กายอ วนเกดเหต : 8 มกราคม 2547 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : บานของนายอบรอฮม วนทบนทก : 13 มถนายน 2554 (วนทรบรายงานครงท 2) ทอยของเหยอ : 173 ม.11 ต.บนนงสตา อ.บนนงสตา จ.ยะลา และ 279 ม.1ต.บนนงสตา อ.บนนงสตา จ. ยะลา ตามลาดบ อาย : 26 ป และ 31 ป ตามลาดบ ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : นายบดอมน ประกอบอาชพทาสวนในอ.บนนงสตา เขาหายตวไปเมอวนท 8 มกราคม 2547 เวลาประมาณ 2 ทม ผใกลชดนายบดอมนคนหนง ไดมาหาทบานเพอชกชวนนายบดมนไปหานายเพอนของเขาคออบรอฮม กายอ ซงเปนเพอนบานทยมเงนทงสองไป บดอมนอาศยกบบดามารดาทบาน ดวยเหตนนแมของเขาจงออกมาดเหนคนแปลกหนาทประต อยางไรกตามเธอไมสามารถบอกไดวาเคยเหนชายคนนมากอน

วนท 9 มกราคม 2547 เวลาประมาณตสองนายบดอมนไดมาเคาะประตบานเพอมาหานายอบรอฮม (ซงเปนผเกบเงนคาโดยสารรถโดยสาธารณะบนนงสตา-ยะลา)จากคาบอกเลาของภรรยานายอบรอฮม (นางแอเสาะ มะแตฮะ) เธอและอบราฮม ไดออกมาพบนายบดอมนมรองรอยการถกทารายรางกาย เขามาพรอมชายคนหนงใสเครองแบบทหาร สวนคนอนแตงกายแบบพลเรอนทวไปโดยไมมลกษณะของการแตงกายตามศาสนาไดดงตวทงสองเขาไปในรถทมาดวย ทหารคนหนงไดแจงกบนางแอเสาะวาจะปลอยสามของเธอกลบมาในอกไมนาน

ประมาณต 3 ชายคนทมาพรอมนายบดมน ไดกลบมายงบานของนายอบรอฮมเพอแจงนางแอเสาะวานายบดอมนและนายอบรอฮมไดหายตวไป โดยไมไดบอกวาเกดอะไรกบทงสองคน นางแอเสาะจงไดไปยงบานของนายบดอมนซงอยใกลเคยงกน เพอบอกเรองนใหแมของนายบดอมนทราบ

เชาของวนท 9 มกราคม 2547 พอของนายบดอมนและภรรยาของนายอบรอฮมจงไดเขาแจงความเรองการหายตวไปของทงสองทสภอ. บนนงสตา ซงตารวจสญญาวาจะชวยตามหาบคคลทงสอง อยางไรกเนองจากการขาดพยานหลกฐานทชดเจนและจากปฏบตการทางทหารหลงเหตการณ๑ปลนปนคายปเหลง อ.เจาะไอรอง จงหวดนราธวาสเพยง 2-3วนกอน (4 มกราคม 2547) เจาหนาทตารวจไมสามารถดาเนนการใดๆตอไปในคนหาตวเหยอได

หลงจากเหตการณ๑ของการหายตวไปของทงสอง ญาตๆของเหยอเองไดพยายามตามหาทง 2 คนอยางไมลดละ แมกระทงการคนหายงสสานตางๆ หนงสปดาห๑หลงจากการหายตวไปกานนในหมบานไดมาหาพอแมนายบดอมน และแจงวาพบศพบดอมน ถกโบกทบดวยซเมนต๑เปน ซงกานนไดนารปถายมาใหแมของบดอมนดวาใชนายบดมนหรอไม แตเพราะในภาพนนสภาพใบหนาของศพบวมมาก ทาใหไมสามารถยนยนไดวาเปนนายบดอมนหรอไม พอของเขาจงไปดศพดวยตนเองซงภายหลงไดแจงวาศพนนไมไดเปนลกชายของเขา

ในป 2553 มเจาหนาทจาก กองอานวยการรกษาความมนคงภายใน (กอ.รมน.) มาหาแมของนายบดอมนเพอใหเธอเซนต๑เอกสารยนยนวาลกชายของเธอไดเสยชวตไปแลว เพอใหสามารถยตคดนทรองเรยนไปยง คณะทางานดานการบงคบสญหายโดยไมสมครใจของสหประชาชาต (UN Working Group on Enforced or Involuntary Disappearances -UNWGEID) อยางไรกตามเนองจากไมมผลตรวจ DNA ทแนชดทาใหแมของเขาเชอมนวาศพนนไมไดเปนลกชายของตน การด าเนนการอยางเปนทางการ : ครอบครวไมมนใจวาทางเจาหนาทตารวจไดเขามาตรวจสอบเกยวกบคดนอยางถกตองเหมาะสมหรอไมเนองจากครอบครวไมเคยไดรบรายงานความคบหนาในคดนนบตงแตวนทไดเขาไปแจงความการหายตวไปของบคคลทงสองท สภอ. บนนงสตา เมอป 2547 แมของบดอมนจาไดวามตารวจมาหาเธอทบานครงเดยวพรอมกบเจาหนาทจาก กอ.รมน.เพอบงคบใหเซนต๑เอกสารยอมรบวาลกชายไดเสยชวตแลว ขณะเดยวกนภรรยาของนายอบรอฮมกไดรบแจงจากผกากบสถานตารวจภธรบนนงสตาวาทงสองทหายตวไปนนนาจะหลบหนไปยงประเทศมาเลเซย และมความนาเชอสงวากรณนนาผานพนขนตอนของอยการจงหวดยะลาแลว

กรณของเหยอทงสองไดรายงานไปยงคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต โดยนายวสนต๑ พานชเปนผรบผดชอบคด และครอบครวไดรบเงน 100,000 บาท จากรฐบาลตามขอเสนอแนะของ กอส.

กรณท 22 ชอ : นายอบรอฮม เซะ วนเกดเหต : 27 มกราคม 2547 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : บานของนายอบรอฮม วนทบนทก : 17 สงหาคม 2548 ทอยของเหยอ : 52/5 ม.10 บานโต๏ะเปาะคะ ต.ตนหยงมส อ. ระแงะ จ.นราธวาส อาย : 37 ป ชาตพนธ : มลาย

สรปการใหถอยค า :14 ประมาณเทยงคนของวนท 27 มกราคม 2547 นายอบรอฮมและภรรยาตนขนมาเพราะไดยนเสยงของคนประมาณ 20 คนทใสหมวกไหมพรมและใชปนทบประตบาน หลงจากไดบงคบใหนายอบรอฮม นอนลงกบพนและใชปนกดทศรษะ อบรอฮมถกนาตวไป ภรรยาของนายอบรอฮมไมไดเหนเขาอกตงแตนนมา

กอนทอบรอฮมจะถกอาตวไปบางคนทมาไดถามเขาเกยวกบเหตการณ๑ปลนปนทคายปเหลง เมอวนท 4 มกราคม 2547 ภรรยาของนายอบรอฮม (นางนรดา ดาแม) ในขณะทคนอนๆไดเขาไปในบานเพอคนหาปนทถกขโมยมา แตกไมไดพบอะไร เธอยงบอกอกวาคนพวกนนไมไดมหมายคนหรอหมายจบมาเเสดงแตอยางใด

ภรรยาของเหยอเชอวากลมคนเหลานนเปนคนทมาจากพนทอน สงเกตจากสาเนยงวาพวกเขาเปนคนมาจากภาคกลาง โดยเฉพาะเมอพวกเขาถามวา “คนนชอเฮงหรอไม” (ชอเลนของนายอบรอฮม) ในภาษามลาย สงเกตสาเนยงทพดไมใชสาเนยงทเธอคนเคย และเธอเชอวาพวกเขานาจะเปนเจาหนาทจากสวนกลาง เพราะ ก) พวกเขาบอกวาจะนานายอบรอฮมไปกรงเทพฯ ตอนทนรดาขอใหพวกเขาปลอยตวสามเธอ ข) เธอยงสงเกตวาคนกลมคนเหลานนสวมใสชดเครองแบบบาง(ไมระบสญญาลกษณ๑)คลายกบของเจาหนาทรฐ

ตอนทพวกเขานาตวสามของเธอไป นรดาไดวงตามไปดวยและไดรถกระบะสองคนจอดอย คนหนงสขาวอกคนสแดงแตเธอมองไมเหนปายทะเบยนรถ

ภรรยาของเขากลาววาสามของเธอเปนเพยงครสอนโรงเรยนตาดกาเทานน15 และไมเคยมสวนเกยวของกบขบวนการแบงแยกดนแดนหรอผกอการราย

คนนน นรดาเปนคนสดทายทนายอบรอฮมขณะมชวตอย อยางไรกตามเพอนบานละแวกนนไดบอกเธอในเวลาตอมาวาไดเคยมเจาหนาตารวจทงในและนอกเครองแบบ เขามาหาปนทถกปลนมาจากคายปเหลงทจ. นราธวาส ซงเปนเหตการณ๑ทเกดขนกอนทนายอบรอฮมจะถกจบกมตวไป – ในสวนนทาใหนางนรดาเชอมนวาเหตการณ๑สองเหตการณ๑นมความเกยวของกน การด าเนนการอยางเปนทางการ : ภรรยาของนายอบรอฮมไดเขาแจงความการหายตวไปของสามท สภอ. ระแงะ แตตารวจปฏเสธทจะรบแจงความ สดทายเธอไดแจงเรองนกบ อบต. นอกจากนเธอยงไดขอความชวยเหลอจากหนวยตารวจพเศษ 3 ในจงหวดชายแดนใต (ยะลา นราธวาส และปตตาน) แตยงไมมหนวยงานใดประสบความสาเรจในการตามหาตวอบรอฮม ครอบครวไดรบเงนจานวน 100,000 บาท จากรฐบาลตามขอเสนอแนะของ กอส.

กรณท 23

14 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเปนหนวยงานแรกทไดบนทกขอมล รายละเอยดตางๆไดถกเผยแพรอยางกวางขวางในรายงานของ Human Rights Watch เรอง , ‘It Was Like Suddenly My Son No Longer Existed’ published in 2007, เขาถงไดจาก : www.hrw.org/asia/thailand 15 โรงเรยนสอนเกยวกบศาสนาอสลาม

ชอ : นายซาตา ลาโบ๏ะ วนเกดเหต : 9 มกราคม 2547 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ดานตรวจบรเวณ อ.เมอง นราธวาส จ. นราธวาส วนทบนทก : 17 สงหาคม 2548 ทอย : 51 บานไมงาม ม.6 ต.บานปอ อ.เมอง จ.นราธวาส อาย : 34 ป ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า :16 นายซาตา ลาโบ๏ะ หายตวไปเมอวนท 9 มกราคม 2547 เขาประกอบอาชพเปนรบจางทวไป1 วนกอนทเขาจะหายตวไป วนท 8 มกราคม 2547 มเจาหนาทตารวจไดนาหมายคนมาตรวจคนบานของเขาเพอคนหาปนทถกปลนมาจากคายปเหลง จ.นราธวาสเมอวนท 4 มกราคม 2547 แมการตรวจคนกไมไดพบอาวธปนในบานของเขาแตซาตากถกขอใหไปใหการทสถานนตารวจ เพอใหแนใจวาซาตาจะไปทโรงพก เจาหนาทจงยดรถยนต๑และรถจกรยานยนต๑ของเขาไปดวย นางสาวนรยานองสาวของนายซาตาไดเลาวาซาตาไดลงชอในเอกสารขอตกลงน และซาตาไดรบรถทงสองคนคนในชวงบายแตเธอไมแนใจวาเขาไดไปใหการทโรงพกตามขอตกลงหรอไม

วนรงขน 9 มกราคม 2547 ซาตาออกจากบานในบานไมงาม (ตาบลบานปอ จงหวดนราธวาส)โดยรถยนต๑(ฮอนดาซวคสแดง) เขาบอกทบานวาเขาจะไปตอใบอนญาตขบขรถ จนเวลาประมาณเทยง เขาไดโทรศพท๑มาหานองสาว (นางสาวนรยา) เพอบอกวาเขาถกเรยกใหหยดรถตรงดานตรวจ เขาอธบายวาเจาหนาทไดตรวจคนรถและใหเขาไปทสถานตารวจจงหวดนราธวาส และนนเปนครงสดทายทครอบครวไดพดคยกบนายซาตา

จากคาบอกเลาของผทเหนเหตการณ๑สอดคลองกบคาพดของนายซาตาทบอกกบนองสาวทางโทรศพท๑ โดยผเหนเหตการณ๑เลาวา ในวนเกดเหตไดเหนรถยนต๑สแดงคนหนงถกเรยกใหหยดโดยเจาหนาทตารวจ อยางไรกตามผเหนเหตการณ๑ไมไดมาใหขอมลกบเจาหนาท เพราะหวาดกลวและไมอยากเกยวของ การด าเนนการอยางเปนทางการ : ภรรยาของซาตา นางนาซเราะห๑ วาเซาะห๑ เขาแจงความเกยวกบการหายตวไปของสามทสถานตารวจนราธวาสและไดหารอกบทนายความเพอนาเรองนเขาสศาลแพงดวย

ครอบครวของเหยอไดรบเงนจานวน 100,000 บาทจากรฐบาลตามขอเสนอของ กอส.

กรณท 24 ชอ : นายมสตาซดน มะมง และ นายแวอซอ มะเสง

16 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเปนหนวยงานแรกทไดบนทกขอมล รายละเอยดตางๆไดถกเผยแพรอยางกวางขวางในรายงานของ Human Rights Watch เรอง , ‘It Was Like Suddenly My Son No Longer Existed’ published in 2007, เขาถงไดจาก : www.hrw.org/asia/thailand

วนทเกดเหต : 11 กมภาพนธ๑ 2547 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ตลาดตนหยงมส ถ. เทศบาล 112/11, ต.ตนหยงมส อ. ระแงะ จ. นราธวาส วนทบนทก : 20 พฤศจกายน 2554 (วนทรบรายงานครงท 2 ) ทอยของเหยอ : 127 ถนนเทศบาลท 11 ต.ตนหยงมส อ. ระแงะ จ. นราธวาส และ 3 ต. บานปอ อ.ระแงะ จ.นราธวาส ตามลาดบ อาย : ประมาณ 26 และ 27 ป ตามลาดบ ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า :17 นายมสตาซดน มะมง เปนเจาของรานขายโทรศพท๑ในตลาด ตนหยงมส เมอวนท 11 กมภาพนธ๑ 2547 เขาจบกมตวพรอมลกจางในราน นายแวอซอ มะเซง โดยคนกลมหนงซงตดอาวธ ทงสองคนยงคงสญหาย

รสลน - เพอนเลนฟตบอลกบนายมสตาซดน พบเหนทงสองคนเพยง 20 นาทกอนททงพวกขาจะหายตวไป โดยในวนนนเขาไปหานายมสตาซดนเหมอนชวงทกๆเยน แตพบวามสตาซดนยงไมปดราน เขาจงออกไปหาอะไรเพอรบประทาน และเมอเขากลบมากไดทราบเรองจากผเหนเหตการณ๑

ผทเหนเหตการณ๑เลาวาเหนชายกลมหนงแตงกายดวยเชร๑ตสดามาทรานของมสตาซดนเวลาประมาณ 4 โมงเยน มคน 5-6 คนขบรถมายงรานของนายมสตาซดน และนาตวเขาพรอมกบเพอนซงเปนลกจางในราน- นายแวอซอ ขนรถกระบะยหอนสสนสแดงไป ไมมพยานเหนหรอไดยนวาคนกลมนนมหมายจบมาดวย พยานทเหนเหตการณ๑ไดเลาใหภรรยาของมสตาซดน – นางสาวตวนรฮานา ตวนกอแต ฟงวารถทนาตวสามเธอไปนนไมตดแผนปายทะเบยน ทาใหเธอสงสยวาเหตใดรถคนนจงสามารถวงผานดานตรวจตาง ๆ ของทหารได โดยไมถกเรยกใหหยด18ภรรยานายมสตาซดน (นางตวน) ฟงวาแตอยางใด ซงกอนหนานประมาณ 1 เดอนไดเกดเหตการณ๑ผกอความไมสงบปลนปนทคายปเหลง อ. เจาะไอรอง จ.นราธวาส (4 มกราคม 2547) ทาใหทงจงหวดนราธวาสในขณะนนตกอยในภาวะทมความวนวายและทกทมแตเจาหนาทตารวจ

ในวนทเกดเหตภรรยาของนายมสตาซดนอยทจงหวดปตตาน และทราบเรองนจากแมสามของเธอทโทรมาแจงขาวราย ไมแนชดวาภรรยาของนายแวอซอทราบเรองนไดอยางไร แตพชายของนายแวอซอ (นายอาแว มะเสง) ไดบอกวาภรรยาของนายแวอซอนาจะทราบเทาทผเหนเหตการณ๑แจง 19

ทงสองครอบครวพยายามตามหาคนทงสองคนเปนเวลากวา 1 เดอนหลงจากเกดเหตการณ๑ ขณะนนภรรยาของนายมสตาซดนไดตงครรภ๑อยดวย แตเธอกยงพยายามออกตามหาสามทงทคายองคยทธบรหารแตกไมพบสามแตอยางใด นายอาแวกลาวาเขาไดนาเงนเกบของครอบครวมาใชเพอตามหานายแวอซอ ทงไปตามหาทคายทหาหลายแหงในจงหวดยะลา หรอหาดใหญแตกยงไมพบตวนายแวอซอ ทางครอบครวของนายแวอซอจงทาใจยอมรบวานายแวอซออาจจะเสยชวตแลว และไดจดงานศพใหแกเขาแมจะยงไมเจอศพกตาม

17 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเปนหนวยงานแรกทไดบนทกขอมล รายละเอยดตางๆไดถกเผยแพรอยางกวางขวางในรายงานของ Human Rights Watch เรอง , ‘It Was Like Suddenly My Son No Longer Existed’ published in 2007, เขาถงไดจาก : www.hrw.org/asia/thailand 18 ขอมลจากจดหมายรองทกข๑ของนางตวนรฮานา ตวนกอแต ซงสงไปยงเลขาธการกระทรวงยตธรรม เพอรองขอใหทางกระทรวงยตธรรมรบกรณของสามของเธอเปนคดพเศษ

( เมอวนท 5 เมษายน 2550 ) (และขอมลอางองอนๆหลงจากนน). 19 ขอมลจาก นางองคณา นละไพจตร อางองจากขอมลซงจดทาขนโดยคณะทางานรวบรวมขอมลและตดตามผสญหายจากเหตการณ๑ความไมสงบในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ภายใตสานกนายกรฐมนตร

ครอบครวของนายแวอซอยงบอกอกวา นายแวอซอและเจานายของเขา (นายมสตาซดน) เปนคนดและไมนาจะตองถกสงสยแตอยางใด อยางไรกตามนายอาแวกลาววาตนเองไดยนขาวลอวา เจาหนาทตารวจกาลงตามหาคนททาโทรศพท๑ทใชจดชนวนระเบด ซงสวนนเองนาจะเปนเบองหลงการทนองชายของเขาถกจบตวไป และในความคดเหนของเขาเชอวา นายแวอซอนนไมนาจะมความรมากถงขนาดจะสามารถตอวงจรจดชนวนระเบดไดเพราะเขาเองกไมไดเขาเรยนในโรงเรยนดวยซา

1 ปเศษหลงจากการหายตวไปของสาม ในวนท 4 ตลาคม 2547 ภรรยาของนายมสตาซดนไดเขารองทกข๑กบสมเดจพระนางเจาสรกตต พระบรมราชนนาถ ขณะทพระองค๑เสดจมายงจงหวดชายแดนภาคใต เธอไดรบแจงจากผทนาเชอถอถงเหตผลของเบองหลงของการหายตวไปของนายมสตาซดน ซงเปนทชดเจนวาหลงจากเหตการณ๑ระเบดทตลาดตนหยงมส 10 วนเจาหนาทตารวจไดพบซมการ๑ดของโทรศพท๑ทใชในการเชอมตอระเบด – เปนซมการ๑ดทมาจากรานของนายมสตาซดน ทาใหตวนรฮานาเชอมนวาเจาหนาทตารวจจากสภอ.ระแงะมสวนเกยวของกบการหายตวไปของสามของเธอ

นอกจากนสมาชกวฒสภานายฟครดน บอตอ กลาวกบ Human Right Watch วาการหายตวไปของนายมสตาซดนเกดขนเพราะเจาหนาทพยายามหาหลกฐานจากสญญาณการใชโทรศพท๑ในบรเวณคายปเหลง จ. นราธวาส (อ.เจาะไอรอง)กอนทผกอความไมสงบจะปลนปน 400 กระบอกจากคลงแสงอาวธเมอวนท 4 มกราคม 2547 การสบสวนพงเปามายงชาวมสลมในพนทซงเปนเจาของหรอทางานเปนชางในรานโทรศพท๑ในจงหวดนราธวาส นอกจากนเขายงกลาวอกวาเจาหนาทมความกงวลมากวาจะมการจดชนวนระเบดจากโทรศพท๑เพอทารายประชาชนและเจาหนาทมากขนดวย การด าเนนการอยางเปนทางการ : ภรรยานายมสตาซดนไดแจงความเรองการหายตวไปของสามในวนท 12 กมภาพนธ๑ 2547 ณ สภอ. ระแงะ พรอมกบภรรยานายแวอซอ ทงสองกรณตารวจลมเหลวในการตามหาตวสามของหญงทงสอง

อยางไรกตามในกรณของนายมสตาซดน เจาหนาทไดนาเอาคอมพวเตอร๑จากรานของไปดวยแตกไดนามาคนในภายหลง พรอมทงแจงวาไมไดพบขอมลทเปนประโยชน๑ในกลองบนทกขอมล ตวนรฮานาเชอวาเจาหนาทตารวจจากกองบงคบการปราบปรามภายใตสานกงานตารวจแหงชาต พยายามคนหาหลกฐานทเกยวของกบตวนายมสตาซดนในกรณการระเบดทตลาดตนหยงมส แตพอไมพบหลกฐานอะไรจงยตการสบสวน

ตวนรฮานา นาเรองนมาปรกษากบทนายความจากยะลา เพอยนเรองรองเรยนเจาหนาททเกยวของ ทนายไดยนหนงสอรองเรยนตอผวาราชการจงหวดนราธวาส นายไกรศกด ชณหะวณ อดตสมาชกวฒสภา จ. นราธวาส และพลโทพศาล วฒนวงศ๑คร ผบญชาการทหารภาค 4 และอดตนายกรฐมนตรทกษณ ชนวตร และเจาหนาทตารวจในสานกงานตารวจแหงชาต และนกการเมองหลายคนในรฐสภา ปฏกรยาตอบสนองจากผซงเธอรองเรยนคอนายกรฐมนตรทกษณใหความเชอมนวาเขาจะใหความสนใจตอคดน สวนนกการเมองในสภากลาววาพวกเขาจะสงเรองนใหสานกงานตารวจแหงชาต

คณะทางานยตธรรมเพอสนตภาพ20 ไดตดตามกรณจากจดหมายของสานกงานตารวจแหงชาตทสงมาถงญาต โดยไดแจงวาคดนเปนเรองของจงหวดชายแดนภาคใต และกลาววาเจาหนาทตารวจ สภอ. ระแงะ ไดกระทาการสบสวนสอบสวนในระยะเวลาพอสมควร ปญหาทแทจรงคอขาดซงพยานและหลกฐานทไมเพยงพอในการหาตวผกระทาผด

อยางไรกตามเมอวนท 16 ตลาคม 2549 เจาหนาทตารวจ สภอ. ระแงะไดเรยกนางตวนรฮานาไปใหปากคาอกครง โดยแจงวาเปนการกลบมาทาคดใหมอกครง แตกยงไมมความกาวหนา 20 คณะทางานยตธรรมเพอสนตภาพ (WGJP) กอตงขนในป 2549 และในเดอนธนวาคม 2552 ไดเปลยนชอเปน มลนธยตธรรมเพอสนตภาพ ( Justice for

Peace Foundation ,JPF) ดงทรจกในปจจบน

ครอบครวไดรบเงนจานวน 100,000 บาทจากรฐบาล ตามขอเสนอแนะของ กอส. นอกเหนอจากนนางตวนรฮานาไดรบเงนชวยเหลอเลยงดบตรจากสานกราชเลขาฯจนกวาลกของเธอจะจบชนปรญญาตรหลงจากทเธอไดยนหนงสอรองเรยนกบสมเดจพระนางเจาสรกตตพระบรมราชนนาถตงแตป 2547 นนเอง

กรมสอบสวนคดพเศษ ไมไดรบคดนเปนคดพเศษ และครอบครวยงไมไดรบใบมรณบตร

กรณท 25 ชอ : นายอบดลเลาะห๑ หะยมะสาและ วนทเกดเหต : 5 มถนายน 2548 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ใกลกบสถานรถไฟยะลา อ.เมอง จ.ยะลา วนทบนทก : 20 สงหาคม 2548 ทอยของเหยอ : 19/5 ถนนวฑรย๑อทศ 31 ถ.วฑรอทศ 1 ต.สะเตงนฮงบาร อ.เมอง จ.ยะลา อาย : ไมทราบ ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : นายอบดลเลาะห๑ หะยมะสาและ มบตร 4 คนเขาหายตวไปเมอวนท 5 มถนายน 2548 ในขณะทกาลงทางานขบรถจกรยานยนต๑รบจาง(ซงทามาแลวประมาณ 5 ป)ในวนเกดเหตการณ๑นายอบดลเลาะห๑ไดออกไปทางานขบรถจกรยานยนต๑รบจางแถวสถานรถไฟยะลาตามปกต ซงโดยปกตนายอบดลเลาะห๑จะทางาน จนถงเวลาประมาณบาย 3 โมงจากนนจะกลบบานเพอรบประทานอาหารเทยง แลวจงกลบมาทางานตอในชวงบาย ในวนทเกดเหตเพอนๆเหนอบดลเลาะห๑เปนครงสดทายเวลาประมาณบาย 2 โมงขณะกาลงขบรถไปสงผโดยสาร ปกตแลวนายอบดลเลาะห๑จะกลบถงบานเวลาประมาณ 6 โมงเยน แตเมอถงเวลาอบดลเลาะห๑ยงไมกลบมา ทาใหครอบครวเรมมความวตก และไดโทรศพท๑ไปหาเขาแตไมสามารถตดตอได

ลกสาวคนหนงของอบดลเลาะห๑ นางสาวรสซานา หะยมะสาและ ไดไปแจงความทสถานตารวจยะลา เมอวนท 6 มถนายน 2548 ในวนเดยวกนเพอนของนายอบดลเลาะห๑ ไดชวยตามหาดวยโดยการไปคนหายงคายองคยทธบรหารแตกไมพบตวแตอยางใด จนในวนท 9 มถนายน รสซานากไดออกไปตามหาพอท ต.บานโสรง อ.ยะรง จ.ปตตาน แตกไมพบอะไร

หลงจากนน 5 เดอน มผเหนเหตการณ๑ชอ นายเลาะห๑ (ไมทราบนามสกล) ไดมาหาและเลาถงเหตการณ๑ในวนนนวา ในชวงบายของวนท 5 มถนายน 2548 เขาไดเหนบรรทกขนาดใหญสองคนไดขดขวางรถจกรยานยนต๑คนหนง ซงคนขบจกรยานยนต๑ใสเสอทเขยนวา‚13 ยะลา‛ (เบอร๑ของบรเวณสถานรถไฟ) เขากลาวอกวารถคนแรกไดเขามาขวางทางเพอใหรถจกรยานยนต๑หยด จากนนทงคนขบรถจกรยานยนต๑และลกคา(ผหญง)ทซอนทายมา กถกนาตวเขาไปในรถ สวนรถบรรทกอกคนใชบรรทกรถจกรยานยนต๑ จากนนรถบรรทกทงสองคนกขบแยกกนออกไป และไมมใครทราบเรองราวเกยวกบเหตการณ๑อกเลย พรอมทงไมมใครพบเหนเหยอทงสองอก

ครอบครวของเหยอไมทราบวาเพราะเหตใดอบดลเลาะห๑ถงถกนาตวไป มสงเดยวทเขาเชอมโยงกบหนวยกองกาลงคอเขาเปนเจาหนาทอพปร. และเปนชรบ. ในพนท ม. 7 อ. สะเตงนอกเทานน ซงครอบครวอธบายวาอบดลเลาะห๑ไดลาออกจากการเกยวของกบการเปนอาสาสมครเหลานนอกหลงจากเรมมเหตการณ๑ความไมสงบเกดขนในสามจงหวดชายแดนภาคใต การด าเนนการอยางเปนทางการ : ครอบครวไดแจงความยง สภอ.ยะลา โดยมนายตารวจชอเจตชนนทร๑ นงกระโทก เปนผรบแจงความและลงบนทกประจาวน แตในบนทกของตารวจวนทสญหายไมถกตอง คอตารวจบนทกเปนวนท “4 มถนายน” แทนทจะเปนวนท “5 มถนายน” ครอบครวไดรบเงนเจานวน 100,000 บาทจากรฐบาลตามขอเสนอแนะของ กอส.

กรณท 26 ชอ : นายแว อบดลวาเหะ บานง วนเกดเหตการณ : 17 ตลาคม 2548 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ถนนระหวางทางไปสสานตะลโบและบานปะแต ต. ปะแต อ.ยะหา จ. ยะลา วนทบนทก : 14 มถนายน 2554 (วนรบรายงานครงท 2 ) ทอยของเหยอ : 33/5 ม.6 บานปะแต ต.ปะแต อ.ยะหา จ. ยะลา อาย : ประมาณ 28 ป ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : นายอบดลวาเหะ บานง หายตวไปเมอ 17 ตลาคม 2548 หลงจากทขบรถจกรยานยนต๑กลบบานท อ.ปะแต ในเวลาประมาณ 8 โมงเชา

เชาวนนน แวอบดลวาเฮะ ไดไปรวมงานศพของปาทสสานกบพอ เขาไดบอกกบพอ (นายแวดอราแม บานง)วาเขาจะกลบบานไปหาแม(นางวามะ บานง) จนถงเวลาเทยงแวอบดลวาเหะกยงไมกลบบาน พอของเหยอไดโทรหาลกชายแตไมสามารถตดตอได

แมของเหยอเชอวาการหายตวไปของลกชายคนเลก อาจมสวนเกยวของกบการทลกชายคนโตถกจบกมในอก 3 ปตอมา ในวนท 26 มกราคม 2551 ลกชายคนโตของนางแวมะ (นายแวสาการยา บานง) เปนคนหนงทถกจบกมตวไปพรอมกบชาวบานอก 20 คน ซงเจาหนาทเชอวาทงหมด มสวนเกยวของกบเหตการณ๑ การระเบดทเกดขนท อ. เมอง ยะลา เมอวนท 16 มกราคมปเดยวกน ระหวางทถกควบคมตวนายแวสกการยา ถกซอมและทารายรางกายกอนทจะนาตวขนศาลปจจบนคดยงอยในชนศาล คดหมายเลขดาท 761/2551

ผานมาจนวนท 18 ตลาคม 2548 ครอบครวกยงไมทราบวานายแวอบดลวาเหะ อยทไหน ครอบครวไดพยายามโทรหาเขาแตกไมมใครรบสาย ในชวงทนายแวอบดลวาเหะ หายตวไปนนเปนชวงเวลาเดยวกบทมขาววามนกเรยนโรงเรยนธรรมวทยาบางคนหายตวไปดวย – สอมวลชนกลาววาเหตการณ๑แบบนคลายคลงกบกรณการหายตวไปของ ทนายสมชาย นละไพจตร เมอวนท 12 มนาคม 2547หลงจากทเขาเรยกรองใหลงโทษเจาหนาททเกยวของกบการซอมทรมานผตองขงคดปลนปนทคายปเหลง นราธวาส เมอวนท 4 มกราคม 2547

พอคาแมคาในตลาดเลาวาเหนรถจกรยานยนต๑ ซซก สวง สเขยว อยหลงรถบรรทกของทหาร และแมวารถทอบดลวาเหะใชจะจดทะเบยนตามทอยของครอบครวเขา แตเจาหนาทกไมไดตดตอเรองของการคนหารถ การด าเนนการอยางเปนทางการ : 3 วนหลงจากไดทไดคนหาอบดลวาเหะ ครอบครวของเขากไดแจงความทสภอ. ยะลา ซงตารวจทรบแจงความไดเกบเบอร๑โทรศพท๑ของครอบครวไว และสญญาวาจะตดตามสบสวนให อยางไรกตามทางครอบครวของเหยอไมสามารถจะระบชอของพยานทเหนเหตการณ๑ได เนองจากไมมใครอยากมาใหปากคาเนองจากมความหวาดกลวและไมอยากเกยวของกบคดน จนถงวนท 14 มถนายน 2554 ไมมเจาหนาทคนใดตดตอมายงครอบครว

กรณท 27 ชอ : นายกอาหมด อาบเสน ,นายแวไซนง แวนาแว , นายอบดลเลาะห๑ สาหลา และนาย มฮมหมด เสนเหรน วนเกดเหต : 1 พฤศจกายน 2548 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ต.ปะกาหะรง อ.เมอง จ. ปตตาน วนทบนทก : 21 มถนายน 2550 ทอยของเหยอ : 15/1 ม.7 ต.ปะกาหะรง อ. ปะกาหะรง จ. ปตตาน, 13 ม.7 ต.ปะกาหะรง อ. ปะกาหะรง จ. ปตตาน, 30 ม.6 ต.ปะกาหะรง อ. ปะกาหะรง จ. ปตตาน ตามลาดบ อาย : 21 ป โดยประมาณทง 4 คน ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : เวลาประมาณ สามทมของวนท 1 พฤศจกายน 2548 รถของนายกอาหมดถกเรยกใหหยดโดยเจาหนาทตารวจจาก ต. ปะกาหะรง เขาและเพอนทง 3 คนอยในรถคนเดยวกน (นายแวไซนง แวนาแว, นายอบดลเลาะห๑ สาหลาและนายมฮมหมด เสนเหรน) ถกนาตวไป หลงจากนนไมมขาวเกยวกบกอาหมด และเพอนทงสาม

เยนวนเกดเหตพวกเขาทง 4 คนไดเดนทางไปฉลองวนรายอ(วนปใหมของชาวมสลม)ดวยกน โดยนายแวไซนงไดขอยมรถยนตร๑ของพชาย (ยหอฮอนดาแอคคอร๑ด สแดง) เพอมารบเพอนๆ มคนเหนพวกเขาทง 4 คนครงสดทายในเวลาประมาณ 3 ทมขณะททง 4 คนขบรถออกมาจากตลาดและแวะเขาไปยงปมนามน ปตท.

นองสาวของนายกอาหมด (นางสาวกนา อาบเสน)เชอวาการหายไปของพชายของตนมสวนเกยวของกบกรณเหตฆาตกรรมลกชายนายตารวจใหญคนหนง21 เมอชวงเดอนตลาคม 2547 โดยนายตารวจคนนนประจาอยทจงหวดตรง นองสาวของนายกอาหมดไมไดใหรายละเอยดเกยวกบกรณนมากนก แตไดบอกวาลาสดเมอปลายป 2548 ศาลจงหวดปตตานไดพพากษาใหพชายของเธอไมมความผดสวนคดอยในชนศาลอทธรณ๑และพชายของเธอไดรบปลอยตวชวคราวระหวางอทธรณ๑22

21 นกศกษาของมหาวทยาลย สงขลานครนทร๑ วทยาเขต ปตตาน 22 เนองจากทางครอบครวของนายกอาหมด มฐานะยากจนครอบครวจงนาเอาหลกทรพย๑เปนโฉนดทดนเพอขอประกนตวนายกอาหมด อาบเสน

การด าเนนการอยางเปนทางการ : ครอบครวของนายกอาหมดไดเขาแจงความท สภอ. อ. เมองปตตาน ตารวจเองไดดาเนนการสอบสวนโดยการเกบตวอยาง DNA จากทกคนในครอบครว แมคดนจะอยในความรบผดชอบของสานกงานตารวจแหงชาตแตไมมความกาวหนาทางคดวาเกดอะไรขนกบเหยอ ครอบครวแตละคนไดรบเงนจานวน100,000 บาท จากรฐบาลตามขอเสนอแนะของ กอส.

กรณท 28 ชอ : นายอะหามะ แวดอเลาะห๑ วนเกดเหต: 9 พฤศจกายน 2548 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : โรงพยาบาลยะลา ต.สะเตง อ. เมอง จ. ยะลา วนทรบรายงาน : 29 สงหาคม 2551 ทอยของเหยอ : ม.3 ต. คลองมะนง อ.เมอง จ. ปตตาน Pattani district, Pattani province อาย : 27 ป ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า :23 เมอวนท 9 พฤศจกายน นายอะหามะ แวดอเลาะห๑ และหลานไดเดนทางจากโรงพยาบาลปตตานไปยงโรงพยาบาลยะลา เพอเขารบการตรวจเอกซ๑เรย๑ทโรงพยาบาลยะลา โดยหลานของเขาถกสงกลบไปโรงพยาบาลปตตานโดยรถฉกเฉนของโรงพยาบาล ในขณะทนายอะหามะไดรออยทโรงพยาบาลศนย๑ยะลาเพอรอรบผลการตรวจเอ๏กซ๑เรย๑ หลงจากนนเขาไมไดกลบไปทปตตานอกและมใครทราบวาเกดอะไรขนกบเขา นายอะหามะมอาชพเปนครในโรงเรยนตาดกา (โรงเรยนสอนศาสนาอสลามเดกกอนวยเรยน) ครอบครวของนายอะหามะเลาวาทจรงแลวนายอะหามะเปนผมความประพฤตดไมเคยยงกบยาเสพตดและไมเคยของเกยวกบขบวนการกอความไมสงบ นองสาวของเขา(นางสาวแวมอแย แวดอเลาะห๑ )ทอาศยอยรวมกบเขายงกลาวสาทบวาพชายของเธอมนสย “เรยบรอย”

แมของนายอะหามะ (นางแวตเยาะ แวดอเลาะห๑) บอกวาเหตผลเดยวทนาจะสงผลใหลกของเธอตองหายตวไปนาเปนนบตงแตทมทหารเขามาอยหมบานเมอป 2546 ทาใหคนทงหมบานตกอยในความหวาดกลวเพราะทกหนทกแหงจะมทหาร ซงชาวบานเองกไมชอบทเปนแบบน เพราะยงทาใหชาวบานรสกไมสะดวกสบาย ซงอะหามะเองกคดเหนเชนเดยวกบคนอนในหมบานวาจะเปนการดกวา ถาใหทหารออกไปจากพนทหรอลดบทบาทลง

23 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเปนหนวยงานแรกทไดบนทกขอมล รายละเอยดตางๆไดถกเผยแพรอยางกวางขวางในรายงานของ Human Rights Watch เรอง , ‘It Was Like Suddenly My Son No Longer Existed’ published in 2007, เขาถงไดจาก : www.hrw.org/asia/thailand , และขอมลจาก นางองคณา นละไพจตร อางองจากขอมลซงจดทาขนโดยคณะทางานรวบรวมขอมลและตดตามผสญหายจากเหตการณ๑ความไมสงบในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ภายใตสานกนายกรฐมนตร

ประมาณเดอนมถนายนหรอ กรกฎาคม 2548 โรงเรยนของรฐบาล รวมไปถง อบต. ทกรงปนงถกวางเพลง ทาใหตารวจและทหารโกรธเคองชาวบานเนองจากคดวาชาวบานใหทหลบซอนแกผกอเหต หลงเกดเหตชดรกษาความปลอดภยหมบานไดยนทหารพดวาเดกมสลมหลายคนมชออยในบญชดา

แมของเหยอยงกลาวอกวาในวนเกดเหตครอบครวและเพอนๆพยายามโทรศพท๑หาอะหามะ แตกไมสามารถตดตอไดเพราะโทรศพท๑ของเขาถกปด ครอบครวจงไดเดนทางไปหายงโรงพยาบาลศนย๑ยะลา เพอขอดขอมลในกลองวงจรปด ซงแสดงใหเหนเพยงภาพทอะหามะกาลงพดโทรศพท๑อยขางนอกทางออกใหญเทานน

การด าเนนการอยางเปนทางการ : ญาตของเหยอไดแจงความท สภอ. เมองยะลา ตารวจไมไดซกถามขอมลจากครอบครว แตไดปฏเสธการเกยวของกบการหายตวไปของเหยอ กรณอยเพยงกระบวนการยตธรรมขนตนเมอตารวจไดยตคด

นางสาวแวมะแย นองสาวของเหยอไดเขารองเรยนกบผวาราชการจงหวดปตตานเมอวนท 11 พฤศจกายน 2548 และหนวยงานปองกนและรกษาความปลอดภย โดยความชวยเหลอขอจาหนาทอาเภอคนหนงไดรบเอากรณนไวและสญญาวาจะชวยตามหานายอะหามะ แตจนถงปจจบนทางทางหนวยงานกยงมไดตดตอมายงครอบครว ในป 2550 คณะทางานดานการบงคบสญหายโดยไมสมครใจของสหประชาชาต ไดสงคารองมายงรฐบาลไทย ไมมการใบมรณะบตรตอกรณน

กรณท 29 ชอ : นายแวหะเรม กแวกามา วนเกดเหต : 26 พฤษภาคม 2549 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : รานนาชาระหวางบานกาปงบาร และบานบาตาบาเสะซงอยใกลกบดานตรวจของทหารใกลททาการ อบต.บกต อ. เจาะไอรอง จ.นราธวาส วนทบนทก : 5 สงหาคม 2551 ทอยของเหยอ : หมท 6 ต.บกต อ.เจาะไอรอง จ.นราธวาส อาย : 40 ป โดยประมาณ ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า :24 นายแวฮะเลม กแวกามา เปนรกษาการผใหญบานปะแตปะแส และมอาชพรบเหมากอสราง เขาถกลกพาตวระหวางทางกลบบาน เมอวนท 26 พฤษภาคม 2549 แวฮะเลมมบตร 3 คน แวฮะเลมเปนผถกตองสงสยจากทหารในพนทมาเปนระยะเวลานานวาเขาอาจมขบวนการแบงแยกดนแดน เขาถกกดดนมากจากทหารในพนทกอนทเขาจะหายตวไป ลงของเขา (นายกอเดย๑ ไมทราบนามสกล) รายงานตอ Human Rights Watch วา ทหารกลาวหาแวฮะเลมอยเบองหลงของ

24 มลนธยตธรรมเพอสนตภาพเปนหนวยงานแรกทไดบนทกขอมล รายละเอยดตางๆไดถกเผยแพรอยางกวางขวางในรายงานของ Human Rights Watch เรอง , ‘It Was Like Suddenly My Son No Longer Existed’ published in 2007, เขาถงไดจาก : www.hrw.org/asia/thailand

เครอขายผกอความไมสงบในตาบลบกต สงททหารไมเขาใจคอใหความยอมรบนบถอเขามาก เพราะเขารกษาการผใหญบานทด และไมเคยเกยวของกบสงผดกฎหมายตางๆ และเขามกจะจางวยรนทไมมงานทาไดทางานกอสรางกบเขา เขายงอนญาตใหวยรนเหลานนเกบผลไมจากสวนของเขาไปขายในตลาดเพอเปนรายไดเสรม ชาวบานจะพงพาแวฮะเรมมาก ในขณะททหารมองเขาตางออกไปอยางสนเชง

ภรรยา- นางเจ๏ะรอซย๏ะ กแวกามา และลงของเขากลาววาหนงเดอนกอนทเขาจะหายตวไปทหารในหมบานไดเขามาปดลอมตรวจคนและไดนาตวแวฮะเรมและชาวบานอก 5 คนไป (ซงเกดขนเปนประจาภายใตสถานการณ๑ฉกเฉนในจงหวดชายแดนภาคใต) แวฮะเรมบอกครอบครวเขาวาเขาถกคมขงไวท อ.บอทอง จงหวดปตตาน เปนเวลา 12 วน ผควบคมตวไดซกถามเขากอนทจะยอมปลอยตวเขาออกมาโดยปราศจากขอกลาวหา แตเขาไดยนทหารพดกนวาทถกจบมานนเพราะเขามสวนเกยวของกบเหตการณ๑การระเบดตลาด ชวยเหลอในการฝกอาวธใหผกอการราย รวมถงใหทพกพงและอาวธดวย

เพราะถกกลาวหาวาเปนผกอการราย ครอบครวกแวกามา ดเหมอนจะเปนครอบครบทถกสงสยเปนพเศษเนองจากมสวนยางพาราจานวนมากซงเหมาะแกการซกซอนอาวธ นอกเหนอจากนน แวฮะเรมเคยถกขฆาจากเจาหนาททหารทอยใกลกบโรงเรยนบกตประชาอปถมภ๑ และไดรบการบอกเลาวาชอของเขาอยในบญชดาดวย แมวาแวฮะเรมจะเคยถกกลาวหาวาเปนสมาชกของขบวนการแบงแยกดนแดนเจมาอ๑ อสลามยา( Jemaah Islamiya) แตเขากไมเคยถกออกหมายจบเนองจากไมไดมพยานหลกฐานชดเจนวาเขามความเกยวของกบขบวนการกอความไมสงบ

7 โมงเชาวนทเขาหายตวไป แวฮะเรมถกตรวจทจดตรวจระหวางทางบานบเกะตาโมง (ทเขาทางานอย) หลงจากนนเมอเขาพบเพอนรวมงาน (นายมาแอ ไมทราบนามสกล) จงไดเลาสงทเกดขนใหเพอนฟง มนชดเจนวาทหารไมไดคนหาอาวธปนแตมาคนหาเงนทถกซอนอย จนเวลาประมาณ 5 โมงเยน นายแวฮะเรมจงเดนทางกลบบานโดยรถจกรยานยนต๑ของเขา แตเขาไดแวะทรานนาชาซงอยไมไกลจากบาน เวลาประมาณ 17.20- 17.30 น.บรเวณหนารานนาชา มชาวบานเหนชาย 4-5 คน บงคบจบกมแวฮะเรมและนาตวเขาไปใสรถกระบะมซซบช สเขยวและขบออกไป ไมมใครเหนเขาอกหลงจากนน ตอมาเปนทเปดเผยวาไดมคนทอยในรานนาชาไดสอบถามเกยวกบกจวตรประจาวน และทอยของเขา ชายคนนนแตงกายคลายชดทหาร

ลงของแวฮะเรมกลาววาทางครอบครวทราบเรองการหายตวไปของเขาจากชาวบานประมาณ 10 นาท หลงจากทเขาหายตวไป ทนทททราบนายกอเดย๑ไดไปยงดานตรวจของทหารหลายจดบรเวณสถานทเกดเหต แตกไมไดพบเบาะแสใดๆเกยวกบหลานของเขา ทหารทจดตรวจทกจด ปฏเสธไมเกยวของกบการจบกมตวแวฮะเรม ญาตของไดแจงเรองนกบผใหญบานซงเปนเพอนและทางานกบเขา ผใหญบานไดชวยตามหาทกจดตรวจ

เมอพวกเขาลมเหลวในการตามหาตวแวฮะเลม ผใหญบานจงขอใหคณะทางานยตธรรมเพอสนตภาพ(WGJP) ชวยเหลอในวนท 6 มถนายน 2549 อาสาสมครนกสทธมนษยชนในพนไดของคณะทางานยตธรรมเพอสนตภาพเขามาชวยเหลอครอบครวของนายแวฮะเรมในการตามหาเขา พวกเขาเดนทางไปยงคายสรนธร ซงเปนทตง กอ รมน ภาค 4 เจาหนาทแจงวาไมเคยไดยนชอแวฮะเรม และไมมคนชอนถกคมขง

แมวาภรรยาของนายแวฮะเรมจะไมทราบวาทาไมสามของเธอถงถกจบตามอง แตสมาชกในครอบครวคนหนงกลาวกบคณะทางานยตธรรมเพอสนตภาพวา :

นายแวฮะเรม อาจจะถกกลาวหาจากทหารในพนทวาเปนหนงในสมาชกกลมแบงแยกดนแดน (BRN) บทบาทของเขาใหการสนบสนนชมชน ชวยเหลอวยรนและคนยากจนมงานท าโดยเขามาท างานกบบรษทรบเหมากอสรางของเขา

และต าแหนงรกษาการยงท าใหเขาถกจบตามองจากเจาหนาทเปนคนแรกๆ บรเวณทนายแวฮะเรมหายตวไปหางจากบานเขาไปเพยง 700 เมตรเทานน มพยานแวดลอมบอกวาหนวยสงครามพเศษทประจ าการในพนทอาจจะมสวนเกยวของหรอเปนผรบผดชอบกบเหตการณทเกดขนในครงน คนในชมชนทงหมดมแตความความหวาดกลว ชาวบานผชายสวนใหญเกรงวาพวกเขาอาจตกเปนเหยอรายตอไป โดยเฉพาะคนทไดเคยถกเรยกไปอบรมโครงการตางๆของทหาร คนในหมบานและ หมบานใกลเคยงตางตกอยภายใตการตรวจตราของหนวยงานการขาวของทหาร พวกเขาถก “จองมอง” ในทกสถานท หากใครเขามาเยยมจะถกบนทกไว หลงจากนนทกๆเยน ชาวบานจะถกถามถงแขกทมาเยยม และพวกเขาทออกไปขางนอก

การด าเนนการอยางเปนทางการ : ญาตไดแจงความคนหายท สภอ. เจาะไอรอง จ.นราธวาส เมอวนท 5 มถนา 2549 และไดแจงรองเรยนเรองการหายตวไปของแวฮะเรมกบหนวยงานอนๆ เชน แมทพภาคท 4 คณะกรรมการอสระซงกอตงขนมาใหม สภาทนายความ และกองอานวยการเสรมสรางสนตสขจงหวดชายแดนภาคใต (กอ สสส จชต.) ซงมนายอกฤต มงคลนาวน เปนประธาน เมอวนท 4 ธนวาคม 2554 แตไมมหนวยงานใดทดาเนนการอยางจรงจง

กรณท 30 ชอ : นายวนด กาซ,นายอบดลเลาะห๑ อแต,นายอรวน มะเสะ และนายมานาเซะ เลาะลาแม วนเกดเหตการณ : 23 พฤษภาคม 2550 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ถนนระหวางอ. ยะหา และอ.เมองยะลา จ. ยะลา วนทบนทก : 14 มถนายน 2554 (วนทรบรายงานครงท 2 ) ทอยของเหยอ : บานตนหย อ. ลาพะยา จ. ยะลา, 79 ม.6 ต. ลาใหม อ.เมอง จ. ยะลา, 85 ม.6 อ.เมอง จ. ยะลา และ27/2 ม.1 ต.ลดล อ.เมอง จ. ยะลา ตามลาดบ อาย : 22, 39, 20 และ 26 ปตามลาดบ ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : เมอวนท23 พฤษภาคม 2550 เวลาประมาณ 11น. ชาย 4 คนถกเรยกใหหยดในบรเวณใกลกบตลาด บนถนนระหวาง อ.ยะหา และอ.เมอง จ.ยะลา จงหวดยะลา ผเหนเหตการณ๑เลาวาทหาร 6 คนทดานตรวจชวคราวไดเรยกใหวยรนชาย 4 คนหยดรถจกรยานยนต๑สองคนของเขา หลงจากโตเถยงกนประมาณ 10 นาท ทหารไดนาตวคนทง 4 พรอมรถจกรยานยนต๑ของเขาขนรถทหารออกไป

แมวาผเหนเหตการณ๑จะยนยนไดวาไมเหนหมายจบ (หรอกระดาษใดๆ )ระหวางทกาลงชลมนกน แตเพราะระยะหางระหวางผเหนเหตการณ๑กบจดเกดเหตหางกน ทาใหไมสามารถระบบคลกลกษณะของแตละคนไดชดเจน รวมถงไมสามารถระบไดวาเปนเจาหนาทจากหนวยงานหนวยใด อกทงไมไดยนเนอหาของการสนทนา

นายวนด กาซ เปนพนกงานอยทรานทาเฟอร๑นเจอร๑ ชอบรษทยเอน วด นายอบดลเลาห๑ อแต นนประกอบอาชพรบจางและเปนบดาของบตร 2 คน สวนนายอรวน และนายมานาเซะ เลาะลาแม นนทงสองทางานเปนแรงงานกอสรางถนนใน อ.ยะหา จ. ยะลา ทงหมดไมไดมความเกยวของกบองค๑กร พรรคการเมองหรอกลมขบวนการกอการราย ยกเวนนายมานาเซะ ทเปนสมาชกอาสาสมครปองกนหมบาน ในต.ลดลและลาใหม

ไมกชวโมงกอนเกดเหตการณ๑ เวลาประมาณ 7.30 น. นายวนดมายงบานของนายอรวนเพอถามวาจะออกไปทางานพรอมกนหรอไม พสาวของนายอรวน(นางสาวสปนา มาเสะ)เปนคนสดทายทไดพบเหนทง 4 คน เลาวานายวนดแตงกายเหมอนกาลงจะไปทางานเชนทกวน เธอยงอธบายอกวานองชายของเธอไดนงซอนรถจกรยานยนต๑ สดาซงเปนของนายวนด โดยไมไดบอกกบเธอวาจะไปไหน ไมนานนายอบดลเลาะห๑กชวนนายมานาเซะ(ลกชายของสปนา) ขนรถเพอออกไปหาอะไรรบประทานกนในตอนเชา ซงเขาไดบอกเธอวาจะรบกลบมา ตอนนนเธอไดสงเกตเหนวาลกชายไมไดนาเอากระเปาสตางค๑ตดตวไปดวย เมอทง 4 ขบรถออกไปเหมอนวาจะขบแยกทางกนไป

ครอบครวเชอวาการหายตวไปของทง 4 มความเกยวของกบเหตการณ๑ความไมสงบทเกดขนอยางตอเนองในพนท (การระเบดและความรนแรงตางๆ) ในอาเภอยะหา ซงในบรรยากาศเชนนน ยอมเปนสงทปกตวาผมสลมอาจจะตองถกเรยกใหหยดและถกตรวจคนจากเจาหนาท และบางครงอาจจะมการกระทาทรนแรงกวานนเพอบงคบสอบถามขอมลตางๆทเจาหนาทตองการ การด าเนนการอยางเปนทางการ : จากบนทกประจาวนของตารวจในกรณของนายวนด กาซ ทไดแจงความไวยงสภอ. เมองยะลาหลงเกดเหตการณ๑ 3 วน ซงครอบครวมนใจวานายวนดไดหายตวไป จากการสมภาษณ๑โดยมลนธยตธรรมเพอสนตภาพในวนท 14 มถนายน 2554 ตารวจตารวจยะลาลมเหลวในการหาพยานหลกฐานความกาวหนาในคด ครอบครวของนายวนดจงไดรองเรยนเรองการหายตวไปของนายวนดกบ กรมสบสวนคดพเศษ (DSI) โดยคาแนะนาของผใหญบาน แตเจาหนาท DSI ปฏเสธทจะรบดาเนนการเรองนพรอมกบแนะนาใหครอบครวใหตดตอมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ

แมของมานาเซะ (พสาวนายอรวน) แจงความไวท สภอ.ลาใหม 4 วนหลงจากเกดเหต แตเธอกลาววาทางตารวจเองไมไดลงบนทกเอาไวอยางเปนทางการ จนวนท 14 มถนายน 2554 ตารวจกยงไมเคยตดตอเธอถงความกาวหนาทางคด ครอบครวของนายอบดลเลาะห๑ไดรายงานเชนเดยวกน โดยพวกเขาไดแจงความทสถานตารวจเดยวกนกบครอบครวของนายมานาเซะ 5 วนหลงจากเกดเหต และจนปจจบนทางตารวจเองกไมไดตดตามหรอแจงความคบหนาตอกรณนแตอยางใด สวน ทางสถานตารวจลาใหมเองกไมไดลงบนทกประจาวนในกรณนอยางเปนทางการแตอยางใด

เมอป 2552 ญาตของนายอรวนและนายอบดลเลาะห๑ไดตดสนใจสงหนงสอรองเรยนรวมกนไปยง ศอบต. และทาง ศอบต.เองตองการเอกสารบนทกประจาวนของตารวจเพอทจะรบกรณนเอาไวพจารณาและดวย มชองทางทเหนความกาวหนาในคด ทงสองครอบครวจงไดไปแจงความรวมกนอกครงทสภอ. ลาใหมในป 2552 นนเอง แต ศอบต.ในความรวมมอกบกรมสอบสวนคดพเศษ (DSI) กยงไมไดมความกาวหนาในคดน ในสวนของตารวจไมไดตดตามสบสวนเรองนอก ไมมการออกใบมรณะบตรใหแกครอบครว

กรณท 31

ชอ : นายมะยาเตง มาระนอ วนทเกดเหต : 24 มถนายน 2550 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : บานของเหยอเอง (ตามทอยทระบไว ) วนทบนทก : 11 ตลาคม 2554 (วนทรบรายงานครงท 2 ) ทอยของเหยอ : ม. 3 บานตนหยงมส ต. บาเจาะ อ. บนนงสตา จ.ยะลา อาย : 51 ป ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : นายมะยาเตง มาระนอ ประกอบอาชพเปนภารโรงของโรงเรยนมธยมแหงหนงใน อ.บนนงสตา ถกนาตวไปจากบานเมอวนท 24 มถนายน 2550 โดยหนวยเฉพาะกจในพนท และนบจากนนเขากไมไดกลบมาอก

นายมะยาเตงทางานอยทโรงเรยนบานบางลางเปนเวลาหลายปกอนทเขาจะหายตวไป สองสามปกอนทจะหายตวไปทางโรงเรยนถกลอบวางเพลงจากขบวนการกอการรายมาแลวถง 8 ครง และเพราะเปนหวงเรองความปลอดภยของครอบครว เขาจงตดสนใจยายครอบครวออกมาจากบานพกทอยในโรงเรยนซงเปนสวสดการของภารโรงหลงจากเกดเหตการณ๑ไฟไหมโรงเรยนเปนครงท 2 ตงแตนนมาเขาถกเรยกไปสอบถามเพอใหการหลงจากกรณลอบวางเพลงทกครง หนวยเฉพาะกจท 41 ซงเปนฐานทหารใหญตงอยในบรเวณโรงเรยน บนนงสตาอนทรฉตรในป 2547 ในการสอบถามแตละครงใชเวลาประมาณ 4 ชวโมง และผอานวยการของโรงเรยนมกจะเปนคนนาเขากลบมาสงบานทกครง ซงมะยาเตงกไมไดเปนผตองสงสยวาเกยวของกบเหตการณ๑วางเพลง

ในวนทมะยาเตง หายตวไป สถานการณ๑ภายในหมบานตนหยงนากอคอนขางไมปกต ภรรยาของเขา- นางซมาอเดาะ มาระนอ จาไดวาวนนนมทหารประมาณ 50 นายจากหนวยเฉพาะกจท 41 เขามาลอมหมบานตงแตเวลาต 4 ของวนท 24 มถนายน 2550 ทหารเหลานนไดพดคยกบนายมะยาเตง และพวกทหารพรานกไดตงคายขนในบรเวณบานของเขา ภรรยาของมะยาเตงจาไดวาทหารเหลานนสงกดหนวยงานไหน เพราะเธอจาเครองแบบและและสญลกษณ๑ของหนวยงานไดอยางชดเจน ทงทหารเองกแนะนาหนวยงานขณะทตงแคมปทบานของเขาดวย

จนเวลาประมาณเทยงของวนท 24 มถนายน 2550 นายทหารจานวนประมาณ 10 นายไดเขามายงบานของมะยาเตงเพอทาการคนบานของเขา ทหารไดถามมะยาเตงวาทาไมเขาจงปลอยใหโรงเรยนถกเผาและยงถามถงลกชายอาย 15 ป ของเขาดวยวาตอนนอยทไหน นายมะยาเตงปฏเสธขอกลาวหาดงกลาว ทาใหเขาถกจบกมภายใตกฎอยการศก ทหารไดยดของใชของเขาไปดวยหลายชน รวมไปถงรถปคอพ โทรศพท๑มอถอและปน

ภรรยาและลกชายอกสองคนเปนผทไดเหนนายมะยาเตงเปนครงสดทายเพราะเพอนบานไมเหนเรองทเกดขน และไมมใครเหนรถซงขบกลบออกไปทางโรงเรยนเพราะในละแวกนนไมมรานคาหรอบานเรอนของชาวบาน

เมอนายมะยาเตงไมไดกลบบาน ภรรยาของเขาจงไปรายงานเรองนกบนายอาเภอ นายเมธ กาญจนภวะ กอนหนานเธอไดเคยเขาไปสอบถามจาหนาทวามรายชอนายมะยาเตงอยในรายนามผตองขงหรอไม แตกไมพบเบาะแสแตอยางใด เจาหนาทไดแตแจงวานายมะยาเตงไดถกปลอยตวออกมาแลว นายเมธไดพาเธอไปยงหนวยเฉพาะกจท 41 เพอจะใหไดขอมลอน ๆ เพมเตมแตเมอไปถงนายเมธไดเขาไปเพยงคนเดยวและกลบออกมาโดยแจงเพยงวานายมะยาเตงไดลงชอในสมดเยยมวาออกมาแลวเทานน ในการสนบสนนขอมลน นายทหารคนหนงไดใหการในศาลวาเมอเขาทาการสอบถามเหยอเสรจเขาได

เหนมะยาเตงเขากไปพดคยกบพนเอกทม เรอนโต และพนโทกอเกยรต เขมแดง หลงจากนนกเหนมะยาเตงขบรถปคอพของเขาออกไปจากโรงเรยน ซงขณะนนเปนเวลาประมาณ 19.00 น. การด าเนนการอยางเปนทางการ : ศนย๑ทนายความมสลมและมลนธผสานวฒนธรรม ไดเขาชวยเหลอครอบครวของนายมะยาเตง ในการนาคดขนสศาลอาญาและศาลแพง โดยภรรยานายมะยาเตงเองไดแจงความเรองการหายตวไปของสาม ไวเมอวนท 2 กรกฏาคม 2550 ท สภอ.บนนงสตา และตอมาไดแจงกรณทรพย๑สนสญหาย(รวมถงยานพาหนะ)เมอวนท 9 กรกฏาคม 2550 ทสภอ.บนนงสตา แมในเบองตนทางเจาหนาทตารวจไดสอบถามเกยวกบขอมลของสามของเธอ แตกไมไดมความคบหนาทางคดแตอยางใด

ศนย๑ทนายความมสลมและมลนธผสานวฒนธรรมไดชวยเหลอในนาคดขนศาลตามมาตรา 90 ในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา 2552 คดไดรบการพจารณาในชนศาลจงหวดยะลา ตอมาในวนท 16 ธนวาคม 2551 ศาลยะลาไดมคาสงยกคารองของโจทก๑

ภรรยาของนายมะยาเตงประสบความสาเรจในการรองตอศาลแพงเพอใหมการประกาศวาเหยอเปน “บคคลสญหาย” ในสวนของคดผบรโภคภรรยาของนายมะยาเตงไดพยายามแกปญหากรณหนสนของสามซงมจานวนมากในสหกรณ๑

ออมทรพย๑ของโรงเรยน เพราะสถานการณ๑ของครอบครวคอนขางเลวรายเมอมะยาเตงหายไปพรอมกบรถและลกหนสหกรณ๑ตองชดใชหนตอสหกรณ๑ อยางไรกดภรรยาของเขาจะสามารถใชเงนจากบญชเงนเดอนของสามไดกตอเมอศาลแพงมคาสงวานายมะยาเตงเปนบคคลสาบสญ เมอการสญหายครบ 5 ป รวมถงสทธในการไดรบผลประโยชน๑จากเงนเยยวยาโดยกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย๑จานวน 5,000บาท ครอบครวยงไดรบเงน 50,000 บาทจากนายอาเภอบนนงสตา และ 15,000 บาทจาก กอ รมน 4 ไมรวมถงหนวยงานอนๆอก

กรณท 32 ชอ : นายมะยนต โลนยะ วนทเกดเหตการณ : 11 กรกฎาคม 2550 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : อ. รามน จ.ยะลา วนทบนทก : 18 มถนายน 2554 (วนทรบรายงานครงท 2) ทอยของเหยอ : 5/1 ม.2 ต. สามคค อ.รอเสาะ จ.นราธวาส อาย : ไมทราบ ชาตพนธ : มาลาย สรปการใหถอยค า : เมอวนท 11 กรกฎาคม 2550 นายมะยนต โลนยะ ถกจบกมตวโดยเจาหนาทอาสาสมครรกษาหมบาน 8 คน โดยแจงในเบองตนวาจะใหนายมะยนต ไปพบกานน เพอทจะสอบถามเรองอาชญากรรมบรเวณชายแดนของประเทศ ซงขณะนนมะยนตรจกตวกานน(นายมาเสาะ มะแต)ดทาใหนายมะยนตยอมไปกบเจาหนาท แตสดทายเขากไมไดกลบมาอก พสาวของเขาเปนผเหนเขาเปนคนสดทายในเยนวนนน เชาวนรงขนเธอจงไดออกทบานกานนทนองชายถกนาตวไปใหขอมล เพอสอบถามถงทอยของเขา แตกานนปฏเสธวาไมทราบเรองใดๆและจามะยนตไมได

แมวาเหยอจะไมเคยมปฏสมพนธ๑กบกองกาลงตางๆ แตเขาเคยถกบงคบใหเขารบการอบรม 10 วนในโครงการ “เสรมสรางสนคมสนตสข รนท 1” เพอทจะใหมการลบชอเขาออกจากบญชดา นอกเหนอจากนทางมะยนตกไมเคยมสวนเกยวของกบยาเสพตดหรอใหความชวยเหลอกลมกอการราย การด าเนนการอยางเปนทางการ : ครอบครวของนายมะยนต แจงความเรองนท สภอ.จ๏ะกว๏ะ แตตารวจยอมรบเรองนหลงจากครอบครวแจงวาจะตดตอใหทหารจากนราธวาสไปยนยนการรองเรยน ในศาลผกระทาความผดทง 8 คนยนยนวาหลงจากทไดคยตอรองเรองราคาไมยางพารากบมะยนตแลว กไดปลอยตวเหยอกลบมาในคนนน อยการนราธวาสไดยตคดนแลว เนองจากขาดพยานหลกฐานทมนาหนกเพยงพอ สวนนางนรยา ยโซะ ภรรยาของมะยนตไดรบเงนจานวนหนงเพอชวยเหลอการศกษาของบตรสาวจากอาเภอรอเสาะ แตหนสนจากธรกจของมะยนตมเปนจานวนมากเงนทมอยจงไมเพยงพอ

กรณท 33 ชอ : นายมะรดน วะวา วนทเกดเหต : 22 สงหาคม 2550 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ทอยตามทระบไว วนทรบรายงาน : 29 สงหาคม 2551 ทอยของเหยอ : 122 ม.5 ต.ตะลงชน อ.บนนงสตา จ.ยะลา อาย : 42 ป ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : นายมะรดน วะวา มอาชพเปนครสอนศาสนาใน จ.ปตตาน เขามบตรจานวน 3 คน มะรดน ถกลกพาตวไปจากบานใน ต. ตลงชน อ.บนนงสตา จ.ยะลา เมอวนท 22 สงหาคม 2550 วนนนเปนเวลาประมาณ 19.30 นาฬกา มชายกลมหนงประมาณ 10 คน ในชดเครองแบบทหาร ไดมายงบานของมะรดนอยางเรงรบขณะทเขาอยกบภรรยาและลกๆ ผบกเขามาไมไดแสดงหมายคนและบงคบใหมะรดนออกไปนอกบาน ครอบครวของไมไดรบแจงถงสาเหตการบกเขาจบกม พวกเขากลบไปและมะรดนไมไดกลบมาอกเลย นางมารสสา ซากอ ภรรยาของมะรดน จาไดวากลมทหารทเขามาจโจมนนเปนทหารทมาจากฐานโรงเรยนสราษฎ๑ แตเธอไมสามารถระบไดวาคนพวกนนมาจากหนวยไหน ในคนวนเกดเหตภรรยาของนายมะรดนไมสามารถชวยอะไรสามของเธอไดเพราะขณะนนอยในชวงประกาศเคอร๑ฟว ทาใหเธอไมสามารถออกนอกบานได อยางไรกตามเชาวนตอมาเธอจงไปรองเรยนกบผใหญบานและเลาเรองทเกดขนใหฟง พวกเขาไปท สภอ. บนนงสตาเพอแจงความกบกรณทเกดขน พวกเขายงไดไปตรวจสอบทคายทหารในพนทแตไมพบอะไร เจาหนาทปฏเสธวาพวกเขาไมมความตองการทจะนาตวมะรดนมา เหตการณ๑นเกดขนในระหวางทผกากบสภอ.บนนงสตา พนตารวจเอกสมเพยร เอกสมญา ไดปฏบตการตามแผน “ยทธการพทกษ๑บนนงสตา” และไดสงการใหมการจบกมผตองสงสยทอาจมสวนเกยวของกบการกอการราย การด าเนนการอยางเปนทางการ : ภรรยาของเหยอโดยการชวยเหลอจากผใหญบาน ไดไปแจงความท สภอ. บนนงสตา จนปจจบนไมมขาวคราววามะรดนอยทไหน

กรณท 34 ชอ : นายแวอาซ แวซ วนทเกดเหต : 2 พฤศจกายน 2550 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : บานของเหยอเองตามทอยทระบไว วนทบนทก : 29 สงหาคม 2551 ทอยของเหยอ : 125/1 ม. 4 ต. บนนงกแว อ.บนนงสตา จ. ยะลา อาย : 28 ป ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : วนท 2 พฤศจกายน 2550 นายแวอาซ แวซ ถกนาตวไปจากบานของเขาโดยชายตดอาวธอางเปนตารวจ และนบจากนนเขากไมไดกลบมาอกเลย

นองสาวของแวอาซ(นางสางมสบะ แวซ)และนองภรรยา(นายอะซน เฮงดาดา)อยทบานนายแวอาซในวนทเกดเหตการณ๑ พวกเขาจาไดวาขณะทแวอาซ กาลงทาความสะอาดลานบานอยไดมรถปคอพสบรอนซ๑ขบเขามาจอดหนาแวอาซ มชาย 4 คนอยในรถแตม 2 ทลงมาจากรถ พวกเขาแตงกายดวยชดเครองแบบสเขยวคลายเจาหนาททหาร ผเหนเหตการณ๑ไมไดสงเกตวามเครองหมายใดระบสงกดของคนเหลานน อยางไรกตามพยานสงเกตเหนปายทะเบยนรถ กทม. แตมองไมเหนตวเลข

ชายทอางวาเปนตารวจไดเขามาหานายแวอาซและถามวา “แวอาซใชไหม” ซงตอนนนนายแวอาซไดตอบรบวาเปนตนเอง คนเหลานนจงบอกใหแวอาซไปสถานตารวจทนท โดยทไมไดระบวาเชญตวไปดวยสาเหตใด แวอาซถกนาตวขนรถของพวกเขาและขบออกไป พวกเขาไมไดแจงวาจะพาตวนายแวอาซไปยงสถานตารวจใด ดงนนครอบครวจงตองรอการกลบของเขาอยทบาน จนเชาวนตอมากไมมสนญาณวาแวอาซจะกลบมา

ภรรยาของเหยอ -นางสาวกามละ เฮงดาดา กลาววาทงครอบครวไดออกตามหาแวอาซในทตางๆ ทงทกองอานวยการรกษาความมงคงภายใน ทจ. ยะลา คายองคยทธบรหาร ท จ.ปตตาน สถานตารวจและคายทหารตางๆ แมจะพยายามเพยงใดกไมพบตวของแวอาซ

จากคาบอกเลาของนางสาวกามละ เฮงดาดาพบวาไมมใครเหนรถคนดงกลาวทนาตวนายแวอาซสามของเธอไปเลย เหตการณ๑นกเกดขนในระหวางทผกากบสภอ.บนนงสตา พลตารวจเอกสมเพยร เอกสมญา ไดปฏบตการแผนทชอวา

“ยทธการพทกษ๑บนนงสตา” และไดสงการใหมการจบกมผตองสงสยทจะมสวนเกยวของกบขบวนการแบงแยกดนแดนดวยเชนกน การด าเนนการตามกระบวนการยตธรรม : ครอบครวของเหยอไดแจงความทสภอ.บนนงสตา กบพลตารวจตรเจรญ พมนวล เปนผรบผดชอบคด

ครอบครวเคยไดรบขาวสารจากโครงการบนนงสตาเพอชวยเหลอผเดอดรอน

กรณท 35 ชอ : นายรอสะมง สามะแม วนทเกดเหต : 10 มนาคม 2552 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : มสยดบอแระห๑ อ. รอเสาะ จ. นราธวาส วนทบนทก : 3 ตลาคม 2554 (วนทรบรายงานครงท 2) ทอยของเหยอ : 100 ม.1 ต. สามคค อ.รอเสาะ จ. นราธวาส อาย : 35 ป ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : เมอวนท 10 มนาคม 2552 เวลาประมาณ 20.00 น.นายรอสะมะมง ถกจบกมตวไปจากมสยดบอเราะห๑ โดยชาย 3 คนแตงกายดวยเครองแบบทหารพราน อาพรางหนาดวยหมวกไหมพรม

มพยานหลายคนเหนอาชญากรรมทเกดขนชวครหลงเสรจสนการละหมาดตอนคา ชาวบานเลาเหตการณ๑ทผกอเหตเขามาในมสยดและถามหาสมาชกอบต.คนหนงโดยใชภาษาไทย ไมใชภาษายาว รอสะมง ตอบวาเปนเขาเองแตเขาสะดวกทจะไปพบคนเหลานนในวนพรงน ทนใดนนรอสะมงก ไดถกจบกมตวและถกมดมอรวมไปถงถกนาตวขนไปยงรถกระบะทไมตดแผนปายทะเบยนทจอดอย แมเขาจะรองขอความชวยเหลอ แตไมมผเหนเหตการณ๑คนใดกลาเขาไปชวยเนองจากหวาดกลวเพราะคนเหลานนมอาวธครบมอ

พยานผเหนเหตการณ๑ไดไปแจงเรองนกบภรรยาของรอสะมง (นางอามาน แตเยาะ)ทนททพวกเขารสกปลอดภย เมอทราบขาวอมานโทรศพท๑หาสามของเธอ เขาตอบเพยงการรองขอความชวยเหลอ หลงจากนนเธอไมเคยไดรบโทรศพท๑จากสามอกเลย โชคไมดทระหวางทางไปฐานทหารบานสาวอ หรอเสนทางอน ๆ ไมมใครพบเหนรถทมลกษณะคลายคนทจบตวรอสะมงไป จนวนท 3 ตลาคม 2554 ยงไมมใครทราบวานายรอสะมะมงอยทไหน

แมวารอสะมะมงจะไมเคยมประวต เกยวของกบยาเสพตดหรอความรนแรงตางๆทเกดขนในอ.รอเสาะ และเปนสมาชกอบต.ของ ต.สามคค อ.รอเสาะ นราธวาส แตเขาเพงทางานเปน อบต.ไดไมถง1 ปขณะทเขาถกลกพาตวไป(ตาแหนงของเขาเพงเรมตนป 2550 และจะสนสดวาระในป 2554)การไดเปนสมาชกอบต.ทาใหเขาตองเขาไปยงเกยวกบเจาหนาทตารวจและทหารจากหลายหนวยงาน หลงจากนนเขาไดลาออกจากการทางานใหรฐบาลและทมเทใหกบธรกจของตวเอง

รอสะมะมงและครอบครวเคยถกแจงเตอนจากเจาหนาททหารหลายครงใหระวงในเรองความปลอดภย เพราะหลายคนทมทางานกบเจาหนาทรฐเคยถกทาใหหายไปมากขนในตาบล ทจรงในป 2550 นองสาวของภรรยารอสะมง เคยถกยงไดรบบาดเจบ และหลงจากนนรอสะมงจงมกตองไปตอบคาถามทหนวยเฉพาะกจ 30 (ฉก.30) เพอชวยเจาหนาทในการสบสวนสอบสวน

หลงจากทไดพดคยกบสามทางโทรศพท๑ ภรรยารอสะมงไดโทรศพท๑หาเจาหนาททหารทหนวยเฉพาะกจท 30 เพอขอความชวยเหลอใหสกดรถทมลกษณะนาสงสย จากนนเธอและชาวบานหายคนไดไปยงหนวยเฉพาะกจนราธวาสเพอตามหารอมง จนถงเวลาประมาณต 2 -3 ของวนตอมา เเตทหารกไมสามารถหารถทตองสงสยได

ภรรยาของรอสะมง ไดไปตามหาเขายงคายทหารหลายๆแหง ดวยความหวงวาจะพบเขาถกควบคมอยทไหนสกแหง ทกแหงปฏเสธในการควบคมตวเหยอ(แมแตคายนราธวาส ราชนครนทร๑ ซงไดสงหนงสอรองเรยนไปแลวแตกไมเปนผล) สดทายเธอไดไปแจงความท สภอ.รอเสาะแตจนปจจบนไมปรากฏความกาวหนาในการตดตามหาตวเขา

หลงจากนนผใหญบานทเคยใหการชวยเหลอกบครอบครวไดถกยงเสยชวตโดยทไมรวาใครเปนผกระทาผด ทาใหภรรยาของรอสะมงยงมความหวาดกลวเรองความปลอดภยของเธอและลกทง 2 รวมไปถงคนทเหนเหตการณ๑ในมสยดดวย นอกจากนทหารเองยงเคยแสดงทาทางคกคามเมอเหนเธอพดคยโทรศพท๑อยหนาบาน ไมกเดอนกอนทเธอจะใหสมภาษณ๑กบมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ การด าเนนการอยางเปนทางการ : วนท 11 มนาคม 2551 ภรรยาของเหยอไดไปแจงความทสภอ. รอเสาะ เธอไดพาหลานซงอยทมสยดในคนนนไปดวย ตารวจไดบนทกเรองราวทผแจงบอกและไดไปตรวจสถานทเกดเหต ถงกระนนการขาดซงพยานหลกฐาน ทาใหจนถงวนท 3 ตลาคม 2554 กยงไมมความคบหนาในคด

ครอบครวไดรบเงนชวยเหลอ 4,500 บาท ตอเดอนเปนเวลา1 ป ซงเปนเงนทไดรบมาจากทหารคายสรนธร จ. ยะลา

กรณท 36 ชอ : นายอบดลเลาะห๑ อาบคาร วนทเกดเหตการณ : 11 ธนวาคม 2552 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : บานบอจาง ต.บอ-งอ อ.ระแงะ จ. นราธวาส วนทบนทก : บทสมภาษณ๑จานวนมากไดสมภาษณ๑ไวกอนทนายอบดลเลาะห๑จะถกฆาตกรรมภรรยาของเหยอเมอมถนายน 2554 ทอยของเหยอ : บานบอจาง ต. บอ-งอ อ.ระแงะ จ. นราธวาส อาย : 25 (โดยประมาณ) ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : นายอบดลเลาะห๑ อาบคาร เปน 1 ใน 5 คน25 ซงถกจบในกรณเหตการณ๑การปลนปนทคายปเหลง จ. นราธวาส เมอ 4 มกราคม 2547 พวกเขาถกซอมทรมาน(ถกทารายและปสสาวะรดหนาและปากดวย) ขณะทถกควบคมตวกบตารวจ ทนายความของพวกเขา(ซงไดถกบงคบใหสญหายไปเมอวนท12 มนาคม 2547) ไดวพากษ๑วจารย๑การซอมทรมานของเจาหนาทตารวจและรองเรยนการกระทาของเจาหนาทตอหนวยงานตางๆ แมศาลจะมคาสงไมฟองผตองหาคดปลนปน แตคดการซอมทรมานอยในความรบผดชอบของกรมสอบสวนคดพเศษ ซงกรมสอบสวนคดพเศษไดใหการคมครองพยานแกอบดลเลาะห๑และพวกอกสองคน26

25 นายมะกาตา หะรง , นายสกร มะมง , นายซดอรามน มาและ , นายมะนาเซ มามะ และนายอบดลเลาะห๑ อาบคอร 26 นายมานาเซ มามะ และนายสดอรามน มาและ

เจาหนาท DSI ไดสงผลจากการสบสวนตอสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต(ปปช.)เปนผลใหมเจาหนาทตารวจมากกวา 10 คนตองถกสอบสวน โดยมพนเอกปยะวฒน๑ กงเกต ผอานวยการคดคดพเศษ กรมสอบสวนคดพเศษ ภายใตโครงการคมครองพยานอบดลเลาะห๑ไดยายมาอยทกรงเทพมหานคร ทาใหเขาตองอยหางจากครอบครวทนราธวาส และเปนเวลากวา 5 ปทเขาอยภายใตโครงการน จากนนเขาไดตดสนใจกลบไปเยยมครอบครวทหมบานบอแจง ชวงวนขนปใหมของชาวมสลม เมอวนท 23 พฤศจกายน 2552 วนท 11 ธนวาคม 2552 เวลาประมาณ 20.00 น. อบดลเลาะห๑ ไดขบรถจกรยานยนต๑ ของเขาออกไปจากบานเพอไปหาเพอนๆทรานนาชาละแวกนน ภรรยาของเขา- นางเจ๏ะรอฮานง ยโซ๏ะ กลาววาเปนเรองปกตทสามของเธอจะออกจากบานในตอนเยนเพอไปละหมาด และโดยปกตแลวเขาจะกลบบานมาเวลาประมาณ 22.00 น.แตในครงนเธอรอสามทงคน แตเขากไมไดกลบมา27 คนนน ภรรยาของอบดลเลาะห๑ ไดยนเสยงเหมอนจกรยานยนต๑ของสาม เธอยงบอกวาเธอไดยนเสยงเหมอนแตรรถจกรยานยนต๑ของสามดงหนาบานประมาณ 3 ครง และเธอยงไดยนเสยงปน1 นดหนาบานของเธอดวย เมอเธอมาดทางหนาตางกพบวาไมมอะไรเกดขน เธอและลกๆจงเขานอน

เชาวนท 12 ธนวาคม 2552 เจ๏ะรอฮาน ไดแจงเรองทเกดขนเมอคนกบผใหญบาน ซงผใหญบานใหเธอมาดวาจกรยานยนต๑(ฮอนดา เวฟ สบรอนซ๑) คนหนงทพบเปนของสามของเธอหรอไม ซงรถคนนถกพบโดยทหารบรเวณหนาหมบานตนหยงลมอ หางจากบานของเธอประมาณ 20 กโลเมตร ครอบครวของนายอบดลเลาะห๑ ไดรบรถคน 2 สปดาห๑หลงจากทเจาหนาทตารวจไดตรวจสอบเกบหลกฐานทางนตวทยาศาสตร๑แลว แมของเหยอ(นางมสตะ เจ๏ะอมา)เชอวาเหตผลททาใหลกชายของเธอตองหายตวไป นาจะเกยวของกบการทเขาเปนพยานใหกรมสอบสวนคดพเศษ 28 นอกจากนหมบานทเขาอยเปน ‚พนทสแดง‛ จงมความเปนไปไดวาเขาจะถกลกพาตวโดยผกอความไมสงบ ภรรยาของเหยอ - เจ๏ะรอฮาน ถกยงเสยชวตในเวลาตอมาทบรเวณใกลบานของเธอ (หมบานบอแจง ต. บอ-งอ อ.ระแงะ จ.นราธวาส) เมอวนท 29 สงหาคม 2554 เวลาประมาณ 16.45 น. การด าเนนการอยางเปนทางการ : นางเจ๏ะรอฮาน ไดแจงความกรณการสญหายของสามของเธอท สภอ. ระแงะ และไดแจงตอพนเอกปยะวฒน๑ กงเกต ผอานวยการสานกคดอาญาพเศษ เมอวนท 12 ธนวาคม 2550 หลงจากทพบรถจกรยานยนต๑ของสาม วนท 18 ธนวาคม 2552 พนตารวจโท ชวาล วงเกต จากสภอ.ระแงะ พรอมกบเจาหนาทจากกรมสอบสวนคดพเศษ และตวแทนจาก อ. ระแงะและเจาหนาททหารไดเขามาสอบถามเรองการหายตวไปของนายอบดลเละห๑ จากนางเจ๏ะรอฮาน

27 สานกขาวอสรา ไดสมภาษณ๑ นางเจ๏ะรอฮาน ยโซ๏ะ เมอวนท 28 ธนวาคม 2552 เขาถงไดจาก : www.isaranews.org 28 ขอมลจาก นางองคณา นละไพจตร อางองจากขอมลซงจดทาขนโดยคณะทางานรวบรวมขอมลและตดตามผสญหายจากเหตการณ๑ความไมสงบในพนท

จงหวดชายแดนภาคใต ภายใตสานกนายกรฐมนตร

จนปจจบน ตารวจทองทยงไมไดทาสานวนคดนสงศาล สวนกรมสอบสวนคดพเศษ (DSI) กไมไดรบคดนเปนคดพเศษแมวา DSI จะไดรวมมอกบตารวจทองทในการสบสวนกรณน แตจนปจจบนกยงไมมความกาวหนา และไมมเจาหนาทของรฐทตองแสดงความรบผดชอบตอเหตการณ๑ทเกดขน

กรณท 37 ชอ : นายดอรอแม เจ๏ะและ วนทเกดเหตการณ : 17 มนาคม 2553 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : ต. จะบงตกอร๑ อ.เมอง จ. ปตตาน วนทบนทก : 26 กนยายน 2554 ทอยของเหยอ : 34 ม.3 อ.บาราเฮาะ อ.เมอง จ.ปตตาน อาย : 46 (โดยประมาณ) ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : นายดอรอแม เจ๏ะและ พนกงานเขนผกในตลาดและเปนพอของลก 6 คน หายตวไปในระหวางทมาทางานเมอวนท 17 มนาคม 2553 โดยในวนนนเขาออกจากบานเวลาประมาณต 5 โดยรถจกรยานยนต๑เขาเอง และสดทายกหายตวพรอมรถจนถงปจจบน

ดวยความกงวลวานายดอรอแม ยงไมกลบบาน ภรรยาของเขา(นางพาตม๏ะ มาโม๏ะ) ไดใหลกชายคนโตของเธอออกไปตามหาพอทตลาด เพอนของดอรอแม ไดบอกกบลกของเขาวาวนนไมไดเหนพอของเขามาทางาน ครอบครวของดอรอแม จงไดเดนทางไปยงสภอ. เมองปตตาน เพอแจงความเรองคนหาย แตทางเจาหนาทตารวจไดปฏเสธทจะรบแจงความเพราะยงไมครบเวลา 24 ชวโมง ดงนนทางครอบครวจงพยายามออกคนหาเองโดยไปยงคายองคยทธบรหาร ซงอยใน จ. ปตตาน แตไมพบมชอของเขา

นายดอรอแมไมเคยมความเกยวของกบผกอความกไมสงบ อกทงยงไมเคยถกจบกมมากอนแตอยางใด แตเขาเคยมชออยในบญชดาซงเปนผลทาใหครอบครวของเขากไมแนใจวาการหายตวไปนน เกยวของกบเรองนหรอไม ในป 2552 เจาหนาททหารไดมาหาเขาทและไดเขามาคนทรพย๑สนในบาน ซงทางภรรยาของนายดอรอแมจาไดวาเจาหนาทเหลานนมาจากดานตรงปยต ซงไมไกลจากบานของพวกเขา เธอยงกลาวอกวาหลงจากทมการมาคนบานในครงนนแลว ทหารไดเขามาคนบานของเธออกในทกครงทมเหตการณ๑ความไมสงบเกดขนในบรเวณทบานของเธออย เหมอนเจาหนาทสงสยวานายดอรอแมเปนผกอเหต

ไมเปนเรองปกตทบคคลจะถกนาตวไปโดยเจาหนาททหาร แตโดยสวนมากแลวครอบครวจะทราบวาพวกเขาจะถกปลอยตวกลบมาภายในไมกสปดาห๑ อยางทภรรยาของเหยอไดเคยคยกบชายอกคนในหมบานลดา ซงเปนหมบานทนายดอรอแมอาศยอย พบวามคนหนงถกนาตวไปทคายสวนสมเดจเปนเวลา 1 เดอน และไดถกปลอยตวกลบออกมา แตสาหรบกรณนายดอรอแม หลายเดอนผานไปแลว แตเขายงคงสญหาย การด าเนนการอยางเปนทางการ : ครอบครวของเหยอไดแจงความไวเมอ 18 มนาคม 2553

กรณท 38

ชอ: นายอบรอเฮง กาโฮง และนายดลหาม มะแร วนเกดเหตการณ : 30 เมษายน 2554 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : คายของตารวจตระเวนชายแดน คายนเรศวร ระหวาง ม.1 และม. 2 ต.บางลาง อ. บนนงสตา จ. ยะลา วนทบนทก : 15 มถนายน 2554 ทอยของเหยอ : ม.2 บานสนต ต. บางลาง อ.บนนงสตา จ. ยะลา อาย : 25 แล 23 ป ตามลาดบ ชาตพนธ : มลาย สรปการใหถอยค า : นายอบรอเฮง กาโอง ประกอบอาชพทาสวนยาง ขณะทหายตวไปนนเขาเพงแตงงานกบภรรยาไดเพยง 7-8 เดอน ในวนเกดเหตนายอบรอเฮง พยายามจะไปตามหาเรอทถกยดไป โดยตารวจตระเวนชายแดนของคายนเรศวร ในวนนนเขาไดชวนเพอนคอ นายดลหาม มะแรไปดวย ซงสดทายทงสองคนกหายตวไปเมอวนท 30 เมษายน 2554

เรอของอบรอเฮงถกยดเอาไปโดยตารวจตระเวนชายแดน ซงชาวบานจะรจกกนวาเปน “คายของตารวจพลรม” โดยในวนท 27 เมษายน 2554 อบรอเฮงและภรรยา –นรอามาน อมาไมอยบานจงไมทราบวาเพราะเหตใดเจาหนาทจงยดเรอของเขาไป(นองสาวของนางนร๑อามาน จงเปนคนเดยวทรเหนเหตการณ๑ตอนทเจาหนาทมายดเรอ ; นางนร๑อามาน ภรรยานายอบรอเฮง) ในวนท 30 เมษายน อบรอฮมตองการไปเจรจากบเจาหนาทเพอนาเรอกลบมาโดยเขาขอใหผใหญบานชวยในการเจรจา(อยางไรกตามในวนเกดเหตเหยอไดคลาดนดกบผใหญบานกอนทเขาจะหายตวไป) อบรอเฮงไมเคยรองเรยนเรองใดๆกบเจาหนาทมากอน และเขายงไมเคยมการทะเลาเบาะแวงกบใครดวย เขามกจะตดตดตอกบเจาหนาทกตอเมอเจาหนาทเขามายงหมบานเพอแจกจายยาและเวชภณฑ๑ตางๆ ซงเปนของพระราชทาน ผใหขอมลเลาวาเจาหนาทจะขอดบตรกอนทจะแจกจายสงของใหแกประชาชน

เมอนายอบรอเฮงไมกลบบาน พอของเขา (นายฮามะ กาโฮง) จงเปนคนแรกทไปตามหาทคายนเรศวร ซงทางเจาหนาท(ไมทราบระดบตาแหนง) ไดแจงวา ไมมคนทมลกษณะดงกลาวมาทคาย พอของนายอบรอเฮง จงขอทจะเขาดไปในคาย แตเจาหนาทไมอนญาตใหเขาไป ดงนนนายฮามะจงไดใหเบอร๑ตดตอของตนเอง รวมทงรปของนายอบรอฮมเอาไวแทน ซงจนถงปจจบนยงไมมใครตดตอกลบมาเพอแจงขาวของลกชายแตอยางใด

พชายของนายอบรอเฮง(นายฮาสมง กาโฮง) และเพอนๆของเขาไดไปแจงกบครอบครวของนายดลหามทอ. ธารโต เมอวนท 1 พฤษภาคม 2554 วานายดลหาม ไดหายตวไปพรอมกบนายอบรอเฮงพรอมทงเลาเรองราวทงหมดแกครอบครวของนายดลหามดวย

ครอบครวของเหยอตางเชอวาเหตผลททาใหทงสองคนหายไปนน ตองเกยวของกบตารวจพลรมทคายนเรศวร และพวกเขาตองพดเทจเพอปกปดความผดทไดนาตวเหยอทงสองคนไป เนองจากในตอนนนมพยานเหนชดเจนวาในวนท 30 เมษายน มคนเหนทงสองคนครงสดทายบรเวณคายดงกลาว โดยพยานกคอคนจบนก ซงขณะนนไดเดนมาถงยงบรเวณหนาคายในเวลาประมาณ 17.30 น. และไดเหนวาเหยอทงสองคนขบรถจกรยานยนต๑เขาไปยงคาย ซงตงอยระหวาง ม. 1 และ ม. 2

บานบางลาง (รถจกรยานยนต๑นนเปนของนายดลหาม ยหอ ฮอนดาเวฟ สบรอนซ๑ – รถคนดงกลาวหายไปพรอมกบทงสองคน )โชครายทผเหนเหตการณ๑ปฏเสธทจะเปนพยานเนองจากหวาดกลวในความไมปลอดภย เขาไดมาพบกบครอบครวของเหยอเพยงสองครงเทานน เพอเลาถงสงทเขาไดพบเหน และตอมาจงปฏเสธจะเปนพยาน ซงทางครอบครวของเหยอเองกเขาใจวาเปนเรองธรรมดาทชาวบานจะไมอยากจะมาเกยวของในเรองเชนน

ขอมลจากผเหนเหตการณ๑สอดคลองกบขอมลทไดจากสมาชกในครอบครวของเหยอทเลาวา ในครงแรกภรรยาของอบรอเฮงไดยนเสยงคนทะเลากนเรองเรอในวนท 30 เมษายน 2554 จากนนพชายของนายอบรอเฮงกลาววา เหนนายอบรอเฮงในเวลาประมาณ 16.00 น. ซงตอนนนนายอบรอเฮงบอกเขาวาจะไปเอาเรอกลบมา หลงจากนนเวลาประมาณ 19.00 น. พชายอกคนของนายอบรอเฮง (นายมะกอเสง กาโฮง ) ไดโทรศพท๑หาภรรยาของนายอบรอเฮงเพอถามวาอบรอเฮงกลบถงบานแลวหรอยง ภรรยาของนายอบรอฮมแจงวาสามของเธอยงไมกลบมา นายมะกอเสง จงพยายามโทรหานายอบรอเฮง และนายดลหาม ดวยหลายครง จนเสยงเรยกโทรศพท๑ตดไปเปนเสยงใหฝากขอความ หลงจากนนโทรศพท๑กถกปด การด าเนนการอยางเปนทางการ : นายมะกอเสง พชายของเหยอไดเขาไปแจงเรองนกบศนย๑ทนายความมสลม และทางศนย๑ทนายความไดสงเรองตอไปยงมลนธผสานวฒนธรรม ทาใหมลนธผสานวฒนธรรมแนะนาใหญาตๆไปแจงความเอาไวกอนท สภอ. บนนงสตา นอกจากนญาตยงไดไปแจงเรองเอาไวทศนย๑ดารงธรรมอกดวย (หนวยงานใน ศอบต.) ในอ.เมอง จ. ยะลา จากนนญาตๆไดสงหนงสอรองเรยนไปยงศนย๑ปฏบตการตารวจจงหวดชายแดนภาคใต (ศปก.จชต) เพอใหมการสอบสวนในกรณน ทาง ศปก จชต.แจงวาอาจจะตองใชเวลาประมาณ 3 เดอนในการสบสวนเรองน จากนนอก 7 วนหลงเกดเหตการณ๑ ศปก จชต.ไดสงเจาหนาทจากตารวจภธร ภาค 9 ไปสมภาษณ๑ครอบครวของเหยอ และหลงจากนนกไมมความคบหนาเกยวกบการสญหายของทงสองจากทางเจาหนาทอกเลย และกรณของนายอบรอเฮงและนายดลหาม ไดถกสงตอใหเปนความรบผดชอบของสภอ. บนนงสตา

นอกจากนครอบครวของนายดลหามไดเขาไปพบรอยตารวจเอกเจษฎา ชมพล ตารวจตระเวนชายแดน เมอวนท 2 พฤษภาคม 2554 ซงเขาไดปฏเสธวาไมไดทราบเรองการหายตวไปของเรอและยงแนะใหครอบครวของเหยอไปแจงความทสภอ. ธารโตแทน

แมดเหมอนวาเจาหนาทจะมความพยายามในการสบสวนตดตามการกรณน โดยการตงคณะกรรมการพเศษเพอสบสวน แตกยงไมมสญญาณของความคบหนาใดๆ ญาตของผสญหายคดวาทางเจาหนาทของรฐไมไดใหความสาคญในการตดตามผสญหายอยางจรงจง จนถงปจจบนกยงไมมความกาวหนาใด ๆ ในการคนหาศพหรอความจรงในสงทเกดขน ทางศอบต.ไดอนมตทจะจายคาเยยวยาใหกบครอบครวของเหยอในรปแบบของการชวยชาระหนสนทนายอบรอเฮงมอย แตกยงไมไดมการดาเนนการ

กรณของนายอบรอเฮง และนายดลหาม ไดถกสงไปยง คณะทางานดานการบงคบสญหายโดยไมสมครใจขององค๑การสหประชาชาต ( United Nation Working Group on Enforced or Involuntary Disappearances) โดยมลนธยตธรรมเพอสนตภาพ เมอวนท 15 สงหาคม 2554

กรงเทพมหานคร

กรณท 39 ชอ : นายทนง โพธอาน วนทเกดเหต : 19 มถนายน 2534 สถานทเกดเหตโดยประมาณ : 415/1 ถ.ราชพฒนา, บางปะกอก กรงเทพ 10140 อาย : 55 ป ชาตพนธ : ไทย สรปเหตการณ : ชวงเกดเหตการณ๑นายทนง โพธอาน เปนสมาชกวฒสภาและยงเปนประธานกรรมการสหภาพแรงแหงประเทศไทย และยงเปนรองประธานสภาสหภาพการคาเสรเอเชยแปซฟกสานกงานภมภาคอกดวย นายทนงเปนแกนนาในการรณรงค๑ตอตานรฐบาลทหารในขณะนนในการยบสหภาพแรงงานรฐวสาหกจ29 กอนจะหายตวไป ทนงเคยไดรบโทรศพท๑ขมขหลายครง เขายงไดเคยบอกกบเพอนรวมงานของเขาวามคนตดตามเขาอย และยงไดรบคาสงจากรฐมนตรกระทรวงมหาดไทยไมใหเขาเขารวมการประชมประจาปขององค๑การแรงงานระหวางประเทศท เจนวาดวย ครงสดทายทเพอนรวมงานของทนงไดเหนเขาคอเมอวนท 19 มถนายน 2534 ขณะททนงกาลงออกจากททางาน และในเชาวนตอมา รถของเขาถกพบจอดอยทหนาสานกงานในลกษณะแปลกออกไปและยงพบรอยเทาลกษณะคลายรองเทาทหารอยตรงเบาะดานหลงดวย ไมมผใดพบทนงนบแตนน ทงรฐบาลและทหารไดออกมาปฏเสธวาไมมสวนเกยวของกบการหายไปของเขา การด าเนนการอยางเปนทางการ : ในป 2536 คณะกรรมาธการสทธมนษยชนของรฐสภาไดทบทวนหนงสอคารองเกยวกบกรณการหายตวไปของนายทนงจากทางนกวชาการและตารวจ ไดขอสรปวาสาเหตการหายตวไปของทนงนาจะเปนเพราะความขดแยงของกบรฐบาลทหารในชวงเวลาดงกลาว แตเนองดวยขอมลทมไมมากจงปฏเสธทจะนาขอสรปนเผยแพรตอสาธารณะ นอกจากนคณะกรรมาธการแรงงานและสวสดการสงคม ของรฐสภากไดทาการสบสวนเชนกนแตกไมไดมการเผยแพรผลของการสบสวนเตอยางใด ในเดอน มถนายน 2543 เรมมการเรยกรองใหมการเผยแพรรายงานสองฉบบดงกลาวภายใตพระราชบญญตขอมลขาวสาร แตไดรบการปฏเสธดวยเหตผลทวาการเผยแพรขอมลจะสงผลตอบคคลหลายคน และในเดอนตลาคม 2544 รฐบาลของ พ.ต.ท ทกษณ ชนวตร ไดมคาสงใหมการตง คณะกรรมการอสระเพอสบสวนหาผสญหายโดยเฉพาะ และยงมการอนมตจายเงนใหกบเหยอในเหตการณ๑พฤษภาทมฬ 2535 รวมไปถงใหมการสบสวนสอบสวนกรณการสญหายของนายทนง โพธอานดวย

กรณท 40 ชอ : นายสมชาย นละไพจตร วนทเกดเหต : 12 มนาคม 2547

29 บางกอกโพสต๑ , Thanong Mystery, 21 November 2001.

สถานทเกดเหตโดยประมาณ : เยองสถานตารวจนครบาลหวหมาก ทอย : 73/5 ซอยอสรภาพ 11 ถนนอสรภาพ ธนบร กรงเทพฯ 10600 อาย : 55 ป ชาตพนธ : ไทยมสลม สรปการใหถอยค า : นายสมชายถอเปนนกสทธมนษยชนทโดดเดนและเปนทรจกจากการททางานเกยวของกบคดทางดานการเมองทมความขดแยง รวมไปถงเขายงเปนทนายใหกบกลมคนทถกตองสงสยวาอยในขบวนการกอการราย นอกจากนเขายงเปนประธานชมรมนกกฎหมายมสลม และเปนรองประธานคณะกรรมการสทธมนษยชนของสภาทนายความแหงประเทศไทยดวย นายสมชายยงมบทบาทสาคญในการลารายชอเพอใหมการยกลกพระราชบญญตกฎอยการศกในภาคใตของประเทศไทย และใหปลอยตวนกโทษทตองคดปลนปนเมอวนท 4 มกราคม 2547 ซงดวยเหตนเองทอาจจะนาไปสการหายตวไปของเขา นายสมชายยงเปนตวแทนของเหยอทถกกลาวหาวามความเกยวของกบการปลนปนในครงนนดวย โดยเหยอกลมนไดถกซอมทรมานเพอใหรบสารภาพ โดยนายสมชายไดเผยแพรขอมลทสาคญนสสาธารณะเกยวกบการทรมานผตองหาของเจาหนาทตารวจในการอภปรายของเขาเมอวนท 27 กมภาพนธ๑ 2547 เขาไดรองขอตอศาลในการปลอยตวผตองหาทง 5 แตไดรบการปฏเสธ เมอวนท 11 มนาคม 2547 หนงวนกอนทเขาจะหายตวไป เขาไดรองเรยนเรองการซอมทรมานผตองหาไปยงหนวยงานตางๆทเกยวของ เชนกระทรวงยตธรรม กระทรวงมหาดไทย สานกงานตารวจแหงชาต สานกงานอยการสงสด และคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต รวมไปถงนายกรฐมนตร และวฒสภาดวย

ในวนท 12 มนาคม 2547 สมชายไดไปรอพบนายกจจา อาลอสเฮาะ ทหองรบรองของโรงแรมชาลนา ถนนรามคาแหง แตสดทายนายกจจาไมไดมาตามนด ซงขณะนนเปนเวลาประมาณ 20.15 น.นายสมชายไดออกมาจากโรงแรมโดยรถสวนตว เวลาประมาณ 20.30 น. มผพบเหนวามรถคนหนงไดขบชนทายเพอใหรถของนายสมชายหยด จากนนชาย 4-5 คน จากรถคนดงกลาวไดพยายามบงคบใหนายสมชายขนรถแลวรถคนดงกลาวกขบออกไป นบจากนนกไมมใครพบเหนเขาอกเลย ในขณะขาราชการระดบสงหลายคน รวมถงอดตนายกรฐมนตร อยการสงสดและ กรมสอบสวนคดพเศษ ไดประกาศวาพวกเขามหลกฐานวานายสมชาย ไดเสยชวตแลว อยางไรกตาม กลบไมมการนาศพมาแสดงหรอไมมแมแตใหความยตธรรมกบการเสยชวตของเขา30 การด าเนนการตามกระบวนการยตธรรม : ศาลชนตนพพากษาวา หนงในหาของตารวจทถกกลาวหาเปนผกระทาผดในขอหาละเมดเสรภาพ และกกขงหนวงเหนยว ซงครอบครวไดยนอทธรณ๑ตอศาลอทธรณ๑

วนท 11 มนาคม 2554 ศาลอทธรณ๑วนจฉยวาภรรยาของสมชาย องคณา ลกสาวและลกชาย ไมไดรบอนญาตใหเปนโจทก๑รวมในคด เนองจากตามกฎหมายเเลวพวกเขาไมสามารถพสจน๑ถง “การบาดเจบหรอเสยชวต(ของสมชาย)ได”

30 สรปความจาก รายงานของ คณะกรรมการนตศาสตร๑สากล ‚Somchai Neelapaichit – Report on Trial &

Investigation‛, มนาค 2552.

ในคดการสญหายของสมชาย การฟองคดความผดอาญากรณนเปนไปตามเงอนไขของ มาตราท 5 และมาตรา 28 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ศาลอทธรณ๑พจารณาเหนวาสาหรบจาเลยท 2 (พ.ต.ท.สนชย นมปญญกาพงษ๑)จาเลยท 3(จ.ส.ต.ชยเวง พาดวง)และจาเลยท 4 (ส.ต.อ.รนดร สทธเขต) ไมมหลกฐานไมเพยงพอทจะบอกวาพวกเขามความเกยวของกบเหตการณ๑ เพราะพยานไมสามารถจดจาและระบใบหนาของพวกเขาได พรอมทงไมไดระบตวผกระทาในขณะทศาลไดเบกตวมาเพอทาการชตว

สาหรบจาเลย ท 5 (พนตารวจโทชชชย เลยมสงวน) ปจจบนเปลยนชอเปน (พนตารวจโทนพวฒ เลยมสงวน)เขาไมไดอยในสถานทเกดเหต ถงแมวาจะมการบนทกการสอสารระหวางเขากบจาเลยอนๆกตามขณะเกดเหตการณ๑ อยางไรกตามบนทกการฟองคดในคดนอยการไดยนเอกสารทเปนเพยงสาเนามใชเอกสารตนฉบบ และอยการทยนพยานหลกฐานตอศาลกมไดนาผจดทาเอกสารมารบรองความถกตองดวยเชนกน สาหรบจาเลยท 1 พ.ต.ต.เงน ทองสก ศาลอทธรณ๑พพากษาวาประจกษ๑พยานทง 4 คนทมาเบกความในศาลไมไดชตวเขาอยางเปดเผยในศาลถงคนทมลกษณะตรงกบคนทรบผดชอบตอการสญหายของสมชาย

ศาลไมสามารถยอมรบเอกสารอนๆซงเปนสาเนาทรบรองความถกตองทอยการนาสงได ศาลวนจฉยวาแมเอกสารเหลานนจะไดรบการรบรองความถกตองจากเอกสารตนฉบบโดยทนายความหรอบรษทเอกชน อยางไรกดทนายความมไดเปนผทาสาเนาเอกสารเหลานนดวยตวของเขาเอง ดงนนทนายความจงไมเหนเอกสารตนฉบบเนองจากเขามไดเปนผทาสาเนาและอยการกมไดนาตวผทาสาเนาเอกสารมาเบกความตอหนาศาล

ศาลอทธรณ๑จงพพากษายกฟองจาเลยซงเปนตารวจทง 5 คน

ภาคผนวกทสอง : สรปการเสยชวตของนกอนรกษสงแวดลอมของไทยระหวางป พ.ศ. 2543 ถง พ.ศ. 2547 จากรายงานของคณะท างานนกปกปองสทธมนษยชน 31 จรนทร ราชพล เสยชวตเมออาย 55 ป ชาวบานบางแป ต าบลปาคลอก อ. ถลาง จ. ภเกต มอาชพรบจางกรดยาง และมอาชพเสรมท าการประมง ในอาวปาคลอก นอกจากนเขายงเปนแกนน ากลมอนรกษบานปาคลอก อปนสยเปนคนใจดมความเออเฟอเผอแผตอทกคน ชอบชวยเหลอผอนอยเสมอ โดยไมหวงผลตอบแทน เขาอยกนกบภรรยาชอ นางลดดา และมบตรชาย 1 ชอนายสทน และมบตรสาวอกสองคน ชอ น.ส. พมพา และ น.ส. พมพร นรนทร โพธแดง เสยชวตเมออาย 67 ป เขาอาศยอยในบานคลองหน ต าบล หวยทบมอญ อ. เขาชะเมา จ. ระยอง นรนทร ประกอบอาชพเปนท าสวน นอกจากนยงเปนประธานกลมคมครองสงแวดลอมและอนรกษทรพยากรธรรมชาตเขาชะอางกลางทง เขาเปนคนทขยนขนแขง มความรบผดชอบและเสยสละตอสวนรวม นรนทรมภรรยาชอ นางสายบวและมบตรดวยกน 4 คน

31 เรองราวชวตของนกตอสเหลานเดมอยในบทความชอ “ประดบไวในโลกา” จากนตยสาร ฟาเดยวกน ปท 2 ฉบบท 4 (ตลาคม – ธนวาคม 2547), หนา42-87

พทกษ โตนวธ เสยชวตเมออาย 30 ป เขาอาศยอยบานเลขท 179 ม. 1 บานชมภ ต. ชมภ อ. เนนมะปราง จ. พษณโลก ขณะนนเขาก าลงศกษาเนตบณฑต และยงเปน ทปรกษาใหกบกลมเครอขายอนรกษลมน าชมภดวย เขาอยกบภรรยาชอยภาภรณ และมบตรสาวดวยกน 1 คน ชอหงสพชฌาซงขณะนนลกสาวมอายเพยง 3 ปครงเทานน ฉววรรณ ปกสงเนนเสยชวตเมออาย 35 ป เธออาศยอยบานเลขท 155 หม 5 ต. นากลาง อ. สงเนน จ. นครราชสมา เธอเปนเจาหนาทอบต. นากลาง รณรงคตอตานการทจรตในโครงการกอสรางในอบต. เธอเปนมนสยทคนตรงไปตรงมา และยงมความกลาหาญ รกความถกตองยตธรรม และยงตอสเพอความเปนธรรมดวย เธอมบตรสองคนอาย 7 และ 9 ขวบ สวฒน วงศปยะสถตย เสยชวตเมออาย 45 ป เขาอาศยอยบานเลขท 42/ 718-9 2ก./1 หมบานจามจร ถ. กงแกว ต.ราชาเทวะ อ. บางพล จ. สมทรปราการ เขาเปนแกนน าในการคดคานบอขยะราชาเทวะ อ. บางพล เขาอาศยอยกบภรรยา นางธระนช และลกชายอก 2 คน สมพร ชนะพล เสยชวตเมออาย 41 ป เขาอาศยอยบานเลขท 69/ 5 ม. 2 ต. คลองสระ อ. กาญจนดษฐ จ. สราษฎรธาน เขาเปนประธานกลมอนรกษคลองกะแดะ สมพรมนสยตรงไปตรงมา และเปนทเคารพของชาวบานคลองกะแดะ เขายงมนสยชอบอานหนงสอและชอบศกษาหาความร เขาอาศยกบภรรยาชอ นางวลาวรรณ และมบตรสาวดวยกน 2 คน ชอด.ญ. ทานตะวน อาย 14 ป และด.ญ.ทนทมา อาย 11 ป แกว ปนปนมา เสยชวตเมออาย 59 ป เขาอาศยอยทบานดอยนอย ต. ดอยลอ ใน จ. เชยงใหม เขาเปนแกนน าชาวบานในกรณของปญหาทดน (สกน.) ทเขาไปใชประโยชนในทดนรกรางวางเปลา บานดอยนอย ต.ดอยลอ เขามอาศยอยกบลกชาย 2 คน ชอ นเรศ (ตาบอดจากตอหน) อาย 31 ป และจรล อาย 34 ป บญสม นมนอย เสยชวตเมออาย 44 ป อาศยอยบานเลขท 60 ม. 5 ต. บางแกว อ. บานแหลม จ. เพชรบร มอาชพเปนพอคาขายสตวน าทะเล นอกจากนเขายงเปนคณะกรรมการชมรมอนรกษทะเลอ. บานแหลม สมาชก อบต. บางแกว และเปนแกนน าคดคานโครงการโรงแปรสภาพคอนแดนเสทและน ามนดบในจ. เพชรบร อกดวย บญสมเปนทรกของคนในชมชน โดยเฉพาะเดก ๆ และเขายงชอบชวยเหลอชาวบานอกดวย โดยนสยแลวเขาเปนคนใจด ไมเลนการพนน ไมสบบร ขาอาศยอยกบภรราชอนางกร นมนอย ไมมบตรแตอยางใด ปรชา ทองแปน เสยชวตเมออาย 54 ป เขาอาศยอยบานเลขท 136 ม. 8 ต. ควนกรด อ. ทงสง จ. นครศรธรรมราช เขาเปนสารวตรก านน ต. ควนกรด และยงเปนแกนน ากลมอนรกษสงแวดลอม ต. ควนกรด อาศยอยกบภรรยาชอนางเยอน ทองแปน และมบตรดวยกน 4 คน บญฤทธ ชาญณรงค เสยชวตเมออาย 55 ป อาศยอยบานเลขท 158/706 ม.9 บานอนทรทอง ต. คลองพา อ. ทาชนะ จ. สราษฎรธาน มอาชพท าสวนยาง เขามนสยชอบชวยเหลองานกจกรรมของสวนรวมอยเสมอ บตรคนเลกสดของเขาตอนนนยงเรยนอยในชน ม. 2 เขาอยกบภรรยาชอ นางอาภรณ และมบตรดวยกน 7 คน

บญยงค อนตะวงศ เสยชวตเมออาย 42 ป อาศยอยบานเลขท 202 ม.1 บานรองหา ต. ผางาม อ. เวยงชย จ. เชยงราย ประกอบอาชพคาขายควาย และเขายงเปนผชวยผใหญบานรองหาดวย นอกจากนยงเปนแกนน าคดคานโรงโมหนดอยแมออกร เขาอยกบภรรยานางไกรสร และมบตรดวยกน 2 คน ค าปน สกใส เสยชวตเมออาย 59 ป อาศยอยบานเลขท 198 ม.1 ต.แมนะ อ.เชยงดาว จ. เชยงใหม โดยนสยแลวเขาเปนคนเขากบคนอนงาย ค าปน มอาชพเปนท านาและท าสวน นอกจากนยงเปน ผใหญบานบานปาบง ประธานปาชมชนบานปาบง และรองประธานเครอขายปาชมชนแมน าปงตอนบน เขาอาศยอยกบภรรยา ชอ นางสจา และมบตรสาวดวยกน 1 คนชอ น.ส. ยวด อาย 27 ป ส าเนา ศรสงคราม เสยชวตเมออายได 38 ป เขาอาศยอยบานเลขท 12 ม. 8 ต. โคกสง อ.อบลรตน จ. ขอนแกน ประกอบอาชพท านา และยงเปนประธานชมรมชาวบานอนรกษสงแวดลอมล าน าพอง เขาอยกบภรรยาคอนางมยร และมบตรดวยกน 2 คน บตรชายอาย 9 และบตรสาว 2 ขวบ เจรญ วดอกษร เสยชวตเมออาย 37 ป อาศยอยบานเลขท 89 ม.6 ต. บอนอก อ. เมอง จ. ประจวบครขนธ เขาเปนประธานกลมรกษทองถนบอนอก โดยนสยแลวเขาเปนคนราเรงสดใสแตจรงจงกบการท างาน รกความเปนธรรม เขาอาศยอยกบภรรยานางกรณอมา พงษนอย ไมมบตร สพล ศรจนทร เสยชวตเมออาย 58 ป อาศยอยในบานเดนอดม ม. 7 ต. แมมอก อ. เถน จ.ล าปาง เขายงเปนผใหญบาน บานเดนอดม และเปนแกนน าเครอขายปาชมชนแมมอก จ. ล าปางอกดวย สพลอาศยอยกบภรรยา นางกอบแกว และมบตรชายดวยกน 1 คนชอนาย นกร อาย 34 ป นางพกตรวภา เฉลมกลน เสยชวตเมออาย 49 ป อาศยอยบานเลขท 129/ง บานหวกระบอ ต. ปาโมก อ. ปาโมก จ. อางทอง เธอเปนรองประธานชมชนบานหวกระบอ อยกบสามชอนายประโยชน เฉลมกลน และมบตรดวยกน 3 คน