SZKODNIKI WIELOŻERNE

Meloidogyne hapla – guzak północny

Typ: Nemathelminthes Gromada: Nematoda Rząd: Tylenchida Rodzina: Heteroderidae

✔ dymorfizm płciowy – samica gruszkowata, ciało barwy białej, później żółtej, długość ciała 0,8 – 1,9 mm szerokość 0,4 – 0,5 mm, samiec nitkowaty 1 -1,3 mm

✔ wnikają do korzenia, wywołując powstawanie guzów/wyrośli na korzeniach, SAMICE GUZAKÓW NIE TWORZĄ CYST(!), ilość jaj – do kilkuset

✔ stadium L2 (larwa inwazyjna) L3 – różnicowanie na samca i samice,✔ samce opuszczają korzenie, znajdują samice, po zapłodnieniu giną✔ 2 pokolenia w roku ✔ zimuje L2 (ale takie które opuściły chorion = otoczki jajowe)✔ USZKODZENIA: zaburzenie gospodarki wodnej i dystrybucji soli mineralnych,

hypertofia = przerost komórek✔ SZKODLIWE: larwa i postać dorosła✔ ZAPOBIEGANIE: higiena pracy, odpowiednie rośliny wrogie (zboża i cebulowe),

stosowanie płodozmianu, wydzieliny korzeniowe

Gryllotalpa gryllotalpa – turkuć podjadek

Rząd: Orthoptera Rodzina: Gryllotalpidae

✔ barwa brunatna, 35 – 50 mm, hemimetabola, aparat gębowy gryzący✔ postacie dorosłe i imago zimują w glebie na głębokości ok. 25 – 30 cm, jaja składane

gniazdkowo na 10 – 20 cm, ✔ 1 pokolenie w ciągu roku (życie imago 6 – 10 miesięcy)✔ USZKODZENIA: podgryzanie (prze- i wygryzanie) korzeni i bulw roślin, drążenie

podziemnych korytarzy – podrywanie młodych roślin, które więdną i zasychają✔ SZKODLIWE: larwa i imago✔ ZAPOBIEGANIE: wyłapywanie do pułapek, insektycydy doglebowe w momencie

zauważenia uszkodzeń

Agriotes lineatus – osiewnik rolowiec

Rząd: Coleoptera Rodzina: Elateridae

✔ larwa drutowiec, silnie rozrośnięte przedplecze, 10 – 15 mm✔ postacie dorosłe VIII – IX, po zapłodnieniu jaja są składane między grudki ziemi✔ ZIMUJĄ: larwy w glebie, tam żerują, od 2 do 4 lat, rozwój 1 pokolenia trwa niej

więcej 3 – 5 lat✔ USZKODZENIA: podgryzanie korzeni, bulw, kłączy, rozłogów,✔ SZKODLIWE: larwy✔ ZAPOBIEGANIE: niszczenie mechaniczne, zaprawianie materiału siewnego i

sadzonkarskiego, bądź stosować preparaty granulowane łącznie z siewem

Melolontha melolontha

Rząd: Coleoptera Rodzina: Melolonthinae

✔ ciało masywne, 20 -30 mm, etc✔ larwy zimują w glebie, imago w komorze poczwarkowej, na częściach podziemnych

larwy żerują 3 – 4 lata, ✔ USZKODZENIA: zgryzanie korzeni i rozłogów, dziurawią bulwy roślin✔ SZKODLIWE: larwy (pędraki)✔ ZAPOBIEGANIE: orka zimowa – niszczenie stadiów zimujących, wyłapywanie larw

jesienią – zakopywanie gotowanych warzyw, które po kilku dniach niszczy się z pędrakami, chemicznie – zaprawiane nasiona lub wysiew z preparatami granulowanymi, ew. oprysk roślin w przypadku masowego pojawu

Amphimallon solsitiale – guniak czerwczyk

Rząd: Coleoptera Rodzina: Melolonthinae

✔ mniejszy owłosiony, jaśniejszy od M. melolontha, 14 – 18 mm, słomkowożółte do brunatnożółtej barwy, koniec odwłoka równomiernie zakończony

✔ rozwój podobny do chrabąszczy ale krótszy: 2 – 3 letni, imago VI - VIII ✔ USZKODZENIA: jak u chrabąszczy✔ SZKODLIWE: wyłącznie pędraki (larwy)✔ ZAPOBIEGANIE: jak u chrabąszczy

Phylloperta horticola – ogrodnica niszczylistka

Rząd: Coleoptera Rodzina: Rutelidae

✔ ok 9 – 11mm, ✔ USZKODZENIA: jak u chrabąszcza majowego✔ SZKODLIWE: pędraki, imago odżywiają się liśćmi i częściami generatywnymi

różnych roślin (różowych, baldaszkowych, zbożowych)✔ ZAPOBIEGANIE: jak u chrabąszczy

Bibio marci – leń marcowyBibio hortulanus – leń ogodowy

Rząd: Diptera Rodzina: Bibionidae

✔ larwy apodialne, wyodrębniona puszka głowowa, zimują w glebie, poczwarka około 10 dni, jaja składane do gleby

✔ B. marci – samiec i samica jednej barwy – czarnej długość 11 – 13 mm, reszta biologii, wylot III, szkodliwości i zwalczania jak u B.h.

✔ B. hortulanus – samica żółtobrunatna, samiec czarny, 10 -13 mm, wylot IV - V✔ USZKODZENIA: larwy zjadają kiełkujące nasiona, zgryzają korzenie, bulwy✔ SZKODLIWE: tylko larwa✔ ZAPOBIEGANIE: osuszanie gleb (owad wyst. na glebach raczej wilgotnych),

zabiegi chemiczne jak w przypadku komarnic

Lygus rugulipennis – zmiennik lucernowiec

Rząd: Hemiptera Rodzina: Myridae

✔ barwa żółtawozielonkawobrunatna, zimowanie: ściółka i miedza, zadrzewienia, zerowanie w III, po 1 miesięcy – na inną roślinę, którą zasiedlają,

✔ jaja składane do tkanek roślinnych – pojaw po około 20 dniach, poł. VII – imago, ✔ 2 pokolenia w roku✔ USZKODZENIA: bezpośrednie i pośrednie, odbarwienia tkanek, chlorozy, nekrozy,

deformacje, więdnięcie i opadanie pąków✔ SZKODLIWE: larwa i imago ✔ ZAPOBIEGANIE: oprysk preparatami chemicznymi w okresie pojawienia się

pierwszych uszkodzeń

Agrostis segetum – rolnica zbożówkaAgrostis exclamationis – rolnica czopówka

Xestia c-nigrum – rolnica panewka

Rząd: Lepidoptera Rodzina: Noctuidae

✔ A. segetum: 40 – 50 mm, w ciągu roku 2 pokolenia, plamka nerkowata✔ X. c-nigrum: 35 – 40 mm, 2 pokolenia w roku, „c-plamka”✔ zimują wyrośnięte gąsienice w glebie, w 2 poł. V wylot imago, ✔ jaja składane na liściach roślin zielnych – 2 pierwsze stadia na roślinie, następnie

schodzą do gleby, gdzie odbywają dalszą część rozwojową, larwa polipodialna,✔ USZKODZENIA: gąsienice pierwszych stadiów – gołożery blaszek liściowych,

starsze gąsienice żerują na korzeniach, często przegryzają korzeń główny, wgryzają się do korzeni spichrzowych i bulw zjadając przyziemne części roślin,

✔ SZKODLIWE: larwa✔ ZAPOBIEGANIE: orka jesienna głęboka (niszczenie stadiów zimujących +

wyciąganie ich na powierzchnie – żer dla ptaków;), niszczenie chwastów na polach – ograniczenie żywicieli alternatywnych

Mamestra brassicae – piętnówka kapustnicaMelanchra pisi – piętnówka grochówka

Melanchra persicariae – piętnówka rdestówka

Rząd: Lepidoptera Rodzina: Hadeninae

✔ rozpiętość skrzydeł 35 – 60 mm, gąsienice wyraźnie dwubarwne ✔ jaja składane na częściach nadziemnych na dolnej stronie liści, zimuje poczwarka w

glebie, wylot imago w 2 poł. V i na początku VI, 2 pokolenia w roku✔ USZKODZENIA: wygryzanie piętna w częściach nadziemnych, zjadanie liści i

pędów, przy masowych pojawach – powstawanie gołożerów; M. brassicae: szkodnik kapustnych - początkowo dziury w liściach, potem gołożer, w późniejszym okresie wgryzają się do wnętrza główek, gdzie żerują w chodnikach, zanieczyszczając wnętrze rośliny odchodami

✔ SZKODLIWE: ✔ ZAPOBIEGANIE: oprysk preparatami chemicznymi + ew. preparaty bakteryjne,

jesienna głęboka orka – niszczenie zimujących poczwarek, niszczenie chwastów – żywiciele alternatywni dla gąsienic + pokarm dla imago

Autographa gamma – błyszczka jarzynówka

Rząd: Lepidoptera Rodzina: Noctuidae

✔ motyl średnich rozmiarów, 35 -45 mm, skrzydła brunatne, plamka w kształcie litery gamma, gąsienice zielone do zielonożółtych, pierwsze pokolenie nadlatuje z południa Europy (dane o zimowaniu gąsienic w Polsce nie są potwierdzone), jaja składane na różnych częściach roślin, uprawnych i chwastów, żerowanie na częściach nadziemnych, wylot imago IV – V,

✔ USZKODZENIA: objadanie liści – powstawanie gołożerów✔ SZKODLIWE: larwa✔ ZAPOBIEGANIE: głęboka orka niszcząca zimujące gąsienice, niszczeni żywicieli

alternatywnych – chwastów, w przypadku masowego pojawu – preparatami chemicznymi lub bakteryjnymi

Aphis fabae – mszyca burakowa

Rząd: Hemiptera Rodzina: Apphididae

✔ rozwój mszyc – skrypt strona 128 – 132, bezskrzydłe 2,2 mm dł., matowoczarne z brązowym odcieniem, uskrzydlone – czarnozieloneczarnozielone, błyszczące,

✔ gatunek dwudomny – żywiciel pierwotny (zimowy) drzewa lub krzewy (trzmielina, kalina, jaśminowiec) na częściach nadziemnych zimują jaja – na wiosnę wylęg – bezskrzydłe założycielki rodu, rozmnażają się dzieworodnie prze 2 – 3 pokolenia, w ostatnich pokoleniach pojawiają się formy uskrzydlone – migrantki, przelot na żywiciela wtórnego (letniego – burak, bób, bobik, mak, ziemniaki). kolonie na wierzchołkowych częściach rośliny, dalej powrót na żywiciela pierwotnego – uskrzydlone samice rodzą larwy z których rodzą się samice pokolenia obupłciowego (amfigoniczne) i w okresie dorastania samce z żywicieli letnich przylatują, kopulują – następuje składanie jaj

✔ do 10 pokoleń w ciągu roku, zimują jaja✔ USZKODZENIA: wysysanie soku, zaburzenie procesów metabolicznych,

deformacja liści, zniekształcenia, wyrośla, zmiana barwy tkanki roślinnej + pokrywanie spadzią – środowisko do życia dla grzybów (sadzaki) + wektor wielu chorób,

✔ SZKODLIWE: larwy oraz imago✔ ZAPOBIEGANIE: zwalczanie chemiczne w okresie naloty form uskrzydlonych

Myzus persicae – mszyca brzoskwiniowa

Rząd: Hemiptera Rodzina: Aphididae

✔ bezskrzydłe dzieworódki – kolor bezbarwny:) żółtozielone, żółte lub różowe o długości 2 – 3mm, f. uskrzydlone maja głowę, tułów czarne, odwłok oliwkowozielony z dużą plamką i ciemniejszymi syfonami, syfony lekko rozdęte

✔ 2 żywicieli: zimowy = brzoskwinia, letni = burak, ziemniaki, tytoń, motylkowate✔ możliwość rozwoju anholocyklicznego (cały czas dzieworodnie – np. pod osłonami)✔ zimuje w stadium jaja składanego na brzoskwini, w okresie pękania pąków wylęgają

się założycielki rodu, 1 – 2 pokolenia, dalej osobniki uskrzydlone przelatują na żywicieli letnich, gdzie rozwija się nawet kilkanaście pokoleń

✔ USZKODZENIA: kędzierzawienie roślin, liści, przenoszenie ponad 100 chorób wirusowych, w tym wirusy pyry = ziemniaka,

✔ SZKODLIWE: larwy i imago✔ ZAPOBIEGANIE:

Tetranychus urticae – przędziorek chmielowiec

Gromada: Arachnida Rząd: Acarida = Acarina Rodzina: Tetranychidae

✔ lubią ciepło i sucho :) 20st C, wilgotność ok 70%, samice żyją dłużej, płodność = 1 – 2 jaja dziennie, min temp. rozwoju 7 – 12st C, max32 – 38st C, pojaw od VI do końca IX, lata suche i ciepłe => masowe pojawy,

✔ samica owalna, grzbietowo wypukła, barwy żółtozielonej, samiec smuklejszy gruszkowaty o zwężonym tylnym końcu

✔ zimują zapłodnione samice w różnych kryjówkach, w czasie zimy ginie 15 – 50 % samic na skutek żerowania innych stawonogów, wiosną wychodzą z ukrycia, przechodzą na rośliny żywicielskie, po wstępnym żerowaniu rozpoczynają składanie jaj na dolnej stronie blaszki liściowej pokrywając je delikatną pajęczynką, rozwój embrionalny 2 - 22 dni – zależy od temp, całego pokolenia 20 -60 dni,

✔ w uprawach polowych zwykle od 4 - 5 pokoleń, (do 17 pokoleń w roku)✔ larwy 3 pary(!) odnóży, osobnik dorosły 4 pary. ✔ USZKODZENIA: nakłuwanie chelicerami i wysysanie soków, prędkość 20

kom/min. (jedna samica), przebarwienia, chlorozy, brunatnienie, przedwczesne opadanie liści,

✔ SZKODLIWE: larwy oraz postacie dorosłe✔ ZAPOBIEGANIE: akarycydy (śr. chem. na roztocza) lub (pod osłonami) drapieżne

roztocza

Porcellio scaber – stonóg piwniczny

Typ: Arhropoda Podtyp: Crustacea Rząd: Isopoda Rodzina: Porcellionidae

✔ pancerz wysycony WĘGLANEM WAPNIA,1 pokolenie w roku ✔ zimują postacie dorosłe w glebie i różnych kryjówkach, wiosną samica składa jaja do

pakiecika na przednich kończynach, wylęgające sie larwy są noszone przez samicę, starsze – indywidualny tryb życia, zasiedlają wilgotne środowiska.

✔ dł. ciała 11 -16 mm, szerokość 6 -7,5 mm, ✔ USZKODZENIA: kiełkujące nasiona i młode rośliny, jednak ich głównym

pokarmem są rozkładające substancje roślinne,✔ SZKODLIWE: postać dorosła i larwa✔ ZAPOBIEGANIE:

Blaniulus guttulatus – krocionóg krwawoplamy

Typ: Arhropoda Podtyp: Myriapoda Gromada: Diplopoda Rząd: Ophistospermophora Rodzina: Blaniulidae

✔ ciało podzielone na 37 – 57 segmentów, samice 67 – 103 pary odnóży, samce 59 – 87 par, barwa ciała biała do białożółtej, po bokach 40 brodawek wydzielających czerwono-pomarańczowy płyn, aparat gębowy gryzący, oczu brak, dł. 9 -16 mm

✔ zimują osobniki dorosłe i larwy w glebie , w różnych kryjówkach, składanie jaj rozpoczyna się w maju i trwa niemal przez całe lato,w ciągu roku 1 pokolenie, dorosłe osobniki mogą żyć nawet do 3 lat, unikają silnego nasłonecznienia

✔ USZKODZENIA: wgryzają się w korzeń rośliny, występuje także na owocach truskawki, bulwach ziemniaka, w korzeniach buraka, ogórkach, pospolity szkodnik pod osłonami roślin ozdobnych

✔ SZKODLIWE: ✔ ZAPOBIEGANIE:

Deroceras agreste– pomrowik polny

Typ: Mollusca Gromada: Gastropoda Rząd: Stylommatophora Rodzina: Limacidae

✔ dł. ciała 4 – 6 cm, barwa jasnobrązowa, pokryty białym, mlecznym śluzem✔ zimują jaja, rzadko osobniki dorosłe, wiosną lęgną się młode, żerują 2 – 3 mies., po

kopulacji jaja składane po 20 – 30 sztuk w miejscach ocienionych i wilgotnych,✔ 1 pokolenie w ciągu roku✔ USZKODZENIA: podłużne otwory w liściach (wygryzanie blaszek liściowych i

owoców różnych roślin) miejsca żerowania pokryte są błyszczącym śluzem✔ SZKODLIWE: ✔ ZAPOBIEGANIE: zbyt wilgotne pola osuszać, wykaszanie traw i chwastów na

polach w pobliżu upraw, wyłapywanie za pomocą przynęt, w latach masowego pojawu można opylać pola kainitem, wapnem lub preparatami chemicznymi (moluskocydami)

Apodemus agriarius – mysz polnaMicrotus arvalis – nornik polny

Clethrionymus glareolus – nornica ruda

Typ: Chordata Podtyp: Vertebrata Gromada: Mammalia Rodzina: Muridae (myszowate) Rodzina: Arvicolidae (nornikowate)

✔ mysz: długość ciała ok 10 cm, ogona 7 cm, na polach, łąkach, wyrębach, sadach✔ norniki: 9 – 20 cm (n. polny 10 cm / 3cm = ogon) ciało krępe, pyszczek tępy i krótki,

uszy krótkie i przylegające oraz ogon krótszy od połowy ciała✔ nornica: 10 cm / 4cm, lasy, parki, sady, gniazda buduje w starych pniach✔ USZKODZENIA: mysz: zgryza zboża na polu, w stogach i magazynach oraz zielone

części roślin uprawnych, w zimie ogryza korę drzew w szkółkach drzew owocowych i ozdobnych;

✔ USZKODZENIA: nornik: zjada zboża, części zielone roślin, przede wszystkim motylkowate, wygryza podziemne części roślin (marchwi, pietruszki)

✔ USZKODZENIA: nornica: zjada zielone części roślin i nasiona, zimą ogryza kore drzew w szkółkach i w młodych sadach, sąsiadującymi z lasami

✔ SZKODLIWE: osobnik dorosły✔ ZAPOBIEGANIE: wczesny zbiór zbóż, bezpośrednia podorywka po zbiorze,

głęboka orka jesienna, szybki omłot, likwidowanie ugorów i nieużytków, ustawienie tyczek na otwartych powierzchniach – zwiększenie skuteczności ptaków

SZKODNIKI ROŚLIN MOTYLKOWATYCH

Kakothrips robustus – wciorniastek grochowiec

Rząd: Thysanoptera Rodzina: Thripidae

✔ samica 1,6 – 1,8 mm, samiec ok 1 mm dł., 2 pary skrzydeł opatrzone szeroka frędzlą (zasadnicza powierzchnia nośna), larwy żółte, imago czarno – brunatne, aparat kłująco – ssący, nimfa praktycznie nie pobiera pokarmu, jest nieruchliwa i bardzo słabo sie przemieszcza

✔ zimują larwy oraz nimfy w glebie do głębokości 40 cm, od końca IV imago do połowy VII, przemieszczają się one na motylkowate, gdzie żerują i składają jaja do różnych części roślin żywicielskich, wylęgające się larwy żerują około 4 tyg., po czym schodzą do gleby, gdzie przechodzą dalszy rozwój, następnie zimują - ciągu roku 1 pokolenie, występowanie. na grochu i bobie

✔ USZKODZENIA: nakłuwanie i wysysanie soków, przebarwienia, żółknięcia, zasychanie części lub całych roślin, uszkodzone strąki są zdeformowane i mają skorkowaciałą powierzchnie

✔ SZKODLIWE: larwy i imago✔ ZAPOBIEGANIE: zabiegi agrotechniczne – głęboka orka, wysiewać odmiany

szybko rosnące i szybko zakwitające, w przypadku masowego pojawu – oprysk roślin preparatami chemicznymi krótko przed kwitnieniem albo w początkowym okresie zakwitania roślin

Acyrthosiphon pisum – mszyca grochowianka

Rząd: Hemiptera Rodzina: Aphididae

✔ bezskrzydłe dzieworódki 3,5 – 5,5 mm, trawiastozielone, długie czułki oraz nogi, obecne syfony, około 10 pokoleń w roku

✔ zimują jaja na wieloletnich motylkowatych, głównie lucernie i wyce, stąd rozprzestrzeniają się wiosną na groch, duże kolonie spotyka się na młodych pędach roślin, kwiatach, liściach, strąkach

✔ USZKODZENIA: wysysanie soku,przebarwienia, deformacje, spadek plonu, etc + grzyby sadzakowe i czernidłakowe – na spadzi mszyc

✔ SZKODLIWE: larwa i imago✔ ZAPOBIEGANIE: wczesny wysiew grochu, izolacje grochu od koniczyny łąkowej i

wyki piaskowej, przy silnym pojawie zwalczać chemicznie w okresie tworzenia pierwszych kolonii

Bruchus pisorum – strąkowiec grochowyBruchus rufimanus – strąkowiec bobowy

Acanthoscelides obtectus – strąkowiec fasolowy

Rząd: Coleoptera Rodzina: Bruchidae

✔ Bp: długość 4 – 5 mm, pokrywy czarne, pokryte szarymi lub rudawymi włoskami, pygidium u nasady plamkę jasnych włosków ułożonych w kształcie lilijki, zimują postacie dorosłe w ziemi lub wewnątrz nasion, wylot następuj w okresie kwitnienia grochu, samice składają jaja na młodych strąkach

✔ Br: 4 – 5 mm, pokrywy czarne z białymi nieregularnie rozmieszczonymi plamami, widoczna część odwłoka (pygidium) ubarwiona jednolicie – szaro, zimują postacie dorosłe na polach lub magazynach, po krótkim żerowaniu samica składa jaja na młodych strąkach bobu i bobiku,

✔ Ao: 2 – 4 mm, pokrywy brunatnoszare, pokryte złotawymi łuseczkami, z wyraźnie ciemniejszymi cętkami, w warunkach magazynowych 8 pokoleń w roku, w 1 nasieniu kilka larw

✔ USZKODZENIA: larwy wgryzają się do nasion, żerują pojedynczo (BP + BF), kilka lub kilkanaście (Ao)

✔ SZKODLIWE: larwa i imago✔ ZAPOBIEGANIE: rośliny przeznaczone na nasiona wcześnie zbierać i młócić, po

zbiorze glebę głęboko przeorać lub przekopać – zniszczenie zimujących imago, zwalczanie chemiczne przed kwitnieniem i w okresie powstawania pierwszego piętra kwiatostanu

Sitona lineatus – oprzędzik pręgowanySitona griseus – oprzędzik szarySitona crinitus – oprzędzik wielożerny

Rząd: Coleoptera Rodzina: Curculionidae

✔ SL: czarny, 4 – 5 mm, ✔ zimują imago, na wiosnę się uaktywniają – żer uzupełniający na motylkowatych,

żer zatokowy, jaja składane do gleby, w glebie zapoczwarczenie✔ USZKODZENIA: osłabienie roślin, larwy żerują na korzeniach (na brodawkach

korzeniowych) wyjadając ich zawartość – upośledzenie wiązania azotu, rośliny słabiej się rozwijają, gorzej kwitną, wiążą mniej strąków

✔ SZKODLIWE: imago i larwy✔ ZAPOBIEGANIE: wczesny wysiew roślin zasilanych nawozami zmniejsza

niebezpieczeństwo zniszczenia ich przez chrząszcze, zaprawianie nasion zabezpiecza korzenie we wczesnej fazie ich rozwoju przed larwami, postacie dorosłe zwalcza się chemicznie wiosną w początkowym okresie ich żerowania

Cydia nigricana – pachówka strąkóweczka

Rząd: Lepidoptera Rodzina: Torticidae

✔ kilkanaście mm, ciemnobrunatna barwa, jaja składane zwykle na działkach kielicha lub młodych strąkach, wyrośnięta larwa opuszcza strąk i schodzi do gleby gdzie zimuje, w strąku zwykle 1 lawa czasem 2 – wtedy jedna maleńka a druga już opuszcza strąk <= skłonności kanibalistyczne, 1 pokolenie w roku

✔ zimują wyrośnięte gąsienice, V – przepoczwarczenie, pod koniec V latają już imago✔ USZKODZENIA: larwy wgryzają się do strąka i tam żerują, nasiona zgryzane z

zewnątrz, zanieczyszczając wnętrze strąka odchodami✔ SZKODLIWE: larwa✔ ZAPOBIEGANIE: głęboka orka – niszczenie zimujących gąsienic, plantacje grochu

należy zakładać możliwie daleko od pól na których uprawiano go w roku poprzednim, należy siać możliwie jak najwcześniej, przy przekroczeniu progu 1 złoża na 10 roślin – w momencie wylęgu larw preparaty chemiczne

Contarinia pisi – Paciornica grochowianka

Rząd: Diptera Rodzina: Cecidomyiidae

✔ około 2 mm, barwy żółtej, z brunatnymi paskami na stronie grzbietowej, niemal czarne czułki, larwa biaława lub żółtawa ok 3mm, 2 pokolenia w roku

✔ jaja składane do pąków kwiatowych i wierzchołków pędów✔ zimują larwy w glebie w delikatnym oprzędzie (skrypt => kokonie), wiosną

przepoczwarczenie, V – VI wylot imago, korelacja z fazą rozwojową grochu – w momencie formowania się pąków kwiatowych, wyrośnięte larwy opuszczają kwiaty

✔ USZKODZENIA: grubienie dna kwiatowego, skracanie międzywęźli, nabrzmiewają i usychają, strąki powstałe z uszkodzonych kwiatów są drobne i skręcone, wewnętrzna powierzchnia strąków i nasiona są wygryzione

✔ SZKODLIWE: larwy✔ ZAPOBIEGANIE: wcześniejszy siew (przyspieszenie kwitnienia) siew odmian

wczesnych o krótkim okresie wegetacji, izolacja przestrzenna od zeszłorocznych upraw grochu , zwalczanie chemiczne w czasie lotu muchówek, przed złożeniem jaj, w okresie zawiązywania pąków kwiatowych

SZKODNIKI ROŚLIN KRZYŻOWYCH (cz. 1)

Brevicoryne brassicae – mszyca kapuścianka

Rząd: Hemiptera Rodzina: Aphidoidea

✔ bezskrzydłe dzieworódki, o dł. 2 – 3,3 mm, żółtozielone, zielone lub oliwkowe✔ silnie pokryte nalotem woskowym – sprawiają wrażenie barwy szarej✔ gat. jednodomny, jaja zimują na rzepaku wiosną, wylęg larw daje pokolenie

założycielek rodu (+os. uskrzydlone) masowy lot w VI, w ciągu roku do 9 pokoleń✔ USZKODZENIA: wysysanie soku, skutki: deformacja liści, przebarwienia, słabszy

wzrost, większa podatność na choroby, spadek plonu – kapusta ma nie zawiązane główki

✔ SZKODLIWE: larwa i imago ✔ ZAPOBIEGANIE: zwalczanie chemicznie po stwierdzeniu 6 mszyc na roślinach, z

chwilą tworzenia pierwszych kolonii, niszczenie resztek pożniwnych po zbiorach r. krzyżowych, unikanie sąsiedztw rzepaka ozimego w pobliżu plantacji kapustowatych

Eurydema oleraceum – warzywnica kapustnaEurydema ornatum – warzywnica ozdobna

Rząd: Hemiptera Podrząd: Heteroptera Rodzina: Pentatomidae

✔ EOL: 6 – 8 mm, owalnie wydłużony, ciemnozielony lub niebieskawy, metalicznie błyszczący, na górnej stronie ciała plamki: żółtawe u samca, czerwonawe u samicy, larwa jet czarno – biała,

✔ EOR: 10 – 11 mm, barwa ciemnoczerwona, z czarnym deseniem różnych plamek, błyszczące

✔ (EOR + EOL): zimuje owad dorosły w ściółce lub pod korą drzew, w V owady gromadzą się na chwastach i w VI przelatują na rośliny krzyżowe, na których żerują, samice składają beczułkowate jaja w złożach w dolnej stronie liści i na ogonkach liściowych, wylęgające się po kilku dniach larwy żerują gromadnie później pojedynczo na roślinach, w ciągu roku 1 pokolenie

✔ USZKODZENIA: nakłuwanie i wysysanie soku z liści – jasne nekrotyczne plamki, wypadanie tkanek w tych miejscach,uszkodzone liście zasychają

✔ SZKODLIWE: larwa i imago✔ ZAPOBIEGANIE: oprysk roślin w momencie pojawienia się szkodnika

Pieris brassicae – bielinek kapustnikPieris rapae – bielinek rzepnik

Rząd: Lepidoptera Rodzina: Pieridae

✔ PB: rozpiętość skrzydeł 40 – 60 mm, ubarwienie skrzydeł białe, na przednich skrzydłach kącie wierzchołkowym duża czarna plama sięgająca do połowy brzegu zewnętrznego, u samic dodatkowo 2 małe czarne plamki, gąsienice są zielone z czarnymi plamami tworzącymi smugi, złoża jaj po kilkanaście sztuk, początkowo żerują gromadnie potem się rozchodzą przez przepoczwarczeniem

✔ PR: larwy całe zielone, plama nie sięga do połowy – maleńka, jaja składane pojedynczo, larwy żerują pojedynczo

✔ 2 – 3 pokolenia w roku, zimuje poczwarka przyklejona do gałęzi, patyków, murów, płotów, etc, poczwarko pokryta, jasna z ciemnymi plamkami, na wiosnę wylatuje motyl, jaja są składane na liściach roślin kapustnych, imago latają IV - XI

✔ USZKODZENIA: wygryzanie + zanieczyszczanie swoimi odchodami, gołożer blaszek liściowych

✔ SZKODLIWE: larwa✔ ZAPOBIEGANIE: w okresie masowych pojawów gąsienic – zwalczanie chemiczne

lub biologiczne (preparaty bakteryjne)

Plutella xylostella – tantniś krzyżowiaczek

Rząd: Lepidoptera Rodzina: Plutellidae

✔ rozpiętość skrzydeł 15 – 18 mm, skrzydła 1 pary – stosunkowo długie, wąskie, brązowe, z biała falistą smugą wzdłuż brzegu tylnego, tylne szare z długą sztrzępiną, gąsienice są zielone z czarną głową, bardzo ruchliwe

✔ zimują poczwarki w luźnych kokonach, na chwastach i w szczelinach drzew, pojawiające się na wiosnę motyle składają jaja na dolnej stronie liścia roślin krzyżowych uprawnych i chwastach, w ciągu roku rozwijają sie 2 – 3 pokolenia

✔ USZKODZENIA: wylęgłe gąsienice początkowo minują liście, a później żerują na ich dolnej stronie wyjadając małe otworki – żer okienkowy silnie porażone rośliny zamierają

✔ SZKODLIWE: larwa✔ ZAPOBIEGANIE: głęboka orka jesienna – niszczenie stadiów zimujących, usuwanie

chwastów z rodziny krzyżowych – eliminacja żywicieli zastępczych, po przekroczeniu na początku wegetacji 1 gąsienicy na 50 roślin – oprysk preparatami chemicznymi

Ceutorhynchus assimilis – chowacz podobnik

Rząd: Coleoptera Rodzina: Curculionidae

✔ szaroczarny, 3 – 4 mm, grupa łuszczynowe, długi ryjek, widoczne czułki✔ larwa apodialna z wykształconą puszką głowową, zimują postacie dorosłe, na wiosnę

się uaktywniają (żer uzupełniający, głównie na rzepaku), jaja są składane do wnętrza łuszczyny, larwa żeruje wewnątrz, zgryzając nasiona od zewnątrz, 1 pokolenie w roku

✔ USZKODZENIA: p. pow. + żółknięcie łuszczynek, spadek ilości i jakości plonu, ✔ SZKODLIWE: larwa✔ ZAPOBIEGANIE: niszczenie chwastów krzyżowych, zwalczanie chemiczne –

stosowanie preparatu bezpośrednio na roślinę

Ceutorhynchus quadridens – chowacz czterozębny

Rząd: Coleoptera Rodzina: Curculionidae

✔ zimuje imago, na wiosnę się uaktywnia, jaja składane do ogonków liściowych lub łodyg (!), larwy żerują w miejscu złożenia jaj (pźniej do łodyg),

✔ USZKODZENIA: wyjadane zawartości łodyg, wyginanie i łamliwość łodyg, jednostronne pękanie pędów

✔ SZKODLIWE: larwa✔ ZAPOBIEGANIE: próg szkodliwości wynosi 2 chrząszcze na 25 roślin,

zwalczanie preparatami chemicznymi, patrz pow.

Ceutorhynchus napi – chowacz brukwiaczek

Rząd: Coleoptera Rodzina: Curculionidae

✔ biologia identyczna jak u C. quadridens, ✔ USZKODZENIA: często jednostronne pękanie pędów, staśmienie pędów, wyleganie

roślin, utrudniony wzrost i przewodzenie soli mineralnych✔ SZKODLIWE: larwa✔ ZAPOBIEGANIE: jak u Ca

Ceutorhynchus pleurostigma – chowacz galasówek

Rząd: Coleoptera Rodzina: Curculionidae

✔ jaja składane na szyjce korzeniowej rzepaku i kapustnych, ✔ USZKODZENIA: żerowanie larw prowadzi do powstania wyrośli = galasów,

hypertrofia komórek, osłabienie pędu, gorsze przewodzenia wody i soli mineralnych, w miejscu uszkodzeń często wchodzą grzyby

✔ SZKODLIWE: larwa – rasa letnia, (może żerować imago – rasa wiosenna)✔ ZAPOBIEGANIE: