87
अअअअअअ-: अअअअअअअअअअ .अअअअअअअअअ ननन नन नननननन २०६३ , ननननननननन नननननन ननननन नननननननन ननननननननन ननननननननन ननननन नननन ननननन नननननननननन ननननन न ननननननन नननननननन ननननननननननन ननननननन नननननन ननननननन नननन नननन नननननन नननननननन ननननन, ननननन ननननन नननननननन नननननननननन ननननननन ननननन नननननननननन ननननननन ननननन, नननननननननन ननननननननन ननननन नननननन, नननननन ननननननननन, नन, ननननननन नननन ननननन ननननननननन ननननननन ननननन ननननननननन नननननननन नननन ननननन ननननन ननन ननननननन ननननननन नननन नननननन नननननननन नननननन ननननननननननन नननन नननननन नननननन न नननननननननन ननननन नननननन, नननननननननन ननननन ननन नननन ननननननन ननननन, ननननननननन नननननननननन नन ननन नननननननन, ननननननन ननननननन नन ननन नननननननन, ननननननन नननननननन नननन नन ननन नननननननन, नननननन नननननननन ननननननननन ननननननन ननननन ननननन (NAPA), ननननन ननननन नननननननननन ननननननननन नननननन २०६६, नननननननननन नननन नननन, ननननननननन नननन ननन २०६१ , ननननननन ननननननननन ननननन नननन, ननननननननन ननननननन ननननन नननन, नननननन ननननननननन, ननननननन ननननन ननननन ननननननन ननन नननन नननननननननन ननननननननन, ननननननन नननन ननननननननन ननननन नन¥नननन नननननननननननन नननन नननन ननननननननन नननन ननननननननननननन, ननननननन ननननननन नननन ननननननननन ननननन–ननननननननन नननननन ननननन नननन नननन ननननननन नननन ननन ननननन–ननननननन नननननननननननन नननननननननननननन ननननननननन नननननननननन, ननननननन ननननननन नननन ननननन नननननननननननननननननन ननननननन ननननन ननननननन ननननन नननननन नन नननननननन ननननननन नन नननननननन ननननननन नननन नननननननन ननननन न न ननननननननन ननननननननन, नननननन न नननननन ननननननननननननन नननननननननन ननननननननननन नननन ननननननननननननन ननननननननन ननननननन न ननननननन नननननननननननननन ननननननन नननननननननन ननननननननननन ननननन ननननननननननननन ननननननन ननननननन नननननननननन नननननन ननननन अअअअअअअअअअअअअ अअअअअअअ अअअअअअ अअअअअअअ, २०७० नननन नननननन न न .अअअअअअअअअअ अअअ नन–नननननननननन नननन, ननन ननन नननननननननन ननननननननन ननननननन ननननननन ननन नननननन न ननननननननननननन नननननन ननननन ननननन नन ननननननननन नननननननननन ननन ननननन न न 1

environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

Embed Size (px)

DESCRIPTION

this document is about recently approved by cabinet of Nepal , Where environment friendly governance will be implemented.

Citation preview

Page 1: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

अधया�या-१: परा�रमभिक

१.१ प षठभ�मि�

न�पा�लको� अनतरि म स�वि�धा�न २०६३ ल� स�चछ, ��त�� णम� बा��चन पा�उन� परतय�को वयकति$को� अधिधाको� ल�ई म'कतिलको हकोको� रपाम� परतय�भ+त ग �को� छ । �जयको� विनरद1शको कतिसदधा�नतम� �जयल� स�चछ ��त�� ण को�यम गन4 आ�शयको वय�सथा� गन1, भ'वितको वि�को�स समबानधी: गवितवि�धिधाहर सञचा�लन गरद�4 ��त�� णल�ई स� कषण गन1, जनस�धा� णम� ��त�� ण:य चा�तन� जग�उन�, दल4भ �नयजनत@, �न, �नसपवित ए�मC जDवि�को वि�वि�धात�को� स� कषण गरदE वितन:हरको� वि�को�सल�ई दिरदग� रपाम� उपाय�ग ग : तयसबा�ट पर�पत हन� ल�भल�ई समत�म+लको ढङगल� बाLडफा��ड गन1 को@ � उलल�ख गरि एको� छ ।

सहसरा�बरदS वि�को�स लकषय, विUबारषीWय य�जन� तथा� चा�ल@ त�हरौZ य�जन�, फा�ह� मDल� वय�सथा�पान ऐन तथा� विनयम��ल:, ��त�� ण स� कषण ऐन तथा� विनयम��ल:, सथा�न:य स��यतत श�सन ऐन तथा� विनयम��ल:, जल��य@ पारि �त4न �धि]य अन@को+ लन को�य4 य�जन� (NAPA), वि�पारदC ज�खिखम वय�सथा�पान �धि]य णन:वित २०६६,

रदSरघ4को�ल:न कोविरषी न:वित, �खिabय कोविरषी न:वित २०६१, सथा�न:य पा+��4धा� वि�को�स न:वित, �धि]य गरा�म:ण ऊज�4 न:वित,

स सफा�इ ग@रय�जन�, सथा�न:य विनको�य सरा�त पारि चा�लन तथा� खचा4 वय�सथा�पान को�य4वि�धिधा, सथा�न:य श�सन सञचा�लनम� सहय�ग पा@¥य�उन मनU�लयबा�ट ज� : भएको� को�य4वि�धिधा ए�मC विनरद1कतिशको�हर, सथा�न:य विनको�यम� ज�न� अन@रद�नल�ई को�य4–समपा�रदनम� आधा�रि त बान�उन ज� : भएको� नय+नतम शत4 तथा� को�य4–समपा�रदन म�पानसमबानधी: को�य4वि�धिधाहरल� फा�ह� मDल� वय�सथा�पान, ��त�� ण स� कषण ए�मC वि�पारदC वय�सथा�पानसमबानधी: आधा� भ+त को�य4 सथा�न:य विनको�य आफाi ल� �� उन:हरको� न�तत� �� समन�यम� समपा�रदन हन� वय�सथा� ग �को� छ ।

उपाय@4$ स�बाDधा�विनको, को�न+न: न:वितगत पर��धा�नहरको� परभ��को� : को�य�4न�यन गन4 जनसहभ�विगत�ल�ई अपारि ह�य4 ठा�विनएको� छ । सथा�न:य विनको�यहरम�फा4 त ��त�� ण स� कषणल�ई पर�तस�विहत गरदE ��त�� णमDU: सथा�न:य वि�को�सको� अ�धा� ण�ल�ई स�था4को पा�न4 वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनीक� परा�रप, २०७० तय� गरि एको� छ ।

१.२ दी#रघ%क�ली�नी स�चरघ –पारि �� रद�खिख ग�उ�, नग तथा� जिजलल�समम ��त�� ण:य श�सनल�ई सथा�विपात ग : स@नरद ��त�� णमDU: सम�जको� सजन� गन@4 यस पर�रपाको� रदSरघ4को�ल:न स�चा ह�को� छ ।

1

Page 2: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

१.३ उदद+शया��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� पर�रपा, २०७० को� उदद�शयहर रद�ह�य बाम�जिजम ह�को� छनCo

१ सथा�न:य य�जन� परविpय�म� ��त�� ण, जल��य@ पारि �त4न, वि�पारदC वय�सथा�पानसमबानधी: वि�रषीयहरल�ई म+लपर��ह:को ण गन1,

२ सथा�न:य श�सन–पादधावितल�ई ��त�� णमDU: बान�उन�,३ ��त�� णमDU: दिरदग� वि�को�स गन4 आधा� भ+त सत रद�खिख नD सबाDल�ई जिजमम��� ग �उन�,४ ��त�� ण वि�को�सम� समन�य तथा� सहको�य4 गन4 पर�तस�विहत गन1 ५ ��त�� णको� दिरदग� वय�सथा�पानको� ल�विग यसको� आय�महरल�ई सथा�न:यको ण गरदE सथा�न:य स��धिमत�

बाढ�उन� ।

१.४ अप+कषि/ता परातिताफलीहर

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� पर�रपा, २०७० बा�ट रद�ह�यको� परवितफालहर पर�पत हन� अपा�कष� �खिखएको� छ:१ सथा�न:य विनको�यहरको� आ�धिधाको तथा� ��रषिरषीtको को�य4pमहर ��त�� णमDU: बान�उन सपaट पर�रपा

उपालबध हन�, २ न�पा�ल स को� को� वि�रषीयगत मनU�लय, वि�को�स स�झ� रद� , �खिabय अनत �4खिabय गD स को� : स�सथा�

ए��म विनज: कष�U सबाDल�ई यस पर�रपाम� उलल�खिखत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1 ग : आफन� य�जन� तथा� को�य4pम तज@4म� गन4 आधा� पर�पत हन�,

३ सथा�न:य तहरद�खिख को� नदरसमम ��त�� णमDU: श�सनको� स�सथा�गत वि�को�सम� सहय�ग पा@गन�,४ आधा� भ+त तहरद�खिख नD ��त�� ण:य सचा�तन�म� �रदCधिधा हन�,५ ��त�� ण स� कषणसमबानधी: बाहपाकष:य को�य4हरको� पर� मभ हन� ६ रद�शभ ��त�� ण स� कषण, फा�ह� मDल� वय�सथा�पान, जल��य@ अन@को+ लन तथा� वि�पारदC वय�सथा�पानको�

कष�Uम� स@धा� हन� ।

१.५ क�या%/+तरी

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� पर�रपाको� स+चाकोहरल�ई चा णबादधा रपाम� न�पा�लको� सबाD बासत:, �ड�, ग�.वि�.स., नग पा�कतिलको�, जिजलल� तथा� त�विकोएको� विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�Uम� को�य�4न�यन गरि न�छ । म@ल@कोभिभUको� सबाD रघ पारि �� यस पर�रपाको� परभ�� कष�UभिभU पान1छनC ।

2

Page 3: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

१.६ सिसदधा�नता

रद�ह�यको� कतिसदधा�नतम� आधा�रि त ह: य� पर�रपा तय� गरि एको� छःo१ रघ –पारि �� तहबा�ट समपा�रदन हन� को�मको� ल�विग स�ह: तहल�ई आ�शयको को�य4–��त�� णसविहत

जिजमम��� बान�उन@पारद4छ स� तहबा�ट समपा�रदन हन नसकन� को�मम� म�U म�कतिथालल� तहको� विनको�यहर स�लगन हन@पारद4छ भनन� सधिननकोटत�को� कतिसदधा�नतको� आधा� म� य� पर�रपा तय� गरि एको� छ ।

२ विनकष�पाणको� अ�धा� ण�अन@स� सथा�न:य तहम� ��त�� ण स� कषणसमबानधी: को�य4 सथा�न:य विनको�यहरको� न�त`त�रद�य: भ+धिमको�म� सञचा�लन गन4 पर�तस�विहत गरि एको� छ ।

३ रघ –पारि �� रद�खिख जिजलल�सममको� वि�भिभनन तहम� ��त�� ण वय�सथा�पानको� को�य4 परभ��को� : बान�उन सको� �तमको परवितसपधा�4ल�ई महत�पा+ण4 उतपर� कोको� रपाम� कतिलइएको� छ । ��त�� णमDU: बानन उतपर� ण�को� म�धयमको� रपाम� ��त�� णमDU: ल�ग� बान�ई को�य�4न�यन गरि न�छ । यस समबानधी: कोरद पाUल�ई स+चाको पर�पत:को� पाविहचा�नको� रपाम� कतिलइन�छ ।

४ आफाः+ल� ग �को� परदरषीणको� नDवितको तथा� वि�तत:य भ� परदरषीणकोत�4 स�य�मल� बयह�न@4पाछ4 भनन� कतिसदधा�नतल�ई यस पर�रपाम� आतमस�त गरि एको� छ ।

५ ��त�� ण स� कषणको� अभिभय�न सञचा�लन गरद�4 स�म�जिजको नय�य, ��त�� ण:य नय�य तथा� आरथिथाtको समत�जसत� दिरदग� वि�को�सको� अनतरषिनtविहत कतिसदधा�नतल�ई अ�लमबान ग : तरदन@रपाको� स+चाकोहर यस पर�रपाम� सथा�विपात गरि एको� छ ।

६ ��त�� ण स� कषणल� वि�को�सको� �हपाकष:य म@दधा�हर जसतD: गरि बा: रघट�उन�, स सफा�इ ह�कतिसल गन1, शDभिकषको चा�तन� ह�कतिसल गन1 तथा� जनस��सथयको� पर�रदC4धान गन1 आदिरद वि�रषीयहरल�ई एको–अको�4को� पारि पा+ कोको� रपाम� ह�कतिसल हन� अ�धा� ण� यस पर�रपाम� अ�लमबान गरि एको� छ । यसको� स�थाD दिरदग� बाहआय�धिमको वि�को�सको� ल�विग वि�पारदC वय�सथा�पानल�ई यसको� एउट� अभिभनन अ�गको� रपाम� कतिलइएको� छ ।

१.७ परा�रपक� औसिचतया

यस पर�रपाको� औकतिचातय रद�ह�यबाम�जिजम ह�को� छo१ ��त�� णम� पा �को� पान1 नको� �तमको अस भ�गन� म�धयम रघ पारि �� �� वयकति$ नD हन�ह�रद� ��त�� ण

स� कषणम� पाविन वयकति$, रघ –पारि �� तथा� सम@रद�यको� सहभ�विगत� पर�दधा4न गन@4, २ वि�को�सबा�ट ल�भ पा�उन� वि�न�शबा�ट कतिसधाD दoख झ�लन@पान1 रघ पारि �� ल�ई ��त�� ण स� कषण तथा� वि�पारदC

वय�सथा�पानम� वय�पाको रपाम� सरि को ग �इ ज Dरद�खिख ��त�� ण स� कषणको� अभिभय�नल�ई अधिरघ बाढ�उन दिरदश�विनरद1श गन@4,

३ फा�ह� मDल� वय�सथा�पान, जल��य@ अन@को+ लन, वि�पारदC वय�सथा�पान तथा� ��त�� ण स� कषणको� सनरदभ4म� सबाDको� को�म, कोत4बय, जिजमम��� : सपषट पा�न@4,

४ आआफन� जिजमम��� : ह�कतिसल गन@4पान1 नवितज�को� समबानधीम� सपषटत� लय�उन@,५ ��त�� ण स� कषणको� ल�विग सबाD स�झ�रद� हरबा:चा आरथिथाtको ए�मC पर�वि�धिधाको सहय�ग तथा� सहको�य4को�

��त�� ण कतिसज4न� गन@4,६ सबाD सथा�न:य विनको�यहरल�ई ��त�� ण स� कषण, फा�ह� ए�मC वि�पारदC वय�सथा�पानको� वि�रषीयम�

सम��रदनश:ल बान�उन@,७ सथा�न:य य�जन� परविpय�म� ��त�� णल�ई म+लपर��ह:को ण ग : यससमबानधी: को�य4pमल�ई को�य�4न�यन

गन4 ज�ड दिरदन@ ।

१.८ परा�रप ताया�र�क� आधा�रय� पर�रपा तय� गरद�4 ��त�� ण स� कषण, फा�ह� मDल� वय�सथा�पान तथा� वि�पारदC वय�सथा�पान समबानधी: परचाकतिलत

को�न+न तथा� न:वितगत वय�सथा�ल�ई आधा� कतिलईएको� छ । स�थाD न�पा�ल स को� ल� ज� : ग �को� को�य4वि�धिधा, विनरद1कतिशको�, ग@रय�जन�हरको� वि�शल�रषीण, समबानधिनधीत विनको�यहरबा�ट औपाचा�रि को अन'पाचा�रि को रपाम� पर�पत

वि�भिभनन स@झ��हरल�ई आधा� म�न: य� पर�रपा तय� गरि एको� छ ।१.९ स�चकहरक� परिरभ�षा�

3

Page 4: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

यस पर�रपाम� रघ पारि �� , ट�ल�सत:, �ड�, ग�उ� तथा� नग ए�� जिजलल� तहको� ल�विग ��त�� णमDU: आधा� भ+त स+चाको वि�कोकतिसत स+चाको ग : छ@ टटा�छ@ टटाD स+चाकोहरको� वय�सथा� गरि एको� छ ।

को) आधा� भ+त स+चाकोo ��त�� णमDU: रघ�रषीण� हनको� ल�विग रघ पारि �� रद�खिख जिजलल�समम अविन��य4 रपाम� पा@ � गन@4पान1 ग : वय�सथा� गरि एको� स+चाकोहर आधा� भ+त स+चाको हनC । समबानधिनधीत तहको� सबाD आधा� भ+त

स+चाकोहर पा@ � ग �पाकतिछ म�U समबानधिनधीत तहल�ई ��त�� णमDU: कोरद �� समम�न पररद�न गरि नछ ।ख) वि�कोकतिसत स+चाकोo म�कतिथालल� सत को� स+चाकोहरल�ई वि�कोकतिसत स+चाकोको� रपाम� �खिखएको�

छ । ��त�� णमDU: रघ�रषीण� हनको� ल�विग य: स+चाकोहर पा@ � गन@4 अविन��य4 नभएत�पाविन थापा सत :को ण (त� �) को� ल�विग वि�कोकतिसत स+चाकोको� गणन� गरि नछ । ��त�� णमDU: थापा कोय�कोल�पा गन4 पर�तस�विहत

गन1 उदद�शयल� वि�कोकतिसत स+चाकोहरको� वय�सथा� गरि एको� ह� ।ग) वि�कतिशaट स+चाकोo को@ नD ग�उ� वि�को�स सधिमवित, नग पा�कतिलको� तथा� विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�Uम� वि�श�रषी स�चा

(Vision) �ख: वि�को�सको� कोय�कोल�पा सञचा�लन गन4 समबानधिनधीत विनको�यबा�ट परसत�� पा�श भई को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितबा�ट स�:कोवित पररद�न गरि एको� स+चाकोहर वि�कतिशaट स+चाको हन । हरि तनग , धा�रमिमtकोनग , पाय4टकोः:य नग आदिरद जसत� वि�श�रषी वि�श�रषीत�य@$ नम@न� नग /ग�उ�/विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�U आदिरदकोः� ल�विग थापा वि�श�रषी स+चाकोहर बान�ई को�य�4न�यन गन4 सविकोन�छ ।

रघ) ��त�� णमDU: स��4जविनको को�य�4लयo ��त�� णमDU: स��4जविनको को�य�4लय भनन�ल� यस पर�रपाको� अन@स+कतिचा १ म� उलल�खिखत स+चाकोहर पा@ � ग : समबानधिनधीत विनको�यबा�ट ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भएको� स�बा4जविनको को�य�4लयल�ई जन�उन�छ ।

एको पाटको आधा� भ+त स+चाकोहर ह�कतिसल ग : ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भईसको� पाकतिछ को@ नD को� ण�श उ$ स+चाको उलल�रघन ग �को� पा�ईएम� ��त�� णमDU: रघ�रषीण�/समम�न/कोरद पररद�न गन1 विनको�यल� विनण4य ग : उ$ समम�न/कोरद /ल�ग� विनaकोय गन4 सकन�छ ।

4

Page 5: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

अधया�या २: तिवादय��नी क�नी�नी� ताथा� नी�तितागता वयवासथा�हर

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनस�ग समबानधिनधीत �धि]य न:वित, ऐन को�न+न, विनयम��ल: तथा� विनरद1कतिशको�हरम� भएको� वय�सथा�हरल�ई सङC कष�पाम� तलको� अन@चछ�रदहरम� उलल�ख गरि एको� छo

२.१ सथा�नी�या सवा�यातत शा�सनी ऐनी ताथा� तिनीया��वाली�

यस ऐनल� ��त�� ण स� कषणसमबानधी: रद�ह�यको� को�य4हर गन1 गरि सथा�न:य विनको�यहरल�ई जिजमम��� : दिरदएको� छoत�कतिलको� १: सथा�न:य स��यतत श�सन ऐन तथा� विनयम��ल:म� भएको� पर��धा�नहर

ग�.तिवा.स नीगरप�सिलीक� जिI.तिवा.स

सथा�.सवा�.शा�. ऐनी सथा�.सवा�. शा�.

तिनीया��वासिली

सथा�.सवा�.शा�. ऐनी सथा�.सवा�.शा�. तिनीया��वासिली

सथा�.सवा�.शा�. ऐनी सथा�.सवा�.शा�.तिनीया��वासिली

दीफ� २८: क�� कता%वय र असिधाक�र(१) (ज) �न तथा� ��त�� णसमबानधी:(१) (ट) वि�वि�धा को�य4हरपर�कोवितको परको�पासमबानधी:

विनयम ४७:

ग�उ� पारि रषीदद��� � वि�रषीयगत सधिमवित गठान गन1,

(कोविरषी, �न तथा� ��त�� ण सधिमवित)

रदफ� ९६, क��, कता%वय र असिधाक�रउपदीफ� १ (ख), भLतिताक तिवाक�ससमबनधी�

– भ+उपाय�ग नकस� बान�इ को�य�4न�यन गन1 ग �उन�

– आ��स य�जन� बान�इ को�य�4न�यन गन1 ग �उन� ।

– हरि य�ल: कष�U, उदया�न मन� ञजन सथालको� वि�को�स गन1 ग �उन�

– स��4जविनको श'चा�लयको� वय�सथा� गन1 ग �उन�

– रघ भ�न आदिरदको� नकस� पा�स गन1 ग �उन� ।

(ग) Iलीसरो�ता, वा�ता�वारण र सरसफ�इ समबनधी�

– ख�ल�न�ल�, को@ ��, इन� , पा�ख :, तल�उ ए��म ढ@ङग�धा� � आदिरदको� स� कषण ग : सदपाय�ग गन1 ग �उन�

– नरदS कोट�न, बा�ढS तथा� भ+कषय आदिरदको� विनयनUण �कोथा�म गन1 ग �उन�

– जल, ��य@ तथा� ध�विन परदरषीण विनयनUण ग : ��त�� ण स� कषण को�य4म� सहय�ग गन1 ग �उन�

– स सफा�इको� को�य4pम सञचा�लन गन1 ग �उन� ।

– फा�ह� मDल� सङC कोलन तथा� ढ@��न: तह लग�उन�समबानधी: को�मको� सञचा�लन वय�सथा�पान गन1 ग �उन� ।

(छ) सवा�सथया स+वा�समबनधी�– मह�म� : तथा� स�p�मको �गको�

�कोथा�मको� वय�सथा� गन1 ग �उन,

– जनस��सथयको� ल�विग ह�विनको� को चा:ज–�सत@को� स��4जविनको परय�गम� �को लग�उन�, हट�उन� ।

(झ) उदय�ग ताथा� पया%टनीसमबनधी�– पर�कोवितको, स��सकोवितको तथा�

पाय4टको�य समपारद�को� स� कषण, सम�रदC4धान, वि�सत� सदपाय�ग गन1 ग �उन� ।

– विनयम ११७ म� नग पारि रषीरदCल� पारि रषीरदCको� सरदसयको� अधयकषत�म� वि�रषीयगत सधिमवित गठान गन4 सकन� (अनय सधिमवितको� अल��� कोविरषी, �न ��त�� ण सधिमवित गठान गन4 सकन� पर��धा�न ह�को�) ।

दीफ� १८९: क��,, कता%वय र असिधाक�र उपारदफा� (७) म� �न तथा� ��त�� ण समबानधी: उपारदफा� १६ (ख)पर�कोवितको परको�पासमबानधी:

विनयम १९३ म� जिजलल� पारि रषीदद��� � सधिमवित गठान गन1, (ख) कोविरषी, �न तथा� ��त�� ण सधिमवित

5

Page 6: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ग�.तिवा.स नीगरप�सिलीक� जिI.तिवा.स

सथा�.सवा�.शा�. ऐनी सथा�.सवा�. शा�.

तिनीया��वासिली

सथा�.सवा�.शा�. ऐनी सथा�.सवा�.शा�. तिनीया��वासिली

सथा�.सवा�.शा�. ऐनी सथा�.सवा�.शा�.तिनीया��वासिली

(ञ) अनया– सडकोको� रद�य��, बा�य�� अनय

आ�शयको ठा�उ�म� �कष �पाण गन1 ग �उन�

– रदD�:–परको�पा विनयनUण गन1 समबानधीम� आ�शयको को�म गन1 ।

(२) ऐचछिXक क��- नरदS परदरषीण विनयनUण गन4 को�य4pम सञचा�लन गन1 ।

ग�.वि�.स. य�जन� (रदफा� ४३ (३)(चा) ��त�� ण स� कषण उपारदफा� (५)

(चा) परदरषीण विनयनUण

नीगरप�सिलीक�क� या�Iनी� ताIY%�� र क�या�%नवायानी परातिZया�

दीफ� १११ (१) य�जन� तज+4म� गरद�4 नग को� वि�को�स सनत@कतिलत विनय�जिजत त@लय�उन आ�शयकोत� अन@स� भ+उपाय�ग, भ+ एको�को ण विनरद1कतिशत जगग� वि�को�स जसत� य�जन� सञचा�लन गन@4पान1 ।

रदफा� १९५, आ�धिधाको जिजलल� वि�को�स य�जन� तज@4म�उपारदफा� (४) य�जन�म� सम���श हन� वि�रषीयम� (ग) विपाछविडएको� सम@रद�य गरि बा जनसङC खय�को� वि�को�स,

विनयम १९८ आ�धिधाको य�जन� तज@4म�, विनयम २०६ ? आय�जन�को� परभ�� म+लय�ङC कोन गन@4पान1, (रघ) ��त�� ण:य परभ��

रदफा� ४५: आय�जन�को� समभ�वयत� अधययन गन@4पान1,

दीफ� ११३: आया�Iनी�क� स�वयता� अधयायानी गनीY%पनी[रदफा� ११४, आय�जन� छन'ट, उपारदफा� (२) आय�जन� छन'ट गरद�4 ��त�� ण स� कषण तथा� सम�रदC4धान गन1 विकोकतिसमल� गन@4पान1 ।

रदफा� २०० को�य4pमको� समभ�वयत� अधययन गन@4पान1

रदफा� ४६: य�जन� छन'ट आधा� उपारदफा� २:आय�जन� छन'ट गरद�4 ��त�� ण स� कषण तथा� सम�रदC4धान गन1 विकोकतिसमल� गन@4पान1 ।

(४) य�जन� तज+4म� गरद�4 पर�थाधिमकोत� दिरदन@पान1 आय�जन�हर(चा) ��त�� ण:य स� कषण तथा� सम�रदC4धानम� सहय�ग पा@¥य�उन� ।

रदफा� २०१ परा�थामि�कता� तिनीधा�%रण(रघ) ��त�� ण स� कषणम� सरघ�उ पा@¥य�उन� को�य4pमरदफा� २०२: य�जन� छन'टको� आधा� उपारदफा� (१)(को) आय�जन� छन'ट गरद�4 ��त�� ण स� कषण हन� ।

भवानी तिनी��%णसमबनधी� भवानी तिनी��%णसमबनधी�दीफ� १४९: नग परम@खबा�ट भ�न विनम�4ण स�:कोवित नकतिलई कोसDल� पाविन भ�न विनम�4ण गन4 नहन� ।दीणड सI�या दीफ� १६५, सज�य गन4 सकन�,

– विनरदिरदtषट सथा�नम� फा�ह� नफा�ल: जत�ततD फा�ह� फा�ल�म�,

– कोसDल� आफन� रघ , कतिछम�को�को� रघ तथा� आ�गन चा�कोम� फा�ह� फा�ल�म� �� ��त�� ण दग4नधिनधीत ग �म� ।

नी+प�ली सरक�रली+ तिनीदी[शानी दिदीनी सकनी+ (दीफ� २३४)

पाय�4� ण सनत@लनजसत� वि�रषीयल� परशरय पा�ए नपा�एको� जसत� वि�रषीयम� न�पा�ल स को� ल� विनयधिमत अन@गमन ग : विनरद1शन दिरदनसकन� ।

6

Page 7: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

२.२ वा�ता�वारण सर/ण ऐनी, २०५३ ताथा� तिनीया��वाली�, २०५४��त�� ण स� कषण ऐन, २०५३ ल� ��त�� ण:य वि�न�स��ट पान1 परवितको+ ल परभ��ल�ई नय+न गन4, अन@को+ ल परभ��ल�ई बाढ�तत : गरदE स�चछ तथा� स�सथा ��त�� ण को�यम �खन विबाभिभनन पर��धा�नहर सम���श ग �को� छ । वि�को�स विनम�4णको� को�य4हर गन@4 अधिरघ पर� मभिमभको ��त�� ण:य पा :कषण �� ��त�� ण:य परभ�� म+लय�ङC कोन गन@4पान1 बा� � सपषट वय�सथा� ग �को� छ ।

२.३ फ�ह�र��ली� वयवासथा�पनी ऐनी, २०६८ ताथा� तिनीया��वाली�, २०७०

समगरारपाम� फा�ह� मDल�को� वय�सथा�पान समबानधीम� वि�धिधा, परविpय� तथा� जिजमम��� : विकोट�न गरि एको� परसत@त ऐन तथा� विनयम��ल:म� फा�ह� मDल� वय�सथा�पानल�ई परभ��को� : बान�उन वि�भिभनन वय�सथा�हर गरि एको� छ ।

२.४ तितरीवाषाaया या�Iनी� (२०६७÷६८–२०६९÷७०) ताथा� ता+हरौc या�Iनी�क� आधा�रपतरी (२०७०÷७१–२०७२÷७३)

म�न�:य गवितवि�धिधा ए�मC वि�को�स विनम�4ण को�य4ल�ई ��त�� णमDU: बान�ई हरि य�ल: वि�को�सको� अ�धा� ण� पर�रदC4धान गन1, जल��य@ पारि �त4नको� दaपरभ��ल�ई अन@को+ लन तथा� नय+न:को ण गन1 उदद�शय ह�को� विU�रषीWय य�जन�को� रद�ह�य बाम�जिजम णन:वितहर ह�को� कतिथाए ।

१. वि�को�स को�य4 सञचा�लन गरद�4 ��त�� ण वय�सथा�पानल�ई आनतरि को�को ण गन1,२. पर�कोवितको परको�पाको� �कोथा�म, गरि बा: नय+न:को ण, गरि बा�नम@ख ��त�� ण आय�जन� जल��य@

पारि �त4न अन@को+ लनजसत� को�य4को� विनयधिमतत� तथा� पर�कोवितको सरा�तहरको� दिरदग� स� कषण तथा� उपाय�ग गन1 ।

यस य�जन�म� ��त�� णमDU: तथा� जल��य@ पारि �त4न अन@को+ लन हन� पा+��4धा� वि�को�सल�ई सहभ�विगत�तमको त� बा�ट सञचा�लन गरि न� को@ �म� वि�श�रषी ज�ड दिरदइएको� कतिथाय� ।

यसDल�ई विन नत त� दिरदरदD त�हरौ' य�जन�को� आधा� पाUम� सङC रघ:यत�, वि�को� नदरSको ण तथा� स��यतत श�सन श:रषी4को अनतग4तको� णन:वित (६) तथा� को�य4न:वित (२६,२७,२८,२९) म� ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� ख�को� तय� ग : को�य�4न�यन गरि न� परवितबारदCधात� उलल�ख भएको� छ ।

२.५ र�जिefया भ�-उपया�ग नी�तिता, २०६९ सथा�न:य स��यतत श�सन ऐन तथा� विनयम��ल:ल� सथा�न:य विनको�यल�ई भ+-उपाय�ग समबानधीम� जिजमम��� बान�एको� सनरदभ4म� तयसत� वय�सथा�ल�ई को�य�4न�यनम� परभ��को�रि त� लय�उन �खिabय भ+-उपाय�ग न:वित, २०६९ ज� : भएको� छ ।

7

Page 8: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

२.६ सहसरो�बदी# तिवाक�स लीकषया

सः�नC २००० म� वि�शवको� १८९ म@ल@कोको� स को� परम@ख तथा� �]�धयकषहरल� स�य@$ �]सङC रघको� स�धा� ण सभ�बा�ट रघ�रषीण� गरि एको� परवितबादधात�हरमधय� ��त�� ण स� कषण पाविन एको ह�को� छ । यस वि�शववय�पा: परवित�दधात�म� जमम� ८ �ट� लकषय विनधा�4 ण गरि एको� छ । यस मधय� स�त�म� ��त�� ण:य दिरदग�पान� स@विनभि�त गन1 लकषय ह�को� छ । यसको� लकषयहर तथा� समबानधिनधीत स+चाकोहर तल दिरदइएको� छ :–

१) दिरदग� वि�को�सको� कतिसदधा�नतहरल�ई रद�शको� न:वित÷को�य4pमम� सम���श गन1, (को) �न कष�Uल� ढ�को� को� भ+–उपाय�गको� अन@पा�त,

(ख) को��4नड�इअकस�इड उतसज4न ओज�न तह वि�न�श गन1 �सत@को� उपाय�ग (ग) स@ भिकषत जDवि�को स:म�म� म�छ�को� उपालबधत� ।

२) स@ भिकषत विपाउन� पा�न: पर�पत गन4बा�ट �शचिञचात जनत�को� अन@पा�त आधा� रघट�उन�, (को) स@ भिकषत सरा�तबा�ट विपाउन� पा�न: परय�ग गन1 जनसङC खय� अन@पा�त (ख) स@धा�रि एको� स सफा�ई स@वि�धा� उपाय�ग गन1 जनसङC खय� अन@पा�त ।

३) अस@ भिकषत कष�Uम� बास�बा�स गन1 कोमत:म� १० को �ड म�विनसहरल�ई सनC २०२० सममम� उतस�ह�रदC4धाको स@धा� लय�उन� ह�को� छनC ।

सहसरा�बरदS वि�को�स लकषयहर ह�कतिसल गन@4 �जयको� जिजमम��� : भएको� हन�ल� सथा�न:य विनको�यहरल� य: लकषयहर ह�कतिसल गन1 ग : को�म गन@4पान1 हनछ ।

२.७ सथा�नी�या तिनीक�या नया�नीता� शाता% ताथा� क�या%–समपा�दीनी ��पनी क�या%तिवासिधाहर

नयः+नतम शत4 तथा� को�य4समपा�रदन स+चाकोको� आधा� म� सथा�न:य विनको�यहरको� म+लय��कोन ग : सथा�न:य विनको�यहरल�ई दिरदइन� बा�रषिरषीtको अन@रद�नम� थापारघट गन4 उतकोषट को�य4 गन1 सथा�न:य विनको�यल�ई पा@ सकोत गन1 परय�जनको� ल�विग जिजलल� वि�को�स सधिमवित, नग पा�कतिलको� तथा� ग�उ� वि�को�स सधिमवितको� ल�विग छ@ टटा�छ@ टटाD ल�ग+ गरि एको� नयः+नतम शत4 तथा� को�य4 समपा�रदन म�पान को�य4 वि�धिधाहरको� वि�भिभनन स+चाकोहरम� ��त�� ण स� कषण, फा�ह मDल� वय�सथा�पान, जल��य@ पारि �त4न ए�� वि�पारदC वय�सथा�पानसमबानधी: स+चाकोहर सम���श गरि एको� छ ।

8

Page 9: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

२.८ सथा�नी�या तिनीक�या सरो�ता परिरच�लीनी ताथा� वयवासथा�पनी क�या%तिबसिधा, २०६९

यस को�य4वि�धिधाम� सथा�न:य विनको�यहरल� रद�ह�य बाम�जिजमको� कष�Uहरम� सम�त आफन� लग�न: गन@4पान1 ग : वय�सथा� ग �को� छ :

(को) �न, ��त�� ण स� कषण, जDवि�को वि�वि�धात�, उदया�न तथा� ख@ल� ए�मC हरि य�ल: कष�U, जल��य@ पारि �त4न तथा� न�:को ण:य ऊज�4,

(ख) ख�न�पा�न:, स सफा�ई, सिसtचा�इ तथा� नरदS विनयनUण,

(ग) स��4जविनको, ऐल�न: पातW जगग� स� कषण, आ��स, भ�न, जगग� ए�मC बासत: वि�को�स को�य4pम,

(रघ) जलसरा�त वि�को�स तथा� गरा�म:ण वि�दया+त:को ण,

(ड) बाज� पर�रदC4धान तथा� वय�सथा�पान,

(चा) आरथिथाtको वि�को�स पा+��4धा� (कोविरषीम� आधा�रि त, गD कोविरषीम� आधा�रि त स��� कष�U),

(छ) फा�ह� मDल� वय�सथा�पान तथा� ढल विनको�स,

(ज) �धि]य भ�न स�विहत�को� को�य�4न�यन सडकोबातत: वय�सथा�पान,

(झ) न�:को ण:य ऊज�4 वि�को�स पर�रदC4धान,

(ञ) एको ग�उ� एको उतपा�रदन समबानधी: को� जिनदरत को�य4pम,

(ट) ख�न�पा�न: तथा� स सफा�इ ख@ल� दिरदश�म@$ कष�U,

(ठा) ख�लको+ रद वि�को�स, श� :रि को तथा� म�नकतिसको स�सथात� समबानधी: विpय�कोल�पा,

(ड) सहको� : ख�त:, जDवि�को ख�त:, आधा@विनको कोविरषी परण�ल:, स�न� तथा� स�म@रद�धियको सिसtचा�इ, उननत बा:उवि�जन तथा� परवि�धिधा वि�को�सस�ग समबानधिनधीत कष�Uहर (जसतDo हरि तग`ह, ग�ठा� मल–म+U सङC कोलन, को�टन�शको औरषीधिधा, आको�श� पा�न: सङC कोलन ए�मःC सिसtचा�इ परवि�धिधा आदिरद) ।

सथा�न:य य�जन� तज@4म� गरद�4 अनय को@ �हरको� अवितरि $ ��त�� ण स� कषण ए�मःC परदरषीण विनयनUण लग�यतको� ��त�� णसः�ग समबानधिनधीत को� Cयpमहर एको�को ण ग : तय� गन@4पाछ4 ।

9

Page 10: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

अधया�या-३ नीगरप�सिलीक�क� वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनीक� स�चकहर

३.१ रघर परिरवा�र

को: आधा� भ+त स+चाकोह¿

त�कतिलको� २: अधा� भ+त स+चाकोहर

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी

बया�खया�

क) सरसफ�ई र सवा�सथया१. पय�न (Water Seal) सविहतको�

चापाW,१. रघ कोमपा�उणड भिभU पय�न सविहतको� चापाW परय�गम�

आएको�,२. रघ कोमपा�उणड भिभU फा�ह� को�

उकतिचात वय�सथा�पान,१. आफाC न� रघ भ�नस�को� फा�ह� सडCन� नसडCन�

(पर�ङC ग�रि को अपर�ङC ग�रि को) ग : वि�भ�जन गरि एको�,

२. सडCन�ल�ई आपाDmF �� सम+ह बान�ई मल बान�उन� ग �को� �� अनय तरि को�ल� वय�सथा�पान गन1 गरि एको�,

३. नसडCन� फा�ह� मधय� पल�खिaटकोल�ई छ@ टCटD जमम� ग : विबाp� �� विनधा�4रि त सथालम� जमम� गन1 गरि एको�,

४. अनय फा�ह� मधय� ह�विनको� को फा�ह� (जसत� बय�bS, कतिस.एफाC .एलC.कतिचाम, फा@ ट�को� कतिसस�÷बा�तल, टCय@बाल�इट आदिरद) अनय फा�ह� छ@ टCय�ई छ@ टCट�छ@ टCटD जमम� ग : विनधा�4रि त सथालम� �खन� गन1 गरि एको�,

५. को@ को@ पा�लन� रघ धान:ल� आफन� को@ को@ ल�ई रघ कष�U बा�विह ख@ल� रपाम� दिरदश� ग �उन पा�ईन� छDन, ग �एम� आफाD ल� उठा�ए आफन� पारि स म� नD वय�शचिसथात गरि �खन� ग �को�,

३ वयकति$गत स सफा�ई १. रघ –पारि �� को� सबाD सरदसयल� ख�न� ख�न@अधिरघ स�बा@न पा�न:ल� ह�त धा@न@पाछ4 भनन� बा@झः�को�,

२. श'चा�लय नजिजको स�बा@न–पा�न:को� वय�सथा� भएको�,]

ख) नीतिवाकरण�या उI�%१. ऊज�4को� उपाय�ग १. रघ भिभU ऊज�4 खपात कोम गन1 कतिचामको� परय�ग

(जसतDःo LED) भएको�,२ रघ भिभU वि�दया@तको� ल�विग विडज�ल, मदिटत�ल ��

पा�b�लबा�ट चालन� उपाको णहर परय�गम� नलय�इएको� ।

३. यदिरद ख�न� पाको�उनको� विनधिमतत इनधीनको� रपाम� रद�उ � परय�ग गन1 ह� भन� धा@��� हिःत स@धा�रि एको� चा@ल�को� परय�ग ग �को�,

४. रघ म� इनधीनको� ल�गिः ग@इ�ठा�को� परय�ग नगरि एको�,

ग) हरिरया�ली�÷सहर� सLनदीया%१. हरि य�ल: तथा� सह : स'नरदय4

पर�रदC4धान,१. रघ –आ�गनम� था :था :को� पा+m लविबार�� �� यसतD

सज�उन� बा�टविबार��हर भएको�,२. रघ –पारि स म� बाहबारषीWय ख�लको� कोमत:म� दई�ट�

रख भएको� �� आफन� रघ जगग�म� विबार�� �पन� ठा�उ� नभएको� अ�सथा�म� रघ को� छ�नः�÷छतम� स–स�न� विकोकतिसमको� बाहबारषीWय कोमत:म� दई�ट�

10

Page 11: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी

बया�खया�

रखविबार�� भएको� ।रघ) ख�नी+प�नी�

१= �रषी�4तC को� पा�न:को� सङC कोलन÷ भणड� ण,

१. बारषी4ः�तC म� रघ -कोमपा�उणडभिभU पा �को� पा�न: ढल �� न�ल�म� नपाठा�ई सङC कोलन÷भणड� ण (Rain Water Harvesting) गन1 वय�सथा� धिमल�एको� �� आफनD रघ –कोमपा�उणडम� जधिमनभिभU ज�न� वय�सथा� ग िःएको� (Water Recharge) ।

२. श@रदCधा ख�न�पा�न: २. स@ भिकषत विपाउन� पा�न:को� ल�विग श@रदCधिधाको ण उपा�यहरको� अ�लमबान ग िःएको�,

खn तिवाकसिसता स�चकहरत�कतिलको� ३: वि�कोकतिसत स+चाकोहर

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी सतार�करणक) सरसफ�ई र सवा�सथया

१. स�जिपटको टCय�ङC को�सविहत पाकको� चापाW,

१. स�जिपटको टCय�ङC को�को� वय�सथा� ग : स�चा�लनम� ह�को� (ढलको� परश�धान ग � म�U अनतिनतम विनको�स गन1 ग �को� नग पा�कतिलको�हरको� हकोम� य� स+चाको विनaकोय हन�छ)

*

२ रघ –आ�गन बा�विह सडकोको� स सफा�इ शचिसथावित,

१. आफाC न� रघ –आ�गन बा�विह को� सडको �� बा�ट� सफा� �खन� ग �को�,

*

१ पल�खिaटकोको� झ�ल� विनयमन, १. पल�खिaटकोको� झ�ल� परय�ग नग : आ�शयको पारद�4 ज@ट, कोपाड� �� को�गजको� झ�ल� परय�ग गन1 ग �को� यस सम�नधीम� ट�ल वि�को�स स�सथा� समकष कतिलखिखत परवितबारदCधात� ग �को� ।

*

ख) सवाX ऊI�%क� पराया�ग१. स�चछ ऊज�4को� उपाय�ग , १. वि�दया@त स��� नपा@ग�को� रघ म� �� वि�दया@त आपा@रषितt नहन�

समयम� वि�कोलपाको� रपाम� स'य4 ऊज�4 �� अनय न�:को ण:य उज�4 परय�ग गन1 ग �को� ,

*

ग) हरिरया�ली� ताथा� सहर� सLनदीया%१ रघ –पारि स म� ख@ल� ठा�उ�को�

वय�सथा�पान,१. रघ कोपा�उणडभिभU कोमत:म� एको वितह�इ जधिमन रघ

नबान�इ ख�ल: �ख�को� ,*

२ सह : स'नरदय4 १. ट�ल स@धा� सधिमवितको� सकोयत�म� रघ अग�विड बा�विह बा�टD रद�खिखन� ग : गमल�म� वि�भिभनन ज�तको� फा+ ल �पा�को� (रघ अग�विड यसत� फा+ लसविहतको� गमल� �खन� सथा�न नभएम� सडकोबा�ट रद�खिखन� ग : को'स:, बा णड� �� उपाय@$ सथा�नम� स@ भिकषत तरि को�ल� �खन सविकोन�)।

२. ध�विन परदरषीण हन� ग : को@ नD स�धान परय�गम� न ह�को� ।

**

रघ) भवानी तिनी��%ण सतिहता�क� प�लीनी�

१. स@ भिकषत भ�न विनम�4ण १. भ�न विनम�4ण स�विहत�को� पा�लन� ग ः: रघ बान�एको�,

२. भ@कोमपा परवित �धा: परवि�धिधाको� अ�लम�न ग �को� ।

**

11

Page 12: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

३.२ ट�ली ताह

क: आधा�रभ�ता स�चकत�कतिलको� ४: आधा� भ+त स+चाकोआफन� ट�लको� कोमत:म� नबबा� परवितशत रघ धा@ : आधा� भ+तरपाम� ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भएको� ।

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकहर¿ छ छ�नी

वय�खया�

क) ससथा�गता वयवासथा�, सरसफ�इ र सYनदीरता�१. ट�ल वि�को�स

ससथा� ट�ल स@धा� सधिमवित गठान

१. सथा�न:य ट�ल सम@रद�यम� तयह��को� ८०% �� स�भनरद� बाढS रघ –पारि �� स�लगन भएको� ट�ल स@धा� सधिमवित÷ट�ल वि�को�स ससथा� गठान भएको�,

ट�ल स�सथा�को� रदत�4 परम�णपाU सरदसयत� रद�खिखन� रदसत���ज ।

२. ट�ल स सफा�इ अभिभय�न

१. सम@रद�यको� सरदसयहरल� नय+नतम ��रषिरषीtको २ पाटको आफाC न� ट�ल सम@रद�यको� कष�UभिभU स�म+विहको रपाम� स सफा�इ अभिभय�न सञचा�लन गन1 ग �को�,

२. ट�ल भिभU को@ को@ को� ख@ल� दिरदश� न ह�को�,३. रघ ��ट बा�विह विनaको�शन गरि न� फा�ह सडको, पा�टS

स��4जविनको सथालजसत� सथा�नम� जमम� नग : कतिसधाD स�कोलन गन4 आउन� स�� : स�धानम� �खन� ग �को�,

ट�ल कष�Uम� स सफा�इ (रघ �ल@ फा�ह� , झ� पा�त,

पल�खिaटको तह लग�एको� अ�सथा�)

३. स�सथा�को� ��त�� णः:य स@श�सन

१. सधिमवितल� म�कतिसको बाDठाको ��रषिरषीtको स�धा� ण सभ� ग : सथा�न:य ��त�� ण स� कषणसमबानधी: छलफाल ग : विनण4य ग �को�,

२. सधिमवितल� ह �को �रषी4 वि�शC� ��त�� ण दिरद�स (ज@न ५) को� दिरदन ��त�� ण स� कषण समबानCधा: स�म+विहको विpय�कोल�पा सञचा�लन गन1 ग �को�,

विनण4य पा@मभिसतको�हर अधययन गन1 ।

४. सह : स'नरदय4 पर�रदC4धान

१. ट�ल वि�को�स ससथा�÷ट�ल स@धा� सधिमवित को� सकोयत�म� ट�लभरि को� सबाD रघ –पारि �� ल�ई म'सम अन@स� एकोD ज�तको� फा+ लहर गमल�म� �पा: रघ बा�विह सडकोबा�टD रद�खिखन� ग : �खन लग�एको� ,

अ�ल�कोन

५. ध�विन परदरषीण विनयनUण

१. ट�लभिभU ध�विनको� सत पा:विडत पाकषको� म�गअन@स� म�पान गन1 ग �को� ,

२. म�पान गरद�4 न�पा�ल स को� ल� विनधा�4 ण ग �को� म�पारदणडभनरद� बाढS भएको� पा�इएम� को� ��ह:को� ल�विग कतिसफा�रि स स�था �ड�म� पाठा�उन� ग �को� ।

ख: तिवाकसिसता स�चकहर

ता�सिलीक� ५: तिवाकसिसता स�चकहर

12

Page 13: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�नी

सतार�करण

१. स��4जविनको कष�Uको� स सफा�इ,

१. आफन� ट�लभिभUको� स��4जविनको कष�U, जसतD– सडको, न�ल�, गलल:, .फा@ टपा�था, ख�ल�, नरदS, बाग , नह , ख�त, बा� :, को�नल�, �न तथा� चा' आदिरद कष�Uम� पल�खिaटको, नसडCन� ख�लको� फा�ह� तथा� ख@ल� दिरदस� (म�नछ� तथा� को@ को@ को�) न ह�को�,

*

२. ट�लम� हरि य�ल: पर�रदC4धान,

१. ट�लको� सडकोहरको� फा@ टपा�थाम� नग पा�कतिलको�ल� त�विकोदिरदए बाम�जिजम परज�वित पारि म�णम� रखहर लग�ई हरि य�ल: पर�रदC4धान ग �को� ,

**

३. ध�विन परदरषीण विनयनUण,

१. न�पा�ल स को� ल� विनधा�4 ण ग �को� स:म�भनरद� बाढS ध�विन उतसज4न भए नभएको� समबानधीम� म�पान ग : अभिभल�ख �खन� ग �को� ,

२. अधिधाकोतम ध�विन उतसज4नको� कतिसम� न�रघ�को� पा�इएम� तयसत� वयकति$ स�रघससथा�ल�ः4इ समबानधिनधीत विनको�यबा�ट को�य4��ह: हन� ग �को�,

**

३.३ वाड� ताह

क: आधा�रभ�ता स�चक

त�कतिलको� ६: आधा� भ+त स+चाको

�ड�भिभU पान1 सबाD ट�ल÷बासत:हर ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भएको� ।स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�

नीवय�खया�

क) ख�नी+प�नी� ताथा� सरसफ�इ१ ख�न�पा�न:को� म@ह�न

स� कषण१. �ड�म� भएको� सबाD ख�न�पा�न:को� सरा�तहरको� लगत �ख�को�, २. �ड�म� भएको� सबाD ख�न�पा�न:को� सरा�तको� ग@णसत पा :कषण

गन1 गरि एको�,

त �ईम� इन� तथा� चा�पा�कोलको� लगत �खन� ।

२.फा�ह� मDल� वय�सथा�पान

१. रघ –पारि �� बा�ट सङC कोकतिलत नसडCन� फा�ह� त�विकोएको� सथा�नम� वि�सज4न गन1 गरि एको�,

२. रघ –पारि �� बा�ट सङC कोकतिलत पल�खिaटको �ड� को�य�4लय आफाD ल� विकोनन� �� को@ नD सङC रघस�सथा� �� वयकति$ल� विकोनन� वय�सथा� धिमल�एको� ,

३. पा�ख : विनम�4ण तथा� वय�सथा�पान

१. �ड�भिभUको� सबाD पा�ख :को� लगत को�यम गरि एको�,२. सबाD पा�ख : स� कषणको� ल�विग सधिमवित गठान भD पा�ख :

स� भिकषत भएको�,

ख) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. आपातको�ल:न

स@ भिकषत कष�U१. वि�पारदC अ�सथा�म� ततको�ल उरदCधा� को� ल�विग �ड�

सधिमवितको� विनण4यबा�ट स@ भिकषत सथाल विनधा�4 ण ग : सङC को� त परय�ग गरि एको�,

२. विनधा�4रि त स@ भिकषत सथालम� सबाDल�ई ज�न�को� : दिरदन� ग : स+चान�पा�टS �खिखएको� ,

ग) बनी ताथा� भ� सर/ण१. एको �ड� एको १. �ड�कष�Uम� कोमत:म� एउट� नस4 : ह�कोः� ,

13

Page 14: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�नी

वय�खया�

नस4 :२. ख�ल: पातW

जधिमनको� वय�सथा�पान तथा� हरि य�ल: पर�रदC4धान

१. �ड�म� रख विबार��सविहतको� �न कष�Uको� कष�Uफाल ख@ल�को� लगत ह�को�,

२. ख�ल: पातW जगग�को� लगत �खिखएको�,३. स को� : स��4जविनको जगग�को� नकस� वि�� ण सविहतको�

लगत �खिखएको�,४. स को� : स��4जविनको जगग�म� नकस� सविहतको� वि�� ण

ख@ल�इएको� बा�ड4 �खिखएको�,,

ख: तिवाकसिसता स�चकत�कतिलको� ७: वि�कोकतिसत स+चाको

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�नी सतार�करण

क) सडक नी�ली� वयवासथा�पनी१. सडको न�ल�को�

वय�सथा�पान१. �ड�को� सबाD सडकोहरम� बारषी�4तC पा�न:

विनको�स हन� को@ ल�स� न�ल: भएको�,***

ख) क तिषा१. पर�ङC ग�रि को

कोविरषील�ई पर�तस�हन

१. �ड�को� वय��स�धियको कोरषीकोहरमधय� कोमत:म� ५० परवितशत कोरषीकोल� �स�यविनको मलख�रद �स�यविनको �ग विको �न�शको वि�रषी�रदSको� नको� �तमको अस तथा� जDवि�को, �नसपवितजनय विबारषी�रदS बा� � त�कतिलम पर�पत ग �को� ,

२. �ड�को� वय��स�धियको कोरषीकोहरमधय� कोमत:म� १० परवितशत कोरषीकोल� एको�कोत शU@ज:� वय�सथा�पान तथा� एविकोकोत बा�ल: पा�रषीको तत� वय�सथा�पान समबानधी: त�कतिलम पर�पत ग �को�,

�ड�भिभU ह�को� वय��स�धियको कोरषीकोको� लगत । जमम� कोरषीकोमधय� उलल�खिखत त�कतिलम पर�पत गन1 कोरषीकोहरको� वि�� ण ।

२. पर�ङC ग�रि को ख�त: परण�ल:को� अ�लम�न

१. �ड�को� त�कतिलम पर�पत वय��स�धियको कोरषीकोहरल� जDवि�को, �नसपवितजनय विबारषी�रदSको� पाविन परय�ग ग : ख�त:पा�त: ग �को�,

२. �ड�को� सबाD कोरषीकोहरल� पर�डCग�रि को मलको� परय�ग गन1 ग �को�,

३. �ड�म� एउट� वय��स�धियको रपाम� नमः+न� पर�ङC ग�रि को ख�त: सञचा�लन भएको�,

*** सहभ�विगत�तमको ल�ख�ज�ख�, सहको� : स�सथा�हरम� ह�को� वि�� ण, कोविरषी स���को� नदर÷ उपाको� नदरम� ह�को� वि�� ण ।

३. म' :पा�लनल�ई पर�तस�हन

१. �ड�को� सबाD त�कतिलम पर�पत कोरषीकोहरल� वि�भिभनन बा�ल: बा�ट वि�र��को� पा �गस� नको� ल�विग आधा@विनको रघ� म� म' :पा�लन ग �को� ।

ग) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. सथा�न:य वि�पारदC

वय�सथा�पान सधिमवित गठान कषमत� वि�को�स,

१. सथा�न:य वि�पारदC ज�खिखम वय�सथा�पान य�जन� तज@4म� विनरद1कतिशको�ल� त�को� बाम�जिजम �ड�सत म� स�म@रद�धियको वि�पारदC वय�सथा�पान सधिमवित गठान भएको�,

२. �ड�म� वि�पारदC ज�खिखम नय+न:को ण तथा�

**त�कतिलम समबानधी: �ड� को�य�4लयम� ह�को� वि�� ण ।

14

Page 15: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�नी सतार�करण

उरदCधा� समबानधीम� य@��लकोबा, आम� सम+ह, �न उपाभ�$� सधिमवित, ट�ल वि�को�स÷ स@धा� स�सथा�जसत� स�म�जिजको सङC रघस�सथा�को� परवितविनधिधाहरल�ई सम�टS �ड�को� कोमत:म� १०% रघ –पारि �� को� सरदसयहरल�ई वि�पारदC ज�खिखमबा� � त�कतिलम दिरदइएको� ,

रघ) वानी ताथा� भ� सर/ण१. ख�ल: तथा� परवित

जगग�म� बाकष �पाण तथा� उदया�न वय�सथा�पान, ,

१. �ड�कष�Uको� ह�लको� ख�ल:–पातW जगग�मः� कोमत:म� १० परवितशतको� रद ल� बा�रषिरषीtको रपाम� रख÷ड�ल�रघ��स÷ फालफाः+लको� विबार�� �पा: हको�4एको�,

२ �ड�भिभUको� सबाD स को� : तथा� स��4जविनको जगग�को� नकस� लगत सविहतको� वि�� ण �खिखएको�,

३. स को� : स��4जविनको जगग�म� नकस� सविहतको� वि�� ण ख@ल�ई बा�ड4 �खिखएको�,

४. �ड�भिभUको� ख�ल:, पातW, ऐल�न: स��4जविनको जगग�म� बा�ल विpड�सथाल �� ख�लको+ रद सथा�न �� ज�aठा न�गरि को वि�शर�मसथाल �� पा�को4 वय�सथा� गरि एको�,

५. आफन� �ड�भिभU कोमत:म� पाह�डम� पा��चा �पान: तथा� त �ईम� रदश कोठाCठा� कष�Uफालम� एउट� उदया�न, विpड�सथाल, पा�को4 �� ख@ल� कष�U ह�को�,

*****

ङ) धवातिनी परादषाण तिनीयानतरीण१. ध�विन परदरषीण

गन1ल�ई रदशचिणडत गन1 वय�सथा�,

१. ट�लको� कतिसफा�रि सको� आधा� म� ध�विन परदरषीणको� स:म� उलल�रघन गन1 वयकति$ �� ससथा�ल�ई को�य4��ह:को� ल�विग नग पा�कतिलको� तथा� जिजलल� परश�सनसमकष कतिसफा�रि स स�था पाठा�इएको� ।

*

३.४ नीगरप�सिलीक� ताहक: आधा�रभ�ता स�चकत�कतिलको� ८: आधा� भ+त स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी वय�खया�

सबाD �ड�हरल� ��त�� णमDU: आधा� भ+त स+चाकोहर पा+ � ग : ��त�� णमDU: �ड�को� रपाम� रघ�रषीण� भएको� ।

क) ख�नी+प�नी� ताथा� सरसफ�इ

15

Page 16: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी वय�खया�

१.ख�न�पा�न:को� णन:वितको य�जन� (Strategic Plan) विनम�4ण

१. बाढCरद� सह : जनसङखय�को� ल�विग स�चछ ख�न�पा�न: आ�शयकोत� पा+ � गन1 णन:वितको य�जन� नग पारि रषीरदCबाबा�ट स�:कोत भएको�,

स�:कोत णन:वितको य�जन� रदसत���ज

२. सय�न:ट : लय�णडविफाल स�इटको� सञचा�लन

१. को@ विहन� फा�ह� तथा� पल�खिaटको छ@ टCट� Cइ सको� पाकतिछ बा��को� ह�को� फा�ह� को� उकतिचात ए�मC उपाय@4$ वय�सथा�पान गन4 लय�णडविफाल स�इटको� वय�सथा� भएको� ,

लय�णडविफाल स�इटको� ल�विग छ@ टया�इएको� जगग�को� लगत कष�Uफाल,

सञचा�लन धिमवित तथा� नग पा�कतिलको�को� विनण4य ।

३. स��4जविनको श'चा�लयको� वय�सथा� १. बासपा�को4 , पा�b�लपामपा म@खय ह�टबाज� सथालम� लDङC विगको, बा�लबा�कतिलको� तथा� अपा�ङC गमDU: स��4जविनको श'चा�लयहरको� वय�सथा� भएको�,

४. पल�खिaटको परय�गम� बानरद�ज १. न�पा�ल स को� बा�ट स�:कोत �खिabय म�पारदणडअन@रपा नग पारि रषीरदCको� विनण4यबा�ट पल�खिaटको परय�गम� बानरद�ज गरि एको� ,

२. पल�खिaटकोको� झ�ल�को� वि�कोलपाम� ��त�� णमDU: झ�ल� उतपा�रदन गन4 पर�तस�विहत गरि एको�,

ख) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. चा�ल@ ह�लतको� रदमकोल १. नग पा�कतिलको�म� २४ रघणट� सञचा�लन हन� ग :

चा�ल@ ह�लतको� रदमकोल ह�को� ,२. वि�पारदC वय�सथा�पान सधिमवितको�

सविpयत� को�रषी वय�सथा�पान१. नग सत म� सथा�न:य वि�पारदC वय�सथा�पान

सधिमवित गठान गरि एको�,२. नग सत म� वि�पारदC वय�सथा�पान को�रषीको�

वय�सथा� गरि एको�,३. नग कष�Uम� वि�पारदC वय�सथा�पानको� ल�विग

त�कतिलम दिरदन सकन� कोमत:म� एकोजन� जनशकति$ भएको�,

४. वि�पारदCको� कष�Uहर, ज�खिखमको� अ�सथा�, ज�खिखम नयः+न:को णको� उपा�यहर तथा� ससथा�गत परबानधीसम�त उलल�खिखत आ�धिधाको वि�पारदC ज�खिखम वय�सथा�पान य�जन� पारि रषीरदCबाबा�ट स�:कोत गरि एको�,

३. �खिabय भ�न स�विहत�को� पा�लन� १. नग कष�Uम� भ�न विनम�4ण गरद�4 �खिabय भ�न स�विहत� पा�लन� गन1 को@ � नग पारि रषीरदCबाबा�ट विनण4य भएको� ,

२. भ�न विनम�4ण गरद�4 �खिabय भ�न विनम�4ण स�विहत� को�य�4न�यन गन1 गरि एको� ,

16

Page 17: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी वय�खया�

३. भ�न म�पारदणड बान�इ को�य�4न�यन गरि एको�,४. �खिabय भ�न विनम�4ण स�विहत�ल�ई नकस�

पा�सको� सथा�न:य म�पारदणडस�ग आबारदCधा गरि एको� ,

५. स को� :÷स��4जविनको भ�नको� नकस� अपा�ङC गमDU: भए म�U पा�स गन1 वय�सथा� गरि एको�,

६. भ@कोनधिमपाय ज�खिखम नय+विनको ण समबानधी: जनचा�तन�म+लको को�य4pम सञचा�लन गरि एको�,

ग) वानी ताथा� भ� सर/ण, I�तिवाक तिवातिवाधाता� र हरिरया�ली�१. पा�को4 को� सञचा�लन १. नग बा�स: बा�लबा�कतिलको�हर, ल�ई पा�यको पान1

कोमत:म� एको सथा�नम� मन� ञजन पा�को4 �� बा�लउदया�न विनम�4ण ग : सञचा�लनम� लय�इएको�,

२. बा�ल विpड�सथाल �� ख�लको+ रद सथा�न �� ज�aठा न�गरि को वि�शर�मसथाल �� पा�को4 वय�सथा� गरद�4 लDडC विगको सम���श: तथा� अपा�डCगमDU: बान�इएको� ,

17

Page 18: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ख: तिवाकसिसता स�चक

त�कतिलको� ९: वि�कोकतिसत स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी

वय�खया�

क) सरसफ�इ१. सय�न:ट :

लय�णडविफाल स�इटको� �Dजञा�विनको वय�सथा�पान

१. फा�ह मDल�को� सङC कोलन, ढ@��न:, तथा� वि�सज4नको� सबाD परकोय�हर फा�ह मDल� वय�सथा�पान ऐन तथा� विनयम��ल:को� पर��धा�न बाम�जिजम ��त�� णमDU: तरि को�ल� समपा�रदन गन1 ग िःएको�,

२. फा�ह� मDल�को� �Dजञा�विनको वय�सथा�पानको� आय�महर जसतD इमभिनसन �शन, पा+न परश�धान, ��य�गय�स उतपा�रदन गन1 गरि एको�,

**

२. ढल परश�धान समबानधी: वय�सथा�

१. ढलल�ई जDवि�को �� इशचिनजविनयरि ङC ग परवि�धिधाबा�ट परश�धान गरि एपाकतिछ म�U अनतिनतम विनaको�शन गन1 गरि एको� ,

(सबाD रघ हरम� स�पटS टCय�ङC को अविन��य4 गरि एको� अ�सथा�म� य� स+चाको विनaकोय हन�छ) ।

*

३. ह�ट�ल, तथा� �aट@ Lहरको� अन@गमन

१. नग पा�कतिलको�म� ह�टल, �aट@ L, बा� , भ�जन�लय चाम�न�गह आदिरदबा�ट पररद�न गन1 स���को� ग@णसत समबानधीम� अन@गमन गन1 स� चान� भएको�,

२. कोमत:म� मविहन�को� एकोपाटको अन@गमन गन1 गरि एको�,

३. अन@गमन ग : पर�पत सबाD परवित��रदन बाम�जिजम को�य4��ह: गरि एको� ।

*** नग कष�UभिभUको� ह�टल, �aट@ L, बा� , भ�जन�लय, चाम�न�गह, आदिरदको� लगतधिमस��टय@$, सड�गल�को� बा�स: ख�दया�नन तथा� अस�सथाको ख�न�पा�न: आपा+रषितt ग �को� को� ण को�य4��ह:म� पा �को� ह�टल आदिरदहरको� वि�� ण

18

Page 19: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ख) क तिषा/+तरी१. कोविरषी उतपा�रदनम�

एको�कोत को�ट(शU@ज:�) वय�सथा�पान

१. कोविरषी उतपा�रदनम� एकोिःकोत बा�ल: पा�रषीकोतत� एविकोकोत को�ट (शU@ज:�) वय�सथा�पान को�य4 भएको�,

२. नग कष�Uम� नग पा�कतिलको�को� सम�त स�झ� रद� :म� एको�कोत बा�ल: पा�रषीकोतत� एको�कोत को�ट (शU@ज:�) वय�सथा�पान समबानधी: को�य4 भएको�,

३. नग कष�U कोविरषी उपाज बाज� को� सथा�पान� वय�सथा�पान समबानधी: को�य4 भएको� ।

***

ग) नीवा�करण�या ऊI�%१ सडको बातत:को� ल�विग

स'य4 ऊज�4१. सबाD म+ल सडकोहरम� सडको बातत:को�

ल�विग स'य4 �� न�:को ण:य ऊज�4को� परय�ग ग �को�,

*

२. स��4जविनको श'चा�लयहर (बासपा�को4 , वि�दया�लय ह�ट बाज� ) बा�ट बा�य� गय�स उतपा�रदन

२. स��4जविनको श'चा�लयहर (बासपा�को4 , वि�दया�लय ह�टबाज� ) बा�ट बा�य�गय�स उतपा�रदन गन4 नग पा�कतिलको�बा�ट पर�वि�धिधाको तथा� आरथिथाtको सहय�ग भए÷गरि एको�,

*

३. ��त�� ण श�ख�, इको�इ सथा�पान�

३. ��त�� ण श�ख�÷इको�इ सथा�पान� ग �को� �� को�य4जिजमम��� : त�को� को�,

*

४. ��त�� ण स� कषण समबानधी: वि�श�रषी को�रषी सथा�पान�

४. ��त�� ण स� कषणसमबानधी: वि�श�रषी को�रषी सथा�पान� ग �को�,

*

19

Page 20: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

रघ) तिवापदीp वयवासथा�पनी१ वि�पारदC ज�खिखमको� नकस�ङC कोन

१. वि�पारदC ज�खिखमको� दखिaटल� बाढS खत � सथा�नहरको� पाविहचा�न ग : नकस�ङC कोन गरि एको�,

२. पाविहचा�न गरि एको� बाढS ज�खिखमय@$ ठा�उ�म� ठा+ल� स� चान� विनम�4णम� �को लग�इएको�,

३. स�ठा¦ हज� जनसङC खय� बा �बा एको रदमकोल पान1 ग : रदमकोल वय�सथा� ग : फा को फा को सथा�नम� �खिखएको�,

४. आ�धिधाको वि�पारदC ज�खिखम वय�सथा�पान य�जन�को� आधा� म� बा�रषिरषीtको वि�पारदC ज�खिखम वय�सथा�पान को�य4pम स�:कोत गरि को�य�4न�यनम� लय�एको�,

****

ङ) पली�जिeटक वयवासथा�पनी

१ पल�खिaटको स�कोलन तथा� वय�सथा�पान

१. पल�खिaटको सङC कोलन, पा@नo परय�ग तथा� वय�सथा�पान गन1 को�य4को� ल�विग �ड�को� कोमत:म� २ जन� वयकति$ल�ई त�कतिलम दिरदइएको�,

२. त�कतिलम पर�पत वयकति$ल�ई पल�खिaटको सङC कोलन गन1 को�य4म� लग�इएको�,

३. पल�खिaटकोको� पा@नo परय�ग ग : स�मगरा: उतपा�रदन गन1 को�य4म� नग पा�कतिलको�ल� सहय�ग ग �को�,

***

च) कषिशा/�

१ वि�दया�लयम� ��त�� ण:य कतिशकष�

१. वि�दया�लयको� ��रषिरषीtको को�य4त�कतिलको�म� कोमत:म� मविहन�म� १ पाटको ��त�� णसमबानधी: अवितरि $ विpय�कोल�पा गन1 वय�सथा� भएको�,

२. नग पा�कतिलको� आफाi �� वि�भिभनन सङC रघस�सथा�को� म�धयमबा�ट ��त�� णसमबानधी: अवितरि $ विpय�कोल�पा गन4 वि�दया�लयल�ई सहय�ग पा@¥य�इएको� ,

**

छ) वानी, भ�–सर/ण, I�तिवाक तिवातिवाधाता� र हरिरया�ली�

१ हरि य�ल: पर�रदC4धान १. सडको रद�य�बा��य� फा@ टपा�थाम� ट�ल÷बासत:ल�ई पारि चा�लन ग : उपाय@$ परज�वितको� बा�टविबार�� लग�एको�,

*********समबानधिनधीत को�य4को� ल�विग बाज�ट ए�मC को�य4pम स�:कोत ग �को�, �कष� �पाण गरि एको� कष�Uको� अ�ल�कोन,

२. स��4जविनको सबाD बा��झ� जगग� नरदSन�ल� ख�लस� विकोन� �हरमधय� कोमत:म� ��रषिरषीtको १० परवितशतको� विहस�बाल� �कषः� �पाण ग : स� कषण ग �को�,

३. भ+–कषय, पाविह � तथा� बा�ढSको� समभ�वय सथा�नहरम� स� कषणको� उपा�यहर अ�लमबान ग �को�,

४. नग बा�स: बा�लबा�कतिलको�हरल�ई पा�यको

20

Page 21: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

रघ) तिवापदीp वयवासथा�पनीपान1गरि स�ठा¦ हज� जनसङC खय� � �� कोमत:म� एको सथा�नम� मन� ञजन पा�को4 �� बा�लउदया�न विनम�4ण ग : सञचा�लनम� लय�एको�,

५. नग कष�Uम� जDवि�को वि�वि�धात� पा�को4 , आदिरद सञचा�लनम� ह�को�,

६. नग कष�UभिभU कोनधिमतम� एउट� सह : �नको� सथा�पान� ग ः: स� कषण ग �को� ।

७. जल��य@ पारि �त4नको� परभ�� नय+विनको ण गन4 अन@को+ लनको� को�य4pमहर तज@4म� को�य�4न�यन ग �को�,

८. नग पा�कतिलको�भिभU ��त�� ण स� कषण समबानधी: जनचा�तन� जग�उन� को�य4pम सञचा�लन गन1 ग �को�,

९. म@खय सडकोको� विडभ�ईड �� विकोन� म� बाहबारषीWय फा+ लहर �पा�को�।

21

Page 22: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

I) भLतिताक प�वा�%धा�र तिवाक�स

१ भ+उपाय�ग य�जन� १. भ+.–उपाय�ग न:वित अन@रपा नग को� भ+-उपाय�ग कष�Uको� पाविहचा�न, �रषिगtको ण तथा� नकस� सविहतको� भ+-उपाय�ग य�जन� तय� भएको�,

२. य�जन� को�य�4न�यनको� ल�विग नग पारि रषीरदCबा�ट विनण4य भएको� ।

३. स�:कोत भ+उपाय�ग य�जन� बाम�जिजम बा�ह�को अनय विनम�4ण को�य4म� �को लग�इएको� ,

४. EIA/IEE गन@4पान1 आय�जन�म� गन1 ग �को�

५. नग भिभUको� सबाD सडकोहर पाशचिकको भएको� ।

******

२ पा�रषिकोtङःCग सथाल वय�सथा�पान

१. स�� : स�धानहर पा�रषिकोtङको� ल�विग म@खय बाज� को� नदरहरम� स��4जविनको पा�रषिकोtङC गसथाल त�को� को�,

२. ख@ल� पा�रषिकोtङसथालम� हरि य�ल:को� ल�विग बाह�रषीWय रखहर �विपाएको�,

**

३ पाश@ बाधाश�ल� वय�सथा�पान

१. नग म� स�सथा, स�चछ सफा� म�स@ आपा+रषितtको� ल�विग उपाय@$ सथा�नम� पाश@ बाधाश�ल� सञचा�लनम� ह�को� ,

२. नग कष�Uम� ख@ल� ए�मC अवय�शचिसथात तरि को�ल� पाश@बाधा गन4 विनरषी�धा गरि एको� ।

**

४. सडको म�पारदणड विनधा�4 ण को�य�4न�यन

१. नग भिभUको� सबाD सडकोको� म�पारदणड (Right of Way) विनधा�4 ण गरि एको�,

२. स�D बासत:हरम� रदमकोल एमबा@ल�नस ज�न सकन� भएको�,

३. म�पारदणड वि�पारि त विनम�4ण भएको� स� चान� विनयधिमत रपाम� जरि ��न�सविहत भतको�उन� गरि एको�,

४. नग को� म@खय सडकोहरम� स�ईकोल ल�नको� वय�सथा� भएको�,

****

22

Page 23: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

झ) औदय�तिगक परादषाण तिनीयानतरीणसमबनधी�

१ औदया�विगको परदरषीण विनयमन

१. नग कष�UभिभU सञचा�लनम� ह�को� उदया�गहरको� लगत तय� भएको�,

२. नग पा�कतिलको� कष�UभिभU सञचा�लनम� ह�को� उदया�गहरको� परदरषीण सत �गWको ण ग : अभिभल�ख तय� भएको�,

३. नग पा�कतिलको� कष�Uम� सञचा�लनम� ह�को� उदया�गहरबा�ट भएको� परदरषीणको� ग@न�स�समबानधी: अभिभल�ख तय� ग : जिजलल� वि�को�स सधिमवितम� ज�नको� : पाठा�उन� ग �को�,

***

ञ) धवातिनी ताथा� वा�याY परादषाण तिनीयानतरीण

१. ध�विन तथा� ��य@ परदरषीण विनयनUण

१. ध�न:को� ग@णसत समबानधी: �खिabय म�पारदणड २०६९ बाम�जिजम नग कष�Uल�ई औदया�विगको कष�U, वय�पा�रि को कष�U, गरा�धिमण आ��स कष�U, सह : आ��स कष�U, धिमभिशरत आ��स कष�U तथा� श�नत कष�Uको� रपाम� वि�भ�जन गरि एको�,

२. न�पा�ल स को� ल� विनधा�4 ण ग �को� म�पारदणड अन@को+ ल ध�विनको� सत भए नभएको� समबानधीम� बा�रषिरषीtको रपाम� म�पान गन1 गरि एको�,

३. विनधा�4रि त म�पारदणडभनरद� बाढS ध�विन परदरषीण गन1ल�ई रदशचिणडत गन1 वय�सथा� गरि एको�,

४. वि���ह बरतबानधी जसत� स�म�जिजको सः�सको� तथा� धा�रमिमtको ए�म� स��4जविनको सथालहरम� वि�भिभनन उतस� आदिरदम� म�पारदणडभनरद� बाढः: ध�न: विनको�लन पा �म� सथा�विनय विनको�यको� पाः+�4 अन@मवित कतिलनपान1 वय�सथा� गरि एको�,

****

२. ��य@ परदरषीण नय+न:को ण

१. नग कष�Uम� ��य@ परदरषीण नयः+न:को णको� ल�विग को@ नD उपा�य अ�लमबान गरि एको�,

*

ट) स+वा� क+ नदरक� वयवासथा�

१. स��� को� नदर समबानधिनधी वय�सथा�

नग पा�कतिलको� कष�UभिभU न.पा�.को� पाहल समन�यम� विनज: कष�U गDससल�ई पारि चा�लन ग : भ@कोमपा परवित �धा: परवि�धिधा, वि�पारदC वय�सथा�पान, नवि�को ण:य ऊज�4को� वि�रषीयम� स��� को� नदरको� सथा�पान� स�चा�लन भएको� ।

*

23

Page 24: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

अधया�या ४: ग�.तिवा.स.क� ली�तिग वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनीक� स�चकहर

४.१ रघर–परिरवा�र ताह

क: आधा�रभ�ता स�चक

त�कतिलको� १०: आधा� भ+त स+चाको

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�नी वय�खया�क) सरसफ�इ र सवा�सथया

१. पय�न (Water Seal) सविहतको� चापाW

१. रघ कोमपा�उणडभिभU पय�नसविहतको� चापाW परय�गम� आएको� ,

२. आ��स कष�UभिभU फा�ह� को� उकतिचात वय�सथा�पान

१. आफाC न� रघ भ�नस�को� फा�ह� सडCन� नसडCन� पर�ङC ग�रि को अपर�ङC ग�रि को) ग : वि�भ�जन गरि एको�,

२. छ�न� सडCन�ल�ई आपाDm �� सम+ह बान�ई मल बान�उन� गरि एको�,

३. नसडCन� फा�ह� मधय� पल�खिaटकोल�ई छ@ टCटD जमम� ग : विबाp� �� विनधा�4रि त सथालम� जमम� गन1 गरि एको�,

४. अनय फा�ह� मधय� ह�विनको� को फा�ह� (जसत� बय�bS, कतिस.एफाC .एलC. कतिचाम, फा@ ट�को� कतिसस�÷बा�तल, टCय@बाल�इट आदिरद ) अनय फा�ह� छ@ टCय�ई छ@ टCट�छ@ टD जमम� ग : विनधा�4रि त सथालम� जमम� गन1 गरि एको�,

३ वयकति$गत स सफा�इ १. रघ –पारि �� को� सबाD सरदसयल� ख�न� ख�न@अधिरघ ह�त धा@न� गरि एको�,

२. दिरदश� ग �पाकतिछ स�बा@न–पा�न:ल� ह�त धा@न� गरि एको�,३. श'चा�लय नजिजको स�बा@न–पा�न:को� वय�सथा�

गरि एको�,

४. भLड� धा@न� स@को�उन� ठा�उ�को� परबानधी

१. भः��ड� धा@न� धा�एको� भः��ड�को� पा�न: तको�4उन तथा� स@को�उन धिमलन� भLड� म�झन� ठा�उ� गरि एको�,

२. भ��ड� धा�एको� पा�न:को� उकतिचात वय�सथा�पान गरि एको�,

24

Page 25: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ख) सवाX ऊI�% ताथा� ग�बरक� उपया�ग

१. धा@��� विहत चा@लह�को� परय�ग १. ख�न� पाको�उन रघ भिभUको� धा@��� विहत चा@लह�को� परय�ग गरि एको�,

२. ग�बा को� उकतिचात उपाय�ग १. ख�न� पाको�उनको� विननधिमत ग�बा बा�ट ग@इ�ठा� नबान�ई ग�बा ल�ई मलको� रपाम� नD परय�ग गरि एको�,

२. भको� � स@धा� ग : पाश@को� मलम+Uको� उकतिचात वय�सथा�पान ग �को� ।

ग) हरि य�ल: पर�रदC4धान तथा� को �स�बा� : वय�सथा�पान१. हरि य�ल: तथा� स'नरदय4 पर�रदC4धान १. रघ आसपा�स ठा�उः�‘ स@ह�उ�रद� फालफा+ लको�

कोमत:म� दई�ट� बा�ट लग�इएको�,२. रघ नजिजको त@लस:, पा�रि ज�त �� को@ नD पाविन

औरषीधा:जनय �� स'नरदय4 बाढ�उन� ख�लको� विबार�� लग�इएको�,

३. को �स�बा� :म� विनयधिमत रपाम� त को� : ख�त: लग�इ हरि य� स�गपा�त तथा� त को� : रघ मD उतपा�रदन गन1 गरि एको� ।

ख: तिवाकसिसता स�चकहर

त�कतिलको� ११: वि�कोकतिसत स+चाको

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�नी वय�खया�क) सरसफ�इ र सवा�सथया

१ रघ –आ�गनको� स सफा�इ शचिसथावित १. आफाC न� रघ –आ�गन तथा� बा�विह को� बा�ट� विनयधिमत रपाम� सफा� गन1 गरि एको�,

*

२ पल�खिaटकोको� झ�ल� विनयमन १. सबाD परको� को� पल�खिaटकोको� झ�ल� परय�ग नग : आ�शयको पारद�4 ज@ट, कोपाड� �� को�गजको� झ�ल� परय�ग गन1 गरि एको�,

*

ख) ऊI�%क� पराया�ग१. बाDकोशचिलपाको ऊज�4को� परय�ग १. त �ई तथा� मधय पाह�डम� ख�न� पाको�उन

ग�बा गय�स �� बा�य�विबरको� ट �� न�:को ण:य ऊज�4को� परय�ग गरि एको�,

२. विबाज@ल: नपा@ग�को� रघ म� बातत: बा�लन स'य4 ऊज�4को� परय�ग गरि एको�,

**

25

Page 26: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ग) दिदीग� क तिषा पराण�ली�१ पर�ङC ग�रि को ख�त:तफा4 उनम@ख १. ख�तबा� :म� �स�यविनको मलम�U परय�ग नग :

ग�बा मल �� कोमपा�सट पाविन स�थास�थाD परय�ग गन1 गरि एको�,

२. ग�बा बा�ट ग@इ�ठा� बान�उन� को�म पा+ण4तo बानरद गरि एको�,

३. �स�यविनको वि�रषी�रदSको� सटCट� जDवि�को तथा� बा�नसपवितको वि�रषी�रदSको� परय�ग गन4 था�कतिलएको� ,

***

रघ) पली�जिeटकक� पराया�गली�ई तिनीरतस�तिहता१ पल�खिaटकोको� झ�ल� विनयमन १. सबाD परको� को� पल�खिaटकोको� झ�ल� परय�ग नग :

आ�शयको पारद�4 ज@ट, कोपाड� �� को�गजको� झ�ल� परय�ग गन1 ग �को� यस सम�नधीम� ट�ल वि�को�स स�सथा� समकष कतिलखिखत परवितबारदCधात� गरि एको�,

४.२ वाड� ताह

क: आधा�रभ�ता स�चक

त�कतिलको� १२: आधा� भ+त स+चाकोवाड�कषिभतरी पनी[ सब� रघर–परिरवा�रहर�धया+ कमता��� ९० परातिताशाता रघर–परिरवा�र वा�ता�वारण��तरी� परा��कषिणता भएक� ।

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी वय�खया�क) ख�नी+प�नी� ताथा� सरसफ�इ

१ ख�न�पा�न:को� म@ह�न स� कषण

१. �ड�म� भएको� सबाD ख�न�पा�न:को� सरा�तहरको� लगत �ख�को�,

२. �ड�म� भएको� सबाD ख�न�पा�न:को� सरा�तको� ग@णसत पा :कषण गन1 गरि एको�,

त �ईम� इन� तथा� चा�पा�कोलको� लगत �खन�,

२. फा�ह� मDल� वय�सथा�पान

१. रघ –पारि �� बा�ट सङC कोकतिलत नसडCन� फा�ह� (पल�खिaटकोबा�ह�को) को� वय�सथा�पान गन4 उपाय@4$ सथाल त�विकोएको�,

२. रघ –पारि �� बा�ट सङC कोकतिलत पल�खिaटको को@ नD सङC रघस�सथा� �� वयकति$ल� विकोनन� �� �ड�म� सङC कोलन ग : ग�.वि�.स.म� पाठा�उन� वय�सथा� धिमल�इएको�,

३ पा�ख : स� कषण १. �ड�भिभU ह�को� सबाD पा�ख :हरको� स� कषण गरि एको�,४. ख@ल� दिरदस�म@$ १. आफन� �ड�भरि म� ख@ल� दिरदस� गन1 परथा� हट�इएको�,

26

Page 27: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ख) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. आपातको�ल:न

स@ भिकषत कष�U विनधा�4 ण

१. वि�पारदC अ�सथा�म� ततको�ल उरदCधा� को� ल�विग �ड� सधिमवितको� विनण4यबा�ट स@ भिकषत–सथाल विनधा�4 ण गरि एको�,

२. वि�पारदC वय�सथाः�पानको� ल�विग �ड�सत म� कोनधिमतम� २ जन� त�कतिलम पर�पत स�य�स��कोहरको� वय�सथा� गरि एको�,

ग) सथा�नी�या सडक वयवासथा�पनी१. सडको रद�यLबा�यL

हरि य�ल: पर�रदC4धान

१. को@ न सडकोको� को@ न ठा�उ�÷खणडम� को� कोसत� रघ��स �� रखविबार�� लग�उन� भन: �ड�बा�स:ल� ग �को� विनण4य,

२. �ड�बा�स:को� विनण4यबाम�जिजम सडको रद�यः��बा�यL अशचिमलस�, विनग�ल� �� उपाय@4$ ज�तको� अनय रघ��स, ड�ल�रघ��स �� रख �पा: हरि य�ल: को�यम ग �को� ,

२. सडको म�पारदणड को�यम

१. �ड� कष�Uम� भएको� सबाD सथा�न:य सडकोको� म�पारदणड (Right of way) सविहतको� लगत �ड�म� पाविन भएको�,

ख: तिवाकसिसता स�चक

त�कतिलको� १३: वि�कोकतिसत स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी सतार�करण र वय�खया�

क) सडक सर/ण, ख�नी+प�नी� ताथा� सरसफ�इ१. सडको तथा�

न�ल�को� वय�सथा�पान

१. �ड�को� सबाD सडकोहरम� बारषी�4तको� पा�न: बाग: विनको�स हन� को@ ल�स�÷ न�ल: भएको�,

२. स��4जविनको पाDरदल बा�ट�को� �रषी4म� कोमत:म� त:नपाटको स सफा�इ गन1 गरि एको�,

३. म�पारदणड वि�पा :त को@ नD पाविन वयकति$गत तथा� स��4जविनको स� चान� विनम�4ण नभएको�,

४. �ड�भिभU स�वि�कोम� पा�ख : नभएको� भए एउट� पा�ख : विनम�4ण ग : वय�सथा�पान गरि एको�,

****

ख) क तिषा१. पर�ङC ग�रि को

कोविरषील�ई पर�तस�हन

१. �ड�को� वय��स�धियको कोरषीकोहरमधय� कोमत:म� ५० परवितशत कोरषीकोल� �स�यविनको �ग तथा� को�टन�शको वि�रषी�रदSको� नको� �तमको अस बा� � त�कतिलम पर�पत गरि एको�,

**�ड�भिभU ह�को� वय��स�धियको कोरषीकोको� लगत,जमम� कोरषीकोमधय� उलल�खिखत त�कतिलम पर�पत गन1 कोरषीकोहरको� वि�� ण,

27

Page 28: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी सतार�करण र वय�खया�

२. �ड�को� वय��स�धियको कोरषीकोहरमधय� कोमत:म� १० परवितशत कोरषीकोल� एको�कोत शU@ज:� वय�सथा�पान (आईपा:एम) एविकोकोत बा�ल: पा�रषीकोतत� वय�सथा�पान (आईपा:एनCएसC) समबानधी: त�कतिलम पर�पत गरि एको� ,

१. पर�ङC ग�रि को ख�त: परण�ल:को� अ�लम�न

१ �ड�को� त�कतिलम पर�पत सबाD वय��स�धियको कोरषीकोहरल� जDवि�को, �नसपवितजनय विबारषी�रदSको� पाविन परय�ग ग : ख�त:पा�त: ग �को�,

२ �ड�को� सबाD कोरषीकोहरल� �स�यविनको मलको� सटCट� पर�डCग�रि को मलको� परय�ग ग �को�,

३. �ड�म� एउट� वय��स�धियको रपाम� नमः+न� पर�ङC ग�रि को ख�त: सञचा�लन गरि एको�,

***सहभ�विगत�तमको ल�ख�ज�ख�, सहको� : स�सथा�हरम� ह�को� वि�� ण, कोविरषी स���को� नदर÷ उपाको� नदरम� ह�को� वि�� ण

ग) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. उचच ज�खिखम–

सथालहरको� पाविहचा�न

१. �ड�भिभU वि�पारदCको� उचच ज�खिखम भएको� सथा�नहर पाविहचा�न ग : लगत �खिखएको� ,

*

रघ) वानी ताथा� भ�सर/ण१. �ड� कष�Uको�

ख�ल:–पातW जगग�को� वय�सथा�पान

१. �ड�कष�Uको� ख�ल: जगग�को� कोमत:म� १० परवितशतको� रद ल� ��रषिरषीtको रपाम� रख÷ड�ल�रघLस÷फालफा+ लको� विबार�� �पा: हको�4इएको�,

२. �ड�भिभUको� सबाD स को� : तथा� स��4जविनको जगग�को� नकस� सविहत वि�� ण ख�ल: लगत �खिखएको�,

३. ��रषिरषीtको रपाम� बाकषः� �पाण गरि एको� विबार�� हको�4इएको� कष�Uफाल सविहतको� लगत �खिखएको�,

***

28

Page 29: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

४.३ ग�.तिवा.स. ताह को: आधा� भ+त स+चाकोत�कतिलको� १४: आधा� भ+त स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी वय�खया�सबाD �ड�हर ��त�� णमDU: �ड�को� रपाम� रघ�रषीण� भएको� ।

क) ख�नी+प�नी� ताथा� सरसफ�इ१. ख�न�पा�न:को� णन:वितको य�जन�

(Strategic Plan) विनम�4ण १. ग�उ� वि�को�स सधिमवितको� कष�UभिभU बास�बा�स

गन1 जनसङC खय�को� ल�विग ख�न�पा�न: आ�शयकोत� पा+ � गन1 णन:वितको य�जन� ग�उ� पारि रषीरदCबा�ट स�:कोत गरि एको�,

स�:कोत णन:वितको य�जन� रदसत���ज

२.कतिचासय�न (Water Recharge) वय�सथा�पान

१. ग�.वि�.स. कष�Uम� कोमत:म� एउट� बाहउपाय�ग: पा�ख : भएको�,

२. कतिसमस� कष�U भएको� भए सबाD कतिसमस� कष�Uको� स� कषण ग �को�,

३. पल�धिषटको परय�ग विनरतस�विहत १. न�पा�ल स को� को� म�पारदणडअन@रपा पल�खिaटकोको� झ�ल�को� परय�गम� �को लग�इएको�,

२. परय�ग भएको� पल�खिaटकोको� सङC कोलन ग : ग�.वि�.स.को� समन�यम� विबाp� गन1 वय�सथा� धिमल�इएको�,

ख) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. वि�पारदC वय�सथा�पान सधिमवित गठान

सविpयत� १. गः�.वि�.स.सत म� सथा�न:य वि�पारदC

वय�सथा�पान सधिमवित गठान भएको�, २. वि�पारदC वय�सथा�पानको� ल�विग त�कतिलम दिरदनसकन�

कोमत:म� एको जन� जनशकति$ भएको� ,३. वि�पारदC ज�खिखमको� दखिabल� बाढS खत �

सथा�नहरको� पाविहचा�न ग : तयसत� ठा�उ�म� नयL रघ बान�उन विनरषी�धा ग �को�,

२. भ�न विनम�4ण स�विहत� को�य�4न�यन १. ग�.वि�.स. को� लग�न:म� बानन� सबाD भ�नहर विनम�4ण गरद�4 भ�न विनम�4ण स�विहत� पा�लन� भएको�,

२. ग�.वि�.स. कष�Uम� बानन� सबाD स��4जविनको भ�नहर विनम�4ण गरद�4 भ�न विनम�4ण आचा� –स�विहत� पा�लन� ग �को�,

29

Page 30: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ग) वानी भ�–सर/ण, I�तिवाक तिवातिवाधाता� र हरिरया�ली�

१. ख�ल: पातW जधिमनको� वय�सथा�पान तथा� हरि य�ल: पर�रदC4धान

१. ग�वि�सम� रख विबार��सविहतको� �न कष�Uको� कष�Uफाल ख@ल�को� लगत ह�को�,

२. ख�ल: पातW जगग�को� लगत �खिखएको�,३. स को� : स��4जविनको जगग�को� नकस�

वि�� ण सविहतको� लगत �खिखएको�,४. स को� : स��4जविनको जगग�म� नकस� सविहतको�

वि�� ण ख@ल�इएको� बा�ड4 �खिखएको�,५. आफन� ग�.वि�.स. म� कोमत:म� पाविन त �ईम� १०

विबारघ� पाह�डम� १५० �पान: कष�Uफाल �नको� रपाम� तय� ग �को�,

रघ) क तिषा/+तरी

१. वय��स�धियको कोविरषी परण�ल:को� पर�रदC4धान

१. ग��उम� उतपा�रदन भई बाढS भएको� कोविरषी उपाज �ज� म� पा@-य�उन ग�.वि�.स. म� कोमत:म� एउट� सङC कोलन को� नदरको� सथा�पान� गरि एको�,

२. वय��स�धियको कोविरषी ख�त:म� ल�गन चा�हन� कोमत:म� एकोजन� कोरषीकोल�ई ग�वि�सको� सहय�ग कोविरषी वि�को�स को�य�4लयको� समन�यम� कोमस�कोम ४५ दिरदनको� गरा�म:ण कोविरषी को�य4कोत�4 त�कतिलम दिरदइएको�,

३. वय�स�धियको कोविरषी परण�ल:को� पर�रदC4धान गन4 ग�.वि�.स.को� आरथिथाtको जिजलल� कोविरषी वि�को�स को�य�4लयको� पर�वि�धिधाको सहय�गम� १ जन� गरा�म:ण कोविरषी को�य4कोत�4 पारि चा�लन,

ङ) सवाX ऊI�%क� पराया�ग

१. स@धा�रि एको� चा@ल�को� विन नत वय�शचिसथात परय�ग

१. कोमत:म� परवित ��ड4 २ जन�ल�ई चा@लह� बान�उन� तथा� मम4त–समभ� गन1 त�कतिलम दिरदएको�,

२. चा@लह� बान�उन तथा� मम4त गन4 त�कतिलम पर�पत जनशकति$को� लगत ग�.वि�.स.म� ह�को�,

२. वि�दया@तको� वय�शचिसथात म:तवयय: उपाय�ग

१. वि�दया@त नपा@ग�को� छरि ए ह�को� रघ ÷बासत:हरम� वि�ज@ल:को� सटCट� स'य4 ऊज�4 उपाय�गल�ई पर�तस�विहत ग �को�,

२. वि�दया@त पा@ग�को� रघ म� कोम ऊज�4 खपात गन1 चा:म परय�ग गन1ल�ई सहकतिलयत दिरदएको�,

३. स'य4 ऊज�4 �खन थापा अन@रद�न �� अनय पर�तस�हन ग �को�,

च) वा�ता�वारण�या कषिशा/� ताथा� धवातिनी परादषाण तिनीयानतरीण

१. वि�दया�लय म�फा4 त ��त�� ण:य सचा�तन�

१. ग�.वि�.स. कष�Uको� स�म@रद�धियको म�.वि�.÷ विन.म�.वि�.हरम� ��त�� णसमबानधी: अवितरि $ विpय�कोल�पा सञचा�लन गन4 सहय�ग ग � ग �एको�,

२. �रषी4म� कोमत:म� ६ पाटको ��त�� ण समबानधी: अवितरि $ विpय�कोल�पा सञचा�लन गन1 पर��धा�न वि�दया�लयको� ��रषिरषीtको को�य4त�कतिलको�म� भएको�,

२. ध�विन परदरषीण विनयनUण १. विनधा�4रि त म�पारदणडभनरद� बाढS ध�विन परदरषीण गन1ल�ई रदशचिणडत गन1 वय�सथा� गरि एको� ,

30

Page 31: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ग) वानी भ�–सर/ण, I�तिवाक तिवातिवाधाता� र हरिरया�ली�

२. वि���ह बरतबानधी जसत� स�म�जिजको ससको� , वि�भिभनन उतस� तथा� धा�रमिमtको ए�� स��4जविनको सथाल आदिरदम� म�पारदणड भनरद� बाढS ध�न: विनको�लन पा �म� सथा�विनय विनको�यको� पा+�4 अन@मवित कतिलन@पान1 वय�सथा� भएको�,

छ) गरा���ण सडक वयवासथा�पनी

१ भ� : उपाको णको� परय�ग १ सडको विनम�4णको� ल�विग ड�ज ,सको�भ�ट जसत� भ� : उपाको ण परय�ग गरद�4 सल�पा सट�पल�ईज�शन गन1 ग �को�

२ स�1, विडज�ईन भD समबानधिनधीत विनको�यको� अन@मत: कतिलए म�U ड�ज / सको�भ�ट जसत� भ� : उपाको ण परय�ग गन1 गरि एको� ।

31

Page 32: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ख: तिवाकसिसता स�चकत�कतिलको� १५: वि�कोकतिसत स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी वय�खया�क) ख�नी+प�नी� ताथा� सरसफ�ई

१. ख�न�पा�न:को� दिरदग� वय�सथा�पान

१. �त4म�न जनसङC खय�, सडको सञज�ल, बासत: वि�को�सको� पर�भितत, वि�चा� ग : ग�.वि�.स.ल� ख�न�पा�न: आपा+रषितtसमबानधी: न:वित बान�एको�,

२. समभ�वय पा�न:को� सरा�तहर पाविहचा�न भएको�,

३. पाविहचा�न भएको� सरा�तहरको� स� कषण ए�मC वय�सथा�पानको� ल�विग समभ�वय कष�Uम� पा�न:को� सरा�तभनरद� उचच भ�गम� पा�ख :हर बान�एको�,

४. बाकष� �पाण तथा� त� बा� ल� रघ� : स� कषण ग �को�,

५. बारषी�4रदCको� भ�ल म@ह�नम� नपासन� ग : Trenching ग �को�,

*****

२. सय�न:ट : लय�णडविफाल स�इटको� वय�सथा�पान

१. छ@ टCटD �� अनय ग�.वि�.स �� नग पा�कतिलको�स�ग धिमल: लय�णडविफाल स�इट बान�एको�,

२. विनधा�4रि त लय�णडविफाल स�इटम� को@ विहन� पा@नo परय�ग (Recycle and Reuse) हन� बा�ह�कोको� फा�ह� को� उकतिचात विकोकतिसमल� वय�सथा�पान गन1 गरि एको�,

३. पल�खिaटकोको� झ�ल�को� वि�कोलपाम� ��त�� णमDU: झ�ल� उतपा�रदन गन4 पर�तस�विहत गरि एको� ,

***

३. स��4जविनको श'चा�लय

१. ग�.वि�.स.को� म@खय ह�टबाज� सथालम� लDङC विगको, अपा�ङC ग तथा� बा�लमDU: श'चा�लय सञचा�लन भएको�,

*

32

Page 33: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ख) क तिषा/+तरी

१. वय��स�धियको ख�त:ल�ई पर�तस�हन

१. 'एको ग�उ� एको उतपा�रदन' अनतग4त आफन� ग�उः�‘म� समभ�वय रद�खिखएको� (त को� :, फालफा+ ल, पा@aपा, अनन बा�ल:, मसल� बा�ल:, नगरद� बा�ल:, मतसयपा�लन तथा� पाश@पा�लन) को@ नD एको उतपा�रदनल�ई वय��स�धियको रपाम� अधिरघ बाढ�एको�,

* ‘एको ग�उः�‘ एको उतपा�रदन अनतग4त ग�.वि�.स.को� ल�विग त�विकोएको� म@खय बा�ल:,तयसत� बा�ल:ल�ई वय��स�धियको रपाम� वि�को�स गन4 गरि एको� विनण4य तथा� लग�न:को� वि�शल�रषीण गन1

१. कोविरषी उतपा�रदनम� एको�कोत को�ट(शU@ज:�) वय�सथा�पान

१. गः�.वि�.स. कष�Uम� ग�.वि�.स.को� सम�त स�झ� रद� :म� एको�कोत शU@ज:� वय�सथा�पान तथा� एविकोकोत बा�ल: पा�रषीसतत� वय�सथा�पान समबानधी: त�कतिलम दिरदन� जनश$� तय� भएको�,

*

ग) सवाX ऊI�%क� पराया�ग१ बा�य�विबरको� ट उतपा�रदन

उपाय�ग गन4 पर�तस�हन

१. ग�.वि�.स. म� कोमत:म� एउट� बा�य�विबरको� ट बान�उन� वय�स�य चाल�को� अ�सथा�,

२. बा�य�विबरको� ट उतपा�रदन गन4 ग�.वि�.स.ल� �� अनय सङC रघस�सथा� म�फा4 तःC सहय�ग उपालबध ग �इएको�,

३. ख�न� बान�उन अधिधाको��श रघ –पारि �� ल� रद�उ � तथा� ग@इ�ठा�को� सटCट� बा�य�विबरको� ट परय�ग ग �को�,

***

२. स��4जविनको श'चा�लयहर बा�ट बा�य�गय�स उतपा�रदन

१. स��4जविनको श'चा�लयहर (�सपा�को4 , वि�दया�लय, ह�टबाज� ) बा�ट बा�य�गय�स उतपा�रदन गन4 सहय�ग गरि एको� ,

*

रघ) पली�तिyकक� उसिचता वयवासथा�पनी१. पल�खिaटको

वय�सथा�पानबा�ट �जग� : सजन�

१. ह �को �ड�म� कोमत:म� दई जन�ल�ई पल�खिaटकोको� सङC कोलन दई तथा� पा@नo परय�गसमबानधी: त�कतिलम दिरदइएको�,

२. त�कतिलम पर�पत वयकति$ल�ई यससमबानधी: को�मम� लग�इएको�,

**रद�शभ म� कोमत:म� पाविन ३५ हज� जन�ल� आ–आफनD ��ड4म� �जग� : पा�उन�,यसत� �जग� : ग�उ�कोD गरि बा पारि �� ल� पर�पत गन1 ।

33

Page 34: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ङ) तिवापदीp वयवासथा�पनी१ सथा�न:य वि�पारदC

वय�सथा�पान सधिमवितको� विpय�श:लत�

१. ग�उः�‘ वि�को�स सधिमवितको� वि�पारदC वय�सथा�पान को�रषी सथा�पान� गरि एको� ।

२. ग�उ� वि�को�स कष�Uम� पा�न: पा�ख :हर विनम�4ण गरि एको�,

*

२. भ+.– उपाय�ग य�जन� को�य�4न�यन

१. भ+-उपाय�ग कष�U �रषिगtको ण गरि एको� नकस� सविहत भ+-उपाय�ग य�जन� तय� भएको�,

२. य�जन� को�य�4न�यन गन4 ग�उ�पारि रषीरदCबाबा�ट विनण4य भएको�,

**

च) कषिशा/�

१. ��त�� ण:य कतिशकष� १. ग�.वि�.स. कष�UभिभU सञचा�कतिलत सबाD तहको� वि�दया�लयहरल� कोमत:म� मविहनः�म� एको पाटको ��त�� ण स� कषणसः�ग समबानधिनधीत वि�रषीयम� अवितरि $ विpय�कोल�पा सञचा�लन गन1 ग : ��रषिरषीtको कय�ल�णड मD उलल�ख ग �को�,

*

छ) वानी, भ�,–सर/ण ताथा� हरिरया�ली� पराबदीp%धानी

१. एको ग�उः�‘ एको नस4 :

१. ग�.वि�.स. कष�Uम� कोमत:म� एउट� �न तथा� ड�ल�रघ��सको� नस4 : सथा�पान� भएको�,

*

२. एको ग�उ� एको पा�को4 १. ग�.वि�.स कष�UभिभU मन� ञजन पा�को4 �� बा�लबा�कतिलको� पा�को4 विनम�4ण ग : सञचा�लनम� आएको�,

*

३. हरि य�ल: पर�रदC4धान १. स��4जविनको सबाD बा��झ� जगग� नरदSन�ल� ख�लस� विकोन� �हरमधय� कोमत:म� ��रषिरषीtको १० परवितशतको� विहस�बाल� �कषः� �पाण ग : स� कषण ग �को�,

२. भ+–कषय, पाविह � तथा� बा�ढSको� समभ�वय सथा�नहरम� स� कषणको� उपा�यहर अ�लमबान ग �को� ।

**

34

Page 35: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

I) गरा���ण सडक वयवासथा�पनी१. गरा�म:ण सडको

स� कषण तथा� बय�सथा�पान

१. विनम�4ण भएको� सबाD सडकोको� रद�य� बा�य� सडको स:म� विनधा�4 ण ग : सङC को� त �खिखएको�,

२. सडको स:म�भिभUको� ख�ल: भ�गम� अशचिमलस�, रघ��स, �� ड�ल�रघ��स �� ठा�उः�अन@स� उपाय@4$ ज�तको� रखविबार�� �पन �ड�बा�स:ल�ई पारि चा�लन ग �को�,

३. सडको विकोन� � स� कषण तथा� हरि य�ल: पर�रदC4धान गन4 ग�.वि�.स.ल� ह �को �रषी4 कोम लग�न: गन1 ग �को�,

४. ग�.वि�.स. भिभU पान1 सबाD सथा�न:य सडकोको� विनयधिमत मम4त समभ� भएको�,

****

म�कतिथा उलल�खिखत नग तथा� ग�उ� कष�Uको� स+चाकोहर मधय� को� हः: स+चाकोहर भ'ग�कतिलको अ�शचिसथावित अन@स� फा को पान4 अ�सथा�म� नग /ग�उ� समन�य सधिमवितल� विनण4य ग : जिजलल� समन�य सधिमवितम� सपषट को� ण पा@षटया��ई सविहत अन@ �धा ग �म� जिजलल� समन�य सधिमवितल� भ'ग�कतिलको अ�शचिसथात:अन@स� पारि म�रजिजtत स+चाको को�य�4न�यन गन4 सहमत: दिरदन सकन�छ ।

एउटD नग /ग�उ� वि�को�स कष�UभिभU पाविन सह : पारि ��श गरा�म:ण पारि ��श भएको� अ�सथा�म� समबानधिनधीत नग /ग�उ� समन�य सधिमवितल� विनण4य ग : जिजलल� समन�य सधिमवितम� सपषट को� ण पा@षटया��ई सविहत अन@ �धा ग �म� समबानधिनधीत जिजलल� समन�य सधिमवितल� नग कष�Uको� गरा�म:ण पारि ��श भएको� बासत:हरम� ग�वि�सको� ल�विग परसत�वि�त स+चाकोहर ल�ग@ गन1 तथा� ग�वि�सको� सह : पारि ��श भएको� �सत:हरम� नग कष�Uको� ल�विग परसत�वि�त स+चाकोहर ल�ग@ गन1 ग : विनण4य गन4 सकन�छ । यसत� विनण4य भएको� अ�सथा�म� ततC ततC सथा�नको� ल�विग जिजलल� समन�य सधिमवित��ट भएको� विनण4यको� आधा� म� म�पान गरि न�छ ।

35

Page 36: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

अधयाा�या ५ जिIलीाpली� ताहक� ली�तिग वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनीक� स�चकहर

क: आधा�रभ�ता स�चकत�कतिलको� १६: आधा� भ+त स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी

वय�खया�

क. पली�तिyक पराया�ग तिनीयानतरीण१. पल�खिaटको झ�ल�म@$ जिजलल�

रघ�रषीण�१. जिजलल�म� न�पा�ल स को� ल� विनधा�4 ण

ग �बाम�जिजम पल�खिaटकोको� झ�ल� विनरषी�धा गन4 पारि रषीरदCल� विनण4य ग �को�,

२. विनरषी�धिधात पल�खिaटकोको� झ�ल� पर��शम� विनयनUण गन4 जिजलल�सत म� स� चान� विनम�4ण भएको�,

३. पल�खिaटकोको� झ�ल�को� वि�कोलपाम� ��त�� णमDU: झ�ल� उतपा�रदन गन4 पर�तस�विहत गरि एको� ।

ख) सरसफ�इ शाLच�लीया१. श'चा�लय वय�सथा�पान १ धा� D म�विनसहर जमम� हन� बासपा�को4 , ह�ट–

बाज� आदिरदजसत� स��4जविनको सथा�नम� लDङC विगको, अपा�ङC ग तथा� बा�लमDU: स��4जविनको श'चा�लय ५ �रषी4भिभU विनम�4ण गन1 ग �उन� य�जन� भएको�,

२. स�य@$ सय�न:ट : लय�णडविफाल स�इटको� पर�रदC4धान

१. सथा�न:य विनको�यहरल� स�य@$ सधिमवित गठान ग : स�य@$ रपाम� फा�ह� वय�सथा�पान ग �म� जिज.वि�.स.ल� थापा सहय�ग गन1 वय�सथा� ग �को�,

३. ख@ल� दिरदश�म@$ अभिभय�न १. ख@ल� दिरदश�म@$ अभिभय�न अनतग4त ह �को �रषी4 कोमत:म� १० परवितशत ग�.वि�.स. ल�ई ODF रघ�रषीण� ग : जिजलल�ल�ई नD ODF रघ�रषीण�को� ल�विग को�य4य�जन� बान�एको�,

२. ODF रघ�रषीण� भएको� ग�.वि�.स. न.पा�. हरम� को�य4pमको� रदSग�पान� विन नत त�को� ल�विग को�य4pम सञचा�लन ग �को�,

36

Page 37: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ग) ख�नी+प�नी�

१ ख�न�पा�न: वय�सथा�पान १. जिजलल�भ को� ख�न�पा�न:को� सरा�त वि�त णसमबानधी: वय�शचिसथात अभिभल�ख जिज.वि�.स.म� ह�को�,

२. ख�न�पा�न:को� म@ह�नको� स� कषण ग � ग �एको� लगत अदया��धिधाको गन1 ग �को�,

३. ख�न�पा�न: तथा� स सफा�ई स��सथय य�जन� (WASH Plan) तय� ग �को� ,

४. ख�न�पा�न:म� त�विकोएको� नय+नतम बाज�ट वि�विनय�जन ग : खचा4 ग �को�,

रघ) सडक

१. सडको �Cय�सथा�पान १. जिजलल�म� जिजलल� सडको य�त�य�त ग@रय�जन� (DTMP) म� पा �को� सडकोको� ल�विग म�U कोम वि�विनय�जन गन1 ग �को�,

२. जिजलल�म� बानिःसको� को� सडकोको� रद�य��–बा�य�� अशचिमलस�जसत� म�ट� स� कषण गन1 रघ��स �� उपाय@$ परज�वितको� रख लग�उन विनयधिमत कोम वि�विनय�जन गन1 ग �को�÷ग �एको�,

३. सतहको� पा�न:ल� सडको नविबाग�न1 ग : न�ल: बान�एको� �� पा�न: जमम� हन नपा�उन� ग : पा�न:ढल� (Slope) बान�एको�,

४.. अबाC बानन� सडकोम� उपाय@$ पर��धा�नहर विडज�इनम� �खन� ग : सपaट न:वितगत विनण4य ग �को�,

५ सडकोको� विनयधिमत मम4त–समभ� को� ल�विग सडकोसमबानधी: श:रषी4कोम� वि�विनय�जिजत कोमको� नय+नतम ५% मम4त–समभ� को�रषीम� �ख�को� ,

६. DRCN म� पा �को� सडकोको� विनयधिमत स� कषणको� ल�विग Lenth worker को� वय�सथा� ग �को� ,

७. पा+��4धा� को� य�जन�हरम� ��त�� ण:य वय�सथा�पान य�जन� (EMP) तय� ग : को�य�4न�यनम� लय�एको�,

८. जिजलल�म� ड�ज ,सको�भ�ट जसत� भ� : उपाको ण परय�गको� ल�विग आचा� स�विहत� बान�ई ल�ग@ ग �को�,

९. सडको विनम�4णको� ल�विग ड�ज ,सको�भ�ट जसत� भ� : उपाको ण परय�ग गरद�4 सल�पा सट�पल�ईज�शन गन1 ग �को� ।

ङ) गरा���ण ऊI�%१ ऊज�4 ग@रय�जन� १. जिजलल�ल� गरा�म:ण ऊज�4को� ग@र य�जन�

बान�एको� ,

37

Page 38: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

च) वा�ता�वारण सर/णसमबनधी� सथा�नी�या सरचनी�१ जिजलल�म� श�ख�को� सथा�पान�

सञचा�लन१. जिजलल�म� ��त�� ण ऊज�4 तथा� जल��य@

पारि �त4नसमबानधी: को�य4 गन1 छ@ टCटD श�ख� सञचा�लन भएको�,

छ) वानी ताथा� भ�–उपया�ग1 �न तथा� भ+उपाय�ग नकस� १. �नकष�Uको� सपaट स:म�ङC कोन सविहतको�

नकस�को� बा�ड4 कोमत:म� जिजलल� �न, भ+–स� कषण, जिज.वि�.स., जिजलल� परश�सन कोविरषी ए�मC म�लपा�त को�य�4लयम� �खिखएको�,

झ) तिवापदीp वयवासथा�पनी१ वि�पारदC वय�सथा�पान य�जन� को�रषी १. जिजलल� वि�पारदC वय�सथा�पान य�जन�

विनरद1कतिशको�ल� विनरद1कतिशत ग �बाम�जिजम जिजलल� वि�पारदC वय�सथा�पान य�जन� बान�ई जिजलल� वि�को�स य�जन�म� सम���श ग �को�,

२. जिजलल�म� वि�पारदC वय�सथा�पान को�रषी सथा�पान� ग �को� ,

ञ) औदय�तिगक परादषाण तिनीया�नी१. औदया�विगको कष�Uम� स�चछ

��त�� णको� पर�रदC4धान१. स को� ल� विनधा�4 ण ग �को� म�पारदणड

अन@स� जिजलल�को� ल�विग औदया�विगको पररदः+रषीणको� म�पारदणड विनधा�4 ण ग �को�,

२. ग�उ� वि�को�स सधिमवित÷ नग पा�कतिलको���ट पर�पत ग@न�स�को� आधा� म� को�य4��ह: गन1 ग �को� ,

38

Page 39: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ख: तिवाकसिसता स�चकत�कतिलको� १७: वि�कोकतिसत स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी सतार�करणक) सरसफ�ई

१ स सफा�इ पल�खिaटको वय�सथा�पान १. श'चा�लयको� परय�ग तथा� वयकति$गत स सफा�ई समबानधी: विpय�कोल�पाल�इ44 पर�तस�हन गन4 चा'म�कतिसको रपाम� अन@गमन गन1 ग : समबानधिनधीत स�म�जिजको पारि चा�लकोल�ई सपaट विनरद1शन दिरदएको�,

२. सथा�न:य विनको�य स�य@$ सधिमवित गठान ग : एकोभनरद� बाढS सथा�न:य विनको�यको� स�य@$रपाम� फा�ह� वय�सथा�पान गन4 जिज.वि�.स.ल� सहज:को ण तथा� सहय�ग ग �को�,

३. पल�खिaटको सङC कोलन ग : जिजलल�बा�विह विनको�स: गन1 ग �को� �� उपाय�ग ग : स को� ल� त�को� को� म�पारदणडभिभU पान1 ग : पा@नo उतपा�रदन गन1 उदया�ग सथा�पान� भएको�,

***

ख) ख�नी+प�नी�१ ख�न�पा�न: वय�सथा�पान १. ख�न�पा�न: वय�सथा�पान समबानधी: जिजलल�सत :य

णन:वित भएको�,२. ख�न�पा�न: आपा+रषितt तथा� बासत: वि�को�स बा:चा

उकतिचात त�लम�ल धिमल�एको� ,३. National Drinking Water Quality

Standard अबालमबान ग �को� ,

***

ग) गरा���ण ऊI�%१ गरा�म:ण ऊज�4 वय�सथा�पान १. त �ईको� जिजलल�म� ग�बा गय�स दग4म पाह�ड:

जिजलल�को� वि�दया@त नपा@ग�को� ग�उ�म� स'य4 ऊज�4को� मम4तसमभ� गन4 सकन� ग : तयसत� ग�.वि�.स.म� कोमत:म� एउट� ग�.वि�.स.को� दई जन�ल�ई त�कतिलम दिरदइएको�,

२. न�:को ण:य ऊज�4 वि�को�सको� कष�Uम� कोनधिमतम� एउट� को�य4pम तज@4म� ग : को�य�4न�यनम� लय�इएको� ,

**

रघ) Iलीवा�याY परिरवाता%नी१. �खिabय अन@को+ लन को�य4pमको�

सथा�न:यको ण१. सथा�न:यसत म� जल��य@ अन@को+ लन समबानधी:

को�य4pम तज@4म� ग : सञचा�लन गरि एको�,२. स�:कोत EIA/IEE परवित��रदन बाम�जिजम को�य4

भए नभएको� सनरदभ4म� विनयधिमत रपाम� अन@गमन गन1 गरि एको� ,

३. ठाः+ल� म�कतिशन : तथा� उपाको ण सञचा�लन समबानधी: जिजलल�सत :य न:वित स�:कोत ग : को�य�4न�यनम� लय�इएको�,

***

ङ) क तिषा ताथा� ख�दय सYर/�१ बाज� वय�सथा�पान १. जिजलल�भिभU कोनधिमतम� दई�ट� पर�ङC ग�रि को

त को� : उतपा�रदन फा�म4 सञचा�लन भएको�,२. जिजलल�भिभU सहको� : स�सथा�म�फा4 त कोमस�कोम

एउट� पर�ङC ग�रि को त को� : उतपा�रदन विबाp� सथाल सञचा�लन भएको�,

३. जिजलल�म� कोमत:म� एउट� वय��स�धियको कोविरषी �� मतसय �� पाश@ फा�म4 सथा�पान� भएको�,

४. जिजलल�म� कोमत:म� १ �ट� त को� : २ �ट� फालफा+ ल नस4 : सथा�पान� भई स�चा�लन भएको�,

५. जिजलल�म� कोमत:म� १ �ट� कोरषी:/पाश@जनय/मतसय

******

39

Page 40: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी सतार�करणपरश�धान को� नदर �� उदया�ग सथा�पान� भएको�,

६. सथा�न:य सत म� ख�दया स@ कष�को� दखिaटल� महत�पा+ण4 म�विनन� बा�ल:/बासत@हरको� उतपा�रदन बाज� पर�रदC4धान ग �को�,

च) वानी ताथा� भ�–उपया�ग

१ बान तथा� जDवि�को वि�वि�धात� १. जिजलल�को� को+ ल कष�Uको� ४०% �न कष�Uल� ढ�को� को� हन� न:वित ह�को� ह�रद� स�भनरद� कोम परवितशत �न कष�U भएको� जिजलल�ल� ��रषिरषीtको रपाम� �कषः� �पाण गन1 ठा�स को�य4pम �ख�को�,

२. जिजलल�भिभUको� �नम� ह�को� जDवि�को वि�वि�धात�को� आ�धिधाको आ�कोड� (Data Base) तय� ग : ल�पा हन ल�ग�को� परज�वितको� स� कषणसमबानधी: ठा�स य�जन� जिजलल� पारि रषीरदCबा�ट पा�स ग �को�,

३. भ+-उपाय�ग न:वित अन@रपा भ+-उपाय�ग कष�U �रषिगtको णको� नकस�ङC कोन तय� भएको�,

४. भ+-उपाय�ग कष�U �रषिगtको ण अन@रपा भ+-उपाय�ग य�जन� तय� भएको�,

५. भ+-उपाय�ग य�जन� ल�ग+ गरि एको�,

**

छ) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. वि�पारदC वय�सथा�पान ए�मC पर�कोवितको

सरा�त स� कषण१. जिजलल�को� आ�धिधाको ए�मC ��रषिरषीtको य�जन�म�

वि�पारदC वय�सथा�पान य�जन� सम���श भएको� को�य�4न�यन गन4 कोमको� वय�सथा� ग �को�,

२. जिजलल�म� ठा+ल� वि�पारदCको� रघटन�पाकतिछ ततको�ल उरदCधा� ग : छ�ट� अ�धिधाको� ल�विग �खन स@ भिकषत सथाल विनधा�4 ण ग : तयसम� नय+नतम पा+��4धा� तय� गरि एको�,

३. ढ@ङC ग�, विगटS बा�ल@��जसत� पर�कोवितको सरा�तको� उतखननपाकतिछ स� सथा�नको� विकोन� म� नरदS विनयनUण तथा� जधिमन स� कषणसमबानधी: IEE �� EIA म� उलल�ख भएको� को�य4 स� उतखननC गन1 ठा�को� रद� बा�ट आफनःD खचा4म� गन@4पान1 ग : ठा� कको� स+चान� परको�शन गन1 समयम� नD सपaट पा� : स�ह:बाम�जिजम को�म ग �एको� ।

***

I) औदय�तिगक परादषाण, धवानी� ताथा� वा�याY तिनीयानतरीण समबनधी� १. औदया�विगको परदरषीण विनयनUण १. औदया�विगको परदरषीण �कोथा�म तथा� विनयनUणसमबानधी:

विनरद1कतिशको� तय� ग : जिजलल� पारि रषीरदCबाबा�ट पा�रि त भएको� ,

२. उदया�गहरल�इ44 परदरषीण विनयनUण परम�ण–पाU (अन@स`Cचा: ७, ��त�� ण स� कषण विनयम��ल: बाम�जिजम) ज� : भएको�,

**

२. ध�विन परदरषीण विनयनUण १. जिजलल�म� ध�विन परदरषीण विनयनUण गन4 ग�.वि�.स. तथा� नग पा�कतिलको�ल�ई पर�तस�विहत ग �को�,

*

३.��य@ परदरषीण विनयनUण १. ग�.वि�.स. तथा� नग पा�कतिलको�ल�ई ��य@ परदरषीण विनयनUण गन4 सहय�ग तथा� सहज:को ण ग �को�,

*

40

Page 41: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

उलल�खिखत जिजलल� तहको� स+चाकोहरमधय� को� ह: स+चाकोहर भ'ग�कतिलको अ�शचिसथावित अन@स� फा को पान4सकन� अ�सथा�म� जिजलल� समन�य सधिमवितल� विनण4य ग ः: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष सपaट को� ण पा@aटCय�ः� Cइसविहत अन@ �धा गन4 सकन�छनC । यस उपा को� नदरSय समन�य सधिमवितल� आ�शयको अधययन, वि�शल�रषीण ग : भ'ग�कतिलको अ�शचिसथावित अन@स� पारि म�रजिजtत उपाय@$ स+चाको को�य�4न�यन गन4 सहमत: दिरदन सकन�छ ।

समबानधिनधीत तहको� सबाD आधा� भ+त स+चाकोहर पा+ � नह‘रद�समम ��त�� णमDU: कोरद ÷समम�न पररद�न गरि न� छDन । वि�कोकतिसत स+चाकोहरको� को+ ल त� �मधय� कोमत:म� आधा�भनरद� बाढS त� � पा�एको� अ�सथा�म� कोरद पाU सविहत ��त�� णमDU: पाविहचा�न हन� ल�ग� पररद�न गरि न� छ । ७५ परवितशत त� � ह�कतिसल ग �म� दई�ट� त� � तथा� सबाD वि�कोकतिसत स+चाको पा+ � गन1ल�ई त:न�ट� त� � सविहतको� कोरद पाU तथा� ल�ग�रदCधा� � समम�न गरि न� अनय समम�नसम�त पररद�न गन4 सविकोन� छ ।

समबानधिनधीत सथा�न:य विनको�यल� आफन� ख�स आ�शयकोत� स�नरदरभिभtकोत� अन@स� पारि रषीरदCको� विनण4यबा�ट आधा� भ+त स+चाको तथा� वि�कोकतिसत स+चाकोम� स�म�नय थापा गन4 सकन�छन ।

विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�U त�को� को@ नD ट�ल/�सत:, �ड�, ग�उ�, नग , जिजलल� �� दई �� स� भनरद� बाढS ट�ल/�सत:, �ड�, ग�उ�, नग , जिजलल�को� आमजनसम@रद�य, सथा�न:य विनको�य तथा� समबानधिनधीत विनको�यहरबा�ट वि�श�रषी स�चा �ख: तयस कष�Uल�ई हरि तनग , धा�रमिमtकोनग , पाय4टको�यनग आदिरदजसत� वि�श�रषी थापा वि�श�रषीत�य@$ वि�कतिशaट कष�Uको� रपाम� रघ�रषीण� गन4 सकन�छन । तयसत� कष�Uम� स� रघ�रषीण� अन@स� को� वि�को�स कोय�कोल�पा सञचा�लन गन4को� ल�विग यस पर�रपा बाम�जिजमको� आधा� भ+त स+चाकोको� अवितरि $ विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�Uको� ल�विग वि�कतिशaट स+चाको तय� ग : को� जिनदरय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितबा�ट स�:कोत भएपाकतिछ को�य�4न�यनम� लय�इन�छ । आ�शयकोत� अन@स� समबानधिनधीत कष�Uको� वि�श�रषीजञाहरको� स@झ��सम�त कतिलई वि�कतिशaट स+चाकोहरल�ई अनतिनतम रपा दिरदईन�छ ।

सथा�न:य स��यतत श�सन विनयम��ल:को� विनयम २७३(ग) बाम�जिजम स�य@$ सधिमवित गठान ग : खणड (ङ) तथा� यस पर�रपा बाम�जिजमको� नवितज� ह�कतिसल गन4 चा�ह�म� तयसत� सथा�न:य विनको�यल�ई त: स+चाको ह�कतिसल गन4 वि�श�रषी पर�तस�हन गरि न�छ ।

41

Page 42: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

अधया�या ६ क�या�%नवायानी वयवासथा�

६.१ क�या�%नवायानी रणनी�तिता१. सथा�न:य य�जन� परविpय�म� म+लपर��ह:को ण,

२. म@खय उतपर� कोको� रपाम� सको� �तमको परवितसपधा�4,३. स�सथा�गत स� चान� कषमत� वि�को�स,

४. स+चान�, कतिशकष� सञचा� को� म�धयमबा�ट वय�ह� पारि �त4न,

५. सचा�तन� अभिभय�न,

६. समन�य, सहको�य4सविहत सथा�न:य विनको�यको� न�त`त�रद�य: भ+धिमको�,७. विन नत अन@गमन, म+लय�ङC कोन, पाषठपा�रषीण तथा� स@धा� ।

६.२ क�या�%नवायानीक� चरणहरक) पराच�र–परास�र

वि�भिभनन सञचा� म�धयम (शरवय दaय, तथा� छ�पा� ए��म अनय उपाय@$ म�धयम) बा�ट सनरद�शम+लको परचा� –परस� ग : सबाD रघ –पारि �� ल�ई आफन� रघ , सबाD ट�लबासत:ल�ई आफन� ट�ल तथा� ग�उ� नग नD ��त�� णमDU: बान�उन पर�रि त गरि न�छ । स ल भ�रषी�म� स+चान�म+लको स�मगरा: तय� ग : �ड� न�गरि को मञचासमम पा@¥य�इन�छ । समबानधिनधीत सबाD स �को� ��ल�हरल�ई यस अ�धा� ण�को� बा� �म� अभिभम@ख:को ण गरि न�छ । यसत� अभिभम@ख:को ण वि�दया�लयहरम� सम�त सञचा�लन गरि न�छ ।

ख) आधा�र ताथया�क सङp कलीनी तिवाशल+षाण ताथा� तिनीरनतार अदय�वासिधाकवि�श�रषी को�य4pम सञचा�लन गरि न� कष�Uको� वि�सतत रपाम� रद�शभ को� स�म�नय रपाम� यस पर�रपाबाम�जिजमको� स+चाकोको� अ�सथा�को� वि�� ण सङC कोलन गरि न�छ । वि�� ण सङC कोलन गन4 आ�शयकोत�अन@स� छ@ टटा�छ@ टटाD फा� �महर वि�को�स गरि न�छ । यसपाकतिछ विन नत रपाम� चा'म�कतिसको उपालबध: वि�� ण तय� गरि न�छ । बा�रषिरषीtको रपाम� ह �को बारषी4 आधा� तथय��कोबा�ट थापा भएको� उपालबध: स��4जविनको गरि न�छ ।

ग) स`सथा�गता वयवासथा�सबाD जिजलल� वि�को�स सधिमवितम� यस पर�रपाम� त�विकोएबाम�जिजम ��त�� णमDU: श�सन जिजलल� समन�य सधिमवित, नग पा�कतिलको�हरम� नग समन�य सधिमवित सबाD ग�उ� वि�को�स सधिमवितहरम� ग�उ� समन�य सधिमवित गठान हन�छ । जिजलल� वि�को�स सधिमवितहरम� जिजलल�म� ��त�� ण ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न श�ख� सथा�पान� हन�छ ।

42

Page 43: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

पर�रपा को�य�4न�यनको� ल�विग ट�लबासत: तहरद�खिख को� नदरसमम स� चान�हर हन�छनC । जिजलल�म� ��त�� ण स� कषण, फा�ह� मDल� वय�सथा�पान तथा� वि�पारदC वय�सथा�पानस�ग समबानधिनधीत कष�Uम� को�म गन1 सबाD सङC रघस�सथा�ल�ई यस पर�रपा बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत गन1ग : को�य4 गन4 जिजलल� वि�को�स सधिमवितल� आ�शयको समन�य गन1 तथा� विनरद1शन दिरदन�छ ।

रघ) /�ता� तिवाक�स

१. ट�ली÷स�Yदी�या ताह (नीगर/+तरीक� ली�तिग)

को) नग पा�कतिलको�म� को�य4 त स�म�जिजको पारि चा�लको ए�मC यसपरको� को� को�य4 गन1 अनय सः�रघ स�सथा�को� स�म�जिजको पारि चा�लकोहरको� को�य4जिजमम��� : भ+धिमको� थापा ग : पारि चा�लन गरि न�छ ।

ख) ट�ल वि�को�स स�सथा�÷ट�ल स@धा� सधिमवितको� सरदसयहर, स��सथय स�य�स�वि�को�, य@�� कलबा तथा� �न उपाभ�$� सम+ह आदिरदल�ई फा�ह� मDल�को� उकतिचात वय�सथा�पानसविहत ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनसमबानधी: परकतिशकषण दिरदइन�छ ।

ग) नग भिभU सम@रद�य÷ट�ल ए�मC �ड�हरम� ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनबा� � परचा� ÷परस� गरि न�छ ।

रघ) ट�ल सम@रद�यम� जनचा�तन�को� को�य4pमहर सञचा�लन गरि न�छ ।ङ) ट�ल वि�को�स स�सथा�को� सरदसयहरम�फा4 त आ–आफन� कतिछम�कोको� रघ –पारि �� को�

मविहल�÷पा@ररषील�इ44 रघ –पारि �� को� ल�विग तय� गरि एको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन1 तरि को�बा� � ज�नको� : पररद�न गरि न�छ ।

चा) कोरषीको तहम� अग@�� कोरषीकोहरम�फा4 त पर�ङग�रि को ख�त:, उननत ख�त:, ख�तबा� : स� कषण तथा� �स�यविनको वि�रषी�रदSको� अस आदिरदबा� � पररदश4न:÷चा�तन� ज�ग ण स:पा पररद�न गन1÷ग �उन� आदिरद विpय�कोल�पा सञचा�लन गरि न�छ ।

२. वाड� ताह (नीगरप�सिलीक� /+तरी)

को) �ड�म� ह�को� स��सथय स�य�स�वि�को�, आम� सम+ह, य@�� कलबा, �ड� न�गरि को मञचा,

�ड�म� ह�को� वि�दया�लयको� समबानधिनधीत वि�रषीय कतिशकषको तथा� स�म�जिजको पारि चा�लकोहर आदिरदल�इ44 ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� अ�धा� ण�, रघ –पारि �� तथा� �ड� तहको� स+चाकोहर, ह�कतिसल गन1 वि�धिधा परविpय�, म�पान गन1 वि�धिधा परविpय� आदिरदबा� � समबानधिनधीत �ड� �� नग पा�कतिलको�ल� आफाD �� �ड�को� अग@��इम� अभिभम@ख:को ण गरि न�छ ।

ख) �ड�सत म� को�य�4लय नभएको� अ�सथा�म� न.पा�. को�य�4लयको� कोम4चा� :ल�इ44 �ड� त�को� को�य4 जिजमम��� : त�विकोन�छ ।

३. वाड� ताह (ग�उ} तिवाक�स /+तरी)

को) �ड�म� ह�को� स��सथय स�य�स�वि�को�, आम� सम+ह, य@�� कलबा, �ड� न�गरि को मञचा, �ड�म� ह�को� वि�दया�लयको� समबानधिनधीत वि�रषीय कतिशकषको तथा� स�म�जिजको पारि चा�लकोहर आदिरदल�इ44 ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� अ�धा� ण�, रघ –पारि �� तथा� �ड� तहको� स+चाकोहर, ह�कतिसल गन1 वि�धिधा परविpय�, म�पान गन1 वि�धिधा परविpय� आदिरदबा� � समबानधिनधीत ग�.वि�.स.ल� �� ग�.वि�.स.को� अग@��इम� अभिभम@ख:को ण गरि न�छ ।

४. नीगरप�सिलीक�

43

Page 44: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

को) ह�ल छ@ टटाD ��त�� ण श�ख� नभएको� अ�सथा�म� वि�दयाम�न स� चान�म� ह�को� स सफा�इ �� फा�ह� मDल� वय�सथा�पान श�ख� �� अनय उपाय@$ श�ख�को� को�य4 वि�� ण अदया��धिधाको ग �ई ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनसमबानधी: को�य4हरको� जिजमम��� :सम�त थापा गरि न�छ ।

ख) ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन ह�न1 श�ख�को� कोम4चा� :हरल�इ44 ��त�� ण स� कषण, वि�पारदC वय�सथा�पान, IEE/EIA तथा� भ�न विनम�4ण सः�विहत�बा� � सम�त कषमत� पररद�न गरि न�छ ।

ग) ��त�� ण श�ख�म�फा4 त नग पा�कतिलको�को� �ड� ए�मC ट�लहर तथा� स�म@रद�धियको सः�रघस�सथा� आदिरदल�ई कषमत� वि�को�सको� को�य4हर सञचा�लन गरि न�छ ।

५. ग�उ} तिवाक�स समि�तिता को) ग�उ� वि�को�स सधिमवितम� को�य4 त स�म�जिजको पारि चा�लको, सथा�न:यसत म� को�य4 त स�म�जिजको

सः�रघस�सथा�, वि�दया�लयको� परधा�नः�धय�पाकोहर, स��सथय चा'को�को� कोम4चा� : तथा� कोरषीिः ए�मC पाश@ वि�को�स को�य�4लयको� ग�उ�म� को�य4 त कोम4चा� :हरल�ई स�लगन ग � Cइ अभिभम@ख:को ण गरि न�छ ।

ङ) ��पनी स`यानतरी र तिवासिधा (नीगरप�सिलीक� /+तरी)

नग पा�कतिलको�को� वि�भिभनन तहम� गरि न� अन@गमन तथा� म�पान वि�धिधा विनमनअन@स� त�कतिलको�म� उलल�ख गरि एको� छ:

त�कतिलको� १८:ताह÷सp

तार��पनी गनी[ तिनीक�या/सयानतरी अवा

सिधातिवासिधा

रघ /पारि �� सत

ट�ल स@धा� सधिमवित÷ट�ल वि�को�स सः�सथा� �रषी4म� २ पाटको

अ�ल�कोन,परतय�को रघ पारि �� को� छ@ टटा�छ@ टटाD म�पान फा� �म भ : �ड� को�य�4लयम� पाठा�उन� ।

ट�ल सम@रद�य सत

�ड� सधिमवितको� विनण4यअन@स� �ड�अधयकष �� �ड� सधिमवितको� सरदसयको� स�य�जकोत�म� �ड� को�य�4लयम� त�विकोएको� पर�वि�धिधाको �ड�म� पान1 वि�दया�लयको� पर.अ., स��सथय चा'को� तथा� �ड�सत म� ह�को� भए य@�� कल�÷��त�� ण स� कषणसमबानधी: को�य4 गन1 गD.स.स.÷स�म@रद�धियको स�सथा� �ड� न�गरि को मञचा तथा� स��सथय स�य�स��:को� सम�तको� परवितविनधिधात� ह�को� ट�ल:,

�रषी4म� २ पाटको

अ�ल�कोन,परतय�को ट�लको� छ@ टटा�छ@ टटाD म�पान फा� �म भरि �ड� को�य�4लयम�फा4 त नग पा�कतिलको�म� कतिसफा�रि स स�था पाठा�उन� ।

�ड� तह

नग पा�कतिलको�ल� न.पा�. परम@ख �� उपापरम@ख �� अको° �ड�को� �ड�धयकषको� अधयकषत�म� न.पा�.को� पर�वि�धिधाको, ख�न�पा�न: तथा� स सफा�इ विडभिभजन को�य�4लय, जिजलल� स��सथय को�य�4लय, वि�दया�लय तथा� नग सत म� को�य4 त सविpय गD.स.स. सम�तको� ट�ल:म�फा4 त म�पान गन1 । (पारद�धिधाको� : नभएको� अ�सथा�म� न.पा�.म� को�य4 त समबानधिनधीत अधिधाकोतल�इ44 सम�त स�य�जको त�कन सकन�),

�रषी4म� २ पाटको

अ�ल�कोन, परतय�को �ड�को� छ@ टटा�छ@ टटाD म�पान फा� �म भ : नग पा�कतिलको�म� कतिसफा�रि स स�था पाठा�उन� ।

च) ��पनी स`यानतरी र तिवासिधा (ग�उ} तिवाक�स /+तरी)

ग�उ� वि�को�स कष�Uको� वि�भिभनन तहम� गरि न� अन@गमन तथा� म�पान विनमनअन@स� त�कतिलको�म� उलल�ख गरि एको� छ ।

त�कतिलको� १९ताह÷सतार ��पनी गनी[ तिनीक�या/सयानतरी अवासिधा तिवासिधा

44

Page 45: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

रघ /पारि �� सत

�ड� सधिमवितल� विनधा�4 ण ग �बाम�जिजम �ड� न�गरि को मञचा, वि�दया�लय, य@�� कल�, आम� सम+हसम�तको� परवितविनधिधात� ह�को� एको �� स�भनरद� बाढS ट�ल: गठान ग : स�ह: ट�ल:हरम�फा4 त अन@गमन÷म+लय�ङC कोन गन1,

�रषी4म� २ पाटको अ�ल�कोन, परतय�को रघ पारि �� को� छ@ टटा�छ@ टटाD म�पान फा� म भ : �ड� सधिमवितम� पा�स गन1, �ड� सधिमवितल� कतिसफा�रि स स�था ग�.वि�.स.म� पाठा�उन� ।

�ड� तह ग�उ� वि�को�स सधिमवितको� अधयकष �� उपा�धयकष �� अको° �ड�को� �ड�धयकषको� अधयकषत�म�, इल�को� �न को�य�4लय तथा� वि�दया�लय तथा� ग�उ�म� को�य4 त सविpय गD.स.स., �न उपाभ�$� सधिमवित, सथा�न:य आम� सम+ह सम�तको� ट�ल:म�फा4 त अन@गमन म+लय�ङC कोन गन1,

�रषी4म� २ पाटको �ड� तहको� म�पान परवित��रदन ग�उ� वि�को�स सधिमवितम� पा�स गन1 । स+चाकोहरको� आधा� म� �ड�को� भरमण, �ड�बा�ट सञचा�कतिलत को�य4pम सञचा�लन ग �को� सहभ�ग: उपाशचिसथावित, सरा�त स�मगरा:, परचा� स�मगरा:को� �कोड4 ए�मC अ�ल�कोन ।

ग�उ� वि�को�स सधिमवित तह

जिजलल� वि�को�स सधिमवितको� पारद�धिधाको� :को� स�य�जकोत�म� वि�रषीयगत को�य�4लयबा�ट २ जन�, जिज.वि�.स.को� पर�वि�धिधाको अधिधाकोत ए�मC जिजलल� सत :य गD.स.स. (समबानधिनधीत) को� परवितविनधिधात�सम�त ह�को� ट�ल: गठान ग : अन@गमन म+लय�ङC कोन गन1 जिज.वि�.स. बाDठाकोबा�ट अन@म�रदन ग �उन�,

��रषिरषीtको १ पाटको

अ�ल�कोन, य�जन� रदसत���जहरको� अधययन, भ+उपाय�ग य�जन�, भ�न स�विहत� आदिरदको� अधययन, विनज: कष�Uस�ग गरि एको� समबानधिनधीत को � ÷ समझ'त� आदिरद ।

छ) ��पनी स`यानतरी र तिवासिधा (नीगरप�सिलीक�) नग पा�कतिलको�को� सबाD �ड�हर ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भ Cइ यस पर�रपाम� उलल�खिखत नग पा�कतिलको�को� स+चाकोहर ह�कतिसल भएपाकतिछ जिजलल� समन�य सधिमवितल� विनण4य ग : ��त�� णमDU: नग पा�कतिलको� रघ�रषीण� गरि दिरदन सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयम� अन@ �धा गन@4पान1छ । यसत� अन@ �धा पर�पत भएपाकतिछ को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितबा�ट पर�वि�धिधाको सधिमवित गठान ग : अन@गमन म+लय�ङC कोन ग �उन�छ । य� सधिमवितल� पर�वि�धिधाको उपासधिमवितको� म@लय��कोनको� आधा� म� ��त�� णमDU: नग रघ�रषीण� गन4 आ�शयको सबाD स+चाको पा+ � भएको� पा�एम� ��त�� णमDU: नग रघ�रषीण� गन4 जिजलल� समन�य सधिमवितल�ई सहमवित दिरदन�छ । यस : सहमवित दिरदएपाकतिछ वि�श�रषी को�य4pम स�था नग कष�Uल�ई ��त�� णमDU: नग पा�कतिलको�को� रपाम� रघ�रषीण� गरि न�छ ।

I) ��लया�ङp कनी स`यानतरी र तिवासिधा (�ह�नीगरप�सिलीक�÷उप�ह�नीगरप�सिलीक�)मह�नग पा�कतिलको� उपामह�नग पा�कतिलको�को� सबाD �ड�हर ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भइसको� पाकतिछ नग को� सबाD स+चाको पा@ � भएपाकतिछ मह�नग ÷उपामह�नग समन�य सधिमवितल� विनण4य ग : ��त�� णमDU: रघ�रषीण� गरि दिरदन को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष अन@ �धा ग �म� स� सधिमवितबा�ट आ�शयकोत�न@स� पर�वि�धिधाको उपासधिमवित गठान ग : अन@गमन म+लय�ङC कोनको� ल�विग खट�इन�छ । पर�वि�धिधाको उपासधिमवितको� अन@गमन परवित��रदनको� आधा� म� को� नदरSय को�य�4न�यन सधिमवितल� विनण4य ग : ��त�� णमDU: रघ�रषीण� गन4 कतिसफा�रि सस�था विनरद1शन सधिमवितसमकष पाठा�उन�छ । विनरद1शन सधिमवितल� सहमवित दिरदएपाकतिछ वि�श�रषी को�य4pमस�था मह�नग ÷उपामह�नग ल�ई ��त�� णमDU: नग को� रपाम� रघ�रषीण� गरि न�छ ।

45

Page 46: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

झ) ��लया�ङp कनी स`यानतरी र तिवासिधा (जिIलली�) जिजलल�को� सबाD ग�उ� वि�को�स सधिमवित तथा� नग पा�कतिलको�हर ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भइसको� पाकतिछ जिजलल�को� सबाD स+चाको पा@ � भएपाकतिछ जिजलल� समन�य सधिमवितल� विनण4य ग : ��त�� णमDU: जिजलल� रघ�रषीण� गरि दिरदन को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितसमकष अन@ �धा ग �पाकतिछ स� सधिमवितबा�ट पर�वि�धिधाको उपासधिमवित गठान ग : अन@गमन म+लय�ङC कोनको� ल�विग खट�इन�छ । पर�वि�धिधाको उपासधिमवितको� अन@गमन परवित��रदनको� आधा� म� को� नदरSय को�य�4न�यन सधिमवितल� विनण4य ग : ��त�� णमDU: रघ�रषीण� गन4 कतिसफा�रि सस�था विनरद1शन सधिमवितसमकष पाठा�उन�छ । यसल�ई विनरद1शन सधिमवितल� सहमवित दिरदएपाकतिछ वि�श�रषी को�य4pमस�था जिजलल�ल�ई वा�ता�वारण��तरी� जिIलली�को� रपाम� रघ�रषीण� गरि न�छ ।

ञ) तिवाकषिशाeट स�चक ��लया�ङp कनी स`यानतरी र तिवासिधा वि�कतिशaट स+चाकोको� म@लय��कोन स�यनU वि�धिधा को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितल� विनधा�4 ण ग � बाम�जिजम

हन�छ ।

६.३ उतपरा+रण�क� तारिरक� ﴾Incentive Methods)

क) रघर–परिरवा�रसतार १. रघ –पारि �� सत म� उन:हरको� अभय�स वय�ह� पारि �त4न ग � Cइ ��त�� णमDU: रघ –पारि ��

रघ�विरषीत विनधा�4रि त स+चाकोहर पर�पत ग �को� रघ –पारि �� ल�इ44 “वा�ता�वारण��तरी� रघर परिरवा�र” को� रदज�4 दिरदई समम�न गन1 । यसत� समम�न ल�ग� तथा� कोरद पाUको� रपाम� पररद�न ग : सडकोबा�टD रद�खिखन� ग : समम�न पा�उन� रघ पारि �� को� पर��शरदCधा� म� ट��कतिसन�छ ।

२. वा�ता�वारण��तरी� रघर–परिरवा�र को� समम�न पर�पत गन1ल�इ44 नग पा�कतिलको�÷नग पारि रषीरदCल� विनण4य ग : नग पा�कतिलको�/ग�.विबा.स.ल� लग�उन� स��� श@लको तथा� रदसत@ (सथा�.स��.श�.ऐन, बाम�जिजम) म� आ�कतिशको �� पा+ण4 छ@ टको� वय�सथा� गन1 ।

ख) नीगर/+तरीक� ट�ली÷स�Yदी�यासतार :१. कोरद –पाU पररद�न गन1o ट�ल÷सम@रद�यल� विनधा�4रि त स+चाकोहर पा+ � ग : ‘��त�� णमDU: ट�ल रघ�रषीण�

भएको� अ�सथा�म� नग पा�कतिलको�ल� तयसत� ट�ल÷सम@रद�यल�इ44 ��त�� णमDU: समम�न स�रपा ल�ग� तथा� कोरद पाU पररद�न गन1 तयसत� ल�ग�सविहत कोरद पाU पर�पत गन1 ट�ल सम@रद�यल�इ44 तयसत� कष�Uम� स� कोरद –पाU तथा� ल�ग� अन@रपाको� ह�रषिडtङग बा�ड4 �खन अन@मवित पररद�न गन1 ।

46

Page 47: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

२. कषमत� �जिदधाम� अ�स पररद�न गन1o ��त�� णमDU: ट�ल÷सम@रद�य रघ�विरषीत भएको� ट�लबा�स:÷सम@रद�यको� कतिसफा�रि सम� तयस ट�ल सम@रद�यको� सरदसयहरल�इ44 नग पा�कतिलको�ल� सञचा�लन गन1 कषमत� वि�को�सको� विpय�कोल�पाहर (त�कतिलम, ग�षठ:, अ�ल�कोन भरमण आदिरद) म� पर�थाधिमकोत�को� स�था अ�स पररद�न ग : कषमत� �जिदधा ग �उन� । स�थाD यसत� को�य4म� विpय�श:ल ट�लल�इ44 भ'वितको स�धानहर (फारषिनtचा , कोमपय@ट आदिरद) बा�ट पा@ सकोत गन4 सकन� । यसत� ट�लको� पारद�धिधाको� :ल�ई नग कोD अनय ट�लहरम� सरा�त वयकति$को� रपाम� पाठा�उन �ड�ल� समन�य गन1 ।

ग) वाड� ताह :१. कदीर–पतरी परादी�नी गनी[n विनधा�4रि त स+चाकोहर पा+ � ग : ��त�� णमDU: बानन� �ड�ल�इ44

नग सत :य/ग�उसतरि य ��त�� णमDU: समन�य सधिमवितको� विनण4यम�फा4 त कोरद –पाU तथा� ल�ग� पररद�न गन1 ।

२. भLतिताक सYतिवाधा� परादी�नी गनी% सकनी+n नग को� ��त�� णमDU: �ड� सधिमवितको� को�य�4लयम� नग पा�कतिलको�बा�ट थापा भ'वितको स�धान (जसतDo कोमपय@ट –विपरनट , म�ट स�इकोल, फारषिनtचा आदिरद)

पररद�न गन4 सकन� स�थाD यस को�य4म� सविpयत�स�था सहय�ग गन1 वयकति$–वि�श�रषील�इ44 नगरद पा@ सको� को� वय�सथा� गन4 सकन� ।

३. अनीYदी�नी परादी�नी गनी% सकनी+n ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भएको� �ड�ल�इ44 थापा वि�कोकतिसत स+चाको ह�कतिसल गन4 सथा�न:य ��त�� ण स� कषण को�रषीबा�ट थापा अन@रद�न पररद�न गन1 ।

रघ) नीगरप�सिलीक� ताथा� जिIलली� ताह १. कदीर–पतरी ताथा� ली�ग� परादी�नी गनी[n विनधा�4रि त स+चाकोहर पा+ � गन1 नग पा�कतिलको� तथा� जिजलल�ल�इ44

न�पा�ल स को� बा�ट “वा�ता�वारण��तरी� नीगरप�सिलीक�÷जिIलली�” को� रपाम� कोरद पाU तथा� ल�ग�बा�ट समम�विनत गन1 ।

२. वा�ता�वारण��तरी� अनीYदी�नी परादी�नी गनी[n ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भएको� ‘��त�� णमDU: नग पा�कतिलको�÷जिजलल�ल�ई पर�तस�हनस�रपा ��त�� ण स� कषण को�रषीम� न�पा�ल स को� बा�ट थापा अन@रद�न उपालबध ग �उन सविकोन�छ । यसत� अन@रद�न कोम वि�कोकतिसत स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 खचा4 गन@4पान1छ ।

ङ) ग�उ} तिवाक�स समि�तिता ताह१. कदीर–पतरी ताथा� ली�ग� परादी�नी गनी[: विनधा�4रि त स+चाकोहर पा+ � गन1 ग�उ� वि�को�स सधिमवितल�इ44

��त�� णमDU: श�सन जिजलल� समन�य सधिमवितदवा� � “वा�ता�वारण��तरी� ग�उ} तिवाक�स समि�तिता” को� रपाम� कोरद पाU सविहत ल�ग�दधा� � समम�विनत गन1 ।

२. वा�ता�वारण��तरी� अनीYदी�नी परादी�नी गनी[: ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भएको� ग�उ� वि�को�स सधिमवितल�इ44 पर�तस�हनस�रपा सथा�न:य ��त�� ण स� कषण को�रषीम� जिजलल� तथा� को� नदरबा�ट थापा अन@रद�न दिरदन सविकोन�छ । यसत� अन@रद�न कोम वि�को�कतिसत सत को� स+चाकोहर पर�पत गन4 खचा4 गन@4पान1छ ।

47

Page 48: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

६=४ ससथा�गता सरचनी�

गठनी र क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�

क) वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनी क+ नदर#या तिनीदी[शानी समि�तिता �धि]य य�जन� आय�गको� उपा�धयकष अधयकष �धि]य य�जन� आय�गको� ��त�� ण ह�न1 सरदसय सरदसयसकतिचा�, सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लय सरदसयसकतिचा�, गह मनU�लय सरदसयसकतिचा�, सह : वि�को�स मनU�लय सरदसयसकतिचा�, वि�जञा�न परवि�धिधा तथा� ��त�� ण मनU�लय सरदसयसकतिचा�, अथा4 मनU�लय सरदसयसकतिचा�, �न तथा� भ+स� कषण मनU�लय सरदसयसकतिचा�, कोविरषी वि�को�स मनU�लय सरदसयसकतिचा�, कतिशकष� मनU�लय सरदसयसकतिचा�, भ@म:स@धा� तथा� बय�सथा� मनU�लय सरदसयसकतिचा�, स��सथय तथा� जनस�खय� मनU�लय सरदसयसकतिचा�, उदया�ग मनU�लय सरदसयसकतिचा�, भ'वितको पा+��4धा� तथा� य�त�य�त वय�सथा� मनU�लय सरदसयसकतिचा�, मविहल� बा�लबा�कतिलको� तथा� सम�ज कोलय�ण मनU�लय सरदसयसरदसय सकतिचा�, �धि]य य�जन� आय�ग सरदसयपरम@खहर, जिज.वि�.स. मह�सङC रघ, नग पा�लिःको� सङC रघ तथा� ग�.वि�.स. मह�सङC रघ सरदसयअधयकष, न�पा�ल उदया�ग बा�भिणजय मह�सङC रघ सरदसयसहसकतिचा�, स� म�.तथा� सथा�.वि�.म. (समबानधिनधीत मह�श�ख� परम@ख) सरदसय सकतिचा�क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�यस सधिमवितको� को�म, कोत4वय, अधिधाको� ए�मC जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम हन�छo

48

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन नग समन�य सधिमवित

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन को� नदरSय विनरद1शन सधिमवित

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन जिजलल� समन�य सधिमवित

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन ग�उ� समन�य सधिमवित

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन मह�नग ÷उपामह�नग समन�य सधिमवित

Page 49: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

को) को�य4pमहरम� रद�ह� �पान आउन नदिरदन न�पा�ल स को� को� वि�रषीयगत मनU�लय÷विनको�य, वि�को�स स�झ�रद� तथा� �धि]य अनत �4धि]य गD स को� : ससथा�हरल�ई न:वित विनरद1शन तथा� समन�य गन1,

ख) परभ��को� : रपाम� अभिभय�न सञचा�लन गन4 को� नCदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितल�ई आ�शयको विनरद1शन दिरदन�,

ग) ��त�� णमDU: जिजलल�, उपामह�नग तथा� मह�नग रघ�रषीण� गन4 सहमवित पररद�न गन1,रघ) समगरा को�य4pमको� सम:कष� ग : आ�शयको विनरद1शन दिरदन�,ङ) ��त�� ण, जल��य@ पारि �त4न, फा�ह� मDल� वय�सथा�पान वि�पारदC ज�खिखम वय�सथा�पानजसत� वि�रषीयहरल�ई

वि�को�स य�जन�म� म+लपर��ह:को ण गन4 समन�य तथा� सहज:को ण गन1 ।

ख) क+ नदरा�या क�या�%नवायानी स�नवाया समि�तितागठनीसकतिचा�, सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लय अधयकषसहसकतिचा�, सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लय (न.पा�. मह�श�ख�) सरदसयमह�विनरद1शको, सथा�न:य पा+��4धा� तथा� कोविरषी सडको वि�भ�ग सरदसयसहसकतिचा�, सह : वि�को�स मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, अथा4 मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, गह मनU�लय सरदसय सहसकतिचा�, वि�जञा�न परवि�धिधा तथा� ��त�� ण मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, �न तथा� भ+स� कषण मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, कोविरषी वि�को�स मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, कतिशकष� मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, स��सथय तथा� जनस�खय� मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, भ@म:स@धा� तथा� बय�सथा� मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, उदया�ग मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, मविहल� बा�लबा�कतिलको� तथा� सम�ज कोलय�ण मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, �धि]य य�जन� आय�ग सरदसयमह�विनरद1शको, ��त�� ण वि�भ�ग सरदसयमह�विनरद1शको, भ�न विनम�4ण तथा� शह : वि�को�स वि�भ�ग सरदसयको�य4को� : विनरद1शको, �Dकोशचिलपाको ऊज�4 पर�दधा4न को� नदर सरदसयपरम@ख, ��त�� ण वि�जञा�न वि�भ�ग, विU.वि�.,को�ठाम�ड� वि�शव वि�दया�लय, सरदसयको�य4को� : विनरद1शको, फा�ह� मDल� वय�सथा�पान पर�वि�धिधाको सहय�ग को� नदर सरदसयपरम@ख �� परवितविनधिधा, सथा�न:य विनको�यको� सङC रघ÷मह�सङC रघ सरदसयअधयकष �� परवितविनधिधा, न�पा�ल उदया�ग ��भिणजय मह�सङC रघ सरदसयअधयकष �� परवितविनधिधा, अनत �धि]य गD स को� : ससथा� सङC रघ मह�सः�रघ सरदसय��त�� ण पाUको� हरमधय� सधिमवितल� मन�नयन ग �को� पाUको� एको जन� सरदसयअधयकष �� परवितविनधिधा, गD स को� : ससथा� सङC रघ मह�सङC रघ सरदसयउपासकतिचा�, (��त�� ण वय�सथा�पान श�ख�), स� म�. तथा� सथा�.वि�.म. सरदसय सकतिचा�क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�

यस सधिमवितको� को�म, कोत4वय, अधिधाको� ए�मC जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम हन�छo१. मनU�लय÷विनको�य, वि�को�स स�झ�रद� तथा� �धि]य अनत �4धि]य गD स को� : स�सथा�हर बा:चा को�य4गत

समन�य,

२. कष�Uगत रपाम� को�य4pमहरको� समन�य, सहज:को ण तथा� अन@गमन,

३. यस पर�रपाको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन1 ग : शर�त पारि चा�लन,

४. को� नदरSय विनरद1शन सधिमवितल� दिरदएको� विनरद1शनहरको� को�य�4न�यन,

५. आ�शयकोत�अन@स� पर�वि�धिधाको उपासधिमवित गठान गन1,६. सथा�न:य विनको�यहरल� ��त�� णको� कष�Uम� ग �को� खचा4 विनयमन ग : आ�शयको विनरद1शन दिरदन�,७. ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� को�य�4न�यनको� ल�विग कषमत� वि�को�सम� आ�शयको सहय�ग,

49

Page 50: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

८. जिजलल�, मह�नग तथा� उपामह�नग ल�ई ��त�� णमDU: रघ�रषीण� गन4 सहमवितको� ल�विग विनरद1शन सधिमवितसमकष कतिसफा�रि स गन1 तथा� नग पा�कतिलको�ल�ई ��त�� णमDU: रघ�रषीण� गन4 सहमत: पररद�न गन1,

९. विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�U त�को� को@ नD ट�ल/�सत:, �ड�, ग�उ�, नग , जिजलल� �� दई �� स� भनरद� बाढS ट�ल/�सत:, �ड�, ग�उ�, नग , जिजलल�को� आमजनसम@रद�य, सथा�न:य विनको�य तथा� समबानधिनधीत विनको�यहरबा�ट वि�श�रषी स�चा �ख: तयस कष�Uल�ई हरि तनग , स�सथानग , पाय4टको�य नग जसत� वि�श�रषी पाविहचा�नय@$ नग ÷ग�वि�स �� स�य@$ रपाम� रघ�रषीण� गन4 चा�ह�को� सथा�न:य विनको�यहरको� स+चाकोल�ई अनतिनतम रपा दिरदन�,

१०. वि�दया�लय, असपत�ल, ह�ट�ल आदिरदजसत� विनको�यको� ल�विग ��त�� णमDU: स+चाकोहर स�:कोत गन1,११. ��त�� ण स� कषण, फा�ह� वय�सथा�पान, भ+-उपाय�ग वय�सथा�पान तथा� वि�पारदC वय�सथा�पानम� उलल�खय

य�गरद�न पा@¥य�उन� वयकति$, सः�रघ–स�सथा�ल�ई नगरद पा@ सको� तथा� समम�न पररद�न गन4 कतिसफा�रि स गन1,१२. ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� ल�ग� स�:कोत गन1,१३. मनU�लय, को� नदरSय विनको�यल�ई ��त�� णमDU: रघ�रषीण� गन1,१४. आफन� को�मल�ई वय�शचिसथात गन4 आ�शयकोत�अन@स� उपासधिमवितहर गठान गन4 सकन� ।

50

Page 51: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ग) वा�ता�वारण��तरी� शा�सनी जिIलली� स�नवाया समि�तिता

गठनीसभ�पावित, जिजलल� वि�को�स सधिमवित अधयकषपरम@ख जिजलल� अधिधाको� : सरदसयजिजलल�भिभUको� नग पा�कतिलको�को� नग परम@खहर सरदसयसथा�न:य वि�को�स अधिधाको� : सरदसयख�न�पा�न: तथा� स सफा�इ को�य�4लयको� परम@ख सरदसयजिजलल� �न अधिधाकोत सरदसयजिजलल� कतिशकष� अधिधाको� : सरदसयजिजलल� स��सथय को�य�4लयको� परम@ख सरदसयजिजलल� कोविरषी वि�को�स को�य�4लयको� परम@ख सरदसयजिजलल� पाश@ स��� को�य�4लयको� परम@ख सरदसयम�लपा�त/न�पा: को�य�4लयको� परम@ख सरदसयजिजलल� भ+स� कषण को�य�4लयको� परम@ख सरदसयमविहल� तथा� बा�लबा�कतिलको� को�य�4लयको� परम@ख सरदसयजिजलल� उदया�ग ��भिणजय सङC रघको� अधयकष सरदसयजिजलल� सहको� : स�रघको� परम@ख सरदसयगD स को� : स�सथा�को� जिजलल� समन�य सधिमवितको� परम@ख सरदसय��त�� ण, ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न ह�न1 श�ख� परम@ख, जिज.वि�.स. सरदसय सकतिचा� �खिabय विनको@ नज तथा� �नय जनत@ आ कष पान1 जिजलल�म� स� विनको�यको� परम@खल�ई सरदसयको� रपाम� आमनतिनUत गरि न�छ ।

क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�

यस सधिमवितको� को�म, कोत4वय, अधिधाको� ए�मC जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम हन�छo१. जिजलल�म� सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC, जल��य@ पारि �त4न, भ+-उपाय�गको� �रषिगtको ण समबानधी: फा�ह� मDल�

वय�सथा�पानसमबानधी: सबाD को�य4pमहरको� समन�य, अन@गमन, म+लय�ङC कोन तथा� सम:कष� गन1,२. ग�उ� वि�को�स सधिमवितल�ई ��त�� णमDU: बान�उन सहय�ग, समन�य तथा� सहज:को णको� स�थाD ��त�� णमDU:

रघ�रषीण� गन4 सहमत: पररद�न गन1,३. ��त�� णमDU: नग पा�कतिलको� रघ�रषीण� गन4 कतिसफा�रि स गन1,४. जिजलल�म� सञचा�कतिलत ए�मC सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC, जल��य@ पारि �त4न तथा� फा�ह� वय�सथा�पानसमबानधी:

को�य4pमहरल�ई यस पर�रपाम� उललः�खिखत स+चाको ह�कतिसल गन1 ग : आफन� विpय�कोल�पा सञचा�लन गन4को� ल�विग जिजलल� पारि रषीद‍मा� कतिसफा�रि स गन1,

५. जिजलल�भरि को� ��त�� णमDU: रघ –पारि �� , ट�ल तथा� �ड�को� स�खय� तथा� ग�उ� वि�को�स सधिमवित ए�मC नग पा�कतिलको�को� न�म��ल: वि�� ण चा'म�कतिसको रपाम� सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयम� पाठा�उन�,

६. जिजलल�म� ह�को� स को� : को�य�4लयहरको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजम अन@गमन म�पान ग : ल�ग� तथा� कोरद पररद�न गन1,७. जिजलल�ल�ई ��त�� णमDU: बान�उन अनय आ�शयको को�य4हर गन1 ग �उन� ।

जिजलल�म� ��त�� णमDU: श�सन जिजलल� समन�य सधिमवित गठान भएपाकतिछ ��त�� ण, जल��य@ पारि �त4न, विबापारद वय�सथा�पान तथा� फा�ह वय�सथा�पान ए�� स सफा�ई समबानधिनधी को�मको� समन�य गन4 जिजलल� सभ�पावितको� स�य�जकोत�म� छ@ टCटD सधिमवितहर हन� छDननC । तयसत� सधिमवितहर �खिख हन आ�शयको भएम� यस सधिमवित म�तहत हन� गरि समबानधिनधीत विनको�यको� परम@खको� स�य�जकोत�म� उपासधिमवितको� रपाम� हन�छनC ।

रघ) वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनी �ह�नीगर÷उप�ह�नीगर स�नवाया समि�तिता

गठनीनग परम@ख अधयकषको�य4को� : अधिधाकोत सरदसयजिजलल� परश�सन को�य�4लयको� अधिधाकोत परवितविनधिधा सरदसयय�जन� अन@गमन तथा� परश�सको�य अधिधाकोत सरदसयजिजलल� पर�वि�धिधाको को�य�4लयको� परम@ख सरदसय

51

Page 52: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ख�न�पा�न: तथा� स सफा�इ को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� �न अधिधाकोत �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� कतिशकष� अधिधाको� : �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� स��सथय को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� कोविरषी वि�को�स/पाश@ स��� को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयम�लपा�त/न�पा: को�य4ः�लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� भ+स� कषण को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयनग सत :य उदया�ग ��भिणजय सङC रघको� परम@ख सरदसयगD स को� : स�सथा�को� नग समन�य सधिमवितको� परम@ख सरदसय��त�� ण, ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न श�ख� परम@ख, �� नग पा�कतिलको�ल� त�को� को� अधिधाकोत सरदसय सकतिचा�

क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�यस सधिमवितको� को�म, कोत4वय, अधिधाको� ए�मC जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम हन�छo१. मह�नग तथा� उपामह�नग म� सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC, भ+-उपाय�ग �रषिगtको ण फा�ह� मDल�

वय�सथा�पानसमबानधी: सबाD को�य4pमहरको� समन�य, अन@गमन, म+लय�ङC कोन तथा� सम:कष� गन1,२. आफन� �ड�हरल�ई ��त�� णमDU: बान�उन सहय�ग, समन�य तथा� सहज:को णको� स�थाD ��त�� णमDU:

रघ�रषीण� गन4 सहमत: पररद�न गन1,३. ��त�� णमDU: मह�÷उपामह�नग पा�कतिलको� रघ�रषीण� गन4 कतिसफा�रि स गन1,

52

Page 53: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

४. नग म� सञचा�कतिलत ए�मC सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC तथा� फा�ह� वय�सथा�पानसमबानधी: को�य4pमहरल�ई कोमत:म� यस पर�रपाम� उशचिललखिखत स+चाको ह�कतिसल गन1 ग : आफन� विpय�कोल�पा सञचा�लन गन4को� ल�विग स�:कोवित दिरदन नग पारि रषीद‍मा� कतिसफा�रि स गन1,

५. नग भरि को� ��त�� णमDU: रघ –पारि �� , ट�ल तथा� �ड�को� सङC खय� चा'म�कतिसको रपाम� समबानधिनधीत जिजलल� वि�को�स सधिमवित तथा� सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयम� पाठा�उन�,

६. जिजलल�ल�ई ��त�� णमDU: बान�उन आ�शयको सहय�ग:को� भ+धिमको� विनभ�उन�,७. नग ल�ई ��त�� णमDU: बान�उन अनय आ�शयको को�य4हर गन1 ग �उन� ।

ङ) वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनी नीगर स�नवाया समि�तिता

गठनीनग परम@ख अधयकषको�य4को� : अधिधाकोत सरदसयजिजलल� परश�सन को�य�4लयको� अधिधाकोत परवितविनधिधा सरदसयय�जन� अन@गमन तथा� परश�सको�य अधिधाकोत सरदसयजिजलल� पर�वि�धिधाको को�य�4लयको� परम@ख सरदसयख�न�पा�न: तथा� स सफा�इ को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� �न अधिधाकोत �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� कतिशकष� अधिधाको� : �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� स��सथय को�य�लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� कोविरषी को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� भ+–स� कषण को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयनग सत :य उदया�ग ��भिणजय सङC रघको� परम@ख सरदसयगD स को� : स�सथा�को� नग समन�य सधिमवितको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसय��त�� ण, ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न श�ख� परम@ख, �� नग पा�कतिलको�ल� त�को� को� अधिधाकोत सरदसय सकतिचा�

क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�

यस सधिमवितको� को�म, कोत4वय, अधिधाको� ए�मC जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम हन�छo१. नग कष�Uम� सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC फा�ह� मDल� वय�सथा�पानसमबानधी: सबाD को�य4pमहरको�

समन�य, अन@गमन, म@लय��कोन तथा� सम:कष� गन1,२. आफन� �ड�हरल�ई ��त�� णमDU: बान�उन सहय�ग समन�य तथा� सहज:को णको� स�थाD ��त�� णमDU:

रघ�रषीण� गन4 सहमत: पररद�न गन1,३. ��त�� णमDU: नग पा�कतिलको� रघ�रषीण� गन4 कतिसफा�रि स गरि दिरदन जिजलल� समन�य सधिमवितम� अन@ �धा गन1,४. नग कष�Uम� सञचा�कतिलत ए�मC सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC तथा� फा�ह� वय�सथा�पानसमबानधी:

को�य4pमहरल�ई कोमत:म� यस पर�रपाम� उशचिललखिखत स+चाको ह�कतिसल गन1ग : आफन� विpय�कोल�पा सञचा�लन गन4को� ल�विग नग पारि रषीद‍मा� कतिसफा�रि स गन1,

५. नग कष�Uभरि को� ��त�� णमDU: रघ –पारि �� , ट�ल तथा� �ड�को� सङC खय� चा'म�कतिसको रपाम� समबानधिनधीत जिजलल� वि�को�स सधिमवित तथा� सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयम� पाठा�उन�,

६. नग कष�Uल�ई ��त�� णमDU: बान�उन आ�शयको अनय को�य4हर गन1 ग �उन� ।

च) वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनी ग�उ} स�नवाया समि�तिता

53

Page 54: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

गठनी

ग�उ� वि�को�स सधिमवितको� अधयकष अधयकष

ख�न�पा�न: उपाभ�$� सधिमवितको� अधयकषहर सरदसय

ग�उ�म� ह�को� स��सथय स�सथा�को� परम@ख सरदसय

कोविरषी तथा� पाश@ स���समबानधी: ग�उ�सत :य स��� को� नदरको� परम@ख सरदसय

ग�.वि�.स. म� ह�को� वि�दया�लयको� परधा�न�धय�पाकोहर सरदसय

स�म@रद�धियको �न उपाभ�$� सधिमवितको� अधयकषहर सरदसय

आम� सम+ह, य@�� कलबा, बा�ल–कलबा, आदिरद स�म�जिजको सङC रघस�सथा�को� अधयकष सरदसय

ग�उ�म� ��त�� ण स� कषण, फा�ह� वय�सथा�पान, वि�पारदC वय�सथा�पानसमबानधी:

को�य4pम को�य�4न�यनम� स�लगन स को� :, गD स को� : सः�रघस�सथा�को� परवितविनधिधा सरदसय

सहको� : स�सथा�को� ग�उः�सतरि य सधिमवितको� स�य�जको सरदसय

ग�उ� वि�को�स सधिमवितको� सकतिचा� सरदसय सकतिचा�

क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�

यस सधिमवितको� को�म, कोत4वय, अधिधाको� ए�मC जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम हन�छo१. ग�उ� वि�को�स कष�Uम� सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC फा�ह� मDल� वय�सथा�पानसमबानधी: सबाD

को�य4pमहरको� समन�य, अन@गमन, म+लय�ङC कोन तथा� सम:कष� गन1,२. आफन� �ड�हरल�ई ��त�� णमDU: बान�उन सहय�ग, समन�य तथा� सहज:को णको� स�थाD ��त�� णमDU:

रघ�रषीण� गन4 सहमत: पररद�न गन1,३. ग�उ�म� सञचा�कतिलत ए�मC सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC तथा� फा�ह� वय�सथा�पानसमबानधी:

को�य4pमहरल�ई यस पर�रपाम� उललः�खिखत स+चाको ह�कतिसल गन1 ग : आफन� विpय�कोल�पा सञचा�लन गन4को� ल�विग ग�उ� पारि रषीद‍मा� कतिसफा�रि स गन1,

४. ग�उ�भरि को� ��त�� णमDU: रघ –पारि �� , तथा� �ड�को� सङC खय� चा'म�कतिसको रपाम� समबानधिनधीत जिजलल� वि�को�स सधिमवितम� पाठा�उन�,

५. ग�उ�ल�ई ��त�� णमDU: बान�उन अनय आ�शयको को�य4हर गन1 ग �उन� ।

६.५ तिवातत�या सरो�ता वयवासथा�पनी��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन समबानधिनधी तह÷सत को� �सत@शचिसथावितम� आधा�रि त भई नवितज� म�पान गन1 परविpय� भएको� हन�ल� यसम� लग�न:ल�ई ठा+ल� महत� नदिरदई उपालमभिबध परविpय�हरको� अन@गमन गरि नछ । यस पर�रपाबाम�जिजम को� य�जन� गरि एको� कतिथाय� भनन@भनरद� समबानधिनधीत तह÷सत म� को� पर�नतिपत भएको� छ, तयसल�इ44 महत� दिरदइ म�पान गन@4पान1 हनछ ।यस पर�रपाम� परसत�� गरि एको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 म+लतo रघ –पारि �� को� य�गरद�न महत�पा+ण4 हनछ । यस पर�रपाबाम�जिजम रघ –पारि �� रद�खिख जिजलल�ल�ई ��त�� णमDU: बान�उन न�पा�ल स को� को� वि�भिभनन विनको�य,

सथा�न:य विनको�य, वि�को�स स�झ�रद� , �धि]य तथा� अनत �4धि]य गD स को� : स�सथा� ए�मC विनज: कष�U सबाDको� य�गरद�न आ�शयको पाछ4 ।

६.६ Iनीशासि���त�� णमDU: सथा�न:य श�सन को@ नD नयL थापा को�य4pम÷पारि य�जन� नभD परचाकतिलत ऐन को�नः+न णन:वित विनरद1कतिशको�हरल� सथा�न:य विनको�यल� आफाD �� आफन� अग@��इ �� समन�यम� सञचा�लन गन@4पान1 को�महरको� म+लय�ङC कोनय�गय स ल स+चाको तय� ग : सधिननकोटत�को� कतिसदधा�नत�म�जिजम रघ –पारि �� लग�यत

54

Page 55: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ट�लबासत:÷�ड�सत ल�ई यसत� स+चाको ह�कतिसल गन4 पर�तस�विहत गन1 अ�धा� ण�म� आधा�रि त भई तय� गरि एको� हन�ल� यसल�ई को@ नD नय�� को�य4pमको� रपाम� नकतिलन भइ ह�को� जनशकति$ल�ई यसत� स+चाको ह�कतिसल गन1 ग : जिजमम��� : सपषट गन4 तथा� तयसतफा4 उतपर�रि त गन4 आ�शयको हनछ । आ–आफन� कष�Uम� सञचा�लन भइ ह�को� ��त�� ण स� कषण, फा�ह� वय�सथा�पान तथा� वि�पारदC वय�सथा�पानसमबानधी: को�य4pमहरल�ई यस पर�रपाम� परसत�वि�त स+चाको ह�कतिसल गन1 ग : समन�य विनरद1कतिशत गन@4पारद4छ ।

को� नदरSय तहम� आ�शयको समन�य सहज:को ण सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयको� समबानधिनधीत मह�श�ख� परम@खको� परतयकष विनरद1शनम� ह: ��त�� ण वय�सथा�पान श�ख�ल� गन1छ ।

जिजलल�म� ��त�� ण, ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न श�ख�ल� जिजलल� समन�य सधिमवितको� सकतिचा��लयको� रपाम� को�म गन@4को� स�थाD को�य�4न�यनको� ल�विग सहज:को ण गन1छ । मह�नग , उपामह�नग तथा� नग पा�कतिलको�म� ��त�� ण ह�न1 श�ख�ल� सकतिचा��लयको� रपाम� को�म गन1छ ।ग�उ� वि�को�स सधिमवितम� स�म�जिजको पारि चा�लकोल�ई यससमबानधी: थापा जिजमम��� : स@नधिमपाइन�छ । स�म�जिजको पारि चा�लको नभएको� अ�सथा�म� ग�उ� समन�य सधिमवितल� अनय उपाय@$ वयकति$ल�ई त�कन सकन�छ ।

को@ नD ट�ल�मभिसत, नग , ग�ऊ �� विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�Uम� वि�श�रषी अभिभय�नको� रपाम� विनभि�त समय��धिधाभिभU सबाD स+चाको ह�कतिसल गन1ग : को�य4pम सञचा�लन गन4को� ल�विग विनण4य भएम� त�विकोएको� अ�धिधाको� ल�विग आ�शयको जनशकति$ को � म� कतिलइ �� अनय उपाय@$ परविpय�बा�ट थापा जनशकति$ कतिलइ को�मम� लग�उन सविकोन�छ ।

६.७ सर�क�रवा�ली� तिनीक�याहरक� भ�मि�क� ताथा� जिIम�+वा�र�यस पर�रपाम� उलल�खिखत स+चाकोहरमधय� आ–आफन� को�य4कष�Uसमबानधी: स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : न:वित,

णन:वित तथा� को�य4न:वित तय� ग : स� बाम�जिजम आ�शयको लग�न:, समन�य तथा� सहज:को ण गन1 जिजमम��� : सबाD वि�रषीयगत मनU�लय तथा� स �को� ��ल� विनको�यहरको� हन�छ । परम@ख स �को� ��ल� विनको�यहरको� भ+धिमको� तथा� जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम उलल�ख गरि एको� छ ।

१. र�ति�या या�Iनी� आया�गको) ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� स+चाकोल�इ44 को� नदरविबानदम� �ख: ��त�� णसमबानधी: न:वित, णन:वित

तथा� को�य4न:वित तज@4म� गन1,ख) यस पर�रपाबाम�जिजमको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 वि�रषीयगत मनU�लय÷विनको�य, वि�को�स स�झ� रद� ,

गD स को� : स�सथा� तथा� विनज: कष�Uको� को�य4pमबा:चा आ�शयको समन�य गन1,ग) ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनसमबानधी: रदSरघ4को�ल:न तथा� आ�धिधाको य�जन� तज@4म� गन4 समन�य तथा�

सहज:को ण गन1,रघ) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत:

समबानधीम� अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ङ) यससमबानधी: को�य4को� समगरा अन@गमन तथा� म+लय�ङC कोन गन1÷ग �उन� ।

२. अथा% �नतरी�लीयाको) ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� स+चाकोहर ह�कतिसल हन�ग : न�पा�ल स को� , वि�को�स स�झ� रद� ,

अनत �4खिabय गD स को� : कष�U तथा� विनज: कष�Uको� लग�न: पर�रदC4धान गन1,ख) ��त�� णमDU: स+चाको ह�कतिसल गन1 वि�रषीयल�ई को� नदरSय बाज�ट, न:वित तथा� को�य4pमम� सम���श गन4

पर�थाधिमकोत� दिरदन�,

55

Page 56: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ग) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम� अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

रघ) यससमबानधी: को�य4को� लग�न:को� विहस�बाल� अन@गमन तथा� म+लय�ङC कोन गन1÷ग �उन� ।

३. सङp रघ�या ��मि�ली� ताथा� सथा�नी�या तिवाक�स �नतरी�लीयाको) ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� पर�रपा को�य�4न�यनको� ल�विग समन�य गन4 को� नदरSय सकतिचा��लयको�

रपाम� ह: को�म गन1,ख) स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 सथा�न:य विनको�यको� कषमत� वि�को�सको� को�य4हर सञचा�लन गन1,ग) न:वितगत रपाम� बाहस पाD �: गन1,रघ) स+चाकोहरल�ई सथा�न:य विनको�य समबारदCधा को�य4वि�धिधा ए�मC विनरद1कतिशको�हरम� म+लपर��ह:को ण गन1,ङ) वि�श�रषी वि�श�रषीत�य@$ स+चाकोहर, जसतDo हरि तनग , पाय4टको�यनग , धा�रमिमtकोनग �� ग�उ�÷जिजलल� ��

को�य�4लय, वि�दया�लय, ह�टल आदिरदको� ल�विग थापा स+चाको तय� ग : समबानधिनधीत विनको�यस�ग सम�त स@झ�� कतिलई अनतिनतम रपा दिरदन�,

चा) ��त�� णमDU: सथा�न:य विनको�यहरको� लगत विनयधिमत रपाम� तय� ग : चा'म�कतिसको रपाम� अदया��धिधाको गन1,

छ) मनU�लयको� अन@गमन स� चान�म� यसको� स+चाकोहरल�ई सम���श गन1,ज) सबाD जिजलल�म� ��त�� ण, ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न श�ख�को� सथा�पान� गन4 लग�उन� तथा�

नग पा�कतिलको�हरम� सम�त ��त�� ण श�ख� सथा�पान� गन4 उतपर�रि त गन1,झ) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत:

समबानधीम� अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ञ) आ�शयको अनय को�य4हर गन1 ।

४. तिवाजञा�नी परातिवासिधा ताथा� वा�ता�वारण �नतरी�लीयाको) ��त�� णमDU: सथा�न:य वि�को�सको� ल�विग �खिabय ए�मC अनत �4खिabयसत म� पाD �: गन1,ख) ��त�� ण, उज�4 जल��य@ पारि �त4नसमबानधी: न�पा�ल स को� ल�ई पर�पत हन� सहय�ग यस पर�रपाम�

परसत�वि�त स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : लग�न: गन4 आ�शयको समन�य गन1,ग) सबाD जिजलल�म� ��त�� ण, ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न श�ख�को� सथा�पान� सञचा�लन गन4 जिजलल�

वि�को�स सधिमवितहरल�ई सशत4 अन@रद�न उपालबध ग �इ सहय�ग गन1,रघ) अनत �4खिabयसत ��ट ��त�� ण स� कषण तथा� जल��य@ पारि �त4न समबानधीः: को�य4pम सञचा�लन गन4

न�पा�लल�ई पर�पत हन� सहय�ग परसत�वि�त स+चाकोहर ह�कतिसल हन�ग : लग�न: गन4 समन�य तथा� सहज:को ण गन1,

ङ) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम� अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

चा) ��त�� ण स� कषण विनयम��ल:म� भएको� वय�सथा�बाम�जिजम सथा�पान� भएको� को�रषीको� पारि चा�लनबा�ट उललः�खिखत स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 सहय�ग पा@¥य�उन� ।

५. सहर� तिवाक�स �नतरी�लीयाको) ��त�� णमDU: रघ�रषीण�को� ल�विग परवित�रदCधा सथा�न:य विनको�यहरल�ई पर�थाधिमकोत� दिरदइ ख�न�पा�न: तथा�

स सफा�इसमबानधी: स@वि�धा� पा@¥य�उन सहय�ग गन1,ख) ��त�� ण स� कषण, फा�ह� वय�सथा�पान सह : स'नरदय4 पर�रदC4धानसमबानधी: कष�Uम� पर�थाधिमकोत�को� स�था

कोम वि�विनय�जन गन1,

56

Page 57: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

ग) �खिabय भ�न विनम�4ण स�विहत�ल�इ44 परभ��को� : को�य�4न�यन गन4 न�तत�रद�य: भ+धिमको� विनभ�उन�,रघ) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम�

अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ङ) यस पर�रपा बाम�जिजमको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 अनय आ�शयको सहय�ग गन1 ।

६. वानी ताथा� भ�सर/ण �नतरी�लीयाको) ख�ल: जधिमनम� �कष� �पाण गन4 पर�थाधिमकोत�स�था सथा�न:य विनको�यस�गको� स�झ� रद� : समन�यम�

को�य�4pम सञचा�लन गन1,ख) �न तथा� भ+–स� कषणस�ग समबानधिनधीत स+चाकोहर पर�नतिपतको� ल�विग आ�शयको सहय�ग समन�य तथा�

सहज:को ण गन1,ग) ‘एको ग�उ� एको नस4 :ल�ई पर�थाधिमकोत�स�था अधिरघ बाढ�उन�,रघ) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम�

अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ङ) मनU�लयको� बाज�ट तथा� को�य4pमहर यस पर�रपा बाम�जिजमको� समबानधिनधीत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन4 पर�थाधिमकोत� दिरदन� ।

57

Page 58: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

७. क तिषा तिवाक�स �नतरी�लीयाको) ��त�� णमDU: तथा� पर�ङC ग�रि को कोविरषी परण�ल:ल�ई पर�रदC4धान गन1,ख) ��रषिरषीtको बाज�ट तथा� को�य4pमम� यसको� स+चाकोल�ई ह�कतिसल गन1ग : सम���श गन1,ग) एको ग�उ� एको पा�ख :ल�ई अभिभय�नको� रपाम� सञचा�लन गन4 सहय�ग गन1,रघ) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत:

समबानधीम� अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ङ) सथा�न:य विनको�यहरस�गको� स�झ� रद� : पर�रदC4धान गन1 ।

८. भY��सYधा�र ताथा� बयावासथा� �नतरी�लीयाको) �खिabय भ@ उपाय�ग न:वितको� को�य�4न�यन गन4 सथा�न:य विनको�यहरल�ई सहय�ग गन1,ख) स��4जविनको तथा� पारषितt जगग�को� लगत उपालबध ग �उन�,ग) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत:

समबानधीम� अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

रघ) मनU�लयको� बाज�ट तथा� को�य4pमहर यस पर�रपा बाम�जिजमको� समबानधिनधीत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन1 ।

९. कषिशा/� �नतरी�लीयाको) वि�दया�लयहरल�ई ��त� णमDU: स@चाकोहर ह�कतिसल गन4 सरघ�उ पा@य�4उन� ख�लको� अवितरि $

कोय�कोल�पाहर सञचा�लन गन4 पर�तस�विहत गन1,ख) रद�शभ को� वि�दया�लयहरल�ई ��त�� णमDU: बान�उन विनरद1कतिशत गन1, ग) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम�

अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

रघ) मनU�लयको� बाज�ट तथा� को�य4pमहर यस पर�रपा बाम�जिजमको� समबानधिनधीत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन1 ।

१०. सवा�सथया ताथा� Iनीस`खया� �नतरी�लीयाको) स��सथयस�सथा�जनय फा�ह� मDल� वय�सथा�पान गन4 सहज:को ण गन1, ख) रद�शभ को� असपत�लहरल�ई ��त�� णमDU: बान�उन विनरद1कतिशत गन1,ग) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम�

अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

रघ) मनU�लयको� बाज�ट तथा� को�य4pमहर यस पर�रपा बाम�जिजमको� समबानधिनधीत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन1 ।

११. भLतिताक प�वा�%धा�र ताथा� या�ता�या�ता �नतरी�लीयाको) सबाD सडकोको� रद�य�� बा�य�� हरि य�ल: पाबा ःCरदCधान गन1, ख) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम�

अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ग) मनU�लयको� बाज�ट तथा� को�य4pमहर यस पर�रपा बाम�जिजमको� समबानधिनधीत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन1 ।

58

Page 59: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

१२. अनया तिवाषायागता �नतरी�लीयाहर को) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम�

अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ख) मनU�लयको� बाज�ट तथा� को�य4pमहर यस पर�रपा बाम�जिजमको� समबानधिनधीत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन1 ।

१३. तिवाक�स स�झ+दी�रको) ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� पर�रदC4धान गन4 न�पा�ल स को� ल�ई सरघ�उन�, ख) ��त�� ण स� कषण, जल��य@ पारि �त4न, फा�ह� ए�मC वि�पारदC वय�सथा�पानको� कष�Uम� सहय�ग गरद�4 यस

पर�रपाबाम�जिजमको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 स@विनशचिशचात गन1,ग) ��त�� ण स� कषण, जल��य@ पारि �त4न, फा�ह� ए�मC वि�पारदC वय�सथा�पानल�ई पय�को� जकोD रपाम�

समबा�धान गन1ग : सहय�ग उपालबध ग �उन�,रघ) यस पर�रपा �म�जिजमको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 आ�शयको कषमत� वि�को�सको� को�य4pम, परचा� ÷ परस�

उतपर� ण�समबानधी: को�य4हर समपा�रदन गन4 सहको�य4 गन1 ।

१४. सब� सथा�नी�या तिनीक�याहरको) यस पर�रपाम� त�विकोए �म�जिजमको� नवितज� ह�कतिसल गन4 स�धान–सरा�तको� पारि चा�लन गन1,ख) आफन� कष�Uम� ��त�� ण स� कषणस�ग समबानधिनधीत को�य4 गन1 सबाD स को� : विनको�यहर, वि�को�स

स�झ� रद� , गD स को� : स�रघ स�सथा� तथा� विनज: कष�Uल�ई यसDबाम�जिजमको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 समन�य सहज:को ण तथा� सहको�य4 गन1,

ग) आ–आफन� सथा�न:य विनको�यल�ई ��त�� णमDU: बान�उन परयतन त हन� ।

59

Page 60: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

१५. सथा�नी�या, र�ति�या ताथा� अनतार�%ति�या ग�रसरक�र� स`सथा�हरयस कष�Uम� को�य4 गन1 �धि]य तथा� अनत �धि]य गD स को� : स�सथा�हरल� परचाकतिलत को�नः+नको� अधा:नम� ह: रद�ह�य बाम�जिजमको� भ+धिमको� विन��4ह गन1छनC ।

को) आ–आफन� को�य4pमहर समबानधिनधीत सथा�विनय विनको�यको� ��रषिरषीtको य�जन� तथा� को�य4pमम� सम���श गरि सथा�न:य विनको�यसः�गको� समन�य तथा� सहको�य4म� यस पर�रपा बाम�जिजमको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन1,

ख) सथा�न:य तहको� स�म@रद�धियको ए�मC स�म�जिजको सः�रघस�सथा�हरल�ई यस पर�रपा बाम�जिजमको� स+चाकोहर म�पान गन4 आ�शयको पान1 कषमत� वि�को�स समबानधी: को�य4हर सञचा�लन गन1 ।

रघ) यस अ�धा� ण�ल�ई रघ –पारि �� समम पा@¥य�उन सथा�न:य विनको�यस�गको� समन�यम� स�म�जिजको पारि चा�लनको� को�य4हर सञचा�लन गन1,

ङ) रघ –पारि �� , ट�लबासत: ए�मC सथा�न:य विनको�यहरबा:चा सको� �तमको परवितसपधा�4को� ��त�� ण विनम�4ण गन4 उतपर� कोको� को�म गन1,

१६. सहक�र� स`रघस`सथा�को) सहको� : स�सथा�को� सरदसयहरल�ई यस पर�रपाको� रघ पारि �� तह ट�ल तहको� आधा� भ+त स+चाकोहर

ह�कतिसल गन4 पर�रि त गन1,ख) यस पर�रपाम� उलल�खिखत स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 सहय�ग पा@गन� ग : आफन� विpय�कोल�पा सञचा�लन गन1,ग) स को� तथा� सथा�न:य विनको�यहरस�ग यस पर�रपा बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत हन�ग : स�झ� रद� : तथा�

सहको�य4 गन1 ।

१७. तिनीI� /+तरीको) यस पर�रपाम� उलल�खिखत स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 सहय�ग पा@गन� ग : आफन� उदया�ग वय�स�य सञचा�लन

गन1,ख) स�म�जिजको स�सथा�गत उतत रद�धियत�को� रपाम� यस पर�रपाको� स+चाको ह�कतिसल गन4 सहको�य4 गन1,ग) स को� तथा� सथा�न:य विनको�यहरस�ग यस पर�रपा बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत हन�ग : स�झ� रद� : तथा�

सहको�य4 गन1 ।

६.८ स�चकक� परिर��I%नी ताथा� वय�खया�स+चाकोको� वय�खय� तथा� समय�न@को+ ल स+चाकोम� स�म�नय स@धा� तथा� पारि म�ज4न गन1 को�य4 सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयल� गन1छ । ��त�� णमDU: स��4जविनको को�य�4लयको� स+चाकोहर अन@स+चा:-१ बाम�जिजम हन�छ । आ�शयकोत�न@स� सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयल� अनय विनको�यको� ल�विग तथा� हरि तनग , धा�रमिमtकोनग ए�मःC पाय4टकोः:य नग जसत� वि�श�रषी वि�श�रषीत�य@$ सथा�न:य विनको�य (स�य@$ सधिमवित सम�त), नम@न� नग आदिरदकोः� ल�विग थापा स+चाकोहर बान�ई को�य�4न�यनको� ल�विग को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितसमकष पा�स गन1छ । य: स+चाकोहर को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितल� स�:कोत ग �पाकतिछ ल�ग+ हन�छनC ।

60

Page 61: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

अन@स+चा: १

स��4जविनको को�य�4लयको� ��त�� णमDU: स+चाकोहर

स�चक तिवासता�रिरता स�चक छ छ�नी वय�खया�1. स सफाः�ई 1 ल¶विगकोमDU: श'चा�लयको� वय�सथा� भएको�,

2 श'चा�लयम� ह�तधा@न� स�बा@न पा�न:को� वय�सथा� भएको�,

3 श'चा�लय भिभUको� स�म�नहर दरसत ह�को� रदDविनकोरपाम� स सफा�ई हन� ग �को�,

4 को�य�4लयको� ह �को को�ठा�, बा नडा� पारि स रदDविनको रपाम� सफा�ई हन� ग �को�,

5 को�य�4लयको� भिभतत�, कतिससिलtग तथा� पाख�4लम� म�को@ �को� ज�ल�, धा@ल�, ल�ऊ, अन��शयको विबार��, झ� पा�त, फा�ह� को� धाबबा� न ह�को�,

6 को�य�4लय पारि स म� ख@ल� रपाम� था�U� तथा� अन��शयको स�म�नहर �खन� नगरि एको�,

7 को�य�4लयको� भ�न, भिभतत�, पाख�4लम� जथा�भ��: पा�सट , अन��शयको भिभतत� ल�खन आदिरद न ह�को�,

2. को�य�4ल�य भ�नको� मम4त समभ�

1 �रषी4को� एकोपाटको आफन� को�य�4लय भ�न तथा� पाख�4लहरको� �ग �गन गन1 ग �को�,

2 को�य�4लयको� भिभतत�हरम� स@रषितt, पा�न था@कन� नग �को�,

3 यस को�य�4लयल� आफन� भ�नको� विनयधिमतरपाम� मम4त स�भ� गन1 ग �को�,

4 को�य�4लयको� भ�नको� भिभतत� तथा� पाख�4लहर नचारषिकोtएको�,

3. को�य�4लयको� स'नरदय4 तथा� हरि य�ल:

1 को�य�4लय कोमपा�उनडा भिभU ह�को� ख�ल: सथा�नम� फा+ ल, विबार��, दबा� सविहतको� स@नरद बाग¶चा� ह�को�,

2 हपत�को� कोनधिमतम� एकोपाटको स� बाग¶चा�को� ह� चा�ह �खरद�ख हन� ग �को�,

3 को�य�4लयलको� कोम4चा� :हरल� वि�श� ��त�� ण दिरद�सको� दिरदन को�य�4लयको� स��धिमत� भएको� जगग� �� स��4जविनको जगग�म� �कष� �पाण गन1 ग �को�,

4 को�य�4लय पारि स म� कोनधिमतम� १० �ट� बाहबारषी1 बा�टविबार�� हको�4एको�,

5 बारषी1पा�न: जधिमनम� रि चा�ज4 गन1 गरि एको� । ४. फा�ह� मDल� वय�सथा�पान 1 को�य�4लयको� फा�ह� सडCन� नसडCन� ग :

वि�भ�जन गरि एको�,2 सडCन� फा�ह� ल�ई को�य�4लय पारि स भिभUD मल

बान�उन� ग �को� �� अनय तरि को�ल� वय�सथा�पान गन1 गरि एको�,

3 नसडCन� फा�ह� मधय� पल�खिaटकोल�ई छ@ टCटD जमम� ग : विबाp� �� विनधा�4रि त सथालम� जमम� गन1 गरि एको�,

4 अनय फा�ह� मधय� ह�विनको� को फा�ह� (जसत� बय�bS, कतिस.एफाC .एलC. कतिचाम, फा@ ट�को� कतिसस�÷बा�तल, टCय@बाल�इट आदिरद) अनय फा�ह� छ@ टCय�ई छ@ टCटDछ@ टCटD जमम� ग : विनधा�4रि त सथालम�

61

Page 62: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

स�चक तिवासता�रिरता स�चक छ छ�नी वय�खया� �खन� गन1 गरि एको�,

5 को�य�4लयस�ग ज�विडएको� सडको� पा�दिटल�ई यस को�य�4लयल� विनयधिमतरपाम� स सफा�ई गन1 गन1

6 को�य�4लयल� ट@ट�फा@ ट�को� स�म�न, था�U� स�फा�, फा�ट�को� को�पा1ट, चय�वितएको� तथा� मविहल� पारद�4 को�य�4लयम� परय�गम� लय�उन� नग �को�

7 को�य�4लय पारि स भिभU बा�विह फा�ह� , धा@ल�, को�गजको� ट@p� तथा� अनय फा�ह� जनय बासत@ न ह�को�,

8 को�य�4लयम� म�पारदणड बा�विह को� पल�नतिसटकोको� झ�ल� परय�गम� लय�उन �को लग�एको� ।

५. उज�4को� परय�ग 1 को�य�4लयम� ऊज�4 खपात कोम गन1 कतिचामको� परय�ग (जसतD LED) भएको�,

2 को�य�4लयम� वि�दया@तको� ल�विग विडज�ल, मदिटत�ल �� पा�b�लबा�ट चालन� उपाको णहर परय�गम� नलय�इएको� ।

3 परय�गम� नआएको� समयम� सबाD परको� को� विबादया@वितय उपाको ण बानरद गन1 ग �को� ।

6 स�� : स�धानको� परय�ग

1. स�� : स�धानको� विनयधिमत रपाम� परदरषीण विनयनUण ज��चा ग �ई Green Sticker कतिलन� ग �को�,

2. पा@ �न� स�� : स�धानको� विनयधिमत रपाम� कतिलल�म विबाp� गन1 ग �को�

62

Page 63: environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

7 स���गरा�ह:को� ल�विग परवितकष�लयको� वय�सथा� ग �को�

1. को�य�4लयको� अविगराम भ�गम� स���गरा�ह:को� ल�विग रघ�मपा�न: बा�ट ज�विगन परवितकष�लयको� वय�सथा� ह�को�,

2. परवितकष�लयम� विनयधिमतरपाम� स सफा�ई हन� ग �को�,

8 स���गरा�ह:को� ल�विग स'चा�लय

1. को�य�4लयम� Toilet Urinate सविहतको� मविहल� तथा� पा@ररषीको�ल�विग स��4जविनको स'चा�लय ह�को�

2. स'चा�लयम� पा�न:को� वय�सथा� ह�को�3. स'चा�लयको� विनयधिमतरपाम� स सफा�ई हन� ग �को�

9 को�य�4लय भ�नको� स@ कष� तथा� भ+कोमपा परवि�धिधाको� परय�ग

1. को�य�4लयल� आफन� सबाD भ�नहरको� नकस� समबानधिनधीत विनको�यबा�ट पा�रि त ग �को� �� विनयधिमत ग �को�,

2. को�य�4लय भिभU तथा� बा�विह ज��रद� य�U@को� झ�ल� चा�कोज��चा ग � म�U भिभU बा�विह ज�न दिरदन� गरि एको� छ

1. को�य�4लयम� स@ कष�को� ल�विग कोमपा�उनडा��ल लग�ईएको�को�य�4लयको� सबाD भ�नहरम� Building Code परय�गम� लय�ईएको� छ

2. को�य�4लयको� पा@ �न� भ�नम� Retrofitting परवि�धिधा परय�ग गरि एको� छ

१०. चाम�न� गह वय�सथा� 1. चाम�न�गह सफा� स@गरघ ह�को�,2. चाम�न�गहल� स�म�नहरको� म+लय स+चा: ह �को दिरदन�

ट�सन� ग �को�,3. चाम�न�गहम� स�चछ विपाउन�पा�न:को� वय�सथा�

भएको�, 4. चाम�न�गह अग�ड: व�शचिसथात फा+ ल विबार�� �ह�को�, 5. को�य4लयल� ख�ज� ख�न� समय विनशचिशचात ग �को� 6. कोम4चा� :हर को�य4कोकषम� बास� ख�ज� ख�न�

नग �को�,जिजलल�शचिसथात को�य�4लयल� म�कतिथा उलल�खिखत स+चाकोहर पा@ � ग � नग �को� समबानधीम� ��त�� णमDU: जिजलल� समन�य सधिमवितल� पर�विबाधिधाको उपा सधिमवित गठान गरि म�पान अन@गमन ग �ई सबाD स+चाकोहर पा@ � ग �को� पा�ईएम� ��त�� णमDU: ल�ग� ए�� कोरद पाU रदCधा� � समम�न गन1 विनण4य गन1छ । मनU�ल�य, को� नदरSय विनको�यको� हकोम� समबानधिनधीत मनU�ल�य, को� नदरSय विनको�यल� म�पान अन@गमन गरि कतिसफा�रि सस�था को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1छ । स� कतिसफा�रि सको� आधा� म� को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितल� समम�न गन1 विनण4य गन1छ ।

63