1. ชอผลงานวจย: การศกษาผลการใชการสอนคดแบบหมวก 6 ใบของเอดเวรด เดอ โบโน

เพอพฒนาทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยน EP 6/4โรงเรยน

อสสมชญแผนกประถม

2. ชอสกลผวจย: นางสาวอาจาร ศรรตนศกด 3. ต าแหนง: ครประจ าชนประถมศกษาปท 6 4. วฒการศกษา: ปรญญาโท 5. สถานทตดตอ: 754/147 ถ. สขมวท บางจาก พระโขนง กทม. 10260 6. ปทท าวจยเสรจ: ปพ.ศ. 2554 7. บทคดยอ:

การวจยครงนมจดมงหมายเพอ เพอศกษาผลการใชการสอนคดแบบหมวก 6 ใบ ในการพฒนาทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยนโปรแกรมภาษาองกฤษ EP 6/4โรงเรยนอสสมชญแผนกประถม กลมตวอยางในการวจยครงนเปนนกเรยนโปรแกรมภาษาองกฤษในระดบชนประถมศกษาปท 6/14 (EP 6/4) จ านวน 23 คน โดยวธการสมกลมตวอยางไดมาดวยวธการสมอยางงาย (Simple random sampling) โดยใชวธจบสลากหองเรยน โดยใชเวลาในการทดลองในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 รวมระยะเวลา 5 สปดาห ตงแตเดอนพฤศจกายน ถง เดอนธนวาคม เครองมอทใชในการวจยไดแก 1). แผนการสอนคดแบบหมวก 6 ใบ 2) แบบทดสอบทกษะการคดแบบมวจารณญาณกอนเรยน 3) แบบบนทกการสงเกตพฤตกรรมและการมสวนรวมของนกเรยน

สถตทใชในการทดลอง ไดแก การหาคาเฉลย (Average) ของคะแนนจากการทดสอบกอนและหลงการทดลอง และสถตทดสอบ t-test แบบตวแปรไมอสระจากกน (T – dependent test)

ผลการวจยพบวา การสอนคดแบบหมวก 6 ใบของเอดเวรด เดอ โบโน สามารถพฒนาทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยน EP 6/4 โรงเรยนอสสมชญแผนกประถมได นกเรยนมคะแนนเฉลยกอนเรยนเทากบ 9 คดเปนรอยละ 56.25 และมคะแนนเฉลยหลงเรยนเทากบ 11 คดเปนรอยละ 68.75 และการทดสอบสมมตฐานการวจย โดยการวเคราะหความแตกตางระหวางผลการทดสอบกอนและหลงเรยนของกลมตวอยางทเปนไมอสระตอกน เมอเปรยบเทยบคะแนนกอนเรยนและคะแนนหลงเรยน พบวา คะแนนเฉลยหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ซงเปนไปตามสมมตฐานทไดตงไว 8. หลกการความเปนมาและความส าคญของปญหา:

การเปลยนแปลงจากระบบสงคมเดมมาสสงคมโลกาภวตน ถอเปนการกาวขามทสงผลกระทบและกอใหเกดการเปลยนแปลงอยางมากตอประเทศไทย ทงทางดาน เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม วทยาศาสตร เทคโนโลย และการเมองการปกครอง การพฒนาประเทศทผานมามงเนนและให

ความส าคญกบการพฒนาทางดานวตถเพอใหประเทศมความทนสมยและกาวทนตอกระแสของโลกทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา อยางไรกตามการพฒนาทางดานสงคม โดยเฉพาะการพฒนาทรพยากรทางมนษยยงมการพฒนาไปไดในขอบเขตทจ ากด เนองจากประเทศไทยยงขาดบคลากรทมความรความเขาใจในการพฒนาในดานดงกลาวอยอกมาก ซงผลกระทบจากการพฒนาอยางเหลอมล าน สงผลใหเดกไทยเตบโตขนมาพรอมกบความรทางดานวชาการและเทคโนโลย หากแตขาดทกษะในการใชชวต นอกจากนการเปลยนแปลงอยางรวดเรวนสงผลใหเกดปญหาตางๆในสงคมตามมาอยางมากมาย เชน ปญหาอาชญากรรม และปญหาการความขดแยงระหวางนกเรยนตางสถาบน เปนตน ดงนนการจะปลกฝงใหเดกและเยาวชนรนใหมสามารถเตบโตเปนบคคลทอยในสงคมยคใหมนได นอกเหนอจากการวางรากฐานการศกษาเพอใหนกเรยนมความรความสามารถทดแลว การปลกฝงใหนกเรยนรจกการคดวเคราะหเพอแกปญหาตางๆกเปนสงทจ าเปนเชนเดยวกน ซงแนวคดนสอดคลองกบมอรแมน และแบลนตน (1990) ทกลาววา จดมงหมายส าคญของการศกษา คอ มงหวงใหผเรยนมความรความเขาใจในเนอหาวชา และสามารถน า ความร ความเขาใจทมไปใชแกปญหาในชวตประจ าวนได (Moorman and Blanton, 1990 อางถงใน ปยาน จตรเจรญ, 2543: 3) นอกจากนเอดเวรด เดอ โบโน นกวชาการและอาจารยดานการสอนการคด (2550) กลาววา สามเสาของการศกษาประกอบดวย ความร (knowledge) ความฉลาด (intelligence) และการคด (thinking) (เอดเวรด เดอ โบโน, 2550: 47) โดยทความฉลาดเปนคณสมบตภายในทมอยในมนษย และความรนนถอเปนวตถดบพนฐานทถกจดการโดยความคดอกทอดหนง ดงนนการเรยนรจงจ าเปนตองอาศยทง 3 ปจจยในการขบเคลอนใหประสบผลส าเรจ

จากการเลงเหนถงความส าคญดงกลาว สงผลใหกระทรวงศกษาธการมการปรบเปลยนหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 โดยก าหนดใหผเรยนตองผานการประเมนการอาน คดวเคราะห และเขยน ในทกชวงชน ตามเกณฑทสถานศกษาก าหนด และใหไดคณภาพตามมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน ในมาตรฐานท 4 ผเรยนมความสามารถในการคดวเคราะห คดสงเคราะห มวจารณญาณ มความคดสรางสรรค คดไตรตรอง และมวสยทศน ซงประกอบดวย 4 ตวบงช คอ 1) สามารถวเคราะห สงเคราะห สรปความคดรวบยอด คดอยางเปนระบบและมความคดแบบองครวม ไดแก ผเรยนมความสามารถในการคดอยางหลากหลาย โดยคดเชอมโยง คดเปรยบเทยบ คดแยกแยะ คดทบทวนอยางรอบคอบ มเหตผล ผสมผสานแนวคดทเปนองคประกอบยอย เปนภาพรวม เพอสรางผลงานหรอเปนแนวทางในการแกปญหาอยางเหมาะสม 2) ผเรยนสามารถคาดการณ ก าหนดเปาหมาย และแนวทางการตดสนใจได ไดแก สามารถคาดคะเนสถานการณ เพอก าหนดเปาหมาย และทางเลอกเพอตดสนใจ บนขอมลทนาเชอถอสอดคลองกบสถานการณปจจบนและอนาคต 3) ประเมนและเลอกแนวทางการตดสนใจและแกไขปญหาอยางมสต ไดแก ผเรยนสามารถตดสนใจเลอกแนวทางแกปญหา ไดผลงานตามเปาหมาย โดยยดหลกการคดเชงเหตผลและความรสกรบผดชอบ และ 4) มความคดรเรมสรางสรรค มองโลกในแงด และมจนตนาการ ไดแก ผเรยนสามารถรวบรวม ผสมผสาน เชอมโยงความรและประสบการณเดมทหลากหลาย มาสรางเปนความรใหมดวยตนเองอยางมหลกเกณฑ พฒนาและรเรมสงใหม ๆ ทเปน

ประโยชนตอตนเองและสงคม เปนผมองโลกในแงดเสมอ (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน , 2550 : 34 – 35)

ในการประเมนการอาน คดวเคราะห และการเขยนน สถานศกษาสวนใหญจะมการจดการเรยนการสอนในแตละรายวชาตามปกต แตมการเพมเตมในสวนเนอหาและการประเมนผลทเกยวของกบเนอหาสาระในรายวชานนในดานการอาน คดวเคราะห และการเขยน เพอฝกฝนทกษะและพฒนาการในการคดใหกบนกเรยน และมการประเมนผลหลงเรยนควบคกน อยางไรกตาม จากผลการประเมนคณภาพภายนอกสถานศกษา จ านวน 30,010 แหง ในปพทธศกราช 2544 – 2548 โดยส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) พบวา มาตรฐานดานผเรยน มาตรฐานท 4 คอ ผเรยนมความสา มารถในการคดวเคราะห คดสงเคราะห มวจารณญาณ มความคดสรางสรรค คดไตรตรอง และมวสยทศน มสถานศกษาทไดรบการประเมนอยในระดบดเพยงรอยละ 10.43 ของจ านวนสถานศกษาทไดรบการประเมนคณภาพภายนอกสถานศกษา ซงถอวาอยในระดบทต ามาก และจากรายงานสภาวะการศกษาไทย ป 2547/2548 ของส านกเลขาธการสภาการศกษา (ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา, 2549 : 1) พบวามความสอดคลองกน กลาวคอ นกเรยนสวนใหญยงคดวเคราะห คดสงเคราะห ไดนอย นอกจากน จากรายงานผลการประเมนความสามารถดานการคดวเคราะหของนกเรยน โรงเรยนของอครสงฆมณฑลกรงเทพฯ ปการศกษา 2552 พบวา ความสามารถดานการคดวเคราะหของนกเรยนโรงเรยนอครสงฆมณฑลกรงเทพฯ ในระดบชนประถมศกษาปท 3 อยในระดบ ปานกลาง (รอยละ 60-69) และระดบชนประถมศกษาปท 6 อยในระดบ พอใช (รอยละ 50-59) (ศนยประเมนและวจยเพอพฒนาการศกษาฝายการศกษาอครสงฆมณฑลกรงเทพฯ . 2552: 31)

จากปญหาดงกลาวสงผลใหนกการศกษาหลายทานไดเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาการขาดทกษะในการคดวเคราะหของนกเรยนไวหลากหลายวธ และวธหนงซงไดรบการยอมรบอยางกวางขวางกคอ การสอนคดโดยใชเทคนคหมวก 6 ใบของเอดเวรด เดอ โบโน นกวชาการและอาจารยดานการสอนการคดซงไดรบการยอมรบอยางกวางขวางโดยแนวทางการสอนคดแบบหมวก 6 ใบน เนนใหผเรยนไดฝกคดในดานตาง ๆ โดยใชสของหมวก คอ สแดง สด า สขาว สเขยว สเหลอง และส ฟา เปนชอหมวก สของหมวกแตละใบสอดคลองกบแนวความคดของหมวกแตละใบ สของหมวกแทนประเภทของการคดแตละแบบ ถาผเรยนสวมหมวกสใด ผเรยนตองคดตามความหมายของสหมวกนน ๆ การเปลยนหมวกแตละส คอการเปลยนรปแบบของการคดเปนกจกรรมทสรางเสรมทกษะการค ด อารมณ ความรสก และสามารถพฒนาใหเยาวชนมทกษะการคด โดยเฉพาะอยางยง ทกษะการคดเชงสรางสรรค และการคดเชงวเคราะห เนองจากการคดแบบหมวกคด 6 ใบ เปนกจกรรมทกระตนใหผเรยนคดแตกตางไปจากแนวความคดเดม ๆ ซงเรยกวาการคดนอกกรอบ หรอการค ดแนวขนาน (Creative or Parallel Thinking) ซงสอดรบกบเปาหมายของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน คอตองการใหผเรยนมความสมดลทงดานจตใจ รางกาย สตปญญา และสงคม มทกษะการคดระดบสง มยทธศาสตรการคดของตนเอง และควบคมการคดของตนเองได

โรงเรยนอสสมชญแผนกประถม เปนโรงเรยนหนงทมการเปลยนแปลงหลกสตรการเรยนการสอนใหสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 โดยมการออกแบบเนอหาและแบบฝกหดในแตละรายวชา เพอใหนกเรยนไดใชทกษะการคดมากขน เพอใหสอดคลองกบมาตรฐานการศกษาของมลนธคณะเซนตคาเบรยลแหงประเทศไทย ในมาตารฐานท 4 ซงก าหนดวา ผเรยนตองมความสามารถในการคดวเคราะห คดสงเคราะห มวจารณญาณ มความคดสรางสรรค คดไตรตรองและมวสยทศน (มลนธคณะเซนตคาเบรยลแหงประเทศไทย. 2550: 9) อยางไรกตามจากการประเมนผลทผานมาพบวา นกเรยนสวนใหญยงคงมปญหาในดานการคดวเคราะหเพอประยกตใชความรทเรยนมากบสถานการณตางๆ เชน ในวชาแนะแนว ของระดบชนประถมศกษาปท 6 ในบททเกยวกบการใชเงนอยางมคณคา ซงใหนกเรยนวางแผนในการใชเงน 500 บาท อยางไรใหเกดประโยชนและเพมมลคาสงสด นกเรยนสวนใหญตอบวา จะน าไปฝากธนาคารหรอใหบดามารดา ซงเปนค าตอบทชใหเหนวานกเรยนสวนใหญ ยงคาดทกษะในการวเคราะหและการเลอกตอบค าถามใหตรงประเดน เปนเพยงการใชความคดแบบเบองตน ดวยเหตนผว จยจงมความสนใจทจะศกษาผลการใชการสอนคดแบบหมวก 6 ใบ ในการพฒนาทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยนโปรแกรมภาษาองกฤษ EP 6/4โรงเรยนอสสมชญแผนกประถม เพอศกษาวาแนวทางการสอนคดคดแบบหมวก 6 ใบสามารถทจะพฒนาทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยนโปรแกรมภาษาองกฤษ EP 6/4ไดอยางมประสทธผลเพยงใด และเพอเปนแนวทางในการพฒนาและปรบปรงรปแบบการสอนทกษะการคดใหกบนกเรยนตอไป 9. แนวคด/ทฤษฎ: 1. เอกสารทเกยวกบการคด 1.1 ความหมายของการคด การคดเปนทกษะพนฐานทมความส าคญตอการศกษาและการพฒนาความร ทงนการใหความหมายหรอค าจ ากดความของการคดยอมแตกตางกนไปในแตละบรบท ซงนกการศกษาและผเชยวชาญทางดานการคดหลายทานไดใหความหมายของการคดในมมมองทแตกตางกนโดยสามารถแบงไดดงน

ฮลการด นกจตวทยา (Hilgard. 2011:online) กลาววา การคดเปนพฤตกรรมทเกดขนในสมองอนเนองมาจากกระบวนการใชสญลกษณแทนสงของ เหตการณหรอ สถานการณ ตาง ๆ ซงมกปรากฎในแนวคดแบบรวบยอด

กลฟอรด (Guilford 2011: online) ใหความเหนวา การคดเปนการคนหาหลกการ โดยแยกแยะคณสมบตของสงตางๆ หรอขอเทจจรงทไดรบแลวท าการวเคราะหเพอหาขอสรปอนเปนหลกการของขอความจรงนนๆ รวมทงน าหลกการดงกลาวไปใชในสถานการทแตกตางไปจากเดม

มากาเรต ดบบลว แมทลน (อางถงใน สดใจ จนทรคง 2551: ออนไลน) กลาววา การคดเปนกจกรรมทางสมองและเปนกระบวนการทางปญญา ซงประกอบดวย การสมผส การรบร การรวบรวม การจ า การรอฟนขอมลเกาหรอประสบการณ โดยทบคคลน าขอมลขาวสารตาง ๆ เกบไวเปนระบบ การ

3

คดเปนการจดรปแบบของขอมลขาวสารใหมกบขอมลเกา ซงผลจากการจดขอมลสามารถแสดงออกมาภายนอกใหผอนรบรได

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (อางถงในจรวฒน รกพวง . 2546 : 1) พระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช เกยวกบแนวทางในการพฒนาการคดเนองในวโรกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา เมอวนท 5 ธนวาคม พทธศกราช 2546 ใจความตอนหนงทรงตรสวา ทกฝายตองชวยกนท าใหการศกษาดขน โดยเนนกระบวนการคด วธคด เพอจะไดคนทมคณภาพ ครตองพฒนาวธการคด กระตนใหนกเรยนคด ฝกใหนกเรยนเปนคนอยากรอยากเหน รกการศกษาคนควา ใหเดกเกดความสงสย สนกกบการเรยน ซกซนกบความร ใหความส าคญกบนกเรยนทมแนวคดทแตกตาง ใหเดกกลาทจะแสดงความคดทแหวกแนว

สรปไดวา พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช รชกาลท 9 ไดทรงมความเขาใจอยางถองแทในการจดการศกษา ทรงเหนวาการจะพฒนาคนไทยใหมศกยภาพมประสทธภาพดา นการคดนน ครผสอนจะตองจดการเรยนการสอนในรปแบบทจะชวยพฒนาการคดใหกบผเรยน ดวยการกระตนและสงเสรมใหผเรยนศกษาคนควา และใหโอกาสผเรยนไดแสดงความคดเหนทแตกตางๆและหลากหลายไดอยางมนใจ

กระทรวงศกษาธการ (2542: ออนไลน) อธบายวา การคดหมายถง กระบวนการท างานของสมอง โดยใชประสบการณมาสมพนธกบสงเรา และสภาพแวดลอมโดยน ามาวเคราะห เปรยบเทยบ สงเคราะห และประเมนอยางมระบบและเหตผล หรอใหไดแนวทางในการแกปญหาอยางเหมาะสมหรอสรางสรรคสงใหม

จากความหมายของการคดทงหมดทกลาวมา สามารถสรปไดวา การคดเปนกระบวนการทางสมองทตองอาศยทงขอมล ความร และประสบการณเพอใชในการประมวลผลและวเคราะหขอมลทไดรบและน าไปประยกตใชไดในสถานการณตางๆ ทงนการจะพฒนาการคดใหมคณภาพไดนน ตองอาศยการศกษาในการชวยสงเสรมและชแนะแนวทาง โดยทครผสอนจะมบทบาทส าคญในการสรางใหเกดกระบวนการคดของผเรยน

1.2 แนวการสอนการคด รปแบบในการสอนและพฒนาทกษะการคดนนถอเปนปจจยหนงทสงผลกระทบตอผเรยนโดยตรง ผเรยนจะรจกและสามารถพฒนาทกษะการคด ไดดหรอไมดนนขนอยกบรปแบบการสอนคดทแตละบคคลไดเรยนรและน ามาประยกตใช จากการศกษารวบรวมขอมลจากนกการศกษาและผเชยวชาญหลายทาน สามารถสรปวา แนวการสอนการคดโดยแบงออกเปน 2 รปแบบ ดงตอไปน

1. เทคนคการสอนแบบใชค าถาม (Questioning Method) (ยทธศาสตรการถามในชนเรยน. 2552: ออนไลน) เทคนคการสอนแบบใชค าถาม เปนการกระตนใหนกเรยนขามามสวนรวมในการเรยนได

เปนอยางด การตงค าถามทด ไมวาจะเรมโดยคร หรอผเรยนกตาม จะชวยฝกทกษะการคดและชวยสราง

8

กระบวนการเรยนรใหเกดขนทงแกตวผถาม และตวผ ตอบ ทงยงน ามาซงการถกเถยงทผานกระบวนการคดอยางสรางสรรค และชวยสรางเสรมนสยการเรยนรตลอดชวตอกดวย ทงน การตงค าถามมากมายดงกลาวยอมตองมยทธศาสตรและเทคนคพอควรในการทจะสรางทกษะการคด และสรางกระบวนการเรยนรใหเกดขนแกผเรยนดงจะไดกลาวดงตอไปน

2. เทคนคการสอนคดโดยใช ผงมโนภาพ หรอแผนทความคด (Mind Mapping) (ผงมโนภาพ. 2554. : ออนไลน)

ผงมโนภาพถกคดขนโดยโทน บซาน (Tony Buzan) นกจตวทยาชาวองกฤษเมอป พ .ศ. 2514 กอนหนานน บซานศกษาวจยพบวา สมองของมนษยประก อบดวย เซลลสมองจ านวนมากมหาศาล ขดไปมาคลายลวดไฟฟา เมอเราเรมคดเรองใดเรองใด ประจความคดกจะเรมตนท างานบรเวณเซลลสมองจดหนง แลวแผนกระจายตอไปยงเซลลสมองจดอน ๆ เปนวงกวาง คลายกบการแตกกงกานสาขาของตนไม ยงเสนใยสองแตกแขนงออกไปมากเท าใด ยงชวยใหฉลาดคด คนหาเหตผลไดละเอยดถถวน วธการทท าใหใยสมองงอกงามออกมาวธหนง คอ การท าแผนทความคด หรอ Mind Map ซงเปนวธทไดไดรบความนยม โดยเฉพาะการน ามาชวยในการเขยนแผนทความคดใน การแสดงใหเหนถงความเชองโยงของมโนภาพหรอขอมลทสมพนธ และชวยในการจดจ าระยะยาวทเรยกวาวธเนโมนก ซงไดแกการน าความรใหมไปผกโยงกบความรเดมทมอย โดยไดหลกการคดมาจากการแตกแขนงของเสนใยในสมอง นอกจากนยงเปนการพฒนาควบคไปกบการพฒนาสมองซกขวาโดยการจนตนาการโดยการใสสสนและใชรปภาพแทนขอมล ดวยหลกการใชค าหลกเปนตวก าหนดในแตละหวขอ แลวขยายกงกานสาขาออกไป ผงมโนภาพถกใชเปนแนวคดเพอใชในการเรยนร, การระดมสมอง, การจดจ าขอมล, การจนตนาการและการแกปญหา

กฎการสราง Mind Map 1. เรมดวยภาพสตรงกงกลางหนากระดาษ 2. ใชภาพใหมากทสดใน Mind Map ของคณ ตรงไหนทใชภาพไดใหใช กอนค า หรอรหส เปนการชวยการท างานของสมอง ดงดดสายตา และชวยความจ า 3. ควรเขยนค าบรรจงตวใหญๆ ถาเปนภาษาองกฤษใหใชตวพมพใหญ จะชวยใหเราสามารถประหยดเวลาได เมอยอนกลบไปอานอกครง 4. เขยนค าเหนอเสนใต แตละเสนตองเชอมตอกบเสนอนๆ เพอให Mind Map มโครงสรางพนฐานรองรบ 5. ค าควรมลกษณะเปน "หนวย" เปดทางให Mind Map คลองตวและยดหยนไดมากขน 6. ใช ส ทว Mind Map เพราะสชวยยกระดบความคด เพลนตา กระตนสมองซกขวา 7. เพอใหเกดความคดสรางสรรคใหม ควรปลอยใหสมองคดมอสระมากทสดเทาทจะเปนไปได

การใชผงมโนภาพนเปนวธการหนงทเปนประโยชนชวยในการระดมพลงสมอง ขอมลและความร เพอใชในการน าเสนอ อกทงยงเปนการจดระบบความคด วเคราะหเนอหาหรองานตาง ๆ ใชสรปหรอสรางองคความร และชวยในการจดจ า

จากรปแบบการสอนทง 2 ประเภทขางตน แสดงใหเหนวารปแบบและกระบวนการสอนคดนนมความส าคญและเกยวเนองกบประสทธผลในการสอนเปนอยางมาก ทงนจะเหนไดวาการสอนคดในทกรปแบบนน การสอนใหนกเรยนไดเรยนรการคดไดดวยตนเองถอเปนขนตอนแรกทส าคญในการสอนคด 2. การคดแบบมวจารณญาณ 2.1 ความหมายของการคดแบบมวจารณญาณ

ทกษะการคดอยางมวจารณญาณ หรอ Critical thinking (CT) skills เปนอกหนงปจจยหนงทส าคญมากในการจดการเรยนการสอนตามแนวการปฏ รปการศกษา ซงตองการพฒนาคนใหเปนผทสามารถคดเปน ท าเปนและแกปญหาเปน ซงนกจตวทยาการศกษา และผเชยวชาญดานการศกษา หลายทานไดใหความหมายของการคดอยางมวจารณญาณ โดยสามารถแบงไดดงน

เดอ โบโน (DE Bono) (อางถงใน จตตพร หมเทพ 2553: ออนไลน) ใหแนวคดวา การนยามความหมายของการคดอยางมวจารณญาณม 2 ลกษณะ คอ 1. ค านยามทมความหมายกวาง เปนการนยามในลกษณะทเปนกจกรรมทางสมองทเปนกจกรรมกระบวนการคดทเปนกระบวนการคด 2. ค านยามทมความหมายแคบ เปนค านยามการคดอยางมวจารณญาณในลกษณะทเปนเหตผลทางตรรกศาสตร เปนการประเมนผลของความคดโดยมหลกเกณฑเพอน ามาใชในการตดสนใจ

ดวอ; และคนอนๆ (Dewey.L; et al) ) (อางถงใน จตตพร หมเทพ 2553: ออนไลน) สรปการคดอยางมวจารณญาณไววา หมายถง การคดใครค รวญ ไตรตรอง ซงประกอบดวย กระบวนการ และความสามารถ การมเจตคตของการสบคนทเกยวของกบความสามารถทจะรวามปญหาเกดขน และยอมรบวาจ าเปนจะตองมหลกฐานในการสนบสนนวาสงทพจารณานนเปนจรงมความรเกยวกบธรรมชาตของการสรปอางองอยาสมเหตสมผล และสงทเปนนามธรรม โดยพจารณาจากความเทยงตรงของหลกฐานชนดตาง ๆ ในเชงตรรกะและมทกษะในการใชความรและทศนคต นอกจากน การคดอยางมวจารณญาณ ยงเปนกจกรรมทจ าเปนในการแกปญหาเมอตองการตรวจสอบสมมตฐานตาง ๆ

พอล; และคนอนๆ(Paul.L; et al) (อางถงใน จตตพร หมเทพ 2553: ออนไลน) กลาววา การคดอยางมวจารณญาณ เปนศลปะของการคดเพอทจะท าใหการคดดขนชดเจนขน มความแมนตรงขน หรอปองกนตนเองมากขน เปนกระบวนการของการคดอยางมเหตผลทคดดวยตนเอง เปนการคดอยางรอบคอบตามหลกการของการประเมนและมหลกฐานอางอง เพอหาขอสรปทนาจะเปนไปได ตลอดจนพจารณาองคประกอบทเกยวของทงหมด และใชกระบวนการตรรกวทยา เปนการคดพจารณาไตรตรองอยางมเหตผลทมจดมงหมายเพอการตดสนใจ วาสงใดควรเชอ หรอสงใดควรท า ชวยใหตดสนใจสถานการณไดถกตองเปนวธคดอยางมเหตผลและมประสทธภาพ กอนตดสนใจวาจะเชออะไร หรอไมเชออะไร ไมรบดวนสรป ตดสนใจโดยไมรงรอ

ศนสนย ฉตรคปต และอษา ชชาต (2544, หนา 55) สรปวา การคดอยางมวจารณญาณเปนกระบวนการคดในระดบสงทตงอยบนพนฐานของหลกการและเหตผล อนประกอบดวยการรบร การระลกถงความร ทสะสมอยการผสมผสานความรดวยการยอยขอมลและสรางขอมลขนมาใหม เพอหาค าตอบวาความหมายของสงทคดคออะไร ซงกระบวนการคดผสมผสานความรจ าเปนตองใชประสบการณการเรยนรทผานมาและทกษะเฉพาะหลาย ๆ อยางเขาดวยกน

เดสเซล และเมยฮว (Dessel and Mayhew) (อางถงใน จตตพร หมเทพ 2553: ออนไลน กลาววาไดเสนอแนวคดเกยวกบกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ ดงน 1. ความสามารถในการนยามปญหา เปนความสามารถในการวเคราะหขอความ หรอสถานการณตาง ๆ ทเปนปญหา แลวสามารถบอกลกษณะของปญหาทเกดได และการนยามปญหานนมความส าคญมากส าหรบการอานและการฟงเรองราวตางๆ 2. ความสามารถในการเลอกขอมล ทเกยวของกบปญหา เปนความสามารถในการพจารณาและเลอกขอมลเพอน ามาแกไขปญหาไดอยางถกตอง การพจารณาความพอเพยงของขอมล การจดระบบขอมล และความสามารถนเปนสงจ าเปนส าหรบการคดทจะใชในการแกปญหาตาง ๆ และมผลกบความสามารถในการมองเหนวาอะไรคอปญหาทแทจรง 3. ความสามารถในการตระหนกในขอตกลงเบองตน เปนความสามารถในการพจารณาแยกแยะขอความใดเปนขอความเบองตนและขอความใดไมใชขอความเบองตนของขอความหรอสถานการณทก าหนดใหแลว ความสามารถนมความส าคญเพราะวาท าใหเหนความแตกตางของขอมลเพอลงความเหนควรจะยอมรบหรอไม 4. ความสามารถในการก าหนดและเลอกสมมตฐาน เปนความสามารถในการก าหนดหรอเลอกสมมตฐานจากขอความหรอสถานการณใหตรงกบปญหาในขอความหรอสถานการณนนๆ ความสามารถนมความส าคญเพราะท าใหมความรอบคอบและมความพยายามในการคดถงความเปนไปไดของการแกปญหาหรอความเปนไปไดของสมมตฐาน 5. ความสามารถในการลงสรปอยางสมเหตสมผล เปนความสามารถในการคดพจารณาขอความ ทเปนเหตเปนผลกน โดยค านงถงขอเทจจรงทเปนความสาเหตและความสมพนธระหวางเหตผลทงหมดเพอลงสรปไดอยางสมเหตสมผล ความสามารถนมความส าคญเพราะท าใหสามารถลงความเหนตามความจรงของหลกฐานหรอขอมลทมอย

สรปไดวา การคดอยางมวจารณญาณ หมายถง กระบวนการคดทผานกระบวนการพจารณาไตรตรองอยางรอบคอบ ทแสดงใหเหนถงความสามารถในการคดอยางมเปาหมาย ตดสนและก ากบไดดวยตนเอง เปนผลมาจากการตความ การวเคราะห การประเมนขอโตแยง การสรปอางอง และการอธบาย เพอใหเกดผลของการคดทรอบคอบ สมเหตสมผลเปนกระบวนการทชวยในการพจารณาหาขอมลตางๆ

2.2 วตถประสงคของการคดแบบมวจารณญาณ (สวทย มลค า 2550: 10) 1. เพอใหไดความคดทรอบคอบ สมเหตสมผลผานการพจารณากลนกรองทดแลว

2. เพอการตดสนใจทถกตอง 3. เพอการแกปญหาอยางมเหตผลและเหมาะสม 4. เพอการศกษาวจยและเรยนร 5. เพอการคดรเรมสรางสรรค 2.3 กระบวนการคดแบบมวจารณญาณ (อษณย โพธสข. อางถงในสวทย มลค า 2550: 13) 1. การก าหนด การรวบรวม การแยกแยะ และการจดล าดบปญหา 2. การรวบรวม การคดเลอก และการพจารณาความนาเชอถอของขอมล 3. การจดระบบ พจารณาความพอเพยงและเหมาะสมของขอมล 4. การตงสมมตฐาน การหาความสมพนธและความเปนไปไดของขอมล 5. การสรปอางอง การเปรยบเทยบ และการใชเหตผลในการวเคราะหขอมล 6. การสรปและตดสน

3. การสอนคดแบบหมวก 6 ใบของเอดเวรด เดอ โน 3.1 แนวคดการสอนคดแบบหมวก 6 ใบของเอดเวรด เดอ โบโน

ไผท สทธสนทร (2542: ออนไลน) ไดสรปการสอนคดแบบหมวก 6 ใบไวดงน วธสอนคดแบบหมวกหกใบ (Six Thinking Hats) คดคนขนโดย เอดเวรด เดอโบโน (Edward De Bono) เปนวธทน ามาใชพฒนาทกษะการคด อารมณ และความรสกอยางเปน ขนตอน ชวยใหมนษยมการคดท มประสทธภาพ สรางสรรค และครอบคลมรอบดานยงขนซงจะชวยตอบสนองกบหลกสตรการศกษาขนพนฐาน ทมเปาหมายตองการพฒนามนษยใหม คณภาพ เกดความคดระดบสง มยทธศาสตรในการเรยนร เอดเวรด เดอโบโน ใชสเปนชอหมวก เพอใหมองเหนภาพของหมวกได สหมวกแตละใบยงสอดคลองกบแนวคดของหมวกแตละใบและยงบอกใหทราบวาตองการใหคดไปในทศทางใด สามารถมงคดครงละดาน โดยไมตองกงวลกบดานอนท าใหคดไดงายและมประสทธภาพสงขน

เอดเวรด เดอโบโน (อางถงในหมวกคด 6 ใบ. 2552: ออนไลน) ไดกลาวถงความหมายของ สหมวกแตละใบวาเปนตวก าหนดใหผเรยนฝกฝนทกษะการคดในแตละแงมมของปญหา และยงมการแนะน าเกยวกบการน าไปใชในชนเรยน ตามสของหมวกดงน

หมวกคดสขาว เปรยบเสมอนความเปนกลาง ฝกใหผเรยนคดเกยวกบขอมล ขอเทจจรง และตวเลขทตรวจสอบได ไปจนถงขอมลทไมแนนอน สวนส าคญของหมวกสขาวคอ การระบถงขอมลทจ าเปน และขาดหายไป หมวกสขาวจะบอกถงปญหาทควรจะยกขนมาถาม และจะแสดงถงวธการเพอใหไดมาซงขอมลทจ าเปน ประเดนส าคญ คอ กอนทจะน าความจรงนนมาใช หรอน ามาเปนพนฐานของการตดสนใจ จ าเปนตองตรวจสอบขอเทจจรงเสยกอน เพอจะไดประเมนวาขอเทจจรงจากความเชออนไหนทจะเปนประโยชน และแนวทางในการเสนอขอมล ผเรยนตองพยายามเปนกลางใหมากและไมควรมอคต

สงทไดจากหมวก คอทกษะการคด การน าเสนอขอมลทเปนกลาง ไมมอคตใด ๆ และขอมลทน าเสนอตองมการตรวจสอบขอเทจจรงกอนทจะตดสนใจ

การน าไปใช ขอเทจจรงหรอขอมลทวไปเปนพนฐานในการตดสนใจ ไมใหเกดขอผดพลาด สามารถน าขอมลไปใชในการวางแผนพฒนา หรอแกปญหาได

หมวกคดสแดง เปรยบเสมอนไฟ ความโกรธ ความร สก เปนการฝกฝนผเรยนใหแสดงออกถงความรสก อารมณ ความประทบใจ ความสนกสนาน สญชาตญาณหยงรออกมา โดยไมตองมค าอธบาย หรอเหตผลใด ๆ สญชาตญาณอาจจะอยบนพนฐานของประสบการณทผานมา เจตนารมณของหมวกสแดงคอ การแสดงความรสกในขณะนน โดยไมถกบบบ งคบใหตดสนใจ ซงอาจจะถกหรอผดกได

สงทไดจากหมวก อารมณของคนเราสามารถปรบเปลยนได และจดใหเปนระบบทางความคดได การน าไปใช จะไปใชกบการจดการเรยนการสอน การทเดกแสดงความรสกและอารมณตางๆ

ออกมา เพราะอารมณและความรสกของผเรยนทแสดงออกมานนไมมใครบบบงคบได ความรสกและอารมณของผเรยนทแสดงออกมาผสอนสามารถน ามาวเคราะหแยกแยะ จดท าขอมลของผเรยนแตละคน จะไดจดกจกรรมตาง ๆ ใหผเรยนโดยไมฝนความรสก หมวกคดสด า เปรยบเสมอนความมดครม การมองอยางระมดระวง สข ม รอบคอบ เปนการระแวดระวงภย ในการพจารณาขอคดเหน ขอเสนอแนะหรอเรองอะไรกตาม เมอถงจดหนงจ าเปนตองนกถงความเสยงอนตราย อปสรรค ขอดอยหรอปญหาทอาจจะเกด หมวกสด าจงเปนหมวกแหงความอยรอด เปนหมวกทชใหเหนสงทควรใสใจและไตรตรอง เพราะอาจเปนจดออนหรอเปนอนตราย หมวกสด าสามารถใชประเมนคา หรอใชในขนตอนระดมสมองและกอรางแนวคด ใหสอดคลองกบขอเทจจรง เพอน ามาตแผแจกแจงใหเหนชด

สงทไดจากหมวก ท าใหมความสขมรอบคอบ มการระมดระวงตวอยเสมอ ชวยหลกเลยงสงทจะเปนภยตอตนเอง

การน าไปใช ในการท ากจกรรมใด ๆ ถาน าความคดแบบหมวกสด ามาใช จะเกดการระดมสมองและกอรางแนวคดถงจดออน สงทควรปรบปรง ควรหาวธปองกนและแกไข ในการเขากจกรรมกลม สามารถแจกแจงใหเหนถงสภาพปญหา สามารถน าไปใชในการจดการเรยนการสอนโดยใช รปแบบขนตอนการระดมสมอง และกอรางแนวคด ชใหเหนภาพความเสยงของปญหาทอาจจะเกดขน โดยยดหลกความสอดคลอง แจกแจงผลทจะเกดใหชดเจน

หมวกคดสเหลอง เปรยบเสมอนความสวางไสว การมองในดานบวก ความเปนไปได เปนการคดในแงดและในเชงสรางสรรค การประเมนคาในทางบวก และความคดทเปนเหตเปนผลและปฏบตได พยายามทจะหาเหตผลสนบสนนคณคา และประโยชนของสงนน การคดแบบหมวกสเหลองเปนความคดทสรางสรรค และกอใหเกดผลได หมวกสเหลองกอใหเกดวสยทศนจนตนาการและความฝน

สงทไดจากหมวก ไดความคดในแงดและในเชงสรางสรรคเกดขอเสนอแนะและขอแนะน าทเปนรปธรรม

การน าไปใช การคดในแงดและเชงสรางสรรค คอการส ารวจหาคณคาและประโยชนแลวพยายามหาเหตผลสนบสนนคณคาและผลประโยชนนน ใชในการสอนผเรยนโดยกระตนใหเกดความคดสรางสรรค ขอเสนอแนะ และขอแนะน าทเปนรปธรรม โดยใหผเรยนหาเหตผลมาสนบสนนความคดของตนเองให

หมวกคดสเขยว เปรยบเสมอนความเจรญเตบโต ความอดมสมบรณ เปนการคดอยางสรางสรรค และผลกดนความคดใหม ๆ ออกมา เพอหาทางเลอกใหมหรอสงใหมเพอทดแทนของเกาได ความคดของหมวกสเขยวจะฝารปแบบของการจดการขอมลทจดระบบตวเองดวยความคดทไมสมดลจะใหความคดนอกกรอบเพอจดประกายแนวความคดใหมและมมมองใหม ๆ

สงทไดจากหมวก การคดอยางสรางสรรคเปนการแสดงความคดในมมมองใหมทตางไปจากเดม เปนการเปลยนแปลงเนนการคดสรางสรรคทกประเภท เกดชนงานใหมๆ เกดประโยชนแกชมชน

การน าไปใช การคดทจะเคลอนทไปขางหนาอยางสรางสรรคโดยใชการคนหาทางเลอกเปนพนฐานความคด จะน าไปใชการจดประกายแนวความคดใหม ๆ เชนการฝกใหผเรยนคดโครงงานในการแกปญหาการเขยนสะกดค าภาษาองกฤษ ผเรยนตองสรางแบบฝกการเขยนสะกดค าใหมๆ เพอแกปญหาการเขยนสะกดค า

หมวกคดสฟา เปรยบเสมอนความเยอกเยน ทองฟาอนกวางใหญอยเหนอทกสงทกอยาง หมวกคดสฟาจะก าหนดประเดนทตองคด ก าหนดความสนใจ และวเคราะหถงปญหาและวธการแกไขปญหา หมวกคดสฟาจะก าหนดงานทจะตองท าตงแตตนจนจบและมหนาทสรป วเคราะหสถานการณ และลงมตตาง ๆ สงเหลานสามารถเกดขนไดตลอดชวเวลาในกระบวนการคดรวมถงตอนสดทายดวย หมวกคดสฟาตองตดตามตรวจสอบการคด เพอใหแนใจวาหมวกนจะหยดยงการโต แยงถกเถยงและยนกรานตามแผนทการคด และคอยควบคมกระบวนการคดเปนไปตามกฎเกณฑ

สงทไดจากหมวก คอ การวเคราะหถงสาเหตปญหา วธการแกปญหาอยางมขนตอน การวางแผนการท างาน ก าหนดงานทตองท าตงแตตนจนจบ และตรวจสอบการคดตามกตกาการคด

การน าไปใช สอนใหผเรยนรจกการวเคราะหปญหา การวางแผน โดยใหควบคมการคด เพอใหขบวนการคดเปนไปตามแผนท ความคดทวางไว

การสอนคดแบบหมวก 6 ใบ มหลกการดงน 1. ภายใตเงอนไขของหมวกแตละส ทกคนในกลมตองใชความคดไปในทศทางเดยวกนมงไปทเนอหา

ไมใชตางคนตางคดเรองนน 2. ความคดทแตกตาง แมวาจะตรงขามกน กสามารถน ามาคดไปพรอมกนได 3. สของหมวกท าใหเกดการมองไปในทศทางเดยวกน เชน หมวกสเหลองและสด า เปนความ

พยายามรวมกนทจะคนหาประโยชนและอปสรรคไมใชหนหนาตอสกน ขนตอนกระบวนก ารคดแบบหมวก 6 ใบ ไมมกฎเกณฑตายตววา ตองเรมคดทหมวกสใดกอน แตสามารถใชการคดแบบหมวกสใดกอนกได หรอคดกลบไปกลบมายงหมวกสใดกได และควรคดใหครบทง 6 แบบ เพอความสมบรณในการคดรอบดาน

ประโยชนของวธคดแบบหมวก 6 ใบ จะท าใหเกดการโตเถยงในทประชมกนนอยลง เพราะไมน าความคดหลายดานมาปะปนกนชวยใหประหยดเวลาไดมาก การเรยนรโดยใชวธคดแบบหมวก 6 ใบ เปนการเปดโอกาสใหนกเรยนแสดงความรสกภายในออกมา เพราะอารมณ ความรสกเปนสวนส าคญยงของกระบวนการคด ผเรยนสามารถรวมกนคดทแปลกแหวกแนวจากความคดเกาทเคย มผเสนอมาการคดเปนทกษะทสามารถเรยนร ฝกฝนและพฒนาได การใชวธคดแบบสวมหมวกคด 6 ใบ จะชวยใหผคดสามารถคดอยางเปนระบบ มขนตอนการคดอยางสรางสรรค และสามารถแกปญหาในสถานการณตาง ๆ ไดงาย และรวดเรวมากขนดวยเหตผลดงกลาว จงมองคกรขนาดใหญทวโลกน าวธคดดงกลาวไปใชในการพฒนา องคกร เชน บรษทดปองก ไอบเอม บรตชแอรเวย เปนตน นอกจากนหลายประเทศทวโลก ยงน าวธคดแบบหมวก 6 ใบ ไปใชในการฝกทกษะการคดของนกเรยนในโรงเรยน เชน สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย องกฤษ สงคโปร ฯลฯ

3.2 แนวคดการสอนคดแบบหมวก 6 ใบกบการคดแบบมวจารณญาณ การฝกคดอยางมวจารณญาณสามารถสามารถน าหลกการ การคดแบบหมวก 6 ใบของเอดเวรด เดอ โนมาใชในการฝกได ซงวณกกล อภรกษสตานนท (2553: ออนไลน) ไดสรปความสมพนธระหวางการคดการคดแบบหมวก 6 ใบและการฝกคดอยางมวจารณญาณไวดงแผนภาพ

การคดดวยเทคนค หมวกความคด 6 ใบ การฝกคดอยางมวจารณญาณ หมวกสขาว

คดวเคราะหหลกการ

หมวกสเหลอง หมวกสด า หมวกสเขยว คดวเคราะหเนอหา หมวกสฟา หมวกสแดง คดวเคราะหความสมพนธ แผนภาพท 1 แสดงความสมพนธของการคดดวยเทคนคหมวกความคด 6 ใบ กบการฝกคดอยางมวจารณญาณ

กลาวโดยสรปคอ หมวกคด 6 ใบ คอวธการสอนทกษะการคด ของ Edward De Bono (2545) โดยใหผเรยนไดฝกคดในดานตาง ๆ โดยใชสข องหมวก คอ สแดง สด า สขาว สเขยว สเหลอง และสฟา เปนชอหมวก สของหมวกแตละใบสอดคลองกบแนวความคดของหมวกแตละใบ สของหมวกแทนประเภทของการคดแตละแบบ ถาผเรยนสวมหมวกสใด ผเรยนตองคดตามความหมายของสหมวกนน ๆ การเปลยนหมวกแตละส คอการเปล ยนรปแบบของการคดเปนกจกรรมทสรางเสรมทกษะการคด อารมณ ความรสก และสามารถพฒนาใหเยาวชนมทกษะการคด โดยเฉพาะอยางยง ทกษะการคดเชงสรางสรรค เนองจากการคดแบบหมวกคด 6 ใบ เปนกจกรรมทกระตนใหผเรยน คดแตกตางไปจากแนวความคดเดม ๆ ซงเร ยกวาการคดนอกกรอบ หรอการคดแนวขนาน (Creative or Parallel Thinking) ซงสอดรบกบเปาหมายของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน คอตองการใหผเรยนมความสมดล

ทงดานจตใจ รางกาย สตปญญา และสงคม มทกษะการคดระดบสง มยทธศาสตรการคดของตนเอง และควบคมการคดของตนเองได 4. งานวจยทเกยวของ

Mevlüde Karadag, Serdar Saritas and Ergin Erginer. (2006-2007) ไดท าการวจยการใชเทคนคหมวก 6 ใบกบนกศกษานางพยาบาล ของ Department of Nursing at Tokat School for Health Sciences ประเทศตรกพบวา รอยละ 87.7 ของนกเรยนมความเหนวา การเรยนการสอนโดยใชเทคนคหมวก 6 ใบนท าใหนกเรยนสามารถแสดงออกทางดานความคดทแตกตางไดอยางเปนอสระ รอยละ 90.2 ของนกเรยนมความเหนวาการเรยนการสอนในรปแบบนชวยพฒนาทกษะและมมมองการคดทกวางและหลากหลายขน

ทศนย หนนาค (2551: ออนไลน )ไดท าการวจยเกยวกบ ผลของการเรยนการสอนภาษาไทยดวยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ ทมตอความสามารถคดวเคราะห และการอานวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ร.ร.ราชนบรณะนครปฐม ผลการวจยสรป ดงน 1) นกเรยนทไดรบการสอนโดยใชเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบของเดอ โบโน มความสามารถในการคดวเคราะหและการอานวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 2) นกเรยนกลมทดลองทใชเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบของเดอ โบโน มความสามารถในการคดวเคราะหและการอานวเคราะหสงกวากลมทไดรบการสอนดวยวธปกตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ส ารวย ภกดศรวงษ (2552: ออนไลน) ไดศกษาถงผลของโปรแกรมการฝกคดแบบหมวกหกใบทมตอการคดอยางมวจารณญาณการฝกคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โรงเรยนบงหวายโกรกตาแปนสามคค หลงการใชโปรแกรมการฝกคดแบบหมวกหกใบสงขนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01สงกวาเกณฑประเมนการคดของโรงเรยนทก าหนดไวรอยละ 60 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

วณกกล อภรกษสตานนท(2553: ออนไลน) ไดศกษาทกษะการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 โรงเรยนคงคาราม ส านกงานเขตพนทการศกษาเพชรบร เขต 1โดยใชเทคนคหมวกความคด 6 ใบ และการคดเชงวเคราะห มความสมพนธกนทางบวก และทกษะการคดวเคราะหทางภาษาไทยสงกวานกเรยนทสอนดวยวธปกต อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 มคะแนนเฉลยกอนเรยนเทากบ 8.00 คดเปนรอยละ 26.67 และมคะแนนเฉลยหลงเรยนเทากบ 24.73 คดเปนรอยละ 82.43 เมอเปรยบเทยบคะแนนกอนเรยนและคะแนนหลงเรยน พบวา คะแนนเฉลยหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และนอกจากน ยงมผลท าใหนกเรยนทไดรบการสอนดวยเทคนคหมวกความคด 6 ใบ มผลสมฤทธทางการเรยนสงขนดวย 10. กรอบแนวคดการวจย:

การสอนคดแบบหมวก 6 ใบของเอดเวรด เดอ โบโน

ทกษะการคดวเคราะหแบบมวจารณญาณของนกเรยนโปรแกรมภาษาองกฤษ EP 6/4

11. วตถประสงคการวจย:

เพอศกษาผลการใชการสอนคดแบบหมวก 6 ใบ ในการพฒนาทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยนโปรแกรมภาษาองกฤษ EP 6/4โรงเรยนอสสมชญแผนกประถม 12. สมมตฐานการวจย:

นกเรยนโปรแกรมภาษาองกฤษ EP 6/4 มทกษะการคดวเคราะหแบบมวจารณญาณสงขน จากการสอนโดยใชวธการสอนคดแบบหมวก 6 ใบของเอดเวรด เดอ โบโน 13. ตวแปรและนยามตวแปร: ตวแปรตน: การสอนคดแบบหมวก 6 ใบของเอดเวรด เดอ โบโน

ตวแปรตาม: ทกษะการคดวเคราะหแบบมวจารณญาณของนกเรยนโปรแกรมภาษาองกฤษ EP 6/4 14. ประชากร: ประชากรในการวจยครงนเปนนกเรยนโปรแกรมภาษาองกฤษในระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนอสสมชญแผนกประถม 15. กลมตวอยาง / กรณศกษา: กลมตวอยางในการวจยครงนเปนนกเรยนโปรแกรมภาษาองกฤษ EP 6/4จ านวน 23 คน โดยวธการสมกลมตวอยางไดมาดวยวธการสมอยางงาย (Simple random sampling) โดยใชวธจบสลากหองเรยน 16. เครองมอวจย: 1. แผนการสอนคดแบบหมวก 6 ใบ (ดรายละเอยดในภาคผนวก ก .)โดยแบงเนอหาการสอน แบงออกเปน 2 ระยะ คอ เปนการสอนหลกการของแนวคด และการน าเอาความรการคดแบบหมวก 6 ใบทไดเรยนมา มาประยกตใชในการวเคราะหสถานการณตางๆ และแบงวธการส อนเปน 2 วธ คอ โดยใชสอ Power point เพอการสอน และการฝกทกษะการคดผานการอภปรายรวมกน และการท าใบงานเปนกลม 2. แบบทดสอบทกษะการคดแบบมวจารณญาณกอนเรยน (ดรายละเอยดในภาคผนวก ข.) เปนแบบทดสอบการคดทใชวดความ สามารถในการคด โดยองกบเนอหาการสอนทใชการคดแบบหมวก 6 ใบเพอพฒนาการของทกษะการคดแบบมวจารณญาณ แบบทดสอบนแบงออกเปน 4 สวน คอ 1. แบบทดสอบการทกษะการระบปญหาและเกณฑเพอตดสนค าตอบ มทงหมด 4 ขอ โดยทนกเรยนอานสถานการณทก าหนดแลววเคราะหตอบค าถาม ในแตละขอ 2. แบบทดสอบทกษะการหาความสมพนธเชงเหตผลมทงหมด 4 ขอ โดยทนกเรยนเลอกค าตอบทสมพนธกบสงทก าหนดให 3. ทกษะการระบสมมตฐานมทงหมด 4 ขอ โดยทนกเรยนอานสถานการณทก าหนดแลววเคราะหตอบค าถาม ในแตละขอ 4. ทกษะการสรปความ มทงหมด 4 ขอ โดยทนกเรยนเลอกค าตอบทเปนบทสรปของสถานการณในแตละขอ

3. แบบบนทกการสงเกตพฤตกรรมและการมสวนรวมของนกเรยน (ดรายละเอยดในภาคผนวก ค .) เพอหาขอมลเกยวกบพฤตกรรมการคดวเคราะห และการแสดงความคดเหนตางๆในชนเรยนจรงของนกเรยน โดยมรปแบบเปนแบบบนทกรายละเอยดทสงเกตพบตามพฤตกรรมการคดทเกดขนจรงของนกเรยน การบนทกพฤตกรรมนจะเปนการบนทกในทกสปดาห เพอดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการในการคดทเกดขนจรงในชนเรยนและน ามาเปนขอมลสวนหนงในการประเมนผลการทดลอง 17. การเกบรวบรวมขอมล: ในการวจยครงน ผวจยไดด าเนนการเกบขอมลดงตอไปน

1. ด าเนนการทดสอบทกษะการคดแบบมวจารณญาณโดยใชแบบทดสอบทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยนกลมตวอยาง คอ นกเรยนโปรแกรมภาษาองกฤษในระดบชนประถมศกษาปท 6/14 (EP 6/4) จ านวน 23 คน

2. ผวจยท าการสอนนกเรยนตามแผนการสอนทวางไว และบนทกพฤตกรรม ในการกจกรรมของนกเรยนโดยใชแบบสงเกตพฤตกรรมในการท ากจกรรมของนกเรยน

3. ด าเนนการทดสอบทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยน โดยใชโดย แบบทดสอบทกษะการคดแบบมวจารณญาณ หลงจากทนกเรยนไดเรยนจบตามแผนการสอนทไดวางไว 18. การวเคราะหขอมล: การวจยครงนใชวธการวเคราะหขอมลตางๆทไดจาก

6.1 แบบทดสอบความสามารถในการอานของนกเรยน วเคราะหโดยใชเกณฑการประเมนความสามารถในการคด ทงนผลทไดจะแสดงเปนแบบคารอยละ และน ามาเปรยบเทยบกบผลการทดสอบการอานกอนการทดลอง หลงจากนนน ามาหาคาทางสถต โดยใชสถต t-test (Dependent Samples) และสรปผลเพอแสดงพฒนาการดานการคดของผเรยน 6.2 แบบบนทกการสงเกตพฤตกรรมและการมสวนรวมของนกเรยนวเคราะหขอมลจากขอมลทได เพอแสดงพฒนาการการคดของนกเรยนภายในหองเรยนจรง วเคราะหผลเปนความเรยง 19. ผลการวจย:

การสอนคดแบบหมวก 6 ใบของเอดเวรด เดอ โบโน สามารถพฒนาทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยน EP 6/4 โรงเรยนอสสมชญแผนกประถมได นกเรยนมคะแนนเฉลยกอนเรยนเทากบ 9 คดเปนรอยละ 56.25 และมคะแนนเฉลยหลงเรยนเทากบ 11 คดเปนรอยละ 68.75 และการทดสอบสมมตฐานการวจย โดยการวเคราะหความแตกตางระหวางผลการทดสอบกอนและหลงเรยนของกลมตวอยางทเปนไมอสระตอกน เมอเปรยบเทยบคะแนนกอนเรยนและคะแนนหลงเรยน พบวา คะแนนเฉลยหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ซงเปนไปตามสมมตฐานทไดตงไว 20. การอภปรายผล:

จากการศกษาและวจยผลการใชการสอนคดแบบหมวก 6 ใบของเอดเวรด เดอ โบโน เพอพฒนาทกษะการคดแบบมวจารณญาณน ผวจยสามารถอภปรายปจจยทสงผลตอการพฒนาการดาน ทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยนเปน 2 ดานดงน

1. ดานทกษะการแบบมวจารณญาณของนกเรยน 1. การสอนคดแบบหมวก 6 ใบของเอดเวรด เดอ โบโบ โน สามารถพฒนาความ สามาร ถทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยน EP 6/4 ไดทงนเปนเพราะการฝกคดแบบหมวก 6 ใบ เปนการจดกจกรรมทท าใหนกเรยนมแนวทางในการชวยวเคราะห คอ มความรวาควรจะแบงการคดวเคราะหออกเปนดานตางๆอยางไรตามสของหมวก ซงเปนสญลกษณแหงความคดทแตก ตางกน นอกจากนสและความหมายของหมวกทมความสพนธกน เชน สด า หมายถง ความมดมว หรอการมองโลกในแงราย ท าใหนกเรยนสามารถจดจ าการสและความหมายของหมวกแตละสไดอยางงาย และสามารถน ามาใชในการวเคราะหสถานการณตางๆไดถกตอง

2. กจกรรมการสอนคดแบบหมวก 6 ใบเนนกระบวนการคดแบบมองรอบดาน จากทนกเรยนเคยมองแตสงทเปนขอดหรอขอเสยของสงตางๆ นกเรยนกไดเรยนรทจะมองในดานอนๆ เชน การคดอยางสรรสรรคในรปแบบของหมวกสเขยว แนวคดนท าใหนกเรยนสามารถจดล าดบความคดออกเปนดานๆ เพอใหเหนคว ามเปนไปไดในทกแงมม แลวจงสรปสงทตองการอยางเปนระบบได เชน การทนกเรยนเสนอความคดวา การเปนโรงเรยนสหศกษาท าให นกเรยนชายและหญงไดฝกการอยรวมกนในสงคมไดอยางเหมาะสม ซงแตละขนตอนทกลาวมา เปนกจกรรมทเปดโอกาสใหนกเรยนไดแสดงความคดทแตกตางอยางเสรได โดยใชเหตผลมาประกอบการพจารณา เพอตดสนใจ

3. การทผสอนใชค าถาม หรอประเดนในการอภปรายหรอการท ากจกรรมซงเปนประเดนทใกลตวหรอเกยวของกบนกเรยน ท าใหนกเรยนมความสนใจในการแสดงความคดเหนรวมกนเปนอยางมาก เช น การตงหวขอ “จะดไหมถานกเรยนทวประเทศไทย ไมตองใสเครองแบบนกเรยนไปเรยน ” นอกจากนนกเรยนยงเกดทศนคตทดตอการคดวา การคดเปนสงทไมไดยากเกนความสามารถของนกเรยน

2. ดานพฤตกรรมของนกเรยน ในการเรยนรแนวคดแบบหมวก 6 ใบ 1. นกเรยนทนกเรยนทไดรบการฝกคดโดยใชเทคนคหมวกความคด 6 ใบ มความสนใจ. กระตอรอรน และใหความรวมมอในการท ากจกรรมเปนอยางด ประสบการณทนกเรยนไดรบการสอนโดยวธหมวกความคด 6 ใบ จงเปนประสบการณตรงทนกเรยนสามารถพฒนาทกษะกระบวน การคด พจารณาไตรตรอง วเคราะหปญหาตาง ๆ ทเกดขน เพอหาแนวทางในการแกปญหาอยางมเหตผลไดตอไปในอนาคต 2. การฝกท ากจกรรมการอภปรายและการท าใบงานเปนกลม ท าใหนกเรยนร การท างานเปน. กลม ซงใหนกเรยนรจกปรบตว และยอมรบฟงความคดเหนของผอนตามเสยงสวนใหญ นอกจากนการท าใบงานตางๆ กมการเสรมแรงดวยการใหขอมลยอนกลบ โดยการประเมนผลการคดของตนเองในตอนทายของใบงาน เปนการชวยใหนกเรยนสามารถตรวจสอบการท างาน และพฒนาการของตนเองในแตละครง เปนการชวยใหผเรยนคอยๆ มการพฒนาการคดวเคราะหของตนเองสงขนและเปนขนของการสรางแรงจงใจตอการเรยนร โดยใชสถานการณตางๆ ซงในขนการปฏบตน เปนขนตอนทส าคญทสดของการสอน เพราะเปนการเปดโอกาสใหผเรยนไดฝกคดดวยตนเอง

ในการวจยครงนแสดงใหเหนวาการสอนโดยใชการสอนคดแบบหมวก 6 ใบของเอดเวรด เดอ โบโน สามารถพฒนาทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยน EP 6/4 โรงเรยนอสสมชญแผนกประถมไดสงขน ซงการฝกฝนและประยกตใชทกษะการคดนอยางสม าเสมอจะท าใหนกเรยนสามารถพฒนาการคดไดอยางมประสทธภาพตอไปในอนาคต 21. ขอเสนอแนะ:

ควรมการตดตามผลตอเนองของนกเรยนทไดรบการสอนคดแบบหมวก 6 ใบ เพอดวานกเรยนสามารถประยกตใชความรนในการเรยนวชาอนๆไดหรอไม อยางไร 22. การน าผลการวจยไปใช: ตอนท 1 ขอมลความสามารถทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยน: นกเรยน มคะแนนเฉลยกอนเรยนเทากบ 9 คดเปนรอยละ 56.25 และมคะแนนเฉลยหลงเรยนเทากบ 11 คดเปนรอยละ 68.75 และเมอเปรยบเทยบคะแนนกอนเรยนและคะแนนหลงเรยน พบวา คะแนนเฉลยหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ตอนท 2 ขอมลแสดงพฤตกรรมและพฒนาการของทกษะการคดแบบมวจารณญาณของนกเรยน

1. ผลการสงเกตพฤตกรรมทแสดงออก หลงจากทผวจยไดสอนวธการแนวคดโดยการคดแบบห มวก 6 ใบแกนกเรยนแลว

สามารถสรปออกมาไดดงน ในชวงสปดาหแรกๆ นกเรยนมความสบสนและไมคอยเขาใจในแนวการสอนคดแบบใหม

น แตนกเรยนกมความสนใจและกระตอรอรนในการสอบถาม และสามารถเขาใจและสรปแนวคดพนฐานได โดยการตอบค าถามไดถกตอง หลงจากนกเรย นมประสบการณมากขนนกเรยนมความกระตอรอรนและถกเถยงกนอยางสนกสนานและใหความคดเหนทหลากหลายและแตกตาง เชน การทนกเรยนเสนอความคดวา การเปนโรงเรยนสหศกษาท าให นกเรยนชายและหญงไดฝกการอยรวมกนในสงคมไดอยางเหมาะสมและมการสอบถามผสอนเป นบางครงเพอตรวจสอบความเขาใจของตนเอง รวมทงแสดงความคดเหนวา วธการคดในรปแบบนเปนแนวคดหรอเครองมอทชวยท าใหไดคดในมมมองทกวางและเปนระบบมากขน

2. ความคดเหนเพมเตม

จากการประเมนผลและสรปความคดเหนของนกเรยนในตอนทายของใบง าน พบวา นกเรยนไดรจกการคดทรอบดานมากขน โดยรจกมองสงตางๆทงในขอดและขอเสย และรจกการท างานโดยการวางแผนและท างานแบบเปนประชาธปไตยคอ การยอมรบฟงความคดเหนของผอน ในชวงแรกนกเรยนสวนใหญไมเขาใจวาการน าหมวกสฟามาใชในการประยก ตเพอคดวเคราะหนนคออะไร สวนใหญจะเขาใจวาคอการคดแบบอสระเหมอนความกวางใหญของทองฟา ผสอนไดอธบายการน าหมวกสฟามาใชในการประยกตเพอคดวเคราะห และมการยกตวอยางประกอบ

23. บรรณานกรม / เอกสารอางอง: กระทรวงศกษาธการ. (2542) การคดอยางเปนระบบ สบคนเมอ 28 มนาคม 2554 จาก

http://images.giltyf1376.multiply.multiplycontent.com/attachment/0/TJNCFgooCtIAABfFD2k1/%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%90%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%206%20.pdf?key=giltyf1376:journal:28&nmid=366567304

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงาน . กระทรวงศกษาธการ. (2550) แนวทางการหามาตรฐานการศกษา ขนพนฐานสการปฏบต. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด. หนา 34-35.

จตตพร หมเทพ. (2553) การคดอยางมวจารณญาณ. สบคนเมอ 25 มนาคม 2554 จาก http://learners.in.th/blog/jittiporn/381622

จรวฒน รกพวง. (2546) รายงานการศกษาผลการใชคมอนเทศแนวทางการจดการเรยนการสอนเพอพฒนา การคดโดยใชกระบวนการ GPASกลมนเทศตดตามและประเมนผลการจดการศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษาตาก เขต 1 สบคนเมอ 28 มนาคม 2554 จาก http://master54.takesa1.go.th/nganwijaijirawat.html

ทศนย หนนาค. (2551) ผลของการเรยนการสอนภาษาไทยดวยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ ทมตอความสามารถคดวเคราะห และการอานวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ร.ร.ราชนบรณะนครปฐม. วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต ภาควชาประถมศกษา บณฑตวทยาลย, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สบคนเมอ 23 มนาคม 2554 จาก http://www.thaiedresearch.org/thaied/index.php?q=thaied_results&-table=thaied_results&-action=browse&-cursor=275&-skip=270&-limit=30&-mode=list&-recordid=thaied_results%3Fid%3D8470

นางสาวปยาน จตรเจรญ. ( 2543). ผลของการฝกการคดโดยใชเทคนคหมวกความคดหกใบทมตอความสามารถในการคดแกปญหาเชงสรางสรรคของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต ภาควชาประถมศกษา บณฑตวทยาลย , จฬาลงกรณมหาวทยาลย. หนา 3.

ผงมโนภาพ. (2554). สบคนเมอ 23 มนาคม 2554 จากhttp://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9C%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%A1%E0%B9%82%E0%B8%99%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E

ไผท สทธสนทร. (2542) วธคดแบบหมวก 6 ใบ. วารสารวชาการ ปท 2 ฉบบท 2 เดอนกมภาพนธ 2542. สบคนเมอ 28 มนาคม 2554 จาก http : //www.edwdebono.com

มลนธคณะเซนตคาเบรยลแหงประเทศไทย. (2550) มาตรฐานการศกษาของมลนธคณะเซนตคาเบรยลแหงประเทศไทย. หนา 9.

ยทธศาสตรการถามในชนเรยน. (2552) สบคนเมอ 23 มนาคม 2554 จากhttp://www.unigang.com/Article/1604

วณกกล อภรกษสตานนท. (2553) การสอนโดยใชเทคนคหมวกความคด 6 ใบ กบการคดเชงวเคราะห.วารสารวจยมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย. สบคนเมอ 25 มนาคม 2554 จาก http://rdi.rmutsv.ac.th/rmutsvrj/download/year2-issue2-2553/p78.pdf

ศนสนย ฉตรคปต และอษา ชชาต. (2544) รายงานเรองฝกสมองใหคดอยางมวจารณญาณ. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.หนา 55.

ศนยประเมนและวจยเพอพฒนาการศกษาฝายการศกษา อครสงฆมณฑลกรงเทพฯ. (2552) รายงานผลการประเมนความสามารถดานการคดวเคราะหของนกเรยนโรงเรยนของอครสงฆมณฑลกรงเทพฯปการศกษา 2552. กรงเทพฯ. หนา 31.

สดใจ จนทรคง. (2550) ผลของการฝกกลวธอภปญญาทมตอการอานเพอความเขาใจของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนบางกะป: สาระนพนธ ศศ.ม. (การสอนภาษาองกฤษ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. สบคนเมอ 28 มนาคม 2554 จาก http://thesis.swu.ac.th/swuthesis/Tea_Eng_For_Lan(M.A.)/Sudjai_J.pdf

สวทย มลค า. (2550) กลยทธการสอนคดอยางมวจารณญาณ. กรงเทพฯ: หางหนสวนจ ากดภาพพมพ. หนา 10,13.

ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา (2549) แนวทางการประกนคณภาพภายในสถานศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. หนา 1.

ส ารวย ภกดศรวงษ. (2552) ผลของโปรแกรมการฝกคดแบบหมวกหกใบทมตอการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาการศกษา บณฑตวทยาลย,มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา.สบคนเมอ 25 มนาคม 2554 จาก http://www.drprayut.com/attachments/217_7tst.pdf.

เอดเวรด เดอ โบโน. (2550) สอนศษยใหคดเกง กรงเทพฯ: รงเรองรตนพรนตง จ ากด. หนา 47. Hilgard, Ernest Ropiequet. (2011). Introduction to psychology. Retrieved March 28, 2011 from http://www.novabizz.com/NovaAce/Intelligence/Thinking_is.htm Mevlüde Karadag, Serdar Saritas and Ergin Erginer. (2006-2007) Using the ‘six

thinking hats’ model of learning in a surgical nursing class: sharing the experience and student opinions. AUSTRALIAN JOURNAL OF ADVANCED NURSING Volume 26 Number 3. Retrieved March 28,

2011 from http://www.ajan.com.au/Vol26/26-3_Karadag.pdf.

24. ภาคผนวก: ภาคผนวก ก แผนการสอนคดแบบหมวก 6 ใบ

กลมสาระการเรยนร.......แนะแนว....... ชน ...EP 6/4...... ภาคเรยนท........2...... ปการศกษา ....2553....... เรอง.....การคดอยางมวจารณญาณโดยใชแนวคดแบบหมวก 6 ใบ........... จ านวน...4... คาบ สปดาหท ......1…… ระหวางวนท....8-12 พ.ย.........คาบท........1-4............ ครผสอน......มสอาจาร ศรรตนศกด.......... ผลการเรยนรทคาดหวง นกเรยนไดเรยนรและเขาใจการคดแบบหมวก 6 ใบ จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนเขาใจการคดแบบหมวก 6 ใบ คณลกษณะอนพงประสงค

สามารถคดวเคราะหไดอยางมวจารณญาณไดอยางมระบบ เนอหาสาระ การคดอยางมวจารณญาณโดยใชแนวคดแบบหมวก 6 ใบ

หมวกคด 6 ใบ คอวธการสอนทกษะการคด ของ Edward De Bono โดยใหผเรยนไดฝกคดในดานตาง ๆ โดยใชสของหมวก คอ สแดง สด า สขาว สเขยว สเหลอง และสฟา เปนชอหมวก สของหมวกแตละใบสอดคลองกบแนวความคดของหมวกแตละใบ สของหมวกแทนประเภทของการคดแตละแบบ ถาผเรยนสวมหมวกสใด ผเรยนตองคดตามความหมายของสหมวกนน สามารถพฒนาใหผเรยนมทกษะการคด โดยเฉพาะอยางยง ทกษะการคดเชงสรางสรรคและการคดวเคราะห กระบวนการจดการเรยนร

1. ครน าเสนอแนวทางการสอนคดแบบหมวก 6 ใบ โดยใชโปรแกรม Power point 2. ครถามค าถามใหนกเรยนจบคการคดในรปแบบตางๆกบสของหมวก 3. ครใหนกเรยนชวยกนสรปถงแนวการสอนแบบหมวก 6 ใบและความหมายของการใชหมวกแตละส

การคดทแตกตาง สอและแหลงการเรยนร โปรแกรม Power point วธการประเมน สงเกตการเขารวมกจกรรมของนกเรยน

แผนการจดการเรยนร

กลมสาระการเรยนร.......แนะแนว....... ชน ...EP 6/4...... ภาคเรยนท........2...... ปการศกษา ....2553....... เรอง.....การคดอยางมวจารณญาณโดยใชแนวคดแบบหมวก 6 ใบ........... จ านวน...4... คาบ สปดาหท ......2…… ระหวางวนท....15-19 พ.ย.........คาบท........5-8............ ครผสอน......มสอาจาร ศรรตนศกด.......... ผลการเรยนรทคาดหวง นกเรยนไดเรยนรและเขาใจการคดแบบหมวก 6 ใบ จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนเขาใจการคดแบบหมวก 6 ใบ คณลกษณะอนพงประสงค

สามารถคดวเคราะหไดอยางมวจารณญาณไดอยางมระบบ เนอหาสาระ การคดอยางมวจารณญาณโดยใชแนวคดแบบหมวก 6 ใบ

หมวกคด 6 ใบ คอวธการสอนทกษะการคด ของ Edward De Bono โดยใหผเรยนไดฝกคดในดานตาง ๆ โดยใชสของหมวก คอ สแดง สด า สขาว สเขยว สเหลอง และสฟา เปนชอหมวก สของหมวกแตละใบสอดคลองกบแนวความคดของหมวกแตละใบ สของหมวกแทนประเภทของการคดแตละแบบ ถาผเรยนสวมหมวกสใด ผเรยนตองคดตามความหมายของสหมวกนน สามารถพฒนาใหผเรยนมทกษะการคด โดยเฉพาะอยางยง ทกษะการคดเชงสรางสรรคและการคดวเคราะห กระบวนการจดการเรยนร

1. ครทบทวนแนวทางการคดแบบหมวก 6 ใบ โดยใชโปรแกรม Power point 2. ครใหนกเรยนสรปความรและความเขาใจเกยวกบการคดแบบหมวก 6 ใบ โดยใช Mind mapping ลง

ในกระดาษ A3 3. นกเรยนแบงกลมและชวยกนสรปความรและความเขาใจเกยวกบการคดแบบหมวก 6 ใบ 4. นกเรยนน าเสนอผลงานของแตละกลมหนาชนเรยน

สอและแหลงการเรยนร โปรแกรม Power point วธการประเมน สงเกตการเขารวมกจกรรมของนกเรยน

แผนการจดการเรยนร

กลมสาระการเรยนร.......แนะแนว....... ชน ...EP 6/4...... ภาคเรยนท........2...... ปการศกษา ....2553....... เรอง.....การคดอยางมวจารณญาณโดยใชแนวคดแบบหมวก 6 ใบ........... จ านวน...4... คาบ สปดาหท ......3…… ระหวางวนท....22-26 พ.ย.........คาบท........9-12............ ครผสอน......มสอาจาร ศรรตนศกด.......... ผลการเรยนรทคาดหวง นกเรยนสามารถน าการคดแบบหมวก 6 ใบไปประยกตใชในการวเคราะหสถานการณตางๆไดอยางถกตอง จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนสามารถน าการคดแบบหมวก 6 ใบไปประยกตใชในการวเคราะหสถานการณตางๆได คณลกษณะอนพงประสงค

สามารถคดวเคราะหไดอยางมวจารณญาณไดอยางมระบบ เนอหาสาระ การคดอยางมวจารณญาณโดยใชแนวคดแบบหมวก 6 ใบ

หมวกคด 6 ใบ คอวธการสอนทกษะการคด ของ Edward De Bono โดยใหผเรยนไดฝกคดในดานตาง ๆ โดยใชสของหมวก คอ สแดง สด า สขาว สเขยว สเหลอง และสฟา เปนชอหมวก สของหมวกแตละใบสอดคลองกบแนวความคดของหมวกแตละใบ สของหมวกแทนประเภทของการคดแตละแบบ ถาผเรยนสวมหมวกสใด ผเรยนตองคดตามความหมายของสหมวกนน สามารถพฒนาใหผเรยนมทกษะการคด โดยเฉพาะอยางยง ทกษะการคดเชงสรางสรรคและการคดวเคราะห กระบวนการจดการเรยนร

1. ครถามค าถามนกเรยนเพอทบทวนแนวทางการคดแบบหมวก 6 ใบ 2. ครใหนกเรยนแบงกลมและชวยกนคดแสดงความคดเหนเกยวกบเรอง “ในอนาคตโรงเรยน

ของอสสมชญควรเปนโรงเรยนสหศกษาหรอไม” 3. นกเรยนแตละกลมสงตวแทนกลมสงตวแทนออกมาอภปรายในหวขอทไดสรปรวมกนกบเพอน

สอและแหลงการเรยนร - วธการประเมน สงเกตการเขารวมกจกรรมของนกเรยน

แผนการจดการเรยนร

กลมสาระการเรยนร.......แนะแนว....... ชน ...EP 6/4...... ภาคเรยนท........2...... ปการศกษา ....2553....... เรอง.....การคดอยางมวจารณญาณโดยใชแนวคดแบบหมวก 6 ใบ........... จ านวน...4... คาบ สปดาหท ......4…… ระหวางวนท.... 29 พ.ย. – 3 ธ.ค.........คาบท........13-16............ ครผสอน......มสอาจาร ศรรตนศกด.......... ผลการเรยนรทคาดหวง นกเรยนสามารถน าการคดแบบหมวก 6 ใบไปประยกตใชในการวเคราะหสถานการณตางๆไดอยางถกตอง จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนสามารถน าการคดแบบหมวก 6 ใบไปประยกตใชในการวเคราะหสถานการณตางๆได คณลกษณะอนพงประสงค

สามารถคดวเคราะหไดอยางมวจารณญาณไดอยางมระบบ เนอหาสาระ การคดอยางมวจารณญาณโดยใชแนวคดแบบหมวก 6 ใบ

หมวกคด 6 ใบ คอวธการสอนทกษะการคด ของ Edward De Bono โดยใหผเรยนไดฝกคดในดานตาง ๆ โดยใชสของหมวก คอ สแดง สด า สขาว สเขยว สเหลอง และสฟา เปนชอหมวก สของหมวกแตละใบสอดคลองกบแนวความคดของหมวกแตละใบ สของหมวกแทนประเภทของการคดแตละแบบ ถาผเรยนสวมหมวกสใด ผเรยนตองคดตามความหมายของสหมวกนน สามารถพฒนาใหผเรยนมทกษะการคด โดยเฉพาะอยางยง ทกษะการคดเชงสรางสรรคและการคดวเคราะห

กระบวนการจดการเรยนร

1. ครถามค าถามนกเรยนเพอทบทวนแนวทางการคดแบบหมวก 6 ใบ 2. ครใหนกเร ยนแบงกลมและชวยกนคดแสดงความคดเหนเกยวกบเรอง ““จะดไหมถานกเรยนทว

ประเทศไทย ไมตองใสเครองแบบนกเรยนไปเรยน ” “จะดไหมถานกเรยนทวประเทศไทย ไมตองใสเครองแบบนกเรยนไปเรยน”

3. นกเรยนแตละกลมสงตวแทนกลมสงตวแทนออกมารายงานในหวขอทไดสรปรวมกนกบเพอน สอและแหลงการเรยนร ใบงาน วธการประเมน ตรวจใบงานและสงเกตการเขารวมกจกรรมของนกเรยน

แผนการจดการเรยนร

กลมสาระการเรยนร.......แนะแนว....... ชน ...EP 6/4...... ภาคเรยนท........2...... ปการศกษา ....2553....... เรอง.....การคดอยางมวจารณญาณโดยใชแนวคดแบบหมวก 6 ใบ........... จ านวน...4... คาบ สปดาหท ......5…… ระหวางวนท....6 – 10 ธ.ค.........คาบท........17-20............ ครผสอน......มสอาจาร ศรรตนศกด.......... ผลการเรยนรทคาดหวง นกเรยนสามารถน าการคดแบบหมวก 6 ใบไปประยกตใชในการวเคราะหสถานการณตางๆไดอยางถกตอง จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนสามารถน าการคดแบบหมวก 6 ใบไปประยกตใชในการวเคราะหสถานการณตางๆได คณลกษณะอนพงประสงค

สามารถคดวเคราะหไดอยางมวจารณญาณไดอยางมระบบ เนอหาสาระ การคดอยางมวจารณญาณโดยใชแนวคดแบบหมวก 6 ใบ

หมวกคด 6 ใบ คอวธการสอนทกษะการคด ของ Edward De Bono โดยใหผเรยนไดฝกคดในดานตาง ๆ โดยใชสของหมวก คอ สแดง สด า สขาว สเขยว สเหลอง และสฟา เปนชอหมวก สของหมวกแตละใบสอดคลองกบแนวความคดของหมวกแตละใบ สของหมวกแทนประเภทของการคดแตละแบบ ถาผเรยนสวมหมวกสใด ผเรยนตองคดตามความหมายของสหมวกนน สามารถพฒนาใหผเรยนมทกษะการคด โดยเฉพาะอยางยง ทกษะการคดเชงสรางสรรคและการคดวเคราะห กระบวนการจดการเรยนร

1. ครถามค าถามนกเรยนเพอทบทวนแนวทางการคดแบบหมวก 6 ใบ 2. ครใหนกเรยนแบงกลมและชวยกนคดแสดงความคดเหนเกยวกบขาวการถกลอตเตอรของคสาม

ภรรยาชาวแคนนาดา 3. นกเรยนแตละกลมสงตวแทนกลมสงตวแทนออกมารายงานในหวขอทไดสรปรวมกนกบเพอน

สอและแหลงการเรยนร ใบงาน วธการประเมน ตรวจใบงานและสงเกตการเขารวมกจกรรมของนกเรยน

แผนการจดการเรยนร

ภาคผนวก ข แบบทดสอบทกษะการคดแบบมวจารณญาณกอนเรยน

ชอ...................................................... ชน.........................เลขท................วนท............................ แบบทดสอบหลงเรยน – การคดอยางมวจารณญาณ

ตอนท 1 ทกษะการระบปญหาและเกณฑเพอตดสนค าตอบ ค าชแจง อานขอความตอไปน แลวตอบค าถามขอ 1-4 การปกครองในระบอบประชาธปไตย ประชาชนทกคนมหนาทไปใชสทธเลอกตง เลอกผแทนทดเขาไปท าหนาทแทนเราในสภาผแทนราษฎร ถาเรายอมขายสทธขายเสยงเทากบเรายอมขายชาต เปดโอกาสใหคนชวเขาไปโกงกนประเทศ สดทายประเทศชาตกลมจม ประชาชนเดอดรอน หยดขายสทธขายเสยงกนเถอะคะ!! เพอพฒนาประเทศชาตใหกาวไกลสสากล 1. ขอใดเปนขอเทจจรง ก. สดทายประเทศชาตกลมจม ข. ถาเรายอมขายเสยงกเทากบเรายอมขายชาต ค. การปกครองในระบอบประชาธปไตย ประชาชนทกคนมหนาทไปใชสทธเลอกตง ง. หยดขายสทธขายเสยงกนเถอะคะ 2. มเหตการณใดทสนบสนนขอมลในบทความน ก. ประชาชนเกลยดการเลอกตง ข. สมาชกสภาผแทนราษฎร (ส.ส.)มการคอรปชนกนอยางรนแรง ค. สมาชกสภาผแทนราษฎร (ส.ส.) ทกคนปฏบตหนาทดวยความซอสตย ง. สมาชกสภาผแทนราษฎร (ส.ส.) ทกคนบรหารประเทศอยางเตมความสามารถ 3. จากขอความนปญหาส าคญทก าลงเกดขนคอเรองใด ก. เกดการทจรตในการเลอกตง ข. ประชาชนเดอดรอน ค. ประเทศชาตขาดการพฒนา ง. ประชาชนไมไปใชสทธเลอกตง 4. ขอใดเปนทางออกทดทสดตามบทความน ก. หามทกพรรคการเมองซอเสยง ข. ใหนกการเมองทกคนสาบานวาจะเปนคนด ค. ใหประชาชนปฏบตตามระเบยบของคณะกรรมการการเลอกตง (กกต.) ง. ประชาชนพรอมใจกนไมใชสทธเพอเปนการประทวง ตอนท 2 ทกษะการหาความสมพนธเชงเหตผล ค าชแจง วงกลมค าตอบทถกทสดเพยงค าตอบเดยว 1. เรอ : หางเสอ รถ : ? ก. ลอ ข. ประต ค. พวงมาลย ง. เครองยนต 2. แมน า : ล าคลอง ตนไม : ? ก. ใบ ข. กงกาน ค. ดอก ง. ผล 3. : : ?

ก. ข. ค. ง.

4. : : : : ? : ? ก. ข. ค. ง. ตอนท 3 ทกษะการระบสมมตฐาน ค าชแจง วงกลมค าตอบทถกทสดเพยงค าตอบเดยว อานขอความตอไปนแลวตอบค าถามขอ 1-3

“โตงตองเดนไปโรงเรยนทกวน ระหวางทางตองผานโรงงานทปลอยควนไปทวบรเวณ เมอเดนผานบรเวณ

ดงกลาวโตงจะรสกออนเพลย เวยนศรษะและเขาสงเกตเหนใบไมบรเวณนนมจดด าเลกๆกระจายอยทวไป”

1. ปญหาทโตงประสบคออะไร

ก. โตงเวยนศรษะและออนเพลย ข. โตงตองหายใจสดควนบรเวณนนเขาไป

ข. โตงรสกสงสารคนในบรเวณนน ง. โตงตองเหนอยเพราะตองเดนไปโรงเรยน

2. ถานกเรยนเปนโตงจะแกปญหานอยางไร

ก. ยายโรงเรยนไปเรยนทอน ข. ใหผปกครองขบรถไปสงทโรงเรยน

ค. ไปโรงเรยนแตเชาตร ง. ใชผาเชดหนาปดปากและจมกขณะเดนผานบรเวณนน 3. กรณใดเปนการรวบรวมขอมลของโตงทเกยวกบประเดนปญหา ก. โรงงานผลตอะไร ข. โรงงานตงมากป

ค. โรงงานระบายน าเสยดวยวธใด ง. โรงงานมการเผาไหมสารเคมใดบาง 4. การด าเนน “โครงการเกษตรปลอดสารพษ” มงแกปญหาใดเปนส าคญ ก. คณภาพผลผลต ข. ตนทนการผลตทสง ค. ลดการน าเขาสารเคมจากตางประเทศ ง. เพมพลงอ านาจการตอรองกบพอคาคนกลาง ตอนท 4 ทกษะการสรปความ ค าชแจง วงกลมค าตอบทถกทสดเพยงค าตอบเดยว

1. ลงทกตวขเกยจ สตวขเกยจทกตวตนสาย ดงนน

ก. ลงตนสาย ข. สตวทกตวขเกยจ

ค. สตวนอนตนสายทกตว ง. ยงสรปไมไดแนนอน

2. สนขบางตวมสแดง เจามอมเปนสนขตวหนง

ก. เจามอมมสแดง ข. เจามอมมสน าตาล

ค. เจามอมมสแดงแกมน าตาล ง. ยงสรปไมไดแนนอน

3. ถาฝนไมตก ตอมจะพาตอมไปดหนง วนนฝนตก ดงนน

ก. ตอมอยบานกบตอม ข. ตอมไมพาตอมไปดหนง

ค. ตอมไปดหนง ง. ยงสรปไมไดแนนอน

4. ผงขยนกวามด ปลวกขยนกวาผง มดขยนกวาแมงปอง สตวชนดใดขยนทสด

ก. ผง ข. มด

ค. ปลวก ง. ยงสรปไมไดแนนอน

ภาคผนวก ค แบบบนทกการสงเกตพฤตกรรมและการมสวนรวมของนกเรยน

แบบบนทกการสงเกตพฤตกรรมและการมสวนรวมของนกเรยนในการเรยนรการคดแบบหมวก 6 ใบ

นกเรยนชน......................วนท...........................การสอน/กจกรรม.........................................

พฤตกรรมทแสดงออก ............................................................................................................................. ............................. ...............................

............................................................................................................................. ............................................................

........................................ .............................................................................................. ...................................................

.............................................................................................................. ...........................................................................

ความคดเหน ............................................................................................................................. .......................................... ..................

............................................................................................................................. ............................................................

.................................................... ................................................................................... ..................................................

ขอเสนอแนะของผสงเกตในการชวยเหลอหรอแกไขพฤตกรรม .................................................................... .....................................................................................................................

............................................................................................................................. ............................................................

............................................................................................................................. ........................................... .................

ลงชอ....................................................ผสงเกต

ภาคผนวก ง ตารางแสดงผลการทดสอบกอนและหลงเรยน

ผลการทดสอบกอนเรยน ผลการทดสอบหลงเรยน

/ 4 ทกษ

ะการระบป

ญหาและ

เกณฑเพอ

ตดสน

ค าตอ

บ

/ 4 ทกษ

ะการหาความ

สมพน

ธเชงเห

ตผล

/ 4 ทกษ

ะการระบส

มมตฐ

าน

/ 4 ทกษ

ะการสรปค

วาม

/ 16 ร

วม

/ 4 ทกษ

ะการระบป

ญหาและ

เกณฑเพอ

ตดสน

ค าตอ

บ

/ 4 ทกษ

ะการหาความ

สมพน

ธเชงเห

ตผล

/ 4 ทกษ

ะการระบส

มมตฐ

าน

/ 4 ทกษ

ะการสรปค

วาม

/ 16 ร

วม

ผลตางคะแนน

กอนแ

ละหล

ง

เรยน

นกเรยนคนท 1 1 3 1 1 6 1 2 2 1 6 0 นกเรยนคนท 2 1 3 1 2 7 3 3 3 3 12 5 นกเรยนคนท 3 1 4 3 4 12 4 4 3 4 15 3 นกเรยนคนท 4 1 4 3 4 12 3 4 4 3 14 2 นกเรยนคนท 5 1 2 2 3 8 2 4 4 4 14 6 นกเรยนคนท 6 1 3 4 1 9 2 4 3 3 12 3 นกเรยนคนท 7 1 3 4 3 11 3 3 4 4 14 3 นกเรยนคนท 8 2 3 2 0 7 2 3 1 1 7 0 นกเรยนคนท 9 2 0 4 1 7 3 3 4 3 13 6 นกเรยนคนท 10 1 3 3 3 10 3 4 3 3 13 3 นกเรยนคนท 11 1 3 4 1 9 4 3 4 3 14 5 นกเรยนคนท 12 2 3 2 4 11 2 3 3 3 11 0 นกเรยนคนท 13 2 2 2 2 8 2 3 3 3 11 3 นกเรยนคนท 14 3 4 4 4 15 3 4 4 4 15 0 นกเรยนคนท 15 1 4 2 0 7 2 2 3 1 8 1 นกเรยนคนท 16 3 3 2 2 10 2 3 3 3 11 1 นกเรยนคนท 17 1 2 0 2 5 1 1 3 3 8 3 นกเรยนคนท 18 1 1 2 1 5 2 1 1 2 6 1 นกเรยนคนท 19 1 3 2 2 8 2 3 3 3 11 3 นกเรยนคนท 20 1 4 4 2 11 2 4 4 4 14 3 นกเรยนคนท 21 2 3 3 0 8 2 2 2 2 8 0 นกเรยนคนท 22 3 1 2 2 8 2 2 3 3 10 2 นกเรยนคนท 23 3 1 2 2 8 2 2 3 3 10 2

คาแฉลย 9 คาแฉลย 11 รวม 58

การค านวนทางสถตกรณกลมตวอยางสองกลมไมเปนอสระจากกน (Dependent Samples)

ค านวณคาสถต t จากสตร

ม df N 1

เมอ D แทน ผลตางระหวางขอมลแตละค n แทน จานวนคของขอมล n = 23, ∑ D = 58, D 2 = 223 แทนคาสตร

t = 123

3364)223)(23(

= 6.48

คา t วกฤต เมอเมอ a 0.05, df n 1 22 แบบ one – tailed test มคา t 22,05.0 = 1.717

58