ORSAMBakış

No: 93 / Ağustos 2019

MEHMET ALACA

ERBİL’DE TÜRK DİPLOMATAYÖNELİK SALDIRIYA İLİŞKİNIKBY’DEKİ PARTİLERİN TEPKİLERİ

Bakış No:93

Telif Hakkı

Ankara - TÜRKİYE ORSAM © 2019

Bu çalışmaya ait içeriğin telif hakları ORSAM’a ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunuuyarınca kaynak gösterilerek kısmen yapılacak makul alıntılar dışında, hiçbir şekilde önceden izinalınmaksızın kullanılamaz, yeniden yayımlanamaz. Bu çalışmada yer alan değerlendirmeler yazarınaaittir; ORSAM’ın kurumsal görüşünü yansıtmamaktadır.

Ortadoğu Araştırmaları MerkeziAdresi : Mustafa Kemal Mah. 2128 Sk. No: 3 Çankaya, ANKARA

Telefon: +90 850 888 15 20 Faks: +90 (312) 430 39 48Email: orsam@orsam.org.trFotoğraflar: Shutterstock

ORSAM

o r s a m . o r g . t r

Yazar Hakkında

Mehmet Alaca

İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler bölümünde lisans, ExeterÜniversitesi Ortadoğu’da Politika ve Uluslararası İlişkiler bölümünde yüksek lisans derecesialdı. Yüksek Lisans tezini “İran’ın Ortadoğu’daki Şii Milis Gücü: Haşdi Şaabi Örneği”konusunda yazdı. Çeşitli dergi ve gazeteler için analizler kaleme aldı. Ekopolitik, A Haber,TRT Haber’de çalıştı. Anadolu Ajansı’nda Diplomasi Muhabiri olarak çalışıyor. Ortadoğu’daKürt jeopolitiği, Irak ve Şii Milisler konularında akademik çalışmalarına devam ediyor.

Ağustos 2019

ERBİL’DE TÜRK DİPLOMATAYÖNELİK SALDIRIYA İLİŞKİNIKBY’DEKİ PARTİLERİN TEPKİLERİ

ORSAM BAKIŞ

Bakış No:93

Erbil’de Türk Diplomata Yönelik Saldırıya İlişkin IKBY’deki Partilerin Tepkileri2

İçindekiler

Giriş ..................................................................................................................................................3

İktidar Partilerinin Tutumu ..............................................................................................................3

Muhalefetin Yaklaşımı......................................................................................................................6

IKBY’de İstikrar Mümkün mü? ......................................................................................................7

o r s a m . o r g . t r

Erbil’de Türk Diplomata Yönelik Saldırıya İlişkin IKBY’deki Partilerin Tepkileri 3

Giriş

17 Temmuz 2019’da Irak Kürt Bölgesel Yöneti-mi’nin (IKBY) kontrolündeki Erbil’de Türkiye’ninErbil Başkonsolosluğunda görev yapan Türkdiplomat Osman Köse ile Neriman Osman veBeşdar Ramazan isimli iki IKBY vatandaşı birrestoranda uğradıkları saldırı sonucunda hayatınıkaybetmiştir. Diplomata yönelik suikast, Türki-ye’nin, terör örgütü IŞİD’in Haziran 2014’teMusul’un kontrolünü ele geçirmesinden sonrakapanan konsolosluğunu yeniden açmayı plan-ladığı ve hem Bağdat hem de Erbil hükümetiyleilişkilerinde hızlı bir ilerlemenin olduğu zamandagerçekleşmiştir. Bununla birlikte, 1994’ten buyana bölgede görevli bir Türk diplomatın ilkkez suikasta uğraması, Ankara’nın terör örgütüPKK’ya yönelik yürüttüğü operasyonların yo-ğunlaştığı bir dönemde gerçekleşmiştir. Ayrıca,21 Mart’ta Türkiye’nin hava saldırılarında KCKsözcüsü Serhat Varto dahil olmak üzere PKK’nınbeş üst düzey yetkilisinin öldürülmesinin Erbilsaldırısının olduğu gün terör örgütü tarafındandoğrulanması dikkat çekmektedir. PKK her nekadar saldırıyı üstlenmese de 20 Temmuz’dasaldırının faillerinden Mazlum Dağ ve MuhammetBisksiz’in Erbil Asayişi ile IKBY Anti TerörBirimi tarafından yakalanması ile birlikte sal-dırganların PKK ile ilişkili olduğu ifade edilmiştir.Saldırı IKBY’nin güvenlik zafiyeti konusundakuşku uyandırsa da kısa süre sonra faillerin ya-kalanması ve bu süreçte Erbil yönetiminin Ankaraile eşgüdümlü çalışması, Türkiye’nin saldırıyla

ilişkili operasyonlarında kolaylaştırıcı olmuştur.PKK ile mücadele konusunda Türkiye veIKBY’nin ortak hareket etmesi Türkiye ve IKBYilişkilerindeki normalleşmeyi hızlandıracağı gibi,bu ortaklıktan rahatsız olan PKK’nın, tarihselrakibi Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ile ya-şamakta olduğu gerginliği artıracak hamlelereyönelmesine yol açabilir. Buna ek olarak, IKBY’deiktidar ve muhalefet partilerinin saldırının ardındanPKK’yı şiddetle kınamaları, hem Türkiye-IKBYilişkilerinin hem de iktidar ve muhalefet partileriarasındaki ilişkilerin normalleşmesine veya ge-lişmesine katkı sunabilir.

İktidar Partilerinin Tutumu

Yaklaşık otuz yıldır Irak’ın kuzeyinde hareketalanını genişletme çabası içerisinde olan PKK,özellikle son zamanlarda bölgenin birçok yerindeetkinliğini artırmaktadır. Nitekim IKBY BaşkanıNeçirvan Barzani yönetimine yakınlığıyla bilinenhaber kanalı Rudaw’ın 2016’da yaptığı araştırmayagöre, bölgede çoğunluğu Duhok’ta olmak üzereErbil ve Süleymaniye’ye bağlı 658 köy PKK’nınkontrolü altında bulunmaktadır. Öte yandan,IŞİD’in Haziran 2014’te Musul’u ele geçirmesininardından Irak’ta yaşanan istikrarsızlık ve güçboşluğundan yararlanan PKK’nın, IŞİD’le mü-cadele bahanesiyle ülkenin kuzey batısındakiSincar başta olmak üzere Kerkük ve çevresininyanı sıra, Tuzhurmatu ve Hanekin gibi bölgelerdede etkinliğini artırmaya çalıştığı gözlemlenmiştir.

PKK’nın Duhok başta olmak üzere bu bölgelerdeyer edinmekte ısrar etmesinin önemli sebeple-rinden biri, Sincar’daki faaliyetlerini sürdürmekve Suriye’ye erişimini kolaylaştırmaktır. Ancakörgütün bölgedeki varlığının, güvenlik ve istikrarıtehdit ettiği ve ekonomik sorunların derinleşmesineneden olduğu bilinmektedir. Nitekim IKBY Plan-lama Bakanlığı’nın verilerine göre, IKBY’ninen yoksul vilayeti Duhok’ta PKK’nın varlık gös-termesi göçlere neden olmakta ve ekonomikolarak bölgeye çok zarar vermektedir. Ayrıca,PKK’nın kontrol altında tuttuğu bazı bölgelerde“gümrük vergisi” alındığı ve köylülerin imarfaaliyetlerine izin verilmediği yönünde iddialarsöz konusu olmaktadır. Yine PKK’nın 2015’te

1994’ten bu yana bölgede görevlibir Türk diplomatın ilk kezsuikasta uğraması, Ankara’nınterör örgütü PKK’ya yönelikyürüttüğü operasyonlarınyoğunlaştığı bir dönemdegerçekleşmiştir.

Bakış No:93

Erbil’de Türk Diplomata Yönelik Saldırıya İlişkin IKBY’deki Partilerin Tepkileri4

Kerkük-Yumurtalık boru hattına saldırısının böl-geye yaklaşık 250 milyon dolar zarar verdiğinihatırlatmak gerekmektedir. Öte yandan, IKBYBaşkanı Neçirvan Barzani’nin, Musul’un Sincarilçesinde yuvalanan PKK’yı işaret ederek “Silahlıgrupların o bölgedeki varlığı Sincar halkınındönmesini ve oraya hizmet götürülmesini en-gellememeli” şeklindeki açıklaması örgütün böl-geye verdiği zarara dikkat çekmektedir. PKK’nıngerek Sincar’daki gerekse IKBY’nin diğer böl-gelerindeki faaliyetleri Türkiye’ye yönelik tehdidiartırmakta ve Ankara’nın Irak’ın kuzeyindePKK’ya karşı yoğun operasyonlar yürütmesineneden olmaktadır. PKK’nın Irak Kürtlerineverdiği zarar, örgüte karşı daha fazla farkındalıkoluşturmaktadır. Erbil’deki saldırı da bu farkın-dalığı artması konusunda etkili olmuştur.

KDP, Goran (Değişim) Hareketi, Kürdistan Yurt-severler Birliği (KYB), Türkmenler ve Hıristi-yanların temsilcilerinden oluşan, Mesrur Barzaniliderliğindeki IKBY hükümeti, saldırıyı ilk günsert bir dille kınayarak, saldırının “planlanmışbir terör eylemi” olduğunu vurgulamıştır. Türkiyeile iyi ilişkilere sahip IKBY’nin KDP’li BaşkanıNeçirvan Barzani de saldırıyı kınayarak, faillerinyakalanmasına ilişkin yaptığı açıklamada, böl-gedeki misafirlerin can güvenliğini teröre geçitvermeksizin korumaya çalıştıklarını söylemiştir.IKBY’nin saldırı konusundaki yaklaşımının An-kara-Erbil ilişkilerinde önemli bir eşik olduğuvurgulanabilir. Zira Eylül 2017’de bağımsızlıkreferandumuna giden IKBY ile Türkiye arasındakopma noktasına gelen ilişkiler, son dönemdetekrar iyileşme sürecine girmiştir. Öyle ki Tür-kiye’nin Neçirvan Barzani’nin yemin törenine,Dışişleri Bakanı seviyesiyle en üst düzeydekatılan ülke olması, Neçirvan Barzani’ye duyduğugüvenin ve IKBY’deki siyasal sürece verdiğidesteğin göstergesi olarak okunmuştur. Bu nedenleErbil yönetimi ilişkilerin tekrar bozulmamasıkonusunda hassas davranmaktadır. İlişkilerinseyrini etkileme yetisine sahip PKK saldırısıIKBY’nin yeterince güvenli olmadığı izlenimiverse de Erbil yönetiminin saldırganların yaka-lanması konusunda gösterdiği titizlik taraflarıngüven ilişkilerini tazelemiş görünmektedir. Dip-

lomatik misyon temsilcilerine yönelik saldırıların,siyasi ve ekonomik güven ortamına ve yatırımlarazarar verme ihtimali düşünüldüğünde, ekonomikolarak ciddi sorunlarla boğuşan IKBY’nin saldırıyakarşı tepkisi gerçekçi siyasete riayet edildiğinigöstermektedir. Ayrıca, saldırganların kısa süredeyakalanması gerek güvenlik güçlerinin yeteneğinegerekse de Türkiye ile ilişkilerin boyutuna ilişkinmesaj olmuştur.

Saldırının, PKK’nın IKBY’de güçlenmesini is-temeyen KDP’ye de doğrudan zarar verme amacıtaşıdığını vurgulamak gerekmektedir. KDP’ninbölgede güçlü olması ve KDP ile Ankara arasın-daki ilişkiler PKK’yı rahatsız etmektedir. IKBYeski başkanı ve KDP lideri Mesut Barzani’nin“Halkımız ve güvenlik güçleri Kürdistan’ın terörmerkezi olamayacağını ispat etti. Aynı zamandatüm taraflardan sorunlarını Kürdistan’a taşıma-malarını ve Kürdistan halkının zarar görmesinesebep olmamalarını istiyorum” ifadeleri PKK’nınIKBY’de varlık göstermesinden rahatsız olduğunaişaret etmektedir. Geçmişte şiddetli çatışmalaryaşayan KDP ve PKK arasında yakın geçmişteşiddet görülmemiştir ancak Türkiye’nin PKK’yayönelik artan operasyonları ve Erbil’deki sonsaldırı iki taraf arasındaki çatışmasızlığı sonaerdirebilir. Özellikle de IKBY’de eylem yapmama

KDP ve PKK arasında yakıngeçmişte şiddet görülmemiştirancak Türkiye’nin PKK’yayönelik artan operasyonları veErbil’deki son saldırı iki tarafarasındaki çatışmasızlığı sonaerdirebilir. Özellikle deIKBY’de eylem yapmamakonusunda KDP’ye taahhüdübulunduğu iddia edilenPKK’nın son eylemi bugerginliği artırabilir.

o r s a m . o r g . t r

Erbil’de Türk Diplomata Yönelik Saldırıya İlişkin IKBY’deki Partilerin Tepkileri 5

konusunda KDP’ye taahhüdü bulunduğu iddiaedilen PKK’nın son eylemi bu gerginliği artırabilir.KDP’nin, PKK ile gerilimin tırmanmasının böl-genin istikrarına zarar vereceğinin farkında ol-masına rağmen, son saldırıda Ankara’nın yanındatavır alması önem arz etmektedir. Terör örgütüPKK’nın Irak’taki siyasi kolu olan Tevgera Aza-di’nin KDP’nin etkin olduğu Erbil ve Duhok’takifaaliyetleri daha önce Erbil yönetimi tarafındanyasaklanmıştı. KDP, bu saldırı sonrasında dahasert tedbirler alabilir. Nitekim Erbil yönetimininsaldırganların bulunması konusunda Ankara ileeşgüdümlü faaliyet yürütmesi bunun bir göstergesiolarak değerlendirilebilir. Bu açıdan bakıldığındaKDP’nin saldırıya karşı gösterdiği kararlı refleks,bölgedeki en önemli müttefiklerinden biri olanTürkiye ile daha derin bir diplomatik ve ekonomikişbirliği oluşmasına katkı sunabilir.

IKBY hükümetinin diğer büyük ortakları KYBve Goran’ın PKK ile mücadelede Ankara ileilişkilerinin ise yeterli düzeyde olmadığını vur-gulamak gerekmektedir. Hükümetin ikinci büyükortağı KYB’nin geçmişten beri PKK’ya sempatiduyduğu bilinmektedir. Zira saldırının ardındanyaptığı kınama açıklamasında, PKK’nın bölgeyisavaş alanına çevirmeye hakkının olmadığınıbelirten KYB Erbil İl Başkanı Hacı Masifi’nin“PKK’nın Kuzey Kürdistan’da mücadelesini yo-ğunlaştırması ve bu parçada kendi haklarını talepetmesi daha doğrudur” ifadeleri KYB’nin PKK’yakarşı bakışının bir tezahürü olarak görülebilir.

Buna rağmen, KYB’nin, saldırıyı terör eylemiolarak değerlendiren hükümetin açıklamasınaortak olması KYB’nin Ankara ile ilişkilerininormalleştirme arayışının bir göstergesi olarakda değerlendirilebilir. Nitekim son dönemde An-kara ile ilişkilerini açık bir şekilde düzeltmekiçin çaba sarf eden KYB’nin son saldırıya gös-terdiği tepki ilişkilerin normalleşmesi konusundafırsat sunabilir. Hatırlanacağı üzere, Ağustos2017’de Süleymaniye’de iki Türk yetkili PKKtarafından kaçırılmıştır. Olayın ardından KYB’ninterörizme yardım ettiği gerekçesiyle, Ankara,15 yıla yakın süre Ankara’da görev yapanKYB’nin Türkiye temsilcisi Behruz Galali’yisınır dışı ederek partinin Türkiye temsilciliğinikapatmış ve Türkiye-KYB ilişkileri düşük sevi-yeye gerilemiştir. 2018’de KYB Tevgera Azadi’ninSüleymaniye ve ilçelerindeki ofislerini kapatarakAnkara’ya zeytin dalı uzatmıştır. Dolayısıyla,Erbil’deki saldırının ardından iki aktörün ilişki-lerinde normalleşme hız kazanabilir. KurucusuCelal Talabani’nin 2017’deki vefatının ardındanliderlik krizini aşamayan KYB, tarihsel olarakyakın ilişkileri olan İran’a ağır ambargoların uy-gulandığı bir dönemde Türkiye’yi göz ardı ede-meyecektir. Ayrıca, son dönemde parti içindePKK konusunda ciddi ayrışmaların baş gösterdiğide gözlemlenmektedir. KYB Yönetim KuruluÜyesi Osman Banimarani’nin Temmuz 2019 so-nunda yaptığı açıklamada, “KYB’de PKK’yekarşı bir sempati var ancak bu onların her dile-diklerini yapacakları anlamına gelmez. BölgedePKK’lılara ilişkin çok fazla şikâyet var. ÖzellikleKYB içerisinde de bu konuda itirazlar yükselmişdurumda.” şeklindeki ifadeleri, KYB’deki birkanadın bu konuda bir dönüşüm içerisine girmekistediği şeklinde yorumlanabilir. Bu dönüşümihtimalinin KYB’nin Türkiye ile ilişkilerineolumlu yansıması beklenebilir. Buna karşın,KYB’nin Türkiye ile ilişkilerini geriletecek birpolitika izlemesinin, parti içi sorunlar ve derinliderlik krizi yaşayan KYB için akla yatkın birhamle olmayacağını kaydetmek gerekir.

2009’da KYB’den ayrılarak kurulan Goran’ınPKK’ya, ideolojik benzerlikten kaynaklanansempatisinin bir nebze daha güçlü olduğu tahmin

Kurucusu Celal Talabani’nin2017’deki vefatının ardındanliderlik krizini aşamayan KYB,tarihsel olarak yakın ilişkileriolan İran’a ağır ambargolarınuygulandığı bir dönemdeTürkiye’yi göz ardıedemeyecektir.

edilmektedir. Bu açıdan, Goran, Erbil’deki sal-dırıya ilişkin, hükümetin ortak açıklaması dışında,yüksek sesli bir tutum sergilememiştir. 29 Hazi-ran’da, Goran Milletvekili Kawa Muhamad IrakParlamentosu’nda 55 Iraklı milletvekilinin des-teğiyle, Türkiye’nin Irak’ın egemenliğini ihlalettiği ve IKBY’deki askeri noktaları ve masumsivilleri hedef aldığı iddiasıyla bir imza kam-panyası başlatmıştır. Bunun yanı sıra, Goran,2017’de MİT yetkililerinin PKK tarafından ka-çırılmasının ardından Türkiye’nin Süleymaniye’yekarşı tutumunun IKBY’nin bütünlüğü için “büyükbir tehlike” teşkil ettiğini ileri sürmüştür. GoranParti Meclisi Üyesi ve Süleymaniye VilayetMeclisi Goran Grup Başkanı Rebvar Baziyaniise Ankara’nın Süleymaniye’ye karşı tutumunailişkin olarak, “Irak buna cevap vermeli” ifadelerinikullanmıştır. Tüm bunlara karşın, parti içinde azsayıda da olsa PKK’nın bölgedeki faaliyetlerindenrahatsızlık duyanların olduğunu söylemek gerekir.Erbil’deki saldırının ardından hükümetin bir par-çası olan Goran’ın saldırıyı kınaması, Goran ileAnkara arasında yeni bir sayfanın açılması ko-nusunda imkan sunabilir. Kurucu lideri NoşirvanMustafa’nın ölümünün ardından güçlü liderliktenyoksun kalan ve 30 Ekim 2018 IKBY seçimlerindeoy oranı yarıya düşen Goran yeni bir realiteyleyüzleşmektedir. Türkiye’nin, tarihsel olarak Sü-leymaniye bölgesinde Erbil’e kıyasla nüfuzudaha az da olsa, bölgedeki ticari ve siyasi etki-sinden dolayı Süleymaniye merkezli partilerinAnkara’yı görmezden gelemeyeceği söylenebilir.Özellikle de Süleymaniye’deki siyasi yapılaradestek sağladığı bilinen İran’ın ABD ile son dö-nemde iyice gerilen ilişkileri ve yoğun ekonomikyaptırımlar dikkate alındığında, Goran’ın Türkiyeile ilişkilerini düzeltme arayışına girmesi sürprizolmayabilir.

IKBY hükümetinin küçük ortaklarından Türk-menler de saldırıya karşı oldukça sert bir tutumsergilemiştir. Türkmenlerin PKK’yı kendileriiçin bölgedeki en büyük tehdit olarak algılamasıda tepkiyi artırmaktadır. Irak Türkmen CephesiKuzey Bölge Sorumlusu ve IKBY Bölge BakanıAydın Maruf, Erbil’deki saldırıyı kınayarak,“Saldırının amacı, Erbil ile Ankara arasındaki

ilişkileri olumsuz etkilemeye ve bozmaya yöne-liktir.” ifadelerini kullanmıştır. Ankara’nın tavsiyesiile hükümete ortak olan ve hükümet içerisindekiaçıklamalarıyla hem PKK’ya karşı mücadeledehem de genel olarak Ankara-Erbil ilişkilerininnormalleşmesinde pozitif bir işlev gören Türk-menlerin PKK’ya karşı sert tutumu, IKBY hü-kümeti içerisinde PKK karşıtı tutumu güçlen-dirmesi açısından değer taşımaktadır.

Muhalefetin Yaklaşımı

IKBY’de hükümet dışındaki partilerin de saldırıyışiddetle kınaması, PKK’nın bölgede sivillereyönelik şiddetinden ve özellikle de yabancımisyon temsilcilerine yönelik saldırılarına karşıduyulan rahatsızlığı göstermektedir. Muhalefettekalmayı tercih eden ve IKBY yönetimini birçokaçıdan eleştirdiği bilinen Yeni Nesil Hareketi ileKürdistan İslami Birliği’nin (Yekgirtu), saldırıaleyhindeki açıklamaları önemlidir.

Yeni Nesil Hareketi’nin açıklamasında, “Bu türolayların kimseye faydası olmayacağına, yalnızcaIKBY’deki gerginlikleri artırmaya hizmet ede-

Bakış No:93

Erbil’de Türk Diplomata Yönelik Saldırıya İlişkin IKBY’deki Partilerin Tepkileri6

Yeni Nesil Hareketi’ninaçıklamasında, “Bu tür olaylarınkimseye faydası olmayacağına,yalnızca IKBY’dekigerginlikleri artırmaya hizmetedeceğine inanıyoruz”ifadelerine yer verilmiş;Erbil’deki saldırının IKBY’iuluslararası toplumdanuzaklaştıracağı ve bölgeninsiyasi ve ekonomik bakımdangelişmesine zarar vereceğivurgulanmıştır. Açıklama,Türkiye ve IKBY, özellikle deKDP açısından da önem arzetmektedir.

o r s a m . o r g . t r

Erbil’de Türk Diplomata Yönelik Saldırıya İlişkin IKBY’deki Partilerin Tepkileri 7

ceğine inanıyoruz” ifadelerine yer verilmiş; Er-bil’deki saldırının IKBY’i uluslararası toplumdanuzaklaştıracağı ve bölgenin siyasi ve ekonomikbakımdan gelişmesine zarar vereceği vurgulan-mıştır. Açıklama, Türkiye ve IKBY, özellikle deKDP açısından da önem arz etmektedir. ZiraPKK’nın Irak’taki siyasi uzantısı Tevgera Aza-di’nin 12 Mayıs 2018 Irak genel seçimlerindebir milletvekilini Yeni Nesil listesinden Irak Par-lamentosu’na göndermesi Türkiye’nin büyüktepkisine neden olmuştur. Hatırlanacağı üzere,Ocak 2019’da KDP’nin etkin olduğu Duhok’unAmedi ilçesine bağlı Şeladze kasabasında pro-testolar yaşanmış ve Türkiye’nin bölgedeki askeriüssüne saldırı gerçekleştirilmiştir. Bununla birlikte,KDP ile problemler yaşayan Yeni Nesil Hareke-tinin lideri Şahsuvar Abdulvahit’in sahibi olduğuNRT TV, Şiladze’de Türk üssüne gerçekleştirilensaldırıya ilişkin yayın politikasıyla tepkileriüzerine çekmiş ve bunun üzerine kanalın çalışanlarıgözaltına alınarak NRT’nin Duhok ofisi KDP tara-fından kapatılmıştır.

Müslüman Kardeşler hareketine yakınlığıyla bi-linen Yekgirtu ise Türk diplomatına ve sivillereyönelik terörist saldırıyı kınayarak, saldırıyı böl-genin istikrarına ve güvenliğine karşı bir sabotajeylemi olarak nitelendirmiştir. Yekgirtu, herfırsatta PKK’nın bölgedeki varlığını düşük tondaeleştirmektedir. Öyle ki Yekgirtu, 2017’de KYB,Kürdistan İslami Cemaati (Komal), Bizitnova,Türkmen Gelişim ve Türkmen Reform Partisive Kürdistan Komünist Partisi-Irak (KKPI) ilebirlikte PKK’nın Sincar’daki varlığını doğrubulmadıklarını kaydederek söz konusu güçlerinkentten çekilmesini talep etmiştir. Buna karşın,KYB, Goran, Komal, Bizitnova ve KKPI’nın2016’da Türk askerlerinin bölgedeki varlığınınülke egemenliğini ihlal ettiği yönünde açıkla-masına ise Yekgirtu ile KDP’nin destek verme-diğinin altını çizmek gerekir. Öte yandan, mu-halefet partilerinden Komal’ın da PKK’nın böl-gedeki faaliyetlerinden ciddi ölçüde rahatsızlıkduymaktadır. Komal Başkanı Ali Bapir, PKK’nınherhangi bir tarafa hesap vermeden Irak’ta varlıkgöstermesini eleştirmekte, Kandil’in IKBY sınırlarıdâhilinde olduğunu, burada faaliyet gösterecek

tarafların yasalara uyup mevcut idareden izinalarak varlık göstermesi gerektiğini söylemektedir.

IKBY’de İstikrar Mümkün mü?

PKK’nın Erbil’de düzenlediği saldırı sonrası hü-kümet ve muhalefetin açıklamalarına bakıldığında,IKBY’nin istikrarsızlığına zarar verecek hertürlü saldırıya tepki verilmesi gerektiği yönündebu bölgede bir farkındalık oluştuğu görülmektedir.30 Eylül 2018’de genel seçimlerden ancak 10ay sonra hükümet kurulabilen IKBY’de siyasikırılganlığa zarar verecek her hamlenin bölgeiçin olumsuz sonuçları olabilir. Halihazırda böl-genin yaşadığı ciddi ekonomik problemlerin si-yasal kırılganlıktan dolayı daha da derinleşeceğidüşüncesi, olası saldırıların karşısında durmakonusunda güçlü bir motivasyon oluşturabilir.Ayrıca, bölgede her türlü istikrarsızlık teröristgruplara alanlarını güçlendirme imkânı vermek-tedir. Nitekim Kerkük, olası bir siyasi istikrar-sızlığın terör örgütlerinin bölgede kendisine alanaçmasına imkân sağlayabileceğini göstermektedir.Zira IŞİD’in yenilgiye uğratılmasının üzerindeniki yıl geçmesine rağmen Kerkük’teki IŞİD sal-dırılarının Irak’ın geri kalan bölgelerine nazarançok daha fazla olduğu gözlemlenmektedir. Do-layısıyla, IKBY’de istikrar arayışının partilerarasındaki ideolojik ve stratejik ayrışmalarınönüne geçtiği görülmektedir. Zira PKK’nın şiddeteylemlerine tepki gösterilememesi kaosu derin-leştirebilir.

Türkiye’nin IKBY’de PKK’yayönelik operasyonlarına karşıçıkan partilerin bile,operasyonların sebebi olanPKK’ya yönelik tepkilerininartması, PKK’nın IKBY’dekivarlığının daha güçlü bir şekildesorgulanmasına yol açacaktır.

PKK’nın IKBY’deki eylemlerinin ve kullandığışiddetin bölge siyasetine ve ekonomisine zararverdiği yönündeki eleştiriler tüm taraflar açısındankabul görmektedir. İdeolojik veya stratejik açıdanPKK ile ilişkileri olan partilerin dahi PKK’nınfaaliyetlerinden rahatsızlık duyması, bölgede is-tikrarın öncülendiği şeklinde yorumlanabilir.Türkiye’nin IKBY’de PKK’ya yönelik operas-yonlarına karşı çıkan partilerin bile, operasyonlarınsebebi olan PKK’ya yönelik tepkilerinin artması,PKK’nın IKBY’deki varlığının daha güçlü birşekilde sorgulanmasına yol açacaktır. Böylelikle,

PKK’nın bölgedeki varlığının hem IKBY’ninuluslararası itibarına zarar verdiği hem de Tür-kiye’nin bölgedeki askeri operasyonlarının sebebiolduğu bir kere daha gözlemlenmiştir. Öte yandan,Türkiye’nin örgüte karşı kullandığı modern sa-vunma teknolojisi ve KDP ile dirsek teması,PKK’nın hareket kabiliyetini kısıtladığı gibi, ikiaktör arasındaki güçlü ilişkiden oldukça rahatsızolan PKK’nın, operasyonlar karşısında yaşadığızafiyeti gidermeye dönük yeni terör eylemlerinekalkışmasına yol açabilir. Türkiye’nin gerekPKK ile mücadele gerekse IKBY’deki nüfuzunugeliştirme adına bölgedeki siyasi kartlarını çe-şitlendirmesi elzem görünmektedir. Türkiye’ningeleneksel olarak nüfuzunun güçlü olduğu Er-bil’deki siyasi aktörlerle geliştirdiği güçlü iliş-kisinin yanı sıra Süleymaniye’deki nüfuz alanınıgenişletecek ve buradaki siyasi aktörlerle ilişkikurabilecek bir zemine ihtiyacı bulunmaktadır.İran’ın ABD yaptırımlarının yarattığı ekonomikve siyasi baskı ile meşgul olduğu bir dönemde,geleneksel olarak etkisi altında olan Süleymani-ye’de siyasi ve ekonomik etkinliğini eskisi kadargüçlü tutması zor görünmektedir. Bu durum iseTürkiye’nin özellikle PKK’nın daha aktif olduğuSüleymaniye’de gerek ekonomik gerek siyasipartiler üzerinden gerçekleştireceği hamleler ilenüfuz alanını genişletecek ve siyasi kartlarınıçeşitlendirecek bir politika izlemesine fırsat oluş-turabilir. Buna karşın, IKBY’de KDP dışındakipartilerin PKK’nın saldırısına ve bölgedeki faa-liyetlerine ilişkin tepkilerin yetersiz olduğunubelirtmek yerinde olacaktır. Ankara ile ilişkilerinigeliştirmek isteyen aktörlerin de PKK konusundaeylem ve söylem açısından tutarlılığı olan dahasomut adımlar atması gerekmektedir.

Bakış No:93

Erbil’de Türk Diplomata Yönelik Saldırıya İlişkin IKBY’deki Partilerin Tepkileri8

İran’ın ABD yaptırımlarınınyarattığı ekonomik ve siyasibaskı ile meşgul olduğu birdönemde, geleneksel olarak etkisialtında olan Süleymaniye’desiyasi ve ekonomik etkinliğinieskisi kadar güçlü tutması zorgörünmektedir. Bu durum iseTürkiye’nin özellikle PKK’nındaha aktif olduğuSüleymaniye’de gerek ekonomikgerek siyasi partiler üzerindengerçekleştireceği hamleler ilenüfuz alanını genişletecek vesiyasi kartlarını çeşitlendirecekbir politika izlemesine fırsatoluşturabilir.

ORSAM YayınlarıORSAM, süreli yayınları kapsamında Ortadoğu Analiz ve Ortadoğu Etütleri dergilerini yayınlamaktadır.İki aylık periyotlarla Türkçe olarak yayınlanan Ortadoğu Analiz, Ortadoğu’daki güncel gelişmelere dair uzmangörüşlerine yer vermektedir. Ortadoğu Etütleri, ORSAM’ın altı ayda bir yayınlanan uluslararası ilişkilerdergisidir. İngilizce ve Türkçe yayınlanan, hakemli ve akademik bir dergi olan Ortadoğu Etütleri, konularınınuzmanı akademisyenlerin katkılarıyla oluşturulmaktadır. Alanında saygın, yerli ve yabancı akademisyenlerinmakalelerinin yayımlandığı Ortadoğu Etütleri dergisi dünyanın başlıca sosyal bilimler indekslerinden AppliedSciences Index and Abstracts (ASSIA), EBSCO Host, Index Islamicus, International Bibliography of SocialSciences (IBBS), Worldwide Political Science Abstracts (WPSA) tarafından taranmaktadır.