İnternet’te Çocuklara Yönelik Tehditlere İlişkin Öğretmen İnançları

1/74

İnternet’te Çocuklara Yönelik Tehditlere İlişkin

Öğretmen İnançları

Yeşim YENİLMEZHacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü

Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim DalıBeytepe-ANKARA

Yüksek Lisans Tez Savunması, 20 Haziran 2012Danışman: Doç. Dr. S. Sadi SEFEROĞLU

2/74

1. GİRİŞ 1.1. Problem Durumu 1.2. Araştırmanın Amacı 1.3. Araştırmanın Önemi 1.4. Problem Cümlesi

1.4.1. Alt Problemler

3/74

GİRİŞ

4/74

1.1. Problem Durumu

İnternet kullanımının giderek yaygınlaşması,

Hemen hemen her yaştan her bireyin bu ortamı kullanması,

İnternetin denetiminin tek bir merkezden yapılamaması gibi nedenlerden dolayı

İnternet kullanıcıları arasında sayıları önemli bir yere sahip çocuklar için bir takım risk ve tehditler oluşturmaktadır.

5/74

Internet World Stats 2012

6/74

Internet World Stats 2012

7/7417 Ocak 2012 Salı tarihli Hürriyet gazetesinden alınmıştır.

8/74

1.1. Problem Durumu (2)

Çocukların ruhsal yapısını bozabilecek risk ve tehditler İnternet’teki şiddet: Sanal zorbalık, İnternet’teki çocuk istismarı (çocuk pornografisi ve pedofili) ve İnternet bağımlılığı

olarak üç genel başlık altında gruplandırılabilir.

9/74

İnternet’teki Şiddet: Sanal Zorbalık

Çocuklar İnternet ortamında kötü niyetli kimseler tarafından kasıtlı olarak tekrarlanan ve zarar verme amacı taşıyan davranışlara maruz kalabilirler.

10/74

İnternet’teki Şiddet: Sanal Zorbalık (2)

16 Ocak 2012 Pazartesi tarihli Hürriyet gazetesinden alınmıştır.

11/74

İnternet’teki Çocuk İstismarı (Çocuk Pornografisi ve Pedofili)

İnternet‘le, çocuklar için uygun olmayan şiddet, korku, pornografik vb içeriklerin oluşturulması ve yayınlanması ile

Kimlik bilgilerinin gizlenerek çocukların kandırılması kolay hale gelmiştir.

12/743 Haziran 2012 tarihli Taraf gazetesinden alınmıştır.

13/74

İnternet Bağımlılığı

Gelişimsel dönemde olan çocuklar için İnternet’in aşırı bir biçimde kullanımı fiziksel ve psikolojik bir takım sorunlara yol açmaktadır. Bunlar genel olarak: Depresyon, mutsuzluk , anksiyete bozuklulukları ve suçluluk Sosyal ilişkilerin bozulması Uyku bozuklukları Kas ve iskelet sistemi problemleri Akademik başarının düşmesi

şeklinde sıralanabilir.

14/74

1.2. Araştırmanın Amacı

Bu çalışmanın amacı internette çocuklara yönelik tehditler konusunda okulda

onların yanı başında olan öğretmenlerinin bu konu hakkındaki inançlarını (görüşlerini) ortaya çıkarmak ve

bu doğrultuda okullarda alınabilecek önlemleri tartışmaktır.

15/74

1.3 Araştırmanın Önemi

Çocukların internette risk ve tehditlerle karşılaştıklarında ne yapmaları gerektiğini bilmeleri ve nasıl başa çıkacakları konusunda eğitim almaları bir ihtiyaçtır.

Öğretmenlerin internette çocuklara yönelik tehditler hakkındaki inançları, verecekleri eğitimin niteliği için önem arz etmektedir.

16/74

1.4 Problem Cümlesi

İnternette çocuklara yönelik tehditler konusunda öğretmenlerin inançları nedir?

17/74

1.4.1. Alt Problemler

1. Öğretmenlerin öğrencilerin İnternet kullanımları ve İnternet’te yaşadıkları tehlikeler konusundaki genel düşünceleri nelerdir?

2. Öğretmenlerin İnternette çocuklara yönelik tehditlerden a. Sanal zorbalık konusundaki görüşleri nelerdir?b. İnternetteki çocuk istismarı konusundaki görüşleri nelerdir?c. İnternet bağımlılığı konusundaki görüşleri nelerdir?

18/74

1.4.1. Alt Problemler (2)

3. Öğretmenlerin;a. Öğrencilerin İnternet kullanımları ve İnternet’te yaşadıkları

tehlikeler konusundaki düşünceleri okullarının bulunduğu ortamın sosyoekonomik düzeyine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

b. Sanal zorbalık konusundaki düşünceleri okullarının bulunduğu ortamın sosyoekonomik düzeyine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

c. İnternet’teki çocuk istismarı konusundaki düşünceleri okullarının bulunduğu ortamın sosyoekonomik düzeyine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

d. İnternet bağımlılığı konusundaki düşünceleri okullarının bulunduğu ortamın sosyoekonomik düzeyine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

19/74


4. Öğretmenlerin;

a. Öğrencilerin İnternet kullanımları ve İnternet’te yaşadıkları tehlikeler konusundaki düşünceleri İnternet kullanım sürelerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

b. Sanal zorbalık konusundaki düşünceleri İnternet kullanım sürelerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

c. İnternet’teki çocuk istismarı konusundaki düşünceleri İnternet kullanım sürelerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

d. İnternet bağımlılığı konusundaki düşünceleri İnternet kullanım sürelerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

20/74


5. Öğretmenlerin;

a. Öğrencilerin İnternet kullanımları ve İnternet’te yaşadıkları tehlikeler konusundaki düşünceleri İnternet kullanım sıklıklarına göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

b. Sanal zorbalık konusundaki düşünceleri İnternet kullanım sıklıklarına göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

c. İnternet’teki çocuk istismarı konusundaki düşünceleri İnternet kullanım sıklıklarına göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

d. İnternet bağımlılığı konusundaki düşünceleri İnternet kullanım sıklıklarına göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

21/74

İLGİLİ ARAŞTIRMALAR

22/74

2. İlgili Araştırmalar 2.1. Çocukların/ergenlerin İnternette Karşılaşabilecekleri

Risklerle İlgili Araştırmalar 2.2. Sanal Zorbalık ile İlgili Araştırmalar 2.3. İnternetteki Çocuk İstismarı ile İlgili Araştırmalar 2.4. İnternet Bağımlılığı ile İlgili Araştırmalar 2.5. İnternet Öz-Yeterliği İlgili Araştırmalar

23/74

2.1. Çocukların/ergenlerin İnternette Karşılaşabilecekleri Risklerle İlgili Araştırmalar

Çocukların/ergenlerin internette karşılaşabilecekleri risklerle ilgili çalışmalarda; Yetişkinler tarafından alınabilecek önlemlerin,

çocuklar için tehlike oluşturabilecek riskli çevrim-içi faaliyetlerin görülme oranlarını düşürdüğü,

Ergenlerin/çocukların çevrim-içi risklere bağlı olarak fiziksel ve psikolojik bir takım bireysel sorunlar yaşadıkları,

Çocukların çevrim-içi risklere maruz kalma oranlarının yaşla doğru orantılı olarak arttığı gözlenmiştir.

24/74

2.2. Sanal Zorbalık ile İlgili Araştırmalar

Sanal zorbalık ile ilgili araştırmalarda, Sanal zorbalığa maruz kalan çocukların dikkat eksikliği, devamsızlık, okul

başarısında düşüş gibi bir takım problemler yaşadıkları, Sanal zorba ve kurban rollerinin yaşantılara bağlı olarak değişebileceği, İnternet tabanlı iletişim araçlarının kullanım sıklığının, sanal

zorba/kurban olma durumu ile ilişkili olduğu, Sosyal ağ siteleri, eş zamanlı konuşma odaları siteleri ve anlık

mesajlaşma programlarının sanal zorbalığın çoğunlukla meydana geldiği ortamlar olduğu,

Çocukların/ergenlerin sanal zorbalığa maruz kaldıklarında genellikle durumu yetişkinlerden önce arkadaşlarına anlattıkları,

Erkeklerin kadınlara oranla daha fazla sanal zorbalık yapma eğilimi gösterdiği,

Sanal zorba ve sanal kurban olma durumlarının, geleneksel akran zorbalığı ve kurbanlığı ile ilişkili olduğu,

Eğitimli ebeveynlere sahip olanların, çevrim içi tacize maruz kalma olasılığını düşürdüğü gözlenmiştir.

25/74

2.3. İnternetteki Çocuk İstismarı ile İlgili Araştırmalar

İnternetteki çocuk istismarı ile ilgili araştırmalarda, Çocukların gençlere oranla gördükleri uygunsuz içerikten daha

fazla rahatsızlık duydukları, İnternette müstehcen içerikli görüntülerin izlemenin erken

cinsel deneyimler yaşamayla ilişkili olduğu, Cinsiyet, yaş ve etnik köken gibi faktörlerin cinsel görüntü

taleplerinin oluşmasında etkili olduğu görülmektedir.

26/74

2.4. İnternet Bağımlılığı ile İlgili Araştırmalar

İnternet bağımlılığı ile ilgili araştırmalarda, Problemli internet kullanıcıların diğer

kullanıcılara göre daha yalnız olduğu, depresyon, stres gibi bir takım ruhsal sorunlar yaşadıkları,

Utangaçlık ve kontrol odağı değişkenlerinin internet bağımlılığı ile ilişkili olduğu, internet bağımlısı olan bireylerin kendi hayatları üzerinde düşük kontrole sahip oldukları,

Bağımlıların konuşma odaları, haber grupları ve çevrim-içi oyunları yoğun bir şekilde kullandıkları,

İnternet bağımlılığının günlük yaşamı ve sosyal ilişkileri önemli ölçüde etkilediği gözlenmiştir.

27/74

2.5. İnternet Öz-Yeterliği İlgili Araştırmalar

İnternet öz-yeterliği ilgili araştırmalarda İnternet öz-yeterliğinin deneyim, internet kullanım sıklığı, yaş,

internete karşı pozitif tutum, internet ortamında edinilen olumlu yaşantılar ve çevrim-içi becerilerle ilişkili olduğu,

internet tabanlı öğrenme ortamlarıyla ilgili eğitimlerin internet öz-yeterliğini geliştirmede pozitif bir etkisi bulunduğu gözlenmiştir.

28/74

YÖNTEM

29/74

3. YÖNTEM 3.1. Araştırmanın Yöntemi 3.2. Çalışma Grubu 3.3. Veri Toplama Araçları 3.4. Uygulama Süreci 3.5. Verilerin İşlenmesi ve Çözümlenmesi

30/74

3.1. Araştırmanın Yöntemi

Bu araştırma, betimsel bir araştırmadır. Öğretmenlerin İnternet’te çocuklara yönelik tehditler hakkındaki

görüşleri belirlenerek konu hakkında genel farkındalık durumları ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

Ayrıca öğretmenlerin görüşlerinin eğitsel internet kullanım özyeterlik düzeylerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı belirlenmeye çalışılmıştır.

31/74

3.2. Çalışma Grubu

Araştırmanın çalışma grubunu, Türkiye’de 2011-2012 eğitim öğretim yılındaki anaokulu, ilköğretim, lise ve dershanelerde görev yapan 51 ilden toplam 583 öğretmen oluşturmaktadır.

Katılımcı öğretmenler, elverişli örnekleme yöntemiyle seçilmiştir.

32/74

3.2.1. Çalışma Grubunun Özellikleri

Değişkenler Seçenekler f %

CinsiyetKadın 362 62,1

Erkek 221 37,9

Yaş

20-25 93 16,026-30 148 25,431-35 83 14,236-40 62 10,641-45 81 13,946-50 63 10,851-üstü 53 9,1

Görev Yapılan Okul Türü

İlköğretim 429 73,6Lise 111 19,0Diğer (Özel eğitim, dershane v.b.) 26 4,5Anaokulu 17 2,9

Katılımcıların Demografik Özelliklere Göre Dağılımı

33/74

Katılımcıların Demografik Özelliklere Göre Dağılımı (2)

Branş f %

Bilişim Teknolojileri 133 22,8Sınıf 105 18,0Fen ve Teknoloji 50 8,6İngilizce 39 6,7Matematik 36 6,2Okul Öncesi 35 6,0Türkçe 20 3,4Sosyal Bilgiler 18 3,1Rehberlik 17 2,9Görsel Sanatlar 15 2,6Beden Eğitimi 13 2,2Teknoloji Tasarım 11 1,9Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 10 1,7Edebiyat 10 1,7Müzik 10 1,7Fizik 7 1,2Tarih 6 1,0Felsefe 5 0,9Kimya 5 0,9Biyoloji 4 0,7Coğrafya 4 0,7Diğer 30 5,2

34/74


Katılımcıların görev yaptıkları illere göre dağılımları incelendiğinde, Türkiye’de 51 ilden 583 öğretmenin katıldığı görülmüştür.

Çalışmaya en çok katılımın olduğu il %40,6 oranla Ankara’dır. Çalışmaya en az katılımın olduğu iller %0,2 oranla Ağrı,

Amasya, Artvin, Bartın, Çanakkale, Gümüşhane ve Hatay’a aittir.

35/74


Değişkenler Seçenekler f %

Okulun Bulunduğu Ortamın Sosyoekonomik Düzeyi

Alt 169 29,0

Orta 334 57,3

Üst 80 13,7

İnternet Kullanım Süresi

1-5 yıl 112 19,2

6-10 yıl 297 51,0

11-15 yıl 153 26,2

16-üstü 21 3,6

İnternet Kullanım Sıklığı

Her gün 435 74,6

Haftada birkaç kez 118 20,2

Haftada bir 19 3,3

Ayda bir 11 1,9

36/74

3.3. Veri Toplama Araçları

Araştırmada veri toplamak aracıyla üç araç kullanılmıştır: Kişisel Bilgi Formu İnternet Tehlikeleri Farkındalık Anketi Eğitsel İnternet Kullanım Öz-yeterlik İnancı Ölçeği

37/74

3.4. Uygulama Süreci

Verilerin toplanması işlemi iki şekilde gerçekleştirilmiştir. Anket ve ölçek çıktılarının okullara posta yoluyla iletilmesi ve

uygulamadan sonra araştırmacıya posta yoluyla iade edilmesi ile

Çevrim-içi ortamda yer alan anket ve ölçeğin adresinin elektronik ortamda katılımcılara iletilerek doldurmaları ile veriler toplanmıştır.

38/74

3.5. Verilerin İşlenmesi ve Çözümlenmesi

Bu çalışmada elde edilen verilerin analizinde, Frekans, yüzde, Aritmetik ortalama, standart sapma, standart hata ve Ki-kare testi uygulanmıştır.

39/74

Bulgular ve Yorumlar

40/74

4.1. Öğretmenlerin öğrencilerin İnternet kullanımları ve İnternet’te yaşadıkları tehlikeler konusundaki genel düşünceleri nelerdir?

41/74

Öğretmenlerin büyük bir bölümü öğrencileri için internetin güvenli bir ortam olmadığını ve öğrencilerin bu ortamda karşılaşabilecekleri sorunların farkında olmadıklarını

düşünmektedir.

%73,9 ‘ü öğrencilerin internet kullanımlarına sınırlama getirilmesi gerektiğine inanmaktadır. Çocukların internet kullanımları sınırlama, onlarda teknolojiden uzak kalma endişesi

oluşturabileceği için internetteki risk ve tehlikelere yönelik etkin bir çözüm olmayabilir.

Öğretmenlerin öğrencilerinin çevrim-içi becerilerine ilişkin görüşlerinin farklılaştığı gözlenmiştir. Öğretmenlerin derslerine girdikleri öğrencilerin internet kullanım sürelerinin ve yaş

gruplarının farklı olmasının ya da Öğretmenlerin internet kullanımı hakkında sahip oldukları bilgi ve becerilerin düzeyinin

öğrencilerinin çevrim-içi becerilerini değerlendirmede etkili olduğu ileri sürülebilir.

42/74

4.2.1. Öğretmenlerin internette çocuklara yönelik tehditlerden sanal zorbalık konusundaki görüşleri nelerdir?

43/74

44/74

Öğretmenlerin sanal zorbalık davranışları hakkında genel olarak bilgi sahibi olduğu gözlenmektedir.

Öğretmenlerin önemli bir bölümü erkeklerin kadınlara oranla sanal zorba olma ihtimallerinin daha fazla olduklarını düşünmektedirler. Bu görüş üzerinde okullarda yaygın olarak görülen fiziksel

şiddetin daha çok erkeklerin arasında gözlenmesinin etkili olduğu söylenebilir.

45/74

4.2.2. Öğretmenlerin internette çocuklara yönelik tehditlerden internetteki çocuk istismarı konusundaki görüşleri nelerdir?

46/74

0

47/74

Öğretmenlerin büyük çoğunluğu internetteki çocuk istismarı sorunu hakkında genel olarak farkında oldukları söylenebilir.

Öğretmenlere kendi öğrencilerinin internette duygusal ve cinsel istismara uğrayıp uğramadıkları sorulduğunda her iki durumda da kararsız kalanların oranın yüksek olduğu gözlenmiştir (duygusal istismar %45,6; cinsel istismar %28,3 ). Bu durumun nedeni olarak; Öğrencilerin internet erişimlerinin yalnızca okulla sınırlı

olmaması Öğrencilerin istismara uğradıklarında durumun farkına

varamamaları gösterilebilir.

48/74

Öğretmenlerin yarıdan fazlası internetteki çocuk pornografisiyle uğraşan kişilerin hepsini çocuklara karşı cinsel istek duyan (pedofili) kimseler olarak düşünmektedir. Oysa araştırmalar (*) bu işi yalnızca ticaret amacıyla yapan

bireylerin de olduğunu göstermektedir.

(*) Krone, T. (2004). A typology of online child pornography offending. Trends & issues ln crime and criminal justice, No: 279. Australian Institute of Criminology, Canberra, Australia. [Çevrim-içi: http://aic.gov.au/documents/4/F/8/%7B4F8B4249-7BEE-4F57-B9ED-993479D9196D%7Dtandi279.pdf], Erişim tarihi: 10 Ekim 2011.

Polat, O. (2006). Çocukların cinsel sömürüsü raporu. 2006; 1-40. [Çevrim-içi: www.0-18.org/raporlar/cocuk_cinsel_somuru_rapor_01.doc], Erişim tarihi: 23 Nisan 2011.

49/74

4.2.3. Öğretmenlerin internette çocuklara yönelik tehditlerden internet bağımlılığı konusundaki görüşleri nelerdir?

50/74

51/74

Öğretmenlerin büyük bir bölümü çocukların İnternet kullanımlarının denetiminde ebeveynlerin etkin olmadıklarına inanmaktadır.

Katılımcı öğretmenlere göre, çocukların aşırı İnternet kullanmalarının sebeplerinin katılım yüzdelerine göre sıralaması şöyledir;

Sanal ortamlardaki sosyal gruplara üye olma ve paylaşım yapma (%90,9) Aynı anda birden çok arkadaşıyla iletişim kurma olanağı bulma (%90,0) İnternet’teki oyunlarda yarışma, rekabet, kazanma ve takdir edilme gibi

ihtiyaçlar (%82,5) Kendilerini ifade etmekte güçlük çeken çocukların internette kendilerini

olmak istedikleri kişi gibi tanıtmaları (%78,1) ve Gerçek hayatta yaşanan sıkıntı ve zorluklardan kaçma (%65,9)

52/74

4.3. Öğretmenlerin İnternet’te çocuklara yönelik tehditler konusundaki düşünceleri okullarının bulunduğu ortamın sosyoekonomik düzeyine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

4.3.1. Okulun bulunduğu ortamın sosyoekonomik düzeyinin internet kullanım becerileri üzerinde etkisi olduğu söylenebilir.

Katılımcıların okullarının bulunduğu ortamın SED’i alt düzeyde olanların (%56.8) diğer düzeylerdeki öğretmenlere göre öğrencilerini İnternet’te aradıklarını bulma konusunda yeterli görmedikleri gözlenirken, SED’i üst düzeyde olanların (%46.3) diğer düzeylerdeki öğretmenlere göre öğrencilerini bu konuda yeterli gördükleri gözlenmiştir (χ²= 21.108, p<.05).

Okullarının bulunduğu ortamın SED’i alt düzeyde olan öğretmenler (%49.1) diğer düzeylerdeki öğretmenlere göre öğrencilerini web ortamında konu dışı bağlantılara sapmadan amaçları doğrultusunda dolaşabilme konusunda yeterli görmezken, SED’i üst düzeyde olan öğretmenler (%52.5) diğer düzeylerdeki öğretmenlere göre öğrencilerini bu konuda yeterli görmektedirler (χ²= 17.068, p<.05).

SED 1 2 3 4 5 Toplam χ² p

Öğrenciler İnternet’te aradıklarını bulma konusunda yeterlidirler.

Altf 17 79 28 38 7 169

21,108 0,007

% 10,1 46,7 16,6 22,5 4,1 100,0

Ortaf 32 108 55 99 40 334

% 9,6 32,3 16,5 29,6 12,0 100,0

Üstf 11 22 10 26 11 80

% 13,8 27,5 12,5 32,5 13,8 100,0

Öğrenciler web ortamında konu dışı bağlantılara sapmadan amaçları doğrultusunda dolaşabilme konusunda yeterlidirler.

Altf 19 64 33 45 8 169

17,068 0,029

% 11,2 37,9 19,5 26,6 4,7 100,0

Ortaf 33 95 62 111 33 334

% 9,9 28,4 18,6 33,2 9,9 100,0

Üstf 6 20 12 28 14 80

% 7,5 25,0 15,0 35,0 17,5 100,0

53/74


4.3.2. SED’i alt düzeyde olan öğretmenlerin sanal zorbalıkla ilgili üç görüşe de diğer düzeylerdeki öğretmenlere göre daha yüksek oranlarla katıldıkları gözlenmiştir. SED’i alt seviyede olan öğretmenlerin görüşlerde belirtilen zorbalık eylemleriyle okullarının bulunduğu

çevrede daha fazla karşılaştıklarının veya bu tip davranışları çevrelerinde daha önce gözlemlediklerine ilişkin bir ipucu olabilir.

54/74


4.3.3. Öğrencileri arasında İnternet’te duygusal istismara uğrayanlar olduğunu düşünen öğretmenler içerisinde en yüksek oran SED’i alt seviyede olan öğretmenlere aittir (%79.9, χ²=18,766, p<.05).

SED 1 2 3 4 5 Toplam ²χ p

Öğrencilerim arasında İnternet’te duygusal istismara uğrayanlar olduğunu düşünüyorum.

Alt

f 3 12 19 74 61 169

18,766 0,016

% 1,8 7,1 11,2 43,8 36,1 100,0

Orta

f 11 41 46 157 79 334

% 3,3 12,3 13,8 47,0 23,7 100,0

Üst

f 7 6 12 35 20 80

% 8,8 7,5 15,0 43,8 25,0 100,0

55/74

4.4. Öğretmenlerin İnternet’te çocuklara yönelik tehditler konusundaki düşünceleri İnternet kullanım sürelerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

4.4.1. Bulgulara göre, katılımcı öğretmenlerin İnternet kullanım sürelerinin öğrencilerinin internet kullanım becerilerini değerlendirmede etkili olduğu gözlenmiştir (p<.05).

İnternet Kullanım

Süresi 1 2 3 4 5 Toplam χ² p

Öğrencilerin İnternet kullanımlarına sınırlama getirilmelidir

1-5 yılf 10 6 9 54 33 112

23,823 0,022

% 8,9 5,4 8,0 48,2 29,5 100,0

6-10 yılf 16 26 29 107 119 297

% 5,4 8,8 9,8 36,0 40,1 100,0

11-15 yılf 16 18 15 60 44 153

% 10,5 11,8 9,8 39,2 28,8 100,0

16-üstüf 4 1 2 3 11 21

% 19,0 4,8 9,5 14,3 52,4 100,0

Öğrenciler İnternet’te aradıklarını bulma konusunda yeterlidirler

1-5 yılf 8 38 9 44 13 112

23,130 0,027

% 7,1 33,9 8,0 39,3 11,6 100,0

6-10 yılf 32 111 47 82 25 297

% 10,8 37,4 15,8 27,6 8,4 100,0

11-15 yılf 19 55 33 29 17 153

% 12,4 35,9 21,6 19,0 11,1 100,0

16-üstüf 1 5 4 8 3 21

% 4,8 23,8 19,0 38,1 14,3 100,0

56/74


4.4.2. Bulgulara göre genel olarak internet kullanım süresi arttıkça katılımcıların sanal zorbalığın yalnızca yetişkinler tarafından yapılacağına ilişkin düşünceye katılım oranlarının azaldığı gözlenmektedir.

57/74


4.4.3. Her ne kadar ki-kare analizi sonucunda istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık elde edilmiş olsa da gruplar arasındaki farkların internet kullanım sürelerinde kaynaklandığını söylemek güçtür (χ²=22.187, p<.05).

58/74

4.5. Öğretmenlerin İnternet’te çocuklara yönelik tehditler konusundaki düşünceleri İnternet kulanım sıklıklarına göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

4.5.1. İnternet’i sık kullanan öğretmenlerin öğrencilerinin İnternet kullanım becerilerini yeterli görmedikleri söylenebilir.

İnternet’i her gün kullanan öğretmenlerin diğer gruplardaki öğretmenlere göre öğrencilerin İnternet’te aradıklarını bulma (%50.6, χ²=18.369, p<.05) ve web ortamında konu dışı bağlantılara sapmadan amaçları doğrultusunda dolaşabilme (%44.4, χ²=21.056, p<.05) becerilerini yeterli görmedikleri anlaşılmıştır.

59/74


4.5.2. Katılımcıların İnternet kullanım sıklıkları arttıkça görüşe katılım oranlarının düşmesi, söz konusu görüş üzerinde internet kullanım sıklığının etkili olduğunu göstermektedir.

60/74


4.5.3. Görüşe katılmayan öğretmenler içerisinde İnternet kullanım sıklığı haftada bir ve ayda bir olan öğretmenlerin oranları diğer gruplardaki öğretmenlere oranla daha yüksek bulunmuştur (Ayda bir %27.3; Haftada bir %31.6).

Bu bulguya dayanarak öğretmenlerin İnternet’i az kullanmaları nedeniyle bu ortamdaki tehlikelerden biri olan İnternet’teki çocuk istismarı hakkında yeterli bilgi edinemedikleri söylenebilir.

61/74


4.5.4. İnternet kullanım sıklığı her gün olan öğretmenlerin “Kendilerini ifade etmekte güçlük çeken çocukların İnternet’te kendilerini olmak istedikleri kişi gibi tanıtmaları, İnternet kullanımlarının artmasında önemli rol oynar.” düşüncesine diğer öğretmenlere göre yüksek oranda katıldıkları gözlenmiştir (%81.4, χ²=15.126, p<.05).

İnternet’i nadiren kullanan öğretmenlerin diğer öğretmenlere göre bu düşüncede daha fazla kararsızlık yaşadıkları ve bu görüşe daha yüksek oranda katılmadıkları gözlenmiştir (Katılmayanlar %20; Kararsızlar %23.3).

62/74

Sonuçlar ve Öneriler

63/74

5. Sonuçlar ve Öneriler 5.1. Sonuçlar 5.2. Öneriler

5.2.1. Araştırmaya Dönük Öneriler 5.2.2. Uygulamaya Dönük Öneriler

64/74

5.1. Sonuçlar

Öğretmenlerin internet çocuk yönelik tehditler hakkında farkındalıkları genel olarak yüksektir.

Katılımcı öğretmenlerin yarıdan fazlası “erkeklerin kadınlara oranla sanal zorba olma ihtimallerinin daha fazla olacağına” ilişkin görüşe katılmaktadır. Yapılan analizler sonucunda öğretmenlerin bu görüş ile ilgili

düşüncelerinin cinsiyetlerine göre değişmediği gözlenmiştir.

65/74

5.1. Sonuçlar (2)

İnternetteki çocuk istismarı hakkında yeterli bilgiye sahip olsun veya olmasın öğretmenlerin geneli internetteki çocuk istismarı konusunda eğitim almanın gerekli olduğunu belirtmektedirler.

Öğretmenler kendi öğrencilerinin internette duygusal ve cinsel istismara uğrayıp uğramadıkları konusunda yeterli bilgiye sahip değildirler. Nitekim katılımcılara bu konuyla ilgili yöneltilen sorularda her iki durum

için de kararsız kalanların oranın yüksek olduğu anlaşılmıştır (duygusal istismar %45,6; cinsel istismar %28,3).

Öğretmenlerin yarısından fazlası internette çocuk pornografisiyle uğraşan kişilerin hepsinin çocuklara karşı cinsel istek duyan (pedofili) kimseler olduklarına inanmaktadırlar.

66/74

5.1. Sonuçlar (3)

Öğretmenlerin okullarının bulunduğu ortamın sosyoekonomik düzeyinin öğrencilerin İnternet kullanım becerilerini değerlendirmede etkili olduğu ortaya çıkmıştır.

Öğrencilerin İnternet kullanım sıklıkları İnternet kullanım becerileri üzerinde etkili olduğu görülmüştür.

67/74

5.1. Sonuçlar (4)

Katılımcıların internet bağımlılığına ilişkin düşüncelerinde internet kullanım sıklıklarına göre anlamlı farklar elde edilmiştir. Okullarının bulunduğu ortamın sosyoekonomik düzeyi ve internet kullanım süresi gibi değişkenlerin katılımcıların internet bağımlılığı ile düşünceleri üzerinde anlamlı bir fark yaratmadığı ortaya çıkmıştır.

68/74

5.2. Öneriler

5.2.1. Araştırmaya Dönük Öneriler Öğretmenlerin kendi öğrencilerinin internette istismara uğrayıp

uğramadıkları konusunda kararsız kaldıkları gözlenmiştir. Bu bulgu, öğretmenlerin bu durum hakkındaki gözlemlerinin yalnızca okul saatleriyle sınırlı kalmasıyla ilişkili olabilir. Bu bağlamda çocukların okul saatleri dışındaki internette

istismara maruz kalmalarında etkili olabilecek ebeveynlerin çocuklarının internet kullanımları konusundaki denetimleri ve internet okur-yazarlık durumları, çocukların okul dışında internete bağlandığı ortamlar, internet kullanım becerileri ve internet tehlikeleri konusundaki farkındalık düzeyi gibi değişkenlerle ilgili

ileriye dönük ayrıntılı bir araştırma yapılabilir.

69/74

5.2.1. Araştırmaya Dönük Öneriler (2)

Okulun bulunduğu ortamın sosyoekonomik düzeyinin öğretmenlerin sanal zorbalık eylemleri hakkındaki düşünceleri üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Sosyoekonomik düzeyi alt seviyede olan okullarda çalışan

öğretmenlerin sanal zorbalık konusundaki düşüncelere daha yüksek oranlarda katıldıkları gözlenmiştir. Öğrencilerin sosyoekonomik düzeyleri ile bu öğrenciler arasında sanal zorbalığın görülme durumlarını inceleyen ileriye dönük araştırmalar yapılabilir.

70/74

5.2.2. Uygulamaya Dönük Öneriler

Araştırmada öğretmenlerin büyük bir bölümünün öğrencilerinin internet kullanımlarına sınırlama getirilmesine ilişkin görüşe katıldıkları gözlenmiştir. Ebeveynlerin ve öğretmenlerin öğrencilerin internet kullanımını

denetimi yalnızca zaman sınırlamasıyla yeterli kalmamalıdır. Öğretmenlere ve velilere çocuklarının internet denetimleriyle çevrim-içi risk ve

tehditler hakkında seminerler verilmelidir. Öğrencilerin ne tür sitelere girdikleri, çevrim-içi ortamda tanıştıkları

kimseler ve bu kimselerle olan paylaşımları ebeveynler ve öğretmenlerce takip edilmelidir

71/74

5.2.2. Uygulamaya Dönük Öneriler (2)

Katılımcı öğretmenlerin büyük bir bölümünün internette var olan risk ve tehditler konusunda eğitim alınması gerektiğine ilişkin görüşe katıldıkları gözlenmiştir. İnternet tehlikeleri hakkında okul politikası oluşturularak öğretmenlere

konuyla ilgili eğitimler verilebilir. Öğretmenlere kendi öğrencilerinin internette duygusal ve cinsel istismara

uğrayıp uğramadıkları sorulduğunda her iki durumda da kararsız kalanların oranın yüksek olduğu gözlenmiştir. Bu sonucun, konuyla ilgili öğretmen gözlemlerinin ve öğretmen-öğrenci

iletişiminin yetersiz olmasından kaynaklandığı ileri sürülebilir. Öğretmenler öğrencileriyle internette karşılaşabilecekleri risk ve tehditler

hakkında görüş alıverişinde bulunarak tartışmaları, çocukların internet kullanımları ile ilgili yaşadıkları sorunların üzerinde ciddiyetle durmaları, anlattıklarını göz ardı etmemeleri ve sorunlarına onlarla birlikte çözüm aramaları önerilebilir.

72/74

5.2.2. Uygulamaya Dönük Öneriler (3)

Öğretmenlerin çevrim-içi ortamları ve bu ortamlarda var olan riskleri daha iyi anlamaları, değerlendirmeleri ve derslerinde interneti etkili bir şekilde kullanmaları amacıyla okullarda bilişim teknolojileri öğretmenleri rehberliğinde

internet kullanım becerilerini ve öz-yeterliklerini geliştirecek uygulamaya dayalı kurslar düzenlenebilir.

73/74

Sunudaki Kavramlar (Sözcük Bulutu)

74/74

Teşekkürler…

Documents

İnternet’te Çocuklara Yönelik Tehditlere İlişkin Öğretmen İnançları