46
Erciyes Erciyes Üniversitesi Üniversitesi Türkçe Öğretmenliği Türkçe Öğretmenliği Bölümü Bölümü M. Nursel BEKTAŞ M. Nursel BEKTAŞ 1090310309 1090310309

Erciyes Üniversitesi

  • Upload
    janus

  • View
    72

  • Download
    5

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Erciyes Üniversitesi. Türkçe Öğretmenliği Bölümü M. Nursel BEKTAŞ 1090310309. 9.Bağlaçlar. 9.Bağlaçlar. Cümleleri veya aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlayarak aralarında anlam ilgisi kuran sözcüklere denir. - PowerPoint PPT Presentation

Citation preview

Page 1: Erciyes Üniversitesi

Erciyes ÜniversitesiErciyes Üniversitesi

Türkçe Öğretmenliği BölümüTürkçe Öğretmenliği Bölümü

M. Nursel BEKTAŞM. Nursel BEKTAŞ

10903103091090310309

Page 2: Erciyes Üniversitesi
Page 3: Erciyes Üniversitesi

9.Bağlaçlar9.Bağlaçlar

Cümleleri veya aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlayarak Cümleleri veya aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlayarak aralarında anlam ilgisi kuran sözcüklere denir. aralarında anlam ilgisi kuran sözcüklere denir.

8 çeşit bağlaç vardır.Bu 8 bağlaçtan ayrı olarak kullanılan çeşitli bağlaçlar da vardır. 8 çeşit bağlaç vardır.Bu 8 bağlaçtan ayrı olarak kullanılan çeşitli bağlaçlar da vardır. İfadeleri, ilgi ve önem sırasına koyarak düzenlememize yardımcı olurlar. İfadeleri, ilgi ve önem sırasına koyarak düzenlememize yardımcı olurlar.

Ve, veya, ile, ama, de (da), ancak, belki, çünkü, eğer, halbuki, ise, ki, lakin, Ve, veya, ile, ama, de (da), ancak, belki, çünkü, eğer, halbuki, ise, ki, lakin, meğer, meğer,

nasıl ki, öyle, öyle ki, sanki, şu var ki, tâ, üstelik, yahut, yalnız, yani, yoksa, ziranasıl ki, öyle, öyle ki, sanki, şu var ki, tâ, üstelik, yahut, yalnız, yani, yoksa, zira gibi. gibi.

Page 4: Erciyes Üniversitesi

Bağlaç çeşitleri:Bağlaç çeşitleri:

•Yapılarına Göre Bağlaçlar

•Kullanılışlarına Göre Bağlaçlar

Page 5: Erciyes Üniversitesi

Bu bağlaçlar da kendi aralarında parçalara ayrılır:Bu bağlaçlar da kendi aralarında parçalara ayrılır:

Yapılarına Göre BağlaçlarYapılarına Göre BağlaçlarYalın bağlaçlarYalın bağlaçlarTüremiş bağlaçlarTüremiş bağlaçlarBileşik bağlaçlarBileşik bağlaçlarÖbekleşmiş bağlaçlarÖbekleşmiş bağlaçlar

Kullanılışlarına Göre BağlaçlarKullanılışlarına Göre BağlaçlarSıralama bağlaçlarıSıralama bağlaçlarıDenkleştirme bağlaçlarıDenkleştirme bağlaçlarıKarşılaştırma bağlaçlarıKarşılaştırma bağlaçlarıBaşa gelen bağlaçlarBaşa gelen bağlaçlarSona gelen bağlaçlarSona gelen bağlaçlar

Page 6: Erciyes Üniversitesi

Yapılarına Göre BağlaçlarYapılarına Göre Bağlaçlar

Yalın BağlaçlarYalın Bağlaçlar::Yalın bağlaçlar herhangi bir ek almamış ya da bir sözcükle birleşmemiş basit sözcüklerdir.Kök halindeki ve, ama, ile, de, hem, yani gibi sözcükler bu tür bağlaçlardır.

“İLE – VE” Bağlaçları aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlar.

ÖRNEK:Arabanın penceresi ve kontağı açıktı. (Tamlananları birbirine bağlamış)

Bu yazar Erzurum’da ve Adana’da da konuşma yapacak. (Dolaylı tümleç)

Baharla yazı aynı anda yaşadık. (Nesne)

Evle okul arasında mekik dokuyor. (Tamlayan)

Ablasıyla annesi yarın Ankara’ya gidiyorlarmış. (Özne)

Page 7: Erciyes Üniversitesi

NOT:NOT:Biri bağlaç diğeri edat olan iki çeşit “ile” vardır.Bir cümlede Biri bağlaç diğeri edat olan iki çeşit “ile” vardır.Bir cümlede “ile”nin“ile”nin yerine “ve”yi getirebiliyorsak bağlaç,getiremiyorsak edattır.yerine “ve”yi getirebiliyorsak bağlaç,getiremiyorsak edattır.

ÖRN:ÖRN:Okulda müzik ve sporOkulda müzik ve sporlala ilgileniyormuş. ( ilgileniyormuş. (EdatEdat))KazaklarKazaklarlala ceketi kredi kartıy ceketi kredi kartıylala aldım. ( aldım. (Bağlaç Bağlaç – – EdatEdat))

““DE”DE” Anlatıma birçok anlam katar.Anlatıma birçok anlam katar.

* Eşitlik, gibilik anlamı katar.Eşitlik, gibilik anlamı katar.

O ayakkabıdan ben O ayakkabıdan ben de de aldım.aldım. Sence annem Sence annem dede toplantıya gelir mi? toplantıya gelir mi?

Page 8: Erciyes Üniversitesi

* Abartma anlamı katar.Abartma anlamı katar.

Adamın söylediği şarkı Adamın söylediği şarkı dada şarkıydı hani. şarkıydı hani. Aldıkları ev Aldıkları ev dede ev yani. ev yani.

* Küçümseme anlamı katar.Küçümseme anlamı katar.

Sen bize geleceksinSen bize geleceksin de de ben de göreceğim.ben de göreceğim. Sanki bu işi çok biliyorsun Sanki bu işi çok biliyorsun da da konuşup duruyorsun.konuşup duruyorsun. BüyüyecekBüyüyecek de de adam olacak adam olacak dada bize bakacak, ölme bize bakacak, ölme

eşeğim ölme.eşeğim ölme.

Page 9: Erciyes Üniversitesi

* Sitem anlamı katar.Sitem anlamı katar.

Mahallemize kadar geldin Mahallemize kadar geldin dede bir tek bize uğramadın. bir tek bize uğramadın. İstanbul’a kadar gittin İstanbul’a kadar gittin dede annemi ziyaret etmedin öyle annemi ziyaret etmedin öyle

mi? mi?

* Şaşma, inat, sebep, korkutma anlamı katar.Şaşma, inat, sebep, korkutma anlamı katar.

O O dada mı doğum günüme gelecek? ( mı doğum günüme gelecek? (ŞaşmaŞaşma)) Anneannem, evi satmam Anneannem, evi satmam dada satmam, diyor. ( satmam, diyor. (İnatİnat)) Dersten kaldı Dersten kaldı da da alttan alıyor. (alttan alıyor. (SebepSebep)) Dışarı çık Dışarı çık dada göreyim. ( göreyim. (KorkutmaKorkutma))

Page 10: Erciyes Üniversitesi

* Ama,fakat anlamlarında kullanılır.Ama,fakat anlamlarında kullanılır.

Okula kaydını yaptırdı Okula kaydını yaptırdı da da gitmedi. (gitmedi. (AmaAma)) Bize gelmiş Bize gelmiş dede oturup gitmiş,kalmamış. ( oturup gitmiş,kalmamış. (FakatFakat))

• NOT: Türkçe’de biri bağlaç diğeri hal eki olan iki çeşit “de” vardır. “De”yi cümleden çıkardığımızda cümlenin yapısı bozulursa ektir bitişik yazılır, bozulmazsa bağlaçtır ayrı yazılır.

Page 11: Erciyes Üniversitesi

BakkalBakkaldada sebze sebze de de satılıyormuş. (satılıyormuş. (Hal ekiHal eki – – BağlaçBağlaç))

Komşunun kızı Komşunun kızı dada ev evdede kalmış. ( kalmış. (BağlaçBağlaç – – Hal Hal ekieki))

““AMA – FAKAT” AMA – FAKAT” Bağlacının iki görevi vardır.Bağlacının iki görevi vardır.

* Karşıt anlamlı iki cümleyi birbirine bağlar.Karşıt anlamlı iki cümleyi birbirine bağlar.

Sınava çok çalıştı ama kazanamadı.Sınava çok çalıştı ama kazanamadı. Düzenli olarak her gün süt içiyor ama boyu Düzenli olarak her gün süt içiyor ama boyu

uzamıyordu.uzamıyordu.

Page 12: Erciyes Üniversitesi

* Koşul,pekiştirme anlamı katar.Koşul,pekiştirme anlamı katar.

Arkadaşına gidebilirsin Arkadaşına gidebilirsin amaama orada kalmayacaksın. orada kalmayacaksın. ((KoşulKoşul))

Seninle çalışmaya gelirim Seninle çalışmaya gelirim amaama işim olmazsa. işim olmazsa. ((KoşulKoşul))

Bu elbiseyi sana alacağım Bu elbiseyi sana alacağım amaama giyeceksin. giyeceksin. ((KoşulKoşul))

Dışarıda soğuk Dışarıda soğuk amaama soğuk bir hava var. soğuk bir hava var. ((PekiştirmePekiştirme))

Derin Derin amaama çok derin bir ırmağa girdi. ( çok derin bir ırmağa girdi. (PekiştirmePekiştirme))

Page 13: Erciyes Üniversitesi

““ANCAK” - “YALNIZ” ANCAK” - “YALNIZ” Bağlacı;Bağlacı;* Ama, fakat anlamında kullanılıyorsa Ama, fakat anlamında kullanılıyorsa bağlaç,bağlaç,

* Bir tek, sadece anlamında kullanılıyorsa Bir tek, sadece anlamında kullanılıyorsa edat,edat,

* Önündeki ismi niteliyorsa Önündeki ismi niteliyorsa sıfat,sıfat,

* Fiili niteliyorsa Fiili niteliyorsa zarftır.zarftır.

Page 14: Erciyes Üniversitesi

Oraya Oraya yalnız yalnız ben gittim. (ben gittim. (EdatEdat))

Orada hayatı boyunca Orada hayatı boyunca yalnızyalnız yaşadı. ( yaşadı. (ZarfZarf))

YalnızYalnız insanlar, hayata karamsar bakarlar.( insanlar, hayata karamsar bakarlar.(SıfatSıfat))

Telefonu açarım Telefonu açarım yalnız yalnız fikrim değişmez. (fikrim değişmez. (BağlaçBağlaç))

Page 15: Erciyes Üniversitesi

Bu işin üstesinden Bu işin üstesinden ancak ancak babam gelebilir. (babam gelebilir. (EdatEdat))

Trafik o kadar karışıktı ki işeTrafik o kadar karışıktı ki işe ancak ancak yetişebildim. yetişebildim. ((ZarfZarf))

4 sene boyunca okulda 4 sene boyunca okulda yalnızyalnızdım. (dım. (Adlaşmış Adlaşmış sıfatsıfat))

Oraya gidebilirsin Oraya gidebilirsin ancakancak erken döneceksin. erken döneceksin. ((BağlaçBağlaç))

Page 16: Erciyes Üniversitesi

““Kİ”Kİ” Bağlacı;Bağlacı;* Özneyi pekiştirir.Özneyi pekiştirir.

Sen Sen kiki ne vardiyalar atlattın.ne vardiyalar atlattın. OO kiki cumhuriyeti kuran adamdır.cumhuriyeti kuran adamdır.

* Neden-sonuç vardır.Neden-sonuç vardır.

Çalışmış Çalışmış kiki çok rahat görünüyor. çok rahat görünüyor. Sana değer veriyorum Sana değer veriyorum kiki seninle görüşüyorum. seninle görüşüyorum.

Page 17: Erciyes Üniversitesi

* Kuşku, yakınma, şaşma,amaç-sonuç, tahmin anlamları Kuşku, yakınma, şaşma,amaç-sonuç, tahmin anlamları vardır.vardır.

Beni anlamıyorsun Beni anlamıyorsun kiki.. (Yakınma).. (Yakınma)

Gözümü bir açtım Gözümü bir açtım kiki karşımda duruyordu. (Şaşma) karşımda duruyordu. (Şaşma)

Parayı o çalmış olabilir mi Parayı o çalmış olabilir mi kiki? (Kuşku)? (Kuşku)

Seni aradım Seni aradım kiki sempozyumu kaçırmayasın. (Amaç - sempozyumu kaçırmayasın. (Amaç - Sonuç)Sonuç)

Otobüsü kaçırmış olmalı Otobüsü kaçırmış olmalı kiki sınava gelemedi. (Tahmin) sınava gelemedi. (Tahmin)

Page 18: Erciyes Üniversitesi

Ki bağlacının bir işlevi de, birleşik cümlelerde Ki bağlacının bir işlevi de, birleşik cümlelerde yan cümleciği ana cümleciğe bağlamaktır.yan cümleciği ana cümleciğe bağlamaktır.

Kapıyı açtığımda bir de baktımKapıyı açtığımda bir de baktım kiki köpeğim köpeğim terliklerimi getiriyor.terliklerimi getiriyor.

Page 19: Erciyes Üniversitesi

Türemiş BağlaçlarTüremiş Bağlaçlar::

Türemiş bağlaçlar fiil ya da isim soylu sözcüklerden türetilmişlerdir. Türemiş bağlaçlar fiil ya da isim soylu sözcüklerden türetilmişlerdir. “üstelik, örneğin,kısacası, gerçekten, anlaşılan”“üstelik, örneğin,kısacası, gerçekten, anlaşılan” vb. vb.

Page 20: Erciyes Üniversitesi

ÖRNEK:ÖRNEK:

Kız meselesi yüzünden tartışmış, Kız meselesi yüzünden tartışmış, üsteliküstelik bir de dövüşmüşler. bir de dövüşmüşler.

Sıfatlar ismi niteleyen kelimelerdir. Sıfatlar ismi niteleyen kelimelerdir. Örneğin;Örneğin; kırmızı şapka. kırmızı şapka.

KısacasıKısacası bu konuda bu konuda gerçekten gerçekten çok üzüldüm.çok üzüldüm.

AnlaşılanAnlaşılan yine geç kalacak. yine geç kalacak.

Page 21: Erciyes Üniversitesi

BileşikBileşik BağlaçlarBağlaçlar::““öyleyse, yoksa, nitekim,sanki, oysa, kim bilir”öyleyse, yoksa, nitekim,sanki, oysa, kim bilir” gibi gibi sözcüklerdir ve bunlar iki ayrı sözcüğün birleşmesinden sözcüklerdir ve bunlar iki ayrı sözcüğün birleşmesinden oluşur.oluşur.

Bileşik bağlaçları oluşturan sözcüklerin her Bileşik bağlaçları oluşturan sözcüklerin her zaman bağlaç türünden olmaları gerekmez.zaman bağlaç türünden olmaları gerekmez.

Page 22: Erciyes Üniversitesi

Örneğin; kim bilir bağlacındaki Örneğin; kim bilir bağlacındaki “kim”“kim” zamir, zamir, “bilir”“bilir” ise çekimli fiildir.ise çekimli fiildir.

Sanki bağlacı ise; Sanki bağlacı ise; “san”“san” (san-mak) fiil kökü ile (san-mak) fiil kökü ile kiki bağlacının birleşmesinden oluşmuştur.bağlacının birleşmesinden oluşmuştur.

Page 23: Erciyes Üniversitesi

Yapılan şeyler çok zoruma gidiyor. Yapılan şeyler çok zoruma gidiyor. _ _ ÖyleyseÖyleyse bu arkadaşlığı bitirelim. bu arkadaşlığı bitirelim.

YoksaYoksa bana sen de mi inanmıyorsun? bana sen de mi inanmıyorsun?

Bu konuda üzülüyordum, Bu konuda üzülüyordum, nitekimnitekim sonunda o da hatasını anladı. sonunda o da hatasını anladı.

Gözleri şişmişti,Gözleri şişmişti, sanki sanki ağlamıştı.ağlamıştı.

Bana kimse inanmıyor,Bana kimse inanmıyor, oysa oysa ben hiçbir şey yapmadım.ben hiçbir şey yapmadım.

Üzülme, Üzülme, kim bilirkim bilir belki bir gün buluşursunuz. belki bir gün buluşursunuz.

Page 24: Erciyes Üniversitesi

Öbekleşmiş Bağlaçlar:Öbekleşmiş Bağlaçlar: Öbekleşmiş bağlaçlar ayrı ayrı sözcüklerin bir arada Öbekleşmiş bağlaçlar ayrı ayrı sözcüklerin bir arada

kullanılmasıyla ortaya çıkar.kullanılmasıyla ortaya çıkar.

Bazen Bazen ya da, hem deya da, hem de gibi iki bağlacın yan yana gibi iki bağlacın yan yana gelmesiyle de oluşabilir.gelmesiyle de oluşabilir.

Bazen ki bağlacıyla birlikte bir bağlaç öbeği oluştuğu da Bazen ki bağlacıyla birlikte bir bağlaç öbeği oluştuğu da olur; olur; nerde kaldı ki, değil mi kinerde kaldı ki, değil mi ki şeklinde. şeklinde.

Page 25: Erciyes Üniversitesi

Başka bir deyişle, sözün kısası, bir bakımaBaşka bir deyişle, sözün kısası, bir bakıma gibi tamlamalar bağlaç işlevi gibi tamlamalar bağlaç işlevi de görürler.de görürler.

Gel gelelim, ne bileyim, zorla değil yaGel gelelim, ne bileyim, zorla değil ya gibi bazı kısa cümleler de gibi bazı kısa cümleler de kalıplaşarak bağlaç niteliği kazanabilir.kalıplaşarak bağlaç niteliği kazanabilir.

Yinelemeli bağlaçlar da çok yaygın olarak kullanılır. Bunlara Yinelemeli bağlaçlar da çok yaygın olarak kullanılır. Bunlara ya…ya, ya…ya, hem…hem,hem…hem, ister…ister, gerek…gerek, ne…ne,ister…ister, gerek…gerek, ne…ne, gibi bağlaçlar örnek gibi bağlaçlar örnek gösterilebilir.gösterilebilir.

Page 26: Erciyes Üniversitesi

ÖRNEK:ÖRNEK:İster İster gel gel ister ister gelme, sevdan beni terk etmez.gelme, sevdan beni terk etmez.

YaYa bugün gel bugün gel yaya yarın, başka gün müsait değilim. yarın, başka gün müsait değilim.

Ey sevdiğim sana şikayetim var: Ey sevdiğim sana şikayetim var: NeNe sevdiğin belli sevdiğin belli ne ne sevmediğin.sevmediğin.

Gerek Gerek bugün bugün gerek gerek daha önce de aynı şeyi yaşamıştık.daha önce de aynı şeyi yaşamıştık.

BabalarBabalar hem hem sever sever hem hem döver.döver.

Page 27: Erciyes Üniversitesi

Kullanılışlarına Göre BağlaçlarKullanılışlarına Göre Bağlaçlar

Sıralama Bağlaçları:Sıralama Bağlaçları:

İki sözcüğün arasına girerek arka arkaya gelen unsurları İki sözcüğün arasına girerek arka arkaya gelen unsurları bağlamaya yarayan bağlamaya yarayan dahi,dahi, ile, ilile, ilââ, ve, ve vb. vb.

ÖRNEK:ÖRNEK: Karagöz Karagöz ileile Hacivat Hacivat Suç Suç veve Ceza Ceza 5 5 ililââ 10 10

Page 28: Erciyes Üniversitesi

Denkleştirme Bağlaçları:Denkleştirme Bağlaçları:

İki sözcük, sözcük grubu veya cümlenin arasına girerek birbirinin yerini İki sözcük, sözcük grubu veya cümlenin arasına girerek birbirinin yerini tutabilecek iki unsuru birbiriyle denkleştirme, karşılaştırma ilgisiyle tutabilecek iki unsuru birbiriyle denkleştirme, karşılaştırma ilgisiyle bağlayan bağlayan veya, yahut, ya, veyahutveya, yahut, ya, veyahut bağlaçlarıdır. bağlaçlarıdır.

Page 29: Erciyes Üniversitesi

ÖRNEK:ÖRNEK:

o Kavun Kavun veyaveya karpuz karpuz

o Masayı Masayı veyahutveyahut sırayı çek. sırayı çek.

o Seni böyle gören Seni böyle gören yaya deli diyecek deli diyecek yaya gülüp gülüp

geçecek.geçecek.

o Sen oraya git Sen oraya git yahutyahut o buraya gelsin. o buraya gelsin.

Page 30: Erciyes Üniversitesi

Karşılaştırma Bağlaçları:Karşılaştırma Bağlaçları:

Karşılaştırılan grupları veya unsurları, karşılaştırma ilgisiyle bağlayan Karşılaştırılan grupları veya unsurları, karşılaştırma ilgisiyle bağlayan ama…ama,ama…ama, de…de, gerek…gerek, hem…hem, ne...ne, ya…yade…de, gerek…gerek, hem…hem, ne...ne, ya…ya gibi gibi bağlaçlardır.bağlaçlardır.

ÖRNEK:ÖRNEK:

• Ama Ama haklı haklı amaama haksız her şeye itiraz eder. haksız her şeye itiraz eder.

• Ayşe’ye Ayşe’ye dede yakışır Fatma’ya yakışır Fatma’ya da.da.

• GerekGerek fakir fakir gerekgerek zengin olsun. zengin olsun.

Page 31: Erciyes Üniversitesi

• Ha Ha Kel Hasan Kel Hasan haha Hasan kel. Hasan kel.

• HemHem suçlu suçlu hemhem güçlü. güçlü.

• İster İster öldür öldür isterister güldür. güldür.

• YaYa o zaman yalan söyledi o zaman yalan söyledi yaya şimdi. şimdi.

Page 32: Erciyes Üniversitesi

Başa Gelen Bağlaçlar:Başa Gelen Bağlaçlar:

Cümleler arasında türlü anlam ilgileri kurarak onları Cümleler arasında türlü anlam ilgileri kurarak onları birbirine bağlayan kelimelerdir.birbirine bağlayan kelimelerdir.

““ama, ancak, belki, çünkü, eğer, fakat, gerçi, güya, halbuki, hatta, ama, ancak, belki, çünkü, eğer, fakat, gerçi, güya, halbuki, hatta, kaldı ki, keşke, madem, meğer, sanki, şayet, üstelik, yalnız, yani, kaldı ki, keşke, madem, meğer, sanki, şayet, üstelik, yalnız, yani, yeter ki, yoksa, zaten”yeter ki, yoksa, zaten” vb. gibi. vb. gibi.

Page 33: Erciyes Üniversitesi

O zamanlar çok okuyordum O zamanlar çok okuyordum ama yine deama yine de okuduklarımı unutuyordum. okuduklarımı unutuyordum. Sanki Sanki kayboluyordu tüm okuduklarım. kayboluyordu tüm okuduklarım. Belki deBelki de bu benim yüzümden bu benim yüzümden oluyordu. oluyordu. Çünkü Çünkü okurken hayal dünyasına dalıyordum. okurken hayal dünyasına dalıyordum. Üstelik Üstelik bir bir dede okurken uyuya kalıyordum. okurken uyuya kalıyordum. HerhaldeHerhalde sebep buydu. sebep buydu.

Page 34: Erciyes Üniversitesi

O gün okula gelemedimO gün okula gelemedim çünkü çünkü çok hastaydım. çok hastaydım.

Bu maçı alacağız Bu maçı alacağız hatta hatta şampiyon olacağız.şampiyon olacağız.

Madem kiMadem ki söz verdin, onları sinemaya götüreceksin. söz verdin, onları sinemaya götüreceksin.

Pazardaki terlikler kaliteli, Pazardaki terlikler kaliteli, üsteliküstelik çok çok dada ucuz. ucuz.

SankiSanki küçük dağları sen yarattın. küçük dağları sen yarattın.

Önce bunlardan Önce bunlardan yani yani çok iyi bildiğiniz sorulardan başlayın.çok iyi bildiğiniz sorulardan başlayın.

Page 35: Erciyes Üniversitesi

Sona Gelen Bağlaçlar:Sona Gelen Bağlaçlar:

““bile, da, dahi, değil, ise, ki, ya”bile, da, dahi, değil, ise, ki, ya” gibi bağlaçlardır. gibi bağlaçlardır.

Bunlardan Bunlardan “bile, da, dahi, ise, ya”“bile, da, dahi, ise, ya” bağlaçları bağlaçları sözcüğü önceki unsurlara;sözcüğü önceki unsurlara;

““değil, ki”değil, ki” bağlaçları getirildiği sözcüğü sonraki unsurlara bağlaçları getirildiği sözcüğü sonraki unsurlara bağlar. Bu bağlaçların pek çoğunda kuvvetlendirme ifadesi de bağlar. Bu bağlaçların pek çoğunda kuvvetlendirme ifadesi de vardır.vardır.

Page 36: Erciyes Üniversitesi

ÖRNEK:ÖRNEK:

BenBen de de özledim. özledim.

Söylediklerini sağır sultan Söylediklerini sağır sultan bilebile duydu. duydu.

Onlar evliydi biz Onlar evliydi biz iseise bekardık. bekardık.

Başın ağrımıyor Başın ağrımıyor ya.ya.

Araba bizimAraba bizim ya ya varsın eski model olsun. varsın eski model olsun.

Page 37: Erciyes Üniversitesi

ÖRNEK:ÖRNEK:

Özür dilemek için hala geç kalmış Özür dilemek için hala geç kalmış değil.değil.

Dersine çalışsınDersine çalışsın ki ki sınavı kazansın.sınavı kazansın.

O yaptığını unutmuş O yaptığını unutmuş değilim kideğilim ki hala üzülüyorum. hala üzülüyorum.

Page 38: Erciyes Üniversitesi

Cümle Dışında Kullanılışlarına Cümle Dışında Kullanılışlarına ÖrneklerÖrnekler

Bağlaçlar cümle içerisinde eş görevli, eş değerli ya Bağlaçlar cümle içerisinde eş görevli, eş değerli ya da birbiriyle ilgili öğeleri birbirine bağlarlar.da birbiriyle ilgili öğeleri birbirine bağlarlar.

Page 39: Erciyes Üniversitesi

““Ahmet Ahmet veve Semih aynı işi yapıyorlardı; Semih aynı işi yapıyorlardı; amaama Ahmet’in Ahmet’in geliri Semih’inkinden yüksekti.”geliri Semih’inkinden yüksekti.”

cümlesindeki cümlesindeki veve bağlacı ilk cümleciğin ortak yüklemli bağlacı ilk cümleciğin ortak yüklemli özneleri olan eş değerli iki sözcüğü birbirine bağlamakta;özneleri olan eş değerli iki sözcüğü birbirine bağlamakta;

amaama bağlacı da iki cümleciği birbiriyle ilişkilendirmektedir. bağlacı da iki cümleciği birbiriyle ilişkilendirmektedir.

Page 40: Erciyes Üniversitesi

Öznesi, yüklemi, tümleci ortak olan cümlelerde, eş görevli Öznesi, yüklemi, tümleci ortak olan cümlelerde, eş görevli öğeleri bağlamak için yinelemeli bağlaçlar da kullanılabilir.öğeleri bağlamak için yinelemeli bağlaçlar da kullanılabilir.

ÖRNEK:ÖRNEK:

HaticeHatice hem hem yiyor yiyor hem hem söyleniyordu.söyleniyordu.

İstanbul’un kışını İstanbul’un kışını dada yazını yazını da da sevmem.sevmem.

Page 41: Erciyes Üniversitesi

Bağlaçlar, aralarında anlam ilişkisi bulunan Bağlaçlar, aralarında anlam ilişkisi bulunan cümle öğelerini bağlama işlevi de görürler.cümle öğelerini bağlama işlevi de görürler.

Bu işten vazgeçildiğini düşünüyordum, Bu işten vazgeçildiğini düşünüyordum, oysaoysa yanılmışım. yanılmışım.

Cümlesindeki Cümlesindeki oysaoysa, cümleleri birbirine , cümleleri birbirine bağlamıştır.bağlamıştır.

Page 42: Erciyes Üniversitesi

Bu tür cümlelerdeki cümleciklerin özneleri Bu tür cümlelerdeki cümleciklerin özneleri ayrı da olabilir:ayrı da olabilir:

Annem kazağı bitiremediğinden dert yanıyordu Annem kazağı bitiremediğinden dert yanıyordu nitekimnitekim teyzem de bunu destekliyordu. teyzem de bunu destekliyordu.

Page 43: Erciyes Üniversitesi

Bağlaçlar cümle öğelerinin önünde veya arkasında yer alırlar. Bağlaçlar cümle öğelerinin önünde veya arkasında yer alırlar. Bazı bağlaçlar cümlede Bazı bağlaçlar cümlede sıfat sıfat ya da ya da zarf zarf olarak da kullanılabilir.olarak da kullanılabilir.

““Bir kedi Bir kedi ancakancak bu kadar kıvrak olabilir.” cümlesindeki ancak, bu kadar kıvrak olabilir.” cümlesindeki ancak, özneyi nitelediği için özneyi nitelediği için sıfatsıfat işlevi yüklenmiştir. işlevi yüklenmiştir.

““Gevezelik yapmaktan Gevezelik yapmaktan ancakancak çıkabildi.” cümlesindeki aynı çıkabildi.” cümlesindeki aynı sözcük sözcük zarfzarf olarak kullanılmıştır. olarak kullanılmıştır.

““Ev çok uzaktı;Ev çok uzaktı; ancak ancak babam bizi kısa sürede oraya ulaştırdı.” babam bizi kısa sürede oraya ulaştırdı.” cümlesinde ise cümlesinde ise bağlaçbağlaç olarak kullanılmıştır. olarak kullanılmıştır.

Page 44: Erciyes Üniversitesi

Bazı bağlaçlar özel biçimlerde kullanılır. Örneğin Bazı bağlaçlar özel biçimlerde kullanılır. Örneğin ki, ki, de, isede, ise bağlaçları bazen yalnızca özneyi pekiştirir. bağlaçları bazen yalnızca özneyi pekiştirir.

Ben Ben ki ki ne zorluklar atlatmış bir insanım ne zorluklar atlatmış bir insanım dada sen mi sen mi beni yıkacaksın?beni yıkacaksın?

Sen Sen de de matematik biliyordun değil mi?matematik biliyordun değil mi?

Her yer kuraktı, bahçeHer yer kuraktı, bahçe ise ise yemyeşildi. (yemyeşildi. (iseise bağlacı bağlacı kelimeye bitişik de yazılabilir.)kelimeye bitişik de yazılabilir.)

Page 45: Erciyes Üniversitesi

De – da bağlaçları her zaman ayrı yazılır De – da bağlaçları her zaman ayrı yazılır ve asla te – ta şeklinde yazılmazlar.ve asla te – ta şeklinde yazılmazlar.

Sen Sen de de mi böyle yapacaksın?mi böyle yapacaksın?

Buraya kadar gelip Buraya kadar gelip dede onu görmeden onu görmeden gitmek olmaz.gitmek olmaz.

Page 46: Erciyes Üniversitesi

TEŞEKKÜRLERTEŞEKKÜRLER