Ergonomia, fizjologia i higiena pracy.pdf

8/16/2019 Ergonomia, fizjologia i higiena pracy.pdf

1/25

KULTURA BEZPIECZEŃSTWA

DEFINICJA ERGONOMII

ERGONOMIA - nauka zajmują ca się projektowaniem systemówpracy, produktów i środowiska zgodnie z fizycznymi.

Nazwa ergonomii pochodzi od greckiego sł owa

ERGON - praca, czynność , trud oraz

NOMOS - prawo, przepis, zasada

POSTACIE ERGONOMII

• ERGONOMIA KOREKCYJNA

• ERGONOMIA KONCEPCYJNA

Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł II – Foliogram 1


2/25


ELEMENTY SKŁADOWE ERGONOMII

N A U K I T E C H N I C

Z N O

- O

R G A N I Z A C

Y J N E

N A U K

I O C Z Ł O W I E K UFizjologia pracy

Psychologia

pracy

Antropometria

Higiena pracyNormowanie

pracy

Nauki

mechaniczne

Naukowa

organizacja

pracy

Technika

i technologia

ELEMENTY SK ŁADOWE ERGONOMII

Moduł II – Foliogram 2Szkoły Ponadgimnazjalne


3/25


KSZTAŁTOWANIE STANOWISKA PRACY

STANOWISKO PRACY - to uk ł ad, gdzie cz ł owiek za pomoc ą środków pracy (maszyny, narz ędzia, przyrz ądy) w określonej przestrzeni środowiska wykonuje zorganizowane czynności,maj ące na celu wytworzenie określonego produktu.

FAZYKSZTAŁTOWANIA WARUNKÓW PRACY

FAZA PROJEKTOWANIA

PRACY

FAZA OCENY

ISTNIEJĄCEJ SYTUACJI

Waż nym narz ędziem w ergonomii przy kształ towaniu stanowiska pracy są LISTY KONTROLNE, zawieraj ące pytania dotycz ącewarunków pracy w zakresie organizacji pracy, środków pracy orazstruktury przestrzennej stanowiska pracy.



4/25


PROJEKTOWANIE ERGONOMICZNE

Przedmiotem projektowania ergonomicznego są relacje zachodz ącemi ędzy cz ł owiekiem a:

• struktur ą techniczną (obiektem),• rodzajem zadania roboczego wykonywanego

w określonym środowisku pracy.

Decyduj ącym, a równocześnie najbardziej wraż liwym, ogniwemw systemie projektowania jest CZ ŁOWIEK, któregoniezawodność i bezpieczeństwo pracy jest uwarunkowane jegomoż liwościami psychofizycznymi.

Przy projektowaniu stanowiska pracy należ y wszystko to, co otaczacz ł owieka, dostosować do jego moż liwości i potrzeb.


Ń


5/25


PROCES PROJEKTOWANIA BEZPIECZNEGO STANOWISKA PRACY

Waż ną rol ę w procesie projektowania odgrywa zaprojektowanie struktury przestrzennej stanowiska pracy.

STRUKTUR Ę PRZESTRZENN Ą STANOWISKA PRACY TWORZ Ą:

• konstrukcja stoł u • maszyna, urz ądzenie, narz ędzia pracy • elementy sterowania i informacyjne

• siedzisko, pojemnik, podstawki, regał y itp.

W strukturze stanowiska wyróż niamy przestrzeń dla:• przemieszczania si ę i stanowiska roboczego zajmowanego przez pracownika• wykonywania czynności wynikaj ących z procesu pracy

W procesie projektowania wyodr ębniamy nast ę puj ące etapy:• sformu ł owanie danych wyj ściowych• tworzenie koncepcji

• opracowanie projektu

• sprawdzenie poprawności rozwi ązania na wykonanym prototypie.


Ń


6/25


KRYTERIA KSZTAŁTOWANIA STRUKTURY PRZESTRZENNEJSTANOWISKA PRACY

KRYTERIA

ANTROPOMETRYCZNE BIOMECHANICZNE•wymiary ciała ludzkiego

•zakresy ką towe ruchu

w stawach

Obciążenia układu ruchu na które

wpływają :

•pozycja przyjmowana podczas

pracy•czas pracy oraz częstotliwość

czynności roboczych

W procesie projektowania posł ugujemy si ę środkami i materiał amiwspomagaj ącymi, np:

• sylwetk ą cz ł owieka, któr ą wprowadza si ę do rysunku • fantomem (pł askim modelem reprezentuj ącym populacj ę ludzk ą )

• komputerowym modelem cz ł owieka dwu i trójwymiarowym• metod ą modelowania fizycznego stanowiska pracy.




7/25


KSZTAŁTOWANIE BARWY ŚRODOWISKA PRACY

Parametry oświetlenia są dobierane indywidualnie w zależ ności od charakterystyki danego stanowiska oraz rodzaju wykonywanej czynności.Elementem cz ęsto u ż ywanym w miejscu pracy jest kolorystyka. Wyróż niamy

takie cechy barw jak kolor, jasność i nasycenie.

KSZTAŁ

T ZNACZENIEPRZYK ŁADY

STOSOWANIABARWY

BEZPIECZEŃSTWA

ZAKAZ Znaki zatrzymywania się ,

zatrzymanie awaryjne, znaki

zakazuCZERWONA

wypełnienie – czerwony Barwa stosowana w ochronie przeciwpożarowej, na sprzę cie przeciwpożarowym i w miejscach jegoumieszczenia.

wypełnienie – niebieski

NAKAZ

Obowią zek stosowaniaochronnego sprzę tu osobistego.

NIEBIESKA1)

wypełnienie – żółty OSTRZEŻENIE

Oznaczenie niebezpieczeństwa

(ogień, eksplozja,

promieniowanie itp.) ŻÓŁTA

wypełnienie - zielony

INFORMACJA (wraz z opisem)

Droga ewakuacyjna

Prysznic

Wyjście awaryjne ZIELONA

1) Barwę niebiesk ą uważa się za barwę bezpieczeństwa, jedynie w kombinacji z okr ą głym

kształtem znaku bezpieczeństwa.

Moduł II – Foliogram 7Szkoły Ponadgimnazjalne



8/25


ROLA UKŁADU KOSTNO – STAWOWEGO I MIĘŚNIOWEGOW PROCESIE PRACY

FIZJOLOGIA PRACY to nauka, która bada:

• podstawowe procesy fizjologiczne, które zachodz ą w uk ł adzie ruchowymi innych narz ądach wewnętrznych cz ł owieka podczas wysi ł ku,

• czynniki kształ tuj ące zdolność organizmu ludzkiego do pracy podczaswykonywania pracy.

SI Ł A MI ĘŚ NI przenoszona jest na uk ł ad szkieletowy.

W sk ł ad uk ł adu ruchu wchodz ą:• uk ł ad kostny • uk ł ad stawowo - wi ęzad ł owy • uk ł ad mi ęśniowy

UK Ł AD KOSTNY I STAWOWY stanowi bierną cz ęść uk ł adu ruchu.UK Ł AD MI ĘŚ NIOWY jest to czynna cz ęść uk ł adu ruchu.

HIPOKINEZJA - zespół zaburzeń wewnątrzustrojowych w wynikud ł ugotrwał ego ograniczenia ruchów.




9/25


WYSIŁEK STATYCZNY I DYNAMICZNY

WYSIŁEK STATYCZNY cechują :

• Izomeryczne skurcze mięśni (wzrost napięcia bez

zmiany długości mięśnia),

• Zachamowanie swobodnego przepływu krwi przez

kurczą ce się mięśnie,• Zakwaszenie komórek mięśniowych (bóle mięśni)

wskutek gromadzenia się produktów przemiany materii

(kwasu mlekowego)

WYSIŁEK DYNAMICZNY ma miejsce wówczas, gdy:• następuje zmiana długości mięśnia (skurcz),

• występuje naprzemian skurcz i rozkurcz mięśnia.




10/25


WYSIŁEK FIZYCZNY I JEGO SKUTKI

Wysiłek fizyczny Skutki

Człowiek pracują c fizycznie w normalnych warunkach nie

wykorzystuje więcej niż 30-35% swoich maksymalnych

możliwości (mierzonych wielkością maksymalnegopobierania tlenu VO2max podczas wysiłku

maksymalnego).

Praca o takiej intensywności nie stanowi nadmiernego

obciążenia dla organizmu. Zwią zane z nią zmęczenie

daje się łatwo usunąć w czasie odpoczynku.

Wysiłek w granicach 35 - 50% wydolności organizmu

ludzkiego.

Prowadzi do znacznego zmęczenia mięśniowego jak i

ogólnego, i wymaga dodatkowych przerw w pracy, a także

często podawania pracownikowi dodatkowych posiłków

regeneracyjnych i napojów.

Praca powyżej 50% maksymalnych możliwości

człowieka.

Stanowi nadmierne obciążenie organizmu. W warunkach

pracy zawodowej może występować jedynie

sporadycznie.

ZM Ę CZENIE to przej ściowe zmniejszenie sprawności ustroju spowodowane jegonadmiernym

obci ąż eniem prac ą. OBJAWY ZM Ę CZENIA:obiektywne - nast ę puje spadek wydajności pracy, wzrost liczby braków produkcyjnychi uszkodzeń narz ędzi oraz wzrost wypadków przy pracy; subiektywne - wyst ę puj ą

wyraź ne doznania bólowe w mi ęśniach, uczucie ogólnegoosł abienia, rozdraż nienia, przygnębienia i znu ż enia zw ł aszcza przy pracy monotonnej.




11/25

PRZENOSZENIE CIĘŻARÓW A UCIĄŻLIWOŚĆ PRACY


Obowią zują ce w UE i w Polsce akty prawne zalecają eliminowanie r ęcznegoprzenoszenia przedmiotów i zastępowania go transportem mechanicznym(podnośniki, taśmy). Jeśli występuje konieczność r ęcznego transportu ładunków,zaleca się, aby robiły to osoby przeszkolone z uwzględnieniem zasad ergonomii wzakresie dopuszczalnym przez prawo.

PRZENOSZENIE CIĘŻARÓW Z PODŁOGI - powinno polegać na uchwycie ciężaru wprzysiadzie przy plecach możliwie wyprostowanych w pozycji pionowej a następniena uniesieniu ciężaru poprzez wyprostowanie nóg. Aby dokonać obrotu z ciężarem,należy przestawić nogi a nie skr ęcać tułów.

O uciążliwości pracy zwią zanej z dźwiganiem ciężarów decydują :

wielkość fizyczna ciężaru wyrażona w kg, wielkość w sensie wymiarów

przestrzennych ciężarów, jakość uchwytów, sztywność ciężarów, wysokość,z jakiej należy unieść ciężar, odległość od ciała, w jakiej należy utrzymać ciężar, masa ciała pracownika, wiek, płeć, wydolność fizyczna, muskulaturaitp. szerokość rozstawu r ą k, możliwość robienia przerw w pracy, pozycjaciała, chodzenie z ciężarem.




12/25


ELIMINOWANIE ZMĘCZENIA

ZM Ę CZENIE moż emy wyeliminować przez:

• optymalizacj ę warunków pracy (jest to niezbędny warunek prawid ł owego i sprawnego jej wykonywania)

• przerwy odpowiednio dobrane do charakteru pracy:

• po pracy fizycznej - wypoczynek bierny

• po pracy umysł owej - wypoczynek czynny

• krótkie przerwy w czasie pracy

KORZY Ś CI WYNIKAJ ĄCE Z AKTYWNO Ś CI FIZYCZNEJ

• sprawność psychofizyczna• wypoczynek

• poprawa samooceny

• lekkość i dynamika sylwetki

• zdrowie




13/25


ZNACZENIE SŁOWA HIGIENA

S ł owo higiena pochodzi z j ęzyka greckiego od sł owa hygieinós,

co oznacza leczniczy lub przynosz ący zdrowie.

Higiena to dziedzina nauk medycznych:

• bada wpł yw środowiska naturalnego lub sztucznego na zdrowie

cz ł owieka

• identyfikuje czynniki środowiska i d ąż y do zapobiegania ichnegatywnym wpł ywom na zdrowie.

Stosowanie si ę do zasad higieny w peł ni świadomie i bez ż adnego przymusu jest świadectwem kultury cz ł owieka.

Higiena obowi ązuje również w środowisku pracy.




14/25


HIGIENA I MEDYCYNA PRACY

Warunkami higienicznymi na stanowisku pracy zajmuje si ę

higiena pracy, a ich wpł ywem na zdrowie - medycyna pracy.

Higiena pracy to dziedzina nauk medycznych zajmuj ąca si ę określaniem zagroż eń oraz nat ęż eń i st ęż eń czynnikówszkodliwych i uci ąż liwych dla zdrowia w środowisku pracy.




15/25


CHOROBA ZAWODOWA

Chorobę zawodow ą rozpoznaje si ę, jeż eli u pracownikastwierdzi si ę objawy choroby, która znajduje si ę w wykazie

chorób zawodowych, i w środowisku pracy moż na wykazać wyst ę powanie czynników, które wywoł uj ą t ę chorobę.

Choroby zawodowe są określone w wykazie chorób zawodowych,które podaje rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r.

w sprawie wykazu chorób zawodowych ( Dz. U. nr 132 poz. 1115)




16/25

HIGIENA OSOBISTA

Higiena osobista

stosowana w każ dym okresie ż ycia cz ł owieka pomagaw prawid ł owym funkcjonowaniu organizmu

i czyni go zdolnym do podj ęcia pracy.

PRZESTRZEGANIE HIGIENY OSOBISTEJ Ś WIADCZY

O KULTURZE OSOBISTEJ CZ ŁOWIEKA.




17/25

HIGIENA A CHOROBY

Przestrzeganie zasad higieny ustrzeż e nas przed

chorobami takimi jak:

• t ęż ec

• w ścieklizna• gru ź lica

• grypa

• salmonelloza




18/25

SEN A HIGIENA OSOBISTA

Pami ętajmy, ż e istotną rol ę w higienie osobistej

odgrywa sen.

dorosł y cz ł owiek powinien spać co najmniej

6 godzin,

mł odzież - co najmniej 8 godzin

w uregulowanej porze snu.




19/25

HIGIENA Ż YWIENIA

Podstawowe zasady higieny ż ywienia:

• dostosowanie diety do wysi ł ku fizycznego cz ł owieka

• posi ł ki ze śwież ych produktów • przestrzeganie czystości przy sporz ądzaniu posi ł ków




20/25

WARUNKI HIGIENICZNE W ZAKŁADACH PRACY

Obiekty budowlane, budynki i inne obiekty, w których

będ ą pracować ludzie, musz ą speł niać warunki

umoż liwiaj ące utrzymanie higieny i ochronę zdrowia

pracowników oraz innych osób znajduj ących si ę tam.




21/25

POMIESZCZENIA PRACY

Pomieszczenia pracy dziel ą si ę na:

• pomieszczenia przeznaczone na stał y pobyt ludzi,

w których pracownik przebywa d ł u ż ej

ni ż 4 godziny na dobę,• pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt

ludzi, w których pracownik przebywa

od 2 do 4 godzin.




22/25

WARUNKI PRZESTRZENNE W POMIESZCZENIACH PRACY

Przyjmuje si ę, ż e na jednego pracownikaw pomieszczeniach stał ej pracy powinno przypadać

co najmniej 13 m³ wolnej obj ętości pomieszczeniaoraz 2 m² powierzchni pod ł ogi przy wysokości

pomieszczenia 3 m.




23/25

WENTYLACJA I TEMPERATURA POMIESZCZEŃ PRACY

Wentylacj ę pomieszczeń należ y zapewni ć

zgodnie z wymogami Polskiej Normy zachowuj ąc

odpowiedni ą czystość , wilgotność i temperatur ę

powietrza.

Polska Norma przewiduje, ż e temperatura

pomieszczenia pracy nie moż e by ć ni ż sza ni ż

14°C. W pomieszczeniach, gdzie wykonywana jest

praca biurowa, temperatura powinna si ę mieści ć w

zakresie 20-26°C w zależ ności od pory roku.




24/25

RODZAJE POMIESZCZEŃ HIGIENICZNOSANITARNYCH

• szatnie

• ubikacje

• umywalnie

• natryski

• pokoje śniadań • pomieszczenia higieniczno-sanitarne dla kobiet

• palarnie

• pomieszczenia do ogrzewania si ę pracowników

• pomieszczenia do karmienia niemowl ąt




25/25

RODZAJE SZATNI

• szatnia odzież y w ł asnej • szatnia odzież y roboczej i ochronnej • szatnia podstawowa

• szatnie przepustowe


Documents

Ergonomia, fizjologia i higiena pracy.pdf