Eski ehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

OZET

KUTAHYA VAHID PA~A iL HALK KUTUPHANESi VE TEMEL iSLAM BiLiMLERi iLE i LGiLi

BAZI Y AZMA ESERLER

Dof D r. Ali (:ELiK

Osmangazi Oniv. itahiyat Fak.

Bir ara~urtct i~in kaynaklara ula§abilmek 'c onlardan faydalanabilmck kadar mutluluk verici bir ~cy yoktur. \Unku ara§llrtlan li.onunun ortaya konulmast ancak o kaynaklara ba~vurmakla mlimklin olabilmektedir. ~uras1 muhakkak ki. ara~unlan ko­nunun onemini, ara~t1rma yontemi ve ara§ttrma Slfasmda kullamlan kaynaklann ilmi degeri tayin etmcktedir.

Btittin bunlan dikkate alarak, el)azmast eserler a~1smdan son derece zengin ta­rih ve ktlltlir mirastmtz olan tilkemiz klittiphanelerinden biri olan fakat ara~urmactlan­mtz taarafmdan pek fazla bilinmeyen KUtahya Yahid Pa§a il Halk KUtUphancsi ve ora­da bulunan el yazmast eserlerin zenginligini ve ~e§it l iligini tanttmaya yonclik olan bu makalemizde. ana hatlanyla Vahid Pa§a II Halk KUtOphancsi ,.e orada bulunan yazma eserler hak.landa k1sa bilgi verilmi§ olup daha sonra -ralt§ma alantmiZ itibari}le Tcmel Islam Bilimleri alanmdaki (Tefsir-Hadis-F•k•h-Ftluh Usulu-Tasavvuf 'e Gene! Ahlak) mcvcut yazma cserlcrden mik.rofilmlcri almanlann bazllan tamulmt§tJr.

Anahtar Kclimeler

Ya::ma eser.Vahir Paia. Kiirahya. Temel islam Bilimleri

1. GiRi$

01 kemiz kiilliphanclcri. cl yat.mnst cscrlcr arrtsmdan son derccc t.cngin o­lup larih ,.e kullitr mirast olarak c~siz hirer hat.inedir. bzelliklc lslanhul ku­liiphnncleri bunlann ba~mda gclmcktcdir. kinde hiryok kuliiphflnc)C ail cscr-

lcri harmdtran Siiteymiiniye Kiitiip!tiinesi. Biiye:;/1 De•·ter Kiitiiphnnesi. Fa­l ih 'lcki M ilici K litliphiincsi bu kUiliphi.inclcrin en mc~hurl annc.fanc.ftr. Anac.fo­lu 'dada pck ~ok ~ crdc. it;indc ~oJ... "'~ mctli nadir cl ~ at.mast c~crla hulundu­

mn J...ulitphfinckr tnC\ cutlur. Bunlar arasmda Ankam ;\fillf Kiitiipluine. i:mir

Milll Kiiriiph(/ne. M anisa Kitap Samyt it Hatk Kiitiiph(/nesi. Jspana Hatil

Hamid Pa~a KiitiipMnesi (~u anda i<;indcki yazma cscrlcr gi.il·cnlik gcrck(;c­

siylc Kon~ a ·ya naklcdilmi~tir). Kula h) a \·a hid Pa~a it Hatk Kiitiipft(/nesi gibi daha pck c;oJ... ~chrimizdc bulunan kUtUphanckri sayahiliriz.

Bu makalemizdc. l"Lirki~ c · nin sa~ til yazma escr kLituphanclcrinc.fcn biri

kabul cdilcn K iitahya \laltid Pa~a it Hatk Kiitiiphiinesi \ ' C hu klititphancdc bulunan ct ) azmast cscrler hakkmc.fa gene I bilgi \'Crccegiz. Kiitliphancue Ta-

15

rih. Edcbiyat. Fclscfe. Manllk. Oil bilimleri (ozcl likle Arap~a dilbilgisi kitap­lan). Tcfsir. Hadis. F!luh. Kelam. Akaid i le ilgili i lim dallanna ait pek yok yaz­ma eser bulunmaktad1r. Burada. yUII?ma alanJrniZ itibariyle (Temel islllm Bi­l imleri), bu eserlcrdcn bazllanm tamtmak istiyoruz. KutUphiine hakkmda bilgi \·ermeden once. kurucusu Vahid Pa§a·) I lusaca tamyahm.

2. V AHID PA~A

As1l ad1 Mehmed'dir. Vahid ise, mahlasJdJr. K UtUphanesindeki mi.lhrti Va­

hid-i asr Seyyid Mehmed tarzmda hak edilmi§tir. Dogum yeri Kilis'tir. Anne­si babasmm oliimtinden sonra lstanbul 'a gelerek saray baltacilanndan biri)·Je

e\'lenmi§tir. (Faik, S. 1269, 162; Uzunyar§lhoglu, 1932, 129-133 (Miiel/ifin

1932 ytlmda bastlmt$ olan bu eserinin iizerinde soyadt "Uzunfarftltog­

lu" olarak gefmektedir. Biz de kullandtgtmtz bu kaynaga sadtk kalarak

dipnotlarda aym fekilde, ancak metin ifinde yaptt8tmtz atiflarda bilinen

fekliyle "UzunfGrftlt" diye kullandtk.); Aypay, 2000, 3: (Bastlamam1~) Baba­hgl Osman HuiGsi'dir (Vahid Pa§a'nm babahgt Osman Hulilsi Efendi'nin

( 1193/1779) senesinde Sarayda Kozbekrisi oldugu ve hattat bulundugu Vahid

Pa~a ktiltiphanesindeki Kur'an-• Kerim \·e Birgivi §erhinden anla§JimaktadJr. bkz. K ur'an-1 Kerim, Vahid Pa§a Ktp. No: I) kr§. Uzunyar§JIJOglu, 129 dipnot).

Kti tahya·nm tarihi ve ktiltUrel ozelli kleri i lc ilgili kapsamh bi r 9ah~ma

yapan \'C yazd1g1 cserinde. isminin ba§ tarafma Kiitahya'mn falzrl hem$ehri­

si ifadesini kullanarak kendisini tan1tan tsmail Hakkt Uzunyar§lh, Vahid Pa­§a·nm hayau hakktnda §U bilgilcri ,·erir:

16

"Mehmet Emin Vahid Pa§a. Kilisli'dir. Pck kiiyiik ya§la iken babaSI olmti§ ve validcsi ile birlikte istanbul 'a gclcrck annesini Os-

man Hulusi Efendi ismindc bi r saray baltac/SI ald1gmdan isran­

bullu diyc tanmd1. iyi tahsi l gordii. Sonra mali) c tahsil kaleminc de,·ama ba§ladt ise de orada tefeyytiz imkam goremediginden tcr-

kederek zecriye ba§ katibi ve nwhasstlt , 1221/ J806'da da mavku­

fatfl oldu. Vahld Efcndi bu vazifede iken Fransa de\'lcti ile ittifak etmck Uzere sefirlikle Paris'e gonderildi ise de baz1 esbab-t siyasiy­yeyc mebnl buna mu,·affak olamad1. Bilahare lngi l izlerle musalaha i~in ('anakkale'yc ilzam cdilcn Vahid Efendi, de\'lctin arzusu dahi-

lindc sulha mu\·affak oldugundan taltifen defter emini \·e bir a~

sonra da rikab reisul kiinabt ta) in edildi. Vahid Efendi bu \'azifc­dc 3 :l) kald1 ,·e azlini miitcakip Kutah)a·ya nef~ olundu ( 122-V I ~09)

Vahld Ffcmli i t...i scn~:)c ~akm Kiitah)a'da kaltli \·c 1225 Ra­ma-zanmda affm1 mLitd'ikip Tophanc naz1rliguw gctirildi. (Daha

sonra tersiinP Pmini. sancak ,·e:.irligi. ,·e::irlik gorc,·terinde de bulunan) Vahid Pa~a 12-t.\/ 1827 scnesindc ('anakkalc ci\·annda cs-

ki istanbul me\'ki-i muhaft;) oldu. 12..W hicret scne-i ibtidiismda

Bosna \'aliligine nakledildiyse de memuriyeti ba~ma gitmeden ,·e­

fat etti. Kabri <;anakkale'nin Geyikli koyilndedir (Uzun~r}lhoglu, ayn1 yer). Kendisinin atand1g1 bu memuriyet gore,·evinc ba~ladtk­tan ktsa bir mtiddet sonra 2 Safer 1244/ 14 Agustos 1828'de Per­}Crnbe gilnti vefat ettigi tarihi kaynaklarda zikredilmektedir (Lutfi, 1257,11,154'den naklen Aypay, .5).

Eserleri:

1. Sefuretntune : Vahld Pa~a'nm 1806-1807 yllmda Napolyon nezdindeki el~iligi strasmda tuttugu notlardan olu~maktadtr. Yolcu­Jugunun ba§mdan itibaren gordukleri yerleri, onemli eserleri, in-

sanlan ve bunlarla ilgili dti~tincelcri yer almaktad1r (Aypay, 7; Se­

faretnlime iizerinde Do~.Dr. Azmi Suslil'ntin ( 1986) "Sefaretniime

De Seyyid Mehmed Emin Vahid Ejendi" isimli franstzca bir ma­kalesi Belleten L. , J 96, s.l27-l67 yaymlanmr~t1r).

2. Minlzucu'r-Rwniit : Vahld Pa~a'nm ok~ulukla ilgili eseridir (Uzun~ar~JIJOglu. 132).

3. Mirkat-r Miinucut: Bu escrin ash $eyh Nurettin Dimyatl'nin olup Vahld pa~a bu kasldeyi Ttirk<;e ~erhctmi~tir. Bu eseri. menfiy-

yen (stirgiin olarak) istankovde bulunurken kaleme almt~t1r (Uzun­<;ar~t!Joglu. ayru yer)

4. Tarih-i Vak'ayi-i Cezlre-i Sakrz: £serde Saklz isyammn ba~­lamasJ. geli~mesi vc sonu<;lan iizerinde degerlen-dirmeler vardtr (Aypay, 18). ismail Hakk1 Uzun<;ar~llt bu eseri tamttrken ~u tesbitte bulunur : "Bu eseri Kaptan-1 derya Ali Pa~a'ya adem-i muiiYeneti­ni setr i~in yazmt~tJr derler" (Uzun<;ar~tltoglu, aym yer).

5./ngi/tere Musulalzasr Takrlri: Hiittrat ti.iri.inde saytla-bielecek bir eserdir. Bu eserinde Vahid Pa~a. d1~ siyiisetle ilgili gori.i~lerini a<;tklayarak ba~ladtgJ eserine, bu antla}ma \·e gori.i~me1erine go­revlendirili~i hakkmda bilgi \'ererek de,·am eder. Eseri, ingiltere gorevlilcrinin danan1~lan ve S()ylcdiklerinin bilinmesi \'C mcslek-

ta~lanna rehbcr olmas1 i<;in yazd1gm1 belirtir (Yahld Pa~a , ingiltere

Musalnhas1 Takriri. 832. H. 126 a: kr~. Aypay. 15: llzun<;ar~JIJog­lu. aym ycr).

3. VAHID PA$A iL HALK KUTUPHANESi

Yahld Pa~n il Halk Klitiiphilnc$i 'nin kurulu~ ~a l t~mast 1809 ytllna rast­

lar. Yahld Pa~a. butarihte Kaslamonulu Arif Efcndinin !Crine "reisii'l-kiiniib" olur. Ancak schcbi gizli kalan baz1 hallerden dola~ 1 azkdilcrck Ki.ilahya · da i­kamctc mecbur cdilir.

17

19. yUzyJim ilk yansmda yeti~en dedet adamlannm en onemlilerinden biri o1an Vahld Pa~a. KUtahya'da kald1g1 181 I y!lma kadar bo~ durmay1p kU­tUphanesini tesis eder ve 1812 yilmdan ltibaren kUtUphane halkm istifadesine ayiiJr (Babast Osman Hulusl'nin 1 1961l782'de istinsah ettigi Kur'an-t Ke­rim'in ba~ma dti~tUgi.i notta kUtUphanenin kurulu~u ile ilgili ~u bilgilcr veril-

mektedir: "Viilidim cennet-mekiin ve magfiret-nijiin Osman Huliisl Efen­

di hatllyla muharrer o/an ijbu mushaf-z jerif, Medine-i Kiitahya 'da bi­

nii vU ihyasma muvaffak oldugum kiitiiphiine-i miinife vakf olarak vaz ·

olunmagla ktraar ii isrinsah edenler, mii$iiriin ileyh hazretlerini rahmer

ile yiid eylemeleri mercudur. Fi sene 1227" bkz. Kur'an-I Kerim, Yahld Pa~a Ktp. No: I ; Aypay, 22). "Ki.iliiphanesini, Ki.itahya'nm bi.iyi.ik a1imlerinden Abdi.ilbaki Fikrl Efendi'nin fazlu keremine hi.irmeten tesis ettigini ifade eden" (Uzunyar~Ihoglu, 132) Vahid Pa~a. ktiliiphanenin vakfiyesini de hamlam1~ o­lup el yazmas1 vakfiye, 1230 demirba~ numaras1yla ktittiphanenin yazmalar boli.imtinde bulunmaktadtr.

Ki.itUphanenin ilk kurulu~ yeri U1u Camiin son cemaat yerindeki ki.iytik bir odad1r. Bu odantn giri~ kap1smm i.isti.inde halen mevcut olan ki.iti.iphanenin manzum kitabesi ~oyledir :

K amus-u ilm-i.i irfan sab1k-1 rels-i zi~an Yani vahld-i devran allamc-i zemane Misbah-1 din tide viet mi~kat- 1 bezm-i re ·ret Dav'-1 sirac-1 himmeti bir faztl-1 yegane Muhtar-t akilanm burhan-t ffiZJiarun Mirsad-t vast1anm her tam akJliine Klldl 0 zat-J va1a diiru '1-kitab-J in~a Koydu ftinOnu ~etta lutf etti tali bane Tahrlr o1undu ayn-t nazmu' l-laal tarih Cud-u Vahld Efendi yaptt kiiliiphane

Tarih: (12271l812) (Uzunya~11toglu, 129; Bcrbcroglu. 1981-1982, 747-749)

Ki.ituphane bu giin, ) azma eserleri daha modern ortamda korumak ama­c1yla Ktitahya i l Ozel idaresine ait olan \'C halcn ogretmen eri olarak kullant­lan binanm gi ri ~ katmda hizmct vcrmcktcdir.

Yap1lan istatistiklere gore. Vahld Pa~a il Halk Kiittiphanesinde 3006 cl yazmast eser bulumnaktadtr. Bunlann 2-l21'i Arap~a. 191'i Fars~a ,.e ~9-ru de Turkc;e'dir. Konularma gore incclcndiginde bu escrlerin Tarih. F..dehiyat. Fd­sefe. Mantlk. Oil bilimleri (0lelliklc Ara~a dilbilgisi 1-.itaplan). Tefsir. Hadis. F1klh. Kc1am. Akaid ik tlgili ilim dallan~la. ba~t mahkeme sicillcri \C diger ar~i" bclgelcri olugu gorliltnel-.tedir. Vahid Pa~a·nm ~ ukanda zikrcttigimit kendi cscrlcri de burada bulunmaktadtr.

Vahit Pa~a il Halk KtiiUphancsi'nde Kiilliphanc mudtirliiglincc F.kim 1999 tarihindcn ltibiircn. ara~urmactlann him1ctinc sunulmul-. umaCI\ Ia nadir c­serlerin mikrofilmini alma ~alt~malan ba~laulmt~ttr. Pcri~ odi k olarak dc,·am c-

18

den bu ~all~malar, akademisyenlerden te~ekktil etrni~ bir komisyon tarafmdan yUrUtlilmektedi r. Yaptlan bu ~alt~mada ilk etapta nadir olan ,·eya stk~a ba~\' U·

rulan yazma cscrlerden se~i len 50.000 karelik yazma escrin mikrofilmi ~ekil­mi~tir. Burada mikrofilimi ~ckilcn yazma eserlerden baztlartnt tanttacagtz.

Ortak ozelligi, Temel islam Bilimleri olan bu yazmalann tantttmt strastn­da, konulanna gore yaptlmt~ gene! ba~llklar altmda kitap isimlerinde alfabetik stra dikkate almarak se~ilen bu eserlerin listesi \'crilmi~tir. Ozellikle edisyon­kri tik ~alt~mast yapmak isteyen ara~tmnact \'e akademisyenler i~in bir yazma

eserde son derece onemli olan yazma eserin miielliji. dili yazt ~ekli yazt

ebadt, varak saylSI , miistensihi, istinsah tarihi ve kiitiiphane kaytt nu­

marast hakkmda bilgi veri l mi~tir.

4. VAHiD PA~A iL HALK KUTUPHANESi'NDE BULUNAN TEMEL iSLAM BiLiMLERi iLE iLGiLi BAZI Y AZMALAR

4.1. Tefsir Yazmalan 1. Kitabm ad1 : Esbabu Nuz(l.li'I-Kur'an

Yazan : Ebu' I-Hasen Ali bin Ahmed ei-Yahidi (6.428/1037) Dili : Arap~a Yazt ~e~idi : Nesih Miistensih : Abdurrahman ei-Kaz,·ln'i i sti nsah trh. : 820/ 1417 OlyiiSLi : 125 X 205 : 250 X 160 Varak say. : 187 Kiitp. kayn no : l 709

: Fethu'r-Rahman fi Tefsi'ri ' l-Kur 'an 2. Kitabm adt Yazan : Muhammed bin Abdirrahman bin Muhammmcd ci-

Dili Yazt ~e~idi Miistensih istinsah trh. Ol~usu Yarak say. KUtp kaytt no

3. Kitabm adt Yazan Dili Yazt ~.;q id i

Miistensih istinsah trh. blr,;u~u Yarak !'ll ~ .

Ki.ttp. ka~ tl no

-1. Kitahlll adt

Umerl ei-Uieymi ei-Hanbcli : Arap~a : Nesih : Ahmed en-Nablus'i : l.cill: 1145 h. ; 2. Cill: 1146 h. : 205 X 150 ; 160 X 95 : l.cilt 359 : 2.cilt: 37-l : 21

: Gari'bu ' l-Kur'an : EbG Bckir Muhammed bin Aziz es-Sicistani : Arapr,;a : Ncsih

: 2:15 ·' IXO: 195-; 110 : 97 : 10~-l

: Kitahu ' t-T•h~·an II i'rahi ' I-Kur·an

19

20

Yazan : EbG Bekir ei-Ukberi (o.61611219) Dili : Ara~a Yazt ye~idi : Nesih MUstensih : Muhammed bin Ahmed lstinsah trh. : 743/1342 GlyUSU : 260 X 170; 200 X 120 Varak say. : I. cilt: 152; 2.cilt: 150 KUtp. kaytt no : 1035

S. Kitabm ad1 : Miintchib min Tefslrl Abdlrrahman es· Stilemi (el· Hak8y1k)

Yazan : e~-Seyh EbG Abdirrahman Muhammed bin el- Hu-seyn es-SUiemi en-NisabOrl

Dili : Ara~a Yazt ye~idi : Nesih MUstensih : Hasan bin Stileyman lstinsah trh. : 772/1370 GlyilSil : 130 X 180; 155 X 220 Varak say. : 128 Kiltp. kaytt no : 1713

6. Kitabm ad1 : et·Telhis fi Tefsiri'I-Kur'ani'I·Aziz Yazan : Ebu'I-Abbas Ahmed bin Yusuf e i - Ke~avl (o.

680/128 1) Dili : AraPVa Yai'J ye~idi : Nesih Milstcnsih : l.cilt: Sadullah bin Muhammed : 2.cil t: Yahya bin Abdirrahman lstinsah trh. : l.cilt : 726/1326.; 2. Cill:ll-B/1 730 GlyilSil : 240 X 160 ; 180 X 110 Varak say. : 398 Ktitp. kaytt no : 7

7. Kitabm adt : Tertibu Ayliti'I·Kur'an Yazan : Haftz Mehmed Yardari (o. I 04511635) Dili : Ara~a Yaz1 ye~idi : Nesih Milstensih :Haftz Muhammed bin Abdirrahman (MUezzinba~t). fstinsah lrh : 1111 /1699 Oh;ilsil : 215 x 150; 107' 95 Yarak say : 19 Kiltp. kayn no : 12

8. Kitabm adt Ya1.an Dili Yazt \qidi MUstcnsih lstinsah trh

: Uyiinu't-Tefasir : ~ ihabu'd-din Ahmed bin Mahmud : Arapya : Di\'fmi

OlyUSU : 120 \ 2l.'i : 180 '\ 270 Yarak Sa). : -+I} KUtp. ka~lt no :1621

4.2. Hadis Yazmalan I. Kitab111 ad1 : Ahscnu 'l-Hadls

Yazan : Ok,uzadc Mehmed Di li : Turkc;c Yazt c;c~idi : Ncsih Miistensih : Ahmed Efcndi isti nsah trh. : I 03111622 Olc;iisii : 205 x 125 ; 155 ' 75 Varak say. : 192 Kiitp. kayll no : 72

: E~rafu 'l -Vesail II a Feltmi'§·Semall 2. Ki tabm adt Yazan Dili

: ~ihiibu'd-dln Ahmed bin Hacer ci-Heyseml e~-~afii : Ara~a

Yaz1 c;e~idi Miistensih istinsah trh.

: Nesih

OlyilSii : 210 X 140; 145 X 95 Varak say. : 183 Kiltp. kaytt no : 46

3. Kitabm ad1 : lniyetu'l-Mun'lm $arltu Sahlltl Muslim Yazan : EbO Muhammed bin Abdillah bin Muhammed (Yusuf

Efendi zade) Dili : Ara~a Yaz1 c;e~idi : Ta' lik Miistensih : Abdulhamid Ha~met bin Mehmcd Sali m ei-Oskiidari istinsah trh. : 1222/1807 Olr,:iisii : 305 x 180; 200 x 90 Varak say. : 735 Kiltp. ka) tt no : I 068

4. Kitabtn ad1 Yazan Dili

: Kcnzu'I-Ahbiir vc Maadinu 'l-sarr : Ebu' I-Feth ci-Mutid ei-Buharl : Ara~a

: Nesih Yaz1 ~e~idi Miistcnsih : Bedru'd-dln Muhammed bin Muhammed bin Mah-

isti nsah trh. Ol~i.isli Varak sa). Kiilp. ka) 11 nn

mud ei-Munii~iri : 1056117-B : 260 \ l-l5: 205 -; 95 : 223 : 10-lo

: Ki tabu'd-Dibac fi Sahihi Muslim bin Haccac 5. Kitabm ad1 Yazan Dili

: cs-SuyGtl. C'c.:lalu'd-din Abdurrahmlan bin Ebi Bckir : Arapr,:a

Yaz1 ~e~idi Miistensi h istinsah trh.

: Nesih

Ol~usu : 100' 1-lO; 150 ·' 210 Varak sa). : 225 Kiitp. kaylt no : -tO

21

22

6. Kitab1n ad1

Yazan Dili Yaz1 ~c~idi MUstensih istinsah trh.

: :\te~ariku 'l-Envari'n-;>.;cbcviy~·c min Sahaht'I·Ahbari'l · :\lustaf;hiyyc

: Hasan bin Muhammed es-Sagani (6.650/1252) : Arap~a : Siili.is harckcli

Olytisti : 205 xl30: 155 x 70 Varak say. : 187 Ki.itp. kaylt no : 56

7. Kitabm ad• Yazan Yaz• 9e~idi Mi.istensih

: Mevahlbu'I-Kadir ala Camil's-Sagir : Hid bin Mubarek el-Ebyari : Nesih

l stinsah trh. : YaZLh~ trh: I 08611675: i stinsah trh. : I 09111680 Olyi.iSi.i : 295 X 190 ;225 X 110 Varak say. : I . cilt: 394 : 2.cilt: 426 Ki.itp. kayn no : I 070/ 1-2

8. K itabm ad• : ei-Muheyya fi Esrari'I-Muvatta Yazan : Osman bin Yakub bin huseyn ei-Kamahi

(6.117111758) Dili : Ara~a Yaz1 9e~idi : Nesih Mi.istcnsih : Hasan bin Ahmed e1-Amasi istinsah trh. Olyi.iSU : 310 X 195:225 '\ 125 Varak say. : 506 Ki.itp. kayn no : I 071

9. Kitabm ad1 : Muzilu'J.i~tibah fi Esmai's-Sahabc Yazan : Yusuf bin Vcliy) uddin Dili : Arap~a Ya7.1 ~c~idi : Ta'lik Miistcnsih : Husc)n bin Vut.uh cl-Vani istinsah trh. : Yazll•~ trh. I057/ 16-l7: istinsahtrh. :112111709 Ol~iiSli : 60 ~ 130: 155 .\ 221 Varak sa~. : 150 KUtp. J...a) ll no : 1727

10. Kitahm ad1 : Niizhctu ' l-Ebrar vc Nuhbctu'I-Ahyar fi Sircti'n-Nc-

Yazan Dili Yazt ~c~idi Mustcnsih istinsah trh.

biyyi'l-:\luhtar : Mahmud bin Ahmed : fars~a : Nesih

Ol~i.isll : !05 '\; 180: 150 ·' 225 Varak sa~. : 205 Kiitp. ka~ 11 no : 15~ I

11. Ki tabm ad1 Yazan Dili Yaz1 ~e~idi Mustensih istinsah trh. Ol~lisli Varak say. Kutp. kaytt no

: es-Sifru ' I-Cami' li MuYattai'l-imam : Malik bin Encs (b. 1 791795) : Arap~a

: Nesih

: 1109/1697 :225x 135;75x. 165 : 168 :39

: ~emailu'n-Nebi (s.a.v)

Malik

12. Kitabm adt Yazan Dili

: Ebu isa Muhammed bin isa et-Tirmiii : Arap9a

Yazt 9e~idi Mlistensih istinsah trh.

: Nesih

Olc;usu : 210 x 150; 145 x 95 Varak say. : 41 Klitp. kaytt no : 45

13. Kitabtn adt : ~rhu'l-Hadisi'n-Nebevi Yazan : Sa'du'd-din et-Taftazanl Dili : Arap~a Yazt ~e~idi : Nesih Mtistensih : Hamid bin Yusuf istinsah trh. : 1148/ 1735 Ol~lisli : 205 x 150 ; !50 x 90 Varak say. : I 05 Ktitp. kay1t no : 57

14. Kitabm adt Yazan Dili Yazt ~e§idi Mtistensih istinsah trh.

: $crhu'l- Musned li imami'I-A'zam :Ali bin Sultan Muhammed el-Kari : Arap~a : Ncsih

()lc;lisli : 225 x 155: 155 x 85 Varak sa). : 282 Ktitp. kay1t no : 70

15. Kitahm adt Yazan Dili Yazt c;e~idi Mtistensih istinsah trh. Ql9tisti Varak say. Klitp. ka~ 11 no

: Takribu'I-Esanid ' 'c Tcrtihu'l-:\lcsanld : Zeynu'd-dln Atxlurrahim bin d-Husc~ n cl -lri\kl : Arapc;a : Nesih

: 2~0 x I 55 : I 70 x I I 7 :77 :69

:Telkihu'l-fikcr bi $erhi M.anzumeti'I-Eser 16. Kitahm ad1 Yazan : ei-Hame,·i ( Ahmed bin Seyyid Muhammed ei-Hame1·i)

23

Dili : Ara()\:a Yaz1 ~e~idi : Nesih Mtistensih :Ali i stinsah trh. : Yazll1~ trh.: I 073/ 1760: i stinsah trh. : l 0921681 Ol<,:tisti : 200 x t-+5; 140 x 60) Varak say. : 44 Ktitp. kayll no : 33

17. Kitabm ad1 : et-Tenkih fi ~erhi 'I -Camii's-Sahi'h Yazan : ez-Zerkc~i (Muhammed bin Bahad1r) Dili : Arap<,:a Yaz1 9e~idi : Nesih Mtistensih : Muhammed Ali istinsah trh. : 85611452 Ol<,:iisii : 265 x 175 ; 180 x 120 Varak say. : 196 K titp. kayn no : 1050

18. Kitabtn ad1 Yazan Dili Yaz1 <,:e~idi Mtistensih l stinsah trh.

: et-Tev~ih ala Camii's-Sahih : Suyuti : AraJ)9a : Nesih : Ali bin Osman

Ol<,:iiSti : 265 X 180 : 195 X 130 Varak say. : 184 K iitp. kay1t no : I 055

4.3. Genel Ahlak Ve Nasihat Konulan ile Ugili Yazmalar

24

1. Kitabm ad1

Yazan

Oili YaZJ <,:e~idi Mtistcnsih l stinsah trh.

: Kimyau'I-Gma ve i kslru' l-istigna fi ~erhi 'l- Esmai'l­Husna

: M eddi (309/b'deki ~iirdcn yazann Med'di ism indc biri o ldugu anla~ !II)'Or)

: Arap<,:a : Nesih

Ol<,:tisi.i : 80 x 155: 130 x 210 Varak Sa). : 311 K iitp. ka) 11 no : 329

2. Kitabm ad1 Yazan Dili Yaz1 <;c}idi Mtistensih istinsah trh.

: :'\ ledili~u · l - Ebrar w :\lesali ku'I-Ahyar : ~eyh Ahmed er-RGmi ci-Akhisari' (t'l. IW0/1630) : Arap<,:a : Ncsih

Ol<,:tisti : 85 x 155 : 1-+5 '\ 210 Varak sa). : 276 Kiitp. ka) n no : 1267

3. Kitahm adr Yazan Dili

: Ra~hatu'n-N:.isah minc'l-Hadlsi's-Sahih : Dchbagzi\de ~cyhu·t-i~lam Muhammed bin Mahmud : Arap~·a

Yazr <;e~idi Miistcnsih isti nsah trh. OI~Usi.i Varak say. K i.itp. kayll no

: Ta.lik

: 1101/ 1689 : 215 X 155 ; 140 X 75 : 228 : 3 17

4.4. F1k1h Ve Usulii F1kll1 ile ilgili Yazmalar

1. Kitabm ad1 Yazan Dili Yaz1 ~e~idi Mtistensih istinsah trh. Ol~i.isii Varak say. Kiitp. kay1t no

: Kitabu'l-Htycl : EbG Bekir Ahmed bin Amr e~-~eybanl ei-Hassiif : Arap~a : Nesih :Ali Osman : 97011562 : 180.\ 125; 125 X 70 : 137 : 96

: ~crhu Muhtasari't-Tahrlr 2. Kitabm ad1 Yazan : i bnu'l-Humam, Muhammed bin Muhammed bin Su­

leyman ei-Magribi Dili Yaz1 ~e~idi Miistensih istinsah trh.

: Arap~a : Nesih

Ol9iisti : 90 .\ 155 : 145 .\ 205 Varak say. : 132 K titp. kayrt no : 18

3. Kitabrn ad1 Yazarr Dili Yazr <;e~idi Miistcnsih istinsah trh. Ol<;tisii Yarak say. Klitp. ka~ 11 no

: Tclkihu ' l-llkfil fi Furuki'l-Mcnkul :Ahmed bin Uhcydullah bin ihrahim ci-MahbGhl : Arap9n : Ncsih

I RO x D5 : I 25 x 90 : II -+ : 92

4.5. Tasavvufla ilgili Yazmalar

I. Kitabrn adr Yazarr Dili Yazr <;qidi Miistcnsih istinsah trh. OI~Usii Varnk say.

: Camiu'l-Esrar fi Tarlka't-Tasan-uf : Yigitha}r Ahmed )cmsu·u-dln Marmanl\l : Ti.irk9c

: Ncsih :Al i lspanad

:210x 150:1-15\75 : 16

Klitp. kayn no :3X2

25

2. Kitabtn ad1 : Istthihatu '.s-Siifi~)·c

Yawn : Kemalu'd-din 1-::hi'I-Ganflim Abdurrcv.ak Cemalu'd-dln ei-Ka§l (i\73011330) Dili : Arap<;a Yazt 9e~idi : Nesih Mi.istensih lstinsah trh. Ol9tiSti : 100 X 145 ; 150 X 195 Varak say. : 70 Ktitp. kayt t no : 365

3. Kitabtn adt

Yazan Dili Yaz1 ~e~idi Miistensih ist insah trh.

: Kitabu Tuhfeti ' l-Evliya ve'l-Etktya fi Zikri Hali Sey-yidi ' l-Enbiya

: Bedru'd-dln bin Ebl Ma'mer bin Ismai l et-Tebrizl : Arap9a : Nesih

019tiSi.i : 21 0 X 155 : 145 X I 00 Varak say. : 27 Kiitp. kaytl no : 44

Vahld Pa~a Kiitiiphanesinde bulunan Temel i slam Bilimlcri ile ligi li yaz­ma eserler bunlardan ibaret degildir. Burada sadece mikrofil imleri ahnan eser­lerden baz1lan akademisyenlerin ,·c ara~tmctlann bilgisine sunulmak amacty­la ,·erilm i ~tir.

KAYNAK(.:A

Aypay. i. (2000). Scyyid Mchmcd F.min Yahld Pa~a. Hayatl Eserleri Sannt1 ,.e Fransa Scfi\rctnamcsi. (Bas t l mamt~ do9cntlik 9ah~mas 1) . Kiitah­ya.

l:krb~;roglu. A. ( 1981 -1982). \'ahir Pa,w it Halk Kiiriiplumesi (Atatiirk "iin

Dogumunun 100. Y lima Armagan olarak haztrlanrnt~ Kiirah,·n i­sim li kitaptnn). L..tanhu l: Ya) tnc,·i yuk.

Faik. S. ( 1269). Sejint' flFr-Riiesfi Zeyli. b tanhul: M atbaa-i Am ire.

Sitslti. A. ( 1986). "Scl'arctnfum: De Sc~ ~ id Mchmcd Em in Yahiu Ekndi" Bel­

lnen L.. 196. A nkara: Turk Tarih Kurumu Ba:'llllC' i.

Uzun<;ar~thogl u. i. H. ( 1932). Kiirnhy(l ~ehri . An kara: Manrif Yckfilcti Yaym­lan.

Vahi'd Pa~a . lngilrere :\.fusalaluw Takrtri. 8~2 . 'r. 126 a.

26