8/3/2019 ESM- HSNA

1/16

8/3/2019 ESM- HSNA

2/16

S6ZBA~I

8/3/2019 ESM- HSNA

3/16

Esma-i Hiisna

Allah'1111!

Varsin, biitiin kainat varligirun aynasl.Birsin, biitim mevcudat birliginin sahidi.Inanrmsiz: her ne ki tek, 0Yaratandir,Biliriz: her nc ki cok, 0yaratilandir,Her ~ey Sana muhtac, hicbir ~eye muhtac dcgilsin Sen.Ehadsin, Vahidsin, Samed'sin Sen.

Allah'rmlMaddcdcki her atomun tesbih ettigi Scnsin,Ncfes alan her canhnm zikrcttigi Scnsin,Akil cmanct ettigin her varligm aklettigi Sen,Duyan ve duyuran her duyunun hissettlgi Sensin,Kadr u kiymet bilenlcrin siikrcttigi Sen,Varligi nimet bilenlerin hamd ettigi Scnsin,

Allah'im'Yalmz scnden yardim diler, yalmz sana slgmmz.Seni sigmak, bannak, tutamak bilir, Ya Allah dcriz,Seytandan sana sigmir, c'iizu billeh dcrizHer ise seninle baslar, bismillah dcriz,Nimct vcrdiginde goniildcn siikrcdcriz,Vers en de, alsan da clhamdiilillah deriz,Hayran kaldigirmzda ineseelleh,Pisman oldugumuzda cstsgtirullah dcriz,Sevindigimizde Allahiickbcr,Uziildiigtimiizde inrui lillah deriz,Canirruz sikildigmda Ic-siibhenallah,Ilcndigimizde ktitelchumulleli deriz,

20

8/3/2019 ESM- HSNA

4/16

Zafcr kazandigimizda ruisrun minallah,

Rizik kazandigirruzda cr-rizku 'elalleh deriz,Bir isi arzu ettigimizde inseellah,Bir isi basardigirruzda biiznilleh deriz,Ciicluk karsismda la-havle ve-la kuvvete ills billah,S6z verdigimizde v'Allah ve billeh deriz,

***

insam varligma sahit tutan Allah' a hamd cderim. Kalemi vekelarru yaratan Allah'm adryla baslanm, O'nun Nebi'sine, salatuselam cdc rim. Es-Selam'a teslim olanlara, selam olsun de rim.

insan "Allah" dcr de, titrernez mi?Elbct bu satirlann yazan da titriyor, Korkudan dcgil, O'nun

hakkmda konusmak ve yazmaya ciir'ct etmekten, O'nu hisset-mck ama anlatamamaktan, O'nu hakkiyla dile gctircmcmektcn ...

Hicbir tasavvur, Allah': oldugu gibi algilayamaz, Hicbir akil,Allah'i mutlak ve miikemmelligiylc kavrayamaz. Hicbir beseri dil,sahibine Allah'i geregi gibi anlatma imkaru sunmaz, O'nun aza-met! karsismda akillar dumura ugrar, diller lal olur, mantik iflaseder, nutk durur, soziin solugu kesilir, kelimclerin nabzi durur,

Bu gert,;:egibilmeme ragmen, Allah'm en giizd isimleri olancsmii-i hiisiui hakkinda bir kitap kalcme almaya beni ikna edenii\, gerckccm var:

1. Allah' a inananlann tasavvurlanmn, vahyin insa ettigiAllah tasavvurundan giderek uzaklasmasi,

2. Dogm bir Allah tasavvuruna sahip olmadan, sahih birkulluk, iman ve teslimiyetln gcrccklcsmcyeccgi.

3. Allah dogru bilinmcdcn, tamnmadan, anlasilmadan, buve obiir hayatin anlam ve amacirun asla anlasilamayacagi,

"Allah" demek /Ianlarn" dcmcktir, Modem hayat, Allahtanuzaklastikca anlamdan da uzaklasmaktadir. Anlamsiz bir hayatyiik, anlamsiz bir insan hie, anlamsiz bir diinya mczardir,

Vahyin insa cttigi hayatin merkezinde Allah vardir.Merkezinde Allah'm oldugu bir hayatm iki kanadi vardir:Tevhiid ve adalct, Tevhiid kanadi insan-Hahk iliskisini, adalct 21

8/3/2019 ESM- HSNA

5/16

22

Esma-i Hiisna

kanadi insan-mahlfik iliskisini ternsil eder, Insan ancak bu iki ka-nat saglam olursa, sonsuz saadet menziline dogru ucabilir, Bu ikikanatla ucarsa, gen;:ek 6zgiirliige kavusabilir, 0 6zgiirliik, insamayartici benliglnin isteklerine boyun egdiren degil, ayartici benli-gin koleligindcn kurtanp Allah' a kul kilan sahici, kalici ve dcgerurctici ozgurluktiir. Bu iki kanattan biri veya ikisi kinksa, 0 insantcki veya toplumu, yarah bir kus gibi cirpmmaktan, hayati hemkcndisine hem de baskalanna zindan ctmekten kurtulamaz.

Allah'i geregi gibi tammadan ve anlamadan, Allah/a gere-gi gibi kulluk cdilcmcz, Bu kcsin, Kesin olan bir :;;eydaha var:esma-i hiisna bilinmeden, Allah geregi gibi tamnamaz.

***

Insan ve kainat ...Bu ikisi Allah'm iki biiyiik proicsidir. Insan Allah'm projesi

oldugu icindir ki, "Allah insana sahdamanndan daha yakindir".Kainat Allah'm projesi oldugu icindir ki, "Allah goklcrin ve ye-rin nurudur", bir baska soylcyisle: "Allah kainatin ruhudur",

Insan, vahyin ifadesiylc, "en giizd krvamda" tnhscn-itakvim) yaratilrrustir. Insan "ycryiizimim halifesi" kilmrrustir,Yeryiiziinii imar sorumlulugu insana vcrilmistir, Yeryuzimdekimimarhgim hakkiyla yapabilmesi icin de kiilli iradcden insanabir pay verilmistir. Zira mimarhk tasanm gerektirir, tasanm akilgerektirir, akil irade gerektirir. Hasih kclam, insarun yeryiizim-deki gorevi, yaratilis amacma uygtm bir hayati insa etmektir. Bu,insarun sorumlulugudur, Insan bu sorumlulugu, ancak, kendisi-ni bu amacla yaratan Allah'i taruyip anlayarak yerine getirebilir.

Insarun bu gorevi bihakkin yerinc gctircbilmcsi icin, iki hu-susu siirekli akilda tutmasi sarttir:

Birincisi: Yaratihstan ilahi' emege mazhar oldugunu, ozelycteneklerle takviye edildlgini, en giizd krvamda yaratildigim,akil, irade ve vicdan ile donatildigrru. ..

Ikincisi: Sirursiz degil sirurh bir varhk oldugunu, zaaflarasahip oldugunu, acziyetini, kayith oldugunu, kibir ve gumra ka-pilmamasi gerektigini, iist bir kudrete muhtac oldugunu ...

Bu gerceklcri unuttugu zaman, insan kendini kaybeder,Kcndini kavbeden sorumlulugunu yerinc getirernez. Insamn

8/3/2019 ESM- HSNA

6/16

sirurh, yctersiz, adz ve oliimlii bir varhk oldugunu hatirlatma-run bir yolu da sirursiz, sonsuz, mutlak, kendi kcndinc ycten,essiz, benzersiz tck varligm Allah oldugunun hatirlatilmasidir.Bu baglamda esma-i husnarun iki islevi vardir:

1. Insana Allah'i tanitmak, O'nun sonsuz, mutlak, essiz,benzcrsiz bir Halik oldugunu hatirlatmak,

2. Insana kcndisini tanitmak, insarun sonlu, simrh, esi vebenzeri olan bir mahlfik oldugunu hatirlatmak,

esma-i hiisna, insana "Sen Tann dcgilsin!" uyansidir, Zira in-san Tann rolimii oynamaya kalkistigmda, sadcce Tann olamamak-la kalmamakta, insanhktan da crkmaktadir, Insanhktan cikan birsahte tann, haddini bilmezligin gayyasma yuvarlanrms dernektir,Boyle biri, en cok kendi tiirii icin tehdi t olusturur, Iste esma-i hiisna,insaru kendi tiirii idn tehdit olmaktan koruyan bir isleve sahiptir.

Insan, kcndisi icin yazilan ilahi' senaryodaki roliinii ancak in-san kalarak basanyla oynayabilir. Bu da esma-i hiisna ile insa 01 -mus bir akil ister, Aneak boyle bir akil insanhktan "tek bir iimmet"olarak soz eden vahyi icscllcstirebilir. Aneak boyle bir akil, ins aru,"ortak kotii"yii ifade eden munkct't: karst, Kur'an'm marufadmiverdigi "insanligin ortak dcgerleri" ctrafinda birlcstirecektir.

Insan ve kainat Allahm projesidir, dcdik, Insan Allah'mkendisi icin bictigi rolii bihakkm oynarsa, Allah insarun kainataacilmasina izin vcrcccktir, Kainat projesinde insaru istihdam cdc-cektir, Boylece ins an, kainattaki diger iradeli varhklarla bilismeve bulusmarun yollanm arayacaktir, Bu sayede cihansumul is-lamdan/banstan, alemsumul islama/bansa giden yol acilacaktir,

Yok, eger insan Allah'm kendisi icin bictigi rolim hakkiruvcrmezse, Allah ona kainatin kapilanm acmayacaktir, Insanmonti tikanrrus olacak ve ins an, elleriyle ifsat ettigi su ycrkiircdcsikisip kalacaktir, Belki insarun yerinc kainattaki baska iradelivarhklarin onirnii acacak, belki vahyinde vaat ettigi gibi insan-dan daha iyisini yaratarak insana mccbur olmadigiru gostcrccek-tir. Boylece Allah kainat projesinde insarun yerinc baska iradelivarhklan gorcvlcndirccck, insan ise halcfi oldugu kendisindenonceki iradeli varhk gibi, gozden cikarilrrus olacaktir,

Insarun ezeli mazi ve ebcdi istlkbaliyle biitiin alemlcrdcki 23

8/3/2019 ESM- HSNA

7/16

24

Esma-i Hiisna

yolculugu, Allah'tan. .. Allah/a doifru ... Allah ilc birlikte ... biryolculuktur, "Biz Allah/a aidiz ve yinc O'na donccegiz" ayeti in-samn bitimsiz yolculugunun "Allah'tan" ve "Allah/a dognl" kis-rruru ifade ederken, "Biz kulumuza sahdamanndan daha yakiruz"ayeti, bu yolculugun "Allah ile birlikte" olan kisrruru ifade eder,

Bir Medeniyctin akli su ito:;:varhgl hangi slraya ve nasil biriliski biciminc gore algiladigiyla olo:;:iiliir:Allah-insan-tabiat. Allah-insan-tabiat iliskisinde insana ve tabiata hidrir manevra alaru tarn-mayan diisiince, Tcizm olarak adlandinlrrustir. Allah'i insandanve tabiattan tamarmyla bagimsiz ve ilgisiz gorcn diisimce Dcizmolarak adlandmlrrustir, Bunlan birbirinin aym goren diisiince isePentcizm olarak adlandmlrmstir, Kur'an'm esma-i husna ile talimcttigi yol, bunlann iicunim de dismdadir, Kur'an, Allah'i mutlaktenzih ile insandan ve tabiattan koparan bir akla; "O'nun insanasahdamanndan daha yakm" oldugunu, "Goklcrin de yerlerin dei lOOI" oldugunu hatirlatir, Allah'i yarattiklanndan her hangi birinebenzeten, vcya orilarla ic ice telakki eden bir akla ise: "0 hicbir seyinbenzcri gibi dcgildir", "0 mutlak askmdir' ayctleriyle scslenir,

***

Kainattaki akis, ilahi' davrarusm ta kcndisidir, Varlik her an yc-niden yaratilmakta, Allah'm Hallak ismi biitim bir kainatta her antecelli etmektedir. Iman gibi iradeli varhklann terdhi, bir sonrakiilahi' yaratis ile bir onceki yaratis arasmdaki farklihgi belirlcmektedir.Insanm eylemi, bu sayedc Allah'in eylemiylc bulusmaktadir, csma-ihiisna, biri mukayyet digeri mutlak, biri sirurh digeri sirursiz, biri eslive benzerli digcri essiz ve benzersiz olan bu iki eylemin bulusma li-mitlerini, alanlanru ve imkanlanru gosteren ilahi bir dzelgcdir,

Vicdan, insandaki bcytullaHhr. Yani, "Allah'in cvi"dir.Insan, beserlikten insanhga adim attlgl giindcn beri, viedanmdaAllah'i hep yasatrrustir, Bu yiizden mutlak ateizrn imkansizdir.Zira viedan bos kalrnaz, olsa olsa viedanm irzeri "kiifiir' perde-siyle ortiiliir ve scsi kesilir, 0 kadar. Kur'an'in ifadesiyle, insan-11k tarihinde pcygamber gondcrilmcmi:;; toplum yoktur (10:47;35:24; 4:165). Bunlann kimisinin kissasi anlatilrrus, kimisinin iscanlatilmarmstir (40:78). Eim peygambcrler, insanhgi Allah' ao:;:aglrmakla, insanhgi kendi viedamna o:;:aglrml:;;hr. Fakat zamanicindc peygambcrlcrin talim cttigi Allah tasavvuru bozulmus,

8/3/2019 ESM- HSNA

8/16

yerini kiiltiir ve cevrenin scklllendirdlgi bozuk tasavvurlar al-rrustir, Yine de vahiylerlc teblig edilcn Yarauci tasavvuru, en bo-zuk kiiltiirler icinde bile ya:;;aya gdmi:;;tir. Sinner ve Asur gibiMezopotamya uygarhklannda Anu, basta Arap ve Ibrani 01-mak uzere him Sami kavimlerde 1 , Eski Misir'da Ra ve Amon,Kadim Yunan'da Zeus, Hindu dininde Krisna, Eski Cinde Lao-Ticn-Yeh, Antik Avrupa'da Ziu, Eski Iskandinavyada Aesir,Rorna'da Apollon, Eski Tiirklerde Tengri ve Calap, Eski IrandaAhura-Mazda, Mani dininde Zervan adi vcrilcn ve him bu kiil-tiirlcrde "tannlar tannsi" veya "bas tann" olarak adlandinlanvarhk, esascn kainatin yaraticisi olan Allah': ifadc cder.

Yeryiizimdc yapilrrus biitiin biiyiik ve kalici escrler, Tannadma yapilrmstir, Yeryiiziiniin en eski sanatsal mimari yapilanYaratici adina yapilmis yapilardir. Yeryuziindeki en kahci kitap-lar, ya ilahi vahyi tasiyan eserler, ya da Allah adina yazilrrus olaneserlerdir. Biz de, bu kutlu zincirde miitcvazi bir halka olmakicin, Allahm mubarck isimlerine dair bu eseri kalerne aldik,

***

Kur'en'a Gore Esaui-i Hiisna admi verdigimiz bu cseri,benzcri diger escrlerden aYlran 5 ozellik vardir:

1.Bu eserde yer alan ilahi isimlerin tamarru Kur' an' da isim-Sl-fat forrnuyla yer alan isimlerdcn miitesekkildir, Piyasada tedaviildeolan csma listelcri, Tirmizi ve ibn Macc'nin rivayct ettigi listelerdir,Isin otoritesi olan alimlcrin gorii:;;leri l:;;lgmda, bu listelerin nicin gii-venilmez oldugu, Giris boliimimdc aynntih olarak izah edilmistir,

2. Bu escr, Kur' an' da yer alan csma-i husnarun hangi kistas-lara gore tcsbit edileceginc dair bir usul icerrnektcdir. Yine Girisboliimundc, aynntih olarak aciklanan bu usule gore Kur' an' dakiesma tesbit edilirken, oteden bcri ahsila gddigi gibi, keyfi olarakfiildcn isim tiirctme yoluna tevessiil cdilmemis, yalruzca dogru-dan Allah' a isnat ve izafe edilcn sifatlar listeye dahil cdilmistir,

3. Bu eserde yer alan ve hepsi de Kur' an' da isirn-sifat for-muyla miistakil olarak Allah icin kullamlan esma listerniz,Kur'an'm niizfil sirasina gore dizilmistir, Esma listemizdeki herisrnin, Kur' an' da ilk geo:;:tigiyer goz oniine ahnrrus ve boyleceniiziil stresine gore csaui-i hiisrui listemiz tesekkiil etmistir, 25

8/3/2019 ESM- HSNA

9/16

26

Esma-i Hiisna

4. esma-i husna listemizdeki her isim icin, once den belirlen-mis usul kistaslanna gore Lugavf Ccrcevc-Nazeri Ccrceve-Kur'iiniC;crfcvc olmak itzere 3 cerceve cizilmistir. Bu

8/3/2019 ESM- HSNA

10/16

ctnts

8/3/2019 ESM- HSNA

11/16

28

Esma-i Hiisna

1. NEDEN ESMA.-i HUSNA.?1.1.Ma'rifetullah Allah'. anlamaktirBilginin degeri, bilinenin degerine baghdlr. Bilginin en yii-

cesi, En Yiice hakkmdaki bilgidir. 0, Allah'tir, Bir mii'min icinAllah'i bilmck, tarumak ve anlamak, "olsa da olur" kabilindenbir bilgi dcgil, "olmazsa olmaz" kabilindcn bir bilgidir. Kisibilmedigi, tarumadigi, anlamadigi bir Allah' a ne kadar ibadetedebilir? Kisi bilmedigi, tammadigi, anlamadigi bir Allah' a na-sil dua edebilir? Kisi bilmedigi, tarumadigi ve anlamadigi birAllah'a nasil ve ne derece kulluk edebilir?

Insanm Allah hakkmdaki mcraki, ozimde insarun "kcndinibilme" arzusundan ncsct cder. Zaten ycryiizimim en eski hik-metlerindcn biri, bu gero:;:egiifade cdcr: "Kendini bilen, Rabbinibilir", Insan bilmcdcn taruyamaz, tammadan anlayamaz.Ma'rifetullah, yalmzca Allah'i bilmek ve tarumak degil, aym za-manda anlamaktir, Isbu ncdcnle esma-i hiisna, Allah'i anlamakicin, yine Allah tarafindan, vahiy yoluyla insan idrakine sunul-mus bir imkandir, Fcttah olan Allah, askin ve mutlak zatiru, in-san idrakine esmasi yoluyla acrrustir.

El-Esmtiu'l-Husnii, Kur' an' da, Allah'm biitim isimleri hakkm-da kullarulan orijinal tcrkiptir. Konuldugu dildc bir sifat tamlamasiolan bu terkip, Turkce konusan insanlann dilinde, Farsca karsilig:olan esma-i husna sekliyle yaygmhk kazanrrustir, Biz de sayleyi:;;kolayhg: ve yaygmhj?;l acismdan, esma-i husna seklini tercih ettik,

Esmd, ism kelimesinin o:;:oguludur. Ism, iki kokc nisbet edi-lir. Biri, "nisan, alamet" anlarruna gelcn vcsm'dir. Kur' an' da"alamct-i farika atlar/favori atlar" anlarruna kullamlan el-heyli'l-muscvvcmc (3:14) terkibinde kelime bu anlamda kullamlrmstir,Yine "yiizleri birbirindcn aYlran alamet" anlarrunda kullarulansima da bu anlam alaruna dahildir. Ciiniunuz Arapca'smda, "rna-dalya, nisan" anlarruna gden vistim da bu kokten gdir. jsm keli-mesinin atfedildigi diger kok, "yiicelik, yiikscklik, seckinlik, ha-tirhhk" anlarruna gelcn stzmuv'dur. Yiice ve yiikscktc oldugu icin"gak" anlarruna gelcn scmd, kclimenin bu anlam alaruna dahildir,

8/3/2019 ESM- HSNA

12/16

Kclimenin bu iki kokii, Allah ve esmasi hakkmdaki cift ku-tuplu bir gero:;:egidile gctirirler, O'nun esma ve sifatlanyla insanbilincine niizfilii, birinci kutbu temsil eder, O'nun hicbir beseribilincin crisemcyeccgi askm ve mutlak zati isc, gero:;:egin digerkutbunu ifade eder, j9m kelimcsinin ilk manasi olan "nisan vealamet" manalan, sozciigiin ilk O:;:lkli?nlarruna delalet ederler,Isimler, miisernmalanna ait "nisan'Tardir. Onlan gostcrirlcr.Onlarin, hem isim olmak hasebiyle varhklanna, hem de sifat 01 -mak hasebiyle niteliklerinc atif yaparlar, Ilk cikis anlarru, bilhassasifat olma boyutunu one cikanr. Allah zati hakkmdaki bilgiyi bi-line diinyarruza sifatlar yoluyla inzal eder, Bu ilahi bir tenezziil-diir ve sonsuz rahmetinin tecellisidir. Bizim sirurh ve kayith idrakdiinyarruz, ancak bu inzal sayesinde Allah': anlayabilir. Sozcugiinson vans anlarruna delalet eden "yiicelik ve yiikseklik" ise, Ilahizatm askin ve mutlak tabiatmi gostcrir. O'nun idrak diinyarruzincriscmeyeccgi mutlak zatma yapilnus birer atif islevi goriir,

1.2. Varhk kategorileri ve Allah'm varhgiEsyamn ito:;:iir varhgl vardir:1.Herici varhgl: Esyamn, her tiir isimlcndirmenin otcsinde,

bizzat kcndi varhgidir. Seyler bilinmck icin isim ve sifatlar alma-sa veya biz onlan isimlendirlp vasiflandirmasak da, ci?ya ken-dinde ve bizatihi vardir, "mevcut=tur. 0 bu hayslyetiylc gero:;:ek-ten ote, bir "gerccklik", yani bir "hak'Tir. Bu isme nisbetlc, isminsahibi olan "miiscmma=ya tekabiil cdcr, Esyamn harici varhgi,asli ve hakiki varligidir.

2. Zihinlcrdcki varllgr.Esyamn harici ve hakiki varhgirun id-rak cdebilcnlerin idrakine yanslyan varhgidn: Su deyince akhrru-za suyun kendisi gelmcz, fakat muhayyilernizdeki su imaii gclir,Suyun zihnimizdeki varhgl harici varhgiyla mutabakat halindey-se, bu dogru bilgidir. "Su" deyince atesi kasdetmis olmayacagiz,Bu, kendimizi aldatmadigirruz anlarruna gclecektir. Dolayisiylaaldatici, su isteyince bize atcsi "iste su" diye vcremeyecektir. Yanibizi aldatamayacaktir, Bu durumda ci?yanm zihnimizdcki varligi"gero:;:ek" (ziddi "sahte", "yalan") olmus olur. Onun hakkmdakibilgimiz de sahih ve dogru olur. Esyarun zihni varhgi, ilmi varligi-dir, Yani onun hakkmdaki ilmimizdir. Bu bir aynadaki goriinKiye 29

8/3/2019 ESM- HSNA

13/16

Esma-i Hiisna

benzer, Bu yiizdendir ki bilgi (ilm), bilinenin (malum), bilcnin(alim) zihninde ortaya cikan benzeridir, Esyanm hakiki varhglbir miiddet soma gozdcn kaybolsa, onun hakkindaki bilgimizbiz yasadikca yai?ar. Fakat hicbir seyin zihni varligi, hakiki var-hgmm yerini tutmaz, Suyun zihnimizdeki varligi, su yerine ge.,;:-mez, Yangiru sondurmez, StlSayanl kandirmaz, Harici varhk nasil"viicud"u olusturuyorsa, zihni varhk da "vicdan"; olusturur,

3. Dillcrdcki varilgl: Esyarun dillcrimizdc de bir varligi var-dir, Hakiki varlik, idrak sahibi varligm zihninde bilgiye doniis-mus, ei?ya hakkindaki bilgimizi dile gctirme, gosterme ve ilctmcistegirniz, ona dilimizde de bir varhk kazandirrmstir. Esyamndillcrdcki varhgim konustugumuz lisanla ifade cderiz. Esyanmdildeki varhgi, lafzi/sozel varligidrr. "Su" dernek gibidir.

Esyamn ilk iki varhgl degii?rnez. Suyun hakiki ve zihni varh-gl dimyarun ncresine gidcrseniz gidin, zamarun hangi dilimindcbulunursamz bulunun, ayrudir. Fakat iicimcir varhk dcrecesi olanIMz! varligi dcgisir, Ona Tiirkce konusan biri "su", Arapca konu-san biri "ma'", Farsca konusan biri "ab", Ingilizce konusan biri"water" der, Fakat suyun latz! varhgimn her dilde farkli olmasi,onun zihni ve hakiki varhgimn farkh oldugu anlarruna gclrnez.Ciinkii su diyenin aklma hicbir zaman "s" ve "u" harflerindenmutesckkil bir kelime gelmcz, Dogrudan suyun zihni varligi gelir,ZiOOivarhk, hakiki varligmm zihne yanslyan suretidir. Dolayisiylasu diyenin aklma daha once gordiigii, tattigi, kendinc ozgti koku-sunu kokladigi, dokundugu, sesini dinledigi akiskan SlVlgclir.

Pcki, Allah diyenin aklina ne gelir? Allah'm mutlak ve as-kin varhgl ile suyun rnukayyet ve ickin varhgl kiyaslanamayaca-gma gore, Allah dlyenin aklina ne gelmesi gerckir?

Iste akhrruza Allah deyince ncyin gelmcsi gerektigini, csma-ihirsna belirler. Allah icin kullarulan ve her biri Allah lafzma Sl-'fat olan isimler, aym zarnanda bir vasfa/nitelige delalet edcrler,Bu vasif bizim tamdigirruz ve bildigimiz bir vasiftir. Mesela el-Vedfid, seven ve sevilcn dcmcktir, Ismin basmdaki belirlilik ta-kisi, bu sevginin sahibinin her acidan "miikcmmcl", "essiz", "as-kin" ve "kusursuz" oldugunu ve O'nun sevgisinin sevgi tiiriirrimzirvesi oldugunu gosterir. Sevgiyi biliriz ve sevginin bildigimizniteliginden yola cikarak Allah'm el-Vcdfid ismini anlamaya ca-

30 hsinz. Bu anlama O'nun hicbir goziin gormcdigi, hicbir kulagin

8/3/2019 ESM- HSNA

14/16

i:;;ihnedigi, hicbir aklm errnedigi, hicbir sevginin kendisiylc boyOl

8/3/2019 ESM- HSNA

15/16

Esma-i Hiisna

kok anlarmyla, hem Allah'm hicbir tasavvurun kusatamadigi, hie-bir idrakin erisemcdigi, hicbir aklm kavrayamadigi askin ve yiicezatma, hem de O'nun ancak isimleri ve sifatlan aracihgiyla tasav-vur edilebilir, bilinebilir, akledilcbilir olusuna delalet cdcr,

EI-cS'ma'daki bclirlilik, hem nitelik mtikemmclligini, hemde nicelik miikernmelligini ifade eder, En giizd nitclikler vetiim miikcmmcllikler hem "mutlak" ve "askin" olarak, hem de"tiim tiirleriyle" ve "noksansiz" olarak O'na mahsustur. Esmasi,O'nun askm zatiru tammak ve anlamak icin birer vcsilcdir,io:;:indekilerle birlikte biitiin bir kainat, O'nun esmfisiru gasterenbir sehadet parmagi hiikmiindcdir. Mahlfikat, sahip olmak icindegil sahit olmak icin yaratilrmstir,

Terkiptc yer alan cl-husnd, "en giizd" anlamma ism-i tafdilolabileccgi gibi "giizd" anlamma sifat da olabilir. Birincisi dahaisabetlidir, C::ogul bir ismi niteledlgi icin, ehsen yerine husrui ka-hbmda gelmistir, Ism-i tafdil kahbi, kelimenin tasidig: anlamlannzirvesini, bir baska ifadcylc "cn'Icrini ifade eder, Kelimcnin basin-daki belirlilik takisiyla birlikte bu 'en', anlamm tum tiirevleriniicinde banndiran kapsamh ve mutlak bir giizdlige delalet cder.

Buradaki husnd, estetik anlamda "giizd" olmaktan cok dahaate, mutlak anlamda bir guzelligin ifadesidir, Husiuiv: "giizd"kelimesiyle karsilamak, nacar harci bir dummdur. Cimkii "giizd"de dahil, Tiirkcc'dc, el-husndv: tam olarak karsilayacak bir kelimebulunmamaktadir, Aslmda Tiirkce'deki "giizd" kelimesi, daha .:;:okgaze hitap eden varliklarla veya varhklann gaze hitap eden hallc-riyle alakahdir, Tiirk dil felsefesine gore gaz ve garme fiili giizdibelirlemedc oncelik tasirlar, Ciizcl (goz-el) sozciigunim turetildigikok "gaze el vermek" ifadcsidir, Oysaki Allah'in esmasmm giizel-ligi, idnde mutlak iyiyi, mutlak hayn, hakki, dogmyu banndirankahci bir giizclliktir. Sadece sifat olarak de gil, zat olarak da tarif edi-lemez, akledilemez, kavranamaz askm giizdligi ifade eder,

Allah'in biitim isimlerini niteleyen cl-husrui, guzclligin se-bcbinin bu isimler degil, bu isimlerin musemmasi oldugunu imaeder. Yani 0, bu isimlerle zatiru niteledigi icin giizd olmarrus,giizclligin mutlak ve askin kaynagi oldugu icin bu isimlerle za-tiru nitelemistir, Ve clbet bu isimlcrle bilincli varhklann idrak

32 diinyasma tenczziil ctmistir, Bundan dolayi, O'nun zati icin

8/3/2019 ESM- HSNA

16/16

secip begendigi isimlerin her biri, taiindlgl anlamm en giizd, eniyi, en dogru, en hakiki, en yiice, en kalici, en yararlisiru Hadecder. Bunun tek kelimeylc kan;nhgl "miikernmcllik'ttir.

El-csmini'l-husrui, him miikcmmcllikleri kapsar, Iste bu yiiz-den, bu terkip Kur' an' da kullaruldigi her yerde tahsis larru ile ge-lir. Her ne miikcmmellik varsa, 0Allah'a aittir. Allah disinda hie-bir varliga miikemmellik yakistinlamaz, Allah, kendisinden dahagiizdi ve daha miikernmeli diisiiniilemeyecek olandir, Bu isimle-rin aym zamanda oznesini nlteleycn sifatlar oldugu diisiinuldii-giinde, "en giizd isimlcr' karsiligmm yerini, "en giizd nitelikler"kari?lhgl ahr. Tahsis larru ile birlikte dusiinuldugundc, "him mii-kcmmcllikler Allah'a mahsustur' anlamma ulasilrrus olur.

Miikcmmclden soz etmek, ulasilamaz ve asilamaz olan-dan soz etmektir. Insanoglu miikcmmclliktcn soz cder, fakatmukcmmelligi akhyla kusatrp kavrayamaz. Zira insarun kendisimiikcmmel dcgildir, Etrafmdaki olus ve bozulus (kevn ve Iesad)yasasma tabi biitiin bir varhk alemi, daimi bir degii?im icerisindeyol almaktadir, Dolayisiyla, bu fani alemdckl yaratilrruslar ice-risinde miikemmel bir unsurdan soz etmek, yaratihs yasasmaaykmdir, Basta insan olmak iizere varlik, Rabbani terbiyc geregibir kernalc dogru tekamiil etmektcdir, Yolculuk bunu gerektirirve yaratilrms olmak yolcu olmaktir, Yolun sahibi sonsuz olandirve O'nun yolunun sonu yoktur, Yolun sonunu bulmayan hie-bir yolcunun mukcmmelligindcn soz edilernez. insan ise, biitiindiger oliimlulcrlc birlikte sonlu bir hayati yai?adlgl icin, yolunsonuna asla ulasamaz, Bu yol oylc bir yoldur ki, yiirumekle va-nlmaz, lakin varanlar yiiriiyenlcrdir. Tipki bir arifin dedigi gibi:"Aramakla bulunmaz, lakin bulanlar arayanlardir",

1.4. Kur'an/da terkibin kullamldrgi yerlerKuran'da dort yerde cl-csnuiu'l-husrui terkibi kullaruhr.

Bunlann her birine, Kuran'm inis sirasma gore ve indigi bagla-rru da goz onimde bulundurarak bir goz atalim:

1. Taha 8: Terkibin inis siralamasmda ilk kullaruldigi yerburasidir ve baglaml tevhiid akidesidir. Kur' an vahyinin ilk mu-hatabi Hz. Pcygambcr'e dogrudan hitap eden ve konusu vahyininisi olan bir pasaj icerisinde ge