LOGO

เทคโนโลยีและการสื่อสาร ในสื่อการเรียนการสอน ET301 INSTRUCTIONAL MEDIA

LOGO

การจําแนกสื่อการสอน สื่อการสอนมิใช่เป็นเพียงวัสดุอุปกรณ์ ที่มนุษย์ใช้เทคโนโลยีประดิษฐ์ขึ้นมาเท่านั้น แต่ทุกสิ่งทุกอย่างที่มีอยู่ในโลกสามารถ นํามาใช้เป็นสื่อการสอนได้ทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็นทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม หรือสิ่งที่สร้างสรรค์ขึ้นโดยฝีมือมนุษย์

การจําแนกสื่อการสอน

สื่อโสตทัศน์

สื่อแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้

สื่อแบ่งตามทรัพยากรการเรียนรู้

การจำแนก(ส่ือการสอน(

สื่อโสตทัศน์

สื่อโสตทัศน์เป็นสื่อที่นับได้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นของการเรียนการสอน โดยเป็นสื่อที่บรรจุหรือถ่ายทอดข้อมูลเพื่อให้เกิดการเรียนรู้ด้วยการได้ยินเสียงและเห็นภาพ สื่อที่ใช้กันมาแต่ดั้งเดิม

เช่น หนังสื่อตําราเรียน ภาพ ของจริง ของจําลอง ฯลฯ

โรเบิร์ต อี. เดอ คีฟเฟอร์ (Robert E. de Kieffer)

ได้แบ่งสื่อการสอนออกเป็น 3 ประเภท ตามลักษณะที่ใช้ในการสื่อความหมาย ทางเสียงและภาพรวมเรียกว่า

“สื่อโสตทัศน์” (audiovisual materials)

“สื่อโสตทัศน์” (audiovisual materials)

แบ่งเป็น v สื่อไม่ใช้เครื่องฉาย

(nonprojectedmaterials) 1. สื่อภาพ (illustrative materials)

2. กระดานสาธิต (demonstration boards) 3. กิจกรรม (activities)

v สื่อใช้เครื่องฉาย

(Projected materials and equipment)

v สื่อใช้เครื่องฉาย (Projected materials and equipment)

กระดานผ้าสําลี ���

LOGO

สื่อแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้ เอดการ เดล (Edgar Dale) (Dale, 1969: 105-135) )

ไดแบงสื่อการสอนโดยสรางเปน)“กรวยประสบการณ” ,

(Cone of Experience) )โดยแบงเปนขั้นตอนตาง ๆ ดังน้ี)

)

แผนภูมิที่ 1 แสดงกรวยประสบการณ์ของ เอ็ดการ์ เดล

แหลงที่มา : Dale, Edgar. (1969 : 107). Audio – Visual Materials of Instruction. Chicago : +

,University of Chicago Press+

สื่อแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้ (ต่อ)

ประสบการณ์ตรง (Direct Experience)

เป็นการให้ประสบการณ์ที่เป็นจริงมากที่สุดโดยการให้ผู้เรียนได้รับประสบการณ์ตรงอย่างมีความหมายจากของจริงด้วยการเห็น สัมผัสจับต้อง ลิ้มรส ได้ยิน และได้กลิ่น เพื่อให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมโดยตรง

สื่อแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้ (ต่อ)

v ประสบการณ์จําลอง (Contrived Experience) เป็นการเรียนรู้โดยให้ผู้เรียนเรียนจากสิ่งที่ใกล้เคียงความเป็นจริงมากที่สุด เช่น สถานการณ์จําลอง ���หุ่นจําลอง เป็นต้น

สื่อแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้ (ต่อ) v  ประสบการณ์นาฏกรรมหรือการแสดง

(Dramatized Experience) เป็นการแสดงบทบาทสมมุติหรือการแสดงละคร เพื่อเป็นการจัดประสบการณ์แก่ผู้เรียนในเรื่อง ที่มีข้อจํากัดด้วยยุคสมัย

สื่อแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้ (ต่อ)

v การสาธิต(Demonstration) เปนการกระทำหรือแสดงใหดูเปนแบบอยาง8

ประกอบการอธิบายหรือบรรยาย 8

v การศึกษานอกสถานที่ (Field Trip) เป็นประสบการณ์เรียนรู้ที่ได้ จากแหล่งความรู้ภายนอก ห้องเรียนในสภาพ ความเป็นจริง

สื่อแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้ (ต่อ)

v นิทรรศการ (Exhibition) เป็นการนําประสบการณ์ ที่สามารถสัมผัสได้หลาย ๆ ด้าน มาจัดแสดงผสมผสานร่วมกัน

v โทรทัศน์(Motion picture)

เป็นประสบการณ์ที่ให้ ทั้งภาพเคลื่อนไหว และมีเสียงประกอบ

สื่อแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้ (ต่อ)

v แต่โทรทัศน์ มีความเป็นรูปธรรมมากกว่าภาพยนตร์ เนื่องจากโทรทัศน์สามารถนําเหตุการณ์ที่กําลังเกิดขึ้น ในขณะนั้นมาให้ชมได้ในเวลาเดียวกันที่เรียกว่า

“การถ่ายทอดสด (Live)”

สื่อแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้ (ต่อ)

v ภาพยนตร์ (movie) ในขณะที่ภาพยนตร์เป็น การบันทึกเหตุการณ์ ที่เกิดขึ้น และต้องผ่านกระบวนการล้าง และตัดต่อฟิล์มก่อนจึงจะนํามาฉายให้ชมได้

v การบันทึกเสียง วิทยุ ภาพนิ่ง (Recording Radio and Still Picture) เป็นประสบการณ์ที่สามารถสัมผัสได้ด้วยประสาทสัมผัส ทางตาหรือทางหูเพียงด้านใดด้านหนึ่งเท่านั้น

สื่อแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้ (ต่อ)

v ทัศนสัญลักษณ์ (Visual Symbol) เป็นสัญลักษณ์ที่สามารถรับรู้ ���ได้ด้วยประสาทสัมผัสทางตา���มีความเป็นนามธรรมมากขึ้น ���เช่น การ์ตูน แผนที่ แผนภูมิ ���แผนสถิติ รูปสัญลักษณ์ เป็นต้น

สื่อแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้ (ต่อ) v วจนสัญลักษณ์ (Verbal Symbol)

เป็นสัญลักษณ์ทางภาษา เป็นประสบการณ์ขั้นสุดท้าย���ที่เป็นนามธรรมแท ้���คือตัวหนังสือ ตัวอักษร ���การใช้ต้องคํานึงถึง���พื้นความรู้ของผู้เรียน ���เป็นสําคัญ

LOGO

เมื่อประมวลสื่อที่ใช้ ในกรวยประสบการณ์ของเดล ��� ทําให้สามารถจําแนกสื่อการสอน ออกเป็น 3 ประเภท

วัสด ุ(software)

หมายถึง สื่อที่เก็บความรู้อยู่ในตัวเองซึ่งจําแนกย่อย ได้เป็น 2 ลักษณะ ได้แก่

- วัสดุประเภทที่สามารถถ่ายทอดความรู้ได้ด้วยตัวเองโดยไม่จําเป็นต้องอาศัยอุปกรณ์ช่วย เช่น แผนที่ ลูกโลก รูปภาพ หุ่นจําลอง

วัสด ุ(software) (ต่อ)

วัสดุประเภทที่ไม่สามารถถ่ายทอดความรู้ได้ด้วยตัวเอง โดยจําเป็นต้องอาศัยอุปกรณ์อื่นช่วย

เช่น แผ่นซีดี ฟิล์มภาพยนตร์

อุปกรณ์ (hardware)

หมายถึง สิ่งที่เป็นตัวกลางหรือตัวผ่านทําให้ข้อมูลหรือความรู้ที่บันทึกในวัสดุสามารถถ่ายทอดออกมาให้เห็นภาพหรือได้ยินเสียง เช่น เครื่องฉายสไลด ์เครื่องฉานแผ่นโปร่งใส เครื่อง

ฉายภาพยนตร์ เครื่องเล่นแผ่นซีด ี

เทคนิคและวิธีการ (techniques and methods)

หมายถึง สื่อที่มีลักษณะเป็นแนวความคิดหรือรูปแบบ ขั้นตอนในการเรียนการสอน โดยสามารถ นําสื่อวัสดุและอุปกรณ์ใช้ช่วยในการสอนได้

เช่น เกมและการจําลอง

การสอนแบบจุลภาค การสาธิต

LOGO

สื่อแบ่งตามทรัพยากรการเรียนรู้ (learning resources)

โดนัลด ์พี. อีลี (Donald P. Ely) (Ely, 1972: 36-43)

ได้จําแนกสื่อการเรียนการสอนตามทรัพยากรการเรียนรู้ทุกสิ่งที่มีอยู่ในโลกนํามาเพื่อนํามาใช้ในการเรียนรู้ เป็น 5 รูปแบบ

v คน (people) v วัสด ุ(materials) v อาคารสถานที่ (setting) v เครื่องมือและอุปกรณ์ (tools and equipment) v กิจกรรม (activities)

LOGO

หลักการเลือกสื่อการสอน

���

หลักการเลือกสื่อการสอน • สื่อนั้นต้องสัมพันธ์กับเนื้อหาบทเรียน และจุดมุ่งหมายที่สอน

• เลือกสื่อที่มีเนื้อหาถูกต้อง ทันสมัย น่าสนใจ • เป็นสื่อที่เหมาะสมกับวัย ระดับชั้น ความรู้ และประสบการณ์ของผู้เรียน

หลักการเลือกสื่อการสอน (ต่อ)

• สื่อนั้นควรสะดวกในการใช้ มีวิธีใช้ไม่ซับซ้อนยุ่งยากจนเกินไป

• ต้องเป็นสื่อที่มีคุณภาพ มีเทคนิคการผลิตที่ดี มีความชัดเจนและเป็นจริง

• มีราคาไม่แพงจนเกินไป หรือถ้าจะผลิตเองควรคุ้มกับเวลาและการลงทุน

LOGO

หลักการใช้สื่อการสอน

���

หลักการใช้สื่อการสอน

v เตรียมตัวผูสอน +

,เปนการเตรียมตัวในการอาน ฟงหรือดูเนื้อหาที่อยูในสื่อที่จะใช+

วามีเนื้อหาถูกตอง ครบถวน และตรงกับความตองการ+

v เตรียมจัดสภาพแวดลอม +

,การจัดเตรียมวัสดุ เครื่องมือ และอุปกรณที่จำเปนตองใชใหพรอม

ตลอดจนตองเตรียมสถานที่หรือหองเรียนใหอยูในสภาพที่เหมาะสม+

หลักการใช้สื่อการสอน (ต่อ)

v เตรียมพรอมผูเรียน เปนการเตรียมตัวผูเรียนโดยมีการแนะนำ+

หรือใหความคิดรวบยอดวาเนื้อหาในสื่อนั้นเปนอยางไร+

+

v การใชสื่อ ผูสอนตองใชสื่อใหเหมาะสมกับขั้นตอนที่เตรียมไวแลว+

เพ่ือดำเนินการสอนไดอยางราบรื่น+

หลักการใช้สื่อการสอน (ต่อ)

• การประเมินติดตามผล +

,หลังจากที่มีการเสนอสื่อแลว ควรมีการประเมินและติดตามผล+

โดยการใหผูเรียนตอบคำถาม อภิปราย หรือเขียนรายงาน +เพ่ือเปนการทดสอบวาผูเรียนเขาใจบทเรียนและเรียนรู+

จากสื่อที่เสนอไปนั้นอยางถูกตองหรือไม+

LOGO

ขั้นตอนการใช้สื่อการสอน

ขั้นตอนการใช้สื่อการสอน

ขั้นสรุป บทเรียน

ขั้นวิเคราะห์ และฝึกปฏิบัติ

ขั้นดําเนิน การสอน

ขั้นนำเขา)สูบทเรียน)

ขั้นประเมิน ผู้เรียน

ขั้นตอนการใช้สื่อการสอน

LOGO

การวางแผนอย่างเป็นระบบ ในการใช้สื่อการสอน

การวางแผนอย่างเป็นระบบในการใช้สื่อการสอน

Analyze Learner ���Characteristics การวิเคราะห์ลักษณะผู้เรียน ���

State Objectives การกําหนดวัตถุประสงค์

Select, Modify, การเลือก ดัดแปลง ���or Design Materials หรือออกแบบสื่อใหม่

การวางแผนอย่างเป็นระบบในการใช้สื่อการสอน

Utilize Materials การใช้สื่อ ������

Require Learner Response การกําหนด ��� การตอบสนองของผู้เรียน ���

Evaluation การประเมิน

���

การเลือก ดัดแปลง หรือออกแบบสื่อใหม่ (Select, Modify, or Design Materials)

• เลือกจากสื่อที่มีอยู่แล้ว

• ดัดแปลงสื่อที่มีอยู่แล้ว

• การออกแบบสื่อใหม่ ผู้สอนย่อมต้องมีการออกแบบ และจัดทําสื่อใหม่ซึ่งต้องคํานึงถึงองค์ประกอบต่าง ๆ หลายอย่าง เช่น - ให้ต้องตรงกับวัตถุประสงค์ของการเรียน - ลักษณะของผู้เรียน

การใช้สื่อ (Utilize Materials)

• ดูหรืออ่านเนื้อหาในสื่อเหล่านั้นก่อนเป็นการเตรียมตัว • จัดเตรียมสถานที่ • เตรียมตัวผู้เรียน • ควบคุมชั้นเรียน