ΕγκΕΦαΛοσ 49, 98-102, 2012

Περίληψη

η παρουσίαση αυτή επικεντρώνεται στην κοινωνιο-λογική προσέγγιση της κοινωνικοποίησης του ατόμου.γίνεται προσπάθεια σύνδεσης δομικών χαρακτηρι-στικών της κοινωνίας με την έννοια της κοινωνικο-ποίησης. η παρουσίαση ξεκινά με μία αναφορά στονρόλο των κοινωνικών αλλαγών σε αυτή τη διαδικασία.το αρχικό επιχείρημα είναι ότι οι κοινωνικές αλλαγέςπου βιώνουμε είναι πολύ απότομες και μαζικές. η ανασ-κόπηση αυτών των αλλαγών αναφέρεται στις πρόσφα-τες δεκαετίες. κατόπιν επιχειρείται μιά αιτιώδης σύνδε-ση των κοινωνικών αλλαγών με την δημιουργία καιαύξηση της ανομίας στις κοινωνίες. η αναφορά στηνανομία και στις επιπτώσεις της, είναι ο κεντρικός άξοναςπου επιρρεάζει αρνητικά την κοινωνικοποίηση. ηεργασία αναφέρεται στα βασικά χαρακτηριστικά της κοι-νωνικοποίησης και καταλήγει ότι το μεγάλο εμπόδιοστην ομαλή κοινωνικοποίηση είναι οι δομικές κοινωνι-κές αλλαγές που συμπεριλαμβάνουν την ανομία.

Λέξεις κλειδιά: Κοινωνική Αλλαγή, Ανομία, Κοινωνικο-ποίηση

Εισαγωγή

Με δεδομένα τα αυξανόμενα επίπεδα ανομίας στηνκοινωνία και την ανησυχία λόγω του ρόλου των ΜΜΕσε αυτό, ο στόχος αυτής της παρουσίασης είναι τριπ-λός. Πρώτα, να διερευνηθεί η σύνδεση δύο σημαντικώνεννοιών: της ανομίας και της κοινωνικοποίησης. Δεύτε-ρος στόχος είναι να δοθεί έμφαση στο κοινωνικόπλαίσιο και τις κοινωνικές δομές που καθορίζουν τηνκοινωνικοποίηση. Τρίτος και τελευταίος στόχος είναι ηδημιουργία ενός βήματος συζήτησης γιά την ευρύτερηκατανόηση της κοινωνικοποίησης.

Η δομή της παρουσίασης κινείται γύρω από τρειςθεματικούς άξονες: την κοινωνική αλλαγή, την ανομία,

και την κοινωνικοποίηση. Η παρουσίαση ξεκινά με μιάγενική αναφορά στις πολλές και σημαντικές κοινωνικέςαλλαγές που βιώνουμε στις σημερινές κοινωνίες. Μεπαραδείγματα από συγκεκριμένους θεσμούς υπο-στηρίζεται ότι όλες αυτές οι κοινωνικές αλλαγές στοιχει-οθετούν μιά παραδειγματική μετατόπιση στον τρόποσκέψης. Αυτό ουσιαστικά οδηγεί σε κοινωνική ανομία,μιά κατάσταση όπου χάνεται η αίσθηση στόχου και σκο-πού στην γενικότερη κοινωνία και κατά συνέπεια σταμέλη της. Έτσι η παρουσίαση καταλήγει στην παρου-σίαση και υποστήριξη του κεντρικού επιχειρήματος: ότι,δηλαδή, ως αποτέλεσμα της κοινωνικής ανομίας η δυτι-κή κοινωνία σήμερα βιώνει προβλήματα στην ομαλήκοινωνικοποίηση των ατόμων-μελών της.

Το κεντρικό επιχείρημα της παρουσίασης μπορεί ναπαρουσιαστεί σχηματικά μέσα από το ακόλουθο διάγρ-αμμα:

Κοινωνικές αλλαγές

Ζούμε σε μιά εποχή που χαρακτηρίζεται από μεγά-λες και απότομες αλλαγές. Οι αλλαγές στους κοινωνι-κούς θεσμούς και στην δομή της κοινωνίας βιώνονταιμε πιό άμεσο τρόπο από ολοένα και περισσότεραάτομα. Μπορεί να πει κανείς ότι αυτό συνέβαινε πάντο-τε. Η διαφορά είναι ότι θεωρούμε πως αυτές οι αλλαγέςείναι μαζικότερες και γρηγορότερες. Αντιδρούμε δηλα-δή επειδή ακριβώς βρισκόμαστε στο μέσο όλων τωναλλαγών και δεν έχουμε βρει τον τρόπο να προσαρμο-

Ανομία, Κοινωνικές Αλλαγές και Δυσλειτουργία στην Κοινωνικοποίηση

γρηγορησ αρ. κατσασ*

*Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνιολογίας, Deree-The American College of Greece

στούμε. Ξεκινώντας με τον κοινωνικό θεσμό της οικογένειας,

βιώνουμε αλλαγές που τείνουν να χαλαρώσουν τιςπροηγούμενα άκαμπτες δομές. Ο ορισμός της ‘οικογέ-νειας’ ολοένα και αλλάζει, περιλαμβάνοντας καινούριες,μη-τυπικές δομές. Παραδείγματα είναι οι μονογονεϊκέςοικογένειες, οικογένειες του ενός ατόμου, γονείς με δύοάτομα του ιδίου φύλου. Επιπρόσθετα, η τυπική οικογέ-νεια στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες είναι μικρότε-ρη λόγω της μείωσης του αριθμού των γεννήσεων. Μιάάλλη δομική αλλαγή είναι και η αύξηση του ποσοστούτων διαζυγίων.

Συνεχίζοντας με τον κοινωνικό θεσμό της θρη-σκείας, η δεδομένη πίστη και υποστήριξη κλονίζεται ωςσυνέπεια των μεγάλων σκανδάλων που βγαίνουν στηνδημοσιότητα κάθε τόσο. Ανεξάρτητα από τα σκάνδαλα,ο ρόλος της θρησκευτικής πίστης και των εκκλησια-στικών εκπροσώπων της, βαίνει μειούμενος στις οικο-νομικά ανεπτυγμένες χώρες.

Στο πεδίο της οικονομίας, οι δομικές αλλαγές πουσυντελούνται οδηγούν στην αύξηση της ανισότητας σεπαγκόσμιο επίπεδο, στην αδυναμία αλληλοϋποστήριξ-ης των γενεών και καταλήγουν σε μεγαλύτερη ανασφά-λεια. Δύο άλλοι κοινωνικοί θεσμοί, η εκπαίδευση και ηπολιτική, βρίσκονται στο στόχαστρο έχοντας απολέσειένα μεγάλο μέρος της αίγλης τους και πλέον χαρακ-τηρίζονται από αβεβαιότητα και αδυναμία παροχήςβάσιμης και ασφαλούς κατεύθυνσης.

Ζούμε λοιπόν στην εποχή της αποδόμησης θεσμώνκαι συνηθειών. Το σύστημα το ίδιο αυτοαναιρείται καιθέτει τις δομές του σε μιά διαδικασόα αμφισβήτισης.Μέσα από όλες αυτές τις πολλές και απότομες αλλαγές,τα άτομα μέσα σε στην κοινωνία χάνουν τα σημεία ανα-φοράς, τις σταθερές στις οποίες έχουν συνηθίσει.

Η συγκεκριμένη περίοδος κοινωνικών αλλαγών πουβιώνουμε μπορεί να χαρακτηριστεί ως αλλαγή τρόπουσκέψης (paradigm shift) (Kuhn, 2000). Αυτές οι παρα-δειγματικές μετατοπίσεις πάντα συνέβαιναν και είναιδομικά συστατικά της κοινωνικής αλλαγής. Ας αναλογι-στούμε τη δεκαετία του 1960 που έφερε σοβαρότατεςπροκλήσεις στην καθεκυστυια τάξη μέσα απο συνεχείςαμφισβητήσεις ισχυρότατων θεσμών. Πολιτικές, στρα-τιωτικές, φυλετικές πρακτικές που επι δεκαετίας ήτανδεδομένες αμφισβητήθηκαν. Ας μην πάμε πολύ πίσω.Η αρχή της δεκαετίας του 1990 έφερε την αμφισβήτησητου υπαρκτού σοσιαλισμού μέσα απο μια παραδειγμα-τική μετατόπιση που είχε τεράστιες πολιτικές, πολιτι-σμικές και οικονομικές αλλαγές τις οποίες βιώνουμε και

σήμερα.

Ανομία

Όλα αυτά τα παραδείγματα καταδεικνύουν ότι οισημερινές οικονομικά ανεπτυγμένες κοινωνίεςκαλούνται να διαχειριστούν καταστάσεις εξαιρετικά ρευ-στές που πιθανόν να οδηγήσουν σε προσωπική καικοινωνική ανασφάλεια. Αυτή η ανασφάλεια είναι αποτέ-λεσμα της κοινωνικής ανομίας που χαρακτηρίζει ολοέ-να και περισσότερο τις κοινωνίες.

Ο Αιμίλιος Ντυρκέμ, ο μεγάλος Γάλλος κοινωνιολό-γος, εισήγαγε την έννοια της ανομίας για να περιγράψειμια κατάσταση απορρύθμισης στην κοινωνία. Αναφέρ-εται στην κατάσταση όπου οι κανόνες για το πώς οιάνθρωποι θα έπρεπε να συμπεριφέρονται μεταξύ τουςδιασπώνται και έτσι οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι να περ-ιμένουν από τους άλλους. Έτσι, ανομία είναι μια κατά-σταση όπου οι κανόνες ή οι προσδοκίες για συμπεριφ-ορές είναι ασαφείς ή δεν υπάρχουν. Όντας απασχολ-ημένος με τις συνέπειες της κοινωνικής αλλαγής, οΝτυρκέμ προτείνει ότι η ανομία και η απουσία κοινω-νικών κανόνων οδηγεί σε αποκλίνουσα συμπεριφορά(Macionis, 2008).

Ο Ντυρκέμ θεωρούσε ότι οι ξαφνικές αλλαγές σε μιάκοινωνία προκαλούν μια κατάσταση ανομίας. Ως συνέ-πεια, η ανομία επιφέρει το ίδιο αποτέλεσμα: τηνκατάρρευση του συστήματος, είτε κατά τη διάρκεια μιάςμεγάλης ακμής ή μιάς μεγάλης ύφεσης (Durkheim,1960).

Η ανομία συνεπώς, αναφέρεται σε αποδόμηση τωνκοινωνικών κανόνων και σε μια κατάσταση όπου οιδραστηριότητες των μελών της κοινωνίας δεν ελέγχον-ται από τα αξιολογικά πρότυπα. Τα άτομα δεν μπορούννα βρουν τη θέση τους στην κοινωνία, γιατί εκλείπουνοι σαφείς κανόνες. Απότομα μεταβαλλόμενες συνθήκεςκαι η προσπάθεια προσαρμογής σε ένα ασαφές περι-βάλλον, οδηγούν σε δυσαρέσκεια, συγκρούσεις, καιπαραβατική συμπεριφορά. Ο Ντυρκέμ παρατήρησε ότιπερίοδοι ύφεσης (γιά παράδειγμα οικονομικής) συνο-δεύονται από μεγαλύτερη ανομία και υψηλότερα ποσο-στά εγκληματικότητας και παραβατικής συμπεριφοράς(Garfield, 1987).

Επεκτείνοντας το έργο του Ντυρκέμ, ο Αμερικανόςκοινωνιολόγος Ρόμπερτ Μέρτον, χρησιμοποιεί τηνέννοια «δομική ανομία» προκειμένου να περιγράψεικαι να εξηγήσει την παρεκκλίνουσα συμπεριφορά. ΟΜέρτον υποστηρίζει πως οι διαφορές μεταξύ κοινωνικά

αποδεκτών στόχων και κοινωνικά αποδεκτών μέσωνγιά την επίτευξη των στόχων δημιουργούν μιά έντασηπου μπορεί να καταλήξει σε παραβατική συμπεριφορά.Αυτή η ένταση είναι μόνιμη και αναφέρεται στην διαφο-ρά μεταξύ του ιδεολογικά αναμενόμενου και του ρεαλι-στικά εφικτού. (Merton, 1938).

Κοινωνικοποίηση

Όλοι ανήκουμε σε ένα κοινωνικό σύνολο. Η ένταξη καιη συμμετοχή σε αυτό το σύνολο επιτυγχάνεται μέσωτης διαδικασίας κοινωνικοποίησης που διαρκεί καθ’ όλητην διάρκεια της ζωής. Μέσω αυτής τα μέλη μιάς κοι-νωνίας εντάσσονται στις πολιτισμικές προσδοκίες καιτα αξιολογικά προσδοκόμενα. Δηλαδή οι άνθρωποιμαθαίνουν τις συνήθειες και τις αξίες του πολιτισμούτους. Κεντρικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία συντελούνομάδες και θεσμοί, όπως η οικογένεια, η εκπαίδευση,και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Θεωρίες Κοινωνικοποίησης

Ένας από τους κύριους μελετητές της κοινωνικο-ποίησης, ο Μηντ λέει ότι η συμπεριφορά ενός ατόμουμπορεί να γίνει κατανοητή μόνον ως προς τη συμπερ-ιφορά ολόκληρης της κοινωνικής ομάδας στην οποίαανήκει. Αυτό επειδή οι μεμονωμένες πράξεις ενός ατό-μου αντικατοπτρίζουν μεγαλύτερες κοινωνικές δομέςπου υπερβαίνουν τον εαυτό και τον καθορίζουν ωςμέλος μίας μεγαλύτερης ομάδας. Ο Μηντ προτείνει τηνεξήγηση της ατομικής εμπειρίας μέσα από την σκοπιάτης κοινωνίας, επειδή το ίδιο το άτομο ανήκει σε μια κοι-νωνική δομή, μια κοινωνική τάξη. Υποστηρίζει ότι ο ορι-σμός του εαυτού του ατόμου δεν μπορεί να υπάρξειεκτός κοινωνίας και καθορίζεται από αυτήν μέσα απόμιά αέναη διαδικασία διαδραστικής επικοινωνίας. Αυτήη διαδικασία δημιουργεί την συνείδηση του εαυτού.(Macionis, 2008).

Κεντρική ιδέα του Μηντ είναι ο εαυτός: το μέρος τηςπροσωπικότητας ενός ατόμου που αποτελείται από τηναυτογνωσία και την αυτο-εικόνα. Ισχυρίζεται ότι ο εαυ-τός δεν υπάρχει κατά τη γέννηση, αλλά αναπτύσσεταιμε την κοινωνική εμπειρία. Δεδομένου ότι η κοινωνικήεμπειρία είναι η ανταλλαγή των συμβόλων, οι άνθρω-ποι τείνουν να βρουν νόημα σε κάθε δράση. Στηνπραγματικότητα, οι άλλοι είναι ένας καθρέφτης στονοποίο μπορούμε να δούμε τους εαυτούς μας. Με τηνπεριορισμένη κοινωνική εμπειρία, στα νήπια ο εαυτός

μπορεί να αναπτυχθεί μόνο μέσα από τη μίμηση. Στα-διακά τα παιδιά μαθαίνουν να αναλαμβάνουν τουςρόλους των πολλών άλλων. Το τελικό στάδιο είναι τογενικευμένο άλλο, το οποίο αναφέρεται στα ευρείαπολιτιστικά πρότυπα και αξίες που έχουμε χρησιμοποι-ήσει ως σημείο αναφοράς για την αξιολόγηση τωνάλλων. (Mead, 1962)

Αναπτύσσοντας περαιτέρω τις ιδέες του Μήντ, οΚόλμπεργκ (Kohlberg) προτείνει τη θεωρία της ηθικήςανάπτυξης. Υποστηρίζει ότι τα άτομα κρίνουν καταστά-σεις ως σωστό ή λάθος με βάση την ανάπτυξη ηθικώνκανόνων εντός τριών σταδίων της ενηλικίωσης. Τοπρώτο είναι η προ-συμβατικό στάδιο, όπου τα παιδιάβιώνουν τον κόσμο από την άποψη του πόνου καιευχαρίστησης. Το δεύτερο στάδιο, η συμβατική σκηνήεμφανίζεται στα χρόνια της εφηβείας. Οι έφηβοι μαθ-αίνουν να καθορίζουν το σωστό και το λάθος σύμφωναμε τις επιθυμίες των γονέων τους και αρχίζουν νασυμμορφώνονται με τα πολιτισμικά πρότυπα. Το τελευ-ταίο στάδιο της ηθικής ανάπτυξης είναι το μετά-συμβα-τικό επίπεδο, όπου οι άνθρωποι κινούνται αυτόνομα,έχοντας εσωτερικεύσει τους κανόνες της κοινωνίας καιτις αφηρημένες ηθικές αρχές (Kohlberg, 1981).

Κοινωνικοποίηση και ΜΜΕ

Η εφαρμογή αυτών που αναφέρονται παραπάνωβρίσκει άμεση εφαρμογή στα ζητήματα κοινωνικο-ποίησης των νέων από τα ΜΜΕ. Η αύξηση της παν-ταχού παρουσίας των μέσων μαζικής ενημέρωσηςαυξάνει και την ενασχόλησή τους με την απόκλιση καιτη διαφορετικότητα. Τα ΜΜΕ παρουσιάζοντας ανομικέςκαταστάσεις, δημιουργούν φοβικούς ανθρώπους. Έτσι,ενώ τα ΜΜΕ αναπτύχθηκαν πρόσφατα ως μέσα κοι-νωνικοποίησης, επηρεάζουν έντονα την κοινή γνώμη,διαμορφώνοντας τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτόμας και τον κόσμο γύρω μας. (Muzzatti, 2007).

Αυτή η επίδραση είναι εντονότερη σε νεότερεςηλικίες. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μπορούν να δια-δραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των κοι-νωνικών συμπεριφορών των παιδιών και των εφήβων.Αν και οι γονείς ασκούν τη μεγαλύτερη επιρροή σταπαιδιά, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μπορεί να θεωρ-ηθούν ισχυρότατος παράγων κοινωνικοποίησης. Ημαζική χρήση των μέσων ενημέρωσης, ιδίως η έκθεσηστην τηλεόραση, μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξητης αυτο-εικόνας, οι στάσεις των παιδιών προς τουςάλλους, και τις διαπροσωπικές συμπεριφορές. Δηλαδή,

ο τρόπος που προβάλουν το υλικό τους τα ΜΜΕεπηρρεάζει την δημιουργία του εαυτού κατά τον Μιντκαι έχει αρνητικό αντίκτυπο στην δημιουργία καικατανόηση των απαραίτητων ηθικών προτύπων κατάτον Κόλμπεργκ. Κατά συνέπεια, η επίδραση στην αυτο-εικόνα των παιδιών και εφήβων είναι αρνητική, δημιο-υργώντας άτομα με προβληματική κοινωνικοποίηση(Nathanson, 2008).

Η Σύνδεση της Ανοιμίας με την Κοινωνικοποίηση

Το επιχείρημα είναι ότι μια κοινωνία με υψηλό δείκτηανομίας δημιουργεί προβλήματα κοινωνικοποίησηςστα μέλη της. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα μέλη της κοι-νωνίας δεν θα κοινωνικοποιηθούν. Σημαίνει όμως ότι ηκοινωνικοποίηση θα εμπεριέχει τα δομικά συστατικάμιας κοινωνικής δομής που χαρακτηρίζεται από ανομι-κές καταστάσεις. Αν αναρωτηθεί κανείς πως σχετίζεταιη ανομία με την κοινωνικοποίηση, δεν έχει παρά ναανατρέξει σε δύο μείζονα ζητήματα: την παρεκλίνουσασυμπεριφορά και τον ρόλο των μέσων μαζικής ενημέρ-ωσης.

Η κλασσική κοινωνιολογική έννοια της ανομίας έχειχρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για την κατανόηση τηςσχέσης μεταξύ κοινωνικών δομών, πολιτισμικών χαρ-ακτηριστικών και παραβατικής συμπεριφοράς. Οι διάφ-ορες εφαρμογές αυτού του όρου συνδέονται με τηνευρωπαική παράδοση του 19ου αιώνα και συγκεκριμέ-να του Ντυρκέμ για τον οποίο η παραβατική συμπεριφ-ορά είναι επίσης η μελέτη των κοινωνικών αλλαγών.(Bernburg, 2002).

Έτσι, μπορούμε να κατανοήσουμε την παραβατικήσυμπεριφορά σε άμεση σχέση με σημαντικά ζητήματατης εποχής μας, όπως την διείσδυση και επιρροή τηςοικονομικής λογικής της αγοράς (Block, 1990). Κατ’επέκταση, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την ανομίαγια την κατανόηση της κοινωνικοποίησης και συγκεκρι-μένα την εξήγηση της προβληματικής κοινωνικο-ποίησης.

Σε σχέση με τον ρόλο των ΜΜΕ, η έρευνα επικεν-τρώνεται στην επιδρασή τους στις νέες ηλικίες. Η έκθε-ση των νέων στα ΜΜΕ μπορεί να επιφέρει δυο ειδώνεπιδράσεις. Πρώτον, οι βραχυπρόθεσμες επιδράσειςπεριλαμβάνουν απλή μίμηση και μεταφορά του ενθου-σιασμού. Δεύτερον, οι μακροπρόθεσμες επιδράσειςενέχουν μάθηση μέσω παρατήρησης ή αποευαισθητο-ποίηση των αισθημάτων. Όλα αυτά έχουν διαφορετικήεφαρμογή και επίπτωση ανάλογα με την ηλικία, αλλά εν

γένει είναι πολύ ισχυρές (Greenwood andPietromonaco, 2004).

Πρόσφατο πεδίο έρευνας αποτελεί η επίδραση τωνδιαδραστικών μέσων όπως διαδικτυακά παιχνίδια,αποστολή και λήψη μηνυμάτων σε παιδιά και εφήβους.Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι αν καιυπάρχουν διαφοροποιήσεις ως προς την ηλικία, τοφύλο, και τα κίνητρα η επιρροή του διαδικτύου είναισημαντική ιδιαίτερα στις νεαρές ηλικίες (Lenhart, A, et.al. 2001).

Η μέχρι τώρα εμπειρία συμφωνεί: με τον τρόπο πουπαρουσιάζεται το υλικό στα ΜΜΕ, δημιουργείται ήαυξάνεται το αίσθημα ανομίας. Εφόσον δεχόμαστε ότιτα ΜΜΕ έχουν πρωταρχικό ρόλο στην διαμόρφωση τουεαυτού, δηλαδή στην κοινωνικοποίηση, καταλήγουμεότι η κοινωνικοποίηση, ειδικά μέσα από τα ΜΜΕ ενέχειτον κίνδυνο να είναι προβληματική.

Εφαρμογές και παραδείγματα υπάρχουν πολλά.Μία εφαρμογή είναι τα μέλη της ίδιας κοινωνίας να μημοιράζονται την ίδια αίσθηση για το τί είναι σωστό και τίδεν είναι, τί πρέπει και τί δεν πρέπει. Αυτό τείνειαυξανόμενο τα τελευταία χρόνια με τον τρόπο πουπαρουσιάζεται η μετανάστευση από τα ΜΜΕ. Έτσιοδηγούμαστε στη διασάλευση της κοινωνικής συνοχήςπου συνεπάγεται την έκπτωση της σημασίας πουαποδίδει το άτομο στους θεσμοθετημένους κανόνες,δίνοντας σημασία σε εξωθεσμικούς παράγοντες, όπωςτην φυλή.

Η επόμενη εφαρμογή αναφέρεται στην περίπτωσηπου οι κανόνες δε συμβαδίζουν με τις αξίες όταν ηοριζόμενη συμπεριφορά δεν εξυπηρετεί στην επίτευξητων στόχων ή ακόμη χειρότερα παρεμποδίζει την επίτε-υξή τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ησυμπεριφορά που εκδηλώνουν οι αθλητές σ' έναναγώνα. Στόχος τους είναι η νίκη με ό,τι μπορεί να συνε-πάγεται αυτή και όχι η νίκη μέσω κοινωνικά παραδεκ-τών διαδικασιών ή πιο απλά μέσω νομίμων μέσων.

Η τρίτη εφαρμογή περιγράφει την σχέση ανάμεσαστο κατασκεύασμα των νορμών και σ' αυτό των ιδεών.Η διαφορά μεταξύ των δύο δημιουργεί μία ανομικήκατάσταση οδηγώντας μεγάλο αριθμό ανθρώπων στηναποξένωση λόγω αδυναμίας να συμμετάσχουν στηνπραγματικότητα που παρουσιάζεται από τα ΜΜΕ. Γιάπαράδειγμα, η επίμονη παρουσίαση συγκεκριμένουτρόπου ζωής από τα ΜΜΕ μπορεί να οδηγήσει σεαπώλεια στόχων και ανομία, άτομα που έχουν πειστείγιά την αξία του αλλά αδυνατούν να τον ακολουθήσουν.Δηλαδή, αυτό εκλαμβάνεται ως περίπτωση όπου η κοι-

νωνία υπόσχεται στην αρχή αυτό που στη συνέχειααρνείται στην πραγματικότητα.

Τέλος, μπορούμε να αναφερθούμε στην ανομία πουδημιουργείται λόγω της διάστασης ανάμεσα στοθεσμικό κατασκεύασμα και στο κατασκεύασμα τωνευκαιριών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εμμονήτων ΜΜΕ στην παρουσίαση του ευκαιριακού και γρή-γορου πλουτισμού, μέσω τυχερών παιχνιδιών και«τυχερών» καταστάσεων. Αυτό δημιουργεί κατάπτωσηστην αξία της σκληρής δουλειάς και της μακροπρόθε-σμης προσπάθειας.

Επίλογος, Συμπεράσματα

Η παρουσίαση αυτή επιχειρεί μία προσπάθειασύνδεσης δομικών χαρακτηριστικών της κοινωνίας μετην έννοια της κοινωνικοποίησης, με κεντρικό επιχείρ-ημα ότι λόγω των απότομων κοινωνικών αλλαγών,δημιουργείται μία κατάσταση ανομίας. Αυτή η ανομία,κυρίως μέσα από τον ρόλο των ΜΜΕ καταλήγει σεπροβληματική κοινωνικοποίηση. Δίνοντας έμφαση στηδιερεύνηση της σύνδεσης των εννοιών της ανομίας καιτης κοινωνικοποίησης, η παρουσίαση αυτή επικεν-τρώνεται στο κοινωνικό πλαίσιο και τις κοινωνικέςδομές που καθορίζουν την κοινωνικοποίηση.

Με τον όρο ανομία περιγράφονται οι δυσκολίες ήαδυναμίες στην εύρεση στόχων και κατεύθυνσης. Υπο-

στηρίζεται ότι στις σημερινές δυτικές κοινωνίες ηανομία αυξάνεται. Κεντρικό ρόλο σε αυτή την διαδι-κασία έχουν τα ΜΜΕ ως παράγοντες κοινωνικο-ποίησης.

Συμπερασματικά, τα προβλήματα κοινωνικο-ποίησης δεν οφείλονται άμεσα στον χαρακτήρα και τηνπροσωπικότητα του κάθε ατόμου. Είναι σε μεγάλοβαθμό αποτέλεσμα δομικών αλλαγών και δομικώνπροβλημάτων στην ευρύτερη κοινωνία. Αυτή ηδυσκολία δημιουργεί άτομα με αντιφατική κοινωνικο-ποίηση.

Ξεκινώντας λοιπόν από αδύναμες και ανομικές κοι-νωνικές δομές καταλήγουμε σε άτομα που δυσκο-λεύνται να κατανοήσουν την θέση τους στο κοινωνικόπλαίσιο. Καταλήγουμε ότι το πρόβλημα δεν είναι ότι δενυπάρχουν αξίες. Πάντα υπάρχουν. Το πρόβλημα είναιότι οι αξίες αλλάζουν και μέσα από αυτή την δίνη τηςαλλαγής, χάνουμε τις σταθερές μας, τα σημεία αναφο-ράς. Η διαδικασία αυτή είναι πολύ πιο έντονη όταν ταεπίπεδα ανομίας είναι υψηλά.

Η σύνδεση των δύο εννοιών, ανομίας και κοινωνι-κοποίησης, καταδεικνύεται σημαντική. Μένει όμως ναδιερευνηθεί πόσο ισχυρή είναι αυτή μέσα από τηνποσοτικοποίηση συγκεκριμένων χαρακτηριστικών.

Βιβλιογραφία

1. Bernburg, Jon Gunnar. 2002. “Anomie, Social Change and Crime.” British Journal of Criminology. 42:729-742.

2. Block, F. 1990. Postindustrial Possibilities: A Critique of Economic Discourse. Berkeley, CA: University of California Press.

3. Durkheim, Emile. 1960. The Division of Labor in Society. Glencoe, IL: The Free Press (orig. 1893).

4. Garfield, Eugene. 1987. “The Anomie-Deviant behavior Connection: The Theories of Durkheim, Merton, and Strole.” Essays of an Information Scientist. 10:272-281.

5. Greenwood, D.N. and Pietromonaco, P.R. 2004. “The Interplay Among Attachment Orientation, Idealized Media Images of Women and Body Dissatisfaction: A Social-Psychological Analysis.” (pp. 291-308) In L. J. Shrum, Ed. The Psychology of Entertainment in Media: Blurring the Lines Between Entertainment and Persuasion. Mahwah, NJ : Erlbaum.

6. Kohlberg, Lawrence. 1981. The Psychology of Moral Development: The Nature and Validity of Moral Stages. New York: Harper & Row. Kuhn, Τhomas. 2000. The Structure of

Scientific Revolutions. Chicago: University of Chicago Press. 7. Lenhart, A, Rainie, L and Lewis, O. 2001. Teenage Life

nline: The Rise of the Instant Message Generation and the Internet’s Impact of Friendships and Family Relationships. Washington DC: Pew Foundation. Available: www.pewinternet.org.

8. Macionis, John J. 2008. Sociology. London: Pearson Εducation.

9. Mead, George Herbert. 1962. Mind, Self and Society. Charles W. Morris, Ed. Chicago: University of Chicago Press, 1962; orig. 1934)

10. Merton, Robert K. 1938. “Social Structure and Anomie.” American Sociological Review, 3(5):672-682.

11. Muzatti, Stephen. 2007. “Mass Media and Socialization.” In, George Ritzer, Ed., Blackwell Encyclopedia of Sociology. New York: Wiley Blackwell

12. Nathanson, Amy I. 2008. “Socialization by the Media.” In, Wolgang Donsbach, Ed., The International Encyclopedia of Communication. New York: Wiley Blackwell.