Để nâng cao giá trị hạt gạo Việt NamCập nhật ngày: 03/12/2009 09:27:27

Việt Nam là nước xuất khẩu (XK) gạo lớn thứ 2 trên thế giới. Gạo Việt có sức cạnh tranh mạnh mẽ với các cường quốc sản xuất lúa gạo như Thái Lan và Ấn Độ. Hiện gạo Việt đã XK sang 120 quốc gia và vùng lãnh thổ, chiếm 15% thị phần gạo toàn cầu. Tuy nhiên, đời sống người nông dân trực tiếp làm ra hạt gạo vẫn còn nhiều khó khăn, do giá cả bấp bênh, thị trường thiếu ổn định. Nước ta XK gạo nhiều nhưng lợi nhuận thấp. Gạo Việt chưa xây dựng được thương hiệu...

Festival Lúa gạo Việt Nam lần I tại Hậu Giang (28/11-2/12/2009) vì sự phát triển nông nghiệp- nông thôn- nông dân, đã đặt ra nhiều vấn đề cấp bách trên con đường hội nhập và XK của gạo Việt.

Từ một quốc gia thiếu đói, Việt Nam đã trở thành 1 trong 2 nướcXK gạo hàng đầu thế giới.

Bài 1: Trên đường ra thế giới

Từ một quốc gia thiếu đói, Việt Nam đã trở thành nước XK gạo mạnh, vươn lên đứng hàng thứ 2 trên thế giới.

Thành tựu sản xuất lúa gạo

Theo ông Nguyễn Trí Ngọc-Cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và PTNT, sau hơn 20 năm đổi mới (từ 1986 đến nay) sản lượng lúa của Việt Nam tăng từ 16 triệu tấn năm 1986 lên 38,7 triệu tấn năm 2008, bình quân tăng 1 triệu tấn lúa/năm. Từ 324 kg lúa/người năm 1990 tăng lên 450 kg lúa năm 2008. Đến nay, lúa gạo sản xuất ra không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn XK ra thị trường thế giới.

Thành tựu trong sản xuất lúa gạo của Việt Nam trong các năm qua, theo Tiến sĩ Lê Văn Bảnh- Viện trưởng Viện LúaĐBSCL, nhờ vào yếu tố cơ bản là cải tiến giống lúa, thay đổi từ giống lúa mùa một vụ năng suất thấp (1,5–2,0 tấn/ha) sang các giống lúa cao sản chất lượng cao (6–8 tấn/ha), ngắn ngày (85–100 ngày) nên dễ dàng tăng vụ (2–3 vụ/năm). Cùng với đó, công tác cải tạo thủy lợi xả phèn rửa mặn, cải tạo đất hoang hóa, chủ động trong tưới tiêu, tạo tiền đề cho các giống lúa thích nghi phát triển, v.v... nên diện tích gieo trồng lúa được mở rộng và sản lượng lúa tăng lên đáng kể. Riêng ở khu vực ĐBSCL, sản lượng lúa năm 1976 chỉ 4,2 triệu tấn, đến năm 2008 đạt gần 21 triệu tấn.

Ông Nguyễn Thành Biên- Thứ trưởng Bộ Công Thương, nhận

định: “Sự phát triển sản xuất và XK lúa gạo đã đóng góp một phần vào việc xóa đói giảm nghèo, từng bước thay đổi bộ mặt của nông thôn Việt Nam”. Thời gian gần đây, XK gạo không chỉ tăng nhanh về số lượng mà chất lượng ngày càng cải thiện.

Ông Trương Thanh Phong- Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết, năm 2009 là năm XK gạo đạt số lượng cao nhất từ trước đến nay. Hoạt động XK và tiêu thụ lúa gạo hàng hóa của nông dân có những bước phát triển nhất định. Theo ông Phong: “Dự kiến cả năm 2009, số lượng gạo XK đạt 6 triệu tấn, trị giá FOB 2,435 tỉ USD, tăng 28,23% về số lượng và giảm 8,56% về trị giá FOB”. Thị trường lúa gạo thế giới đang có nhiều biến động mạnh, một số nước trên thế giới bị mất mùa do thiên tai. Dự báo giá gạo sẽ còn tăng khi Philippines mở các đợt đấu thầu. Ông Phong cũng cho rằng, nếu tình hình diễn biến tốt, số lượng gạo XK có thể đạt 6,1 triệu tấn trong năm 2009.

Thách thức hội nhập

Từ một quốc gia thiếu đói, trở thành nước XK gạo mạnh, đó là thành tựu rất đáng trân

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng:

Cây lúa, hạt gạo đã có vị trí rất quan trọng trong sản xuất nông nghiệp và đời sống của mỗi người Việt Nam chúng ta. Cây lúa đã trở thành cây lương thực chủ lực với sản lượng chiếm trên 90% sản lượng cây lương thực có hạt, liên quan đến việc làm và thu nhập khoảng 80% số hộ nông dân Việt Nam. Lúa gạo hiện cung cấp tới 70% năng lượng trong khẩu phần ăn của người dân. Và vì vậy, cây lúa, hạt gạo luôn có vai trò rất quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.

Festival Lúa gạo Việt Nam lần thứ I cũng là dịp để tiếp tục tôn vinh những giá trị của nền văn minh lúa nước, của cây lúa, hạt gạo và người trồng lúa Việt Nam; đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất kinh lúa gạo, nâng cao hiệu quả xuất khẩu gạo gắn với xây dựng và quảng bá thương hiệu gạo Việt Nam.

trọng. Tuy nhiên, sản xuất lúa gạo đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Theo Tiến sĩ Bảnh, đó là diện tích đất nông nghiệp, trong đó có đất lúa nước ngày càng giảm đi do nhu cầu công nghiệp hóa, đô thị hóa và chuyển đổi cơ cấu sản xuất. Theo tính toán, nhu cầu cho phát triển cơ sở hạ tầng công nghiệp, dịch vụ và đô thị giai đoạn 2009-2020 cần khoảng 600.000ha, trong đó phải sử dụng đất lúa khoảng 270.000ha. Dân số tiếp tục tăng nhanh, hiện nay trên 85 triệu người, dự đoán đến năm 2020 sẽ đạt trên 100 triệu người và khoảng 120 triệu người sau năm 2030... đang đặt ra những áp lực lớn cho những nhà hoạch định chiến lược an ninh lương thực quốc gia.

Con đường hội nhập của gạo Việt- nhiều cơ hội lẫn thách thức.

Phần lớn đất đai ĐBSCL là nông nghiệp, khoảng 3,21 triệu ha; trong đó đất lúa chiếm 1,85 triệu ha với gần 80% dân số ở nông thôn và làm nông nghiệp– chủ yếu sản xuất lúa. ĐBSCL sản xuất ra trên 50% sản lượng lúa, chiếm 90% số lượng gạo xuất khẩu cả nước. Nhưng đến nay, sản xuất nông nghiệp ở vùng này còn nhiều bất cập, nông dân gặp nhiều rủi ro, thách thức. Là vùng sản xuất lúa gạo chính nhưng nông dân là người nghèo nhất và gặp nhiều khó khăn nhất. Tiến sĩ Võ Hùng Dũng- Giám đốc Phòng Công nghiệp thương mại Việt Nam chi nhánh Cần Thơ, cho rằng ĐBSCL đang đối mặt với vấn đề như biến đổi khí hậu làm giảm, thậm chí biến mất nhiều vùng canh tác; thiếu hụt nguồn nước đe dọa ngành trồng lúa nước; phù sa cho đất trồng suy giảm,...

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Bùi Bá Bổng cho rằng, sản xuất lúa gạođang phải đối mặt với biến đổi khí hậu và phải tìm cách thích ứng với vấn đề này.

Một cách cụ thể, Tiến sĩ Bảnh phân tích: Thiếu các giống lúa năng suất và chất lượng cao, đến nay chỉ có khoảng trên 30% giống xác nhận được sử dụng trong sản xuất lúa. Nông dân sản xuất lúa gặp nhiều rủi ro do sâu bệnh, thiên tai. Trình độ sản xuất, kỹ năng và kỹ thuật chưa cao, chưa đồng đều; nông dân sản xuất nhỏ lẻ, manh mún và thiếu tổ chức. Hệ thống kho tàng dùng bảo quản, chế biến lương thực còn nhiều bất cập, tổn thất khâu thu hoạch và sau thu hoạch lúa còn rất cao: 12-14%. Hệ thống kinh doanh lương thực hoạt động hiệu quả chưa cao, nhất là trong XK...

Có thể nói, nhờ lúa gạo, Việt Nam đã vươn lên và từng bước hội nhập với thế giới. Tuy nhiên, trên đường hội nhập, hạt gạo Việt Nam cũng bộc lộ nhiều hạn chế, như chất lượng hạt gạo chưa có sức cạnh tranh cao, giá trị gạo XK còn thấp chưa tương xứng tiềm năng của ngành XK gạo,... Do vậy, rất cần có giải pháp phát triển sản xuất và tiêu thụ lúa gạo ổn định và bền vững.

(Còn tiếp)

TRẦN PHƯỚC – THANH LIÊM

Để nâng cao giá trị hạt gạo Việt NamCập nhật ngày: 04/12/2009 15:04:16

Bài cuối: Hãy nói tên mình !

“Gạo Việt Nam (VN) cần nói cho thế giới biết tên mình gắn với hình ảnh đất nước, con người VN. Gạo VN xuất khẩu được gọi bằng những cái tên “gạo trắng hạt dài”, nghe rất nhạt nhẽo”- ông Herby Neubacher- chuyên gia cố vấn cao cấp của các Tập đoàn truyền thông chuyên ngành lương thực và thực phẩm Châu Âu tại VN, nói vậy.

Nâng giá trị hạt gạo

“Con đường lúa gạo” bên dòng kinh xángXà No (Hậu Giang).

Chính vì thế, ông Herby Neubacher bảo: “Gạo VN đừng giấu mình, đừng làm nàng công chúa ngủ trong rừng nữa, hãy thức dậy để thế giới biết mình. Tôi đến từ nước Đức và khi ở VN tôi như được trẻ lại. Tôi biết dân số VN rất trẻ và sức trẻ đó làm nên hạt gạo VN. Hạt gạo VN xanh, không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, được làm ra từ những người nông dân chân trần, cần cù lao động... Tại sao không mạnh dạn cho thế giới biết? VN cần nghĩ đến việc nâng giá trị hạt gạo từ những điều độc đáo như vậy”. Ông Herby Neubacher cũng đặt vấn đề, gạo VN chú trọng thâm nhập vào các siêu thị lớn trong nước với giá chỉ

16.000đ/kg (chưa tới 1 USD), sao không nghĩ đến thị trường Châu Âu với giá 5 USD/kg?

Ông Võ Hùng Dũng- Giám đốc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chi nhánh Cần Thơ, cho rằng, VN là một trong 2 nước đứng đầu về xuất khẩu gạo trên thế giới nhưng nông dân vẫn còn nghèo. Muốn nâng cao giá trị hạt gạo cần công nghiệp hóa nông nghiệp. Thay việc xuất khẩu những sản phẩm gạo đơn thuần bằng những sản phẩm đã qua tinh chế.

Ông Abhishek Sahai- Phó Chủ tịch Ban điều phối gạo (Tập đoàn OLAM), nêu vấn đề “thế giới cần gì ở hạt gạo VN”. Theo ông, gạo VN đã chiếm ưu thế tại các thị trường Châu Phi, người Châu Phi đang hiểu về gạo chất lượng cao VN. Vì thế, đừng làm kiểu “chất lượng phập phều”, lúc có lúc không mà phải duy trì chất lượng một cách nhất quán. Bên cạnh, cần tạo một quy cách đóng gói và không thay đổi. Ở khâu này, người Thái làm tốt hơn VN rất nhiều.

Ông Richard Moore- chuyên gia thương hiệu thế giới, cho biết: Giá gạo liên quan đến chất lượng gạo. Hiện trên thị trường VN, các sản phẩm gạo nhập khẩu của Thái Lan, Nhật Bản rất chú trọng hình ảnh, nhất quán trên thị trường. Thái Lan làm thương hiệu rất tốt, nên gạo xuất khẩu của họ giá trị luôn cao hơn VN. Xu hướng tiêu dùng thế giới là chọn lựa tập trung vào sản phẩm có thương hiệu được phổ biến rộng rãi và tạo được cảm xúc trong lòng khách hàng. Nếu không tạo hình ảnh, thương hiệu sẽ thua thiệt khi tham gia vào thị trường xuất khẩu. Trong tạo dựng thương hiệu ngoài bao bì, đóng gói bắt mắt, chất lượng phải đảm bảo bằng cam kết thiết thực và tạo được cảm xúc với khách hàng thì gạo Việt Nam sẽ có vị trí vững chắc hơn.

Ông Hermawan Kartajaya- Chủ tịch Hiệp hội Marketing thế giới, nhấn mạnh, VN cần phải mạnh dạn thay đổi để nâng cao giá trị hạt gạo. Cần tìm ra được sự độc đáo, khác biệt của gạo VN để trở thành người làm giá, quyết định giá chứ không phải chạy theo giá cả thị trường như hiện nay.

Gạo Việt cần thương hiệu

Thủ tướngNguyễn Tấn Dũng

Đến nay, chúng ta vẫn chưa đảm bảo được giống tốt, cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp còn thấp, tỷ lệ thất thoát còn cao, tổ chức canh tác và thu mua, chế biến, bảo quản và kinh doanh tiêu thụ còn nhiều hạn chế, đời sống của người trồng lúa còn nhiều khó khăn, sản xuất kinh doanh lúa gạo VN cũng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức nhất là thị trường xuất khẩu. Đảng, Nhà nước, Chính phủ, bà con nông dân, các nhà khoa học, các doanh nghiệp và cả hệ thống chính trị chúng ta phải cùng nhau nỗ lực khắc phục những hạn chế và những yếu kém này.

Hạt gạo VN cần có thương hiệu để nâng cao giá trị và đem đếnlợi nhuận cao cho người nông dân.

Vấn đề trăn trở và đặt nhiều kỳ vọng nhất qua Festival lúa gạo lần I, chính là tạo thương hiệu gạo VN. Dù đã trở thành nước xuất khẩu gạo thứ 2 thế giới từ nhiều năm qua, nhưng chỉ có một thương hiệu chung là “Gạo VN”. Vì thế, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân đã từng tiếc rẻ: “Chúng ta là cường quốc xuất khẩu gạo nhưng lại chưa có thương hiệu gạo quốc gia”.

Theo ông Trần Hữu Hiệp- Phó Chánh Văn phòng Ban chỉ đạo Tây Nam Bộ, thương hiệu hạt gạo ĐBSCL gắn với tên doanh nghiệp, nhưng lại là “chất xám” của nhà khoa học và “mồ hôi” của người nông dân. Để có thương hiệu gạo, phải giải quyết đồng bộ từ khâu giống, canh tác, công nghệ sau thu hoạch, tồn trữ và phải tăng cường liên kết “bốn nhà” thật sự có hiệu quả. Trước khi liên kết “bốn nhà” thì các doanh nghiệp phải liên kết dọc-ngang chặt chẽ và chuyên nghiệp. Tạo thương hiệu hạt gạo VN cần được doanh nghiệp, nhà nông, nhà khoa học và Nhà nước chung sức.

Một cách cụ thể để tiến tới xây dựng thương hiệu gạo xuất khẩu VN, ông Nguyễn Thành Biên- Thứ trưởng Bộ Công Thương, cũng nêu lên các biện pháp cần làm: Cải tiến chất lượng hàng hóa và gạo xuất khẩu; nghiên cứu các giống lúa chất lượng cao, kháng bệnh, có giá trị thương phẩm tốt, phát triển công nghệ sau thu hoạch; tăng cường công tác dự báo thị trường lúa gạo quốc tế; nghiên cứu thị trường tìm hiểu nhu cầu tiêu thụ... Đặc biệt, đa dạng mặt hàng gạo xuất khẩu, mở rộng thị trường gạo cao cấp theo hướng tăng sức cạnh tranh của hạt gạo VN về chất lượng và giá cả.

Ông Henry Neubacher góp ý: “Xây dựng thương hiệu bắt đầu từ vùng lúa của VN là ĐBSCL. Tôi nghĩ rằng, thế giới biết đến vùng Mekong nhiều hơn hình ảnh người dân đi lại bằng xuồng ba lá, cần cù lao động, đầy lạc quan...”.

Có thể thấy, có rất nhiều vấn đề đặt ra trong quá trình tiến hành xây dựng thương hiệu cho hạt gạo VN. Theo GS.TS Võ Tòng Xuân, có thương hiệu để bán được giá cao, giá trị gia tăng của sản phẩm gạo sẽ tăng lên.

TRẦN PHƯỚC – THANH LIÊM

http://www.baovinhlong.com.vn/newsdetails.aspx?id=220&newsid=5560