Fabrikann Kuruluu ve genel YapsKaya Form San. A, 1986 ylnda
Secehattin Gkkayann itiraki ile 5 ortakl bir irket olarak
kurulmutur. Kurulduu gnden bugne kadar Gaziosmanpaada bulunan
atolyesinde retimine devam etmektedir. retime 1 torna tezgah ve bir
pres ile balam, ilk rnleri Ara ii kllk olmutur.Yllar ierisinde
Otomotiv, konstrksiyon, kalp, Tekstil, Elektronik alanlarnda retim
faaliyetleri gstermitir. Son yllarda lkemizde de otomotiv sektrnn
gelimesi ile Otomotiv sektrne younlaarak yedek para ve ara para
retmektedir. Alannda uzman mhendis, tekniker ve bro elemanlar ile
bulunduu konumu koruyarak, lkemizde lider otomotiv firmalarna yedek
para retmektedir. retim yapt alanda gerekli btn kalite belgelerine
sahip olan irket retimlerinde kaliteyi esas almaktadr. Kalp
imalattalarnda yeni gelien CNC teknolojilerinde fazlasyla
yararlanmaktadr. 4 eksenli 2 CNC makinesi ve 2 CNC Freze ile yksek
kalite ve gerekli toleransta kalp imalat yapmaktadr.Ana sektr
Otomotiv olan, bugne kadar yurtii ve yurtdnda Mercedes, Audi,
Renault, Fiat otomotiv devlerine yedek para retimi yapmtr. Byk
irketlerin bekledii rnleri bekledii zamanda reterek anlamalarn
arttrm ve teknolojik yenilikleri takip etmitir.Gaziosmanpaa
blgesinde konumlanan Kaya Form atolyesinde 40 kii almaktadr.
Bunlardan 30u ii ve ustaba. 10 kii ise mali idari, pazarlama,
planlama, kalite kontrol gibi birimlerde grev yapmaktadr. 3500
metrekarelik alana kurulan irket 3000 metrekaresi kapal alan 500
metrekaresi ak alandan olumaktadr.Btn nitelerde toplam tane makine
vardr. Kalphane, Kaynakhane, Kalp Boya, Enjeksiyon gibi blmlerden
oluan fabrikann retiminin %95ini otomotiv yedek para, %5ini boru
retimi oluturmaktadr.FABRKA KROKSTALALI MALATA1- TanmTakm tezgahlar
vastasyla bir veya birka takm kullanlarak metal, aa veya ta gibi
malzemelerin tala kaldrmak yoluyla nceden ekil veya ls ayarlanan
biime getirilmesine Talal malat ad verilir. Bu ilemin dezavantaj
malzemelerin birbirinden farkl sertlikte olmalar ve birbirlerini
andrmalardr.2- Tala ve eitleriMalzemeden kaldrlan paracklara tala
ad verilir. Malzemenin cinsi ve kesmeye bal olarak 3 tr tala
olur.a) Akma tala = malzemeden atlaksz ve devaml olarak ortaya karn
tala tr. Bu tip tala dvme demir, bakr , elik, aluminyum gibi yumuak
malzemelerin yksek hzla ilenmesinde grlr. Takm mr bakmndan en uygun
tala eididir.b) Kesintili tala = Gevrek malzemenin ilenmesinde
iddetli gerilmeye maruz kalan mazlemeden oluan para para tala
eididir. Snek malzemelrin ilenmesinde yzey durumu iyi, Kesmen
kuvvetleri dk (harcanan enerji az) ve takm mriyidir. Fakat yumuak
malzeme ilenmesinde yzey durumu kt takm mr ksadr.c) Yapk Kenarl
Tala = Akma tala tipinde olduu gibi srekli biimde ortaya kar. Yalnz
bu tip tala ile takm arasnda yapma vardr. Genellikle snek
malzemenin orta hzda ilenmesi sonucu ortaya kar.
EKLLER EKLLER EKLLER EKLLER EKLLER EKLLER EKLLER EKLLER
EKLLER
3- TAKIMLAR paras zerinden paralar(tala) kaldrmaya yarayan ve
sert malzemeden yaplm gerelere Takm ad verilir. Takmlar kimyasal
bileim, konstrktif yap, mr, kullanma art ve gayelerine gre
snflandrlmaktadr. Ancak en uygun snflandrma malzemelerine gredir.
Buna gre;-Takm elikleri-Sert Metaller-Elmas Takmlar-Seramik
Takmlar-Talama takmlarTakmlar dzenli olarak kontrol edilmeli ve
gerekli ise bileme vb. lemlerden gemelidirler. Takmlarn mrlerinin
bitmesi, yzlerinin anmas veya belirli miktar parann kopmas sonucu
ilem grmez hale gelir. Anmalar taban yzz ve tala yznde ortaya
kar.4- TezgahlarTalal imalat srasnda ihtiya olan g ve hareketi
salayan aralardr. Tezgahlardan tam verim alabilmek iin belli
periyotlarda bakm yaplmas gerekmektedir. Yalanmalar, elektrik
kablolarn kontrol , ayarlar hassas unsurlardr. Genellikle g
kaynaklar elektriktir ancak elle alan tezgahlarda mevcuttur.KAYA
FORMda Talal malatTalal ekil verme stajm yaptm atolyede dardan
gelen ham maddeler ilem grr. Mhendislerin izdii resimlere gre lye
getirilip, ekillendirilerek eitli paralar, kalplar vb rnler elde
edilir. Talal imalat iin bulunan tezgahlar.Torna Tezgahlar Freze
TezgahlarCNC tezgahlarTalamaTezgahlarDelme tezgahlarTestere
tezgahlar bulunmaktadr.Talal imalat yntemleriAtolyede uygulanan
takm tezgahlarna gre imalat yntemleriTornalama, frezeleme,
delme,talama,testere ile kesmeTORNALAMAParaya kesici takm nnde bir
hareket vererek talkakaldrmaya tornalamak bu ilemi yapan tezgaha
torna tezgah denir bu tezgahta genellikle silindirik tornalama,
delik delme, raybalama, klavuz ekme, pafta ekme , konik tonalama,
aln tornalama, vida ekme gibi ilemler yannda talama frezeleme
progil tornalaama yay sarma demir elik aa plastik alamlar ve yumuak
gerelere istenilen ekil verme ilemi uygulanr.Torna tezgahnn belli
bal blmleri 1- Gvde Tornann en byk paras ve temel organdr Btn
paralar zerinde tar. Gvdenin st yzeyinde V yata biiminde kaytlar
bulunur. Bylelikle fener mili, gezer punta, ve arbann montaj dzgn
yaplm olur. Vkay zerinde atab ve gezer punta saa sola ileri geri
hareketini dzgn salam olur2- Fener mili ve kutusu = fener mili
kutusu tornatezgahn sol tarafndan sabit bir ekilde montaj
edilmitir. Fener mili fener kutusunun ularnda bulunur. ki yatak
stnde dnen bir mildir. n ksmna eitli aynalar balanabilir. 3- Gezer
punata = uzun paralarn desteklenmesinde kullanlr. Gvde kaytlar
boyunca hareket eder Fener mili ile ayn eksen zerindedir.4- Araba
;= torna tezgah zerinde arabalar kesici aleti idare eder. Araba
kaytlar boyunca saa sola hareket eder 5- Hz kutusu Vida admlarn
ayarlamak iin yada yala ilemelerini elde etmek iin ona mil ve talai
miline hz vermeye yarar.Torna Tezgah eitleri 1- Klasik torna tezgah
= Paralarn zerinden tala kaldrarak ilenmesine yarar. Ayna, fener
miline baldr. Komut verilince fener mili dner. Ayna ve malzeme
dnmesiyle takm paras malzemeden tala kaldrr. Fener milinin bal
olduu kutuda devir ayarlayan ayaklar vardr. Dili pozisyonu ile
klavuz ve torna ilemleri arasnda seim yaplr. Kesici takm Kutere
balanyor. Kater Siporta bal sport arabann stne baldr. Byk spor
ileri geri kk sport saa sola doru hareket eder. Arabann kzaklarn
zerinde de saa sola doru hareket eder. Sport asal olarak da
ayarlanabilir. 2- Rovelver Torna Tezgah = ok sayda zde paralar
ilemek iin kullanlr. Gezer punta yerinde altgen balk vardr. Altgen
balk zerine alt kalem birden balanarak deiik ilemler ayn anda
gerekletirilir. ,d tornalama, delik delmei naybalama, klavuz ekme
gibi ilemleri kalemlerin tek sefer ayarlanmas ile seri ekilde ilem
grr. Malzeme pense baldr pensler malzeme apna gre ayarlanr.Revolver
Tornada ilem srasMalzemenin kesilecek boyu ayarlanr. Merkez delii
alrMatkap delie oturur. Delik delinir.ap tam lsne getirilir. Fazla
olan ksm atlrPara kesilir3- tomat TornaTezgah = Revolver tezgahlarn
gelimi versiyonlardr. Standartlatrlm makine paralarn seri retimini
salar. Otomatik aygtlarn ayarlanmas ile ilem gerekleir. Tornalama,
Raybalama, vida ekme gibi ilemler iin ilem hzlarn otomatik kendisi
ayarlar. Tezgah durdurmaya gerek kalmadan ayn i paras iin ilemleri
tekrarlar ve sonunda keserek ileme devam eder. Malzeme tasarrufu
salar. 4- Kopya torna Tezgahlar = ok sayda iparasn ayn olarak
ilemek iin kullanlr. Hazr profile uygun mastar ile ilem grr.
Mastarda okuyucu u ile ald deerleri malzemede ileyerek i paras
retir. Hidrolik sistemler yardmyla oluur. 5- CNC Tezgahlar =
Bilgisayar destekli numerik ilemleri gerekletirir. Belirtilen
ilemler iin tanml olan fonksiyonlar ile ilemi gerekletirir.
stenilen bykkteki paralar programlanarak seri retimi gerekleir.
FREZELEMEFrezelemede kesme hareketi, takmn kendi ekseni etrafnda
dnmesi ve parann ilerleme hareketi yapmas ile gerekleir. Frezeleme
ile dz yzeyler, eitli kanallar ve yuvalar, ekilli yzeyler ilenir.
Vida ve dili arklar alr. Bir freze ba i parasna gre iki tr
alabilir;1. Zt ynl frezeleme2. E ynl frezeleme
a) Zt ynl frezeleme; Kesme ve ilerleme ynleri birbirine terstir.
Kesme kuvveti bileeni ilerlemeye kar koyar. Tala as ( ) 10-15o dir.
Kaba dkm paralarnda derin olmayan kesme ilemlerinde zellikle
kullanlr.b) E ynl frezeleme; Kesme ve ilerleme ynleri ayndr. Kesme
kuvveti ilerleme ile ayn olduundan para freze bann altna ekilir.
Tala as ( ) 0-5o dir. zellikle yzeyinde sert kabuk (dkm kabuu)
bulundurmayan paralarda, derin kesme ilemlerinde kullanlr.Frezede
belli bal blmler
1_ gvde = tezgahn en byk ksmdr gvde iinde dier btn organlar
alabilecek ekilde yaplr.2_konsol = zerinde araba ve tabla tayan
delikli dik dorultuda aa yukar hareket eder3_Araba = tezgahn enine
hareketini salayan tezgahtr. Yatay ve dey frezede bulunur.4_Tabla =
konsolun zerine yerletirilmitir saa sola kareket eden i parasnn
zerine baland paradr.
1- Yatay freze tezgah = freze aklarnn takld malafa mili yataa
paraleldir. Takm organ miline baldr. 2- Dik freze tezgah = Freze
aksnn takld balk ve konumu yataa dik durumdadr Takmlar fener miline
baldr.3- niversal Freze Tezgah = Bu tezgahta Yatay ve dey freze
tezgahlar bir aradadr. Tablann saa ve sola 45 derece dnmesi ayrt
edici zelliklerindendir. Seri imalatta tercih edilir. Deiik alar
ile delik delebilir.4- CNC Freze = Bilgisayar programlamalar ile
seri para retimi gerekletirir. 3 eksenli hareketleri ile ilem
kapasiteleri dier freze tezgahlarna gre daha genitir.5- Kopya Freze
Tezgah = Kopya torna esasna gre alrlar. Hzl para retimlerinde ska
karlalr.MATKAPLAMAGenel anlamyla delme ilemi olan matkaplamada
ounlukla para sabit durur. Takm kesme ve ilerleme hareketi yapar.
ok derin deliklerde ise para dner. Takm ilerleme hareketi yapar.
Delme takmna matkap ad verilir.Matkap tezgahlar 1- Stunlu matkap =
Kay kasnak ve ya dili sistemleriyle alr. Hassas ilemleri yapabilir.
Fener milinin iinde bulunduu kafa sadece yukar aa hareket eder. 2-
ok Milli Matkap = Seri imalatta kullanlr. Birden fazla deliin ayn
anda almas iin kullanlr. TALAMATalama bir i parasnn bir zmpara
aleti tarafndan ilenmesidir. Bu aletin kesici elemanlar, zmpara
malzemesinin tanecikleridir. Talamada hassas yzeyler elde
edilebilir. Paso hareketini ta yapar. paras sabittir. ynnde
ilerler. S ta ii boaltlm b ve a flanlarnnCNC TEZGAHLARISon yirmi
yldr birok iletme, atolye ve fabrikada aktif olarak kullanlmaya
balamtr. Tm ilemlerler otomatik ve hzl ekilde yaplr. Kodlamalar
tezgaha bilgisayar yardm ile aktarlr. CAD programlarnda izilmi
teknik resimler ve yardmc CAM programlaryla bu kodlama ilemleri
kolaylamaktadr. Malzeme zerinde yaplacak ilemler ve ilemin yaplaca
koordinatlar CNC tezgahna aktarlr ve tezgah ilemleri srasyla
yapar.
ATOLYEDE RETLEN PARALARIN TANITILMASIROTBAI = Karayolu tatlarnda
direksiyondan ald hareketi Tekerlere ileten n tekerlerin dey eksene
gre saa sola dnmesini salayan balant elemandr. ARA EK DEMR =
Karayolu tatlarnn arkasnda yk tamacl ve ya ekstra bagaj iin
kullanlan balant elemanKALIP TUTMA APARATI = Plastik ekil verme iin
retilen kalplarn deformasyonunu engellemek ve retimi hzlandrmak iin
retilen i paras
TALASIZ EKL VERMEEkil deiimi, bir malzemenin kuvvet etkisi
altnda balangtaki biimini deitirmesidir. Bu deiim elastik ve ya
plastik olabilir. Elastik deiim, kalc olmayan ekil deiiklii;
Plastik deiimde kalc bir ekil deiimi sz konusudur.Malzemeye etkiyen
kuvvet sonras, kalc bir deiimden sonra krlan malzemeler snek. Kalc
ekil deiimi olmadan krlan malzemeler gevrektir.Etkiyen kuvvetlerle
3 trl ekil deimi olur. Basmai ekme KaymaEKLLER EKLLER
EKLLLERMalzemeye plastik ekil deiimi olacak biimde kuvvet
uygulayarak ekil vermeye Talasz ekil verme denir. Ayrca Plastik
ekil verme olarak da adlandrlabilir.ETK EDEN FAKTRLERMalzemelerin
plastik ekil deiimi karsndaki davranlar malzemelerin kimyas bileim
ve i yaps, ekil verme scakl, ekil verme hzna baldr. Kimyasal bileim
ve i yapya gre malzeme ya kolay ya da zor ekil alr (Snek-Gevrek)
Scakla bal olarak da 2 ye ayrabilriz1- Souk ekil deitirme = ekil
deiimi sonundaki zellikler, ilem ncesindeki zelliklerden farkldr.
Herhangi bir ek ilem uygulanmadan ilk durumuna dnemez. Malzemenin
mukavemeti ve sertlii artar. Sneklii azalr. Sertlik artm malzemnin
cinsine baldr. 2- Scak ekil deitirme = ekil deiiminin ortaya kard
yap ve Mekanik zelliklerdeki deimeler ekil deiimi srasnda ortadan
kalkar ve malzeme ekil deiiminden nceki izelliklerine sahip olur.
Scak ekillendirme tekrar kristalleme scaklnn stnde bir scaklkta
yaplr. lem srasnda ekil deitirme hz, derecesi ve scakl uygun
seilmesi; ekil deii sonunda sertlik deimez., ufak taneli ve yksek
mukavemeti bir yap elde edilir. ekil deiimi iin harcanan enerji
souk ekil deitirmeden daha fazladr.AvantajScaklk ykseldike metale
istenen ekil vermek iin gerekli enerji miktar azalr.Metalse
maddelerin malzemelerin atlamadan ve kopmadan ekil deitirme
kabiliyetleri, scaklkla orantl ekilde artar.Metalin iinde
hetorejenlikler yksek scaklkta yaplan dvme ile kolaylkla
giderilebilir.TALASIZ MALAT USULLERA- DvmeB- HaddelemeC-
EkstrsyonD- ubuk ve tel ekme, boru imaliE- Plastik sa ileme
usulleri
DVMEMetalleri faydal bir ekle sokmak iin eki ve ya preslerle bir
kuvvet-basn. Uygulayarak ekil verme ilemidir. Plastik ekil verme
usullerinin en eskisidir.DVMEDE KULLANILAN TEZGAHLARAHMERDANDvmeden
kullanlan eki makinelerine ahmerdan denir. ahmerdan rs zerinde
bulunan i paras zerine eki ad verilen ktleler indirilir. eki i
paras zerine ya serbest olarak ya da ayrca dey bir kuvvetin rnein;
bir yay, buhar ya da hava basnc kuvveti tesiri ile iner.Bir
ahmerdandan beklenen zellikler unlardr;Vuru iddetinin
ayarlanabilmesi,Vuru saysnn ayarlanabilmesi,eki ve altlna eitli
dvme takmlar ve kalplar balanabilecek durumda olmaldr.Sonradan tala
alma ilemi gerektirmeyecek kadar biimli ve kark i paralarnn dvlmesi
kalpla daha karl olur. PRESLER parasnn eklini basma etkisi ile
deitiren makinelerdir. Presler g kaynana gre 2ye ayrlr. Mekanik
presler ve Hidrolik presler. Mekanik preslerde maksimum g 300-8000
Ton arasndadr. Hidrolik preslerde pres ba, hidrolik ve ya
hidropnomatik bir sistem tarafndan hareket ettirilir. Kapasiteleri
300-50000 Ton arasndadr. lem srasnda basn ve hz kontrol
mmkndr.SERBEST DVME BASMA parasna rs, eki, pres , ahmerdan ile
uygulanan kuvvetle dvme, yma tesiri altnda ekil vermedir. Pahaldr.
mal edilecek paralarn basit ve saylar az olmaldr. Malzemenin
zelliini iyiletirdiiden tercih edilebilir. Sert malzemeleri
ilediinde talal ilem zorlar bundan dolay yumuak malzemeler seilir.
kan i parasnn yzey dzgnl iyi deildir. Talal ilem iin pay
braklrYaplan ilkemlerUzatma= i parasnn uzunluunu arttrmak iin
kullanlr. eki, balyoz ve ya byk paralar iin ahmerdan, preslerde
eneli uzatma bal ile yaplr.Geniletme = parasnn geniliini arttrr.Yma
= parasnn boyunun ksaltlp geniliini arttrmak iin uygulanrDelme = kk
apl deliklerin delinmesinde kullanlr. Bi taraftan yarsna kadar dier
taraftan tamamen delinerek ilem tamamlanr.Yarma = paras zerinde
entik almas iin uygulanr. Yarma keskileri ile eki ve ya ahmerdanlar
ile uygulanr.Basamk yapma = eitli kalnlklarda ksmlar meydana
getirmek iin uygulanrBkme = zeri eitli yollarla ekillendirilmi
paralarda bu ekillerin tertiplenmesi iin bkme yaplabilir.Demirci
kayna = Paralarn basn altnda birletirilmesi ilemidir.DVME LE PARA
MALNN YAPILACAI DURUMLARa- Byk bir paradan kark bir eklin yaplmas,
dvme ile daha slak ve kolaydr.b- Mukavemeti yksek paralarn yapmc-
Az tala kaldrma istenen hallerde d- ok sayda paralardan maliyetin
dk olmas istenen durumdaKALIPTA DVME VE BASMA Serbest dvmede
malzeme yalnzca uzayarak veya ylarak ekil deitirmektedir. Fakat
kalpla dvme ve basmada malzeme ayrca ykselme hareketi
yapmaktadr.Girintili ve kntl paralar ahmerdanla, yzeyi dz ve
simetrik paralar ise preslerde ekillendirilir. Kalpla dvmede
kullanlan takmlar, altlk ve ya kalp tarzndadr. Altlklar uzatma ve
ya geniletme ilemlerinde ahmerdan rs zerine konur. Kalplar ise iki
ve ya daha ok paraldr. Kalplar ak, yar ak ve kapal olabilmektedir.
Ak kalplarda bir ubuun orta ksm yar ak kalplarda u ksm
ekillendirilebilir. Kalp ierisinde konan malzeme miktarnn hacmi
kalbnn hacmine eikt ise malzeme kalb tam doldurur. Fazla ise
malzeme yan taraftan taar. Bu ksmlar apak olarak adlandrlr. KALIP
MALATAINDA KULLANILACAK MALZEME AAIDAK ZELLLERE SAHP
OLMALIDIR.*kalbn ekil deitirmesi iin yeterli sertlik*kalbn derinlik
kuvvetlere danabilmesi iin yeterli boluk*imalat sonras llerin
kaybetmemesi iin yeterli anmaya dayankllk*kesme kabiliyetini
yksek*kolayca ilenme*sl ilemlere dayanmKalp malzemesi seiminde
ayrca iparas malzemesi, dvme usul, para says, kalbn ekli ve bykl ve
malzeme maliyeti gibi faktrlerde dikkate alnr. Dkme demir ve elik,
dinamik ve ani zorlanma olmayan pres kalplarnda, dvme demir
ahmerdan kalplarnda kullanlr.Kk i paralar zel preslerde souk olarak
dvlr ekil verme bir ve ya birka kademede hzl biimde yaplr. Souk
dvme ile imal edilen paralarn yzeyleri dzgn ve lleri
tamdrHADDELEMEMerdana adnda eksenleri etrafnda dnen iki silindir
arasnda malzemelere ekil verme ilemidir. paras kesidi klr ve uzama
ve genileme meydana gelir. En fazla kullanlan ekillendirme
biimlerindendir. Yksek kapasite ve llerin kontrol edilebilirlii
cazip klarHaddeleme tezgahlar merdanalar yataklar bunlar tayan g
tahrik eden hz kontrol eden blmlerden meydana gelir. Kuvvet ok
yksek olduu iin yeterli g salayan motora ihtiya
vardr.Merdanalar
