Sosyolojinin Kuruluşu

7/30/2019 Sosyolojinin Kuruluu

1/39

Sosyolojinin Kuruluu


2/39

Sosyolojinin Ortaya kmasn

Belirleyen Koullar-Olaylar

1. Sanayi nklab2. Fransz Devrimi


3/39

Sanayi nklab

Sanayi devriminin itici gc doabilimlerindeki gelimelerdir.

Bu gelimelerin sonucu olarak retimdebuhar gcnn yani makinalarnkullanlmas mmkn hale gelmitir.

retimde makinalarn kullanlmas retiminmerkezilemesine ve kentlerdeyounlamasna neden olmutur


4/39

Sanayi nklab

Kentlerde younlaan retim byk nfusktlelerinin de kentlerde younlamas

sonucunu dourmutur. Krsal kysel ekonomi yerini

makinalama ve seri retim sayesinde

karmak bir piyasa ekonomisinebrakmtr.


5/39

Sanayi nklab

Bu niceliksel ve niteliksel deiiklikleretkisini insanlarn yaamnda yepyeni

olgularn ortaya kmasyla gstermitir Nfusun kentlerde ok kk alanlarda

younlamas daha nce karlalmam

bir takm sorunlar gndeme getirmitir:su, isizlik, anomi, atma vb.


6/39

Sanayi nklab

rnek olay: Su kavramnn niteliinindeimesi ve Jack the Ripper olay

Karndeen Jack olarak da bilinen katil 19. yyda Londrada ortayakmtr. Kimlii bugne kadar belirlenememi olan bu ilk seri katilsanayi geliimin zirvesinde olan ngilterenin kalbinde su kavramnnmodern dnemde alaca yeni biimi rneklendirmektedir. Buharlsanayi makinalarnn youn dumanlar altnda karanlk ve kasvetli

Londra sokaklarnda ava kan Karndeen Jack, zellikle seks iisikadnlar hedef almakta, onlar sokak aralarnda ameliyat aletleri iletitiz operasyonlarla ldrmekte ve organ paralarn da almaktadr.Adnn kayna da budur.


7/39


8/39


9/39

Sanayi nklab

Piyasa koullarnn insan hayatna ynvermeye balamas insan gruplar arasnda

atmalarn gelimeye balamasna nedenolmutur.

Daha nce belirgin olmayan farkllklar

(zenginlik ve lks tketim alannda) kentortamnda belirginlemeye balamtr.


10/39

Sanayi nklab

Bu dnemin en nemli bir dier niteliizenginliin (dengesiz biimde olsa da)

artdr. Bu zenginlik ocuklar dahil geniinsan kitlelerinin sefalet iinde yaamalarile mmkn olmutur.

ocuk iilii, alanlarn dzensiz ve ari koullar vb. sosyal sorunlar, isizlikbasks ve evresel sorunlar bu dnemdeortaya kmtr


11/39


12/39


13/39


14/39

Fransz htilali

18. yy. sonu, yukarda deinilen tmgelimelerin balang biimleri Fransada

da grlmeye balanmtr. Byk nfuskitleleri kentlere ylm, sefalet, isizlik,mevcut geleneksel ahlakn yetersiz kald

ciddi sorunlar olarak ortaya kmtr.


15/39

Fransz htilali

Bu sorunlara ek olarak o sralardaFransada ortaalarn bir kurumu olan

mutlaki krallk rejimi halen geerliliinisrdrmektedir.

Kilise ve aristokrasi sanayi geliiminin

ncs olan sermaye sahibi, sonradanzenginlemi kesimlerle ynetim aygtnnarasnda bir engel oluturmaktadr.


16/39

Fransz htilali

Eski ile yeni toplumsal biimler ve kesimlerarasndaki gerilim gittike artm ve en

sonunda kentlerdeki byk nfusynlarnn katlm ile bir ayaklanma bagstermitir.

Balarda ayaktakmnn bir eylemi sanlanayaklanma byk bir toplumsal olguyadnmtr.


17/39


18/39


19/39

Fransz htilali

Baarya ulaan ihtilal uzun sren bir ikarklk ve kaos ortamnn olumas ile

sonulanmtr Bu kaos ortam Fransa tarihinde anomi ve

anari, iddet ve terrn hkm srd

bir dnemdir.


20/39


21/39

Sosyolojinin Kuruluu

Batan beri anlatlan ve siyasal etkenlerle debirleen atmalar, insanlarn dnyasndatoplumda bir dzenleme yapma dncesiniortaya kard.

Bu dnceyi cesaretlendiren temelunsurlardan birisi de doa bilimlerinin eldeettii byk baarlardr. Doa bilimleri

zellikle de Fizik, insanlarn doaya egemenolmasnn yolunu aan devrimsel bir gelimegstermiti


22/39

Sosyolojinin Kuruluu Sosyal konular zerine dnce gelitirenler iindoa bilimleri sosyal konular iin bir rnek tekil

ediyordu. 19. yy. balarnda toplumsal konularn da tpk

doa bilimi konular gibi ele alnpaklanabilinecei dncesinden hareketle

sosyal fizikten bir bilim olarak bahsedilmeye

baland. Sosyal fizik, fizik gibi, yasalara ulamal ve bu

yasalar aracl ile insanlarn dnyasdzenlenmeliydi


23/39

Auguste Comte (1798-1857)

Ayn dnce iklimininbir paras olarakyetien Comte, ilk kezSOSYOLOJ ismininermi ve dolaysylasosyolojinin isim babas

olmutur.


24/39

Socius (Lat.) + logos (Yun.) szcklerinibirletirerek sosyolojiyi tamamen yeni vebamsz bir bilim dal olarak kurmakistemitir.

Ona gre sosyoloji tpk doa bilimleri gibisadece nesnel olgularla ilgilenmeli ve somutolarak gzlemlenemeyen veya deneye tabi

tutulamayan tm konular ilgi alanndankarlmaldr. Yine ona gre sosyolojifelsefeden en son ayrlan bilim olduu iin engeerli bilgi trdr.



25/39


Comte, toplumdaki dzene ve uyuma vurgu yapar. Toplumunancak bu sayede bir birlikbtnlk iinde varolabileceinidnr.

O, sosyolojiyi iki ana alma alanna ayrr: Sosyal Dinamikve Sosyal Statik.

Sosyal statik btnlk halindeki toplumun donuk bir fotorafgibidir. Dzeni aklar. Ancak asl konu, deiimi aklamaktr.Sosyal dinamikin amac da kanlmaz olan deiiminyasalarn ortaya karmaktr.

Comte, deiimi insanlk tarihi boyunca 3 aamada ele alr(Bu anlamda ayn zamanda evrimcidir): 1- Teolojik Aama2- Metafizik Aama 3- Pozitif Aama

Bilime yeni laik bir din gibi yaklar hatta yeni bir dinselretiden bahseder: nsanlk dini. Tarihi ve deimeyi sadecednsel alandaki deiiklikler ya da devinimlerde grmeyealr


26/39

Karl Marx (1818-1883)

Diyalektik metodukullanr. Materyalisttirancak dncesi tarihsel

materyalizm olaraktannr.


27/39

Tarihsel materyalizm kavram maddenininsan yaamn biimlendirmesi olarak daokunabilir.

nsanlar doaya kar bir varolmamcadelesi iindedirler. Bu mcadele maddivarln devam ettirilebilmek (yaniyaamak) iin girilen bir mcadeledir ve bu

nedenle de maddidir. Bu nedenle de hayatekonomik sreler zerinde temellenir. Tmdier kurumlar ekonominin glgesindeoluur (din, devlet, aile vb.).

Karl Marx (1818-1883)


28/39

Karl Marx (1818-1883)

Doaya kar verilen bu mcadele insantoplumlar bydke farkl bir grnm alr.

Toplumun retimi tketiminden fazla oluncaortaya art rn kar. Bu fazla rn baz

kiilerin uzmanlamak iin maddi retimfaaliyetinden uzaklamalarna imkan verir.

Bu uzaklama insanlk tarihinde

uzmanlamaya karlk gelir. Meslekler veiblm bu sayede ortaya kmtr.

Ancak mesleki iblm ile birlikte baka bir

farkllama da ortaya kar: Bireysel mlkiyet


29/39

Bireysel mlkiyetin en nemli grnmretim aralarnn mlkiyetidir. Ona greinsanlk tarihi denilen ey, diyalektik birbiimde insan toplumlarnn retim aralarnn

mlkiyetinden kaynaklanan eitsizliklerin yolat devinimlerdir. Bu anlamda Marxa gre tarih denilen olgu

aslnda retim aralar mlkiyetindekieitsizliin yol at retim ilikilerininkartlatrd insan gruplarnn (snflar)atmalarndan ibarettir.

Karl Marx (1818-1883)


30/39

Karl Marx (1818-1883)

Marx bu dncesini tarihe uygular. Ona gretarihte temel olarak 5 tane retim biimibulunur: 1- lkel komnal 2- Kleci 3- Feodal4- Kapitalist 5- Komnist retim biimleri

Marx iinde bulunduu dnemde bu ilkelerdorultusunda kapitalizmin de analiziniyapmtr. Onun kapitalizm analizinin temelini

meta fetiizmi ve yanl bilin kavramlaroluturur.

E il D kh i (1858 1917)


31/39

Emile Durkheim (1858-1917)

Durkheim, ahlak sosyologuolarak bilinir. Bunun temelnedeni toplumdakidnmlerin yaratt ahlakibuhrana odaklanmasdr

Ona gre toplum bir organizmagibidir (ilevsel uzmanlam

gelerin uyum iindevarolduklar bir sistem)

E il D kh i (1858 1917)


32/39

Bu temelde o ilevselciliin de kurucularndan

birisidir. Onun temel kavramlar uyum, ilev, i blm ve

dayanmadr.

zellikle toplumun uyumlu bir btn olarak birarada olmasnn toplumdaki iblm ve dayanmasayesinde mmkn olduunu belirtir.

Dayanmann iki biimi vardr. Mekanik dayanma

ve organik dayanma. Mekanik dayanmadakanba, gelenekler belirleyici iken, organikdayanmada uzmanlaan kurumlar (hukuk vb.kurumlar) sz konusudur.


E il D kh i (1858 1917)


33/39

Organizma analojisi onun organik dayanma

yaklamn anlamay kolaylatrr. Basit bir canlorganizmay geleneksel bir toplumla, karmakorganizmay da (boyut, ebatlar, iblmnnderecesi ve karmaklk bakmlarndan) modern

toplumla karlatrmak mmkndr. Onun topluma baknda ve sosyolojisinde bir dier

nemli yaklam kolektif bilin kavraydr. Onagre kolektif bilincin zayflamaya balamas birtoplumdaki tutunumu (cohesion) olumsuz etkiler.

Anomi (kuralszlk) yaratr. Bireysel bilinleringlenmesi anominin temel nedenidir.


E il D kh i (1858 1917)


34/39

Onun modern topluma bakn belirleyen de

bu dncedir: Modern toplum karmak birtoplumdur ve eski ahlaki kabullerin yeriniyenilerine brakt bir toplumdur. Ancakgei dneminde baz problemler de ortaya

kabilir. Sz konusu problemin bir vaka analizi

biimindeki grnm ntihar adl

almasdr. Onun din sosyolojisi de kolektif bilin

kavramn aklamakta kullanlabilir: ToplumTanrdr



35/39

Max Weber (1864-1920)

Bir iktisat tarihisidir.

Sosyolojinin bir bilim olarakgeliiminde ok nemli biryere sahiptir

M W b (1864 1920)


36/39

Weber, kendinden ncekilerden farkl olarak

somut olgu ve gruplara odaklanmaklayetinmez ve bireyin anlaml davranna daatfta bulunur.

Ona gre bireyler sadece kendilerinibelirleyen toplumsal yapnn piyonlardeildirler. Onlarn kendileri ve eylemleri

hakkndaki fikirleri de nemlidir. Bu dncesini en iyi zetleyen gr stat

grubusnf arasndaki farka ilikin olandr.

Max Weber (1864-1920)

Max Weber (1864 1920)


37/39

Buradan hareketle onun sosyolojisinin temelide ortaya km olur: deal tip kavram. Ona gre sosyal bilim (ya da sosyoloji) olgular

ve somut nesnelerle deil soyut zihinselkategorilerle i grr. Bu nedenle dnyadaevrensel olgular deil geerlilii snrlkategoriler vardr.

Onun otoritenin ideal tipleri aratrmas, bunarnek tekil eder: 1. Geleneksel otorite 2.Karizmatik otorite 3. Rasyonel Otorite

Max Weber (1864-1920)

Max Weber (1864 1920)


38/39

Onun en nemli alma alan din ve iktisat

ilikileridir. Protestan Ahlak ve KapitalizminRuhu adl eserinde kapitalizmin geliimdekidinsel etkileri aratrmaktadr.

Ona gre din (protestanln bir mezhebiolan Luthercilik ve onun temel ynelimi olanPritanizm) iktisadi hayatta byk etkisahibidir.

ilecilik bir dinsel ynelim olarak iktisadisistemleri etkilemektedir. Dnya ire ilecilik

dnya reddiyeci ilecilik ayrm

Max Weber (1864-1920)


39/39

Teekkrler

Documents

Sosyolojinin Kuruluşu