เอกสารประกอบการเสวนา ‚ปฏรปการเรยนรเพอคนทงมวล‛

กลยทธยกระดบการเรยนรเพอสมมาชพ จาก “เดกดอยโอกาสสเดกไดโอกาส” ของโรงเรยนบานหวยไรสามคค อ.แมฟาหลวง จ.เชยงราย

วนท 9 กมภาพนธ 2555 ณ ศนยการประชมสถาบนวจยจฬาภรณ เรยบเรยงโดยหนวยสอสารสาธารณะ ฝายสอสารองคกร สสค.

จดก าเนด: โมเดลโรงเรยนบานหวยไรสามคค

เดมชอ “โรงเรยนต ารวจตระเวณชายแดนท 61” เรมการเรยนการสอนเมอป 2507 กอนทกรมต ารวจจะโอนใหสงกดองคการบรหารสวนจงหวดดแลในป 2520 เปดการเรยนการสอนตงแ ตระดบชนอนบาลถงมยธมศกษาตอนตน จนกระทงป 2547 นายศภโชค ปยะสนต ไดเขามารบต าแหนงผอ านวยการ โดยมโจทยหลกในการ ขยายการศกษาระดบมธยม ศกษาตอนปลาย ทามกลางปญหาหลกในการขบเคลอนงาน ดวย 1.ภาษาทแตกตาง 2.การเชอมโยงกบหนวยงานปกครอง และ 3.สาธารณนปโภคขนพนฐานไมพรอม

ภายใตรปแบบการพฒนาการศกษาตาม โครงการพฒนาดอยตง ฯ อนเนองมาจากพระราชด ารของสมเดจยา เพอการพฒนาอาชพในการด ารงชวตทยงยน จงน ามาสการพฒนา 3 ระดบคอ 1.การพฒนาโครงสรางพนฐาน 2.พฒนาอาชพ และ 3.การเตรยมความพร อมดวยการ “สรางคน” ในพนท จงสามารถแบงการพฒนาออกเปน 4 ระยะ ดงน

1.โจทยเรงรด: ขยายการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย เพอใหนกเรยนในพนทไดศกษาตอ 2.โจทยระยะกลาง: ควานหาจดเดนจดแขง ซงเปน “เอกลกษณ” ในการน าพา “นกเรยน” ไปส “การ

เรยนรทตอบโจทยทองถน” จงเปนทมาของการเรยนรขนพนฐานเพอสมมาชพ 3.โจทยระยะยาว: สรางการศกษาทตอบสนองความยงยน สงตอ “นกเรยน” ส “ตลาดแรงงาน” 4.โจทยตลอดชวต : สงตอใหทองถนเปนเจาภาพ มสวนรวมในการ “ปรบเปลยนทศนคตเรองการ

เรยนรตลอดชวต”

รปแบบการเรยนรเพอสมมาชพ “หลกสตรปมเดกสายอาชพ” โจทยหลกทองถน

หลงจากไดโจทยในการขยายการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย ในป 2547 ผอ.ศภโชคไดมโอกาสทลถวายรายงาน แดสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร ในการจดการเรยนการสอนทมงเนนการ “พฒนาดานอาชพ” จนเปนทมาของ โครงการพฒนาการศกษาในพนทโครงการพฒนาดอยตง

เรมจากการปรบเปลยนคานยมทศนคตของพอแม ผเรยน และคนในทองถนทยง สนใจเรองวชาการ อยากใหลกหลาน ไดเรยนสายสามญ จบปรญญาตร แตเมอหนกลบมามองโอกาส ในการเขาถง

การศกษา จงเหนวา เดกในพนทยงขาดศกยภาพในการแขงขน กบเดกในเมอง จงเปนทมา ในการตงหลกสตรเนนการศกษาทตอบโจทยสมมาชพ เชน งานคหกรรม งานแปรรปอาหารและเครองดม งานชางไมชางซอม งานคอมพวเตอร งานเยบปกถกรอย งานเกตรกรรม งา นชงกาแฟ เปนตน โดยมการแบงชวโมงสอนออกเปน “ทกษะอาชพ 60:40 การเรยนสายสามญ ” นอกจากนยงมการปรบหลกสตรเตรยมความพรอมใหนกเรยนระดบมยธยมศกษาปท 3 ทเปดใหมการเรยนรดานงานชาง งานเกษตร และพเศษส าหรบแผนคอมพวเตอร -จน ส าหรบเดกทอยาก เรยนสายสามญ แตไมมโอกาสเรยนตอในเมอง

“จดเดนของเราจงอยทการควานหาหลกสตรในเรองอาชพ จนเปนทมาของ “หลกสตรลดแบบอาชวศกษา ” ทท ารวมกบส านกพฒนานวตกรรม เพราะผมค ดดา ถาดงดนใหเดกไปเรยนฟสกข เคม ชวะ แลวเราจะน าพาโรงเรยน พาเดก พ าทองถนไปสอะไร ซงหากผน าไมสามารถขามกรอบการเ รยนรเพอตอบโจทยชวตได กคงไปไมถงการเรยนรแบบสมมาชพ ซงปจจบนสงคมตองการแรงงานมฝมอ มวธบรหารจดการทเปนระบบ และการหาแหลงแรงงานทสงตอไดอยางยงยน” ผอ.ศภโชคสรป

สวนรปแบบการเรยนการสอนนน เนนการสอนแบบ “Learning by Doing” (การเรยนรดวยการปฏบตจรง) โดยครเปนเพยง “ผด าเนนการ” ในหอง โดยมนกเรยนเปน “ผปฏบตจรง” เพอไมใหเกดการเรยน “Copy and Memory” (แบบทองจ า) นอกจากนยงเพมเตมการคดในเชงสนทรยศาสตรใ หนกเรยนไดเรยนรการคดวเคราะหอยางมระบบ ควบคไปกบการสรางความหลากหลาย แตยงคงความเปนเอกลกษณ โดยเฉพาะการปลกฝงเรองระเบยบวนย และปลกจตส านกทองถน

ตนแบบ “ผบรหาร” แบบ “ครจา”

เรยนจบ โครงการครทายาท รนแรก ซงเปนโครงการผลตครข นพนฐานระดบปรญญาตรของกระทรวงศกษาธการ เพอคดเลอกหวกระททมจตวญญาณความเสยสละ มาเปน “คร ” ต าแหนง “ผอ านวยการโรงเรยน” ของผอ.ศภโชค ปยะสนต จงเปนเพยง “คนทชวยอ านวยความสะดวก ” ใหระบบการบรหารจดการในโรงเรยนด าเนนไปได อยางคลองตว แ ละไมตดในกรอบความคดเดม เขาจงเปนอกครอกคนทกลาพดวามความเปน “ครจา” ไดเตมปากเตมค า

“บางครง นโยบายสวนกลาง ไมนงท าใหทศทางการพฒนาไมชดเจน ผมจงตองยดปญหาของพนทเปนหลก โดยแสวงหาความรวมมอจากทองถน ท าใหการท างานเกดความมสวนรวม และเขมแขง เพราะฉะนนใครจะท าอะไรกชาง แตผมจะท าแบบน ผมจะท าและน าพานกเรยนของผมไปอยางไร ใหสามารถมอาชพทเลยงตวเองได เพอสรางให เกดการเรยนรทมากกวาการอยใ นหองเรยน เมอผานการเปนครมาแลว จง เขาใจวา ถาเราเปนครผสอน เราชวยไดเฉพาะเดกทเราดแล แตถาเปนผบรหาร เราสามารถชวยโรงเรยนไดทงระบบ” ผอ.ศภโชคสรปวสยทศนการท างาน

วสยทศนโรงเรยนบานหวยไรสามคคจงมงจดการเรยนรอยางหลากหลาย ใหผเรยนมทกษะ การสงเกต การฟงและลงมอปฏ บต มความสามารถในการอาน เขยน คดค านวณและสอสาร

ภาษาตางประเทศ รกการเรยนร มนใจ เหนคณคาในตนเอง มความคดสรางสรรค สบสานงานพระราชด าร โดยใชแหลงเรยนรและภมปญญาทองถน

แรงหนนจากเพอนคร ครอบครว ชมชน และสงคม

เรมจากการปรบตว “คร” ใหอยในฐานะ “ผให” คอ ใหแกเดก ชมชนและสงคม ใช “งาน” ทชวยสรางเดก สรางคนในทองถนแทน “ค าพด” แมชมชนจะเคยหนหลงในโรงเรยน และมองวา การประชมเปนเพยงเวทเรยไรเงน การท างานหนก และการเรมจากปรบขางใน ทงในสวนตวเอง ครในโรงเรยน จงท าใหเกดศรทธาจากชมชน ซงเปนเรองจ าเปนในการสรางแรงหนนในการขบเคลอนการศกษาทองถน

“มนอยทเราท าขางในใหเกดการเปลยนแปลงพฤต กรรมครของเราอยางไรให ภายนอกยอมรบ ในฐานะผอ านวยการ ความรจงเปนอ านาจสงสด ยงเปนคนใหม เราตองเรยนรเรององคกร เรองหลกสตร เรองการประเมนวดผล อานใหมาก เพราะเราตองเปนผอ านวยการใหครท างานไดส าเรจ ตองเรยนรทจะใหเกยรตผอาวโส และชนชมความส าเรจรวมกน เมอเราสามารถน าพาคนได เงนทนตางๆกมาเอง”

ความส าเรจ และความภาคภมใจ

น.ส.ทศนย โสภณค านวยกจ “คร” ฝกหด จากมหาวทยาลยราชภฏเชยงราย คณะครศาสตร เอกคณตศาสตร หลกสตร 5 ป ซงเปนหนงในนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายรนแรก ทผอ .ศภโชค ใชเวลา 18 วนในการพดคยกบชาวบาน กบคร กบนกเรยนและพอแม เพอใหชมชนมความมนใจกบหลกสตรทสามารถท าใหเดกนกเรยนในทองถนมอนาคตทดขน วนนเธอกลบมาเปนครฝกหดใหกบรนนองในโรงเรยนทเธอเคยมโอกาสไดเรยนตอม.ปลาย

ในฐานะอดตนกเรยน ทศนยวาโรงเรยนเปลยนไปมาก ทงในเรอง สถานท อาหาร และสขภาวะ แตพอมาอยในรปฝกสอน ยงเหนการเปลยนแปลงมาก กวา วาครพยายามเพยงไหนในการ จดการเรยนการสอน จงเขาใจวา ลกๆการเรยนร “ถกซอน” อยทกกระบวนการ ตงแตการเปนธระพาเดกขนรถไปเรยนโรงเรยนทมครช านาญการ เชญวทยากรมสอนทโรงเรยน

“ในฐานะคร เราเขาใจเลยวา ครทนพยายามเปนครมากกวาการสอน ครตองอดทนมาก ตองมจตใจทรวาอยากใหลกศษย ไดด จรงๆแลวตอนจบกอยากไปท าอาชพอน แตมโอกาส ซมซบเรองดๆทครท าให เหนการฝาฝนของครในโรง เรยนนจงอยากจะกลบมาชวยโรงเรยน คดวา เรานาจะลงทนอะไรใหมากกวาการลงทนทมากกวาเงน การเรยนครเหมอนมผลไมอยผลหนงวา เรา จะเอาผลไมไปกน ไปดอง ไปแชอมกได แตการเรยนครเหมอนการเอาผลไมใบปลก ใหผลใหดอก ใหคนอนไดเกบเกยวไดบาง มนเปนความรสกของเดกทขาดโอกาสมากๆ ไมไดเรยนตอม .4 เรากควรแบงปนโอกาสใหคนอนบาง”

นางกมลวรรณ เนาวชมภ วาท “ครสอนด ” จากโครงการสงคมไทยรวมกนคนครดใหศษย เชดช ยกยอง ครสอนด ครเพยงทานเดยวทดแลงาน “คหกรรม” เพอเตรยมความพรอมใหเดก พรอมทงสงเดกไปยงแหลงแรงงาน ครในฐานะผให จงตองปรบกระบวนการเรยนรของ ตวเองตลอดเวลา ใบประกาศณยบตร คอรสเรยนตลอดป จงเปนเพยงเครองมอในการสรางกระบวนการเรยนการสอนทตอบโจทย “การสรางอาชพ” ทยงยนใหเดกนกเรยนในทองถน

“สอนเปน เหนผล คนยกยอง ” ส าหรบครกมลวรรณ ใหค าจ ากดความไววา “ครตองเปนแบบอยางทด แ ละทาดวยใจมความสขกบการทางานทาใหเปนปกตสมาเสมอ ปญหามไวแก ความสงบสยบความยงยาก และเราอยาไปแกปญหาทคนอน แตใหเรมแกทตวเรากอน สวนคนยกยองหรอไมนน เรารอยแกใจจากลกศษยของเรา”

การท างานรวมของ ‘สสส’ และ ‘สสค.’

ส านกงานกองทนสน บสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส .) โดยส านกสนบสนนสขภาวะเดก เยาวชน และครอบครว (ส านก 4) รวมกบส านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค .) เลงเหนความส าคญของ “การเรยนรเพอชวตจรงในสงคม ” ซงหมายถงการสรางเยาวชนทสามารถคนพบศกยภา พ ความถนดของตนเอง รวมถงมทกษะและโอกาสพฒนาตนเองไปสชวตและอาชพทเลอก ซงอาจกลาวไดวา การสรางการเรยนรทเกดขนนาจะมงเนนเปาหมายไปส การสรางกระบวนการเรยนรทตอบสนองตอการสรางความเขมแขงของชมชนเปนการเรยนรเพอชมชน การเรยนรเพอการสรางสมมาชพเตมพนท การเรยนรในระบบโรงเรยน และมหาวทยาลยกบการปฏรปการเรยนร จงเหนควรใหสนบสนนการสรางเครอขายเพอพฒนาสขภาวะเดก เยาวชน และครอบครว โดยมงหวงวา จะเปนโอกาสใหนกวชาการ ผทรงคณวฒ และหนวยงาน /บคคลทเก ยวของ ไดรวมมอกน สรางเปนเครอขายท างาน เสนอแนะแนวทางและขอคดเหนอนเปนประโยชน ในการทจะน าไปพฒนาและสรางสงคมแหงการเรยนรของไทยตอไป

//////////////////