เอกสารประกอบการเสวนา ‚ปฏรปการเรยนรเพอคนทงมวล‛ โรงเรยนในโรงเรยนส าหรบเดกกลมเสยงในระบบการศกษา

(Double-protection school system model) ของ “โรงเรยนรตนโกสนทรสมโภชบางขนเทยน” เขตพนทการศกษากรงเทพมหานคร เขต 3

วนท 3 กรกฎาคม 2555 ณ โรงแรมมราเคล แกรนด คอนเวนชนส หลกส กรงเทพ เรยบเรยงโดยน.ส.กนกวรรณ กลนณศกด

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ หนงทศวรรษแหงการเรยนร : เมอ ‘ระบบดแลคดกรอง’ กลายเปน ‘ฮโร ’ ชวยเดกกลม

เสยง

นบแตป 2545 “ระบบดแลคดกรอง” กลายเปนหนงยทธศาสตรส าคญในการบรหารจดการดแลนกเรยนกลมเสยง กลมมปญหา และกลมนกเรยนเรยนรวม 1 ของโรงเรยนรตนโกสนทรสมโภชบางขนเทยน เนองจากมสถตยอนหลง ระบวา อตราการจบการศกษาในระดบมธยมศกษาปท 3 ลดลงตดตอกนหลายป กระทงนกเรยนในระดบมธยมศกษาปท 6 กมอตราเรยนจบไมเตมรอยเหมอนเดม จงเปนทมาของการเขารวม เปนหนงใน 7 แกนน าโรงเรยนน ารอง “ระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ” ทไดรบการคดเลอกจากกระทรวงศกษาธการ

สถตการเกบขอมลยอนหลงตงแตปการศกษา 2546-2554 พบวา อตราการเพมลดของ นกเรยนกลมคดกรองของโรงเรยนรตนโกสนทรสมโภชบางขนเทยน ทไมจบการศกษาในแตละป ทงในระดบมธยมศกษาปท 3 และระดบมธยมศกษาปท 6 นนผกผนขนลงตลอดเวลา แตลาสดในปการศกษา 2554 พบวา เปนครงแรกทนกเรยนทง 2 ระดบชนสามารถเรยนจบการศกษาไดทงหมด ดงน

ปการศกษา จ านวนนกเรยน ทจบม.3 (คน)

จ านวนนกเรยน ทไมจบม.3 (คน)

นกเรยนจบคดเปน (%)

จ านวนนกเรยน ทจบม.6 (คน)

จ านวนนกเรยน ทไมจบม.6 (คน)

นกเรยนจบคดเปน (%)

2546 645 25 94.88 239 1 99.6 2547 628 8 98.72 256 0 100 2548 651 27 95.85 241 0 100 2549 631 17 97.54 288 6 97.92 2550 692 22 96.82 287 2 99.30 2551 692 22 82 306 4 98.69 2552 750 49 93.47 365 0 100 2553 671 36 94.63 397 11 97.73 2554 563 0 100 420 0 100

อยางไรกดตารางดานบนแสดงใหเหนวา แมจะม “ระบบดแลคดกรอง ” แลว แตยงมปจจยอนๆทสงผลกระทบตออตราการจบของนกเรยนในแตละป โดยเฉพาะในป 2551 และป 2553 ทสถตนกเรยนมธยมศกษาปท 3 และนกเรยนมธยมศกษาปท 6 เรยนไมจบสงถง 22 คน และ 11 คนตามล าดบ ซงมากทสดในรอบ 10 ป เครอขายความชวยเหลอทอยในระบบคดกรอง ตงแตพอแม-ตวนกเรยน-เพอนนกเรยน-คร-เพอนคร และชมชน จงเปนพลงขบเคลอนส าคญทท าใหระบบดแลคดกรองเดกกลมเสยงเขมแขงขน หรอออนแอได ในเวลาเดยวกน เพราะหวใจส าคญของระบบคดกรอง “ไมใชการเอาตว 1

ปจจบนมนกเรยนเรยนรวมทงสน 28 คน ตงแตระดบมธยมศกษาปท 1-6 ประกอบดวย นกเรยนทบกพรอง ทางดานรางกาย 6 คน บกพรองทางการไดยน 3 คน บกพรองทางการเรยนร 6 คน บกพรองทางดานพฤตกรรม 8 คน ออทสตก 3 คน บกพรองทางการพด/ภาษา 1 คนและบกพรองทางสตปญญา 1 คน

รอดคนเดยว ” แตเปนการสงไมตอ ในการท างานทสอดรบ รวมกนทงเครอขายอยางเปนระบบ ผานประสบการณเรยนรรวมกน

ถอดรหส “ระบบดแลคดกรอง”: ระบบเพอนชวยเพอน ครชวยเพอนคร พอแมชวยพอแม อ.วราภรณ หงษดลกกล ครแกนน ากอตงโรงเรยนน ารองระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน กลาว วา สงส าคญคอตองมระบบสงตอ และการสนบสนนภายในโรงเรยนทเขมแขง ฉะนนการประสานงานชวยเหลอ ระหวางนกเรยนและเพอนนกเรยน ครและเพอนคร พอแมและเพอนพอแม จงเปนปจจยแหงความส าเรจของระบบคดกรองดแลของโรงเรยนรตนโกสนทรสมโภชบางขนเทยน “จดตางคอ เราไมไดท างานคนเดยว ไมวาการสรางความพรอมใหเพอนครผานระบบสอนงาน (Coaching) ซงมการอบรมใหความรเรองการดแลนกเรยนและการส งตอ เพอให เกดการสรางเครอขายครชวยเพอนคร พอแมชวยพอแม หรอเพอนชวยนกเรยน เปนจดเรมตนทแสดงใหเหนถงรปแบบการประสานงาน และรวมมออยางเปนระบบ ครอบครว -โรงเรยน -ชมชนจงเปนไมตอเชอมสมพนธลก-พอแม-คร-เพอนครเขาไวดวยกน” ครวราภรณ กลาว

อ.ชมพล ยาทองไชย หวหนาระบบฐานขอมลพฒนา คดกรองเดกกลมเสยง ในโรงเรยนรตนโกสนทรสมโภชบางขนเทยน ไดสรป 6 ขนตอน ดงน

1. การกรอกระเบยนแรกเขาของนกเรยนระดบมธยมศกษาปท 1 และมธยมศกษาปท 4 เพอเกบขอมลพนฐานของนกเรยนแตละคน

2. รจกนกเรยนรายกรณ ดวยกจกรรมยอยหลากหลาย เพอสงเกตวา ผเรยนมพฤตกรรมแปลกแยกเดนชดหรอไม อาท - การเยยมบานนกเรยน เพอตรวจสอบ สภาพครอบครว สภาพรางกายและจตใจ และสภาพ

ทางเศรษฐกจ เพอวเคราะหปจจยทอาจกลายเปนปญหาในการเรยนรของนกเรยน - การกรอกแบบประเมนตนเอง (Strengths and Difficulties Questionnaire/SDQ) เพอ

ประมวลจดออนแขงของนกเรยนในแตละป เพราะตรวจสอบในเรองอารมณ ความประพฤต สมาธ สมพนธภาพกบเพอน และสมพนธภาพทางสงคม

- เขาโปรแกรมตรวจสอบประมวลผลการคดกรองปญหาและชวยเหลอเดกเบองตน ซงถกพฒนาจากแบบประเมนของส านกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข

- น าขอมล “ความเสยง” ทไดไปคดตอยอดเปนนวตกรรมในการคดกรองเดกกลมเสยง กลมทหลดจากระบบการศกษา และกลมพเศษในโรงเรยนตอไป

3. คดกรองนกเรยน ซงจะเขาสกระบวนการทปรกษา มการท ารายชอคดกรอกเดกโดยเทยบเกณฑในการรจกกบนกเรยนใน 13 ดาน เชน ดานการเรยน ความสามารถ สขภาพกาย ดานเศรษฐกจและสงคม การคมครอง สารเสพตด ความปลอดภย เปนตน

4. การสรปเปนสถต เพอวเคราะหทศทางในการท างาน 5. สงเสรมพฒนานกเรยน : ผานกจกรรมโฮมรม จดคลาสรม มตตงระหวางพอแม เนนกจกรรม

เพอพฒนากลมเสยง และมปญหา เปนตน 6. ปองกนแกไขเดกกลมเสยงและมปญหาตางๆ โดยครทปรกษาเฉพาะดานเปนทมงาน

สอดคลองกบ วสยทศนของ ชยสทธ ดอนทวม ผอ านวยการโรงเรยนรตนโกสนทรสมโภชบางขนเทยน ทกลาววา ระบบการเยยมบาน ท าใหครกบนกเรยนใกลชดกนมากขน เมอครไดมโอกาส

เหนปญหาของเดกในแตละรายกรณ ครกจะเขาใจลกซงถงสาเหตทท าใหเดกแตละคนมพฤตกรรมทแตกตางกนออกไป จะรสกวา ลกศษยเปนเหมอนลกหลาน ซงเดกกลมเสยงเมอเทยบกบเดกปกตแลวจะมจ านวนนอยกวา แตหากเดกถกปลอยปละไมไดรบการดแล สดทายกจะกลายเปนปญหาใหกบเดกปกตในหองเรยนได ดงนนการสงเสรมและพฒนานกเรยนจงตองท าควบคก นไปกบการดแลชวยเหลอนกเรยนกลมเสยงใหเขาสามารถปรบตวอยในโรงเรยน เรยนรอยางมความสข จบ การศกษา และมโอกาสทจะประสบความส าเรจตามศกยภาพ ความถนดและความสนใจของเขาได

ศศกานต บญธรรม: จากคณแมลกตด ‘ร’ 20 ตว สประธานเครอขายผปกครองเขมแขง

“ระบบดแลคดกรอง ” เปนสเตปทแรกทท าให ศศกานต บญธรรม รปญหาวา มารวย ตนสกล ลกชายตองการความชวยเหลออยางเรงดวน แมจะมสญญาณอนตรายตงแตสมยเรยนมธยมศกษาตอนตน แตมนใจวาเอาอย จนเปนทมาให เธอมา “นงเรยน”รวมกบลกนานนบเดอน เพอชวยเปน “โคช” ใหลกสอบผาน ครอบครวจงเปน ดานแรก ในการเฝาระวงความเสยงทส าคญทสด จะยกใหโรงเรยนรบผดชอบ แลวผปกครองไมสนใจไมได

“ลกแมตด ‘ร’ม.5 อย20 ตว” ศศกานต เลาถงลกชาย ทปจจบนนอกจากจะเปลยนชอเปน มานะศกด ตอนนเขาก าลงเปนนกศกษาป 2 ของมหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา กบอนาคตโปรแกรมเมอร อาชพในฝน

“เวลาแมมานงเรยนกบนองเกอ บทกวชา กจะเขาไปหาคณครวา จะใหเขา สอบผาน ผปกครองตองชวยท าอะไรบาง ซงจากประสบการณ ท ากจกรรมรวมกนเปนเดอน จะท าใหเรารตววา ผปกครองจะชวยลกตวเองได อยางไร ฉะนนปญหาจะไมใชปญหาอกตอไป ถาเรารสาเหตวาคออะไร ” คณแมกลาวและเสรมวา รอยตอส าคญส าหรบนกเรยนคอชวงม.3 และม.6 หากมการดแลคดกรองทเขมแขง ประกอบกบผปกครองและครไมนงดดาย เดกกจะมพฒนาก ารทดขนอยางรวดเรว ดงเชนมานะศกด ลกชายคนใหมทกลบมาพรอมความกระตอรอลน มแรงบนดาลใจวาอยากเรยนใหสง เพราะรสกเดยดายชวงเวลาทผานมา การท างานรวมกนระหวางผปกค รอง คร และนกเรยนในลกษณะแกนน าและเครอขายจงเปนสงจ าเปน

การท างานรวมกบสสค. ปจจบนโรงเรยนรตนโกสนทรสมโภช บางขนเทยนเปนโรงเรยนแกนน าใหความรเรองระบบการ

ดแลคดกรองเดกกลมเสยง ซง จดอบรมใหความร ทง ในสถานท และนอกสถานทใหโรงเรยน และหนวยงานทสนใจเขาศกษางานมากกวา 100 โรงเรยนทวประเทศ นบแตป 2545 เปนตนมา

อ.วราภรณ หงษดลกกล ผรบผดชอบ โครงการโรงเรยนในโรงเรยนส าหรบเดกกลมเสยงในระบบการศกษา ซงไดรบทนสนบสนนจากส านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.) ในป 2554 ไดตอยอดการท างานของระบบดแลคดกรองใหเขมแขงยงขน โดยมโรงเรยนพรอมขยายผลตอยอดในโครงการแลว 4 แหง ไดแก โรงเรยนบางมดวทยา โรงเรยนสวนกหลาบวทยาลยธนบร โรงเรยนบางขนเทยนศกษา และโรงเรยนพระยามณฑาตราชศรพจตร และวางแผนขยายผลไปสโรงเรยนในสงกดองคกรปกครองสว นทองถน โรงเรยนประถมขยายโอกาสและโรงเ รยนมธยมขนาดกลางในสงกด สพป.และ สพม.ทกจงหวด