16
Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT Aneta Szwęch awca: Nabywca: Data wystawienia: XXX-XXX-XX-XX XXX-XXX-XX-XX 8. 10. 9. NIP: sób rozliczenia VAT: 5. Podsumowanie: Do zapłaty: 7. 8 000,00 zł 1. 2. 3. 4. 6. 8 000,00 zł Koma Sp. z o.o. ul. Podstępnych 44 Roller Wartość sprzedaży ogółem bez VAT Cena jednostkowa bez VAT p. 11 lipca 2014 r. Data dostawy lub wykonania usługi: Nazwa (rodzaj) towaru lub usługi Prinzenallee 90 - odwrotne obciążenie ilość miara 1 szt. 4/2014 FAKTURA nr 15 lipca 2014 r. usługa najmu Miara i ilość towarów/zakres wykonywanych usług 01-785 Warszawa 13357 Berlin 8

Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

Faktura – kiedy daje prawodo odliczenia VAT

Aneta Szwęch

Sprzedawca:

Nabywca:

Data wystawienia:

XXX-XXX-XX-XX

XXX-XXX-XX-XX

8.

10.

9.

NIP:

NIP:

Sposób rozliczenia VAT:

5.

Podsumowanie:

Do zapłaty: 8 000,00 zł

7.

8 000,00 zł

1.

2.

3.

4.

6.

8 000,00 zł

Koma Sp. z o.o.

ul. Podstępnych 44

Roller

Wartość sprzedaży

ogółem bez VAT

Cena jednostkowa

bez VAT

L.p.

11 lipca 2014 r.

Data dostawy lub

wykonania usługi:

Nazwa (rodzaj) towaru lub usługi

Prinzenallee 90

- odwrotne obciążenie

ilośćmiara

1szt.

4/2014

FAKTURA nr15 lipca 2014 r.

usługa najmu

Miara i ilość towarów/zakres

wykonywanych usług01-785 Warszawa

13357 Berlin

8 000,00 zł

Page 2: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

2

wrzesień 2014 r.

1. Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT I. Błędy na fakturach, które powodują utratę prawa do odliczenia podatku

naliczonego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1. Faktura potwierdzająca czynność, która nie podlega opodatkowaniu

lub jest zwolniona od opodatkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 2. Faktura za zwrot wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy . . 5 3. Faktura potwierdzająca sprzedaż objętą „odwrotnym obciążeniem” . . . . . 6 II. Brak prawa do odliczenia VAT z poprawnie wystawionej faktury . . . . . . . . . . . 7 1. Faktura za usługi gastronomiczne i noclegowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2. Faktura wystawiona przez podmiot nieistniejący . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2.1. Odliczenie VAT z faktur wystawionych przez podmiot

niezarejestrowany dla celów VAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 2.2. Odliczenie VAT z faktury wystawionej przez podmiot, który nie był

rzeczywistym dostawcą i nie można go zidentyfikować jako istniejący, gdy otrzymano towar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

3. Transakcje niezgodne ze stanem faktycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3.1. Nieświadomy udział w oszustwie podatkowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 3.2. Czynności dokonane dla pozoru lub czynności, dla których odrębne

przepisy przewidują obowiązek zawarcia umowy w formie aktu notarialnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

4. Faktura wystawiona przez nabywcę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14III. Odliczenie VAT, mimo że faktura nie została poprawnie wystawiona . . . . . . . 15

SPIS TREŚCI

Page 3: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

3FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

>> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów i usług, podmiot nieistniejący, błąd

1. Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VATPosiadanie faktury jest warunkiem, aby odliczyć z niej VAT. Jest to zasa-da, którą zna każdy podatnik VAT. Jednak samo dysponowanie fakturą nie oznacza, że odliczymy wykazany na niej VAT. Często mimo formalnej poprawności faktura nie uprawnia do odliczenia VAT. Zadaniem kupu-jącego jest sprawdzenie, czy może odliczyć z niej VAT. Konsekwencje od-liczenia VAT z faktury obciążają go jako podatnika VAT.Z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że w zakresie, w jakim dokonane przez podatnika zaku-

py są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od nabycia towarów i usług. Prawo do odliczenia podatku naliczonego jest podstawowym prawem czynnego podatnika VAT. Jednak otrzymana przez podatnika faktura nie zawsze daje prawo do takiego odliczenia. Przypadki wyłączenia tego prawa, jeżeli występują, muszą być jednoznacznie określone przepisami. W krajowych przepisach o VAT zostały one wymienione przez ustawodawcę w art. 88 ustawy o VAT.

Ograniczenia w odliczeniu podatku naliczonego można podzielić na trzy grupy. Pierwsza dotyczy przypadków wyłączenia prawa do odliczenia podatku naliczonego wykazanego na fakturze w sytuacji, gdy podatek ten – zgodnie z obowiązującymi przepisami – nie powinien się w niej pojawić. Tak jest w przypadku wykazania podatku na fakturze dla transakcji ob-jętej zwolnieniem z VAT lub niepodlegającej opodatkowaniu czy transakcji objętej mecha-nizmem tzw. odwrotnego obciążenia, od której VAT rozlicza nabywca (a nie sprzedawca).

Druga grupa dotyczy wyłączeń w odliczeniu podatku od transakcji, które mogą stanowić element oszustwa podatkowego. Chodzi tu o zakaz odliczenia podatku naliczonego z fak-tur wystawionych przez podmiot nieistniejący lub stwierdzających czynności pozorne bądź czynności, które w ogóle nie zostały dokonane. Zasadniczą przesłanką tych ograniczeń w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego jest zapobieżenie sytuacjom, w któ-rych faktura byłaby wystawiana w celu uszczuplenia należności budżetowych.

Trzecia grupa obejmuje pozostałe wyłączenia, w tym. m.in. związane z nabyciem usług gastronomicznych lub noclegowych.

Faktury, które nie stanowią podstawy do odliczenia podatku naliczonego, dotyczą nastę-pujących przypadków:

Wyłączenie ze względu na brak podstaw do wykazania

podatku na fakturze

Wyłączenia ze względu na udział transakcji w oszustwie

podatkowymPozostałe wyłączenia

1 2 3

Transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatko-waniu albo jest zwolniona od podatkuPodstawa: art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT

Sprzedaż została udokumen-towana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejącyPodstawa: art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) ustawy o VAT

Zostały nabyte usługi gastrono-miczne lub usługi noclegowePodstawa: art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT

Page 4: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

4 FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

1 2 3

Zwrot wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy, który nie pod-lega opodatkowaniu Podstawa: art. 88 ust. 1a ustawy o VAT

Wystawione faktury lub faktury korygujące:a) stwierdzają czynności, któ-

re nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czyn-ności

b) podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w czę-ści dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywi-stością

c) potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 83 Kodeksu cy-wilnego – w części dotyczą-cej tych czynności

Podstawa: art. 88 ust. 3a pkt 4 ustawy o VAT

Wystawione faktury lub faktury korygujące potwierdzają czyn-ności, do których mają zastoso-wanie przepisy art. 58 Kodeksu cywilnego – w części dotyczą-cej tych czynnościPodstawa: art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c) ustawy o VAT

Wystawiono fakturę, w której została wykazana kwota podat-ku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze – w części dotyczą-cej tych czynnościPodstawa: art. 88 ust. 3a pkt 7 ustawy o VAT

Faktury, faktury korygujące wy-stawione przez nabywcę zgod-nie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającegoPodstawa: art. 88 ust. 3a pkt 5 ustawy o VAT

I. Błędy na fakturach, które powodują utratę prawa do odliczenia podatku naliczonego1. Faktura potwierdzająca czynność, która nie podlega

opodatkowaniu lub jest zwolniona od opodatkowaniaZdarza się, że czynność, która nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona z VAT,

zostaje udokumentowana przez podatnika fakturą i opodatkowana według jednej ze stawek podatku (5%, 8% lub 23%). W myśl art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT nabywcy nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, jeżeli transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

PrzykłAd Wynajmujący wypowiedział najemcy umowę najmu lokalu, lecz ten nie opuścił lokalu z upływem terminu wypowiedzenia. Zgodnie z wyrokiem sądowym najemca powinien

Page 5: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

5FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

zapłacić wynajmującemu odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu. Wynaj-mujący, będący podatnikiem VAT czynnym, wystawił najemcy fakturę na zasądzoną kwo-tę odszkodowania z doliczoną kwotą VAT według stawki 23%. Najemca nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego wykazanego na tej fakturze, ponieważ odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości nie podlega VAT.

PrzykłAdPodatnik wystawił fakturę dokumentującą prowizję za pośrednictwo w udzieleniu kredytu bankowego. Usługa ta jest zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT. Podatnik, wystawiając fakturę, wykazał w niej kwotę VAT według stawki 23%. Choć sprzedawca musiał odprowadzić do urzędu skarbowego błędnie wykazaną kwotę podat-ku (art. 108 ust. 1 ustawy o VAT), jednak nabywca nie ma prawa do odliczenia tej kwoty.

W tym miejscu należy podkreślić, że zakaz odliczenia podatku naliczonego nie doty-czy sytuacji, w której na fakturze została zastosowana błędna stawka VAT, np. zamiast stawki 23% zastosowano stawkę w wysokości 8%. Zakaz ten dotyczy wyłącznie tych czyn-ności, które w ogóle nie generują podatku, tj. czynności niepodlegających opodatkowaniu lub czynności zwolnionych od podatku.

2. Faktura za zwrot wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy

Z art. 88 ust. 1a ustawy o VAT wynika, że prawo do odliczenia podatku naliczonego nie dotyczy wydatków, o których mowa w art. 29a ust. 7 pkt 3 usta-wy. Chodzi tu o kwoty otrzymane od nabywcy lub usługobior-cy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy, ujmowane przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewi-dencji na potrzeby podatku. Podatnik, który poniósł tego rodzaju wydatki w imieniu i na rzecz klienta, występuje jako swego rodzaju pośrednik, a otrzymany przez niego zwrot wydatków:

Q QQ nie stanowi świadczenia usługi, o której mowa w art. 8 ust. 2a ustawy o VAT (pod warun-kiem że w tym przypadku podatnik nie działa we własnym imieniu, ale w imieniu klienta),

Q QQ jest elementem wyłączonym z podstawy opodatkowania VAT zgodnie z art. 29 ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT. Dlatego podatnik, na rzecz którego poniesiono wydatki, nie może odliczyć VAT, gdy „po-

średnik”, obciążając go kosztami, wystawi fakturę z naliczonym podatkiem.

PrzykłAdTomasz Zalewski wykonał dla ALFA Sp. z o.o. usługę, która polegała na opracowaniu dokumentacji projektowej dotyczącej przedsięwzięcia budowlanego za kwotę 24 600 zł (wartość netto + VAT = 20 000 zł + 4600 zł). 1. Zgodnie z umową poza ryczałtowo określonym wynagrodzeniem za usługę spółka

była zobowiązana również do zwrotu kosztów poniesionych przez pana Tomasza na

Zobacz cykl wideoszkoleń „Bieżące problemy w VAT w 2014 r.” dostępny w Bibliotece INFORFK na www.inforfk.pl

Wideo-szkolenia

Page 6: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

6 FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

opłaty skarbowe za udzielenie pełnomocnictwa, opłaty za wypisy z ewidencji grun-tów, opłaty sądowe i inne opłaty urzędowe związane z projektem. Wymienione opłaty Tomasz Zalewski ponosił w imieniu spółki i na jej rzecz. Nie wchodzą one w skład wynagrodzenia ryczałtowego określonego w umowie za opracowanie projektu (nie stanowią elementu wynagrodzenia za usługę).

2. Tomasz Zalewski wystawił fakturę obejmującą wynagrodzenie za opracowanie doku-mentacji projektowej na kwotę 24 600 zł (brutto). Dodatkowo ujął na fakturze także wartość wymienionych opłat urzędowych z doliczonym VAT według tej samej stawki, którą opodatkowana została usługa projektowa, tj. według stawki 23%.

Spółce z o.o. przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od usługi pro-jektowej (jeżeli jej nabycie służy wykonywaniu czynności opodatkowanych). Nie może ona natomiast odliczyć podatku od opłat urzędowych, które nie stanowią podstawy opodatkowania na podstawie art. 29 ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT. Zwrot wy-datków poniesionych na opłaty urzędowe pozostaje w tym przypadku poza zakre-sem VAT, wobec czego nie powinien być obciążony VAT. Nie należy go też potwier-dzać fakturą.

3. Faktura potwierdzająca sprzedaż objętą „odwrotnym obciążeniem”

Zasadniczo w transakcjach krajowych to sprzedawca rozlicza VAT od sprzedaży towarów i usług oraz dokumentuje transakcję fakturą zawierającą m.in. stawki VAT i kwoty podatku (lub ewentualnie wskazuje na podstawę zwolnienia od podatku). W przypadku dostawy towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT obowiązek rozliczenia podatku może ob-ciążać nabywcę. Wymaga to spełnienia warunków podanych w art. 17 ust. 1 pkt 7 i ust. 2 usta-wy o VAT. Zgodnie z przywołanymi przepisami, jeśli:1) dostawca towarów jest czynnym podatnikiem VAT,2) nabywca towarów jest podatnikiem VAT (czynnym lub zwolnionym),3) dostawa towarów:

Q QQ dotyczy towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT i Q QQ nie stanowi dostawy towarów objętej zwolnieniem z opodatkowania na podstawie

art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT (dotyczy zwolnienia od podatku dostawy towarów wy-korzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów dostawcy nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego)

– wówczas na podatniku dokonującym dostawy wymienionych towarów nie ciąży obowią-zek rozliczenia podatku należnego. Podatek ten rozlicza nabywca.

Choć sprzedawca w przypadku transakcji, której przedmiotem są towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, nie rozlicza podatku od tego rodzaju transakcji, jed-nak musi wystawić fakturę w celu udokumentowania dostawy tych towarów. Na sposób wystawienia faktury wskazuje art. 106e ust. 1 pkt 18 i ust. 4 pkt 1 ustawy o VAT. Nie zawiera ona stawki podatku, sumy wartości sprzedaży netto ani kwot podatku. Dodatkowo powinna

Page 7: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

7FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

zawierać wyrazy „odwrotne obciążenie”. Tak wystawiona faktura stanowi informację, że VAT od tej transakcji rozliczy nabywca towarów.

Jeżeli dostawa towarów spełnia warunki do opodatkowania przez nabywcę w ramach „odwrotnego obciążenia”, a mimo to dostawca wystawił „zwykłą” fakturę z wykazaną kwotą VAT, to nabywca nie ma prawa do odliczenia kwoty podatku, która została wykazana na nieprawidłowo wystawionej fakturze (art. 88 ust. 3a pkt 7 ustawy o VAT). Nabywca nie odli-czy podatku naliczonego nawet wtedy, gdy zapłacił dostawcy cenę obejmującą niesłusznie wykazany VAT. Co więcej, brak prawa do tego odliczenia nie zwalnia z obowiązku opodatko-wania dostawy przez nabywcę – w przypadku spełnienia wszystkich warunków określonych w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT.

PrzykłAdSpółki ALFA i BETA są czynnymi podatnikami VAT. Firma ALFA w dniu 22 sierpnia 2014 r. nabyła od firmy BETA odpady z tworzyw sztucznych (PKWiU 38.11.55.0) wymienione w poz. 33 załącznika nr 11 do ustawy o VAT. Wartość transakcji wyniosła 10 000 zł (bez VAT). W tym samym dniu dostawca udokumentował transakcję zwykłą fakturą na kwotę 12 300 zł (wartość netto + VAT = 10 000 zł + 2300 zł), choć powinien potwier-dzić dostawę fakturą uproszczoną oznaczoną wyrazami „odwrotne obciążenie” na kwotę 10 000 zł (bez VAT).1. Spółka ALFA, która otrzymała fakturę 25 sierpnia 2014 r., nie ma prawa do odliczenia

VAT wykazanego na fakturze w kwocie 2300 zł. Nie ujęła ona tej faktury w ewidencji zakupu VAT.

2. Spółka ALFA, jako nabywca będący dla tej transakcji podatnikiem, jest zobowiązana do naliczenia podatku należnego od tej transakcji w kwocie 2829 zł (12 300 zł x 23%) i wykazania go w ewidencji sprzedaży VAT i deklaracji VAT-7 za sierpień 2014 r.

3. Zakup odpadów z tworzyw sztucznych jest związany z wykonywanymi przez spółkę czynnościami opodatkowanymi. Wobec tego firma ALFA w tej samej deklaracji podat-kowej wykazała podatek naliczony w kwocie 2829 zł.

Jeśli spółka BETA wystawi fakturę korygującą, w której zmniejszy błędnie wykazany po-datek o kwotę 2300 zł, to spółka ALFA po otrzymaniu faktury również powinna odpo-wiednio skorygować swoje rozliczenie poprzez zmniejszenie podstawy opodatkowania o wartość VAT.

II. Brak prawa do odliczenia VAT z poprawnie wystawionej faktury1. Faktura za usługi gastronomiczne i noclegoweZ art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT wynika, że podatnik jest pozbawiony prawa do odli-

czenia podatku naliczonego od zakupu usług gastronomicznych (z wyjątkiem nabycia goto-wych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób). Zakaz odliczenia dotyczy wyłącznie usług gastronomicznych. Nie dotyczy np. usług sto-łówkowych czy cateringowych. Potwierdził to również Dyrektor

Skorzystaj z programu do PKWiU dostępnego na www.inforfk.pl w zakładce Miniprogramy

Narzędzia

Page 8: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

8 FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

IS w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 11 kwietnia 2012 r. (sygn. ILPP2/443-39/12-4/EN), w której czytamy, że:

MF(...) usługi cateringu i usługi stołówkowe zostały w PKWiU wyodrębnione z usług gastronomicznych. Tym samym z uwagi na odmienny charakter tych usług, nie można uznać, iż do usług cateringowych i stołówkowych znajdzie zastosowanie

ograniczenie w odliczeniu podatku naliczonego wynikające z art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy, któ-re dotyczy wyłącznie usług gastronomicznych. Wobec tego w przypadku nabycia usługi cateringowej oraz stołówkowej wykorzystanej do działalności opodatkowanej nie ma zasto-sowania zawarte w art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy wyłączenie z prawa do obniżenia kwoty podat-ku należnego o kwotę podatku naliczonego.

PrzykłAdPodatnik świadczy usługi budowlane. W okresie zimowym zapewnia on posiłki rege-neracyjne pracownikom, którzy wykonują pracę na otwartym terenie. Podatnik zawarł umowy z dwoma kontrahentami na wydawanie posiłków regeneracyjnych dla swoich pracowników. Kontrahent A wystawił fakturę na usługi stołówkowe (PKWiU 56.29.20.0), natomiast kontrahent B na usługi gastronomiczne (PKWiU 56.10.11.0). Podatnik odliczy VAT naliczony z faktury dokumentującej nabycie usług stołówkowych, natomiast w przy-padku nabycia usług gastronomicznych będzie ona pozbawiony tego prawa.

Na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT zakazem odliczenia podatku naliczonego objęte są także usługi noclegowe. Jeżeli więc podatnik nabywa usługę noclegową (lub ga-stronomiczną) jako samodzielną usługę, wówczas nie przysługuje mu prawo do odliczenia podatku naliczonego od tych usług, nawet gdy wykaże związek nabytych usług z czyn-nościami opodatkowanymi. Jeżeli jednak usługa noclegowa lub/i usługa gastronomiczna będą stanowiły element składowy usługi kompleksowej (np. usługi organizacji szkolenia lub konferencji), to VAT podlega odliczeniu w całości. Nie wy-klucza tego fakt, że w skład usługi kompleksowej wchodzą usługi gastronomiczne lub usługi noclegowe. Potwierdził to także Dyrektor IS w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 9 lipca 2013 r. (sygn. IBPP2/443-325/13/ICz), który wyjaśnił:

MFPodkreślenia wymaga fakt, że w świetle powołanego art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy, podatek naliczony z tytułu nabycia usług noclegowych i gastronomicznych – co do zasady – nie podlega odliczeniu. Powyższe ograniczenie nie ma jednak zastoso-

wania w sytuacji, gdy przedmiotem zakupu jest kompleksowa usługa organizacji konferen-cji dla klientów, czyli co do istoty jedna usługa, na którą składają się poszczególne elemen-ty, w tym usługi gastronomiczne i noclegowe.

2. Faktura wystawiona przez podmiot nieistniejącyNabywca jest pozbawiony prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego

z faktury lub faktury korygującej wystawionej przez podmiot nieistniejący (art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) ustawy o VAT). Chodzi tu o wyłączenie odliczenia podatku naliczonego z faktury

Pełna treść interpretacji jest dostępna na www.inforfk.pl w zakładce InterpretacjeINTERPRETACJE

Page 9: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

9FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

wystawionej przez nieistniejący podmiot, który we wcześniejszej fazie obrotu nie rozliczył podatku należnego. Choć zasadność tego wyłączenia nie budzi wątpliwości, jednak w prak-tyce problemem jest zdefiniowanie „podmiotu nieistniejącego”. Jak wyjaśnił WSA w Byd-goszczy w prawomocnym wyroku z 20 sierpnia 2013 r. (sygn. akt I SA/Bd 403/13):

WSAPodmiot nieistniejący w rozumieniu przywołanego przepisu, to także taki pod-miot, który nie działa jako czynny podatnik podatku VAT, a jedynie takie działa-nie pozoruje, co nie oznacza, że nie wprowadza do obrotu towarów objętych

wystawionymi fakturami.

2.1. Odliczenie VAT z faktur wystawionych przez podmiot niezarejestrowany dla celów VAT

Z pewnością podmiot nieistniejący to nie to samo co podmiot niezarejestrowany dla ce-lów VAT. Jeżeli transakcja rzeczywiście miała miejsce, a podmiot dokonujący sprzedaży można zidentyfikować jako podmiot istniejący, wówczas nabywca nie może zostać pozba-wiony prawa do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez niezarejestrowany podmiot.

Jeszcze przed 1 lipca 2011 r. organy podatkowe powszechnie przyjmowały, że jeśli po-datnik VAT otrzymał fakturę wystawioną przez podmiot, który nie zarejestrował się jako po-datnik VAT czynny, to nabywcy nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego z tej faktury. Wynikało to z ówczesnego brzmienia art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) ustawy o VAT, który stanowił, że nie są podstawą do odliczenia podatku naliczonego faktury lub faktury korygujące wystawione przez podmiot nieistniejący lub nieuprawniony do ich wystawia-nia (np. wystawione przez podmiot niezarejestrowany jako czynny podatnik VAT). Zmianę brzmienia wymienionych przepisów „wymusił” wyrok TSUE z 22 grudnia 2010 r. w sprawie C-438/09 (Dankowski przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Łodzi). Trybunał uznał, że pozbawienie podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego w przypadku, gdy poda-tek ten został zapłacony innemu podatnikowi, który nie zarejestrował się dla celów VAT, jest niezgodne z prawem unijnym. W wyroku tym Trybunał Sprawiedliwości UE uznał, że:

TSUE(…) podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku od wartości dodanej zapłaconego z tytułu nabycia usług wykonanych przez innego podatnika niezare-jestrowanego jako podatnik podatku od wartości dodanej, w sytuacji gdy odnośne

faktury zawierają wszystkie informacje wymagane przez wskazany art. 22 ust. 3 lit. b), a w szczególności zawierają informacje niezbędne do ustalenia tożsamości osoby, która wystawiła te faktury, oraz rodzaju wykonanych usług.

W wyniku tego wyroku przepis określony przez art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) ustawy o VAT został znowelizowany z dniem 1 lipca 2011 r., skutkiem czego obecnie brak podatkowej reje-stracji u sprzedawcy nie stoi na przeszkodzie do odliczenia podatku naliczonego przez na-bywcę towarów i usług. Warunkiem jest jednak, aby transakcja rzeczywiście miała miejsce, a podmiot dokonujący sprzedaży dał się zidentyfikować jako podmiot istniejący.

Stanowisko to podzielają także organy podatkowe, czego potwierdzeniem może być interpretacja indywidualna Dyrektora

Pełna treść interpretacji jest dostępna na www.inforfk.pl w zakładce InterpretacjeINTERPRETACJE

Page 10: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

10 FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

IS w Katowicach z 17 września 2013 r. (sygn. IBPP4/443-273/13/PK), która dotyczyła prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur stwierdzających faktyczne wy-konanie usług, wystawionych przez podmiot niezarejestrowany jako podatnik VAT czynny w dniu ich wystawienia. Przy czym o braku podatkowej rejestracji u swojego kontrahenta nabywca dowiedział się dopiero po kilku miesiącach od dokonania transakcji (a więc po odliczeniu podatku naliczonego). W tych okolicznościach organ podatkowy stwierdził, że:

MF(…) jeśli:

Q QQ faktury otrzymane przez Wnioskodawcę, jako podatnika VAT, dokumentują czynności faktycznie dokonane,

Q QQ czynności udokumentowane takimi fakturami są opodatkowane podatkiem VAT (tj. nie są to czynności zwolnione od podatku lub niepodlegające opodatkowaniu),

Q QQ faktury zawierają wszystkie dane wymagane § 5 rozporządzenia [obecnie art. 106e usta-wy o VAT – przyp. red.], w szczególności dane niezbędne do ustalenia tożsamości oso-by, która wystawiła te faktury oraz rodzaju wykonanych usług,

Q QQ nie wystąpiły okoliczności, w związku z którymi Wnioskodawca mógł podejrzewać, iż transakcje stanowią nadużycia podatkowe w celu uzyskania korzyści majątkowej,

Q QQ działania podejmowane przez Wnioskodawcę nie miały na celu obejścia przepisów pra-wa,

Q QQ Wnioskodawca nie wiedział i nie mógł wiedzieć o tym, że dana transakcja miała na celu obejście przepisów prawa,

Q QQ Wnioskodawca będzie nabyte towary czy usługi wykorzystywał do czynności opodatko-wanych,

to sam brak rejestracji istniejącego kontrahenta nie stanowi przeszkody dla realizacji prawa do odliczenia podatku VAT zapłaconego z tytułu nabycia towarów i usług wykonanych przez innego podatnika niezarejestrowanego jako podatnik podatku VAT.

2.2. Odliczenie VAT z faktury wystawionej przez podmiot, który nie był rzeczywistym dostawcą i nie można go zidentyfikować jako istniejący, gdy otrzymano towar

W każdym przypadku wprowadzenia do obrotu faktury wystawionej przez podmiot nie-istniejący, czyli np. przez podmiot pozorujący działanie w charakterze podatnika VAT czyn-nego, nabywca jest pozbawiony prawa do odliczenia podatku naliczonego wykazanego na tej fakturze. Jednak okoliczności tego typu spraw nie zawsze są na tyle jednoznaczne, by wykluczyć wątpliwości związane z istnieniem lub brakiem prawa do odliczenia podatku na-liczonego z otrzymanych faktur, zwłaszcza gdy okoliczności sprawy nie wskazują jedno-znacznie na świadomy udział nabywcy w oszustwie podatkowym lub wręcz wykluczają jego udział.

Za przykład może posłużyć sprawa podatnika, który odliczył podatek naliczony z faktur za nabycie oleju napędowego. Towar został nabyty przez niego od podmiotu, który wprawdzie był zarejestrowany w rejestrze sądowym, ale w okresie, w którym wystąpiły sporne transak-cje, podmiot ten nie istniał, co zostało później potwierdzone wyrokiem sądu powszechnego.

Page 11: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

11FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

Dostawca, od którego podatnik nabył paliwo, nie składał w tym okresie żadnych deklaracji podatkowych (w podatku dochodowym i VAT) oraz sprawozdań finansowych. Spółka ta nie starała się i nie posiadała również koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Natomiast nierucho-mość, wskazana w rejestrze sądowym jako siedziba spółki, była zdewastowana w stopniu uniemożliwiającym prowadzenie tam jakiejkolwiek działalności. W tych okolicznościach, zdaniem organu podatkowego, spółka ta nie mogła być rzeczywistym dostawcą towarów. Chociaż organ podatkowy potwierdził, że dostawy paliwa faktycznie nastąpiły na rzecz na-bywcy, jednak uznał, że prawo do odliczenia przysługuje tylko wówczas, gdy:

Q QQ faktura jest wystawiona przez rzeczywistego sprzedawcę towaru,Q QQ dotyczy rzeczywiście nabytego towaru.

A skoro wystawca faktur w rzeczywistości nie istniał, to odbiorca tych faktur nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Ostatecznie sprawa trafiła do NSA. Ale sąd również nabrał wątpliwości. Z tego powodu NSA, przed wydaniem prawomocnego wyroku w tej sprawie, zdecydował się skierować pytanie prejudycjalne do TSUE (postanowienie z 6 marca 2014 r., sygn. akt I FSK 516/13). Rozstrzygnięcie TSUE będzie miało istotny wpływ na prawo do odliczania podatku naliczo-nego od transakcji, które co prawda faktycznie miały miejsce, ale nie jest możliwe ustalenie rzeczywistej tożsamości sprzedawcy, co wyklucza zobowiązanie go do zapłaty podatku należnego od transakcji. W praktyce rozstrzygnięcie Trybunału będzie istotne dla większo-ści nabywców. Niewielu nabywców posiada pełną wiedzę o każdym swoim dostawcy lub usługobiorcy, która pozwala wykluczyć zaistnienie podobnej sytuacji.

3. Transakcje niezgodne ze stanem faktycznym Zakaz odliczania podatku naliczonego przede wszystkim dotyczy faktur dokumentu-

jących czynności, które faktycznie nie zostały dokonane pomiędzy wskazanymi stronami transakcji lub co prawda faktury te stwierdzają czynności faktycznie dokonane przez wy-mienione w nich strony transakcji, ale zawierają one zawyżone lub zaniżone kwoty trans-akcji. Z art. 88 ust. 3a pkt 4 ustawy o VAT wynika, że nie stanowią podstawy do odliczenia podatku naliczonego wystawione faktury lub faktury korygujące:Q QQ stwierdzające czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności,Q QQ podające kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla

których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,Q QQ potwierdzające czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu

cywilnego – w części dotyczącej tych czynności.

PrzykłAd Firma X zawarła z firmą Y umowę o dostawę materiałów budowlanych, które w rzeczy-wistości nie zostały dostarczone. Obie firmy są czynnymi podatnikami VAT. Na podsta-wie otrzymanej faktury firma X zaliczyła wartość netto do kosztów podatkowych oraz odliczyła całą kwotę podatku naliczonego. W czasie kontroli podatkowej właściciel firmy X oświadczył, że materiały zostały zużyte do remontu lokali zajmowanych przez

Page 12: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

12 FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

pracowników administracyjnych. W toku kontroli ustalono, że taki remont nie miał miej-sca, a wystawca faktury potwierdził, że nie dokumentowała ona rzeczywistej dostawy. W wyniku postępowania przeprowadzonego przez organ podatkowy podatnik został po-zbawiony prawa do odliczenie podatku naliczonego z otrzymanej faktury.

Brak prawa do odliczenia podatku naliczonego do-tyczy tylko tych konkretnych pozycji faktury i tylko tych konkretnych czynności, które zostaną uznane za niedokonane, za niezgodne z rzeczywistością lub są czynnościami pozornymi. Oznacza to, że w przypadku podważenia wiarygodności faktury podatnik traci prawo do odliczenia podatku naliczonego od poszczególnych czynności, które zostaną uznane za niezgodne z rzeczywistością i po-twierdzi to materiał dowodowy zebrany w czasie postępowania podatkowego. Podważenie przez organ podatkowy wiarygodności faktury dokumentującej dokonanie czynności, która w rzeczywistości nie miała miejsca, nie skutkuje więc utratą prawa do odliczenia całości podatku naliczonego w niej wykazanego, lecz tylko tych kwot podatku naliczonego, które dotyczą kwestionowanych czynności.

3.1. Nieświadomy udział w oszustwie podatkowym Obecnie sądy administracyjne prezentują stanowisko, według którego nie można podat-

nika pozbawić prawa do odliczenia podatku naliczonego, jeśli dochował on należytej sta-ranności przy zawieraniu transakcji i nie miał świadomości uczestniczenia w przestępstwie podatkowym. Podstawę do tak przyjętych wniosków stanowią wyroki Trybunału Sprawied-liwości UE, które dotyczą prawa do odliczenia podatku naliczonego od transakcji uznanych za podejrzane.

Kluczowy w tej kwestii jest wyrok TSUE z 21 czerwca 2012 r. w sprawach połączonych C-80/11 i C-142/11. W wyroku tym Trybunał postawił dwie tezy:1) nie można odmówić podatnikowi (nabywcy) prawa do odliczenia podatku naliczo-

nego z tego tylko powodu, że wystawca faktur dopuścił się nieprawidłowości, jeśli organ podatkowy nie udowodni na podstawie obiektywnych przesłanek, że podat-nik wiedział lub powinien był wiedzieć, iż transakcja ta wiązała się z przestępstwem popełnionym przez wystawcę faktury lub inny podmiot działający na wcześniejszym etapie obrotu;

2) nie można też pozbawić podatnika prawa do odliczenia VAT tylko z tego powodu, że nie upewnił się, iż wystawca faktury:

Q QQ jest podatnikiem, Q QQ dysponował towarami,Q QQ był w stanie je dostarczyć,Q QQ wywiązał się z obowiązku złożenia deklaracji i zapłaty podatku od wartości dodanej,

albo z tego powodu, że podatnik nie posiada, poza fakturą, innych dokumentów potwier-dzających spełnienie powyższych warunków do odliczenia. To do organów podatkowych

Posłuchaj audiokomentarza eksperta „Odliczanie podatku naliczonego w 2014 r.” dostępnego w Bibliotece INFORFK na www.inforfk.pl

Radio

Page 13: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

13FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

należy dokonywanie niezbędnych kontroli podatników w celu wykrycia nieprawidłowości i naruszeń przepisów prawa w zakresie VAT oraz karanie podatników winnych takich nie-prawidłowości lub naruszeń.

Na tezy zawarte w ww. wyroku Trybu-nał Sprawiedliwości UE powołał się tak-że w wyroku z 6 lutego 2014 r. w sprawie C-33/13 (Marcin Jagiełło przeciwko Dyrek-torowi IS w Łodzi). Wyrok dotyczył podat-nika świadczącego m.in. usługi transporto-we, który dokonał zakupu paliwa od spółki zaangażowanej w proceder handlu nielegalnym paliwem, pełniącej dla tych transakcji jedynie rolę firmanta. Organy podatkowe nie kwestionowały faktu dokonania zakupów. Kwestionowały natomiast to, że wystawca faktur za paliwo nie był rzeczywistą stroną transakcji. W rezultacie organy podatkowe odmówiły podatnikowi prawa do odliczenia VAT na tej podstawie, że zakwestionowane faktury nie odzwierciedlały rzeczywistych zdarzeń gospodarczych (art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. a) ustawy o VAT). W tych okolicznoś-ciach Trybunał wskazał, że nie można odmówić podatnikowi prawa do odliczenia po-datku naliczonego:

TSUE (...) z tytułu towarów otrzymanych przez niego, na tej podstawie, iż biorąc pod uwagę przestępstwa lub nieprawidłowości, jakich dopuścił się wystawca faktury dotyczącej tej dostawy, uznaje się, że nie została ona rzeczywiście dokonana

przez rzeczonego wystawcę, chyba że zostanie wykazane na podstawie obiektywnych prze-słanek – bez wymagania od podatnika podejmowania czynności sprawdzających, które nie są jego zadaniem – iż podatnik ten wiedział lub powinien był wiedzieć, że wskazana dostawa wiąże się z przestępstwem w dziedzinie podatku od wartości dodanej, co ustalić powinien sąd odsyłający.

Do stanowiska TSUE przychylają się także sądy administracyjne, czego przykładem może być wyrok NSA z 26 czerwca 2012 r. (sygn. akt I FSK 1200/11).

W pewnym uproszczeniu można więc stwierdzić, że jeżeli wystawca faktury okaże się nieuczciwy, a nabywca w momencie realizacji transakcji o tym nie wiedział lub nie mógł wiedzieć, wówczas nie może on być pozbawiony prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury wystawionej przez nieuczciwego sprzedawcę. Nabywca ten nie ma też obowiązku sprawdzania, czy dostawca dysponuje towarami będącymi przedmiotem transakcji i jest w stanie je dostarczyć oraz czy wywiązuje się z obowiązku składania deklaracji VAT i zapłaty podatku.

Niemniej jednak, jak wskazał NSA w wyroku z 29 maja 2014 r. (sygn. akt I FSK 1034/13):

NSAJeżeli istnieją przesłanki, by podejrzewać nieprawidłowości lub naruszenie prawa, przezorny przedsiębiorca powinien zależnie od okoliczności zasięgnąć informacji na temat podmiotu, u którego zamierza nabyć towary lub usługi, w celu upewnienia

się co do jego wiarygodności.

UWAGA!Kupujący nie ma obowiązku sprawdzania, czy do-stawca dysponuje towarami będącymi przedmio-tem transakcji i jest w stanie je dostarczyć oraz czy wywiązuje się z obowiązku składania deklara-cji VAT i zapłaty podatku.

Page 14: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

14 FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

3.2. Czynności dokonane dla pozoru lub czynności, dla których odrębne przepisy przewidują obowiązek zawarcia umowy w formie aktu notarialnego

Zakaz odliczenia podatku naliczonego dotyczy także faktur potwierdzających czynności, do których mają zastosowanie art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego. Z art. 58 k.c. wynika, że czyn-ność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest rów-nież czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Ten przepis może dotyczyć sytuacji, w której dla danej czynność przepisy przewidują konieczność zachowa-nia określonej formy.

Z kolei art. 83 k.c. stanowi o nieważności oświadczenia woli złożonego drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

PrzykłAdWłaściciele dwóch firm, będących podatnikami VAT, umówili się, że właściciel firmy X wystawi firmie Y fakturę stwierdzającą dostawę sprzętu komputerowego, choć w rze-czywistości transakcja ta nie miała miejsca. Faktura wystawiona przez firmę X nie daje firmie Y prawa do odliczenia podatku naliczonego, który z niej wynika, ponieważ umowa sprzedaży jest pozorna.

4. Faktura wystawiona przez nabywcę Zasadą jest, że sprzedaż potwierdza sprzedawca, który wystawia fakturę. Przepisy usta-

wy o VAT dopuszczają także sytuację przeniesienia obowiązku udokumentowania sprzeda-ży na nabywcę w drodze tzw. samofakturowania. Zasady dokumentowania transakcji w tym trybie reguluje art. 106d ust. 1 ustawy o VAT. Wynika z niego, że prawo do samofakturowania przysługuje podmiotowi nabywającemu towary lub usługi, który jest:

Q QQ podatnikiem podatku od towarów i usług, Q QQ podatnikiem podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze bądźQ QQ osobą prawną niebędącą podatnikiem.

Samofakturowanie dotyczy przede wszystkim dokumentowania sprzedaży towarów i usług dokonanej przez podatnika na rzecz tego nabywcy oraz wystawiania faktur zaliczko-wych. Warunkiem wystarczającym i jednocześnie niezbędnym dla stosowania tego rozwią-zania jest wcześniejsze zawarcie umowy w sprawie wystawiania faktur w imieniu i na rzecz podatnika, w której strony określiły procedurę zatwierdzania poszczególnych faktur przez sprzedawcę. To podatnicy ustalają, w jaki sposób będą zatwierdzane faktury.

Nabywca towarów i usług, który wystawił fakturę w imieniu i na rzecz sprzedawcy, ma prawo do odliczenia wynikającego z niej podatku naliczonego, jeśli dokonane przez niego zakupy są związane z działalnością opodatkowaną, a faktura zostanie zaakceptowana przez

Page 15: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

15FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

sprzedawcę. Zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 5 ustawy o VAT nabywcy nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, który wynika z wystawionej przez niego faktury lub faktury korygującej, jeśli nie zostały one zaakceptowane przez sprzedającego. Wobec tego nabyw-ca, który przekazał sprzedawcy fakturę do akceptacji, nawet jeśli wystawił tę fakturę prawid-łowo i terminowo, ma prawo do odliczenia wykazanej w niej kwoty VAT dopiero wtedy, gdy sprzedawca zaakceptuje fakturę. Sposób akceptacji zależy od stron umowy.

PrzykłAd Firma produkuje sprzęt elektroniczny. Ze względu na ogromną liczbę faktur zakupo-wych wpływających od dostawców towarów producent od marca 2014 r., w ramach uproszczenia obiegu dokumentów, wdrożył procedurę samofakturowania, o której mowa w art. 106d ust. 1 ustawy o VAT. W czerwcu br. producent kupił towary od firmy XYZ (podatnika VAT czynnego), co udo-kumentował fakturą wystawioną w imieniu i na rzecz firmy XYZ. Po wystawieniu faktury przesłał ją do zaakceptowania przez dostawcę towarów. Sprzedawca do tej pory nie za-akceptował faktury. Wobec tego nabywcy nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, który wynika z wystawionej faktury. Prawo to powstanie dopiero w chwilą zaakceptowania faktury przez sprzedawcę.

III. Odliczenie VAT, mimo że faktura nie została poprawnie wystawiona

Obowiązująca w VAT zasada neutralności polega na tym, że podatnik dokonujący czynności opodatkowanych VAT ma prawo do odliczenia podatku naliczonego związa-nego z tymi czynnościami. Prawo do tego odliczenia zasadniczo nie podlega ograni-czeniom, z wyjątkiem przypadków wprost wskazanych w przepisach o VAT. W ustawie o VAT przypadki tych wyłączeń zawiera art. 88 ustawy o VAT. Przepisy te nie pozbawiają podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego z powodu formalnych błędów na fakturze tzw. mniejszej wagi. Co prawda każda faktura powinna zostać wystawiona pra-widłowo, bez żadnych błędów, w sposób określony przez art. 106a–106n ustawy o VAT, w tym zawierać wszystkie elementy wskazane w art. 106e ustawy o VAT, niemniej jednak jeśli te drobne błędy wystąpią, to zasadniczo nie stanowią one o utracie prawa do odli-czenia podatku naliczonego.

Na temat formalnych błędów na fakturze, które nie pozbawiają podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego, wypowiedział się także TSUE w wyroku z 15 lipca 2010 r. w sprawie C-368/09. Rozstrzygnięcie w nim zawarte dotyczyło faktur wskazujących błędne daty wykonania świadczenia usług oraz faktur korygujących, co do których uznano, że nie posiadają ciągłej numeracji. Trybunał uznał, że nie można pozbawić podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego z tego powodu, że:

TSUE (...) pierwotna faktura, znajdująca się w posiadaniu podatnika w chwili dokonywa-nia odliczenia, zawierała błędną datę wykonania usług, oraz że brak było ciągłości numeracji na następnie skorygowanej fakturze i nocie korygującej unieważniającej

Page 16: Faktura – kiedy daje prawo do odliczenia VAT · 2014. 9. 16. · FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT 3 wrzesień 2014 r. >> faktura VAT, odliczenie podatku od towarów

16 FAKTURA – KIEDY DAJE PRAWO DO ODLICZENIA VAT

wrzesień 2014 r.

pierwotną fakturę, jeżeli zostały spełnione przesłanki materialne odliczenia oraz przed pod-jęciem decyzji przez dany organ podatnik dostarczył mu skorygowaną fakturę, wskazującą prawidłową datę wykonania usług, nawet jeżeli brak jest ciągłości numeracji tej faktury i noty korygującej unieważniającej pierwotną fakturę.

W wyroku tym Trybunał jednoznacznie stwierdził, że błędy formalne na fakturze nie mogą pozbawić podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego, jeśli zostały spełnione wa-runki do jego odliczenia.

Tym samym, jeśli otrzymana przez podatnika faktura zawiera drobne błędy dotyczące np. daty wystawienia faktury, jej numeru, oznaczenia stron transakcji itp., to – co do zasady – nie pozbawiają one podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego. Faktura wystawiona przez kontrahenta, która zawiera błędy formalne, jest podstawą do odliczenia VAT, jeżeli:

Q QQ istnieje związek zakupu z czynnościami opodatkowanymi, Q QQ transakcja, którą dokumentuje ta faktura, rzeczywiście miała miejsce, Q QQ transakcji faktycznie dokonały strony wymienione na tej fakturze.

Wyłączenie prawa do odliczenia może wystąpić dopiero wówczas, gdy błędy formalne są tego rodzaju, że uniemożliwiają identyfikację stron transakcji lub przedmiotu transakcji, co spowoduje wykluczenie prawa do odliczenia np. z uwagi na uznanie strony transakcji za podmiot nieistniejący (art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) ustawy o VAT).

POdSTAWA PrAWNA:Q QO art. 58, 83 i 158 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny – j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 121

Q QO art. 8 ust. 2a, art. 17 ust. 1 pkt 7 i ust. 2, art. 29a ust. 7 pkt 3, art. 86 ust. 1, art. 88, art. 106d ust. 1, art. 106e ust. 1 pkt 18 i ust. 4 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 312

2f67119b-1169-483e-b9fd-0f01ca81fbcc

Aneta Szwęch – ekspert w zakresie podatków i rachunkowości, autorka licznych publi-kacji