Które ugrupowania artystyczne XX-lecia międzywojennego zaproponowało najbardziej uniwersalny i ponadczasowy

program dla sztuki?

Faustyna Rzechółko

SKAMANDRYCI

Podkreślali chęć silnego związku poezji z życiem współczesnym, z

dniem codziennym. Starali się adresować swoją wypowiedź

poetycką do jak najszerszego kręgu odbiorców, toteż oprócz wierszy

chętnie pisali szopki polityczne, teksty piosenek do kabaretów,

felietony i wiersze satyryczne. Wprowadzili do poezji konkretność

obrazowania, opiewali optymistyczną radość życia, preferowali

tematykę dnia codziennego, zwracając się do prostego człowieka

wprowadzali do poezji język potoczny, stawali w opozycji do

awangardowych grup poetyckich.

Założenia

- szanowali klasycyzm

- uważali się za rzemieślników, a poezję za swoją pracę

- chcieli pozbawić poezję i sztukę mitu powagi

- stworzyli typ poety wśród tłumów, poety ulicy

- rozmawiali ze słuchaczami

- od poety wymagano emocjonalnego zaangażowania w

problemy kraju

- krytykowali mieszczuchów

- walczyli o wolność słowa

- ważny dla nich był witalizm, afirmacja życia,

żywiołowość

AWANGARDA KRAKOWSKA

Termin „awangarda” odnosi się nie tylko do literatury, ale w ogóle do sztuki

rozwijanej w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Można go rozumieć

jako zespół tendencji w sztuce międzywojennej, wyrażającej się przede

wszystkim antytradycjonalizmem, odejściem od konwencji XIX-wiecznego

realizmu i naturalizmu, poszukiwanie środków artystycznego przekazu,

związanych bezpośrednio ze współczesnością, nastawieniem

eksperymentatorskim i dążeniem do programowości

Założenia

- propagowano hasło 3M - była to główna tematyka wierszy

- poezję cechuje antyromantyzm, antysentymentalizm

- ulubionym środkiem wyrazu była metafora

- należy dbać o zwięzłość, lapidarność słowa

- stosowali zdania eliptyczne; wszystkie zdania powinny być

jednakowo ważne, stąd napięcie emocjonalne powinno być

rozmieszczone we wszystkich częściach wiersza

- odrzucali dawne sposoby rymowania, rym miał być niemelodyjny

- poezja powinna być zbliżona do muzyki współczesnej

- poezję cechuje kreacjonizm i intelektualizm

FUTURYŚCI

Futuryści są przeciwnikami przeszłości, całą uwagę skierowują na

przyszłość; krytykują wszystko, co tradycyjne i logiczne, przełamują

zasady, które ograniczają swobodę tworzenia; kult cywilizacji, techniki i

nowoczesności; też nowoczesna estetyka, dadaizm (dziecko-naśladowcze

dźwięki), są przeciw zasadom ortografii, przejście do literatury zatracającej

zwykły sens, zostaje tylko graficzny układ wiersza,

Założenia

- kult cywilizacji, tłumu, materialnej strony życia

- negacja "ducha" - religii i metafizyki

- materializm, apoteoza natury (motywy erotyczne, "prymitywny" bohater,

ludowa stylizacja języka)

- rozbicie form poezji- tworzyli wiele neologizmów, a ich styl naśladował

styl telegraficzny.

- Futuryści wprowadzili nową typografię - rozbicie zdania i wyrazu, zapis

fonetyczny zamiast tradycyjnej ortografii. Fascynowali się także

prymitywizmem.

- uwypuklenie dźwięku, barwy i obrazu słowa oraz dynamizacja ruchu

- Więcej prowokacji, prezentacji nowych pomysłów niż szczerych

poglądów.

EKSPRESJONIŚCI

Ekspresjoniści głosili, że zadaniem sztuki jest tworzenie obrazu

wewnętrznego świata człowieka. Sprzeciwiali się tendencjom

realistycznym i naturalistycznym, odrzucali impresjonizm. Podstawową

kategorią był dla nich wyraz czegoś, czyli ekspresja, przekazywanie

przeżyć człowieka w formie dynamicznej, człowiek ,,w ogóle”, a nie

konkretna postać. Ekspresjoniści buntowali się przeciw

ustabilizowanym instytucjom świata mieszczańskiego. Polscy

ekspresjoniści skupiali się wokół pisma ,, ZDRÓJ”, wydawanego w

Poznaniu przez J. Hulewicza.

Założenia

● deformacja obrazu rzeczywistości

●zaangażowanie polityczne, dążenie do odnowienia i zreformowania życia

● sztuka miała wywoływać wstrząs u odbiorcy, miała być krzykiem duszy

● silny emocjonalizm literatury, operowanie formami zwyrodniałymi (groteska,

karykatura, estetyka brzydoty), kontrastem, grozą, niesamowitością

● dążenia do wyrażania bogactwa psychiki ludzkiej

● spontaniczność artysty

● sztuka jest wyrazem duszy

● dobór słów o silnym zabarwieniu emocjonalnym

●język wypowiedzi daleki od potocznego, zawiera cechy wzniosłości

Dziękuję za uwagę