Fen ve Teknoloji Dersini Fen ve Teknoloji Dersini Etkileşimli Diyalog Kurarak Etkileşimli Diyalog Kurarak

Öğreniyoruz ve Öğretiyoruz.Öğreniyoruz ve Öğretiyoruz.

Mizrap Bulunuz, Mizrap Bulunuz,

Nair M. ZENGİN,Eda Pınar Tüfekçi

Uludağ ÜniversitesiUludağ Üniversitesi

Muhakeme ederek ve Muhakeme ederek ve tartışarak fen ve teknoloji tartışarak fen ve teknoloji öğretimiöğretimi

Bilimsel kavramları anlamaBilimsel kavramları anlama Bilim insanları gibi düşünebilme ve Bilim insanları gibi düşünebilme ve

davranabilmedavranabilme Kanıta dayalı açıklama yapma ve Kanıta dayalı açıklama yapma ve

ikna etmeikna etme Bilimin doğasını öğrenmeBilimin doğasını öğrenme Eleştirel düşünebilmeEleştirel düşünebilme Problem çözme becerisiProblem çözme becerisi

ProblemProblem

Fen ve teknoloji derslerindeki yemek Fen ve teknoloji derslerindeki yemek tarifi gibi yazılmış olan etkinlikler tarifi gibi yazılmış olan etkinlikler öğrencinin eleştirel düşünmesini öğrencinin eleştirel düşünmesini engellemekte ve öğrencileri zihinsel engellemekte ve öğrencileri zihinsel olarak etkin kılmamaktadır. olarak etkin kılmamaktadır. Kitaplardaki deneyleri nitel olarak analiz Kitaplardaki deneyleri nitel olarak analiz etme konusunda bilgi ve deneyimi etme konusunda bilgi ve deneyimi olmayan öğretmenler çoğunlukla deneyin olmayan öğretmenler çoğunlukla deneyin yapılış basamaklarına bağımlı yapılış basamaklarına bağımlı kalmaktadır.kalmaktadır.

Çalışmanın Amacı:Çalışmanın Amacı:

1.1. Geleneksel uygulamalarından Geleneksel uygulamalarından araştırmaya dayalı uygulamalara araştırmaya dayalı uygulamalara geçişin nasıl olabileceğini geçişin nasıl olabileceğini göstermek,göstermek,

2.2. Araştırma ve sorgulamayı temel Araştırma ve sorgulamayı temel alan deneylerin eleştirel düşünme, alan deneylerin eleştirel düşünme, muhakeme ve tartışma uygun bir muhakeme ve tartışma uygun bir ortam sunduğunu göstermek,ortam sunduğunu göstermek,

Amaç…Amaç…

3. Öğrencilerin doğal bir olayı 3. Öğrencilerin doğal bir olayı açıklamada ön bilgilerinin tahminler açıklamada ön bilgilerinin tahminler yoluyla ortaya koymaları, yoluyla ortaya koymaları, arkadaşlarıyla tartışmaları ilgi çekici arkadaşlarıyla tartışmaları ilgi çekici ve güdeleyici olduğunu göstermek,ve güdeleyici olduğunu göstermek,

YöntemYöntem

Bu çalışma “Yanma için oksijen gazı Bu çalışma “Yanma için oksijen gazı gerekli midir?” deneyinin araştırma, gerekli midir?” deneyinin araştırma, sorgulama ve eleştirel düşünme sorgulama ve eleştirel düşünme becerisini geliştirecek şekilde becerisini geliştirecek şekilde işlenişine yönelik 3 yüksek lisans ve işlenişine yönelik 3 yüksek lisans ve 12 ilköğretim öğrencisiyle yapılan 12 ilköğretim öğrencisiyle yapılan uygulama örnekleri ve uygulama örnekleri ve değerlendirmeleri içermektedir. değerlendirmeleri içermektedir.

Farklı hacimdeki beherler altındaki özdeş mumların yanma süresi

eşitlenebilir mi?

Öğretmen-Öğrenci Diyalogu:Öğretmen-Öğrenci Diyalogu: Öğretmen: Problemi çözebildiniz mi?Öğretmen: Problemi çözebildiniz mi? Öğrenci: HayırÖğrenci: Hayır Öğretmen: Sizce mum niçin sönüyor?Öğretmen: Sizce mum niçin sönüyor? Öğrenci: Öğrenci: Çünkü oksijen beher içine Çünkü oksijen beher içine

giremiyorgiremiyor.. Öğretmen: Ama beherin ağzı kısmında Öğretmen: Ama beherin ağzı kısmında

açıklık varaçıklık var. . Öğrenci: Evet, ama yanma için Öğrenci: Evet, ama yanma için

yeterli Oyeterli O2 2 giremiyor. giremiyor.

Diyalog...Diyalog...

Öğretmen: Hımm! Beher ağzındaki açıklık Öğretmen: Hımm! Beher ağzındaki açıklık artarsa yanma daha uzun sürer mi?artarsa yanma daha uzun sürer mi?

Öğrenci:Öğrenci: Evet, mum daha uzun süre Evet, mum daha uzun süre yanar.yanar.

Öğretmen:Öğretmen: Bunu denemenin yolunu Bunu denemenin yolunu bulabilir misin?bulabilir misin?

Deney: Mumun yanma süresi beher Deney: Mumun yanma süresi beher ağzındaki açıklık artırılarak sınanır: ağzındaki açıklık artırılarak sınanır: 25%, 25%, 50%, 75%, gibi...50%, 75%, gibi...

SONUÇSONUÇ 11

Beherin alt kısmındaki açıklık ile Beherin alt kısmındaki açıklık ile yanma süresi arasında ilişki yoktur.yanma süresi arasında ilişki yoktur.

Ülkü: “Beherin altındaki boşluktan hava gireceğini mumun sönmeyeceğini düşünmüştüm. Ancak açıklığı arttırmamıza rağmen mum söndü.”

Soru 2: Beherdeki açıklığı alttan Soru 2: Beherdeki açıklığı alttan değil de üstten bıraksak mum söner değil de üstten bıraksak mum söner

mi? mi?

Öğretmen:Öğretmen: Bir kaptaki açıklığın Bir kaptaki açıklığın konumu yanma için önemli midir?konumu yanma için önemli midir?

Öğrenci:Öğrenci: Beherde nasıl delik açabiliriz? Beherde nasıl delik açabiliriz? Öğretmen:Öğretmen: Bunu nasıl denenebilir? Bunu nasıl denenebilir?

Öğrenciler bunu pet şişeyle denemeye Öğrenciler bunu pet şişeyle denemeye karar verdilerkarar verdiler. .

SONUÇ 2: Pet şişenin üstünün delik SONUÇ 2: Pet şişenin üstünün delik olduğu zaman mum sönmüyor. olduğu zaman mum sönmüyor.

SORU 3: Mumun yanmasını SORU 3: Mumun yanmasını sağlayan hava nereden giriyor? sağlayan hava nereden giriyor?

Hamza: “ Beher üstünden açıklık bırakılırsa yandığı yer yukarı doğru olduğu için süre uzayabilir. Oksijen yukarıdan girebilir”.

SONUÇ 3:Pet şişenin altı su ile kapatılırsa SONUÇ 3:Pet şişenin altı su ile kapatılırsa mum sönüyor. Alt kapalıyken yukarıdan mum sönüyor. Alt kapalıyken yukarıdan hava girişi olmuyor. hava girişi olmuyor.

SORU 4: Farklı boylardaki 3 mum SORU 4: Farklı boylardaki 3 mum üzerine beher kapatılırsa sönme üzerine beher kapatılırsa sönme süreleri nasıl olur?süreleri nasıl olur?

Ertuğrul: “Hepsi aynı anda söner. Aynı beher olduğu için hava miktarı aynıdır”.

SORULAR:SORULAR:S1. Yanan bir mumun üzerine beher kapatılırsa ne S1. Yanan bir mumun üzerine beher kapatılırsa ne

olur? olur?

a. Sönera. Söner b. Sönmez c. Biraz yanar sonra söner b. Sönmez c. Biraz yanar sonra söner

Açıklayınız: Açıklayınız:

S2. S2. Farklı boylardaki 3 mumun üzerine bir beher Farklı boylardaki 3 mumun üzerine bir beher kapatılırsa mumların sönme süreleri için ne kapatılırsa mumların sönme süreleri için ne söylenebilir?söylenebilir?

a. Tüm mumlar aynı anda sönera. Tüm mumlar aynı anda söner

b. İlkönce en uzun olan mum sönerb. İlkönce en uzun olan mum söner

c. İlkönce en kısa olan mum sönerc. İlkönce en kısa olan mum söner

SORULAR devamı..SORULAR devamı..S3. Özdeş mumların üzerine farklı hacimlerde 3 S3. Özdeş mumların üzerine farklı hacimlerde 3

beher kapatılırsa mumların yanma süresi için ne beher kapatılırsa mumların yanma süresi için ne söylenebilir?söylenebilir?

a. İlkönce büyük beher altındaki mum sönera. İlkönce büyük beher altındaki mum söner

b. En son küçük beher altındaki mum sönerb. En son küçük beher altındaki mum söner

c. Hepsi aynı anda sönerc. Hepsi aynı anda söner

d. Hepsi farklı sürede sönerd. Hepsi farklı sürede söner

Açıklayınız: Açıklayınız:

S4. Kapalı bir kap altında mumun yanmaya devam S4. Kapalı bir kap altında mumun yanmaya devam etmesi sağlanabilir mi? Açıklayınız. etmesi sağlanabilir mi? Açıklayınız.

Etkileşimli Diyalog Yöntemi ile Etkileşimli Diyalog Yöntemi ile Öğrencilerin Kazanımlarının Öğrencilerin Kazanımlarının

GelişimiGelişimi

Sorular İlk test µ

SD Son test µ

SD

S1 2.37 0.91 3.87 1.12

S2 1.87 1.64 3.87 0.99

S3 2.50 1.30 3.37 0.91

S4 0.75 0.70 4.37 1.40

Öğrencilerin Kazanımlarının Öğrencilerin Kazanımlarının Geleneksel ve Etkileşimli Diyalog Geleneksel ve Etkileşimli Diyalog Yöntemi KarşılaştırılmasıYöntemi Karşılaştırılması

Sorular Deney Grubu Kontrol Grubu

Ortalama SD Ortalama SD

S1 3.87 1.12 3.12 .35

S2 3.87 0.99 2.37 1.59

S3 3.37 0.91 2.62 .52

S4 4.37 1.40 1.75 1.38

Üniversitedeki Uygulamada Üniversitedeki Uygulamada Öğretim Üyesi-Öğretmen Öğretim Üyesi-Öğretmen

DiyaloglarıDiyalogları

1. İlköğretim Okulundaki 1. İlköğretim Okulundaki Uygulamada Öğretmen-Öğrenci Uygulamada Öğretmen-Öğrenci

Diyalogları Diyalogları

2. İlköğretim Okulundaki 2. İlköğretim Okulundaki Öğretmen-Öğrenci DiyaloglarıÖğretmen-Öğrenci Diyalogları

Bilimsel Açıklamaların Bilimsel Açıklamaların BileşenleriBileşenleri

İddia:İddia: Gözlem, deneyim ve verilere dayalı Gözlem, deneyim ve verilere dayalı sorulara verilen cevaplardır. sorulara verilen cevaplardır.

Kanıt:Kanıt: İddiayı destekler nitelikte verilerdir. İddiayı destekler nitelikte verilerdir.

Muhakeme:Muhakeme: Mantık yürüterek iddia ile kanıtı Mantık yürüterek iddia ile kanıtı bir biriyle ilişkilendiren çıkarımda bulunmak. bir biriyle ilişkilendiren çıkarımda bulunmak.

Karar:Karar: Ortaya konan alternatif iddianın Ortaya konan alternatif iddianın muhakemesinin kanıt ve yargılara dayalı muhakemesinin kanıt ve yargılara dayalı olarak yapılması ve uygun olmayan iddianın olarak yapılması ve uygun olmayan iddianın çürütülmesi ya da reddedilmesidir. çürütülmesi ya da reddedilmesidir.

Bilimsel Açıklamaların Bilimsel Açıklamaların Bileşenlerinin Seviyeleri Bileşenlerinin Seviyeleri

Seviye

İddia Kanıt Muhakeme Karar

0 İddia yok ise ya da yanlış ise.

Kanıt yok, uygun değil ya da belirsiz ise.

Herhangi bir yargıya varamamış ya da uygun olmayan yargı ise.

Mantıklı açıklama yok, ya da uygun olmayan açıklama.

1 İddianın doğru fakat belirsiz olduğu durumlar.

Dört kanıttan birini ortaya koyabiliyor ise.

Yargılardan bir tanesine varabiliyor ise.

Çıkarımlardan sadece birine akıl yürüterek ulaşabiliyorsa.

2 İddianın tam ve doğru olduğu durumlar.

Dört kanıttan ikisini ortaya koyabiliyorsa.

Yargılardan iki tanesine varabiliyor ise

Çıkarımlardan ikisine akıl yürüterek ulaşabiliyorsa.

Öğrenci Açıklamalarının Öğrenci Açıklamalarının Bileşenlerine Ayrılması Bileşenlerine Ayrılması

SONUÇ SONUÇ Etkileşimli diyalog yöntemi:Etkileşimli diyalog yöntemi:

Öğrencilerin eleştirel düşünme, sorgulama Öğrencilerin eleştirel düşünme, sorgulama ve muhakeme becerilerini geliştirmektedir.ve muhakeme becerilerini geliştirmektedir.

Geleneksel yönteme göre öğrencilerin Geleneksel yönteme göre öğrencilerin yanma olayı ile ilgili soruları cevaplama yanma olayı ile ilgili soruları cevaplama başarısı daha yüksektir.başarısı daha yüksektir.

Öğrencilerin derse katılımını artırmaktadır.Öğrencilerin derse katılımını artırmaktadır. Ders boyunca öğrencileri yoğun bir şekilde Ders boyunca öğrencileri yoğun bir şekilde

farklı düzeylerde iddia, kanıt ve muhakeme farklı düzeylerde iddia, kanıt ve muhakeme gibi bilişsel süreçlere katmıştır. gibi bilişsel süreçlere katmıştır.

Öğretmenlerin bu yönteme karşı olumlu Öğretmenlerin bu yönteme karşı olumlu tutum ve değer geliştirmelerini sağlamıştır. tutum ve değer geliştirmelerini sağlamıştır.

TAVUK YUMURTASITAVUK YUMURTASI

  

Defne Öğretmen’ in öğrencileri yumurta Defne Öğretmen’ in öğrencileri yumurta

içersinde civciv gelişiminin nasıl olduğunu içersinde civciv gelişiminin nasıl olduğunu incelemek isterler. Öğrenciler bir düzine incelemek isterler. Öğrenciler bir düzine döllenmiş yumurtayı kuluçka makinesine döllenmiş yumurtayı kuluçka makinesine koyar. Öğrenciler civcivin yumurta içersinde koyar. Öğrenciler civcivin yumurta içersinde gelişimi sırasında yumurtanın kütlesine ne gelişimi sırasında yumurtanın kütlesine ne olacağını merak ettiler. Öğrenci düşünceleri olacağını merak ettiler. Öğrenci düşünceleri aşağıda verilmiştir:aşağıda verilmiştir:

Grup A:Grup A: “ Yumurtanın kütlesinin aratacağını “ Yumurtanın kütlesinin aratacağını düşünüyoruz”. Yumurtanın kuluçka makinesine düşünüyoruz”. Yumurtanın kuluçka makinesine konulduğu zaman ki kütlesi, civciv çıkmadan konulduğu zaman ki kütlesi, civciv çıkmadan önceki kütlesinden fazladır. önceki kütlesinden fazladır. 

Grup B:Grup B: ”Yumurtanın kütlesi azalacağını ”Yumurtanın kütlesi azalacağını düşünüyoruz”. Yumurtanın civciv çıkmadan düşünüyoruz”. Yumurtanın civciv çıkmadan önceki kütlesi, kuluçka makinesine konulduğu önceki kütlesi, kuluçka makinesine konulduğu andaki kütlesinden daha azdır.andaki kütlesinden daha azdır.

Grup C: “ Yumurtanın kütlesinin civcivin Grup C: “ Yumurtanın kütlesinin civcivin yumurta içersindeki gelişimi boyunca sabit yumurta içersindeki gelişimi boyunca sabit kalacağını düşünüyoruzkalacağını düşünüyoruz”.”.

Yukarıdaki gruplardan hangisine Yukarıdaki gruplardan hangisine katılıyorsunuz? Düşüncelerinizi katılıyorsunuz? Düşüncelerinizi açıklayınız. açıklayınız.

İlginiz için teşekkür ederizİlginiz için teşekkür ederiz