ОНЦЛОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 0 7 8 3

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 6 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

УЛААНБААТАР2017.12.11

ҮҮЛШИНЭ

-14° -26°

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2438.16 368.44 41.10

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

100.130.03%

98.9100.01%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

1248.490.10%

УЛС ТӨРАвлигын эсрэг бүх үйл ажиллагааг дэмжихээ Ерөнхий сайд амлав.Малын эрүүл мэндийг хяналтандаа авах хууль батлагдлаа. БСШУСЯ болон Сангийн яамны ТНБД нарыг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлжээ. АХ-ын анхдагчдад төрөөс тус ламж, хөнгөлөлт олгох ту хай хуулийн төслийг өргөн барив. Б.Хурцыг Элчин сайдаар томилох асуудлыг хойш­луулав.

ЭДИЙН ЗАСАГХөрөнгийн биржийн "MSE ALL" индекс 1230.63 нэгж болж, 0.99 хувиар буурав. Монгол Улс оны эхний 10 са рын байдлаар 1.9 тэр бум ам.дол ларын нүүрс экспорт­лоод байна. Японы эдийн засаг жилийн дүнгээр 2.5 хувиар өссөн дүнтэй гарлаа. БНХАУ-ын худалдааны тэн-цэл өнгөрсөн сард 40.2 тэрбум ам.долларын ашигтай гарав.

НИЙГЭМСэлбэ голын орчимд мөсөн хотхон байгуулж байна. Архины 11 үйлдвэрийн тусгай зөвшөөрлийг цуц­луулах дүгнэлт гаргажээ. Өвчтэй малаа нуусан малчдыг торгож, нөхөн олговор олгохгүй гэв. Нийт нутгийн 40 гаруй хувь нь зудын эрсдэлтэй байна. Газрын дуудлага худал-даанд оролцох хүсэлт ирээгүй учраас цуцлагдлаа.

ДЭЛХИЙАрабын орнууд Палес - тинийн тусгаар тогтнолыг дэмжихээ мэдэгдлээ. Шведийн Готенбург хотод еврейн сүм рүү галт бөмбөг шидсэн хэрэг гарчээ. Америкийн Rand төвийн су-далгаанд Орос, Хятадтай дайт­вал АНУ ялагдана гэж дүгнэв. Украиныг Европын хамгийн ядуу улс гэж мэргэжилтнүүд тооцсон байна.Италид Хятадаас оруулсан 10 сая еврогийн шинэ жилийн тоглоомууд хураагджээ.

65710.11%

1230.940.9%

2017.12.11, ДАВАА ~ №237 (783) YНЭ: 1000₮~ СОЁЛТ ХҮНИЙ ӨГЛӨӨ СОНИН УНШИХААС ЭХЭЛДЭГ ~

ЗГМ

Хятадын хязгаарлалт хилийн чанадын экспортыг дэмживБНХАУ­ын импорт өсөж, төмрийн хүдрийн үнэ чангарав. > 11

О.Баасанхүүгийн дараагийн “даваа” нь Улсын дээд шүүх800 гаруй төлөө лөг чийн 75 хувийн саналаар Н.Энхбаярыг огцруулав. > 2

Израйлын хүчин палестинчуудын уур хилэнд хариу өгөв

Хүйсийн ялгаатай цалинг тооцоолох ярвигтай арга

Ubinfo.mn сайт шилдэгт багтлааGogo.mnXopom.comIkon.mnCaak.mnUbinfo.mn

“Засгийн газрын мэдээ” сонины цахим хуудас Ubinfo.mn нь Монголын мэдээллийн шилдэг сайтуудын тавдугаарт бичигдлээ.

Zaluu.comNews.mnPeak.mnMedee.mnDorgio.mn

Эх сурвалж: Alexa.com©

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

Амьдралыг ажлаар Амжилтыг чармайлтаарМонгол ардын зүйр үг

ЦАГ АГААР

Ирэх жилүүдэд өрхийн төсөв, амьдралын чанарт хамгийн чухал нөлөөтэй ажлын байр, хөдөлмөрийн зах зээл сайжрахгүй нь. 2018 онд ажилгүйдлийн түвшинг хэрхэн 8.4 хувьд хүргэж бууруулах талаар тодорхой төлөвлөгөө бодлого тодорхойлогчдод алга. 5

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Ажилгүйчүүдийг “аврах” төлөвлөгөө алга

УЛС ТӨР

ЭДИЙН ЗАСАГ

Ядарч яваа эдийн засагт “яран дээр шарх” гэдэг л боллоо

Татварын нэмэгдэл далд эдийн засгийг даллаж байна

УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга Д.Хаянхярваатай ярилцлаа. Европын холбооноос зарласан “хар жагсаалт”-д Монгол Улс багтсан нь манай эдийн засагт хэрхэн нөлөөлөх болон төсөв, мөнгөний бодлогын талаарх түүний байр суурийг сонирхсон юм.

-Саяхан Европын хол-бооноос Монгол Улсыг “хар жаг саалт”-д орууллаа. Энэ нь манай ул сын эдийн засагт ямар үр дагавар авчрах вэ?

-“Хар жагсаалт”-д орууллаа

Сүүдрийн эдийн засгийг ил болгох учиртай татварын шинэчлэл бүрэн зогслоо. Ингэснээр манай улс ДНБ-ийхээ дөрөвний нэгтэй тэнцэж байсан албан бус эдийн засагт дахин хаалгаа нээж өгөв. Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын тодорхойлсноор үндэсний тооцооны системд албан ёсоор бүртгэгдээгүй эдийн засгийн тодорхой хэсгийг дээрх

2

гэдэг мэдээ ядарч яваа эдийн засагт “яран дээр шарх” гэдэг л боллоо. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улсын татварын орчныг “болоогүй байна шүү” гэдгийг ертөнцөөр нэг хэлчихэж байгаа юм. Би энэ “хар жагсаалт”-ын талаар өмнөх Засгийн газарт ажиллаж байсан хүмүүсээс сонирхож асуулаа. Ер нь засаг солигдож байх үеийн завсарт манай гүйцэтгэх засагла-лынхны гаргасан алдаа юм билээ. Тиймээс үүнийг богино хугацаанд засаж залруулах ажлыг яаралтай зохион бай-гуулахгүй бол алс хэтдээ хортой юм.

хэлбэрээр ангилж байгаа юм. Татварын ачаалал, хяналт, зохицуулалтын дарамт ихсэх тусам сүүдрийн эдийн засгийн хэмжээ улс орнуудад нэмэгдэж ирсэн байдаг. Энэ жишгээр татварын орчин цаашид улам муудах эрсдэлтэй болж байна.

Манайх татварын бааз сууриа өргөжүүлэхээр дөрвөн жилийн өмнө татварын хоёр дахь шатны шинэчлэлийг сүр дуулиантайхан эхлүүлж байсан юм. Харин өдгөө дээрх шинэчлэл мухардалд оржээ.

Б.Энхжаргал @enkhjrglZGM

Б.Баяртогтох @bayartogtokhZGM

12

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.12.11, ДАВАА ~ №237 (783)

Улс төрНАМУУД

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал› INFO@ZASAG.CO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

О.Баасанхүүгийн дараагийн “даваа” нь Улсын дээд шүүх

ЭШЛЭЛ

УЛСТӨРЧ ЯРЬЖ БАЙНА

ТОВЧХОН

◄1-Европын холбооны зүгээс

“хар жагсаалт”-ыг шууд илээр зар лаж байгаа нь анхаарал татаж байна. Үүнээс гадна өөр хориг саад үүсэж байгаа юм биш биз дээ гэсэн болгоомжлол бас байна…

-Яг одоогоор надад мэдэгдсэн зүйл алга. Ямар ч байсан өмнө нь өгсөн анхааруулгын дагуу энэ Засгийн газар ажиллах хэрэгтэй байсан гэдэгтээ санал нэг байна. Тиймээс цаашид Засгийн газар санхүү, эдийн засгийн бусад байгууллагаас өгч буй чиглэл, сануулга дээр анхаарал тавьж ажиллаасай гэж хүсэж байна.

-Энэ “муу нэр”-ээ арилгахад бидэнд ямар хугацаа байна вэ?

-Сангийн сайдын хэлж буйгаар 2019 онд энэ алдааг засаж чадна гэж хэлээд байгаа юм. Үндсэндээ татварын шинэчлэл хийх ёстой гэсэн зарчмын шаардлага тавиад байна л даа. 2019 он гэдэг бас л амаргүй сонсогдож байна. Бүтэн жил шаардах нь. Эцсийн дүндээ үүний хор хохирлыг манай бизнес эрхлэгчид л амсана.

-Саяхан баталсан 2018 оны төсөв дээр Ерөнхийлөгч хориг тавьсныг УИХ-аар хэлэлцсэн. Ер нь Ерөнхийлөгч удаа дараа гийн хоригуудаараа юу илэр хийлэх гээд байна. Цаад санаа нь юу юм бол?

-Хувь хүнийхээ зүгээс Ерөнхийлөгчийн тавиад байгаа хоригуудыг сайшаалтай хүлээж авахгүй байгаа. Саяхан төсвийн хууль дээр тавьсан хэсэгчилсэн хориг сонин санагдсан. Яагаад гэвэл хориг нь өөрөө албан бичгийн хувьд шаардлага хангаагүй. “5.2 биш шүү 2.5 гэж уншаарай”, “Гэнэтийн биш шүү улсын гэж уншаарай” гээд Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын

Д.Хаянхярваа: Ядарч яваа эдийн засагт “яран дээр шарх” гэдэг л боллоо

800 гаруй төлөө­лөг чийн 75 хувийн саналаар Н.Энхбаярыг огцруулав

Саяхныг хүртэл “МАХН бол Н.Энхбаяр юм” гэж хардаг, харагддаг байсан нь түүх болов.

Өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд тус намын Их хурлын 800 гаруй төлөөлөгчийн 75 хувийн саналаар Н.Энхбаярыг намын даргаас огцрууллаа. Улмаар УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүүг намын шинэ даргаар сонголоо. Намын даргын төлөөх дотоод сонгуульд О.Баасанхүүтэй хамт нийслэлийн МАХН-ын дарга Г.Бямбасүрэн нэр дэвшсэн юм. Улмаар тэрбээр хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 5.6 хувийн дэмжлэгийг авсан байна.

Мэдээж энэхүү шийдвэрийг Н.Энхбаяр хүлээн зөвшөөрөхгүй бөгөөд өнөөдөр намын Их хурлын талаарх өөрийн байр суурийг илэрхийлж, мэдээлэл хийхээр болсон байна. Тэрбээр Төрийн ордонд болсон эл хуралдаанд оролцоогүй. Түүнээс гадна Ц.Оюунбаатар, Ц.Шаравдорж,

Б.Ганбаяр / ЗГМ ©

Б.Ганбаяр / ЗГМ ©

» ПАРЛАМЕНТ Мал, амьтны эрүүл мэндийн тухай хуулийг УИХ баталлаа. Мал, амьтны халдварт өвчин гарсан тохиолдолд түүнийг эрт илрүүлэх, халдварт өвчингүй, тайван байдлыг баталгаажуулах талаар хуульд заажээ. Мөн тандалт, шинжилгээ хийх, өвчний сэжиг илэрсэн үед шуурхай арга хэмжээ авах, оношийг баталгаажуулан нийтэд мэдээлэх талаар уг хуульд тусгасан байна.

» ТОО

3717Цэг. 2017 оны долдугаар сарын байдлаар тамхи худалдаалах тусгай зөвшөөрөл бүхий 3717 аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж. Мөн судалгаагаар нийт хүн амын гуравны нэг нь тамхи татаж байгаагийн 5.6 хувь нь эмэгтэйчүүд, 12.4 хувь нь хүүхдүүд байгааг тогтоосон байна.

» ХАМТЫН АЖИЛЛАГАА Монголын Улаан загалмайн нийгэмлэг 2018 оны эхний гурван сарын цаг агаарын урьдчилан сэргийлэх мэдээнд тулгуурлан зуд тохиолдох магадлал бүхий 12 аймгийн 37 сумын жагсаалт гаргажээ. Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Н.Болормаагийн хэлснээр, хамгийн их эрсдэлд өртөх малчин өрхөд 240 мянган төгрөг бэлнээр, 70 мянган төгрөгийн малын тэжээл өгөх боломжтой байна. Тэд өнгөрсөн онд 13 аймгийн 5480 малчинд хүрч ажиллажээ.

» ТӨСӨЛ Ардчилсан хувьсгалын анхдагчдад төрөөс тусламж, хөнгөлөлт олгох тухай хуулийн төслийг УИХ­ын гишүүн, АН­ын дарга С.Эрдэнэ УИХ­ын дарга М.Энхболдод өргөн мэдүүлэв.Монгол Улс ардчиллын замаар замнах үндэс суурийг тавьсан ардчиллын анхдагчдын гавьяаг төр үнэлж, бодлогоор дэмжиж, зохих хэмжээний тусламж, хөнгөлөлт үзүүлэх шаардлагатай байна гэж С.Эрдэнэ энэ үеэр хэлэв.

» ШИЙДВЭР Б.Хурцыг БНСУ­д суух Элчин сайдаар томилох тухай асуудлыг УИХ­ын чуулганаар хэлэлцэх байсан ч хойшлууллаа. Учир нь УИХ­ын Өргөдлийн байнгын хорооны дарга М.Оюунчимэг “Б. Хурцтай холбоотой асуудлыг судалж үзэх шаардлага байна. Өргөдлийн байнгын хороонд нэр дэвшигчтэй холбоотой гомдол байгаа” гэснийг гишүүд дэмжив.

-Хөшигийн хөндийн олон улсын шинэ нисэх онгоцны буудлыг Япон улсын хөнгөлөлттэй зээлээр барьсан. Энэ нисэх онгоцны буудлын менежментийг Японы гурван компанийн консерциум авч явахаар шийдсэн байгаа. Нисэх буудлын холбогдох асуудлыг шийдэж, түргэн шуурхай ашиглалтад оруулах явдал зайлшгүй шаардлагатай болчихоод байна. Шинэ нисэх онгоцны буудал ашиглалтад орсноор Монголд ирэх жуулчдын тоо нэмэгдээд зогсохгүй олон салбарт үр ашгаа өгнө.

Япон улсын Элчин сайд Масато Такаока

Н.Удвал, З.Баянсэлэнгэ, Э.Эрдэнэ жамъяан, Б.Тулга нар ч үзэгдсэнгүй. З.Баянсэлэнгэ

дарга нь Их хурлын индэр дээр хэлээд зогсож байдаг харил цаа гэж байхгүй л дээ. Ерөнхий лөг чийн институцийн нэр хүн дийг шалан дээр унагаж байна. Ийм байж болохгүй. Ер нь Ерөнхийлөгч Үндсэн хуульд байгаа эрхийнхээ дагуу хориг тавих ёстой юу гэвэл ёстой. Гэхдээ асуудалд бодитой хандах ёстой юм. Сая тавьсан хоригийн тухайд бодит зүйл байгаагүй. Монгол Улсын төсөв шууд алдагдалгүй болчих хэмжээнд манай эдийн засаг хүрээгүй байна. Тиймээс үүнийг улс төр гэж хэлэх нь хаашаа юм, бас бодлогогүй болчимгүй үйлдэл байлаа гэх нь ч юу юм. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч нэгийг бодож, хоёрыг тунгааж байгаа байлгүй гэж дотроо найдаж байна.

-Ирэх жилийн төсөв урт хугацаандаа юу өгч чадах вэ?

-2018 оны төсвийг бүхэлдээ сайн болсон гэж би хэлэхгүй. Яагаад гэвэл өмнөх Засгийн газар нь төсвөө хийгээд өргөн барьчихсан байснаа эргүүлж татсан. Харин дараагийнх нь түүнийг өргөн барьсан. Үндсэндээ хоёр Засгийн газар дамжсан төсөв юм. Тэр утгаараа хяналт жаахан тааруу төсөв болсон. Сүүлийн жилүүдэд төсөв батлах гэхээр цаг хугацааны шахалтад орж байна гэдэг утгаараа “одоо баталчихъя, дараа нь тодотгоё” гэдэг байдал гарах болсон. Миний л мэдэхийн сүүлийн арваад жилийн парламентад ийм хандлага харагдлаа. Одоо бид энэ хандлагаасаа салах хэрэгтэй. Сангийн сайд өөрөө ч “тодотгол хийхгүй” гэж хэл сэн. Тэр утгаараа нэлээн сайн чам байруулсан байх. Их хурал дээр ч мөн адил.

-Ирэх жилийн төсөв дээр тат -варын өгөөж гэдэг зүйл шинээр гарч ирлээ. 2018 онд далд эдийн засгийг ил гаргах тал дээр юуг анхаарч ажил лах шаардлагатай гэж бодож байна вэ?

-Далд эдийн засгийн хувьд хууль эрх зүйн орчноо боловс-ронгуй болгож байж л шийдэх зүйл. Бид энэ чиглэл рүү хийх асуудал нь татварын хуультай холбоотой асуудлуудаа хөндөж тавих ёстой. Хоёрдугаарт, сүүлийн

Харин намын дэд дарга болоод удаагүй байгаа С.Ганбаатар ирсэн ч тэрбээр Их хурлыг “цуглаан” хэмээн нэрлээд, О.Баасанхүүг намын даргаар сонгосон нь хуйвалдаан гэж тодотголоо.

Их хурлаар 2016 оны УИХ, орон нутгийн сонгууль болон өнгөрсөн зургадугаар сард болсон Ерөнхийлөгчийн сон гуу-лийн үр дүнг хэлэлцэн намын дарга Н.Энхбаяраас улс төрийн хариуцлага нэхсэн байна. Мөн намын Бага хурлын бүрэл-дэхүүнийг шинэчлэх, дүрмийг өөрчлөх талаар ч хөндсөн аж.

Энэ үеэр МАХН таван үйлдвэр, таван хувьсгал хэмээх зорилтыг гаргаж тавилаа. Энэ нь аж үйлдвэрт суурилсан бодлого, ажлын байрыг нэмэгдүүлэх хөтөлбөрийг нам дэвшүүлэх ёстой гэсэн санаа юм байна.

Тус намын шат шатны байгууллагуудыг аравт, зуут, мянгат, түмт гэх байдлаар нэрлэдэг байсан бол үүнийг өөрчилж, намын үүр, хороо, байгууллага гэх мэт албан ёсны нэршлээр нэрлэхээр болжээ.

Харин энэ талаар тус намын дэд дарга С.Ганбаатар “Энэ хурал хүчин төгөлдөр биш. Энэ бол луйвар. Ирж оролцож байгаа хүмүүст буруу байхгүй. Харин энэ бүхнийг зохион байгуулсан О.Баасанхүү, Г.Бямбасүрэн гэж хоёр луйварчны буруу. Шүүх дээр артай хүмүүсийн хийж байгаа ажил. Төрийн

Б.Жаргал ЗГМ

МАН Улаан­баа тар хотыг тойр сон дарга нарын бүлэглэлийн нам болчихсон

тус хуралд оролцохоор ирсэн ч үнэмлэхгүй гэсэн шалтгаанаар Төрийн ордонд нэвтэрч чад сангүй.

өндөр хамгаалалтад, бийлэгжүү байдлаар энэ хур лыг хийнэ гэдэг бол хэдэн оффшортнуудад худалдагдсаны жишээ. Энэ бусармаг үйл явдал дараа гийн удаа МАНАН-ыг “бут цохино”. Монгол орны улс төрийн бүтэц, зохион байгуулалтыг хямрааж, гадаадын эрх шээлд оруулах гэсэн явуургүй үйл ажиллагааг таслан зогсоох ёстой. Тиймээс би хүмүүст зөв мэдээлэл өгөх гэж өнөөдрийн хуралд оролцож байгаа юм” гэсэн юм.

Харин МАХН-ын шинэ даргаар сонгогдоод буй О.Баасанхүү “Одоо би босоо Ганбааг худал ярьж,бусдыгаа гүтгэхийг болиулах том ажилтай болов” хэмээн нийгмийн сүлжээндээ бичсэн байлаа.

Гэхдээ үйл явц үүгээр ший-дэгд сэн гэж ойлгож болохгүй. Учир нь МАХН-ын Их хурлын шийдвэрийг хүчин төгөлдөр хэмээн УДШ үзэж, намын шинэ даргын нэрийг бүртгэж авах эсэхийг харах л үлдлээ.

“Одоо би босоо Ганбааг худал ярьж, бусдыгаа гүтгэхийг

болиулах том ажилтай болов”

албыг давхар хашаад үр дүнд хүрсэн түүх байхгүй юм билээ. Тэр тусмаа эдийн засаг хүнд энэ үед Ерөнхий сайд нь засгийнхаа ажлыг хийе, намын дарга нь намын ажлаа хийсэн шиг хийх нь нэр хүнд доройтоод буй энэ үед илүү үр ашигтай юм уу гэсэн бодол надад байсан. Мөн Би Дархан-Уул аймгийн Засаг даргыг найман жил хаших үедээ намын дарга байгаагүй. ИТХ-ын дарга нь намын дарга хийдэг байсан. Гэлээ гээд Дархан-Уул аймаг өнөөдрийг хүртэл орон нутгийн сонгуульд ялагдаж үзээгүй юм. Хоёрдугаарт манай нам Улаанбаатар хотыг тойрсон дарга нарын бүлэглэлийн нам болчихжээ гэсэн бодол надад байсан. Тиймээс үүнийг эвдэх ёстой гэж би бодсон. Хөдөө орон нутагт байгаа чадавхтай боловсон хүчнүүдээ ашиглаж МАН-ыг жинхэнэ ард түмний нам болгох ёстой гэсэн бодол надад байсан юм.

-Гэхдээ Европын орнуудад намын дарга Ерөнхий сайд хийдэг. Японд ч мөн адил. Эдгээр улс бол бидний гайхан биширдэг өндөр эдийн засагтай орнууд. Монголд яагаад болохгүй гэж?

-Би болохгүй гэж хэлээгүй. Харин болсонгүй. Тиймээс арай өөр байдлаар ажиллаад үзье гэсэн санаа юм.

үед гараад байгаа нэг аймшигтай зүйл бий. Тэр нь Монголын эдийн засгийг чирч яваа бизнес эрхлэгчдийн дунд өөдтэй өнгөтэй юм үлдсэнгүй. Бүгд хулгайч, луйварчин, офф шор чин. Тэгэхээр энэ эдийн зас гийг зөв байлгаж бид чадах уу. Хувийн хэвшил, бизнес эрх лэгч дээ ямар нэгэн байдлаар ингэж ялгаварлан гадуурхаад байвал Монгол Улс тамын тогооны үлгэрээс хэзээ ч гарахгүй. Тий мээс үндэсний үйлдвэрлэгч, үндэс ний хэмжээнд ажиллаж буй компаниудаа бахархах тэр үзлийг бий болгооч гэж Засгийн газрынханд хэлээд байгаа юм. Төр үзүүлэх ёстой дэмжлэгээ тултал нь үзүүлж байж компаниудаа өөд нь татна. Тэгж байж эдийн засаг сайжирна. Ямар нэгэн хавчлага дарамтгүй бол далд эдийн засаг ил гарна.

-2017 оны хувьд Монгол Улс сонгуультай байлаа. Мөн Зас-гийн газрыг огцруулах, шинээр томилох үйл явц болж өнгөр -лөө. Энэ бүхнээс болж зарим нэг ажил хойшилсон ухарсан болов уу гэж бодож байна. Азаар эдийн засгийн үзүү лэл түүд сайн гарсан. Гэх дээ яг бидний хийсэн ажил төлөв лөсөн хэм-жээн дээ хүрч чадсан болов уу. Монголчууд 2017 оныг хэр үр бүтээл тэй өнгөрөө сөн гэж та

бодож байна вэ? -Монголын эдийн засаг бол

ядмаг шүү дээ. Дэлхий нийтэд манай эдийн засгийн гол тулгуур болсон уул уур хайн бүтээг-дэхүүний үнэ хам гийн ээлтэйгээр өсөлттэй байна. Харам салтай нь, бид энэ болом жийг бүрэн ашиг-ласангүй. Энэ жилийн турш сонгууль хийлээ, араас нь засаг төрөө баа хан үймүүл лээ. Өөрөөр хэл бэл, бид байгаа боломжоо ашиг лаж чадсангүй, хий улс төр хийсээр байгаад нэг жилийг өнгөрөөчихлөө. Энэ бол улстөрч-дийн бүрэн хариуцлагын асуудал. Улс төрийн хувьд цаа шид бидэнд сургамж болж үлдэх нэг жил байлаа. Ялангуяа МАН-ын хувьд.

-Та сая хэллээ, улс төрийн хувьд хариуцлагатай байх хэрэг тэй гэж. Гэхдээ МАН-ын дар гын сонгуульд та ч гэсэн нэр дэвшсэн. Нэр дэвшихдээ ер нь юу хийе гэж бодсон бэ?

-Би намын даргын сонгуульд нэр дэвших үедээ зорилгоо маш тодорхой хэлсэн. Сүүлийн жилүүдийн судалгааг аваад үзэхэд намын дарга, Ерөнхий сайдын албыг хавсарч хийснээрээ үр дүн гараагүй гэдэг судалгаа харагдсан. Гэхдээ 1992-2008 оныг тооцохгүйгээр. МАН, АН-ын эрх барьж байх аль ч үед намын дарга нь Ерөнхий сайдын

Намын дэд дарга болоод удаагүй байгаа С.Ганбаатар ирсэн байсан ч тэрбээр Их хурлыг “цуглаан” хэмээн нэрлээд, О.Баасанхүүг намын даргаар сонгосон нь хуйвалдаан гэж тодотголоо.

тодорхой шийдэлд хүрээгүй аж. Тиймээс Omnia Strategy хуулийн байгуул лагаар ахлуулсан олон улсын хуульчдын баг бүрдүүлэн нөхөн төлбөр гаргуулахаар ажил лаж буйгаа Лондонд гар-гасан мэдэгдэлдээ дурджээ.

Тус үйлдвэрийн үлдсэн 51 хувийг эзэмшигч Засгийн газрын төлөөллийн байр суурийг авах гэсэн боловч шууд хариулт өгөх боломжгүй гэв. УИХ тус үйлдвэрийн 49 хувийг улсын мэдэлд авах тухай шийдвэр гаргасан энэ оны хоёрдугаар сараас хойш “Монгол Зэс” корпораци хуулийн байгуул-лагаар явж байгаа юм байна. Монгол Улсын дээд шүүх нь доод шатны шүүхийн шийдвэрийг дэмжиж, жилд 530 мянган тонн зэс үйлдвэрлэдэг “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 49 ху-

вийн эзэмшлийг “Мон гол Зэс” корпорацийн мэд лийнх бо ло хыг баталгаажуулав.

Түү гээр ч зогсохгүй шүүх тус кор порацийн ТУЗ-ийн ги-шүү дийг татан буулгах тухай өмнө гаргасан шийдвэрийг хү чин гүй болгосон бөгөөд Ц.Пүрэв түвшин захирлын хэлсэнчлэн тэдний төлөөлөл болсон ТУЗ-ийн гишүүд байр

сууриа хадгалан үлдлээ. Тэрбээр “Дээд шүүх албан мэдэгдлийг бичгээр хүргүүлсний дараа буюу ойролцоогоор хоёр долоо хоногийн дараа эзэмшлийн эрхийг албан ёсоор Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газар “Монгол Зэс” корпорацид шилжүүлнэ” гэв. Түүнчлэн нэрээ нууцлахыг хүссэн сал-барын эх сурвалжийн хэлж байгаагаар энэ хэрэг нь хуулийн байгууллагын төрөөс тусгаар байдлыг батлан харуулсан ч болзошгүй үр дагавраас болгоомжилж буйг илтгэлээ гэсэн юм. Харин шүүхийн шийдвэр нь гацаанд ороод буй “Эрдэнэт үйлдвэр” болон Чилийн Codelco компаниудын дунд яригдаж байгаа хамтын ажиллагааг урагшлуулахад хэр -хэн нөлөөлөхийг хэлэхэд эрт

Нийтлэлчийн булан

2017.12.11, ДАВАА ~ №237, (783) 3ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Терренс Эдуардс, Барбара ЛьюсМонголын Засгийн газар

зэсийн уурхайг төрийн мэдэлд шилжүүлэхтэй холбоотой хуулийн маргаанд ялагдал хүлээв. Тодруулбал, Монгол Улсын дээд шүүх Азийн хамгийн том зэсийн уурхайн нэг болох “Эр дэнэт үйлдвэр”-ийн 49 хувийг нийгэмчлэх гэсэн Засгийн газрын оролдлогын эсрэг шийдвэр гаргасан тухай салбарын эх сурвалжууд ийнхүү мэдээллээ. Тэдний хэлж буйгаар “Мон гол Зэс” корпораци Мон-гол Улсын Засгийн газрыг хө рөн гө оруулагчдын эрх аш гийг хамгаалах олон улсын дүрэм, журмыг зөрчсөн хэмээн үзэн олон улсын арбитрын шүүхэд хан дан нөхөн төлбөр гаргуулах хүсэлтэй байгаа юм. Тус корпо рацийн гүйцэтгэх захирал Ц.Пүрэв түвшин “Дээд шүүхийн шийдвэр бидний эзэмшиж буй хувьцаатай холбоотой хууль, эрх зүйн асуудлуудыг шийдвэрлэж, аливаа саад тотгорыг арилгалаа” хэмээн өнгөрсөн баасан гарагт Reuters агентлагт ярьжээ.

Улсын дээд шүүх пүрэв га рагт захирамж гаргаж тус кор порацийн 2016 онд ОХУ-ын Засгийн газ раас 400 сая ам.дол лараар худалдан авсан “Эр дэ нэт үйлдвэр”-ийн хувьцааны эзэмш лийг эргүүлэн сэргээлээ. Харин шүүх нэмэлт тодруулгад хариу өг сөнгүй. “Монгол Зэс” корпораци нь Улаанбаатар хотод энэ сарын 4-5-нд Засгийн газ рын тө лөө-лөлтэй хоёр хоног хэлэлц сэн ч

Reuters: Монголын Засгийн газар хуулийн маргаанд ялагдал хүлээв“Монгол Зэс” корпорацийн 49 хувийн хувьцаа эзэмших эрхийг эргүүлэн сэргээлээ

С.ЦОГТБАЯР ЗУРЖ БАЙНА

Дэлхийд зэс олборлол­тоороо тэргүүлэгч Чилид олон жил зэс олборлосны улмаас гарц нь муудаж байгаатай холбогдуулан Codelco Монгол Улсад хөрөнгө оруулахаар сонирхож эхлээд байгаа билээ.

Засгийн газрын төлөөлөл уг

асуудлаар шууд хариулт өгөх

боломжгүй гэв

• “Монгол Зэс” корпораци Засгийн газ рын тө лөө лөлтэй хоёр хоног хэлэлц сэн ч то-дор хой шийдэлд хүрээгүй аж.

• Дээд шүүх “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 49 ху вийн эзэмшлийг “Мон гол Зэс” корпорацийн мэд лийнх бо-ло хыг баталгаажуулав.

• “Эрдэнэт үйлдвэр” болон Чилийн Codelco компаниудын дунд яригдаж байгаа хамтын ажиллагааг урагшлуулахад хэр хэн нөлөөлөхийг хэлэхэд эрт байгаа аж.

байгаа аж. “Эрдэнэт үйлдвэр” нь 1978

оноос хойш үйлдвэрлэл явуулж байгаа бөгөөд байгалийн баял-гийн орлогоос хэт хараат, мөн тус ламж авах зорилгоор ОУВС-гийн шаардлагуудыг биелүүлэхээр зорьж яваа улсынхаа хамгийн том татвар төлөгчдийн нэг юм. Монгол Улс томоохон зэсийн ордтой учраас “Оюутолгой” төслийг удирдагч “Рио Тинто” зэрэг олон улсын уул уурхайн то моохон компаниудын анхаар лыг татаад байгаа. Дэлхийд зэс олборлолтоороо тэргүүлэгч Чилид олон жил зэс олборлосны улмаас гарц нь муудаж байгаатай холбогдуулан Codelco Монгол Улсад хөрөнгө оруулахаар сонирхож эхлээд байгаа билээ.

4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.12.11, ДАВАА ~ №237 (783)

Нийгэм

0 0 7 8 3

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАВААДОРЖ

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Даваатогтох

Утас: 99901637

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Э.ЭнхбаатарУтас: 99903578

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

ubinfo.mn

Дугаарын удирдагчБ.Даваатогтох

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКЦИ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

Монголчууд жилд 27-54 мянган тонн аюултай хог хаягдал үйлдвэрлэдэг. Өөрөөр хэлбэл, иргэн бүр жилд 8.7 тонн аюултай хог хаягдал үүсгэгч гэсэн үг юм. Гэтэл улсын хэмжээнд эдгээр хог хаягдлыг дахин боловсруулах үйлдвэр байтугай “булшлах” тусгай цэг ч байдаггүй нь бид аюултай орчинд аж төрж, эрүүл

ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ТӨСЛИЙГ БОЛОВСРУУЛЖ

БАЙГАА

Аюултай хог хаягдал дахин боловсруулах үйлдвэрээ яагаад Багануур дүүрэгт байгуулахаар шийдсэн тухай нийслэлийн Засаг даргын Ногоон хөгжил, агаарын бохирдол хариуцсан орлогч Ж.Батбаясгалангаас тодрууллаа.

-Өнөөдөр Улаанбаатар хотын төвд эсвэл бусад дүүрэгт 10 га газар гаргах боломж байхгүй нь нүднээ илт байгаа шүү дээ. Тиймээс Багануур дүүрэгт аюултай хог хаягдлын дахин боловсруулах үйлдвэр байгуу-лахаар 10 га газрыг газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд тусгаж, шийдвэр лэж өгөхийг нийслэлийн удирдлагаас бид хүссэн. Өөрөөр хэлбэл, Багануур дүүрэг хамгийн боломжтой нь.

Энэ бол дахин боловсруулах үйлдвэр болохоос биш аюултай хог хаягдлыг газарт булах эсвэл нэг цэгт төвлөрүүлээд орхино гэсэн үг биш юм. Аюултай хог хаягдлыг нэг дор төвлөрүүлж, ангилан ялгаж, дахин боловс-руулах бүх шат дамжлага хуу лийн дагуу явагдана. Энэ бол байгаль орчин, иргэдийн эрүүл мэндэд ээлтэй шийдвэр. Харин үйлдвэр байгуулах төсөл,

Аюултай хог хаягдлыг дахин боловсруулна

Дахин боловсруулах үйлдвэрийн бүтээн байгуулалтыг нэн даруй эхлэх хэрэгтэй байна

Г.Оюунтөгс@oyuntugsZGM

Нэг тээврийн хэрэгслээс гэхэд 10 орчим төрлийн хог хаяг дал гардаг гэх тооцоо бий. Улсын хэмжээнд бүртгэлтэй 620 мянга, нийслэлийн 380 мянган тээврийн хэрэгсэл хоёр жилд нэг удаа аккумлятороо сольдог гэж тооцвол жилд 310 мянган аккумлятор, 1500 тонн хүхрийн хүчил, 62 мянган тонн моторын тос, 620 мянган ширхэг тосны фильтр хаягддаг гэсэн үг. Үүнээс гадна хурдны хайрцгийн тос, хөлддөггүй шингэн, тоормосны шингэн, накладыг тооцвол автомашинаас гарах аюултай

хаягдлын урт цуваа хөвөрнө. Харин эрүүл мэндийн байгуул-

лагууд дунджаар 2.65 тонн хог хаягдал үйлдвэрлэж байгаагийн 0.78 мянган тонн нь эмнэлгийн, үлдсэн нь ахуйн хог хаягдал байдаг аж.

Иймээс НИТХ-ын шийдвэрээр аюул тай хог хаягдлыг дахин боловс руулах үйлдвэр Багануур дүү рэгт байгуулахаар болж, 10 га газрыг ирэх оны газар зохион байгуулалтад тусгаад байгаа аж. Үйлдвэрийн төсөл, хөтөлбөрийг БОАЖЯ боловсруулах юм байна.

Гэхдээ уг шийдвэрийг Бага-нуур дүүргийн Засаг дарга Ц.Сандаг-Очир эсэргүүцэв. Тэрбээр эсэргүүцэж буй шалт-гаанаа аюултай хог хаягдлын цэг, үйлдвэр байгуулах төлөвлөгөө, байгууламжийн зураг төсөл, үйл ажиллагааны бэлэн төлөвлөгөө байхгүй байгаатай холбон тайлбарлав. Түүнчлэн бүхэл бүтэн нэг дүүргийн иргэдийн эрх ашиг хөндөгдөж байхад саналыг харгалзалгүй ийм шийдвэр гаргах нь буруу гэж үзэж байгаа аж. Улаанбаатар хотод үүссэн аюултай хог хаягдлын 8000 орчим тонныг шатаадаг бол 1300 тонныг дахин боловс-руулдаг. Харин мянга гаруй тонныг газарт булж, 500 тонн нь физик, химийн боловсруулалтад ашигладаг аж. Харин үлдсэн 10-40 гаруй мянган тонн нь хөрс, агаараар дамжин байгаль орчин болоод хүний эрүүл мэндэд аюул учруулж байгаа юм.

Тиймээс зөвхөн аюултай гэлт гүй бусад төрлийн хог хаягд лыг дахин боловсруулах үйлдвэрүүдийн бүтээн байгуу-лалтын ажлаа нэн даруй эхлэх хэрэгтэй байна.

БАЙР СУУРЬ

хөтөлбөр боловсруулах ажлыг БОАЖЯ хариуцаж байгаа. Цаашид үйлдвэрийн төсөл, хөтөлбөрийн талаарх мэдээллийг иргэдэд хүргэх болно.

ХОГИЙН ЦЭГ, ҮЙЛДВЭР БАЙГУУЛАХ НЬ

ТОДОРХОЙГҮЙ БАЙНА

Багануур дүүргийн Засаг дарга Ц.Сандаг-Очир

-Багануур дүүрэгт аюултай хог хаягдлын цэг байгуулахыг зөвшөөрөхгүй. БОАЖЯ-нд ч аюултай хог хаягдлын цэг бай-гуулахыг дэмжихгүй байгаагаа илэрхийлж, албан тоот явуулсан.

Хэдийгээр ийм хогийн цэг байгуулах нь зүйтэй ч юуны өмнө төсөл, хөтөлбөрөө танилцуулж, ард иргэдийн санал хүсэлтийг сонссоны үндсэн дээр шийдвэр гаргах ёстой. Ард иргэд зөв-шөөрвөл бид эсэргүүцээд байх шаардлагагүй. Гэтэл аюултай хог хаягдал гэдэгт ямар хаягдлыг багтааж байгаа болон 10 га газар дээр барих гэж байгаа зүйл нь дахин боловсруулах үйлдвэр эсвэл төвлөрсөн хогийн цэг байх юм уу гэдэг нь тодорхойгүй байна. Үндсэндээ иргэдийн гар дээр тавиад энэ гээд үзүүлж, харуулчих төсөл, хөтөлбөр огт алга. Мөн дүүргийн иргэдийн саналыг ч харгалзан үзээгүй.

ОРОН НУТАГ» БАЯН-ӨЛГИЙИТХ дахь АН­ын 16, МАН­ын таван төлөөлөгч хуралдаж, аймгийн ИТХ­ын дарга Д.Бауыржаныг огцруулав. Түүний оронд нь Баян­Өлгий аймгийн МАН­ын хорооны дэд дарга Х.Бердимуратыг томилох шийдвэр гаргажээ. Аймгийн Засаг дарга А.Гылымханыг мөн огцруулж, аймгийн ИТХ­ын төлөөлөгч Т.Серикжаныг томилов.

» АРХАНГАЙАвтотээврийн төвийн 24 цагийн үйлчилгээ үзүүлэх шинэ барилга ашиглалтад орлоо. Энэхүү барилга нь нийт гурван мянган ам.метр талбайтай бөгөөд иргэдэд автотээврийн үйлчилгээ, автомашины оношилгоо, илгээмж тээвэрлэлт, халуун хоол, жолооч нарын хоноглох өрөөг ч гаргасан байна. Уг барилгад улсын төсвөөс нийт 2.3 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулжээ. Автотээврийн төвийн оношилгооны хэсэгт суудлын автомашинаас эхлэн том оврын бүх төрлийн автомашин орох боломжтой бөгөөд өдөрт 50­60 тээврийн хэрэгсэл хүлээн авах хүчин чадалтай юм.

» УВСХяргас нуурын байгалийн цогцолбор газар буюу Үзүүрийн булаг орчимд цагаан зээрийн сүрэг шинээр нүүдэллэн ирсэн тухай Ханхөхийн нурууны УТХГН­ын Хамгаалалтын захиргаанаас мэдээлэв. 60 жилийн өмнө цагаан зээр Увс аймагт амьдарч байсан бөгөөд Дорнодын уудам талаас эхлээд Увсын цэнхэр хязгаар хүртэл нүүдэллэдэг байжээ. Гэвч төмөр зам тавигдсанаар нүүдэллэх орчин хязгаарлагдаж, ихэнх нь зүүн аймгуудад үлдсэн байна. Иймээс олон жилийн дараа эргэн ирсэн тус амьтныг агнахгүй байхыг нутгийн захиргаанаас анхааруулав.

» БУЛГАНЭнэ жил зуншлага тааруу, өвсний гарц муу, цас их унаж байгаа учраас нэн ховор ан амьтныг хамгаалах зорилгоор өвс тэжээл бэлтгэн өгөхөөр болжээ. Ховор амьтдыг тэжээх био техникийн арга хэмжээг Хөгнө хан уул, Зэд, Хантай Бүтээлийн нуруу орчимд авахаар төлөвлөсөн байна. Одоогоор жамц давс, хужир тус бүр гурван тонн, 200 боодол өвс бэлтгээд байгаа аж. Байгаль орчин, аялал жуулчлалын газрын дарга А.Гантөмөрийн хэлж буйгаар уг ажилд нийт зургаа орчим сая төгрөг зарцуулахаар төлөвлөсөн байна.

» СЭЛЭНГЭБаянгол сумын Хараа багийн нутаг болох “Тахилын даваа” гэдэг газарт өнгөрсөн амралтын өдөр 3.54 магнитүдын хүчтэй газар хөдөлжээ. Тус сумын нутаг дахь “Бороо Гоулд” ХХК­ийн уурхайгаас урд зүгт 10 км­ийн зайд газар хөдлөлт болсон байна. Онцгой байдлын газраас өгч буй мэдээллээр газар хөдлөлтийн чичирхийлэл иргэдэд мэдрэгдээгүй бөгөөд одоогоор учирсан хохирол байхгүй байгаа аж.

» ОРХОНАвтотээврийн үндэсний төвд хандсаны дүнд нийтийн тээврийн үйлчилгээ эрхэлдэг “ББ­ОД” ХХК­аас дунд оврын хоёр автобус Говил багийн чиглэлд зорчиж эхлэв. Ингэснээр Говил багийн ахмад болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд нийтийн тээврээр үнэгүй зорчих боломжтой болж байна. Өнөөдрийн байдлаар Говил багт 600­800 хүн нийтийн тээврээр үйлчлүүлдэг. Гэтэл иргэдэд үйлчилж буй микро автобус хүрэлцдэггүй тул зорчигчид автобус хүлээж удаан зогсдог байжээ.

мэндээ эрсдэлд оруулсаар байгааг илтгэнэ.

Зөвхөн аюултай гэлтгүй энгийн хог хаягдлыг ч төрлөөр нь ялган ангилдаг жишиг олон улсад нэвтрээд удаж буй. Тухайлбал, үйлдвэрлэлийн гэх ангилалд будаг, лак, цавуу, зэс, цайр, хар тугалга, цианиттай хаягдал баг тана. Харин шатахуун, автомашины тос, хэрэглээнээс гарсан хуруу зай, компьютер, зурагт, хөргөгч, аккумлятор зэрэг нь өдөр тутмын хэрэглээний хог хаягдалд тооцогддог.

Манай улсын Хог, хаягдлын тухай хуульд зааснаар аюултай хог хаягдал нь тэсрэмтгий, шатамхай, урвалын идэвхтэй, исэлдүүлэгч, агаар болон устай харилцан үйлчилж хортой хий ялгаруулдаг ахуйн болон үйлдвэрлэлийн бохирдлыг хэлдэг байна. Мөн зарим төрлийн аюултай хог хаягдал нь төрөл бүрийн халдвар, нян тээгч болдог тул хүн, амьтны эрүүл мэнд, амь насанд хоромхон зуур эсвэл урт удаан хугацаанд сөргөөр нөлөөлөх эрсдэлтэй.

Б.Ганбаяр / ЗГМ ©

• Аюултай хог хаягдлын 10-40 гаруй мянган тонн нь хөрс агаараар дамжин байгаль орчин болоод хүний эрүүл мэндэд аюул учруулж байна.

• Жилд 310 мянган аккумлятор, 1500 тонн хүхрийн хүчил, 62 мянган тонн моторын тос, 620 мянган ширхэг тосны фильтр хаягддаг.

• Эрүүл мэндийн байгуул-лагууд дунжаар 2.65 тонн хог хаягдал гаргаж байна.

Соёлт хүний өглөө сонин уншихаас эхэлдэг

Засгийн газрын мэдээ сонины 2018 оны I улирлын захиалга эхэллээ

Улиралд: 30,000₮ (63 дугаар) Хагас жилд: 60,000₮ (127 дугаар)

Бүтэн жилд: 120,000₮ (254 дугаар)Нэмэлт захиалга: 21,000₮ (42 дугаар)

Утас: 7010 3131, 9990 3581

Та энэхүү QR кодыг уншуулан гүйлгээний утга хэсэгт өөрийн и-мэйл хаяг, утасны дугаараа бүртгүүлэн дижитал сонинг захиална уу?

Таны эрх ажлын 8 цагийн дотор идэвхжих болно.

tdbpay үйлчилгээгээр цахим сонин худалдан авах

явдал байдаг. Учир нь иргэдийн амьдралыг өөд татах хамгийн чухал хөшүүрэг нь энэ юм. Ажилгүйдэл бол улс төрчдийн онилох гол бай болох ёстой

үйл ажиллагаа эрхэлдэг Z&Y ком панийн захирал Д.Янжмаа хэлэв. Тэрбээр “Манай компани эдийн засгийн ийм хүнд үед аль болох чадвартай, цөөн хүн ажиллуулахыг хичээж бай на. Ирэх онд ажилтан нэмж авах төлөвлөгөөгүй бай гаа” гэв. “Шинэ оноос нийг мийн даат-галын шимтгэл үе шат тай гаар нэмэгдэнэ. Энэ нь аж ахуйн нэг жүү дэд ажлын байрны хаа тоог нэмэхэд хүндрэл учруулна. Нийг мийн даатгалын шимтгэл нь бай гууллагуудад шууд зардал бол дог” гэж эдийн засагч өгүүлэв.

Энэ мэтээр ирэх жилүүдэд айл өрхийн төсөв, амьдралын чанарт хамгийн чухал нөлөөтэй ажлын байр, хөдөлмөрийн зах зээл сайжрах төлөв харагд сангүй. Харин ч доош чангаах хүчин зүйл -сийн тоо өссөөр. Ядахдаа шинэ ажлын байр олноор “төрүүлдэг” томоохон төслүүдийн сураг чимээ ч бүдэг бадаг. Хөшигийн хөндийн нисэх буудал ашиг-лалтад орох төлөвлөгөөтэй бай гаа гаас өөр хөдөлмөрийн зах зээлийг өөд татах мега төсөл харагдахгүй байгаа юм. Харин улсын төсвөөс энэ зах зээлийн бодлого, удирдлагад 2.4 тэрбум төгрөг төсөвлөжээ. Гэсэн яг ажлын байрны тоог нэмэх талаар ямар нэг тодорхой төсөл хөтөлбөр төлөвлөсөнгүй. Эдийн засагч Д.Лхагвасүрэн “Манай улс хөдөлмөрийн зах зээлийн бодлогодоо маш бага мөнгө зардаг. Бусад улс орнуудын хувьд хөдөлмөрийн зах зээлийн бодлогодоо зардаг үндсэн чиг лэл нь ажилгүйдлийн даатгал юм. Тэд ажилгүйдлийн

ЗГМ: Сэдэв

2017.12.11, ДАВАА ~ №237 (783) 5ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Ажилгүйчүүдийг “аврах” төлөвлөгөө алга

Ажилгүйдлийн түвшинг хэрхэн 8.4 хувьд хүргэх нь бүрхэг

Ирэх онд монголчуудын амьд рал хэрхэн өөрчлөгдөх бол. Эдийн засгийн өнгө төрх чам ла хааргүй сэргэх тө лөвтэй ч сарынхаа цалингаар шар өдөр, бор хоногийг барж буй энгийн иргэ дэд өгөөжөө өгч чадах болов уу. Ажилтай, орлого той байна гэдэг амьдралын хамгийн чухал баталгаа. Тиймээс 2018 оны улсын төсөв, мөнгөний бодлогыг баталж, тамгаа дарсан энэ үед ирэх жил ажлын байрны тоо, чанар нэмэгдэх эсэхэд чих тавилаа.

Өдгөө ажилгүйдлийн түвшин хоёр оронтойд шилжээд байсан 2016 оноос үл ялиг буурч, 9.1 хувьтай байгаа. Гэхдээ яг ажил хайж буй иргэдийн тоо буурсан гэж хэлэхэд тун түвэгтэй. Учир нь хөдөлмөрийн биржид бүрт-гэлтэй ажилгүйчүүдээс ажилд зуучлагдсан тоо нь өмнөх оноос өсөөгүй. Харин ч 2016 онтой харьцуулахад 10.2 мянгаар буурс ныг Монголбанкны тай-лангаас үзэж болно.

Ирэх оны төсвийн төсөлд шинээр 40 мянган ажлын байр бий болгож, ажилгүйдлийн түв шинг 8.4 хувьд хүргэнэ гэж төсөөлжээ. Гэвч бодит бай далд энэ тоо биеллээ олох эсэх нь тун эргэлзээтэй гэд-гийг салбарынхан хэлж байна. Тухайлбал, Олон улсын валю-тын сангийн “Өргөтгөсөн сан хүү жилтийн хөтөлбөр”-ийн хүрээнд өдгөө 189 мянга байгаа төрийн албан хаагчдын тоо 47 мянгаар буурахаар байна. Энэ нь төрийн зардлыг багагүй хумих ч иргэдийн хувьд хамгийн

Төрийн албан хаагчдын тоо

47 мянгаар буурна

Огноо: 2017 оны 12 дугаар сарын 11

МИАТ ТӨХК нь эрх бүхий оролцогчдоос “Танилцуулгад дурдсан эд хөрөнгийг түрээсийн гэрээгээр ашиглах түрээслэгчийг сонгон шалгаруулах” тухай битүүмжилсэн үнийн санал ирүүлэхийг урьж байна.

1. Түрээслүүлэх эд хөрөнгийн танилцуулга

1. 4м.кв – кофе шопын зориулалттай. ХУД, 10-р хороо, МИАТ ХК-ийн Төв байр2. 7м.кв – агуулах-техникийн өрөөний зориулалттай. ХУД, 10-р хороо, МИАТ ХК-ийн

АХЗҮГ-ын хуучин контор3. 8 м.кв – агуулах-техникийн өрөөний зориулалттай. ХУД, 10-р хороо, МИАТ ХК-ийн

АХЗҮГ-ын хуучин контор4. 47м.кв – албан конторын зориулалттайХУД, 10-р хороо, МИАТ ХК-ийн сургалтын төвийн

байр5. 47м.кв – албан конторын зориулалттай ХУД, 10-р хороо, МИАТ ХК-ийн сургалтын төвийн

байр6. 55м.кв – цайны газрын зориулалттай. ХУД, 10-р хороо, МИАТ ХК-ийн АХЗҮГ контор7. 58.05м.кв – албан конторын зориулалттай. Байршил: ХУД, 10-р хороо, МИАТ ХК-ийн

хуучин контор8. 125м.кв – спорт заалын зориулалттай. ХУД, 10-р хороо, МИАТ ХК-ийн Төв байрны ард9. 235м.кв – цайны газрын зориулалттай, тоног төхөөрөмжтэй. ХУД, 10-р хороо, МИАТ ХК-

ийн Төв байр10. 265.3м.кв– катеринг үйлчилгээний зориулалттай.ХУД, 10-р хороо, МИАТ ХК-ийн АХЗҮГ-

ын байр

11. Сонгон шалгаруулалтын ерөнхий мэдээлэл

12. Түрээслүүлэх хөрөнгийн талаар мэдээлэл авахТүрээслүүлэх хөрөнгийг МИАТ ТӨХК дээр ирж үзэж болох бөгөөд сонгон шалгаруулалтын

талаархи мэдээллийг доорх хаягаар болон www.miat.com цахим хуудаснаас авна уу.

МИАТ ТӨХК, ХУД, 10 дугаар хороо, Буянт-Ухаа, МИАТ ХК-ийн Төв байр, Хангамж үйлчилгээний хэлтсийн 103 тоот, Утас: 70049860, Факс: 70049919

ТӨРИЙН ӨӨРИЙН ӨМЧИЙН ЭД ХӨРӨНГИЙГ ТҮРЭЭСЛЭХТҮРЭЭСЛЭГЧИЙГ СОНГОН ШАЛГАРУУЛАХ УРИЛГА

НИЙГМИЙН ДААТГАЛЫН ШИМТГЭЛИЙН ӨӨРЧЛӨЛТ

2017 2018 2019 2020

10% 10.5% 11.5% 12.5%

11% 11.5% 12.5% 13.5%

Ажилтан Ажил олгогч Баялгийн засаглалын хүрээлэн©

2015

Суурь төсөөлөл ОУВС хувилбар

1,050.000

1,100.000

1,150.000

1,200.000

1,250.000

1,300.000

2016 2017 2018 2019 2020 2021

Ажил эрхлэлтийн таамаг

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

найдвартай, баталгаатай ажлын байр цөөрч буй хэрэг юм. Айсуй жилүүдэд төрийн захиргаа болон тусгай албанд ажиллагсад тэтгэвэрт гарвал нөхөн томилгоо хийхгүй. 2018-2021 онуудад боловсрол, эрүүл мэнд, онцгой байдал, цагдаа гэх мэт салбараас тэтгэвэрт гарах хоёр хүн тутамд нэг орон тоог нөхөн томилохоор болсон юм.

Түүнээс гадна тэтгэврийн насыг үе шаттайгаар нэмэх цаг хаяанд тулж ирсэн. 2018 оноос тэтгэврийн нас жилд зургаан сараар нэмэгдэх шинэ хууль хэдхэн хоногийн дараагаас хүчин төгөлдөр үйлчилж эхэлнэ. Ингэснээр одоогийн ажлын байранд шинэ орон зай гарах хугацаа улам хойш сунасаар байна. Гэтэл их, дээд сургуулийнхаа хаалгыг хааж, хөдөлмөрийн зах зээлд шинээр хөл тавих залуучуудын тоо ойрын жилүүдэд нэмэгдэхээр байгааг тоон үзүүлэлтүүд өгүүлж буй. Манай улсад өдгөө хүн амын цонх үе тохиож байна. Өөрөөр хэлбэл, хүн амын дунд хөдөлмөрийн насны залуусын тоо ахиу болж ирлээ. Энэ оны эхний хагас жилийн байдлаар хөдөлмөрийн насны хүн амын тоо өмнөх оны мөн үеэс 68414-өөр өссөн байна. Хүн амын ийм цонх үе олон жил үргэлжилдэг. Өөрөөр хэлбэл, ажил хайж буй залуусын тоо нэмэгдээд байхад өмнөх үе нь зайгаа тавьж өгөхгүй нь.

Тэгвэл шинээр ажлын байр бий болгох бололцоо хэр байна вэ гэдэгт хариулт эрье. Манай улсад үйл ажиллагаа явуулж буй 200 гаруй мянган аж ахуйн

даатгалдаа дотоодын нийт бүтээгдэхүүнийхээ 1-3 хувийг зарцуулдаг байна. Гэтэл энэ тоо манайд 0.08 хувьд ч хүрдэггүй гэж болно. Тэгэхээр бидэнд хөдөлмөрийн зах зээлд эдийн засгийн бодлого талаас хийх ажил их байна” гэлээ.

Иргэдийн амьдралд шууд нөлөөлдөг энэ зах зээлд илүү анхаарч, хүч хаях цаг нэгэнт иржээ. Гаднын улстөрчдийн сонгуу лийн амлалтын хамгийн том сэдэв нь ажлын байрыг нэмэх

ажлын байрыг сонгон сурал цах учиртай. Гэтэл ма найд дөрөв байтугай, нэг ч жилийн таамаг, төсөөлөл алга. Хө дөлмөрийн зах зээл бол төрийн бодлогоос багагүй хамаардаг онцлог салбар. Эрх баригчид ажилгүйдлийн түвшинг буу руулна хэмээн ярьдаг ч үнэн хэрэгтээ ямар арга замаар гэдэг нь бүрхэг байна. Иймд ажил олгогч, ажил хайж буй иргэд энэ нойрмог зах зээлд өөрсдийн хар ухаанаар тэмтчихээс өөр арга алга.

нэгжийн 60 гаруй хувийг 10-аас доош ажилтантай жи-жиг компаниуд эзэлдэг. Эдгээр компанид боловсон хүчнийхээ тоог нэмэхэд татварын орчны шинэ өөрчлөлтүүд чөдөр болох эрсдэл угтаж буй.

Нийгмийн даатгалын шимтгэл ажилтнаас илүү ажил олгогч нарт дарамт болохоор байна. 2018 онд ажилтан, ажил олгогчдын нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөх хэмжээ 0.5 хувиар нэмэгдэх юм. Харин 2020 онд ажилтан 12.5, ажил олгогч 13.5 хувийн шимтгэл төлнө. Иймд ажил олгогчид боловсон хүчээ зузаатгахыг төдийлэн хү сэх гүй байгааг сургалтын

• 2018 он гарахад сар хүрэхгүй хугацаа үлдсэн байхад ирэх жилд ямар ажлын байр эрэлттэй байх талаар судалгаа ч гараагүй байх юм.

• Манайд ажлын байрыг “онилж”, энэ зах зээлийг хөгжүүлэхийн тулд хүч хаяж байсан түүх бараг үгүй.

• Айсуй жилүүдэд төрийн захиргаа болон тусгай албанд ажиллагсад тэтгэвэрт гарвал нөхөн томилгоо хийхгүй.

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

гэж үздэг. Иргэд нь ч үүнийг шаарддаг. Харин манайд ажлын байрыг онилж, энэ зах зээлийг хөгжүүлэхийн тулд анхааралдаа авч байсан түүх бараг үгүй. Эдийн засгийн өсөлт, дотоодын нийт бүтээгдэхүүн, экспорт зэрэг том тооны ард “шоовдор хүүхэд” шиг чирэгдсээр ирсэн. Эдийн засаг сайжирвал ажлын байр нэмэгдэнэ гэсэн битүү хүлээлттэйгээр нойрмог байж ирлээ. Харин одоо хөдөлмөрийн насны хүн амын тоо багагүй нэмэгдэж буй цонх үеийг ашиглаж улсын бүтээмжийг дээшлүүлэх цаг ирээд байна. Гэтэл 2018 он гарахад сар хүрэхгүй хугацаа үлдсэн байхад ирэх жилд ямар ажлын байр эрэлттэй байх талаар судалгаа ч гараагүй байх юм. Ажлын байрны тоог хэрхэн өсгөх талаар тодорхой чиглэл, “жанжин шугам” алга. Хөдөлмөрийн зах зээлд судалгаа, таамаг, төсөөлөл хамгийн чухал нь. Залуус мэргэжлээ сонгохдоо дөрвөн жилийн дараа эрэлттэй байх

Чи чинь яачихсан

хүүхэд вэ?

Монгол хэл муу, математик F, гүй ээ ядаж

дуу хөгжим хүртэл.

Ингэхэд чамд дуртай хичээл

байна уу?

Байгаа, байгаа сүүлийн хичээл.

Mr. Баагийгийн ПАЯН....

Өвлийн улиралд хүүхэд, залуучуудын чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрүүлэх, дэлхийд танигдсан уран бүтээлчдийн хийж бүтээсэн мөсөн баримлыг үзэж сонирхох, мөсөн гул-гуурын талбайд тэшүүрээр хичээллүүлэх зорилгоор мөсөн хотхон байгуулна. Сэлбэ голын ай сав дотор буюу Бээжингийн гудамжны гүүрнээс Скай их дэлгүүрийн баруун талын явган хүний гүүрэн гарц хүртэл хэсэгт мөсөн гулгуурын талбай, цас, мөсөн хотхоныг байгуулах ажлыг эхлүүлээд байна.

Энэхүү мөсөн хотхонд 70х24, 30х19 хэмжээтэй хоёр ширхэг мөсөн гулгуурын талбай, Олон улсын мөсөн баримлын уралдаанд байр эзэлж байсан шилдэг 20 ширхэг мөсөн бари мал, үйлчилгээний байр, гэрэлтүүлэг, цахилгаан хангамж, гэрлэн чимэглэл зэрэг ажлууд хийгдэх юм. Мөсөн хотхоныг энэ сарын 15-ны өдөр ашиглалтад оруулахаар мэргэжлийн бай-гууллагуудтай хамтран ажиллаж байна.

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.12.11, ДАВАА ~ №237 (783)

Лавлах

Билгийн тооллын 24Өвлийн тэргүүн цагаагчин гахай сарын найман цагаан мэнгэтэй хар бич өдөр.Үс засуулбал: Өвчин эмгэг ирнэ.Наран ургах, шингэх: 08.35-17.02Барилдлага: Үл зохилдох Шүтэн барилдлага: Нэр өнгө Суудал: Ус

(Өмнөх дугаарын хариу)

7 1

7527

9

253

49

984

4

65

9

6

17

3365291478

689735124

814673592

537124986

792548613

241986357

123869745

976452831

458317269

ЗГМ: СҮДОКҮ

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09.00 “Тиффани дахь өглөөний зоог” УСК

11.00 “Монголын мэдээ” мэдээллийн хөтөлбөр

15.40 Хөгжмийн агшин

18.00 Эх орны төлөө

20.00 “Цагийн хүрд” мэдээллийн хөтөлбөр

22.00 “Чапаевын зовлон, жаргал” УСК-ны төгсгөлийн анги

08.00 “Монголчууд XX зууны эхэнд” нэвтрүүлэг

11.20 “Оддын Академи” шоу нэвтрүүлэг

14.00 “4 өнгө” цаг агаарын хөтөлбөр

19.00 “Романтик эмч Ким Са Бү” ОАК нэгдүгээр анги

20.35 “Хүрээлэн” амьд ертөнц нэвтрүүлэг

21.00 “Та 5 дугаар ангийн хүүхдээс ухаантай юу?” шоу нэвтрүүлэг

06.30 Өнөө өглөө

12.00 “Хөтөч” мэдээллийн хөтөлбөр

14.30 “Төрөх өрөөний тоглоом” 11 дүгээр хэсэг

17.55 Цаг агаарын хөтөлбөр

20.00 “Оргил цаг” мэдээллийн хөтөлбөр

21.00 “Чамайг унтаж байхад” СОАК 2 дугаар анги

11.00 #Made in Mongolia: “Жүр Үр” ХХК

14.00 Суутнуудын намтар

18.00 Бизнесийн төв цэг /давталт/

20.00 Бизнес аялал

22.00 Өсөлтийн замд

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол ТВ07.00 Ажил хэрэгч өглөө

ТВ ХӨТӨЛБӨР

ЗУРХАЙ

ҮЗВЭР

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР

УВС -12o

-20o

ХОВД -9o

-22o

ЗАВХАН -12o

-25o

БАЯНХОНГОР -5o

-18o

ГОВЬ-АЛТАЙ -8o

-20o

ӨВӨРХАНГАЙ-7o

-13o

АРХАНГАЙ -6o -13o

ХӨВСГӨЛ -5o

-13o

БУЛГАН -10o

-18o

ТӨВ -13o

-19o

ДУНДГОВЬ -5o -13o

ӨМНӨГОВЬ-5o

-13o

ГОВЬ-СҮМБЭР -9o

-19o

ДОРНОГОВЬ-5o

-14o

СҮХБААТАР -9o

-16o

ХЭНТИЙ -10o

-20o

СЭЛЭНГЭ -8o

-14o

ОРХОН -8o

-13o

ДАРХАН-УУЛ -9o

-15o

ДОРНОД -7o

-16o

БАЯН-ӨЛГИЙ -8o

-19o

ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

XII.13 -13o

-24o 6 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

XII.12 -14o

-26o 5 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

XII.11 -14o

-26o 5 м/с

4 м/с

Үүлшинэ

XII.15 -15o

-26o 6 м/с

5 м/с

Багавтар үүлтэй

XII.14 -13o

-24o 7 м/с

6 м/с

Ялимгүй цастай

ХӨТӨЧ

Мөсөн хотхон байгуулна

1220 жолоочийн зөрчлийн оноо дуусчээ

Энэ оны эхний 11 сарын байдлаар улсын хэмжээнд нийт 191,435 жолоочийн зөрчлийн оноо хасагдаж, 1220 жолоочийн зөрчлийн оноо дууссан байна. Харин эрх түдгэлзэн 857 жолооч заавар журмын дагуу эрхээ сэргээлгэжээ. “Жолоочийн оноо тооцох журам”-ын 3.1-д заас-наар “Зөрчлийн бүртгэлийн оноо хасагдсанаас хойш нэг жилийн хугацаанд дахин замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль тогтоомж зөрчөөгүй жолоочийн хамгийн сүүлд хасагдсан оноог сэргээнэ” гэж заасны дагуу 51290 жолоочид онооны урамшуулал олгогдсон байна. Мөн тухайн үедээ Цаг-даагийн ерөнхий газрын Бүртгэл, хяналтын төвд хандаж, сургалтад хамрагдан цахимаар жолооны шалгалт өгч алдсан оноогоо нөхөн авах боломжтой.

Б.ТогтохЗГМ

Аргын тооллын арванхоёр-дугаар сарын 11, Сумъяа гараг. Билгийн тооллын 24. Харцага одтой, хар бич өдөр.

Өдрийн наран 08.35 цагт мандан, 17.02 цагт жаргана. Тухайн өдөр хулгана, луу жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн. Эл өдөр архи уух, тамхи татах, сэтгэл муутантай нөхөрлөх зэргийг цээрлэх хэрэгтэй ба сан тавиулах, угаал үйлдэх, бүжиг наадам хийх, цэцэрлэг байгуулах, хур оруулах, дарханы үйлд сайн. Хувцас эсгэх, шинэ хувцас өмсөх, зөвлөгөө хийх, сэтгэлд сэвтэй газар очиход муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, луу, могой, хонь, нохой болой. Хол газар яваар одогсод зүүн зүгт мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

Сонгодог урлагийн шилдэг уран бүтээлчдийн нэгдсэн тоглолт “Virtuoso” гала концерт 15 дахь жилдээ болох гэж байна. Тус тоглолт энэ сарын 12-ны 19.00 цагт УДБЭТ-ын тайзнаа болох аж. Энэхүү арга хэмжээг сонгодог хөгжмийн баяр болгож, хүүхэд багачуудад үзүүлэхийг зорьж байгаагаа зохион байгуулагчид тодотгожээ. Тиймээс Хөгжим бүжгийн коллежийн шилдэг сурагчид урилгаар оролцох юм. Мөн дэлхийн суут хөгжмийн зохиолчдын бүтээлүүд эгшиглэх болно. 180 минут үргэлжлэх тоглолтын тасалбар суудлаасаа хамаараад 30-50 мянган төгрөг.

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

Өмнөх дугаарын хариу / 12.08

БОСООГООР:1. Монголын нэгэн телевизийн суваг2. "Монголын

нэг өдөр" зургийг зурсан, "Марзан" хэмээх зураач3. Хятадын уламжлалт

CORPORATE CONVENTION CENTRE

Монгол-Америкийн балетын хөтөлбөрийн залуу бүжигчид болон Номадик балет продакшны уран бүтээлчид хамтарсан “Амьдралыг тэтгэгч H2O” модерн балетыг толилуулна. Энэ сарын 14-нд болох уг тоглолт цаашид ус, хөрс, хог хаягдал зэрэг экологийн сэдвээр үргэлжлэх аж.

ТУСГААР ТОГТНОЛЫН ОРДОН

Монгол Улсын Морин хуурын чуулгын жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулдаг шинэ жилийн тоглолт энэ сарын 24-нд болно.

УДБЭТШинэ жилийн баяраар дэлхийн олон орны үзэгчдэд хамгийн олон удаа хүрдэг “Цөмөөхэй” бүжгэн жүжгийг энэ сарын 21-24-нд толилуулна. Цаг гаруй үргэлжлэх уг жүжгийн тасалбар 20-40 мянган төгрөгийн үнэтэй.

Францын нэрт хөгжмийн зохиолч Л.Делибийн “Коппелия” буюу “Цэнхэр нүдэн бүсгүй” балетыг энэ сарын 17-нд толилуулна.

ШАНГРИ-ЛААвстри улсын Өргөмжит консулын газар, Монгол-Австрийн Найрамдлын нийгэмлэг хамтран 1999 оноос хойш амжилттай зохион байгуулж ирсэн “Венийн вальс” цэнгүүн энэ сарын 15-ны 18.00 цагт Шангри-Ла зочид буудлын их танхимд болох гэж байна. Тасалбарын үнэ 1100-1500 ам.доллар буюу түүнтэй тэнцэх төгрөг.

МОНГОЛЫН ҮНДЭСНИЙ АСА ЦИРК

Ахлах, дунд ангийн болон оюутан залуустаа хүсэл мөрөөдлөө биелүүлэхэд нь урам зориг өгөх, мэдээлэл солилцох боломж олгох Т.Саруултөгсийн “Сэтгэлийн гал-2” цуврал лекц энэ сарын 17-нд болно.

Газрын дуудлага худалдаа цуцлагдлаа

Газар эзэмших, ашиглах эрхийн нээлттэй дуудлага худалдааг өнгөрсөн баасан гарагт зохион байгуулахаар зарласан ч оролцох хүсэлт ирээгүй учраас цуцлагдлаа. Дуудлага худалдааны зарыг сарын өмнөөс олон нийтэд түгээсэн боловч нэг ч иргэн, ААН-ээс оролцох хүсэлт ирүүлээгүй байна. Барилга, хот байгуулалтын сайдын 2015 оны арванхоёрдугаар сарын 7-ны өдрийн 234 тоот тушаалаар дуудлага худалдааны анхны үнийг хэт өндөр тогтоосноос үүдэн ийнхүү оролцох хүсэлт буураад байгаа юм. Нийслэлийн Газрын албанаас нийслэлийн Засаг даргын удирдлагын зөвлөлийн хурал, НИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн хурлаар саналаа оруулаад дуудлага худалдааны анхны үнийг бууруулах шаардлагатай гэсэн дүгнэлтэд хүрч, БХБЯ-нд хүсэлтээ хүргүүлсэн байгаа бөгөөд өнөөдрийн байдлаар ямар нэгэн шийдвэр хариу ирээгүй, хүлээгдэж байна.

Энэ удаагийн дуудлага худалдаагаар Баянзүрх, Хан-Уул, Сонгинохайрхан, Налайх, Багахангай, Багануур зэрэг зургаан дүүрэгт үйлдвэрлэл үйлчилгээ, амины орон сууц, аялал жуулчлал, аж ахуй, орон сууц, зочид буудлын зориулалтаар 30 байршлын 160.77 га газрыг худалдахаар зарласан юм.

ХЭРЭГ ЗӨРЧИЛ

УЛААНБААТАР

ЗГМ: КОМИКС

“Virtuoso” 15 дахь жилдээ

уртын хэмжээ4. Өргөн хүрээтэй таваг5. Хаад ноёдын албат7. Хойноосоо урагш сунаж үргэлжилсэн урт уул нуруу ( Монгол )8. Бодын шагай9. Алтан ургийн язгуур болсон аймаг10. Иргүй (шантрамтгай) 14. Шашны ёсонд золигт гаргах зорилгоор гурилаар хийсэн хүн (шулам)-ий

дүрс15. Илтгэгчийн байр16. Эрэгчин бор гөрөөс18. Шатахуун импортолдог компани19. Ёзоор язгуур

ХӨНДЛӨНГӨӨР:1. "Ойн эмч" гэгдсэн шувуу4. ФИФА-ийн төв байр байрладаг, Швейцарын санхүү, аялал жуулчлалын төв болсон хот6. Богдын лүндэнгээр олон удаа хүчээр

бууж асан Халхын алдарт аварга11. Хотонд хуримтлагдсан малын баас, аргал12. Чөлөөлөх дайны үеэр очиж чөлөөлсөн Хятадын нутаг

дахь Монголын хуучин нутаг, муж13. ӨМӨЗО-ы аймаг17. Хөзрийн мод20. Зарим Монгол үндэстний өмсдөг малгай

Н Х ЕҮ С

ТАМСАГ

ХҮ

Х

Э

М

И

Д

У

БУ

Р

Р

АЛМО

Ь

МА

С

А

РАИЖ

В

Р

Р

У

Б

А

НЯ

Н

Н

СҮ

Р

ЛААГАН

Э

А

Д

ЯГ

У

О

ХУ

Р

ЭЭ

О

А

АОА

У

М

Б

1 2 3

4 5

6 7 8 9 10

11 12

13 14 15 16

17

18 19

20

УБ-Бээжин 06.10 08.25Бээжин-УБ 09.30 12.00Сөүл-УБ 01.25 03.55Сөүл-УБ 18.15 20.45УБ-Сөүл 13.00 17.05Токио-УБ 14.40 19.10УБ-Токио 07.55 13.40Ханбумбат-УБ 09.30 12.00УБ-Ханбумбат 07.30 08.40

НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬ

ГАЛТ ТЭРЭГНИЙ ЦАГИЙН ХУВААРЬ

Хөх хот-УБ 22.50 11.15УБ-Хөх хот 20.00 20.49УБ-Эрхүү 21.10 02.40Эрхүү-УБ 15.35 06.20Замын-Үүд-УБ 21.35 09.55УБ-Эрдэнэт 20.30 07.45 Эрдэнэт-УБ 19.10 05.48 УБ-Сүхбаатар 10.55 19.52Сүхбаатар-УБ 06.30 15.35

The Parliament approved the Law on Livestock and Animal Health during its plenary session.

Up until now, the pressing issue for the veterinary medicine sector was to create a legal environment that allows a provision of com-prehensive, accessible, efficient, non-duplicate and professional services with sustainable funding.

Several issues, such as pro-tection of wildlife, environmen-tal pollution and degradation, measures to combat climate change-related illness, constant readiness for infectious diseases and prompt response, veterinary laboratory functions, animal reg-istry, disease record, epidemiolo-gy database, ethics of veterinar-ians, veterinary clinic in soum areas, breeding services, rules and responsibilities of public servants responsible for breeding, have been regulated with the imple-mentation of this law.

According to the officials, the Law on Livestock and Animal Health has stated the rights and responsibilities of Public Admin-istration Centers, local organiza-

ZGM: HIGHLIGHTS

POLITICSParliament postpones the discussion on Khurts Bat’s appointment as the Ambassador of Mongolia to the Republic of Korea.

Chairman of DP and MP Erdene Sodnomzundui delivers the draft “Law on Granting Aid and Allowances to the Leaders of Democratic Revolution” to Parliament Speaker Enkhbold Miyegombo.

Minister of Foreign Affairs Tsogtbaatar Damdin attended the 24th Organization for Security and Co­operation in Europe (OSCE) Ministerial Meeting in Vienna, Austria.

ECONOMYTotal assets of banking sector totalled MNT 28.1 billion in the third quarter of 2017.

Coal exports reached USD 1.9 billion in the third quarter of 2017.

The International Investment Bank announced to advise Mongolia on how to fight money laundering and the financing of terrorism together with Slovakia at an IIB council meeting in Bratislava

SOCIETYA total of 3717 private enti­ties have obtained tobacco license, as of July 2017. Re­search states that one­third of the population as smokers.

Mongolian Red Cross Society (MRCS) listed 37 soums of 12 aimags as a high­risk zone for dzud (heavy wintering). According to Bolormaa Nordov, Secretary General of MRCS, MNT 70 thousand worth animal feed and MNT 240 thousand direct aid can be granted to each heder.

Fodor’s, the world's largest expert travel content provider, publishes its 2018 Go List. Among the 52 countries listed, Mongolia made 8th place and was in the first place for Asian countries on the list.

Favorable environment opening up for meat exports

Tugsbilig.B@tugsbiligZGM

Livestock infectious disease prevention to reduce trade barriers for meat

POLITICS

Enkhbayar Nambar’s long reign over MPRP ends

ZGM DAILY2017.12.11, MONDAY ~ №237 (783) 7THE OFFICIAL GAZETTE

Parliament approves Law on Livestock and Animal Health

Enkhbayar Nambar dis-missed

Necessary regulations for food surveillance includ­ed to reduce animal disease outcome.

Baasankhuu Oktyabri has been elected as the new leader of MPRP.

MRCS lists 37 soums in dan-ger of dzud

Mongolian Copper Corpora-tion seeks compensation

MNT 70 thousand worth animal feed and MNT 240 thousand aid can be provided to each herder.

MCC announces to call Mongolian Government to international arbitration.

infected zones, implement a com-prehensive set of measures in the region. In addition, the law pro-vides a clear definition of the roles and responsibilities of participants in the veterinary medicine. On the side note, the Parliament held the first discussion of “Measures to enforcing some laws”, and ap-proved the “Law on Population and Housing census” and “Law on Establishment of State Census Commission”.

tions, private veterinary clinics, veterinary laboratory, veterinari-ans, professional ethics and func-tions of veterinary services in more details.

Early detection plays a priority role in times of animal infectious diseases. Therefore, the law stat-ed the necessary regulations to conduct surveillance, take prompt actions once a disease is detect-ed, confirm diagnosis, inform the public, quarantine and restrict

Ganbayar.B / ZGM©

With a total of 600 votes out of almost 800 voters, Mongolian People’s Revolutionary Party dismissed Enkhbayar Nambar from the chairman’s position and appointed Baasankhuu Okty-abri as the new leader of MPRP during its congress on December 9. Along with Baasankhuu Okty-

abri, Byambasuren.G ran for the election for MPRP’s Chairman.

The congress discussed the results of parliamentary, region-al and presidential elections, and demanded public accountability from Enkhbayar Nambar. It also addressed to reform the caucus and regulations of the party.

Accordingly, MPRP set a new objective “Five Factory, Five Revolution” during the congress. The idea behind this objective is

to implement industry-based pol-icies and job creating programs.

In response, the newly appoint-ed Chairman of MPRP Baas-ankhuu Oktyabri posted on his social media account, “Now I have a bigger problem which is to stop Ganbaatar from spreading lies and slander”. The decisions from the congress and election of the new chairman will be re-viewed by the State Supreme Court to be valid.

ECONOMY

MCC to turn to international arbitration over EMC

The Supreme Court ruled against the government over the legal case on nationalizing Mongolian Copper Corpora-tion’s (MCC) 49 percent stake of Erdenet Mining Corporation on Thursday, December 7. Purevtu-vshin Tsooj, CEO of MCC, told the Reuters on Friday that the MCC will seek compensation

through international arbitra-tion over the Mongolian govern-ment’s alleged breach of interna-tional rules on investors’ rights.

According to Mr. Purevtu-vshin, MCC had assembled an international legal team, led by law firm Omnia Strategy, to seek compensation after the talks on Dec 4-5 with the government of-ficials failed to reach a deal. The Government officials, who hold the other 51 percent in Erdenet, was not available for comment,

Reuters reports. The Supreme Court also void-

ed an earlier decision to dismiss the MCC board and Purevtu-vshin said the MCC board mem-bers would reclaim their posi-tions.

Furthermore, the sharehold-ing will be transferred officially from the State Property Com-mittee back to MCC once the Supreme Court releases a writ-ten statement, after about two weeks, he added.

Tugsbilig.B@tugsbiligZGM

Bilig.BZGM

Australia based Asia Mining Magazine now recruiting reporters and translators for its affiliate in Mongolia.

WE'LL TRUST YOU TO:

• Break news on the mining industry and write enterprise atricles under deadline pressure• Lean on existing sources and develop new ones to generate intelligent, impactful content• Cover current matters with accuracy• Write insightful, thought-provoking articles• Collaborate with colleagues across teams and countries

YOU’LL NEED TO HAVE:

• Experience of working to short deadlines in a busy environment is essential• A network in the mining industry is an advantage• Mining and business journalism experience• Experience of working in a real-time news environment• The ability to write quickly and concisely under deadline pressure• The ability to plan effectively and prepare accurately• Fluency in English. Russian is an advantage• A relevant bachelor's degree or equivalent work experience

IF THIS SOUNDS LIKE YOU:

Apply if you think we're a good match. We'll get in touch to let you know what the next steps are, but in the meantime please send us your resume in English and Mongolian:

E-mail: info@asiamining.mnPhone number: 99135112

FX MARKET

06/2017 06/2017 06/201712/2017 12/2017 12/2017

41.10

(three months to date)RUB/MNT exchange rate

(three months to date)(three months to date)USD/MNT exchange rateCNY/MNT exchange rate

41₮370₮

374₮

2440₮

2450₮

2460₮

41.5₮

42₮

42.5₮

368.44 2,438.16

Law on Livestock and Animal Health to increase monitoring of food supply and ensure safety.

EXPECTED RESULTS:• Prevent livestock infectious diseases through constant surveys and

surveillance. As a result, the infectious disease outcome will reduce and allow foreign trade to be conducted with less barriers, creating a favorable environment for meat exports.

• Create professional system with integrated structure for policy, im-plementation and monitoring of veterinary medicine. This will allow food products to be monitored when supplied to and from internation-al markets, and ensure food safety.

• Improve responsibilities of herders and livestock owners, detect dis-eases at early stage and take immediate actions, regularly monitor health of herds, and keep them disease-free and safe.

Эрдэнэтийг гэрэлтүүлсэн гэрэлт гудамж“Монгол зэс корпораци” нийг-

мийн хариуцлагын хүрээнд Эр дэнэт хотод “Гэрэлт гудамж” төс лийг хэрэгжүүлж, шинэ жи-лийн өмнө буюу арван хоёр дугаар сарын 9-нд албан ёсоор нээлээ.

Хот байгуулагдсаны 40 жи-лийн түүхэнд хувийн хэвшлийн санаачилгаар хийгдэж байгаа нийгэмд чиглэсэн анхны томоохон бүтээн байгуулалт гэд гээрээ энэхүү гэрэлт гудамж онцлог болжээ. Нээлтийн ёслолд хотын иргэд олноороо оролцож, эгээ л шинэ жилээ тэмдэглэж буй мэт баяр хөөртэйгөөр нэг

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.12.11, ДАВАА ~ №237 (783)

Нийгмийн хариуцлага

үдшийг өнгөрөөв. “Хот маань ийм сайхан гудамжтай болсонд үнэхээр сэтгэл хөдөлж байна” хэмээн өндөр настан Галсан хэлсэн бол найз охиноо дагуулан явж буй Гантулга “Хот маань анх удаа ийм гэрэлт гудамжтай болсонд сэтгэл өндөр байна. Цаашид найз нөхдөө дагуулаад явахад сайхан юм. Хотоос найзууд ирэхэд сонирхуулах юм нэгээр нэмэгдлээ” хэмээн ярилаа.

Энэ өдөр гэрэлт гудамжийг албан ёсоор нээснээс гадна шинэ жилийн баярыг угтан 2016 оноос уламжлал болгон

зохион байгуулж буй Сүлд модны гэрэл асаах ёслолын арга хэмжээ дахин болсон юм. Ёслолын арга хэмжээнд хотын иргэдээс гадна “Шар айраг” хамтлаг, дуучин Б.Амархүү, Б.Маралжингоо тэргүүтэй урлаг соёлын одод оролцож, ая дуугаа өргөлөө. Сонирхуулахад, 300 метр үргэлжлэх энэхүү гэрэлт гудамжийг байгуулахад 20 сая төгрөг зарцуулжээ. Хувийн хэвшлийнхэн цомхон төсвөөр томоохон бүтээн байгуулалт хийж болдгийн нэг жишээ энэ боллоо хэмээн иргэд ам сайтай байв.

Эрдэнэт хотын 40 жилийн түүхэнд хувийн хэвшлийн санаачилгаар хийгдэж байгаа нийгэмд чиглэсэн анхны томоохон бүтээн байгуулалт гэдгээрээ онцлог юм.

С.Батсайхан / ЗГМ ©

Биткойн бусад хөрөнгийн үнийг хөөргөдөв

Нэн төгс худал мэдээллийнүе эхэллээ

Биткойн санхүүгийн салбарт халдварлаж криптовалютын сан, блокчэйн компаниудын хувьцааны үнийг өсгөв. > 10

Сүүлийн жил хагаст гэрэл зураг, видео бичлэг, дуу авиа дуурайлган бүтээх технологиуд эрс сайжирлаа. > 10

Такси дуудах орос программ хүчээ авч байнаОХУ­ын зах зээлд дотоодын компаниуд Uber­ийг шахан хүчирхэгжиж байна. > 10

Израйлын хүчин палестинчуудын уур хилэнд хариу өгөв

Хүйсээр ялгаварлан олгодог цалинг тооцоолох нь амаргүй

Сара ГордонБританийн Засгийн газар ком-

паниудыг хүйсээр ялгаварлан тогтоосон цалингийн зөрүүний тухай тайлан гаргаж өгөхийг шаардсан нь гэр бүлийг дэмжих бодлогын зарим зүйлд харшилж буйг илрүүлэх зорилготой юм. Тус улс хөдөлмөрийн зах зээл дэх хүйсийн тэгш бус байдлыг багасгах хүчин чармайлтыг тэргүүлж, хам-гийн муу тохиолдлуудыг илчилж эхлэв. Энэ хүчин чармайлт АНУ зэрэг бусад оронд технологийн компаниуд ялгаатай бодлого баримтлахыг оролдож байгаад анхаарал хандуулахад хүргэв. Бодлого боловсруулагчид эрэг тэй, эмэгтэйчүүдийн цалингийн зөрүүг зогсоохыг эрмэлзэж байна.

Ирэх оны дөрөвдүгээр сард 250-иас дээш ажилтантай Бри-танийн бүх компани эрэгтэй, эмэгтэй ажилтнуудын цалин, урамшууллын ялгааг тайлаг нах шаардлагатай боллоо. Хэдийгээр уг бодлогыг дэмжиж байгаа бо ловч ийм тайлан гаргах нь ком панийн үйл ажилла гаанд са-нам саргүй байдлаар сөрөг нөлөө үзүүлж болзошгүйг захирлууд ан хаа руулав. Ажиллагчдынх нь 29 хувь хагас цагаар ажилладаг бөгөөд тэдгээрийн 95 хувь нь эмэгтэй байдаг TSB банкны хүний нөө цийн ажилтан Дебби Мэвис хэлэхдээ “Бид ажил ба амьдралын тэнцвэрт тустай ажлын байр санал болгосондоо шийтгүүлэх ёстой боллоо” хэмээв.

Хэрэв эмэгтэй ажилтан хүү-хэд асрах хөнгөлөлт, илүү

амралт эдэлж байгаа бол тухайн компанийн цалингийн ялгаа бодит байдлаас муу харагдана. Үүнээс гадна голдуу эмэгтэйчүүд байдаг хагас ажилтнууд ажлын цаг нь бага тул мэдээж бага урамшуулал авах нь ойлгомжтой. Түүнчлэн захирлууд дээд тушаа-лын ажилд эмэгтэйчүүдийн тоог нэмэг дүүлэх бодлогыг дагаад залуу эмэгтэйчүүдийг авч, уян хатан ажлын цаг өгөх болдог тул тайланг муу харагдуулна хэмээн шүүмжлэв. TSB банкны бүх ажилтанд цалингийн хувиар тэнцүү урамшуулал олгодог бо ловч хагас цагаар ажилласан хү мүүс бага урамшуулал авдаг аж.

Гэтэл Засгийн газрын портал дахь шаардлага энэ хүчин зүйлийг тооцоогүй байна. PwC компани тогтмол цалингаас тооцдог урамшууллыг хассан нь хүйсийн ялгаатай урамшууллын зөрүүг нэмэгдүүлсэн мэт харагдуулдгаас болжээ. Засгийн газар ажиллагс-дын тоо ба цалингийн хэмжээнээс хүйс хоорондын зөрүүг улирлаар тооцож гаргасан гэжээ. Гэвч урамшууллын ялгааг тооцох арга ажил олгогчдын зүгээс шүүмжлэлтэй тулгарч, ерөнхий дүн гажуудсан бол компаниуд тайлбар өгч болох юм байна. Цалингаас гадуурх мөнгөн бус орлогыг буруу тооцож байна хэмээн захирлууд мөн шүүмжилсэн.

Мөнгөн орлого буюу хөнгөлөлт нь ажиллагсад ба ажил олгогч-дын орлогын албан татварыг багасгадаг боловч хүүхэд асар-

Наоми Зевелофф, Катрина МансонАНУ-ын Ерөнхийлөгч До нальд

Трамп лхагва гарагт Иеру салим хотыг Израйлын нийс лэлээр зарласан шийдвэр гар гасан ч Израйл, Палес тиний мөргөлдөөн үргэлжил сээр байна. Амралтын өдрүүдэд Газа дахь Палестиний Хамас бүлэг пуужин харвасны хариуд Из рай лын цэргүүд гал нээж, хоёр босогчийг хөнөөжээ. Хэдэн мянган палестинчууд Израй лын аюулаас хамгаалах хүчний цэр гүүд тэй мөргөлд лөө. АНУ-ын ЭСЯ-ыг Тель Авиваас Иеру салимд шилжүүлэх шийд-вэрийг Палестиний тал “уур хилэнгийн өдөр” хэмээн нэрлэжээ.

Израйлын Батлан хамгаалах яам эсэргүүцлийн хөдөлгөөнд баруун эргийн нутагт 3000 орчим хүн, Газын зурваст хэд зуун хүн оролцож, галт бөмбөлөг, чулуу шидэж, цэргийн машины ду гуйг шатааж байгаа талаар мэдээ лэв. Наад зах нь хоёр босогч алагдаж, 300 орчим хүн шар хадсан ба цэргүүд галт зэвсэг, ну лимс асгаруулагч болон резин сум ашиглажээ.

Баасан гарагт Израйлын онгоц-

Трампын энэхүү шийдвэр АНУ-ын 70 жилийн бодлогыг цуцалсан хэрэг бөгөөд энхийн үйл явцыг хариуцдаг Цагаан ордны алба ныхан энэ алхам энхийн төлөв лөгөөг устгана гэдэгт итгэх гүй байгаагаа мэдэгдэв. Ноён Трамп өөрийн шийдвэрээ “Бодит нөх цөлийг ямар нэг байдлаар хүлээн зөвшөөрсөн явдал” хэмээн тайл барласан билээ. Түүний энэхүү шийдвэрийг бүс нутаг дахь АНУ-ын ойрын холбоотон Саудын Араб, Арабын Нэгдсэн Эмират улсаас гадна Орос, Хятад хоёр ихээхэн шүүмжиллээ. НҮБ дахь АНУ-ын төлөөлөгч Никки Халей Иерусалим хот 70 жил Израйлын нийслэл байсаар ирсэн хэмээн мэдэгдэж, ЭСЯ-аа нүүлгэх энгийн ойлгомжтой зүйл хэмээн мэдэгдэв.

Харин НҮБ дахь Британийн тө-лөөлөгч Мэтью Рик рофт ойрын үед нарийвчилсан төлөвлөгөөгөө танилцуулахыг уриалсан байна. Тэрбээр “Энэ шийдвэр бүс ну тагт энхийг тогтооход тус бо лохгүй” хэмээн мэдэгджээ. Иерусалим хотын статус бол Израйл, Палестиний энхийн үйл явцын хамгийн зөрчилтэй асуудал. Израйлын тал тус хотыг нийслэлээ гэж үздэг бөгөөд хотыг бүхэлд нь өөрийн мэдэлд оруулахыг эрмэлздэг. Гэвч Олон улсын хамтын нийгэмлэг 1967 онд Израйлд эзлэгдсэн зүүн Иерусалимыг эзлэгдсэн газар нутаг гэж тооцдог бол палестинчууд нийслэлээ гэж үздэг юм.

гааны талоныг эмэгтэйчүүдэд голдуу олгодог атал цалингийн хэмжээнд тусгагддаггүй тул компаниудын хувьд хүйсээр ялгаварлан тогтоосон цалингийн хэмжээ илүү харагддаг байна. Ажил олгог чийн нэг төлөөлөл манай сонинд ярихдаа “Бид эмэгтэйчүүдэд бага цалин өгөөд байгаа юм биш. Харин тэд илүү хөнгөлөлтүүд эдэлдэг учраас тооцоо нь тэгж гардаг” хэмээн тайлбарлав. Жи шээ нь Deloitte компанийн нэмэлт амралт олгох системийг эмэг тэйчүүд голдуу ашигладаг аж.

Ийм тохиолдолд эмэгтэй-чүүдийн бэлэн мөнгөөр авсан цалингийн хэмжээ голдуу доогуур гардаг тул цалингийн зөрүү илүү байх нь мэдээж. Deloitte-ийн авьяасын нөөцийн менежер Эмма Кодд “Ийм байдал бидний өмнө ажигладаггүй байсан зүйлд анхаарал хандуул лаа” гэв. Ажил олгогчид эмэгтэй ажиллагсдыг дэмжиж, ажлын байрны төрөл-жилтийг сайжруулах бодлого нь цалингийн зөрүүг илүү хараг-дуулдаг болохыг илрүүлсэн байна. Компьютер үйлчилгээний FDM компанийн ахлах ажилтан Шейла Флавел “Хэрэв залуу болон хагас цагаар ажилладаг эмэгтэйчүүдийнхээ тоог нэмбэл цалингийн ялгаа илүү харагдах болно. Иймээс муу үзүүлэлттэй компанид хариуцлага хүлээлгэх үйл явцад ахиц гаргасан хэсэг нь ч хамрагдаж болох юм” гэж дүгнэжээ.

BBM©

BBM©

Өмнөговь аймгийн “Малчдын зөвлөлгөөн-2017” Даланзадгад хотноо амжилттай болж өндөрлөлөө. Өмнөговь аймгийн сум бүрээс малчин түмнээ төлөөлөн ирсэн 300 гаруй малчин оролцсон уг зөвлөлгөөн, сургалт хоёр өдөр үргэлжлэв. Эхний өдөр малчдад зориулсан төрийн бодлого, хууль тогтоомжийг сурталчлах, ноос, ноолуур угааж боловсруулах үйлдвэр-малчдын хамтын ажиллагаа, бэлчээрийн төлөв байдал, малчдын эрүүл мэндийн өнөөгийн байдал, авч хэрэгжүүлж буй үйл ажиллагаа, малчдын хүүхдийн боловсрол, залуу малчдын гарааны бизнес эрхлэх боломж зэрэг олон сэдвээр сургалт зохион байгууллаа.

Сургалт, салбар хуралдаан, хэлэлцүүлгүүдэд үндэсний томоохон үйлдвэрлэгчдийн төлөөлөл, салбарын яамд болон аймгийн ЗДТГ, түүний харьяа хэлтэс агентлагууд, ШУТИС зэрэг их, дээд сургууль, сургалт судалгааны байгууллагуудын багш, судлаачид оролцож, сонирхолтой сэдвээр илтгэл мэдээлэл танилцуулсан нь говь нутгийн хөдөлмөрч малчдад урам зориг нэмсэн сайхан үйл явдал боллоо.

Хоёр дахь өдөр малчдын зөвлөлгөөн болж аймгийн Засаг дарга Н.Наранбаатар, УИХ-ын гишүүн Л.Энхболд, Н.Амарзаяа, “Оюу толгой” ХХК-ийн Үйл ажиллагаа хариуцсан захирал Стивен Жонс, Орон нутгийн харилцааны Ерөнхий менежер Ш.Байгалмаа нар оролцож, малчин түмэндээ мэндчилгээ дэвшүүллээ.

Өмнөговь аймгийн эдийн засгийн тулгуур салбаруудын нэг мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийг монгол түмнийхээ соёл, ёс заншил, өв уламжлалтай нь хамтад авч яваа их говийн зоригт малчдын зөвлөлгөөнийг Өмнөговь аймгийн ЗДТГ, ХХААГ-аас ийнхүү амжилттай зохион байгуулав. “Оюу толгой” компанийн хөрөнгө оруулалттай “Говийн оюу хөгжлийг дэмжих сан” энэхүү зөвлөлгөөнийг 10 сая төгрөгөөр ивээн тэтгэв.

ӨМНӨГОВЬ АЙМГИЙН “МАЛЧДЫН ЗӨВЛӨЛГӨӨН-2017” БОЛЛОО

ГОВИЙН ОЮУ ХӨГЖЛИЙГ ДЭМЖИХ САН

нууд Газа хот дахь босогчдын байр лалыг бөмбөгдсөний ул маас 25 хүн шархадсаны дотор зургаан хүүхэд байсныг Палес тиний Эрүүл мэндийн яамнаас мэдээллээ. Израйлын мэдээгээр зэвсэгт босогчдын сургуулилалтын байр лал болон зэвсгийн агуулахад цохилт өгсөн нь Газаас Израйлын хот руу пуужин харвасны хариу арга хэмжээ аж. Палестиний

исламистуудын Хамас бүлэг болон Ирантай нягт холбоотой Хезболлах бүлэг хоёр интифада буюу зэвсэгт бослогод уриал-сан юм. Иерусалимын хуучин хо тын Аль Акса сүмд үдийн мөр гөл хийхээр ирсэн хүүхэд, эмэг тэйчүүд “Трамп там руугаа тонил”, “Чөлөөт Палестин, чөлөөт Иеру салим” хэмээн хаш хирч байв.

Израйлын улстөрчид Трампын шийдвэрт баяр хүргэсний дотор

Ерөнхий сайд Бенжамин Нэтаньяху АНУ-ын Ерөнхийлөгч зориг-той, шударга шийдвэр гаргасанд талархал илэрхийлсэн байна. Баасан гарагт НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөл яаралтай хуралдаж, Франц, Британи зэрэг байнгын гишүүн орнууд НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Антонио Гутеррест хандаж, Трампын шийдвэрийн талаар асуулга явуулахыг санал болгов. НҮБ дахь Палестиний

төлөөлөгч Рияд Мансур АНУ хэт нэг талыг барьсан шийдвэр гаргасныг буруушаагаад “Энхийн үйл явцыг ганц тал нь моно-польчилж болохгүй” хэмээн шүүмжлэв. Харин НҮБ дахь Израйлын төлөөлөгч Дэнни Данон Трампын шийдвэрийг “Энхийн төлөөх зайлшгүй, чухал алхам” гэж үнэлээд бусад улсад хандаж, ЭСЯ-аа Иерусалим руу нүүлгэхийг уриалсан байна.

Тус компанийн хиймэл оюуны шинэ хувилбар – AlphaGo Zero программд тоглоомын дүрмийг суулгаж өгөхөөс өөрөөр хүний оролцоо шаардлагагүй. Уг программын алгоритмыг шатар, “го”, япон “шёоги” тоглоход ч ашиглаж болно. Хиймэл оюуны дасан зохицох чадвар ингэж сайжраад байвал жинхэнэ оюун ухаанд удахгүй дөхөж очно.

Одоохондоо хиймэл оюунаар гэрэл зураг, дүрс бичлэг үүсгэх нь эрдэмтдийн сонирхол зугаа төдий. Жишээ нь Nvidia-гийн программ ашиглаад муужгайн зургийг арслан, немц хонь нохойг корги болгож болж байгаа. Цаг уурын бэрхшээлтэй нөхцөлд сенсор төхөөрөмжийн ажиллагаа хязгаарлагддаг автомат жолоодлоготой машинд тус компанийн хиймэл оюун бүхий жолооны симулятор тун удахгүй тус болно хэмээн Nvidia-гийн мэргэжилтнүүд тайлбарлав.

Одоогийн судалгааны түвшнээр нь хэмжлээ ч хиймэл оюуны судалгааны төслүүд хувьсган өөрчлөгч технологи болж таарч байна. Хиймэл оюун бэлэн байгаа олон мянган гэрэл зураг ашиглаад нэр хүндтэй оддын фото үүсгэж чаддаг болчихлоо. Twitter-ийн Smile Vector программ таньж буй хүмүүсийнхээ нүүрэнд инээмсэглэл тодруулаад сурчихлаа. FaceApp хэмээн төлбөргүй программ таны царайг хүүхэд юм уу хөгшин цагийнхаар өөрчлөөд зогсохгүй эсрэг хүйсэнд хүртэл хувиргаж дөнгөнө.

Технологийн энэхүү шинэ боломж бололцоо гайхан шагшруулахын зэрэгцээ сэтгэл түгших үндэс болж байна. Хүмүүсийг олноор нь буудаж хөнөөсөн хэрэгтэй холбогдуулан Барак Обама тайлбар өгч буй видео бичлэгийг энэ зун Вашингтоны их сургууль нийтэлсэн. Бичлэгийн дүрс үл ялиг бүдэг байсан нь интернет холболтоос шалтгаалаа биз хэмээн ойлгох хэрэглэгч лав гарсан биз. Хэрэг дээрээ хиймэл оюун ухаан уг бичлэгийг АНУ-ын өмнөх Ерөнхийлөгчийн хуучин видео, аудио бичлэгүүдэд үндэслэн, нүүр царайны хувирал, шинэ яриа үүсгэх замаар цоо шинээр бүтээжээ.

Сэтгэл түгших шалтгаан чухам эндээс эхтэй. Боловсруулаагүй эх өгөгдөл доторх жижиг алдаа мадгаас нь иймэрхүү бичлэг хуурамч болохыг таньж тодорхойлох чадвартай хүмүүс цөөн бус. Гэхдээ л та бидний толгой дахь мэдээллийг гуйвуулан интернетээр цацаж орхиход өнгөц хөнгөн зүйлс хангалттайг Facebook-тэй холбоо бүхий саяхны маргаан баталж өглөө. Хуурамч мэдээллийг дараа нь шууд заслаа ч засвар тархах хурдац анхныхаасаа сул.

Дональд Трампыг Ромын пап дэмжлээ, Барак Обамаг АНУ-ын иргэн гэдэгт Бүгд найрамдах намыг дэмжигчдийн олонх нь эргэлздэг гэх мэт огт үндэслэлгүй мэдээлэл тахал мэт тархдаг нь үүний баталгаа. Үнэн болохыг “баталсан” видео бичлэг худал мэдээлэл тархах хурдыг юутай ихэсгэж өгөх бол? Тэгвэл хуурамч мэдээллийн үе дөнгөж эхэлж байна.

Биткойн бусад хөрөнгийн үнийг хөөргөдөв

Нэн төгс худал мэдээллийн үе эхэллээ

Такси дуудах орос программ хүчээ авч байна

зээлийн нүүр царайг өөрчилс-нөө тайлбарлаж буй Grayscale Bitcoin Investment Trust-д (GBTC) хөрөнгө оруулах явдал. Grayscale траст сан нь хөрөнгө оруулагчдад худалдан авах, хадгалах шаардлагагүйгээр крипто валюттай харьцах боломж олгодог.

GBTC-ийн мэдэлд буй биткойн 2.6 тэрбум ам.доллараар үнэлэгдэж байгаа. Тэгвэл тус траст сангийн хувьцаа энэ онд 1.256 хувиар өсөж зах зээлийн үнэлгээ нь 3.1 тэрбум ам.долларт хүрээд байна. Биткойнтой холбоо бүхий биржээр арилжаалагддаг сан (ETF – Exchange Traded Fund) АНУ-д байгуулах хүсэлтүүдээс ганцыг нь ч АНУ-ын үнэт цаас, валютын хэрэг эрхэлсэн комисс батлаагүй хэвээр. Гэхдээ Шведийн биткойнын ETF, шууд хэлэх аваас Bitcoin Tracker One нэртэй биржээр арилжаалагддаг үнэт цаас (ETN – Exchange Traded Note) хэрэглэж болно. ETN гэдэг нь ивээн тэтгэгч дампуурах

Макс СеддонЯкутск хотод 2012 он гарахын

өмнө гадаа хасах 45 хэм болж хүйтэрлээ. Якутск бол Москвагаас 5000 километр зайд орших алс мужийн төв хот. Чухам энэхүү ид хүйтэн цагаар Арсен Томский үнээ 150 хувь өсгөсөн такси үйлчилгээний компанийн эсрэг зарга мэдүүлжээ.

Зарга хийх үндэс энгийн.Таксигаар үйлчлүүлэгч зорчих үнээ өөрөө хэлсний дараа жолоочтой үнэ хаялцах эрх эдлэх. Ийм нөхцөл бүрдэж байж л шударга өрсөлдөөн бий болно. Тэр цагаас хойш зургаан жил өнгөрөхөд Томскийн In-Driver хэмээх зорчигч тээвэрлэх

Хелен ЛьюисАвтомашины салхины шилэн

дэх хяналтын камераар авсан бололтой бүдгэвтэр дүрс. Америкийн өндөр хурдны замаар давхих үед авсан бичлэгт замын хажуугийн ногоон зүлэг, моддын мөчир дэх навчис харагдана. Хальт харахад байдаг л дүрс бичлэг. Энэхүү дүрс бичлэг хэрэг дээрээ ер бусын эд. Яагаад гэвэл ийм газар хэрэг дээрээ огт байхгүй.

Сүүлийн жил хагасын хугацаанд дэлхийн эрдэмтэн судлаачид гэрэл зураг, видео бичлэг, дуу авиаг дуурайлган бүтээх технологид үлэмж амжилт гаргаж чадлаа. Эрдэмтдийн ашиглаж буй “машин суралцахуй” гэгддэг хиймэл оюун ухааны программ нь байнга үр дүнгээ засан сайжруулж явдаг өвөрмөц чадвартай. Өнөөгийн амжилтын ачаар та бид ердөө ирэх арван жилд пикселийн түвшинд өөгүй төгөлдөр хорвоо ертөнцөд хөл гишгэх гэж байна. Нүдэндээ итгэдэг цаг ингээд өнгөрч байгаа юм биш үү?

Зун цагийн замаар давхиж яваа дээрх бичлэгийн жинхэнэ эхийг модод навчаа гөвж, замын хажуу хунгарт дарагдсан өвлийн цагт авчээ. Эх бичлэгт тулгуурлан дүрсийг халуун улиралд “хөрвүүлэх” даалгаврыг компьютерт өгсөн байна. Даалгаврын эцэст бүтсэн хиймэл хувилбарыг амьдралын бодит орчин бүхий дүрсээс ялгах аргагүй.

Гайхмаар зүйл мөн ч Nvidia компанийн судалгааны баг хөгжүүлж буй AI буюу хиймэл оюуныг хэрхэн дадлагажуулж байгааг үзвэл бүр ч гайхаж таарна. Машин суралцахуйд өгөгдөл болгон нохойн 2000 гэрэл зураг өглөө. Өгсөн зургуудаас нохой гээч амьтныг ойлгож авсан компьютер мэдлэгтээ тулгуурлан шнауцер юм уу спаниелийн цоо шинэ гэрэл зураг бүтээнэ.

Хөгжүүлж буй программ хангамж нь хэрхэн шийдвэр гаргаад байгааг судлаачид өөрсдөө ч тэр бүр сайн ойлгодоггүй. NVidia компани дээрх санааг улам баяжуулж өрсөлдөөний элемент нэмж өгчээ. Хиймэл оюуны хоёр программ хамтран ажиллаж нэг нь хиймэл дүрс бүтээж нөгөө нь бүтээсэн дүрсэд үнэлгээ өгч байна. Үнэлгээний дагуу эхний хиймэл оюун дахин боловсруулалт хийж шинэ дүрс бүтээнэ. Шинэ дүрсийг нөгөө нь дахин үнэлэх гэх мэтээр эцсийн үр дүнг шаардлага хангалаа гэж үзэх хүртэл үргэлжилнэ. Ийм ажиллагааг техникийн хэлээр “үүсгэмэл өрсөлдөөний сүлжээ” гэж нэрлэдэг.

Үүнтэй төстэй өрсөлдөх аргыг Google-ийн хиймэл оюуны Deepmind салбар хятад “го” хэмээх тоглоомын сургалтад ашиглажээ. Зөвхөн нэг нь ялах учиртай тэмцээнд тус компанийн хиймэл оюуны AlphaGo программыг хооронд нь өрсөлдүүлсэн байна. Нүүдлийн боломжит хувилбар нь орчлон ертөнцийн нийт атомын тооноос давдаг “го” тоглоомд дээрх аргаар дадлагажсан AlphaGo хамгийн шилдэг хүмүүн-тоглогчийг ч давж байгаа.

салбарт шинэ тоглогч нэвтрэх зай байгаад Томский итгэлтэй хэвээр. Ирэх оноос ажиллаж эхлэх “Яндекс”, Uber-ийн хамтарсан компани нийт зах зээлийн ердөө 10-12 хувийг эзлэх юм.

“Компанийн цар хүрээ, газрын зураг, навигацийн үйлчилгээнийхээ ачаар “Яндекс” хэдийнэ зах зээлд ноёлох байр суурьтай болж авсан. Цаашид зах зээл өргөжих тусам энэхүү байр суурь нь улам бэхжинэ. Тэгвэл жижиг тоглогчид яах вэ? Энэ нь тоглогчийн хүчин чадал, үйлчилгээгээ хүргэх авьяас чадвараас л шалтгаална” хэмээн BCS Global Prime-ийн шинжээч Митч Митчелл тайлбарлав.

Оросуудын ихэнх нь хуучин шигээ утсаар такси дууддаг. ОХУ даяар хэдэн зуун такси үйлчилгээний салбартай “Сатурн” болон RuTaxi компани хамтран тус улсад такси үйлчилгээний хамгийн аварга Fasten компанийг энэ зун байгууллаа. Хоёр аваргын нэгдэл шударга өрсөлдөөний хуулд нийцэж буй эсэхийг ОХУ-ын монополын эсрэг алба ирэх сараас шалгана.

Өнгөрсөн аравдугаар сард Fas-

Робин УиглсуортБиткойны үнийн хийрхэл

санхүүгийн зах зээл дэх зарим явцуу салбарт халдварлаж криптовалютын сан, блокчэйн компаниудын үнийг суга өсгөлөө. Биткойн болон түүнтэй ижил төрлийн бусад дижитал валютын үнэ энэ онд галзуутай өссөн нь гарцаагүй үнийн хөөсрөл хэмээн үзэж буй шинжээч, хөрөнгө оруулагчид олон. Одоогийн өсөлт нь хөрөнгө оруулалтын сонгодог хэв загвар бүхий хийрхэлтэй төстэйг биткойныг талархагч нар хүртэл анхааруулж буй. Гэвч криптовалют арилжаач нар гутранги байр суурийг эс хайхарсан хэвээр.

“За даа, миний амьдралдаа үзэж өнгөрөөсөн хамгийн аварга хөөс болох нь” хэмээн Хедж сангийн менежерээс дижитал валютыг дагагч болж хувирсан Майкл Новограц криптовалютын тусгай хуралдаан дээр өгүүлэв.

Биткойнд бооцоо тавих түгээ-мэл арга бол энэхүү шалгарсан криптовалютыг “олборлох”-д ашигладаг гол бүтээгдэхүүнийг бүтээдэг Nvidia, AMD, Intel зэрэг чип үйлдвэрлэгчийн хувьцаа худалдаж авах явдал.

Nvidia компанийн хурд, хүчтэй график карт биткойн үйлдвэрлэгчдийн дунд нэр хүндтэй. Хэдийгээр хөрөнгийн зах зээл саяхнаас технологийн салбарын хувьцаанаас зүг буруулж эхэлсэн ч дээрх нэр хүндийн ачаар Калифорнийн группийн хувьцаа энэ онд 79 хувиар өслөө.

Өөр нэг түгээмэл бооцоо бол 171 мянга гаруй биткойн эзэм-шиж OTCQX биржийн бус зах

өслөө. Жилдээ дөрвөн ам.доллар үл хүрэх үнээр арилжигддаг байсан тус компанийн хувьцаа арваннэгдүгээр сарын эцсээр бараг 24 ам.доллар болж өссөнөө 15.86-д тогтож, нийт үнэлгээ нь 132 сая ам.долларт хүрлээ.

Технологийн хөгжил дэвшилд дурлагчид дижитал валютын эх суурь – блокчэйн технологийг нэн сонирхоцгоож байна. Биткойны зэрлэг өсөлт нь блокчэйн техно-логитой холбогддог компаниудын хувьцааны үнийг ч хөөргөдөв.

Өөрийгөө биткойн олборлогч, distributed буюу хуваарилалттай зээл олгогч хэмээн нэрлэж буй Канадын Hive Blockchain компаниар жишээ авч үзье. Нэгдүгээр сард үнэлгээ нь задгай мөнгөнд эргэлдэж байсан компанийн хувьцааг эдүгээ 3.24 канад доллараар арилжиж байгаа. Энэ онд Hive-ийн хувьцаа даруй 3000 хувиар өсөж, зах зээлийн үнэлгээ нь 773 сая ам.долларт хүрээд байна.

тохиолдолд амжилтгүй болдог үүсгэмэл бүтээгдэхүүн юм.

Зах зээлийн үнэлгээ нь таван тэрбум швед крон хүрчихээд буй Bitcoin Tracker One дижитал биткойнын үнийн өсөлтийг хянан ажиглахад зуучийн үүрэгтэй. Энэ онд биткойны үнэ 1552 хувиар өсөөд байгаа бол ETN ердөө 1197 хувиар өссөн дүнтэй байгаа. Уг бүтээгдэхүүнээс 2.5 хувийн жилийн төлбөр авдаг нь ихэнх пассив бүтээгдэхүүнтэй харьцуулахад хавьгүй өндөр үзүүлэлт юм. Үнийн хөөсрөлийг зарим компани ашиг олох боломж хэмээн ойлгож байна. Жишээ нь Riot Blockchain нь анх Bioptix нэртэй биотехнологийн хариугүй жижигхэн компани байлаа. Гэтэл тус компани энэ намар гэнэтхэн нэрээ өөрчилж биткойн олборлон, Канадын дижитал валютын Coinsquare биржид хөрөнгө оруулж буйгаа зарлав.

Цэвэр ашиг хайсан шинжтэй энэхүү алхмын ачаар Riot/Bioptix-ын хувьцааны үнэ

ten компани нийт 120 хотод 35 сая удаагийн дуудлагад үйлчилснийг тус компанийн Москва дахь OФГ удирдах компанийн түнш Артур Акопян мэдээлэв. OФГ нь Fasten-ийн хувьцааны гол эзэмшигч. Тус компанийн мэдэлд ОХУ даяар 300 мянган жолооч бүртгэлтэй. Харин “Яндекс”, Uber-ийн хамтарсан компанид нийт найман улс дахь 280 мянган жолооч харьяалагддаг юм.

Fasten-ы такси захиалгын 70 хувийг телефон утсаар өгсөн болохыг ноён Акопян тайлбарлаж байлаа. Тус компани интернет программ хангамжийн зах зээлд нэвтрэхийн тулд “Яндекс”-ын бизнесийн загварыг хуулбарлахыг хичээж байна.

Uber-тэй хамтарсан компани байгуулахаас өмнө ч “Яндекс” нь ОХУ-даа интернет хайлтын гол хэрэглүүр, нэр хүндтэй танил брэнд байж ирсэн юм. Fasten компани зорчигч тээврийн үйлчилгээнд сар бүр нэг сая ам.долларын нөхвөр олгох замаар өрсөлдөөнд хүч түрж байна. Тус компанийн орлого өнгөрсөн улиралд 1.7 тэрбум ам.доллар болжээ. Үйлчлүүлэгчдийг талдаа татах үүднээс Fasten компани “Яндекс”-ын гол

өрсөлдөгч Mail.ru интернет компанитай санхүүжүүлэх гэрээ байгуулахаар яриа хэлэлцээ өрнүүлж байна. Гэрээ байгуулж чадвал интернет компани нь Fas-ten-ийн хувьцааны 10-20 хувийг эзэмшинэ.

InDriver-аа бие даан хөгжүүлж, хөрөнгө оруулах саналаас татгалзаж ирсэн Томский ОХУ-ын жижиг компаниудад ч боломж байгааг анхааруулав. Mail.ru компани түүнд мөн хөрөнгө оруулах санал тавьж байсныг яриа хэлэлцээрт ойр эх сурвалж өгүүлсэн юм.

Якутад хамгийн томд тооцогдох интернет компаниа хөгжүүлэхэд тэрбээр хувиасаа таван сая ам.доллар зарцуулжээ. Аварга өрсөлдөгчдийнх нь зарлагатай харьцуулахад энэ нь өчүүхэн тоо. Ердөө “Яндекс”-аас алдагдалтай үйлчилгээг нөхөхөд олгож буй нөхвөр үүнээс хавьгүй их. Гэхдээ л InDriver-ийн программ хангамжийг ОХУ-ын долоон сая хэрэглэгч ашигладаг. Тус компани өдөртөө 200 мянга орчим захиалга биелүүлдэг ажээ.

Өрсөлдөөнд тэсэж гарах гэвэл зардлаа үлэмж танах хэрэгтэйг захирал тайл-барлаж байлаа.

Нэр алдартны гэрэл зургийг хиймэл оюунаар хувьсган өөрчилсөн хувилбар. Хиймэл оюун ухаан нь бэлэн буй олон мянган гэрэл зурагт үндэслэн уг зургийг чанарын түвшинд хиймэл дүрс үүсгэж чадна.

Биткойны үнийн парабол өсөлтБиткойны ам.доллартай харьцуулсан үнэ

XII/2016 II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

20.000

15.000

10.000

5.000

0

мобайл үйлчилгээний программ хангамж ОХУ-д хэрэглээгээрээ зургадугаарт бичигддэг болов. Энэ нь тус улсад такси тээврийн үйлчилгээнд нэг хэсэг хүч түрсэн Uber-ийг шахаж, орон нутгийн компаниуд хүчирхэгжиж чадсаны илрэл юм.

“Бүгд 150-ыг төл гэсэн дүрмээ бусдад тулгагчийн эсрэг нэгдэх замаар бид ажиллагаагаа эхлүүлж байлаа. Өрсөлдөгч маань Яндекс юм уу Uber гэх мэт том компани байхаас үл шалтгаалан газар сайгүй эсэргүүцэл өрнүүлэх ёстойг бид сайн ойлгож авлаа” хэмээн Томский тайлбарлав.

Uber-тай адил үйлчилгээ эрхэлдэг InDriver компанид бэрхшээл мундахгүй. Google-ийн орос хувилбар болох “Яндекс” саяхнаас зорчигч тээврийн үйлчилгээнд нэвтрэхээр чармайж эхэллээ. Uber ч “Яндекс”-тэй хүчээ нэгтгэхээр шийдэв. АНУ-ын компани 170 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалтаар босгосон бизнесээ зарж орхиод, ОХУ-ын хайлтын хэрэглүүр хөгжүүлэгчтэй хамтарсан компани байгуулжээ.

Байдал яаж ч эргэлээ гэсэн ОХУ-ын такси үйлчилгээний

2017.12.11, ДАВАА ~ №237, (783)

Хятадын хязгаарлалт хилийн чанадын экспортыг дэмжив БНХАУ­ын импорт өсөж, төмрийн хүдрийн үнэ чангарав

БНХАУ-ын гаалийн байгуул-лагаас өнгөрсөн баасан гарагт тус улсын импортын мэдээллийг дэлгэсэн нь таваарын зах зээлд багагүй өөрчлөлт дагууллаа. Ялан гуяа, урд хөршийн газрын тос, зэс, төмрийн хүдрийн импорт өнгөрсөн сард өсчээ. Энэ нь ханшийн муруй дээр хэлбэлзэж байсан үнийн түвшинг өсгөв. Тухайлбал, энэ долоо хо ногийг уналттай эхлүүлсэн төм рийн хүдрийн ханшийг баа сан гарагт гурван хувиар нэмэгдүүлсэн байна. Ингэснээр тонн төмрийн хүдрийн ханш 68 ам.долларт хүрлээ. Энэ нь хоёр сарын өм-нөхтэй харьцуулахад бараг 20 орчим хувиар өссөн дүн.

Урд хөрш агаарын бохирдолтой тэмцэхийн тулд гангийн үйлд-вэрлэлээ хязгаарлаж, Бээжинтэй ойр байрлах үйлдвэрүүдээ хаах болон хүчин чадлыг нь буу-руулж байна. Ийнхүү гангийн үйлдвэрлэлээ дотооддоо хумих-тай зэрэгцээд гадаадаас авдаг, ган гийн гол түүхий эдийн

импорт өссөн аж. Тус улс энэ оны арваннэгдүгээр сарын байдлаар нийт 990 сая тонн төмрийн хүдэр импортолсон. Энэ нь 2016 оны мөн үетэй харьцуулахад өндөр дүн бөгөөд жилийн эцэс гэхэд өнгөрсөн оны хэмжээг давах ма-гадлал өндөр байна. Цаашлаад Хятадын дотоодын хязгаарлалт BHP Billiton, Rio Tinto зэрэг томоохон компани ашгаа өсгөхөд дэмж лэг болохоор байгааг шинжээчид онцолж байна

Тэгвэл төмрийн хүдрийг экс-

Хятад улс гангийн үйлдвэрлэлээ дотооддоо хумихтай зэрэгцээд гадаадаас авдаг гол түүхий эдийн импорт өсчээ.

Эдийн засаг

11ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Энэ оныг тун өөдрөг эхлүүлсэн тус түүхий эдийн ханш оны дунд үед хоёр удаа огцом урууд сан. Харин арваннэгдүгээр сарын сүүл чээс эхлэн сэргэж эхлээд байгаа юм. Дээрээс нь зах зээ-лийн гол худалдан авагч болох Хятадын импортын мэдээлэл өөдрөг байгаа нь ханшийн тө-лөвийг улам өсгөөд байна.

Metal Bulletin байгууллагын тооцоогоор төмрийн хүдрийн ханш цаашид тасралтгүй өсөх төлөвтэй байгаа. Тодруулбал, 62

ЗГМ ТОВЧХОН

Ам.доллар 2,438.16

Евро 2,862.89

Япон иен 21.4

ОХУ рубль 41.10

БНХАУ юань 368.44

БНСУ вон 2.23

ВАЛЮТЫН ХАНШ

Г.Байгал @baigalZGM

хувийн агууламжтай төмрийн хүдрийн ханш тонн нь 70 ам.долларт хэлбэлзэж байгаа нь есдүгээр сарын 18-наас хойших хамгийн өндөр дүн болж байна. Citigroup БНХАУ-ын бодлогын нөлөөгөөр ирэх хоёр жилийн хугацаанд төмрийн хүдрийн үнэ өсөх төлөвтэй гэж үзэж байна. Тодруулбал, ирэх онд тонн нь дунд жаар 68 ам.доллар, 2019 онд 60 ам.доллар байна гэж тус группийн мэр гэ жилтнүүд тооцоолж байна.

УУЛ УУРХАЙ

портынхоо гол түүхий эд болгодог Монгол Улсад тус бүтээгдэхүүний ханш өсөж буй нь сайн мэдээ байх нь дамжиггүй. Өнгөрсөн арав-дугаар сарын байдлаар Монгол Улс таван сая тонн төмрийн хүд-рийн баяжмал хилийн чанадад нийлүүлж, 260 сая ам.долларын орлого олсныг Гаалийн ерөнхий газраас мэдээлсэн. Төмрийн хүд рийн импортын хэмжээ бо-лон орлогыг өмнөх оны мөн үетэй харь цуулахад буурсан дүр зурагтай байна.

Япон улсын эдийн засаг энэ оны гуравдугаар улиралд жилийн дүнгээр 2.5 хувиар өслөө. Энэ нь шинжээчдийн таамгаас нэг хувиар өндөр үзүүлэлт аж. Үүнд бизнесийн салбарын зарцуулалт өмнөх улирлаас 1.1 хувиар буюу шинжээчдийн таамгаас хоёр дахин өссөн нь голлон нөлөөлжээ. Харин иргэдийн хэрэглээний зар цуулалт 0.5 хувиар буурсан байна. Японы эдийн засаг ийнхүү долоон

улирал дараалан өслөө. Энэ нь 2001 оноос хойших хамгийн удаан үргэлжилсэн өсөл төд тооцогдож байна. Тус улсын экспорт бараг нэг жил тасралтгүй өссөн нь компаниудын ашиг, бизнесийн хөрөнгө оруулалт нэмэгдэхэд нөлөөлжээ. Гэхдээ хэрэглээний зарцуулалт тааруу хэвээр байгаа ч эдийн засаг нь энэ оны дөрөвдүгээр улиралд өсөлтөө хадгална гэж шинжээчид таамаглажээ.

Монгол Улс 1.86 тэрбум ам.долларын нүүрсийг БНХАУ руу экс порт лоод байна. Энэ оны эхний 10 сарын байдлаар 1.9 тэрбум ам.долларын нүүрсний нийлүү лэлт хийсний 98 орчим хувийг өмнөд хөршид борлуулжээ. Энэ нь өнгөрсөн оноос бараг гурав дахин өссөн

дүн болж байгаа юм. Таваарын зах зээлд ханш өссөн нь орлого нэмэгдэхэд нөлөөлсөн байна. Тухайлбал, энэ онд Чинхуандао боомтод 5500 ккал илчтэй нүүрсний ханш 11.4 хувиар өсөж, 685 юаньд хүрсэн байна. Хандан, Хэбэй мужид арваннэгдүгээр сарын сүүлийн долоо хоногт коксжих нүүрсний ханш тонн тутамдаа 50 юаниар нэмэгдэж, I, II зэргийн коксжих нүүрсний ханш 1710-1720 юаньд хүрчээ.

Нүүрсний үнэ өслөө

Японы ДНБ 2.5 хувиар өсөв

ЭКСПОРТ

ДЭЛХИЙД

АРИЛЖАА

ХУДАЛДАА

Г.ГалЗГМ

Н.Номин-ЭрдэнэШинжээч

1.0

2017 I

2.62.3

3.23.4

3.2

3.9

2.22.4

2.92.6

II III IV V VI VII VIII IX X

2.0

3.0

4.0

(Сая тонн)Экспорт

» ҮЙЛДВЭРЛЭЛ

1.5 Тэрбум төгрөг. 1.5 тэрбум төгрөг хүртэлх орлоготой аж ахуйн нэгжийн төлдөг татварыг нэг хувь болгохоор судалж буйгаа Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас мэдээллээ.

» ХӨРӨНГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ“Жинст Увс” компанийн хувьцаа эзэмшигчид өөрийн эзэмшлийн хувьцааг эргүүлэн авахыг компаниас шаардах эрх үүсчээ.

» ТҮҮХИЙ ЭД

57.35Ам.доллар. West Texas төрлийн газрын тосны ханш 1.2 хувиар буурч, баррель нь 57.35 ам.доллартай тэнцлээ.

» УУЛ УУРХАЙ

1.2Хувь. Алтны ханш 1.2 хувиар буурч, 1250 ам.доллар болов.

» ХУВИЙН ХЭВШИЛ

51Мянга. Монгол Улсад жижиг, дунд үйлдвэрийн чиглэлээр 51 мянган аж ахуйн нэгж идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байна. Энэ салбарт нийт 719 мянган хүн ажиллаж байна. Нийт ажиллах хүчний 57 хувийг жижиг, дунд үйлдвэрийн салбар хангадаг. » ЗЭЭЛ

62Тэрбум төгрөг. Ирэх онд жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд 62 тэрбум төгрөгийн зээл олгоно.

» ГАДААД ХУДАЛДАА

17.7Хувь. БНХАУ­ын экспорт энэ оны арваннэгдүгээр сарын байдлаар 12.3, импорт 17.7 хувиар өсөв.

» ДЭЛХИЙД

1 Хувь. Олон улсын зах зээлд зэсийн ханш нэг хувиар өсөж, тонн нь 6595 ам.долларт хүрлээ. Нью­Йоркийн биржид зэсийн ханш өсөж, фунт нь 2.9915 ам.доллартай тэнцлээ.

» АВТОМАШИН

12 Мянга. General Electric эрчим хүчний салбарынхаа 12 мянган ажлын байраа танахаар боллоо.

2016 12/2017 12/08 12/08

(ам.доллараар)Төмрийн хүдрийн ханш сүүлийн нэг сард

(ам.доллараар)(ам.доллараар)Brent төрлийн газрын тосны ханш сүүлийн нэг сардЗэсийн ханш сүүлийн нэг сард

40

50

60

70

80

6,500.0061.50

6,600.0062.00

6,700.00 62.506,800.00 63.006,900.00 63.50

68.47

6,571.00

63.50

“Тавантолгой” ком пани коксжих нүүрсний үнээ 22 ам.доллар байсныг 55 ам.доллар болгон нэмэгдүүлснээ мэдээлсэн юм. Тус компани оны эхний гур-ван улиралд 3.1 сая тонн нүүрс экспортлов.

Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатарын БНХАУ-д хийсэн айлчлалаар эрдэс баялаг, дэд бүтцийн салбарын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэхээр то хиролцсон. Мөн ойрын хугацаанд эрдэс баялаг, эрчим хүч, дэд бүтцийн хамтын ажиллагааны хуралдаан зохион байгуула хаар болсон юм. Хятадын коксжих нүүрсний импорт өнгөрсөн улиралд 1.6 сая тонноор буурсан. Агаарын бохирдлын эсрэг бодлогын хүрээнд Хятадын нүүрсний им-порт буурч байгаа. Гэхдээ энэ нь Монголд бага нөлөөлнө гэж “Блумберг Интеллижэнс”-ийн түүхий эдийн шинжээч Мишель Лунтай хэлсэн юм.

Монголын хөрөнгийн биржийн "MSE ALL" индекс баасан гарагийн байдлаар 1230.63 нэгж болж, 0.99 хувиар буурав. Ингэснээр зах зээлийн үнэлгээ 2.6 их наяд төгрөгтэй тэнцлээ. Тус өдөр арилжаанд нэг, хоёр болон гуравдугаар ангилалд бүртгэлтэй 24 компани оролцож, 189,892 ширхэг хувьцаа арилжсан байна. Үүнээс долоон компанийн хувьцааны ханш өсөж, 14 компанийнх буурчээ. Энэ өдөр

гурван компанийн хувьцааны ханш тогтвортой байсан бөгөөд "Э-Транс Ложистикс" компанийн хувьцааны ханш хамгийн өндөр буюу 11.55 хувиар өссөн байна. Харин "Оллоо" компанийн хувьцааны ханш хамгийн өндөр дүнгээр буюу 14.29 хувиар уналаа. Засгийн газрын үнэт цаасны хоёрдогч зах зээлийн энгийн арилжаагаар 12 ширхэг үнэт цаас 1.2 сая төгрөгөөр арилжжээ.

Хөрөнгийн зах зээлийн үнэлгээ 2.6 их наяд төгрөгт хүрэв

Францын "Coty" тэргүүтэй тансаг зэрэглэлийн брэндүүдийг “Amazon”, “eBay” зэрэг цахим платформуудаар жижиглэнгээр худалдахыг Европын шүүх хориглолоо. Брэндүүд өөрсдийн

эрхээ хамгаалахын тулд гомдол гаргасныг шүүх хүлээн авч, хэргийг нааштайгаар ийнхүү шийдвэрлэж өгсөн байна. Тансаг брэндүүд дистрибьюторуудаа гуравдагч тал болох цахим платформуудаар дамжуулж худалдаа хийхийг хориглох эрхтэй гэж Германы шүүх үзжээ. Энэ нь тансаг брэндийн нэр

хүндийг хадгалах, компанийн эрх ашгийг хамгаалах ач холбогдолтой юм. Энэ талаар “Amazon” тайлбар өгөхөөс татгалзсан байна. Европт тансаг брэндийг цахимаар худалдах нь ихсээд байгаа бөгөөд тус бүсийн брэндүүд олон улсын зах зээлийн нийт борлуулалтын 70 орчим хувийг бүрдүүлж байгаа юм.

Тансаг зэрэглэлийн брэндүүдийг цахимаар худалдахыг хориглов

2017 2017/07

(нэгж)MSE ALL

1230.94

1400

1200

1000

800

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Marketindex.com©

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.12.11, ДАВАА ~ №237 (783)

Эдийн засагТатварын хоёр дахь шатны шинэчлэл “амь тасарлаа”

С.Батсайхан / ЗГМ©

ТҮҮХИЙ ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1246.43 -0.06% 12/8/2017

ЦАГААН АЛТ PLA унци 895.8 +0.15% 12/8/2017

МӨНГӨ SIA унци 15.78 -0.14% 12/8/2017

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 297.3 +0.29% 12/8/2017

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 67.41 -0.07% 12/8/2017

WTI ТОС CLA баррель 56.9 +0.37% 12/8/2017

БРЕНТ COA баррель 62.52 +0.51% 12/8/2017

БЕНЗИН XBA 170.49 +0.29% 12/8/2017

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 2.785 +0.8% 12/8/2017

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 +0.21% 12/8/2017

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 94.4 +1.23% 12/8/2017

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 0.143 +0.49% 12/8/2017

БУДАА RRA центнер 12.13 +0.08% 12/8/2017

БУУДАЙ WA бушель 421.75 +0.06% 12/8/2017

КАКАО CCA тонн 1882 +0.11% 12/8/2017

КОФЕ KCA фунт 1.235 +0.49% 12/8/2017Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▼

▲

▼

▲

▼

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

69.2 -0.37% 12/8/2017

0.019 -5% 12/8/2017

6.875 -3.51% 12/8/2017

0.013 +8.33% 12/8/2017

0.013 -7.69% 12/8/2017

4.3 -2.49% 12/8/2017

3.85 +2.67% 12/8/2017

0.165 +10% 12/8/2017

0.56 -1.79% 12/8/2017

0.265 -1.85% 12/8/2017

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

▼

▼

▼

▲

▼

▼

▲

▲

▼

▼

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 6812.84 +36.47 +0.54% 12/8/2017DAX INDEX DAX 13214.77 +169.62 +1.3% 12/8/2017TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 16015.68 +106.9 +0.67% 12/8/2017S&P/ASX 200 AS51 5994.368 +16.64 +0.28% 12/8/2017S&P 500 INX 2636.98 +7.71 +0.29% 12/8/2017SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3289.992 +17.94 +0.55% 12/8/2017DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 24211.48 +70.57 +0.29% 12/8/2017TOP 20 MSETOP 23119.06 -322.74 -1.38% 12/8/2017FTSE 100 UKX 7339.13 +18.38 +0.25% 12/8/2017HANG SENG HSI 28639.85 +336.66 +1.19% 12/8/2017NIKKEI 225 NKY 22811.08 +313.05 +1.39% 12/8/2017

▲

▲

▲ ▲

▲

▲

▲

▼ ▲

▲ ▲

ДЭЛХИЙН ГОЛЛОХ ИНДЕКСҮҮД

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АПУ ХК APU 817.84 -2.99% 12.08.2017ГОВЬ ХК GOV 31980 -1.90% 12.08.2017МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 543.73 -1.83% 12.08.2017ДАРХАН НЭХИЙ ХК NEH 22120 -3.91% 12.08.2017СҮҮ ХК SUU 244.97 -3.31% 12.08.2017ТАЛХ ЧИХЭР ХК TCK 32000 0% 12.08.2017ТАВАН ТОЛГОЙ ХК TTL 9200 0.38% 12.08.2017АДУУН ЧУЛУУН ХК ADL 3674 4.02% 12.08.2017БИ ДИ СЕК ХК BDS 1265 1.20% 12.08.2017АРИГ ГАЛ ХК EER 3901 -2.48% 12.08.2017Э-ТРАНС ЛОЖИСТИКС XК ETR 80.35 11.55% 12.08.2017ХАЙ БИ ОЙЛ ХК HBO 56.5 -1.72% 12.08.2017ГЕРМЕС ЦЕНТР ХК HRM 146.32 -8.55% 12.08.2017АЙТҮҮЛС ХК ITLS 181.58 -6.39% 12.08.2017ЖЕНКО ТУР БЮРО ХК JTB 54.95 -2.19% 12.08.2017

▼▼▼▼▼

◄►▲▲▲▼▲▼▼▼▼

Хүчирхийллийн эсрэг дуу хоолойгоо нэгтгэе

МОНГОЛЫН ӨДӨР ТУТМЫН СОНИНУУДЫН ХОЛБОО Утас: 99997481, 99996476

Хүчирхийллийн эсрэг тэмцлийг нийтэд таниулах, нийгэмд үзүүлэх нөлөөг нэмэгдүүлэхэд үүргээ гүйцэтгэхээр “Монголын өдөр тутмын сонинуудын холбоо” хэвлэл мэдээллийн салбарын нийт ажилтнуудын дунд сэтгүүл зүйн бүтээлийн уралдаан зарлаж байна. Нийгэмд буй хүчирхийллийн аливаа хэлбэрийн талаар сэтгүүл зүйн шилдэг хоёр бүтээлийг шалгаруулах болно.

Шагналын сан: 10 сая төгрөг

Материал хүлээн авах хугацаа: Арванхоёрдугаар сарын 26­ны мягмар гарагийн 16.00 цаг хүртэл SayNo@dna.mn цахим хаягаар хүлээн авна.

1Татварын шинэчлэлийн

хүрээнд Өв залгамжлалын албан татвар, Үл хөдлөх эд хөрөнгийн албан татвар, Газрын хэвлийн төлбөр зэрэг хуулийн төслийг Сангийн яамнаас боловсруулсан байдаг. Гэвч эдгээр хуулийн төсөл УИХ-ын босго давалгүй бүдгэрч байна. Харин Европын холбооны “шахалт”-аар Татварын ерөнхий хуульд ирэх онд өөрчлөлт оруулж магадгүй нь. Бусдаар татварын шинэчлэлд цэг тавьж байгаа бололтой. Уг нь шинэчлэлээ төгс хийчихсэн бол

Татварын нэмэгдэл далд эдийн засгийг даллаж байнататварын хувь хэмжээг нэмэх шаардлага байсангүй.

Татварын нэгдүгээр шатны шинэчлэл 2007 онд эхэлсэн. Харин энэ удаагийн татварын шинэчлэлийн гол зорилго нь бизнесийн таатай орчныг бүрдүүлэхэд чиглэж байсан юм. Гэвч эдийн засгийн хүндрэл нэрийн дор татвар нэмсэн нь дээрх шинэчлэлийн өгөөжийг иргэд мэдрэхгүй өнгөрөхөд хүргэж байна. Уг нь шинэчлэлийн хүрээнд татварын хувь, хэмжээг нэмэхгүй, буулгахгүй гэсэн зарчим анх баримталж байлаа.

Тэрчлэн хувийн хэвшлийн үйл ажиллагаанд татварын орчны тогтворгүй байдал сөргөөр нөлөөлөх болов. Энэ нь гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагчдад бизнесийн үйл ажиллагаагаа нарийн төлөвлөхөд түвэгтэй байдал үүсгэж байна. Нөгөө талаас, татвар төлөгчдийн мөнгө үр ашигтай хөрөнгө оруулалт болж, улс орны хөгжилд хэрхэн тусгалаа олж байгаа нь ойлгомжгүй байгаа тул иргэдийн дунд татвар төлөх идэвх буурчээ.

Бизнест ээлтэй, иргэддээ дарамт болохгүй татварын орчинг бүрдүүлнэ гэж төр амласан боловч хэлсэндээ хүрч чадсангүй. ОУВС-тай хамтран хэрэгжүүлж эхэлсэн “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”-ийн хүрээнд долоон төр лийн татварыг Засгийн газар нэмэхээр шийдсэн. Үүний нөлөө эдийн засагт илэрч, татварын

ачаалал нэмэгдэж байна. Энэ нь иргэдийн худалдан авах чадварт сөргөөр нөлөөлж эхэллээ.

Татвар нэмэх сургаар өр-гөн хэрэглээний бараа, бүтээг дэхүүний үнэ өсөөд эхэлсэн. Энэ нь өрхийн төсвийг торгож, зардлаа танахад хүргэв. Засгийн газар цалин нэмэхгүй гэдгээ мэдэгдсэн мөртлөө татвар нэмэхээ хууль болгон албажуулсан. Үг, үйлдэл нь эндээс л зөрөөд эхэлсэн хэрэг. Төр зардлаа танах хүсэлгүй байгаагаа төсвийн зарлагаа тэлж харууллаа. Монгол Улс ирэх оны төсөвт 7.2 их наяд төгрөгийн орлогыг татвар болон шимтгэл, хураамжаар бүрдүүлэхээр тооцсон. Харин төсвийн зарлага нь 9.6 их наяд төгрөг. 2.4 их наяд төгрөгийн алдагдалтай төсвийн ачааны хүндийг хувийн хэвшил болон иргэд үүрэх нь тодорхой.

Тухайлбал, он гараад хэрэгжиж эхлэх Хувь хүний орлогын албан татвар нь зөвхөн 1.5 сая төгрөгөөс дээш орлоготой иргэдэд хамаараад зогсохгүй нь. Уг татварын нэмэгдэл эдийн засагт өсөлт бий болгож буй худалдаа, үйлчилгээний салбарт

хамгийн түрүүнд “сүр хүч”-ээ харуулахаар байна. Тус салбар хамгийн олон хүнийг өнөөдөр ажлын байраар хангадаг. Тэгвэл татвар өссөн явдал нь зардлаа хасах, ажилтнаа цомхотгох сонголт руу ажил олгогчдыг хөтөлж байна. Тэрчлэн сэргэж буй эдийн засгийн идэвхжилд энэ нь давхар нөлөөлөхөөр байгаа юм.

Хувь хүний орлогын албан татварыг дөрвөн шатлалтай болгосноор төсөвт төвлөрөх орлого 110 орчим тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэх өөдрөг төсөөлөлтэй ч татварын бааз, суурь “дав жаарах” эрсдэл бий.

Үүнээс гадна нийгмийн даат-галын шимтгэлийг ирэх жилээс хоёр хувиар нэмэг дүү лнэ. Одоогоор нийгмийн даатгалыг ажилтан өөрөө 10 хувь, ажил олгогч 11 хувь төлдөг байсныг ажилтан, ажил олгогч тус бүр нэг, нэг хувиар нэмэгдүүлэх тооцоолол хийсэн.

Нийгмийн даатгалын өндөр шимтгэл нь эргээд татвараас зайлсхийх, аж ахуйн нэгжүүд эрхэлж буй үйл ажиллагаагаа үнэн бодитой мэдээлэхгүй байхад хүргэдэг сул талтай. Үүнээс төр сэргийлэх үүднээс татварын хяналт, шалгалтаа ойртуулахаар зэхэж байгаа нь дамжиггүй. Эдгээр дарамт, шахалтын цаана торгуулийн тоо, хэмжээ үрждэг гэмтэй. Үр дүнд нь аж ахуйн нэгжүүд татвараас бултах гэж охин компани олноор төрүүлдэг. Шинэ компаниуд татварын дарамтаас

гарч чадахгүй, үүдээ барихад хүрэх нь бий. Мөн жижиг, дунд компаниуд нь албан бус секторт орох, компаниа жижигрүүлэх хандлага үүсэх эрсдэлтэй. Сүүдрийн эдийн засаг ийнхүү тэлэх нь татварын боломжит

орлогыг бууруулдаг. Цаашилбал, эдийн засгийн бодлогыг гажуудуулах, аливаа бодлогын арга хэмжээ үр ашиггүй болох сөрөг үр дагавартай билээ.

Татварын дарамтаас үүдэх сүүдрийн эдийн засаг тэлэх

Нийгмийн даатгалын өндөр шимтгэл нь эргээд татвараас зайлсхийх, аж ахуйн нэгж эрхэлж буй үйл ажиллагаагаа үнэн бодитой мэдээлэхгүй байхад хүргэдэг сул талтай.

Татварын дарамт ихсэх тусам

сүүдрийн эдийн засаг нэмэгддэг

тусам бэлэн мөнгөний эрэлт нэмэгддэг, улмаар зардал өсдөг. Ирэх жил Архи, тамхины онцгой албан татварыг нэмэхээр байгаа. Энэ сараас Автобензин, дизель түлшний онцгой албан татварын хууль хэрэгжиж эхэлнэ.

Үе үеийн Засгийн газар төсвийн үр ашиггүй зардлаа танахын оронд татвараа нэмээд алдсан гашуун түүх нэг бус билээ. Тухайлбал, Гэнэтийн ашгийн татвар гэж 2006 онд баталсан нь алт олборлогч аж ахуйн нэгжүүд татвар төлөхөөс зайлхийх болж, Монголбанк болон арилжааны банкуудад тушааж буй алтны хэмжээ эрс буурсан. Тодруулбал, уг хууль батлагдахаас өмнө 2005 онд 15.2 тонн алт тушааж байсан бол 2011 онд 3.4 тонн болж буурсан байдаг юм. Энэ нь алт олборлогч аж ахуйн нэгжүүд болон гар аргаар алт олборлогчид хууль бусаар алтаа хил давуулж худалдаалахад хүргэсэн. Үүнтэй холбоотойгоор сүүдрийн эдийн засаг тэлэх хандлагатай болсон юм. Энэ байдлыг давтах нь эдийн засгийн хөгжлөө хойш татах сул талтай.

Зардлаа танахаас зайлсхийж, ОУВС-гийн нэрэн дээр тат-вар, НДШ-ийн хэмжээг нэмэх болсон нь өнгөн дээрээ татварын ор логыг нэмэгдүүлэх мэт хараг-дана. Харин бодит байдал дээр өнгөрсөн 10 жилийн турш тэмцэж ирсэн далд эдийн засгийг өөгшүүлэх алхам болж байна. Орлогоо нэмэгдүүлэх гээд орлого оруулдаг хэдийгээ үргээж мэдэхээр нөхцөл бий болж буйг мэдэж байгаа биз ээ.