Катышуучулар үчүн жооптор жана калыстар тобу үчүн сунуштар. Биология боюнча окуучулардын Республикалык олимпиадасынын IV этабы – 2019

Экинчи күн. Теориялык тур.

А бөлүгү А бөлүгүндөгү тапшырмалардын бир гана туура жообу бар. Ар бир туура жооп 1 упай менен бааланат. Упайлардын максималдуу саны – 25. 1. Жогору жактагы сүрөттө тиштеринин түзүлүшү (1-4) көрсөтүлгөн жаныбарлардын кайсынысынын ашказаны ЭӉ ТАТААЛ түзүлүштө? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 2-3-суроолор төмөн жакта берилген диаграммаларга тиешелүү. Диаграммаларда бир көлөмдөгү ар башка класстардагы жаныбарлардын жумуртка клеткасында азыктандыруучу заттардын камтылышы берилген: Амфибиялар, Сойлоочулар, Сүт эмүүчүлөр жана Куштар (жаныбарлардын класстары эркин тартипте жазылган). 2. Амфибиялар классындагы жаныбардын жумуртка клеткасында азыктандыруучу заттардын камтылышы кайсы диаграммага (1-4) дал келет? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4

1 2 3 4

1 2 3 4

1

3. Түйүлдүгү жатындын ичинде өрчүгөн жаныбардын жумуртка клеткасындагы азыктандыруучу заттардын камтылышы кайсы диаграммага (1-4) дал келет? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 4. Тооктордун жүнүнүн түсүнүн гени Х хромосомасы менен чиркелишкендиги белгилүү, мында B гени кара түстү аныктайт, b гени ак түстү аныктайт, гетерозиготалардын жүнү – чарала. Эгерде (F1) тукумунан 100% ак тооктор жана 100% чарала короздор алынса, анда ата-энесинин генотиптери кандай болгон?

♂ ♀ (А) ХBХb ХВY (Б) XBXB ХВY (В) XBХB ХbY (Г) XbХb ХВY

5-8-суроолор төмөн жактагы ар башка типтеги омурткасыз жаныбарлардын туурасынан кесилген схема түрүндөгү сүрөттөрүнө тиешелүү. 5. Дененин экинчилик көӊдөйүнө (целом) ээ болгон жаныбардын туурасынан кесиги кайсы сүрөттө (1-4) берилген? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 6. Кайсы сүрөттө жабышкан жашоо образындагы жаныбардын кесигинин схемасы берилген? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4

1 2 3 4

2

7. Жабык кан айлануу системасына ээ болгон жаныбардын кесиги кайсы сүрөттө (1-4) берилген?

(А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 8. Жогоруда кесиктеринин сүрөттөрү берилген жаныбарлардын типтери эволюциянын жүрүшүндө кандай тартипте пайда болгон? (А) 1 2 3 4 (Б) 4 3 2 1 (В) 2 1 4 3 (Г) 3 4 2 1 9. Бир түрдөгү жаныбардын популяциясы күн нуру бирдей тийбеген аймакта жашайт, ал эми күндүн нуру ачуу тийген жерлер көлөкө жерлер менен текши эмес алмашып турат. Бул түрдүн популяцияларында төмөндөгү табигый жол менен тандоонун таасиринин кандай натыйжасы байкалат?

түрдүн баштапкы популяциясы

(А) (В)

түрдүн баштапкы популяциясы

(Б) (Г)

3

10-11-суроолор төмөн жакта берилген (1-4) графиктерге тиешелүү. Графиктерде жаныбарлардын денесинин температурасынын айлана-чөйрөнүн температурасынан көз карандылыгы берилген.

10. Гомойотермдик организмдин денесинин температурасынын айлана-чөйрөнүн температурасынан көз карандылыгын кайсы график (1-4) көрсөтүп турат? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 11. Биринчи айбан – өрдөк тумшуктун денесинин температурасынын айлана-чөйрөнүн температурасынан көз карандылыгын кайсы график (1-4) көрсөтүп турат? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 12. ЭСТнын (эволюциянын синтетикалык теориясы) жоболору боюнча репродукциялык изоляция (башка түрлөрдөн бөлүп коюу) түрдүн негизги белгиси болуп эсептелет. Төмөндөгү организмдердин кайсы тобуна бул белги КОЛДОНУЛБАЙТ? (А) Ийне жалбырактуу өсүмдүктөргө (Б) Бактерияларга (В) Муунак курттарга (Г) Моллюскаларга

айлана-чөйрөнүн температурасы (t°)

3

4

2

1

дене

нин

тем

пера

тура

сы

4

13. Картошканы бирден бүчүрү бар төрт массасы бирдей бөлүктөргө (1-4) бөлүштү. Ар бир бөлүктү ар түрдүү жерлерге отургузушту (K, L, M, N). Өстүрүү шарттары бирдей болгон учурда түшүм кайсы жерден биринчи алынат? (А) K (Б) L (В) M (Г) N 14. Ак планария капталдары абдан тармакталган үч бутактуу ичегилерге ээ. Төмөндөгү себептердин кайсынысы бул жаныбардын ичегилеринин ушундай түзүлүшүнүн СЕБЕБИ болот? (А) Денесинин жалпак формасы (Б) Гермафродиттик жыныс системасы (В) Сөӊгөк түрүндөгү нерв системасы (Г) Мезодерманын жетишсиз өрчүшү 15. Жогоруда тканы өтө шишип кеткен адамдын кол каруусунун үзүндүсүнүн схемалык сүрөтү берилген. Бул адамдын тамырынын кайсы жеринде (1-4) тромб пайда болгон? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4

K жери

L жери

M жери

N жери

1 2 3 4

бүчүрлөр

массасы бирдей бөлүктөргө бөлүштү

1

2

3

4

Бүчүрлөрү (1-4) бар картошка

2

4 3

1

ийин

ткандын шишиги

вена

артерия

ткандын шишиги

билек

Кол каруусунун үзүндүсү

5

16. Жогоруда бир тооктон алынган массасы бирдей жумурткалардан чыккан жөжөлөрдүн пайда болуу шарттарын изилдөө боюнча тажрыйбалардын (1-4) схемалары берилген. Тажрыйбалардын кайсынысында ЭӉ КӨП сандагы жумурткалар чыгат? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 17. Жер-жемиштен төмөнкү өсүмдүктөрдүн кайсынысы пайда болот? (А) Малина (Б) Томат (В) Ит мурун (Г) Кызылгат 18-20-суроолор төмөн жактагы адамдын организминде жүрүп жаткан процесстердин схемасына (1-4) тиешелүү. 18. Кайсы процесстерде энергия жумшалат? (А) 3 гана (Б) 1, 2, 3 гана (В) 4 гана (Г) 1, 2, 4 гана 19. 3-процесс каякта жүрөт? (А) Рибосомада (Б) Митохондрияда (В) Эндоплазмалык тордо (Г) Клеткалык борбордо

t°=30° шартындагы

10 тоок жумурткасы 

t°=20°

шартындагы май сүйкөлгөн

10 тоок жумурткасы

t°=60° шартындагы

10 тоок жумурткасы 

t°=40°

шартындагы май сүйкөлгөн

10 тоок жумурткасы 

1 2 3 4

1

2

4

3 ∆ ∆

CO2, Н2O, АТФ

6

20. 4-процессти эмне деп атоого болот? (А) Диссимляция (Б) Анаболизм (В) Клеткалык дем алуу (Г) Энергетикалык зат алмашуу 21.

Жогорудагы сүрөттөгү жазы тасма куртунун (1-4) стробиласынын кайсы мууну жалаӊ гана ургаачы жыныс системасынан турат? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 22. Төмөн жакта пилласынын түсү ар түрдүү тыт жегич жибек көпөлөктүн эки муунунун аргындаштыруу схемасы берилген. Пилласынын түсү ак F2 гибриддери төмөн жактагы генотиптердин кайсынысына ЭЭ БОЛО АЛБАЙТ? (А) АаВВ (Б) ааВВ (В) ААbb (Г) ааВb

Р (ата-эне) ♀ ААВВ

пилланын сары түсү

aabb

пилланын ак түсү

х

пилланын сары түсү

пилланын сары түсү

сары пиллалуу 9 особь

ак пиллалуу 7 особь

F1 (биринчи муундагы гибриддер)

F2 (экинчи муундагы гибриддер)

х

Моюну бар баш1

2

3

4

7

23. Төмөн жактагы кайсы жаныбардын алдыӊкы буттарынын курчоосунда акыректери жок? (А) Горилланын (Б) Аюунун (В) Жарганаттын (Г) Зебранын 24 жана 25-суроолор төмөн жактагы эки рефлекс догоолорунун схемалык сүрөттөрүнө тиешелүү. Жебелер менен нерв импульсунун кыймылынын багыты көрсөтүлгөн. Нейрондор 1-7 сандары менен белгиленген. 24. Бул схемада Х заты эмне болуп эсептелет? (А) Жүлүн (Б) Аткаруу органы (В) Сезүү органы (Г) Баш мээ 25. Бул схемада кайсы нейрондор 1-7 афференттүү болуп эсептелет? (А) 1 жана 7 гана (Б) 2 жана 5 гана (В) 3 жана 6 гана (Г) 4 жана 7 гана

1-рефлекстин догоосу

2-рефлекстин догоосу

3

17

6

2

54

Х органы

8

Б бөлүгү Бул бөлүктөгү тапшырмалар ар түрдүү суроолорду камтыйт. 1-2-суроолор төмөн жакта берилген төрт жылдын ичиндеги бир популяциянын жашоо толкундарынын схемасына тиешелүү. Ушундай жашоо толкундары мүнөздүү болгон төмөндөгү организмдердин БАРДЫГЫН белгилегиле. (А) Кара ит жүзүм (Б) Чегиртке (В) Папоротник (Г) Аскарида

Туура жооптор: (А), (Б), ар бир туура жооп үчүн бирден упай берилет. (В) же (Г) жооптору – туура эмес. Туура жооптордун арасында (В) же (Г) жооптор да белгиленсе – 0 упай. Упайлардын максималдуу саны – 2. 2. Эмне себептен төртүнчү жылы жетилген особдордун саны кескин түрдө көбөйүп кеткен? Төмөндөгүлөрдүн арасынан БАРДЫК себептерди белгилегиле. (А) Душмандардын түрдүк саны азайган (Б) Үчүнчү жылдын күзүндө аймакта өрт болгон (В) Төртүнчү жылдын кышында аномалдуу суук болгон (Г) Тоюттук база көбөйгөн Туура жооп: (А) жана (Г), ар бир туура жооп үчүн бирден упай (Б) же (В) жооптору – туура эмес. Туура жооптордун арасында (Б) же (В) жооптору да белгиленсе – 0 упай. Упайлардын максималдуу саны – 2.

биринчи жыл экинчи жыл үчүнчү жыл төртүнчү жыл

жылдар кыш жаз жай күз кыш жаз жай күз кыш жаз жай күз кыш жаз жай күз

популяциядагы жетилген особдордун орточо саны

особ

дорд

ун с

аны

9

3. Эволюциянын жүрүшүндө гүлдүү өсүмдүктүн бул түрү айкашкан чаӊдашуу чөйрөсүнө көнүп (идиоадаптация болуп) калган. Бул өсүмдүктүн өзүн өзү чаӊдаштыруусуна тоскоол болгон төмөндө берилген түзүлүшүнүн жана физиологиясынын өзгөчөлүктөрүнүн БАРДЫГЫН белгилегиле. (А) Таажычасынын жоктугу (Б) Жумуртка клеткалары эркек клеткаларына салыштырмалуу кечиреек жетилет (В) Нектарниктеринин бар болушу (Г) Энелигинин сөӊгөгү аталыгыныкына салыштырмалуу узунураак Туура жооптор: (А), (Б), (Г) – ар бир туура жооп үчүн бирден упай. (В) жообу – туура эмес. Туура жооптордун арасында (В) жообу да белгиленсе – 0 упай. Упайлардын максималдуу саны – 3. 4.

1. Ташуу (транспорт) системасынын бар болушу 2. Денесинин экинчилик көӊдөйү 3. Балдарынын тирүү төрөлүшү 4. Эки жактуу симметрия 5. Экинчи оозунун бар болушу

Жогорудагы белгилерден БАРДЫК Хордалуу жаныбарларга мүнөздүү болгон БАРДЫК белгилерди көрсөткүлө. Туура жооп:1,2,4,5 – ар бир туура жооп үчүн бирден упай. 3 саны туура жооптордун арасында белгиленген болсо – 0 упай Упайлардын максималдуу саны – 4. 5. Жашыл Курбака (Bufo viridis) Европада, Орто Азияда, Монголияда жашайт. Денесинин максималдуу көлөмү – 140 мм. Денесинин түсү – жашыл тактары бар саргыч-жашыл. Терисинде уулуу бездердин топтому бар. Уруктануусу ички, ургаачы курбака уруктарын сууга таштайт. Баканын бул түрү башка жерде-сууда жашоочуларга караганда жашоо үчүн кургагыраак жерлерди ээлейт, жердин үстүндө жашайт. Жогору жакта Жашыл Курбака түрүнүн айрым белгилери берилген. Бул түрдүн белгилеринин кайсылары жогору жакта берилген текстте КӨРСӨТҮЛГӨН ЭМЕС? Туура жооп:

1) Хромосомалардын генетикалык же бирдей топтому 2) Аргындашууга жана көп тууй турган тукум берүүгө жөндөмдүү 3) Этологиялык же особдордун жүрүм-турумундагы окшоштуктар 4) Тарыхый же түпкү аталардын жалпылыгы, түрдүн пайда болуусунун жалпы

тарыхы 5) Биохимиялык же реакциялардын окшоштугу, же химиялык курамынын окшоштугу

Жогоруда берилген тизмеде жазылган ар бир белги үчүн – бирден упай. Упайлардын максималдуу саны – 5.

10

6. 1. Артериялык капилляр 2. Өпкө артериясы 3. Аорта 4. Курсак толтосу

Жогору жакта адамдын денесинин тамырлары саналган (1-4). Бул тамырлардын аталыштарын алардагы кан басымынын азайуу тартибинде жайгаштыргыла. Туура жооп: 3, 4, 2, 1 (же ушундай тартипте тамырлардын аталыштары жазылган) – 1 упай. Бардык башка жооптор – 0 упай Упайлардын максималдуу саны – 1. 7. Жогоруда дени сак адамдын оргинизминдеги тамырдын жабыркашынан кийин өткөн процесстердин схемасы көрсөтүлгөн. Жогорудагы схемадагы бош жерлерге, схема биологиялык жактан туура болгондой кылып, процесстердин аталыштарын жазгыла. Туура жооп: Ар бир туура жазылган процесстин аталышы үчүн – 1 упай Упайлардын максималдуу саны – 4.

тамырдын жабыркашы

тромбопластиндин бошотулушу

фибриноген менен өз ара катышуу

тромбиндин пайда болушу

К витамини

кальцийдин иондору 

фибриндин пайда болушу

тромбдун пайда болушу

тромбоциттер-дин ажырашы

фибриноген менен өз ара катышуу

тромбиндин пайда болушу

К витамини

кальцийдин иондору 

О2

тамырдын жабыркашы

тромбопластиндин бошотулушу

О2

протромбиндин пайда болушу

11

8. Жогору жакта Эӊ жөнөкөй жаныбарлардын жашаган жерин изилдөө боюнча тажрыйбанын схемасы көрсөтүлгөн. Бул схемага тажрыйбанын аягындагы жаныбарлардын идиштеги бөлүштүрүлүүсүн жазып койгула. Туура жооп: Жогорудагы сүрөттөгүдөй жаныбарлардын бөлүштүрүлүшү – 1 упай Бардык башка жооптор: 0 упай Упайлардын максималдуу саны – 1.

идиштин караӊгы-латылган бөлүгү

идиштин жарыкталган бөлүгү

идишке жаныбарларды

салышты

жөнөкөй амёбалар

жашыл эвгленалар

тажрыйбанын аягында жаныбарлардын бөлүштүрүлүшү

идиштин караӊгы-латылган бөлүгү

идиштин жарыкталган бөлүгү

идишке жаныбарларды

салышты

жөнөкөй амёбалар

жашыл эвгленалар

тажрыйбанын аягында жаныбарларды

бөлүштүрүү

амёбалар жашыл эвгленалар

12

9. Уруктун түйүлдүгү

Жалбырак

Сабагынын туурасынан кесилиши

Тамыр

Гүлдүн диаграммасы

1-10 сүрөттөрдө берилген өсүмдүктөрүн кайсы белгилери эки үлүштүү өсүмдүктөрдүн белгилери болуп эсептелет? Жообуӊарды жазгыла. Туура жооп: 1,4,5,8,9, ар бир цифра үчүн – бирден упай. Бардык башка жооптор: 0 упай Упайлардын максималдуу саны – 5.

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

13

В бөлүгү Ачык типтеги суроолор.

1. Жогору жакта бир бластомери жок кылынып, анын натыйжасында жаныбардын сол тарабы гана өрчүгөн В. Рунун тажрыйбасынын схемасы көрсөтүлгөн. Рунун тажрыйбасын Г. Дриш деӊиз жылдыздарын пайдаланып кайталап көрүүнү чечкен. Тажрыйба ийгиликсиз болгон, анткени калып калган бир бластомерден бүтүн организм өрчүй баштаган. Дриштин тажрыйбасынын ийгиликсиз болуп калышынын себептерин жазгыла. Туура жооптор: 1) Ланцетник жыныссыз көбөйүүсү жок жаныбарларга кирери көрсөтүлгөн – 1 упай. же 2) Ланцетник регенерацияга жөндөмдүү эмес деп жазылган – 1 упай 3) Дриш тажрыйба жүргүзүү үчүн туура эмес объектти тандап алгандыгы жазылган – 1 упай 4) Деӊиз жылдызы төмөнкүлөргө ээ экендиги көрсөтүлгөн:

денесинин радиалдык симметриясына – 1 упай регенерацияга жөндөмдүүлүгүнө – 1 упай жыныссыз көбөйүүгө жөндөмүүлүгүнө – 1 упай

Упайлардын максималдуу саны – 6. 2. Адамдын ДНКсын аныктоо үчүн лабораторияга төмөнкү объекттер алынып келген:

1. чач 2. шилекей 3. тырмактын башы 4. заара

Кайсы объекттерден жана кандай учурларда ДНКны аныктоо мүмкүн? 1. Чач Туура жооптор: Төмөнкүлөр жазылган: 1) ДНКны фолликул (тамырдын башы) бар болгон учруда гана аныктоо мүмкүн, же эгерде чачтын тамыры жок болсо, аныктоо мүмкүн эмес (фолликул, клетка) – 1 упай 2) болбойт, анткени чачтын катуу учтарында клеткалар жок, алар белоктордон гана турат – 1 упай

ланцетниктин зиготасы

зиготанын майдаланышы

бир бластомеринин жок кылынышы 

түйүлдүктүн сол жак тарабы гана

өрчүгөн

14

2. Шилекей Туура жооптор: Төмөнкүлөр белгиленген: 1) ДНКны шилекейдин өзүнөн гана аныктоого мүмкүн эмес, же шилекейде клеткалар жок – 1 упай 2) эгерде шилекейде эпителийдин же кандын клеткалары бар болсо, анда ДНКны аныктоо мүмкүн – 1 упай 3) ооз көӊдөйүндө бактерия, гриб, вирустар бар болсо, шилекейден алардын ДНКларын аныктоо мүмкүн – 1 упай 3. Тырмактын учу Туура жооптор: Төмөнкүлөр жазылган: Тырмактын башында клеткалар жок болгондуктан ДНКны аныктоо мүмкүн эмес же тырмак жалаӊ гана органикалык заттардан турат – 1 упай. 4. Заара Туура жооптор: Төмөнкүлөр жазылган: 1) заарада клеткалар жок болгондуктан жалаӊ гана заарадан (дени сак адамдын зарасынан) ДНКны аныктоо мүмкүн эмес, 2) заарада кандын (же клеткалардын) аралашмасы бар болсо, ДНКны аныктоо мүмкүн – 1 упай. 3) ооруган адамдын заарасынан бактериянын же вирустун ДНКсын аныктоо мүмкүн – 1 упай. Упайлардын максималдуу саны – 9. Олимпиаданын теориялык туру үчүн упайлардын максималдуу саны – 67.

15

Ответы для участников и рекомендации для жюри. IV этап Республиканской олимпиады школьников по биологии – 2019

Второй день. Теоретический тур.

Часть А В части А задания имеют только один правильный ответ. Каждый правильный ответ оценивается в 1 балл. Максимальное количество – 25 баллов. 1. Животное с каким строением зубов 1-4, из показанных на вышеприведенном рисунке, имеет НАИБОЛЕЕ сложное строение желудка? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 Вопросы 2 и 3 относятся к приведенным ниже диаграммам 1-4 содержания запаса питательных веществ в яйцеклетке животных одного размера разных классов: Амфибий, Пресмыкающихся, Млекопитающих и Птиц (классы животных перечислены в произвольном порядке). 2. Какая диаграмма соответствует содержанию питательных веществ в яйцеклетке животного класса Амфибии? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4

1 2 3 4

1 2 3 4

16

3. Какая диаграмма 1-4 соответствует содержанию питательных веществ в яйцеклетке животного с внутриутробным развитием зародыша? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 4. Известно, что ген окраски оперения кур сцеплен с Х – хромосомой, при этом ген B – определяет черную окраску, ген b – определяет белую окраску, гетерозиготы имеют пестрое оперение. Какие генотипы имели родители, если в потомстве (F1) было получено 100% белых курочек и 100% пестрых петушков?

♂ ♀ (А) ХBХb ХВY (Б) XBXB ХВY (В) XBХB ХbY (Г) XbХb ХВY

Вопросы 5 – 8 относятся к приведенным ниже схематическим рисункам (1-4) поперечных cрезов беспозвоночных животных разных типов. 5. На каком рисунке показан поперечный cрез животного, которое имеет вторичную полость тела (целом)? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 6. На каком рисунке показан срез животного, которое ведет прикрепленный образ жизни? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4

1 2 3 4

17

7. На каком рисунке (1-4) показан срез животного, которое имеет замкнутую кровеносную систему? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 8. В каком порядке появились в процессе эволюции типы животных, рисунки срезов которых приведены выше? (А) 1 2 3 4 (Б) 4 3 2 1 (В) 2 1 4 3 (Г) 3 4 2 1 9. Популяции одного вида животного обитают на территории с неоднородной освещенностью, при этом участки с высокой освещенностью неравномерно чередуются с затенёнными участками. Какой результат действия естественного отбора из приведенных ниже будет наблюдаться в популяциях этого вида?

исходная популяция вида

(А) (В)

исходная популяция вида

(Б) (Г)

18

Вопросы 10 – 11 относятся к ниже приведенным графикам 1-4 зависимости температуры тела животных от температуры окружающей среды.

10. Какой график соответствует зависимости температуры тела от температуры среды у гомойотермного организма? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 11. Какой график 1-4 показывает зависимость температуры тела от температуры окружающей среды у первозверя – утконоса? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 12. Основным критерием вида по положениям СТЭ (синтетической теории эвлоюции) является его репродуктивная изоляция. К какой группе организмов из приведенных ниже НЕ ПРИМЕНИМ этот критерий? (А) Хвойные растения (Б) Бактерии (В) Круглые черви (Г) Моллюски

температура окружающей среды (t°)

3

4

2

1

тем

пера

тура

тел

а

19

13. Клубень картофеля разрезали на четыре одинаковые по массе кусочка с одной почкой (1-4). Каждый кусочек высадили на разном участке (K, L, M, N). На каком из участков урожай будет получен раньше при одинаковых условиях выращивания? (А) K (Б) L (В) M (Г) N 14. Белая планария имеет трехветвистый кишечник, стенки которого сильно разветвлены. Что из перечисленного ниже является ПРИЧИНОЙ такого строения кишечника этого животного? (А) Плоская форма тела (Б) Гермафродитная половая система (В) Нервная система стволового типа (Г) Недоразвитие мезодермы 15. Выше приведен схематический рисунок фрагмента предплечья руки человека с большим отеком ткани. В какой точке 1-4 в сосуде этого человека образовался тромб? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4

участок K

участок L

участок M

участок N

1 2 3 4

почки

2

4 3

1

плечо

отёк ткани

вена

артерия

отёк ткани

кисть

фрагмент предплечья руки

разрезали на одинаковые по массе кусочки

1

2

3

4

Клубень картофеля с почками 1-4

20

16. Выше приведены схемы опытов 1-4 по изучению условий выведения цыплят из одинаковых по массе яиц, взятых от одной курицы. В каком из этих опытов появится НАИБОЛЬШЕЕ количество цыплят? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 17. Какое растение из перечисленных ниже образует плод ягода? (А) Малина (Б) Томат (В) Шиповник (Г) Земляника Вопросы 18-20 относятся к приведенной ниже схеме процессов 1-4, проходящих в организме человека. 18. Какие процессы проходят с затратой энергии? (А) 3 только (Б) 1, 2, 3 только (В) 4 только (Г) 1, 2, 4 только 19. Процесс 3 проходит (А) на рибосоме (Б) в митохондрии (В) на ЭПС (Г) в клеточном центре

10 куриных яиц при

t°=30°

10 куриных яиц,

смазанных жиром, при

t°=20°

10 куриных яиц при

t°=60°

10 куриных яиц,

смазанных жиром, при

t°=40°

1 2 3

1

2

4

3 ∆ ∆

CO2, Н2O, АТФ

4

21

20. Процесс 4 можно назвать (А) диссимиляцией. (Б) анаболизмом. (В) клеточным дыханием. (Г) энергетическим обменом. 21.

Какой членник 1-4 стробилы ленточного червя, показанного на рисунке выше, содержит только женскую половую систему? (А) 1 (Б) 2 (В) 3 (Г) 4 22. Ниже приведена схема скрещивания двух поколений тутового шелкопряда с разной окраской кокона. Какой генотип из приведенных ниже НЕ МОГУТ иметь гибриды F2 с белой окраской кокона? (А) АаВВ (Б) ааВВ (В) ААbb (Г) ааВb

Р (родители) ♀ ААВВ желтая окраска кокона

aabb белая

окраска кокона

х

желтая окраска кокона

желтая окраска кокона

9 особей с желтым коконом

7 особей с белым коконом

F1 (гибриды первого поколения)

F2 (гибриды второго поколения)

х

головка с шейкой1

2

3

4

22

23. У какого животного из перечисленных ниже в поясе передних конечностей отсутстуют ключицы? (А) У гориллы (Б) У медведя (В) У летучей мыши (Г) У зебры Вопросы 24 и 25 относятся к приведенному ниже схематическому рисунку двух рефлекторных дуг. Стрелками показано направление движения нервного импульса. Нейроны обозначены цифрами 1-7. 24. Органом Х на этой схеме является (А) спиной мозг. (Б) орган-исполнитель. (В) орган чувств (Г) головной мозг. 25. Какие нейроны 1-7 на этой схеме являются афферентными? (А) 1 и 7 только (Б) 2 и 5 только (В) 3 и 6 только (Г) 4 и 7 только

дуга рефлекса 1. дуга рефлекса 2.

3

17

6

2

54

орган Х

23

Часть Б Задания этой части включают вопросы разных типов. Вопросы 1 – 2 относятся к приведенной ниже схеме волн жизни одной популяции в течении четырех лет. Укажите ВСЕ организмы из перечисленных ниже, для которых характерны такие волны жизни? (А) Паслён черный (Б) Кузнечик (В) Папоротник (Г) Аскарида

Правильные ответы: (А), (Б), по одному баллу за каждый правильный ответ При наличии ответа (В) или (Г) в любой комбинации с правильными ответами – 0 баллов. Максимальное количество баллов – 2 балла. 2. Отметьте ВСЕ причины из перечисленных ниже, по которым в четвертый год произошло резкое увеличение численности взрослых особей? (А) Уменьшилось видовое количество врагов (Б) Осенью третего года на территории был пожар (В) Зимой четвертого года наблюдались аномальные морозы (Г) Увеличилась кормовая база Правильный ответ: (А) и (Г), по одному баллу за каждый правильный ответ При наличии ответа (Б) или (В) в любой комбинации с правильными ответами – 0 баллов. Максимальное количество баллов – 2 балла.

первый год второй год третий год четвертый год

годызима весна лето осень зима весна лето осень зима весна лето осень зима весна лето осень

среднее количество взрослых особей в популяции

числ

енно

сть

особ

ей

24

3. В процессе эволюции этот вид цветового растения приобрел идиоадаптации к перекрестному опылению. Отметьте ВСЕ перечисленные ниже особенности строения и физиологии этого растения, которые препятствуют его самоопылению? (А) Отсутствие венчика (Б) Яйцеклетки созревают позже спермиев (В) Наличие нектарников (Г) Столбик пестика длиннее тычинок Правильные ответы: (А), (Б), (Г), по одному баллу за каждый правильный ответ. При наличии ответа (В) в любой комбинации с правильными ответами – 0 баллов. Максимальное количество баллов – 3 балла. 4.

1. Наличие транспортной системы 2. Вторичная полость тела 3. Внутриутробное развитие 4. Двусторонняя симметрия 5. Наличие вторичного рта

Отметьте ВСЕ признаки из приведенных выше, которые характерны для ВСЕХ Хордовых Черепных животных. Правильный ответ:1,2,4,5, по одному баллу за каждую правильную цифру. При наличии цифры 3 в любой комбинации с правильными ответами – 0 баллов. Максимальное количество баллов – 4 балла. 5. Жаба Зелёная (Bufo viridis) обитает в Европе, Средней Азии, Монголии. Максимальные размеры тела – 140 мм. Цвет тела светло-оливковый с зелеными пятнами. В коже есть скопления ядовитых желез. Оплодотворение внутреннее, самка откладывает икру в воду. Этот вид занимает более сухие места обитания по сравнению с другими земноводными, ведет наземный образ жизни. Выше приведены некоторые критерии вида Жаба Зелёная. Запишите, какие критерии этого вида НЕ УКАЗАНЫ в приведённом выше тексте. Правильный ответ:

1) Генетический или одинаковый набор хромосом 2) Способность к скрещиванию и рождению плодовитого потомства 3) Этологический или сходство в поведении особей 4) Исторический или общность предков, общая история появления вида 5) Биохимический или сходство реакций, или сходство химического состава

По одному баллу за каждый указанный критерий из приведенного выше списка. Максимальное количество баллов – 5 баллов.

25

6. 1. Артериальный капилляр 2. Легочная артерия 3. Аорта 4. Брюшная аорта

Выше перечислены сосуды тела человека (1-4). Расположите названия этих сосудов в порядке уменьшения давления крови в них. Правильный ответ: 3, 4, 2, 1 (или приведены названия сосудов в этом порядке) – 1 балл. Все другие ответы – 0 баллов Максимальное количество баллов – 1 балл. 7. Выше приведена схема процессов, проходящих в организме здорового человека после повреждения сосуда. Запишите в пропусках этой схемы названия процессов так, чтобы она была биологически верной. Правильный ответ: Каждое верное записанное название процесса – 1 балл Максимальное количество баллов – 4 балла

повреждение сосуда

освобождение тромбопластина

взаимодействие с фибриногеном

образование тромбина

витамин К

ионы кальция

образование фибрина

образование тромба

О2

разрушение тромбоцитов

взаимодействие с фибриногеном

образование тромбина

витамин К

ионы кальция

повреждение сосуда

освобождение тромбопластина

О2

образование протромбина

26

8. Выше приведена схема опыта по изучению местообитания Простейших животных. Запишите на этой схеме распределение этих животных в сосуде после окончания опыта. Правильный ответ: Распределение животных, показанное выше – 1 балл Любой другой ответ: 0 баллов Максимальное количество баллов – 1 балл

распределение животных после окончания опыта

затем-нённая часть сосуда

освещённая часть сосуда

в сосуд поместили животных

амёбы обыкновенные

эвглены зелённые

распределение животных после окончания опыта

затем-нённая часть сосуда

освещённая часть сосуда

в сосуд поместили животных

амёбы обыкновенные

эвглены зелёные

амёбы эвглены зелёные

27

9. Зародыш семени

Лист

Поперечный разрез стебля

Корень

Диаграмма цветка

Запишите, какие признаки растений, из показанных на рисунках 1-10, являются признаками двудольных растений. Правильный ответ: 1,4,5,8,9, по одному баллу за каждую цифру. Любой другой ответ: 0 баллов Максимальное количество баллов – 5 баллов.

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

28

Часть В Вопросы открытого типа.

1. Выше показана схема опыта В. Ру, в котором был уничтожен один из бластомеров, в результате чего произошло развитие только левой половины животного.

Г. Дриш решил повторить опыт Ру на морских звездах. Опыт не получился, так как из одного оставшегося бластомера развивался целый организм. Запишите причины неудачи опыта Дриша.

Правильные ответы: 1) Указано, что ланцетник относится к животным, у которых нет бесполого раземножения – 1 балл 2) Указано, что ланцетник не способен к регенерации – 1 балл 3) Указано, что Дриш выбрал неверный объект для проведения оыпта – 1 балл 4) Указано, что морская звезда имеет:

радиальную симметрию тела – 1 балл способность к регенерации – 1 балл способность к бесполому размножению – 1 балл

Максимальное количество баллов – 6 баллов. 2. В лабороторию для определения ДНК человека были принесены следующие объекты:

1. волосы 2. слюна 3. кончик ногтя 4. моча

Запишите, из каких объектов и в каких случаях возможно выделение ДНК? 1. Волосы Правильные ответы: Указано, что: 1) ДНК можно выделить только при наличии фолликула (луковицы корня), или нельзя выделить, если нет корня волоса (фолликула, клеток) – 1 балл 2) нельзя, так как в ости волоса нет клеток, она состоит только из белков – 1 балл 2. Слюна Правильные ответы: Указано, что: 1) нельзя выделить ДНК из чистой слюны, или в слюне клетки отсутствуют – 1 балл 2) можно выделить ДНК, если в слюне содержатся клетки эпителия или крови – 1 балл

зигота ланцетника

дробление зиготы

уничтожение одного бластомера

развилась только левая половина

зародыша

29

3) из слюны можно выделить ДНК бактерий, грибов, вирусов, которые могут находиться в ротовой полости – 1 балл 3. Кончик ногтя Правильные ответы: Указано, что: выделить ДНК нельзя, так как в кончике ногтя нет клеток или ноготь состоит только из органических веществ – 1 балл. 4. Моча Правильные ответы: Указано, что: 1) из чистой мочи (мочи здорового человека) нельзя выделить ДНК, из-за отсутствия в ней клеток – 1 балл. 2) можно выделить ДНК, если в моче есть примесь крови (или клеток) – 1 балл. 3) можно выделить ДНК бактерии или вируса у больного человека – 1 балл. Максимальное количество баллов – 9 баллов. Максимальное количество баллов за теоретический тур Олимпиады – 67 баллов.

30