ქუთაისსა და მის შემოგარენში ტურიზმის განვითარების ... · Wojciech Mania: The state of tourism

ტურისტული მაგნიტი. პოზნანსა და ქუთაისს(Kutaisi Attracting tourism) შორის გამოცდილების გაზიარება.

ქუთაისსა და მის შემოგარენში ტურიზმის განვითარებისმდგომარეობა.

მოხსენება გაცნობითი ტურის შესახებ და სამოქმედო რჩევები

დოქტორი ვოიცეხ მანია

პოზნანი 2014

www.kutaisi.poznan.travel

The Project co-financed by the Polish development cooperation programme of the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Poland.www.polskapomoc.gov.pl

Wojciech Mania: The state of tourism development in Kutaisi and its surrounding areas. Study tour report and proposed actions

2


შინაარსი

1. გაცნობითი ტურის მიზანი და ხასიათი.....................................................................52. ქალაქ ქუთაისის მახასიათებელი................................................................................6

2.1. გეოფიზიკური აღწერა.........................................................................................62.2. დემოგრაფია და საზოგადოებრივ-ეკონომიკური ვითარება........................7

3. ქალაქ ქუთაისის ტურისტული მიმზიდველობის ანალიზი..................................93.1. კომუნიკაციური ხელმისაწვდომობა ...............................................................9ა. საფრენი......................................................................................................................9ბ. სარკინიგზო............................................................................................................10გ. საავტობუსო და მსუბუქ საავტომობილო.........................................................103.2. ქუთაისისა და მისი შემოგარენის ბუნებრივი პოტენციალი და ღირშესანიშნავი ადგილები.....................................................................................113.3. კულტურული მემკვიდრეობა..........................................................................133.4. კულინარიული ტრადიციები და მემკვიდრეობა.........................................193.5. განთავსების (ღამის სათევი) ბაზა...................................................................22

4. ტურისტული ინფორმაციის სისტემა.......................................................................234.1. ტურისტული ინფორმაციის პუნქტები .........................................................244.2. საჯარო ინფორმაციის სისტემა.......................................................................264.3. გამოცემები .........................................................................................................264.4. საზოგადოებრივი მედია და ინტერნეტ გვერდები.....................................27

5. მნახველთა და ტურისტთა რაოდენობა ..................................................................305.1. აეროპორტში გატარებული მგზავრების რაოდენობა..................................305.2. ტურისტული ინფორმაციის პუნქტით მოსარგებლე სტუმრები და ტურისტები.................................................................................................................315.3. ბაგრატის ტაძრის სტუმრები............................................................................325.4. პრომეთეს მღვიმესა და სათაფლიის ნაკრძალშიტურისტული აქტივობა............................................................................................33

6. ქუთაისში ტურიზმის განვითარების მდგომარეობა.............................................336.1.ტურიზმის საკითხებზე პასუხისმგებელი საზოგადოებრივ-ადმინისტრაციული ერთეულები .........................................................................346.2. ტურიზმის სფერო და პარტნიორები..............................................................356.3. საგარეო თანადგომა...........................................................................................36

6.4. ქუთაისის ტურისტული პოტენციალის ანალიზი (SWOT)...............................37

3


7. ტურიზმის საკითხებში საქმიანობის წინადადებები............................................397.1. საჯარო და ტურისტული საინფორმაციო სისტემების შეჯერება.............397.2. ადმინისტრაციულ ერთეულებსა და ტურისტულ სფეროს შორის თანამშრომლობის ინიცირება.................................................................................407.3. ინტერნეტში უკვე არსებული და ახალი აქტიურობის შეჯერება.............427.4. ქუთაისის პრომო აქციათა სტრატეგიის გამომუშავება...............................447.5. ტურისტულ სფეროში მოხელეთა კვალიფიკაციის ამაღლება...................44

8. დასასრული...................................................................................................................45

სურათებისა და ცხრილების ჩამონათვალიფოტო: ვოიცეხ მანია, თუ კი არ არის მინიშნებული

ნახ. 1. საქართველოს პოლიტიკურ რუქაზე ქუთაისის გეოგრაფიული მდებარეობა .........................................................................................................................6ნახ.2. 2002-2014 წწ_ში ქუთაისში მოსახლეობის ზრდის მაჩვენებლები ..................8ნახ. 3. ქუთაისის ხედი სათაფლიის ნაკრძალის პანორამული ტერასიდან............12ნახ. 4.ბაგრატის ტაძარი - ქუთაისის სიმბოლო და ერთ-ერთი უმსხვილესი ტურისტული ღირსშესანიშნაობა .................................................................................16

. 5. ნახ ქუთაისი - ქალაქსა და გარეუბნებში არსებული უმნიშვნელოვანესი ტურისტული ობიექტების ადგილმდებარეობა .........................................................18

. 6. ნახ ქართული სამზარეულო.....................................................................................21

. 7. ნახ ქუთაისის ღამის სათევი ბაზის სტრუქტურა..................................................23

. 8.ნახ მერიის შენობაში ტურისტული ინფორმაციის პუნქტის ამჟამინდელი ადგილი .............................................................................................................................25

. 9. ნახ ახალი პორტალი VisitKutaisi.com.......................................................................29

. 10. ნახ ქუთაისის აეროპორტში გატარებული მგზავრების რაოდენობა...............31

. 11. 2012 ნახ და 2013 წწ_ში „ტი“ პუნქტის მიერ მომსახურე ტურისტთა რაოდენობა ........................................................................................................................32

. 12. ნახ 2013 წელს ქუთაისში უცხოელ ტურისტთა შემადგენლობა .....................33

. 13. ნახ დაკეტილი ტურისტული ინფორმაციის პუნქტი.........................................40

. 14.ნახ საზოგადოებრივი სექტორისა და ტურისტული სფეროს საიდენტიფიკაციო ამოცანები .......................................................................................42

Table 1. SWOT – ის ანალიზი ქუთაისში ტურიზმის განვითარების მდგომარეობის შესახებ....................................................................................................38

The publication expresses exclusively the views of the author and cannot be identified with the official opinions

of the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Poland.

4


1. სასწავლო-გაცნობითი ტურის მიზანი და დახასიათებაქუთაისში გაცნობითი ტური განხორციელებულ იქნა პროექტ

„ტურისტული მაგნიტი“_ს ფარგლეფში. „პოზნანსა და ქუთაისს შორისგამოცდილების გაზიარება“ (Attracting tourism. Exchange of experience betweenPoznań and Kutaisi), განხორციელებულია პოლონეთის რესპუბლიკის საგარეოსაქმეთა სამინისტროს მხარდჭერით (პროგრამა „პოლონეთის დახმარება“).

შესწავლის ტერიტორიად მიჩნეულ იქნა ქალაქი ქუთაისი და მისიშემოგარენი (იმერეთის რეგიონი). გაცნობითი ტური მიზნად ისახავდა შემდეგს:

– ქუთაისსა და მის შემოგარენში ტურიზმის განვითარების მდგომარეობისშეფასება,

– ტურისტად ყოფნის მოდელირება ცენტრალური და დასავლეთ ევროპისტურისტთა მოთხოვნილებებისა და მოლოდინების დეტალურიგათვალისწინებით,

– ინსტიტუტების, ცალკეული დანაყოფების, ორგანიზაციებისა და იმპირთა დადგენა, რომლების ჩართულნი არიან ქუთაისის ტურისტულისექტორის განვითარებაში,

– პოზნანში ჩატარებულ სემინარებში მონაწილეთა შერჩევა, რომელთამიზანია ქალაქ ქუთაისისათვის დანიშნულების ადგილზე მართვისორგანიზაციის საწყისების (destination management organisation – DMO)შექმნა, რომელიც ინსპირირებულ იქნა პოლონეთში ცნობილიუფლებამოსილი ტურისტული ორგანიზაციების მიერ,

– ქალაქ ქუთაისის ტურისტული სფეროსათვის სემინართა პროგრამისმისადაგებისათვის საჭირო ინფორმაციისა და მასალების შეგროვება,ასევე სამოქმედო გეგმების უკეთ შემუშავება (action plans), რომელთასაორგანიზაციო და საფინანსო სპექტრი მათი პერსპექტიულირეალიზაციის შესაძლებლობას იძლევა.გაცნობითი ტური ჩატარდა 2014 წლის 6-13 აპრილს. მასშიმონაწილეობდნენ:

– ანა ალეკსანდრჟაკ (ქალაქ პოზნანის მერია) - პროექტის ხელმძღვანელი,– დ-რი ვოიცეხ მანია (პოზნანის ადგილობრივი ტურისტული ორგანიზაცია)

- ექსპრტი (კულტურული ლანდშაფტი, ბუნებრივი ღირშესანიშნაობა დაკულტურული მემკვიდრეობა, ტურისტული ინფორმაციის სისტემა,პიარი, ინფორმაციული ტექნოლოგიები)

– იაკუბ პინდიხ (პოზნანის ადგილობრივი ტურისტული ორგანიზაცია) -ექსპერტი (სასტუმრო ბიზნესი, გასტრონომია, ტურისტული ბიზნესი,შეხვედრები ბაზარზე, პიარი). პოზნანის ადგილობრივი ტურისტული ორგანიზაცია დაარსდა 2003

წელს და ამჟამად წარმოადგენს პოზნანის აგლომერაციის ტერიტორიაზეტურიზმთან დაკაკავშირებული საქმიანობის მთავარ რეალიზატორს.

5


2. ქალაქ ქუთაისის დახასიათება2.1. გეოფიზიკური აღწერილობა

ქუთაისი განლაგებულია დასავლეთ საქართველოში; იმერეთის მხარისადმინისტრაციული ცენტრი მდინარე რიონზე. ქალაქი მდებარეობს ზღვისდონიდან დაახლ. 125_დან 30 მ_ზე. ჩრთილოეთიდან ქალაქს აკრავს ეგრისისადა რაჭის მთათა ჯგუფი, აღმოსავლეთით იმერეთის პლატო, სამხრეთით მცირეკავკასიონის მთები, ხოლო დასავლეთით კოლხეთის მდაბლობი (ნახ.1).

ნახ.1 ქუთაისის გეოგრაფიული მდებარეობა (შემუშავებულია OCHA, Wikimedia Commons საფუძველზე)

ქუთაისი განლაგებულია სუბტროპიკული ნოტიო ჰავის ზონაში.საშუალო წლიური ტემპერატურაა 14,5 °C, ყველაზე ცხელი ივლისის თვეში(23,6°C) და ცივი იანვარში (5,2 °C). ჰაერის ტემპერატურა საშუალოდ უფრომაღალია ვიდრე იმერეთის დანარჩენ ნაწილში.

ნალექების საშუალო რაოდენობა 1500 მმ_ს ოდნავ აღემატება. ზამთარშითავს იჩენს დიდთოვლობა წვიმებთან ერთად, ამასთან თოვლის საფარიროგორც წესი, ერთ კვირაზე მეტ ხანს არ ნარჩუნდება. გარშემო მთები ხელსუწყობენ ძლიერ ქარებს (kutaisi.gov.ge).

ქუთაისის უახლოეს გარეუბნებში ჭარბობს სამეურნეო მიწები, ვენახები,ბაღები და მდელოები, რომლებიც დასახლებებსა და სოფლებთან ერთად

6


იმერეთის რეგიონის დამახასიათებელ სამეურნეო ლანდშაფტს ქმნიან.ჩრდილოეთით ქალაქს გარს აკრავს მთის ფერდობებზე ფართო ფოთლოვანიტყეები.

ლანდშაფტის ამგვარი მრავალფეროვნება უდაოდ ხელს უწყობსტურიზმის განვითარებას, რაც კულტურული, აქტიური, დასასვენებელი დააგრო ტურიზმის ჩათვლით ფართო შეთავაზებების საშუალებას იძლევა.ქუთაისის შემოგარენის პოტენციალის დამწევ ფაქტორს გავრცელებულიდანაგვიანება წარმოადგენს, რაც განსაკუთრებით ჩანს გზისპირა სამრშრუტობილიკებზე. ამასთან ერთად უნდა აღინიშნოს, რომ ჩვენი ვიზიტის დროსდაცვის ქვეშ მყოფი სამარშრუტო (კერძოდ სათაფლიის ნაკრძალი) გზები იყოძალიან კარგად მოვლილი.

2.2. დემოგრაფიული და საზოგადოებრივ-ეკონომიკური ვითარებაქუთაისის მოსახლეობა შეადგენს 197 ათას მაცხოვრებელს. (ნახ.2), ხოლო

მისი ფართობი დაახლ. 80 კმ2. . ამდენად, ის სიდიდით, საქართველოსუმსხვილეს ქალაქებს შორის (თბილისის შემდეგ) მეორე ადგილზეა. წამყვანირელიგია მართლმადიდებლობაა.

ქუთაისი აგრეთვე მნიშვნელოვან სამრეწველო ცენტრს წარმოადგენს,თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ სამეურნეო ვითარება არასტაბილურია. ესქვეყნისათვის მშფოთვარე 90_იანი წლებიდან, როდესაც დაიწყო საბჭოთაკავშირიდან გამოყოფა, შემორჩენილი მემკვიდრეობაა. აღნიშნული პერიოდისსიმბოლური დასასრული ე.წ. „ვარდების რევოლუციაა“, რომლის შედეგიპრეზიდენტ ედუარდ შევარდნაძის მიერ თანამდებობის დატოვება იყო. მისიმორბედი პროდასავლური პოლიტიკოსი მიხეილ სააკაშვილი გახდა. მისიმმართველობის პერიოდში ადგილი ჰქონდა კავკასიაში უკანასკნელი 10 წლისგანმავლობაში ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან მოვლენებს. ეს იყო სამხრეთოსეთთან შეიარაღებული კონფლიქტი 2008 წლის აგვისტოში („ხუთდღიანიომი“), რომელშიც ასევე მონაწილეობდნენ აფხაზეთისა და რუსეთისშეიარაებული ძალები. მიუხედავად იმისა, რომ საომარი მოქმედებები ხანმოკლეხასიათს ატარებდა რუსულმა თუ რუსეთთან დაკავშირებულმა ძალებმა შეძლესთბილისთან მოახლოვება. ამ მოვლენებმა უარყოფითი ზეგავლენა მოახდინაპოლიტიკურ და სოციალურ-ეკონომიკურ ვითარებაზე მთელი ქვეყნისმასშტაბით, მათ შორის ქუთაისზეც. კოპიტნარის აეროპორტი რუსეთის საჰაეროძალების მიერ ორჯერ იქნა დაბომბილი.

ქალაქის განვითარების იმპულსად მიჩნეული იყო 2012 წელსთბილისიდან პარლამენტის შენობის გადმოტანა. ეს გადაწყვეტილება დღემდემწვავე უთანხმოების საკითხად რჩება, განსაკუთრებით საქართველოსპრეზიდენტის თანამდებობაზე მომხდარი ცვლილებების შემდეგ (2013 წლისარჩევნების შედეგად გახდა გიორგი მარგველაშვილი) მთავარი საკანონმდებლოორგანოს შენობის ისევ თბილისში დაბრუნების აუცილებლობის შესახებ.

7


მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო ასევე რემონტის შემდეგ ახალისაერთაშორისო აეროპორტ კოპიტნარის (David the Builder Kutaisi InternationalAirport) გახსნა.

ნახ.2. 2002-2014 წწ-ში ქუთაისის მოსახლეობის ზრდის მაჩვენებლები (წყარო:Geostat.ge, 2014)

გარდა ამისა ქუთაისში გადამწყვეტ როლს თამაშობენ ეკონომიკის ისეთისფეროები როგორიცაა: ვაჭრობა, სოფლის მეურნეობა, კვების, ხე-ტყისგადამამუშავებელი, ქიმიური, ასევე მსუბუქი და მძიმე მრეწველობა (მათ შორის,სასოფლო-სამეურნეო მანქანა-დანადგარების წარმოება - შემორჩენილიაადრეული „KAZ“ საავტომობილო წარმოებიდან). 2009 წლიდან ფუნქციონირებსასევე სპეციალური ეკონომიკური ზონა.

იმერეთის დედაქალაქი მთელი ქვეყნის მასშტაბით ასევე მნიშვნელოვანსაგანმანათლებლო ცენტრს წარმოადგენს, რითაც კარგი განათლებულიკადრების მომზადებას უწყობს ხელს, მათ შორის ტურისტული სექტორისდასაკმაყოფილებლადაც.

მნიშვნელოვან ეკონომიკურ სექტორად, თუმცა ზემოაღნიშნულარასტაბილურ პოლიტიკური სიტუაციის ფონზე მოუვლელი, რჩება ტურიზმი.ქუთაისს და მის შემოგარენს (მათ შორის ქალაქ წყალტუბოს) უწინმიმზიდველი სამკურნალო კურორტის რენომე გააჩნდა, რომელიც უპირველესყოვლისა დაკავშირებული იყო ბალნეოლოგიურ და „სპელეოთერაპიულ“მკურნალობასთან. გამაჯანსაღებელ კურორტებს თავისი აქტივობის პიკისპერიოდში ყოველწლიურად დაახლ. 125 ათასი მსურველი სტუმრობდა. ამჟამადმათი რიცხვი ძლივს რამოდენიმე ათას აღწევს, ხოლო დასასვენებელ დასანატორიულ პანსიონატების ნაწილში აფხაზეთის ომის (1992-1993) შედეგადდევნილები იქნენ განთავსებული.

უკანასკნელი წლების მანძილზე დაიწყო საყოველთაო სარემონტო და

8

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014175

180

185

190

195

200

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014175

180

185

190

195

200


აღდგენითი სამუშაოები, რომლებმაც მოიცვეს არა მარტო თვით შენობები,არამედ კომუნალური ინფრასტრუქტურაც. მათი მიზანი არის კურორტისმიმზიდველობის აღდგენა და ტურისტების მოზიდვა.

აღმშენებლობოთი ხასიათის საქმიანობა, თუ უფრო სწორად აღდგენითი,წარიმართა ასევე ქუთაისის ცენტრალურ ნაწილშიც. მათი წყალობით ამაღლდაქალაქის ესთეტიკური და ინფრასტრუქტურული ხარისხი (მათ შორის ძველიხიდებიც), ასევე განახლდა შენობები, ხუროთმოძღვრების ძეგლები, თუმცაქალაქის ფონზე ბევრი დაცარიელებული ნაგებობა ჩანს.

დასკვნა: ქუთაისს, საქართველოს დადებითი იმიჯის წყალობით, როგორცსტუმართმოყვარე, აგრეთვე ახალი ინვესტიციების ფონზე (როგორიცაა აეროპორტი) აქვსტურისტული ფუნქციის განვითარების შანსი. თუმცა საჭიროა გამოიკვეთოს რეალურიმიზნები და ადგილობრივი თვითმმართველობის მხრიდან ქმედითი დახმარება. არ არისაუცილებელი, რომ მას ყოველთვის ფინანსური ხასიათი ჰქონდეს. ასევე მნიშვნელოვანიასათავსოების დათმობა (მაგ. ტურისტული ინფორმაციის პუნქტებისთვის, შეხვედრებისორგანიზებისთვის), გარდა ამისა, ურთირთთანამშრომლობის სამართლებრივი ჩარჩოებისშემუშავება და დასახული ამოცანების რეალიზაცია.

3. ქალაქ ქუთაისის ტურისტული მიმზიდველობის ანალიზი3.1. კომუნიკაციური ხელმისაწვდომობა

ა. საფრენიტურისტული ფუნქციის განვითარების თვალსაზრისით დადებით მხარეს

წარმოადგენს ქუთაისის ადგილმდებარეობა საქართველოს გეოგრაფიულცენტრში. განვითარების იმპულსი, რომელმაც ასევე ქალაქის მმართველობისყურადღება მიიპყრო ტურიზმის განვითარების შესალებლობებზე, იყო 2012წელს საერთაშორისო აეროპორტის (David the Builder Kutaisi International Airport)გახსნა ქალაქის ცენტრიდან 14 კმ_ის მოშორებით. მას საქართველოს უმსხვილესაეროპორტებს შორის მესამე ადგილი (თბილისსა და ბათუმის შემდეგ) უკავია.

მისი მომსახურების ქსელი მოიცავს სტამბულს (Atlasjet), ორივე მხარეს,მინსკს (Belavia), მოსკოვსა (Georgian Airways) და ბაგდადს (Iraqi Airways). მაგრამუმთავრეს ავიახაზებს, ტურიზმის თვალსაზრისით წარმოადგენენ Wizz Air _ისრეისები, რომლებიც ემსახურებიან კიევის, ვილნიუსის, ბუდაპეშტის, დაბოლოს კატოვიცესა და ვარშავის მიმართულებებს. ვარშავიდან ფრენისხანგრძლივობა 3 საათს ოდნავ აღემატება.

„Wizz Air„_ის მიერ განხორციელებული რეისები შესაბამისადდაკავშირებულია მგზავრთა ნაკადის ზრდასთან (2012 წელს დაახლ. 12ათასიდან 2013 წელს 188 ათასამდე), რაც ქალაქსა და მთლიანად რეგიონშიტურიზმის განვითარების ბიძგს იძლევა. თუმცა უნდა გვახსოვდეს, რომქუთაისი ჯერ კიდევ პაექრობს ტურისტულად არამიმზიდველი ქალაქის

9


იმიჯთან. ამდენად აეროპორტი ერთგვარი გამანაწილებელის (hub_ის) ანდაქვეყნის სხვა მიმართულებებით სატრანზიტო როლს ასრულებს,განსაკუთრებით ბათუმსა და თბილისისკენ. ავტობუსები და „მარშრუტკები“ხსენებული ქალაქებისკენ უშუალოდ აეროპორტის მიმდებარე ტერიტორიიდანგადიან. ტურისტებს ხშირად საბაბიც კი არ გააჩნიათ ქუთაისისმოსანახულებლად.

მიუხედავად ამისა, აეროპორტი გიგანტურ შესაძლებლობებს აჩენს,თუნდაც city-break (შაბათ-კვირის დღეებში) ტიპის ტურიზმისგანვითარებისათვის. არსებობს პოლონეთსა და უნგრეთთან იაფფასიანირეისების გაუქმების საფრთხე. ამიტიმ საჭიროა კომპლექსური ქმედებებიქუთაისში ტურიზმის განვითარებისათვის ხელისშესაწყობად. მათიგანხორციელება უნდა მოხდეს ერთობლივად ტურისტული სფეროსა დაადგილობრივი თვითმმართველობის მიერ.

ბ. სარკინიგზომიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს არ გააჩნია კარგად

განვითარებული დამაკავშირებელი ქსელი, ქუთაისს გააჩნია თბილისთანუშუალო მიმოსვლა. მგზავრობა დაახლ. 6 საათს გრძელდება. შესაძლებელიაამგვარი მიმოსვლითი დაკავშირება სხვა ქალაქებთანაც, მათ შორისბათუმთანაც, თუნდაც სარკინიგზო სადგური სადაც ქუთაისიდან მომავალიმატარებლები ჩერდებიან ქალაქის შემოგარენში მდებარეობდეს.

გ. საავტობუსო და მსუბუქ საავტომობილოქუთაისი მდებარეობს საქართველოს ერთ-ერთ უმთავრეს საგზაო

მაგისტრალზე: თბილისიდან განედურად მკვეთ დასავლეთის მიმართულებითარსებულ E60 ტრასაზე, რომელიც 230 კმ_ს შეადგენს. უმთავრესი ქალაქებისმიმართულებით, ორივე მხარეს (თბილისი, ბათუმი, ფოთი, ბორჯომი)შესაძლებელია დაკავშირება „მარშრუტკებითა“ და ავტობუსებით. თბილისამდემგზავრობა შეადგენს 4-5 საათს, ხოლო ფასი 10 ლარი, (დაახლ. 19 ზლოტი)ღირს.

თვით ქუთაისში ფუნქციონირებს ერთი საავტობუსო ხაზი. ამას გარდაშეიძლება ტაქსითაც სარგებლობა. უნდა აღინიშნოს, რომ ქალაქის მასშტაბითდათვალიერების უპირატესობა ფეხით მიმოსვლას ენიჭება, თუმცა ისეთიადგილების მონახულება როგორიცაა გელათის მონასტერი, მოწამეთასამონასტრო ანსამბლი თუ აეროპორტიდან მგზავრობა მოითხოვს„მარშრუტკით“ სარგებლობას, რომელიც ქუთაისსა და მის გარეუბნებშიმთავარი სატრანსპორტო საშუალებაა. ტურიზმის განვითარებისთვალსაზრისით პრობლემას მოძრაობის განრიგის ზუსტი, ცალსახა დამუდმივმოქმედი საფასურის არ არსებობა წარმოადგენს, განსაკუთრებითდასავლეთ ევროპის ტურისტთა წინაშე. არსებობს აგრეთვე ავტომანქანის

10


დაქირავების საშუალება, მაგრამ ხშირად გაისმის პრეტენზია, რომ ამ ტიპისმომსახურეობისათვის საფასური თბილისის ფასებს აღემატება.

და ბოლოს, ურიგო არ იქნება მოვიხსენიოთ მსუბუქ საავტომობილომოძრაობა, რომელიც პოლონეთსა თუ სხვა ცენტრალური და დასავლეთევროპის ქვეყნებთან შედარებით ქაოტური და საფრთხის მომტანიც კი ჩანს.ჭარბი სამანქანო სიგნალები ჩვეულებრივ ნორმად არის ქცეული. ქუჩებში არარსებობს საველოსიპედო მოძრაობა. გარდა ამისა, ქალაქის მსხვილიგზაჯვარედინების გარდა არ არის შუქნიშნები და ფეხით მოსიარულეთათვისმკვეთრად მონიშნული გზის გადასასვლელები. ამრიგად, ფეხით მოსიარულემსაკუთარი უსაფრთხოების გათვალისწინებისას უპრიანად უნდა მიიჩნიოს, რომავტომობილს ყოველმიზეზგარეშე გააჩნია პირველობა.

დასკვნა: ქუთაისი თავისი მდებარეობის თვალსაზრისით არის კომუნიკაციურად ადვილადხელმისაწვდომი. მეორე მხრივ კი, დგება ქალაქში სტუმრების მოზიდვის და ტურისტულადარამიმზიდველობის ცვლილების საკითხი. პრობლემას შესაძლოა წარმოადგენდეს ასევესაჯარო ტრანსპორტის მოწესრიგება თვით ქალაქში, ამავე თვალსაზრისით ტურისტებისმიერ ქალაქგარეთ მდებარე ღირშესანიშნაობების მონახულების ორგანიზება.

3.2. ქუთაისისა და მისი შემოგარენის ბუნებრივი პოტენციალი და ღირშესანიშნავი ადგილები

ქვემოთ მოყვანილია ქალაქ ქუთაისისა და მის შემოგარენში (დაახლ. 20კილომეტრის ფარგლებში მისი ცენტრიდან) არსებული ტურისტულითვალსაზრისით საინტერესო უმნიშვნელოვანესი ღირშესანიშნავი ადგილები.მათი ჩამონათვალი შერჩეულია როგორც ტურისტული ინფორმაციისსამსახურის თანამშრომლების მიერ მოწოდებული რეკომენდაციების, ასევექალაქში მოქმედი ტურისტული სექტორის საფუძველზე. ღირშესანიშნავადგილებს შორის აღმოჩნდნენ ასევე ობიექტები, რომლებიც ქალაქიდანმოშორებით მდებარეობენ ანდა მასთან და მთლიანად რეგიონთანასოცირდებიან.

ქუთაისის გეოგრაფიული მდებარეობა ხელს უწყობს ტურიზმს. დადებითმხარეებს მიეკუთვნება კლიმატი, მთების სიახლოვე, ასევე გარშემო მდებარესოფლები. რის გამოც იქმნება ტურიზმის სხვადასხვა ფორმის განვითარებისშესაძლებლობა, საქალაქო კულტურული ტურიზმიდან დაწყებული,კულინარიული ტურიზმის (მათ შორის ენოლოგიური), აგროტურიზმისჩათვლით, მრავალფეროვანი აქტიური დასვენების ფორმებით დამთავრებული:ლაშქრობები, ტრეკინგი, რაფტინგი, სპორტული სიარული (ნახ.3).

ამასთან, უპრიანი იქნებოდა გავიხსენოთ საკურორტო ტრადიციების(ზემოთ აღწერილი წყალტუბოს) შესახებ, ასევე ბუნებრივი პოტენციალი, მათშორის დაცვის ქვეშ მყოფი ხუროთმოძღვრების ძეგლები, მაგ. სათაფლიის

11


ნაკრძალი. ისინი არა მარტო კარგად მომზადებულ საფეხმავლო მარშრუტებსგვთავაზობენ მრავალფეროვნებით აღსავსე მთიული ხედების ფონზე, არამედუნიკალურ პრომეთეს გამოქვაბულს (აღმოჩენილია 1984 წელს) და ამმიდამოებში გაქვავებულ მაგალითზე ნამდვილად არსებულ დინოზავრებს.ყურადრებას იპყრობს ასეთი ღირშესანიშნაობების თანმხლები მაღალიხარისხის ინფრასტრუქტურული გარემო (ექსპოზიციური პავილიონები,სამარშრუტო ბილიკების მოვლა, გადმოსახედი პანორამული ტერასები და ა.შ.).

ნახ.3. ქუთაისის ხედი სათაფლიის ნაკრძალის გადმოსახედი პანორამული ტერასიდან. ქალაქისმდებარეობა ხელს უწყობს ტურიზმის სხვადასხვა ფორმის განვითარებას: კულტურული,

კულინარული, ტრეკინგი.

1სათაფლიის ნაკრძალის ტერიტორია დაცვის ქვეშ იმყოფება ჯერ კიდევმე_ XX საუკუნის 20_იანი წლებიდან. დაცვის ქვეშ ასე ხანგრძლივად ყოფნისგამო, საერთო ჯამში არ იქმნება აქ კონფლიქტები ადამიანის მიერ წარმოებულკომერციულ საქმიანობასთან. საფრთხეებიდან თავს იჩენს ბუნებრივი (მაგ.ხეების სოკოვანი დაავადებები). თუმცა არმოჩენილია ანტროპოგენური ტიპის

1 ზეპირი ინფორმაცია მოპოვებულია ნაკრძალის თანამშრომელთან საუბრისას

12


საფრთხეც პრომეთეს გამოქვაბულის მაგალითზე. ტურისტთა მზარდი ნაკადიგანაპირობებს გამოქვაბულის მიკროკლიმატის შეცვლას.

ადგილობრივ მიდამოებში ასევე არსებობს ვენახები, თუმცა ტურისტულიინფორმაციის თანამშრომელთა გადმოცემით ისინი ჯერ კიდევ არწარმოადგენენ ტურიზმისთვის სრულყოფილად განვითარებულ პროდუქტს დაკონცენტრაციას ახდენენ მხოლოდ ღვინის გაყიდვაზე. მეორე მხრივ კი,ტურისტთა შორის მზარდია მარნების დათვალიერების დაინტერესება, აგრეთვეღვინის დამზადების პროცესის გაცნობა. საქართველო ძალიან მყარადასოცირდება ღვინისა და სუფრის კულტურასთან. ამდენად ენოლოგიური თემატურიზმისთვის კარგ პოტენციალს წარმოადგენს.

ადგილობრივი ტურისტული სფერო დიდ იმედებს ამყარებსაგროტურიზმის მიმართ. ექსტენსიური სოფლის მეურნეობა, მოშენებისა დადამუშავების ტრადიციული მეთოდები, მუდმივად ცოცხალი ადგილობრივისამზარეულო, ეს ყველაფერი დღეს მოდაშია და პოპულარული თანამედროვეტურიზმის გაგებით. მათი სრულყოფილად განვითარებისთვის არანაკლებიმნიშვნელობა აქვს ინფრასტრუქტურის განვითარებას. „ბუნების წიაღშიდაბრუნების“ სურვილი გამოთქმულია მრავალრიცხოვან ტურისტთა შორის,თუმცა არ დაგვავიწყდეს, რომ ეს გამონათქვამი დაკავშირებულია ერთგვარწარმოდგენებთან. სინამდვილეში კი საყოველთაოდ არის სასურველიკომფორტი, ისეთი როგორიცაა თბილი წყლის მქონე აბაზანა, სულ უფროხშირად ინტერნეტის მოთხოვნილება.

უპირველეს ყოვლისა ზემოხსენებული პირობებით დაკმაყოფილებაიძლევა ტურების მომზადების და შემდგომ ფართოდ შეთავაზების საშუალებას.ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ამჟამად არ არსებობს იმერეთში აგროტურიზმისგანვითარების შესაძლებლობა. მაგრამ უნდა შევეგუოთ ფაქტს, რომ შესაძლოამან მრავალფეროვნული ტურიზმის რიცხვში ერთ-ერთი დაბალი საფეხურიდაიკავოს, რითაც აიცილებს „ტურიზმის ჭეშმარიტი გურმანების“ მნიშვნელოვანნაწილს. ამგვარად იგი ვერ ნახავს სტაბილურ მოგებას იმ დონეზე, რასაცდეციდენტები ელოდნენ.

დასკვნა: ქუთაისის შემოგარენში უხვად არის როგორც ბუნებრივი, ასევე ეკოტურიზმისპირობების დამაკმაყოფილებელი ღირშესანიშნავი ადგილები. ყურადღებას იპყრობსძეგლთა დაცვის ქვეშ არსებულ ტურისტული მიმოსვლის მარშრუტებზე კარგი დონისმომზადება, თუმცა წინაღობად შესაძლოა მიჩნეულ იქნეს ადგილზე მისვლისშესაძლებლობები, კერძოდ საზოგადოებრივი ტრანსპორტით კონკრეტულ ადგილებამდე.

3.3. კულტურული მემკვიდრეობამატერიალური და არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობა

უდაოდ წარმოადგენს საქართველოს უდიდეს ტურისტულ ფასეულობას.

13


ევროპასა და აზიის გასაყარზე მდებარეობა, მდიდარი ისტორია, რომლისმაჩვენებელი კავკასიონის მთების შთამბეჭდავი ხედებია, ხელს უწყობენტურისტული ნარატივის მშენებლობას, რის საფუძველზეც შეიძლება ტურებისადა შეთავაზებების აგება.

ყოველივე ამის შემდეგ, უნდა აღინიშნოს, რომ ქუთაისი, თუმცა კიწარმოადგენს საქართველოს სიდიდით მეორე ცენტრს, არ არის ის ადგილი,რომელიც აღიქმება ტურისტულად საინტერესოდ. ეს აზრი ბოლო ხანებშიდამკვიდრდა, ე.წ. ბოლო 20 წლის მანძილზე. უწინ, საბჭოთა პერიოდში,ქუთაისი და მისი შემოგარენი პოპულარულ სამკურნალო-დასასვენებელმიმართულებებს წარმოადგენდნენ.

არანაკლებად, შუაგული მდებარეობა, ახალი აეროპორტი, რომელსაცგააჩნია იაფფასიანი ავიახაზის (WizzAir) მომსახურება, ასევე მდიდარიკულტურული მემკვიდრეობა, რომლის შესახებ ქვემოთ ვისაუბრებთ, გააჩნიაპოტენციალი იქცეს „საქართველოს კარიბჭედ“.

ამას ხელს უწყობს ანტიკური ისტორია. ქალაქის სესახებ პირველიმოხსენიება ჯერ კიდევ ჩვ. წ. აღ_დე VI საუკუნით თარიღდება. ქუთაისი ასევედაკავშიორებულია ბერძნულ მითოლოგიასთან. წარმოადგენს ევროპულ დადასავლურ კულტურასთან იდენტურობის პირველწყაროს. ლეგენდისთანახმად, სწორედ ქუთაისისკენ („აიად“ წოდებულ) გამოემართა იასონიარგონავტებთან ერთად ოქროს საწმისის მოსაპოვებლად. ეს თემა ხშირად არისმოხსენიებული ტურისტულ გზამკვლევებში, თუმცა სამწუხაროდ მას თან ვერახლავს ადგილის ან ღირშესანიშნაობის მონახულება, თუნდაც რაიმესამახსოვროს მიღების შესაძლებლობა.

თუმცა ქუთაისი არის მსოფლიოს ერთ-ერთი უძველესი ქალაქი, რაცტურისტულად საინტერესოდ გამოჰყოფს მას. ამ უძველესი ისტორიისთვალსაჩინოება შადრევანი გაიხსნა 2011 წელს (დავით გოგიჩაიშვილისპროექტი) ქალაქის მთავარ მოედანზე, რომელიც ცხოველთა ოცდაათიფიგურისგან შედგება და წარმოადგენს კოლხეთის დაბლობის მიდამოებშიარქეოლოგიური გათხრების შედეგად მოპოვებული ექსპონატებისრეპროდუქციებს, რომლებიც დათარიღებულია ბრინჯაოს ეპოქით (ჩვ. წ. აღ-დე3400 წ.).

მეორეს მხრივ, ქალაქისა და ქვეყნის გაბრწყინების ხანა მოიცავს XI და XIIსაუკუნეებს. ეს ცნობილ მმართველთა პერიოდია. დავით IV აღმაშენებლისა დათამარ მეფის. ორივე პიროვნება ქუთაისთან არის დაკავშირებული დამუდმივად ისტორიულ გადმოცემებსა და მოსახლეობის მეხსიერებაში არიანდამკვიდრებულნი. შემდგომ, მონღოლთა შემოსევების შედეგად დაცემისპერიოდი დადგა.

იგი ხასიათდება კულტურული და რელიგიური იზოლაციის პერიოდად.საქართველო კვლავ რჩებოდა ქრისტიანულ სახელმწიფოდ მეზობელიმუსლიმანური ქვეყნების ზეწოლისა და კონფლიქტებში ჩათრევის მიუხედავად.

14


ეს მომდევნო მნიშვნელოვანი პერიოდია საქართველოს თვითმყოფადობისშენარჩუნებისათვის. მე_XVIII საუკუნეში ქუთაისი ხანმოკლედ თურქეთის,ხოლო შემდგომ რუსეთის გავლენის ქვეშ ექცევა. ოქტომბრის რევოლუციისშედეგად წარმოიშვა საქართველოს ეფემერული დემოკრატიული რესპუბლიკა,რომელიც 1921 წელს ბოლშევიკების მიერ იქნა დაპყრობილი და საბჭოთაკავშირის ნაწილი ხდება.

თანამედროვე ქუთაისის არქიტექტურა და ურბანისტიკა ძირითადადXIX და XX საუკუნეებს განეკუთვნება, ამიტომ მასში იკვეთება ნიშანდობლივრუსული და საბჭოთა ზეგავლენა. ქალაქის ცენტრში გხვდება როგორც ასწლიანისახლები, ასევე საჯარო ინსტიტუტების კლსიცისტური შენობები.

პოპულარობით მოსარგებლე ადგილებს შორის წარმოჩნდება აღდგენილი„ძველი ქალაქი“ მდინარე რიონზე კოლორიტული ხიდებითა თუ ებრაულიუბნებით, მე_XIX საუკუნის დიდი სინაგოგით. ტურისტულ ღირშესანიშნაობადშესაძლოა მიჩნეულ იქნას 2012 წელს აშენებული პარლამენტისულტრათანამედროვე შენობაც (დაპროექტებულია ესპანური სახელოსნო CMSIngenieros არქიტექტორების მამორუ კავაგუხისა და კენიხი კავაგუხის მიერ).

პერიოდი, რომელიც დღემდე აღაგზნებს საქართველოში ძლიერ ემოციებსდა საკუთარი დაღი დაასვა ქუთაისისა და მისი შემოგარენის სახეს არისსტალინიზმი (1929-1953). იმ პერიოდის სოცრეალისტური არქიტექტურისმაგალითია ლადო მელიქიშვილის სახელობის სახელმწიფო თეატრისა დაუპირველეს ყოვლისა კი, წყალტუბოს დასასვენებელ კომპლექსთა შენობები.ისინი დიქტატორის მიერ პირადად იქნა მონახულებული.

შენობათა უმრავლესობა პირვანდელი სახით არის შენარჩუნებული(მე_XX ს. 40_იან და 50_იან წწ.), თუმცა სულ უფრო ხშირად ტარდებასარემონტო სამუშაოები, რომლებიც ფარავენ ორიგინალურ არქიტექტურულფორმებს. იოსებ სტალინის პიროვნების მიმართ ქართველთა უთანხმოებისა დაარაერთგვაროვანი დამოკიდებულების მიუხედავად, იმ პერიოდისათვისდამახასიათებელი გადმონაშთები, დასავლეთის ტურისტების მხრიდან„ეგზოტიკურად“ მიიჩნევა და შეილება უფრო მეტად მიმზიდველადწარმოჩნდეს ვიდრე სანატორიული შეთავაზება. თუმცა მისი სავარაუდოგამოყენება ნარაციის გამოყენებისას ისტორიული კონტექსტისგათვალისწინებასაც მოითხოვს.

ყველაფრის მიუხედავად ქუთაისის ხუროთმოძღვრების ძეგლებისაქართველოს ოქროს ხანას უკავშირდება, ე.ი. XI - XIII საუკუნეების პერიოდს.UNESCO_ს მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლთა სიაშიმოხვედრილია ორი ობიექტი, რომელიც არა მარტო ინდივიდუალურიტურისტების მიერ არის სათანადოდ აღქმული, არამედ უპირველეს ყოვლისა,ტურიზმის ორგანიზატორების მხრიდან, რომლებიც სიამოვნებით არჩევენუმაღლესი კლასის ხუროთმოძღვრების ძეგლებსა და ამ თვალსაზრისითმდიდარ მიმართულებებს. ქუთაისში ესენია:

15


– ბაგრატის ტაძარი (საკუთრივ ღვთისმშობლის მიძინების სახელობისტაძარი) ქუთაისში მე_ XI საუკუნიდან (ნახ.4). სილამაზე განლაგებულიაფერდობზე (ქალაქის ცენტრიდან 2 კილომეტრში) არის შუა საუკუნეებისარქიტექტურის ცოცხალი მაგალითი, საკრალური ამ რეგიონისათვის. მე_XVII საუკუნის ბოლო დეკადაში თურქების მიერ იქნა აფეთქებული.კონსერვაციული და არქეოლოგიური სამუშაოები გრძელდებოდა1952_დან 2012 წ_დე. 1994 წელს ობიექტი შეყვანილ იქნა UNESCO_სმსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლთა სიაში. 2001 წელსტაძარი დაუბრუნდა საქართველოს ეკლესიას. ხოლო 2008-2012 წწ_შიმიმდინარეობდა ტაძრის რეკონსტრუქცია. სამწუხაროდ იგი არშეესაბამებოდა UNESCO_ს კონსერვაციული სამუშაოებისმოთხოვნილებებს და მას სიიდან ამოღება ემუქრება. ყოველ შემთხვევაშიიგი რჩება, თავისი ისტორიული, ესთეტიკური და ასევე მისვლისსიადვილის გამო (კომუნიკაციურობის და თვით ობიექტში მოხვედრისდა მისი აღწერის თვალსაზრისით) ქალაქის მთავარ ღირშესანიშნაობად.

ნახ.4 ბაგრატის ტაძარი - ქუთაისის სიმბოლო და ქალაქის ერთ-ერთი უნიშვნელოვანესიტურისტული ღირშესანიშნაობა

16


– გელათის მონასტერი (მე_XII საუკუნე). უშუალოდ არის დაკავშირებულიდავით IV აღმაშენებლის პიროვნებასთან, რომელიც მისი დამაარსებელია,და აქვე არის დაკრძალული. შესანიშნავად შემონახულ ტაძარშიშემონახულია მისი პირადი ფრესკები. საკუთარი ბრწყინვალებისპერიოდში არა მარტო სასულიერო ცენტრს, არამედ საქართველოსინტელექტუალურ, სამეცნიერო, ფილოსოფოსთა და თეოლოგთა კრებისცენტრს წარმოდგენდა გელათის აკადემიაში (განხორციელდა შენობისრეკონსტრუქცია).

1994 წელს მონასტერი UNESCO_ს მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობისძეგლთა სიაში იქნა შეტანილი ბარატის ტაძართან ერთად. მდებარეობსფერდობზე ქუთაისის ცენტიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით 8 კმ_ში. მისვლა„მარშრუტკით“ ანდა საფეხმავლო გზით. ადგილზე არ არის საინფორმაციომანიშნებლები.

გარდა ამისა ქუთაისის მახლობლად განლაგებულია კიდევ ერთიტურისტულად საინტერესო ძველი მონასტერი - მოწამეთა. კლდის ფერდობზეაშენებული კომპლექსი მე_ XI საუკუნეს განეკუთვნება, თუმცა მისი მშენებლობასავარაუდოთ უფრო ადრინდელ პერიოდს - მე_VII-მე_VIII საუკუნეებს ეხება.მისდამი ინტერესი მდინარის მოსახვევ ადგილზე, ხევის თავზე განთავსებაშიმდგომარეობს. აქ მოსვლა შესაძლებელია ფეხით ან „მარშრუტკით“.

ტურისტული ინფორმაციის პუნქტის პერსონალი ხშირად სთავაზობსმსურველებს იმერეთის რეგიონის ცენტრიდან უფრო შორს მდებარესაინტერესო ღირშესანიშნაობებს, მათ შორის კაცხის სვეტს, რომლისმწვერვალზე მიუდგომელი ეკლესია და ქოხი მდებარეობს.

ქუთაისში აგრეთვე ფუნქციონირებს რამოდენიმე მუზეუმი. გაცნობითიტურის დროს მოგვეცა საშუალება გავცნობოდით ისტორიულ-ეთნოგრაფიულსახელმწიფო მუზეუმს. მასში ინახება რეგიონთან დაკავშირებულიარქეოლოგიური და ეთნოგრაფიული ექსპონატების კოლექცია. სამწუხაროდხარვეზს წარმოდგენს ექსპონატებზე უცხო ენაზე სათანადო მინიშნების არარსებობა.

სამხედრო მუზეუმი დაკეტილი იყო გაურკვეველი მიზეზების გამო,სამაგიეროდ სპორტის მუზეუმი რენოვაციული მიზეზით დაგვხდა დახურული.გარდა ამისა ქალაქში ფუნქციონირებს კომპოზიტორ ზაქარია ფალიაშვილისმუზეუმი და დავით კაკაბაძის ხელოვნების გალერეა.

კულტურული ღონისძიებებიდან ქალაქი გვთავაზობს უპირველესყოვლისა ორ დიდ თეატრს - ზემოაღნიშნულის გარდა, ლადო მელიქიშვილისსახელობის სახელმწიფო და ოპერის თეატრებს. პირველ მათგანში იდგმებაფოლკლორულ ანსამბლთა წარმოდგენები. მიუხედავად იმისა, რომ ხშირადხაზგასმულია ტურისტულ გზამკვლევებში ქუთაისის კავშირი მდიდარკინემატოგრაფიულ (საქართველოს უძველესი კინოთეატრი „რადიუმი“)

17


ტრადიციებთან, ამჟამად ქუთაისში არ ფუნქციონირებს არც ერთი კინოთეატრი.სამუზეუმო და კულტურული ინსტიტუტების მაგალითზე ყველაზე

დიდ პრობლემას ტურისტული თვალსაზრისით წარმოადგენს ამგვარობიექტებზე დასწრების შესახებ ინფორმაციის მიუწვდომლობა. მუზეუმებს არგააჩნიათ ინტერნეტ გვერდები. ერთადერთი წყარო ამიტომ ტურისტულიინფორმაციის პუნქტი აღმოჩნდა და ადგილობრივ ტურისტულ სფეროშიშეუთანხმებლობიდან გამომდინარე მის პერსონალს არ გააჩნდა ინფორმაციასამხედრო მუზეუმის დახურვის მიზეზების შესახებ.

ნახ. 5. ქუთაისი - ქალაქსა და მის შემოგარენში არსებული უმნიშვნელოვანესი ტურისტულიობიექტების ადგილდებარეობა. ღირშესანიშნაობების ახლომდებარეობა განაპირობებს city breakტიპის ტურიზმის განითარებას (კარტოგრაფიული სააგენტო: © OpenStreetMap Contributors 2014).

ღირს მოვიხსენიოთ „ქუთაისობაც“, ანუ ყოველწლიურად 2 მაისსაღსანიშნავი ქალაქის დღესასწაული. მისი მნიშვნელოვანი ნაწილიატრადიციული სამოსის წარმოდგენა, ასევე ცეკვები და სიმღერები. ამ დროსბავშვები ჰყიდიან გვირილას თაიგულებს (ამ გზით შეგროვილ თანხას კიუმწეოთა დასახმარებლად გადასცემენ).

ზემოაღნიშნული შემოთავაზებებით არ იწურება ტურისტულადსაინტერესო ადგილების ჩამონათვალი, თუმცა ისინი ისეთ ობიექტებსმოიცავენ, რომლებიც პირველ რიგში უნდა იქნან გამოყენებულნი ქალაქის

18


ტურისტულ პრეზენტაციაში საერთაშორისო ბაზარზე.

დასკვნა: გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს რეალური მიზნების დასახვას ტურიზმისგანვითარების საკითხში, მათ სვლას შესაძლებლობების პარალელურად, თუნდაცტურისტული საქმიანობიდან გამომდინარე, მაგალითად ღამისთევის (განსახლების)უზრუნველსაყოფად. ქუთაისს გააჩნია ყველა საშუალება, რომელიც ხსნის მის წინაშეკონკრეტული ტურისტული სახეობების (city-break, 2-3 დღიანი, როგორც წესი შაბათ-კვირისდროს დასვენება, კულტურული ელემენტების გამოყენება, კულინარული,ხშირ შემთხვევაშირეკრეაციული) განსავითარებლად. ამ მიზნის განხორციელება მოითხოვს ტურისტულიშეთავაზების ელემენტების დამუშავებას, რომელიც დაკავშირებულია უპირველეს ყოვლისაღირშესანიშნაობასთან მიწვდომისა და ინფორმაციის მიღების გაადვილებასთან.

3.4. კულინარიული ტრადიციები და მემკვიდრეობაკულინარიულ ტრადიციებს უპრიანია დავუთმოთ ცალკე ნაწილი,

რადგან იგი ქუთაისის ერთ-ერთ უძლიერეს ტურისტულ პოტენციალს მოიცავს.ამის თქმის საფუძველს რამოდენიმე მიზეზი გვაძლევს. პირველი, ის, რომ კვებაარის ტურისტული შეთავაზებების ნუსხაში უმნიშვნელოვანესი „მანათობელი“.პირდაპირ, რომ ვთქვათ, ყოველ ტურისტს მგზავრობის მიზნის მიუხედავად,ესაჭიროება კვება. როგორც წესი იგი ეძებს ადგილობრივ პროდუქტსა თუკერძებს. აქედან გამომდინარე, საჭმელი, თავისთავად, ჩვეულებრივიფიზიოლოგიური მოთხოვნილების დაკმაყოფილებიდან ტურისტულიღირშესანიშნაობის რანგში გადადის.

კულინარიული ტურიზმი, კლასიკური გაგებით, ნიშნავს იმას, რომრეგიონალური (ადგილობრივი) სამზარეულო, იქ გამგზავრების ერთადერთ თუარა, მის ერთ-ერთ მთავარ მიზანს წარმოადგენს. ასეთ ტურისტთა რაოდენობარამოდენიმე პროცენტს შეადგენს, მაგრამ უკვე 10-15% ელის, რომ აუთენტურირეგიონალური სამზარეულო ტურისტული წინადადების ნაწილს მოიცავს(Žuromskaite 2009). კარპატებში ჩატარებულმა პოლონურმა გამოკვლევებმამეტად თამამი შედეგები აჩვენა. ადგილობრივი რეგიონის კულტურასთანდაკავშირებულ ყველაზე უფრო მიმზიდველ დასვენების ფორმებს შორის სიაშიპირველ ადგილზე (უკან მოიტოვა ლოკალურ ძეგლებსა და ისტორიასთანგაცნობა) ადგილობრივი კერძების გასინჯვა აღმოჩნდა - რეკომენდაციებმა85%_საც კი მიაღწია (Apetyt na Region 2013).

კულინარული ტურიზმის განვითარების მტკიცებულებები ადგილობრივმონაცემებშიც აისახება. საქართველოს ეროვნული ტურისტული ორგანიზაციის(Georgian National Tourism Administration) მოხსენების თანახმად, 2012 წელსგასტრონომიულმა შემოსავალმა 503 მილიონი ლარი შეადგინა და მეორეადგილზე აღმოჩნდა შემოსავლის მაჩვენებლით სასტუმრო ობიექტების შემდეგ.

იმერეთის რეგიონის სამზარეულოს ყველა წინაპირობა გააჩნიაიმისათვის, რომ ქუთაისის ორიგინალურ ტურისტულ სახედ წარმოჩნდეს. მის

19


უპირატესობებს უდავო დახვეწილ გემოვნებით თვისებებთან ერთადწარმოადგენს აგრეთვე:

– ადგილობრივი პროდუქტების გამოყენება, ხშირად მცირე ახლომდებარემეურნეობებიდან (მინიშნება ე.წ. slow food_ზე),

– გამოიყენება ცნობილი და უსაფრთხო პროდუქტები, ამას გარდატურისტებს არანაირი წინააღმდეგობრივი საფუძველი რათა გასინჯონადგილობრივი კულინარების კერძი არ გააჩნიათ,

– რეცეპტები ხასიათდება უბრალოებით, ხოლო მეორე მხრივმრავალფეროვნებით, რაც კერძების მიმართ ინტერესს ზრდის.ყველაზე უფრო ცნობილ კერძებს მიეკუთვნება ხაჭაპური (მრავალი

სახეობით), ხინკალი (პეროგი, პელმენი), ხარჩო (სუპი), თონის პური (ლავაში),ასევე ჩურჩხელა (ყურძნის წვენში ამოვლებული თხილი). რა თქმა უნდა, აქმხოლოდ რამოდენიმე მაგალითია მოყვანილი. სუფრის მნიშვნელოვანშემადგენელ ნაწილს ღვინო წარმოადგენს. დაინტერესების საგანია ასევედაყენებული ბრენდი - ჭაჭა. ხშირ შემთხვევაში სახლის პირობებშიდამზადებული გამოწურული ყურძნისაგან. ხანდახან იტალიურ grapp_ასამსგავსებენ.

პოპულარულია ესევე მრავალფეროვანი გემოს მქონე ლიმონათები (მათიმთავარი მწარმოებელი ფირმა „ნატახტარია“), აგრეთვე მინერალური წყლები,რომლებიც პოლონეთშიც - („ბორჯომი“) ლიდერის პოზიციაზე დგას.

საქართველოზე საუბრისას არ შეიძლება არ გავისენოთ „სუფრისა“ დასადღეგრძელოების წარმოთქმის (თამადის როლი) წესჩვეულებების შესახებ.ისინი ქართველთა მემკვიდრეობისა და თვითმყოფადობის მნიშვნელოვანელემენტებს წარმოადგენენ. მათი გამოყენება ტურისტიკაში ადგილობრივიკულტურის მნიშვნელობით არ უნდა იქნას დაკნინებული.

ქუთაისის კულინარული მომსახურების სფერო მოიცავს რამოდენიმეათეულ სხვადასხვა ტიპის სამზარეულო დაწესებულებას (რესტორნებს, ბარებსკაფეებს და სხვ.) გაცნობითი ტურის პროცესში მოხერხდა მხოლოდ რამოდენიმემათგანის მონახულება. საინტერესოთა შორის აღსანიშნავია: „ქუთაისი პალატი“(რესტორანი და ბარი), „ფოე-ფოე“ (ჩაის სახლი და ბარი), „მირზაანი“(რესტორანთა ქსელი), ასევე „ელ დეპო“ (ხინკლის რესტორანი). პირველ ორმათგანს გააჩნია მუდმივმოქმედი კულტურული პროგრამა, რა დროსაციმართება მრავალფეროვანი შეხვედრები და კონცერტები. ფასები პოლონეთთანშედარებით ოდნავ დაბალია, რითაც ტურისტებისათვის ხელმისაწვდომი(ნახ.6).

სულ უფრო იშვიათ დაბრკოლებას წარმოადგენს ენობრივი ბარიერი.დაწესებულებათა უმეტესობას გააჩნია ინგლისურენოვანი ბარათები (კერძებისდასახელებებით, თუმცა მათი აღწერილობის გარეშე), ხოლო მომსახურეპერსონალი ხშირად იყენებს ინგლისურ ენას. ჯერ კიდევ შესაძლებელია დახშირად მოსახერხებელიც კი რუსულ ენაზე ურთიერთობა.

20


სამაგიეროდ გადამწყვეტ წინააღობად შესაძლოა რჩებოდეს ბევრიდასავლეთ ევროპის ტურისტისათვის ფაქტი, რომ დაწესებულებებშინებადართულია თამბაქოს მოწევა. ხანდახან პრობლემას წარმოადგენს ასევეგადახდილი საფასურის ჩეკებისა და ქვითრების დეფინიცია (წაკითხვადობა)უცხოელთა მიერ ენისა და ქართული ანბანის არ ცოდნის თვალსაზრისით.

ნახ.6. ქართული სამზარეულო ხაჭაპურით პირველ პლანზე, თავისი მრავალფეროვნებით,ნატურალურობითა და რა თქმა უნდა, გემოვნებით, არის ქუთაისის ერთ-ერთი მიმზიდველი

ღირშესანიშნაობა (ფოტო: ანა ალექსანდრჟაკ)

ტურისტების მიერ ძიების ობიექტად სულ უფრო ხშირად ადგილობრივიბაზრები და ბაზრობები ხდება. ქუთაისშიც მოიპოვება ასეთი ადგილები დაშესაძლებელია მათი პოპულარიზაცია, როგორც ტურისტულად საინტერესო,წარმოდგენილია არა მარტო პროდუქცია, არამედ ადგილობრივი ადათ-წესებისშეცნობის შესაძლებლობაც.

ჯერ კიდევ სრულყოფილად გამოუყენებელია ქალაქის შემოგარენშიარსებული ღვინის მარნები. საქართველო აღძრავს საკმაოდ ძლიერ ასოციაციებსღვინის კულტურის მიმართ და სულ უფრო მეტი ღვინის სათავსო იხსნებატურისტებისთვის. მაგრამ კვლავ ვერ ხერხდება ადგილზე ღვინის შესყიდვისშესაძლებლობის გარდა სხვა ალტერნატივის შეთავაზება. ეს შესაძლოაყოფილიყო მარანის დათვალიერება, მევენახეობისა და მეღვინეობის სასწავლო

21


კურსები, მათ შორის, ადგილობრივ ტრადიციებზე დამყარებული, და ბოლოსდეგუსტაცია.

დასკვნა: ადგილობრივი კულინარიული ტრადიციები და კერძები სულ უფრომნიშვნელოვან როლს თამაშობენ ტურიზმის სფეროში. იმერეთის სამზარეულო მოიცავს რიგდადებით უპირატესობებს კულინარიულ ტურიზმში: თვით პროდუქტებისა და კერძებიდანდაწყებული, ტრადიციებზე დამყარებული, ხოლო უკვე არსებულ სამზარეულოდაწესებულებებში ფასები ხელმისაწვდომია ტურისტებისათვის. ეს ქუთაისი ტურიზმისსეგმენტს წარმოადგენს, რომელიც უკვე შედარებით სრულყოფილ პროგრამებს გვთავაზობსშემდგომი დამატებითი ელემენტებით გამდიდრების შესაძლებლობებით (ღვინისსათავსოების მონახულება და ა.შ.).

3.5. განთავსების (ღამის სათევი) ბაზამრავალფეროვანი მდებარეობის, სტანდარტისა და ფასების

თვალსაზრისით განთავსების (ღამის სათევი) ბაზა წარმოადგენს ერთგვარ„შუქურას“ ტურიზმის მომსახურეობის სფეროში. ქუთაისში მათი რიცხვი 60ობიექტს შეადგენს, რომელიც ოთხი კატეგორიიდან ერთ-ერთს მიეკუთვნება.საერთო ჯამში გვთავაზობენ 1274 ადგილს (საწოლს) 627 ოთახში. მათიუმეტესობა სახლებსა და კერძო ოთახებშია ლოკალიზებული, რომლებიცქალაქში არსებული ღამის სათევი ადგილის მთლიანი რაოდენობის ნახევარსწარმოადგენენ (ნახ.7). მეორეს მხრივ, სასტუმროებსა და საერთოსაცხოვრებლებს გააჩნიათ ადგილების მეტი რაოდენობა (დაახლ. 60 %).ცალკეულ ობიექტებზე საწოლების რაოდენობა მერყეობს 2_დან 150_დე. ერთისაწოლის ფასი კი მერყეობს 15 ლარიდან (დაახლ. 26 ზლოტი) 130 ლარამდე(დაახლ. 230 ზლოტი).

ყურადღებას იპყრობს ის ფაქტი, რომ ზემოაღნიშნულ ციფრებთანმიახლოებული რაოდენობის ობიექტები (ქალაქის უახლოეს შემოგარენთანერთად 77) შესაძლებელია ვიხილოთ სარეზერვაციო ინტერნეტ გვერდზეBooking.com. მეორეს მხრივ, ¾ _ს ობიექტებისა არ გააჩნიათ საკუთარიინტერნეტ გვერდი, ხოლო ნახევარ მათგანთან შეუძლებელია ელექტრონულიფოსტის (e-mail) მეშვეობით დაკავშირება.

ღამის სათევი ბაზის ნაკლოვანებებს წარმოადგენენ: ცალსახაკლასიფიკაციური სისტემის არ არსებობა (გარკვეულწილად მათი როლისშესრულებას იწყებენ რეკომენდაციები, შეფასებები და რეცენზიები ინტერნეტმომსახურეობის ისეთ გვერდებზე როგორიცაა Booking.com თუ TripAdvisor)ასევე მისი თანმხლები, ობიექტების სტანდარტულობისა და მომსახურეობისუსწორმასწორობა. გარდა ამისა, მხოლოდ ხუთ სასტუმროს გააჩნია ადგილებისრაოდენობა, რომელიც 50 აღემატება და ამიტომ შეუძლებელს ხდის ტიპიური

22


საავტობუსო ექსკურსიის წევრების მიღებას.

ნახ. 7. ქუთაისის ღამის სათევი ბაზის სტრუქტურა (ქუთაისის ტურისტული ინფორმაციისპუნქტზე დაყრდნობით)

ლურჯი – სასტუმრო, სტაფილოსფერი - საერთო საცხოვრებელი, ყვითელი – პანსიონატები,მწვანე - (კერძო) სახლები

დასკვნა: ღამის სათევი ბაზა ადგილების რაოდენობის ტვალსაზრისით ადექვატურია დაშეესაბამება ქუთაისში ინდივიდუალური ტურიზმის განვითარების ამჟამინდელმოთხოვნებს. თუმცა შენისვნები არსებობს მომსახურეობის დონის მიმართ (რა თქმა უნდაგანცხადებული სტანდარტის მიმართ). სამწუხაროდ ზემოაღნიშნული შეზღუდვების ფონზეორგანიზებული და საქმიანი ტურიზმის განვითარება შესაძლებელია ძალიან შეზღუდულირაოდენობით.

4. ტურისტული ინფორმაციის სისტემატურისტული ინფორმაციის სისტემის ამოცანაა ტურისტებისათვის

საინტერესო ინფორმაციის, წინადადებების, ზოგადი შეტყობინებებისა დაქალაქისა თუ რეგიონის შესახებ რჩევების შეგროვება და მათთვის მიწოდება.უნდა აღინიშნოს, რომ ტურისტული ინფორმაციის პუნქტის პერსონალისთვისგანკუთვნილ საკითხთა მოცულობა გაცილებით სცდება ზემოაღნიშნულგანსაზღვრებებს.

ტურისტული ინფორმაციის პუნქტის მუშაობის წარმატებადამოკიდებულია აქტუალურ მონაცემებთან ხელმისაწვდომობაზე, ხოლოშემდგომ ტურისტულ სფეროსთან ურთიერთთანამშრომლობაზე (მუზეუმები,

23

2033%

58% 5

8%

3050%

Hot

els

Hos

tels

Gue

st h

ouse

s

Fam

ily h

ouse

s

0

5

10

15

20

25

30

35


ღირშესანიშნავი ადგილები, სასტუმროები, რესტორნები და ა.შ.).საქართველოში ტურისტული ინფორმაციის პუნქტები ფუნქციონირებსსაქართველოს ეროვნულ ტურისტულ ადინისტრაციასთან (Georgian NationalTourism Administration) თანამშრომლობის საფუძველზე, ცენტრალიზებულიმართვით. პუნქტის ფინანსური შენახვის ხარჯები იყოფა ზემოაღნიშნულსააგენტოსა და ადგილობრივ თვითმმართველობას შორის.

ქვემოთ მოყვანილია ქუთაისის ტურისტული ინფორმაციის სისტემისმთავარი ელემენტების დახასიათება.

4.1. ტურისტული ინფორმაციის პუნქტებიადგილებზე განლაგებულ ტურისტული ინფორმაციის პუნქტების („ტიპ“)

ოფისებში მოსულ ტურისტებს შეუძლიათ მიიღონ შეკითხვებზე პასუხი, ასევეპუბლიკაციები, შეთავაზებები თუ წინადადებები დროის გატარების შესახებქალაქსა და რეგიონში. ეს ყველაფერი ტურისტული ინფორმაციის სისტემისმნიშვნელოვან ელემენტებს წარმოადგენს. მიუხედავად იმისა, რომ მათფუნქციებს სულ უფრო ხშირად ინტერნეტი ითავსებს, სულ უფრო მზარდიაინდივიდუალური გადაწყვეტილებების მიღების ტენდენციები (ინტერნეტი,i-Pad, i-phone_ები, ტაბლეტები და ა.შ.), „ტიპ“_ები მაინც რჩებიან ტურისტულადსაინტერესო ინფორმაციის დისტრიბუციის სარწმუნო წყაროდ. ყოველთვისფასდაუდებელია ტურისტების კონტაქტი კვალიფიციურ პერსონალთან.

ქუთაისში ფუნქციონირებს ქალაქის მერიის მიერ ორგანიზებული ორიტურისტული ინფორმაციის პუნქტი, საქართველოს ეროვნულ ტურისტულადინისტრაციასთან ურთიერთთანამშრომლობის საფუძველზე. პირველიმათგანი აეროპორტში მდებარეობს. ერთი შეხედვით იგი არ წარმოადგენსქალაქის მთავარ „ტიპ“_ს, მაგრამ რჩება ბევრი ტურისტისათვის ქუთაისთან„პირველი გაცნობის“ ადგილად. აქ მეტწილად პრაქტიკული ინფორმაციის მაგ.სატრანსპორტო მიმოსვლის, თვით ქალაქის შესახებაც საძიებლად მოდიან.

ქუთაისის „ტიპ“_ი უმნიშვნელოვანესი და სისტემის ყველაზენევრალგიული ელემენტია. არ არის „ტიპ“_ების რაოდენობის გაზრდისსაჭიროება, მაგრამ სამაგიეროდ, აუცილებელია მისთვის სათანადო ადგილისშერჩევა, მიწვდომის და პირველ რიგში საჭირო ინფორმაციითუზრუნველყოფის თვალსაზრისით. გაცნობითი სტუმრობის შემდეგ იქმნებაშთაბეჭდილება, რომ ტანამშრომლების მაღალი ენობრივი და არსობრივიკომპეტენტურობის მიუხედავად, არ არის დაცული ხელმისაწვდომობისპოსტულატი. ქვემოთ აღწერილია მიზეზები და ამგვარი სიტუაციის შესაძლოშედეგები.

2011 წელს, რუსთაველის ქუჩის სკვერში. გაიხსნა კარგად მონიშნული დამოხერხებლად ლოკალიზებული ტურისტული ინფორმაციის თანამედროვეპავილიონი. სამწყუხაროდ კონსტრუქციული შეცდომების გამო იგი ვერ იქნაგამოყენებული და „ტიპ“_ი გადატანილ იქნა ქალაქის მერიის მთავარ შენობაში.

24


ამ ეტაპზე დაშვებულ იქნა რიგი შეცდომებისა (შესაძლოა გამომდინარეტურიზმის მართვის სფეროში ადგილობრივ დონეზე ადრე შემუშავებულიკომპეტენციების გადანაწილების მონახაზის გამო). მათ შორის უნდა აღინიშნოსტურისტული ინფორმაციის სენობის ფაქტობრივი მიტოვება, მისთვისგანკუთვნილი საინფორმაციო მანიშნებლების გაუქმების გარეშე, მოკლედ, რომვთქვათ, დაკვალიანებული ტურისტები მოდიოდნენ და ხვდებოდათდაკეტილი ტურისტული ინფორმაციის ცენტრი და იქვე ვერ ნახულობდნენინფორმაციას თუ სად ფუნქციონირებს გახსნილი პუნქტი.

ნახ. 8. ტურისტული ინფორმაციის პუნქტის ამჟამინდელი ოფისი ქალაქის მერიის მთავარშენობაში. პატარა ბარათი წარწერით „ტიპ“ მოჩანს ხელმარცხნივ კარებზე, წარმოადგენს

ერთადერთ მინიშნებას

მერიის შენობაში არსებული ტურისტული ინფორმაციის ოთახები თუმცაკი მდებარეობენ მთავარ შესასვლელთან ახლოს, არ არიან სათანადოთმონიშნულნი - კარებზე მიწებებულია პატარა საინფორმაციო ბარათიშეტყობინებით, რომ შიგნით არის ტურისტული ინფორმაცია (ნახ.8). გარედან არჩანს არანაირი ელემენტი (ისრები, მინიშნებები) რომელიც დაგვაკვალიანებდა

25


პუნქტის ადგილმდებარეობას. ყოველი ტურისტული ინფორმაციის პუნქტი მიიჩნევა დროებითად,

საჭიროა მისი განმასხვავებელი ნიშნებით უზრუნველყოფა.

4.2. სამოქალაქო ინფორმაციის სისტემასამოქალაქო ინფორმაციის სიტემა (სის) არის ვიზუალური და

სამკითხველო მატარებლების განზოგადოებული კრებული, ქალაქის შესახებინფორმაციის გადმოსაცემად. მის შემადგენელ ელემენტებს წარმოადგენენქუჩების დასახელებისა და მათი მისამართების აბრები, მიმართულებისმაჩვენებლები, ინფორმაციული დაფები თუ ქალაქის კარტოგრაფიული გეგმები.ინფორმაციული წარწერები სასურველია მშობლიურ ენასა და სულ მცირე ერთუცხო ენაზე მაინც იყოს შესრულებული (ყველაზე ხშირად ინგლისური ენაგამოიყენება).

საინფორმაციო სისტემა ქუთაისში არ არის საკმაოდ განვითარებული.ელემენტების უმრავლესობა ძირითადად ქალაქის ცენტრშიაკონცენტრირებული. სამწუხაროდ, ქალაქის ფარგლებში ტურისტებისმისამართით არსებული დღევანდელი სახით წარმოდგენილი მანიშნებლებითავისი არსით დეზინფორმირებას ახდენენ, აგზავნიან რა, ტურისტებსდახურულ ტურისტულ პუნქტამდე.

ამგვარ სიტუაციაში ოფიციალური ტურისტული იფორმაციის პუნქტებისფუნქციას კერძო ფირმები ითვისებენ, ისეთი როგორიცაა მაგ. „InfoKutaisi“. ესგარემოება მართალია მიანიშნებს ტურიზმის განვითარების შესაძლომიმართულებას, დაყრდნობილს ადგილობრივ ტურისტულ აქტივობაზე, მაგრამამგვარი ქმედებების წარმატება დამოკიდებულია ურთიერთთანამშრომლობაზე,ადგილობრივი თვითმმართველობისა და საქართველოს მთავარი ტურისტულისააგენტოს მხრიდან მხარდაჭერაზე.

4.3. გამოცემები და საინფორმაციო წყაროებიტურისტული ინფორმაციის სისტემაში შემავალი მომდევნო ელემენტია

ხსენებულ პუნქტებში გამოცემების, ბროშურებისა და საინფორმაციო წყაროებისმიწვდომლობა. ქუთაისის ტურისტული პუნქტი მრავალფეროვნების მხრივკარგად მომარაგებულია. ნაკლებობას განიცდის სამაგიეროდ სინტეტიკურიგამოცემები, რომლებიც კონცენტრირებულია თვით ქალაქსა და მის უახლოესგარეუბნებზე. მასალების უმრავლესობა მთლიანად იმერეთის რეგიონსეხებოდა. მიზეზი შესაძლოა იყოს ის, რომ გამოცემაზე პასუხისმგებელისაქართველოს სახელმწიფო ტურისტული სააგენტოა ე. ი. ინსტიტუტი,რომელიც მთელი ქვეყნის მასშტაბით მოქმედებს.

მომდევნო გამოცემებში ღირს ადგილობრივი ინფორმაციისმომზადებისას უფრო პრაქტიკულ საკითხებზე კონცენტრირების მოხდენა.ღვინოსთან დაკავშირებულ ღირსესანიშნაობების აღწერისას მითითებულ იქნას

26


მუშაობის საათები, ბილეთების ფასი, ასევე ტრანსპორტით მისვლისსაშუალებები. ყურადსაღებ ინფორმაციას მიეკუთვნება უკაბელო ინტერნეტითსარგებლობის საშუალება და საზოგადოებრივი ტრანსპორტისორგანიზებულობაც. მნიშვნელოვანია, რომ მისამართები შეძლებისდაგვარადმაქსიმალურად იქნას შევსებული, კონტაქტის ყველა საშუალებით (ინტერნეტგვერდი, e-mail, ტელეფონი, ფეისბუკის პროფილი და სხვ.).გასათვალისწინებელია , რომ საქართველოში როუმინგზე მაღალი ფასების გამოშესაძლოა ბევრმა ტურისტმა ელქტრონული ფოსტით სარგებლობა არჩიოსადგილებში სადაც უფასო ინტერნეტით სარგებლობაა შესაძლებელი.

ტურისტული იფორმაციის პუნქტებში წარმოდგენილი მასალებიუფასოდ რიგდება. ამიტომ საჭიროა მათი სათანადოთ მომზადება შემდეგიკრიტერიუმების გათვალისწინებით:

– ინფორმაციის კომპლექსურობა, ზოგადი გამოცემა (სარეკლამო ბუკლეტი)უნდა შეიცავდეს თვით ღირშესანიშნაობის მოკლე აღწერას (მაგ. 10უმნიშვნელოვანეს შორის ჩამონათვალში), ასევე პრაქტიკული იფორმაციადა ქალაქის გეგმა,

– სიმარტივე: გამოცემა უნდა იყოს დამუშავებული ერთი დასაკეციფურცლის გვერდზე; თავი უნდა ავარიდოთ ქაღალდის მსხვილმოცულობასა და ბროშურის ყდიანი ფორმით ანდა წებოს დამუშავებით -მათი მიზანი გამოცემის, აგრეთვე ტრანსპორტირების თუ შენახვისხარჯების შემცირებაა (მაგ. საზღვარგარეთ გამოფენებზე გატანა).

– რამოდენიმე ენაზე შესრულება: ენის შერჩევა შეიძლება მოხდესტურისტთა რაოდენობის შესახებ მონაცემების საფუძველზე. (ნაწ.5);ქუთაისის მაგალითზე სვარაუდო ენებია: ქართული, ინგლისური,პოლონური, რუსული და უკრაინული.

4.4. ინტერნეტ გვერდები და საზოგადოებრივი მედიაინტერნეტი მუდმივად იგებს თავისი მნიშვნელობით, როგორც

ტურისტული ინფორმაციის წყარო ინტერნეტ გვერდებისა და პორტალებისგვერდით თანაცხოვრობს ე.წ. ბლოგერული სფეროც, ასევე საზოგადოებრივიმედია, რომელთა განმასხვავებელი ნიშანი ისაა, რომ მათი შინაარსი მიიღებაუამრავი მომხმარებლის მიერ, ხოლო ყოველი შეტყობინება შესაძლოაშეფასებული და კომენტარდართული გახდეს.

გარდა ამისა გაჩნდა რიგი ტურისტული მომსახურეობისა, პირველ რიგშისარეზერვაციო (მაგ. Booking.com, HRS) და დამატებითი ფუნქციების შემცველიქალაქებისა და ღირშესანიშნაობების რეკომენდაციებით (TripAdvisor).

თვით ინტერნეტ გვერდების კონსტრუქციაზე ზეგავლენას ახდენსმობილური ტელეფონების, სმარტფონებისა და ტებლეტების განვითარება.

ამ მრავალფეროვნების მიუხედავად, ინფორმაციის წყაროს მუდმივადძიების საგნად მოცემული რეგიონისა თუ ქალაქის ოფიციალური ტურისტული

27


გვერდია. იგი უნდა შეიცავდეს ტურისტული ღირშესანიშნაობების გვერდით,აქტუალურ ინფორმაციას, ითვალისწინებდეს პრაქტიკული რჩევების მიცემას.შინაარსი უნდა იყოს გასაგები, რამოდენიმე ენაზე (ნაწ. 4.2).

ქვემოთ მოყვანილი ანალოგები ქართული ენის არმცოდნე პირთათვალთახედვის პოზიციიდან იხილება, რომლებიც უცხო ენოვანი წყაროსძიებაში (უპირველეს ყოვლისა ინგლისურად) არიან. აღწერილი პოზიციები არშემოიფარგლება ქუთაისის შესახებ არსებული ინტერნეტ გვერდებისრაოდენობით. მათ გვერდით დგანან ისეთი ინტერნეტ გვერდები დაპორტალები, თუნდაც ოფიციალური, რომელთა მოძებნა დიდ სირთულეს არწარმოადგენს.

– ქალაქის ოფიციალური ინტერნეტ გვერდი (www.kutaisi.gov.ge/eng/kutaisi-tourism) მოიცავს ტურიზმისადმი მიძღვნილ ნაწილს. სამწუხაროდ მასშიმოცემული ინფორმაცია ხშირ შემთხვევაში არასრულია ან ინგლისურენაზე გაკეთებული აღწერების გარეშეა. ამასთანავეგასათვალისწინებელია, რომ ტურისტული ნაწილის ჩართვა მთავარგვერდზე ართულებს ნავიგაციას და საძიებელი ინფორმაციის მოპოვებას.

– ინტერნეტ გვერდი (www.sustourism.net) არის საერთაშორისო პროექტ „Anintegrated approach for the sustainability of the tourism production” (უფროდაწვრილებით მე_6 ნაწილში) ეფექტურობის შედეგი. მას მაღალირეიტინგი გააჩნია. შეიცავს ზოგად ინფორმაციებს იტალიურ დაინგლისურ ენებზე, მაგრამ უფრო დაწვრილებითიცნობებისათვისგვაგზავნის ქალაქის ზემოთაღნიშნულ ოფიციალურგვერდებზე.

– საქართველოს ოფიციალური ინტერნეტ პორტალი www.georgia.travelგვთავაზობს ქუთაისის შესახებ მხოლოდ ზოგად ინფორმაციას, ასევეშესაბამის განყოფილებაში - ტურისტული პუნქტის კონტაქტურმონაცემებს.

– შინაარსის თვალსაზრისით გამოირჩევა ინგლისურ და რუსულ ენაზეარსებული ინტერნეტ გვერდი www.travelkutaisi.ge. მოიცავს იგი ცნობებსროგორც ღირშესანიშნაობებისა და შემოთავაზებების (ტურისტულპაკეტებს) შესახებ, ასევე პრაქტიკულ ინფორმაციებსაც. შესაძლებელია იქჩვეულებრივი მობილური განაცხადის გაკეთებაც. მიუხედავად იმისა,რომ გვერდი საჭიროებს შესწორებებსა და მცირე ცვლილებების შეტანას,იგი წარმოადგენს ტურისტული ორგანიზაციის მიერ შემუშავებულ,კარგად გააზრებული პორტალის შესანიშნავ მაგალითს.

– ინტერნეტ გვერდი www.visitkutaisi.com უახლესი ინიციატივაა (ნახ.9). ეს„იმერეთის რეგიონში ტურისტული პოტენციალის განვითარება.რეგიონში სამუშაო ადგილების შექმნის ბაზრის მხარდაჭერა“ პროექტისეფექტურობის შედეგია და რომელიც „პოლონეთის თანადგომით“განხორციელდა. იგი პოლონურ და ინგლისურ ენებზე ხელმისაწვდომია

28

http://www.sustourism.net/

http://www.visitkutaisi.com/

http://www.georgia.travel/


და მტელ რეგიონს მოიცავს. მასში შედის ტურისტულიღირშესანიშნაობების აღწერა, რეგიონალური სამზარეულოსდახასიათება, თავისუფალი დროის გატარების შეთავაზებები, ასევეინფორმაცია ტრანსპორტით მისვლის შესახებ. ამჯამად პრაქტიკულიინფორმაციის ნაკლებობაა , თუნდაც საინტერესო ობიექტებთანმიწვდომასთან დაკავშირებით (მუშაობის საათები, ბილეთები და ა.შ.).ინტერნეტ გვერდი ქართულ ენაზე უნდა ითარგმნოს, გარდა ამისასაჭიროა მისი ფეისბუკის სოციალურ ქსელში პროფილური ინტეგრაცია,სათანადო სარეკლამო ბარათის, ქალაქის კომპლექსური რუქისა და სხვასაჭირო ინფორმაციის გადმოწერის შესაძლებლობით. პორტალი შეიქმნაადგილობრივ ტურისტული სფეროს წარმომადგენლობებთანთანამშრომლობის საფუძველზე.

ნახ.9. ახალ ინტერნეტ გვერდს აქვს შანსი გახდეს ქალაქისა და რეგიონის მთავარი ტურისტულიპორტალი.

ქუთაისი ამჟამად არის ზემოთდახასიათებულ პორტალებისა დაინტერნეტ გვერდების ტურისტული მომსახურების სერვისებში. ერთ-ერთიუმნიშვნელოვანესია მათ შორის TripAdvisor_ი. იქ შეიძლება 60_დე ღამისსათევი ობიექტის, 11 საკვები პუნქტისა და სამწუხაროდ მხოლოდ ოთხიღირშესანიშნაობის მოძებნა. ტურისტული ინფორმაციის პუნქტის პერსონალივალდებულია მოამზადოს სტატიები, რომელთა გამოყენება შესაძლებელიიქნებოდა სერვისში.

29


დასკვნა: ქუთაისის ტურისტული ინფორმაციის პუნქტი მოიცავს ყველა საჭირო ელემენტს,თუმცა ყოველი მათგანი საჭიროებს მათი სწორად ფუნქციონირებისათვის საჭიროქმედებების განხორციელებას. სასწრაფო ზომებიდან ვფიქრობთ საჩვენებელი ნიშნებისმოწესრიგების საკითხია. საგრძნობლად ასუსტებს მდგომარეობას ოფიციალურიტურისტული ინტერნეტ პორტალის არ ქონა, რომლის მეშვეობითაც ქალაქისა და რეგიონისპრომირება იქნებოდა შესაძლებელი. ამგვარი მედიალური შანსი გააჩნია www.visitkutaisi.comსერვისს, თუმცა ამ წამოწყების წარმატება დამოკიდებულია ტურისტულ სფეროსა დაადგილობრივი თვითმმართველობის ურთიერთთანამშრომლობაზე. ეს უკანასკნელივალდებულია შექმნას ორგანიზაციული და პრომო მექანიზმები, ხოლო სფერომ შეიმუშაოსტურისტული პროდუქტები, რომლებიც პრომირებული და გამოტანილი იქნებოდაწინადადებების სახით.

5. მნახველ ტურისტთა რაოდენობაგაცნობითი ტურის დროს შეგროვილ იქნა მონაცემები სხვადასხვა

წყაროებიდან: აეროპორტიდან ((David the Builder Kutaisi International Airport),ტურისტული ინფორმაციის პუნქტიდან, ბაგრატის ტაძრის, სათაფლიისნაკრძალისა და პრომეთეს მღვიმიდან. უნდა აღინიშნოს, რომ ეს მონაცემებიმეტწილად ქუთაისის სტუმრებს ეხება. ტურისტებზე საერთო ჯამში მსჯელობაუპრიანია (WTO_ს მსოფლიო ტურისტული ორგანიზაციის სტანდარტებისშესაბამისად) იმ მომენტიდან როდესაც მოცემულ ქალაქში ჩამოსულიპიროვნება ერთხელ მაინც ისარგებლებს ღამის თევის მომსახურეობით. ამ დროსარც ერთი წყარო არ ითვალისწინებს ამგვარ გამორჩევას.

5.1. აეროპორტში გატარებული მგზავრების რაოდენობაMiędzynarodowy Port Lotniczy im. Dawida Budowniczego w Kutaisi jest trzecim

lotniskiem Gruzji. W 2013 roku obsłużył około 188 tys. pasażerów (Tbilisi ok. 1 mln. 436tys., Batumi ok. 209 tys., źródło: Gruzińska Agencja Lotnictwa Cywilnego). W 2011obiekt przeszedł gruntowny remont. Bodźcem rozwojowym dla lotniska byłouruchomienie połączeń z Budapesztem, Kijowem, Katowicami i Warszawą,obsługiwanych przez tanie linie Wizz Air ( . 10).ნახ ქუთაისის დავით აღმაშენებლისსახელობის საერთაშორისო აეროპორტი არის სიდიდით მესამე საქართველოში.2013 წელს იგი მოემსახურა დაახლ. 188 ათას მგზავრს (საქართველოსსამოქალაქო ავიაციის სააგენტოს მონაცემებით: თბილისი - დაახლ. 1 მილიონ436 ათასი; ბათუმი - დაახლ. 209 ათასი). 2011 წელს ობიექტზე ჩატარდაკაპიტალური რემონტი. აეროპორტის განვითარებას ბიძგი მისცა ბუდაპეშტთან,კიევთან, კატოვიცესა და ვარშავასთან დაკავშირებამ, რომლებსაც ემსახურებაWizz Air _ის აიაფფასიანი ავიახაზები (ნახ.10).

უნდა გვახსოვდეს ისიც,რომ ქუთაისის აეროპორტი, როგორც ესაღნიშნული იყო 3.1 ნაწილში, უმეტესი მგზავრებისთვის საქართველოს სხვაქალაქებისა თუ რეგიონებისთვის ერთგვარ ტრანზიტულ საშუალებას

30

http://www.visitkutaisi.com/


წარმოადგენს, ანდა ადგილს საიდანაც შეიძლება იაფფასიანი ფრენისშესრულება სხვა ქვეყნების მიმართულებით. მიუხედავად ამისა, მგზავრთარაოდენობა პოტენციალზე ცხადჰყოფს.

ნახ. 10. აეროპორტში გატარებული მგზავრების რაოდენობა(წყარო: საქართველოს სამოქალაქო ავიაციის სააგენტო).

5.2. ერთდღიანი სტუმრები და საინფორმაციო პუნქტით მოსარგებლე ტურისტები

პრობლემა, რომლის გადაწყვეტასაც „პაექრობაში“ ცდილობს ქუთაისისტურისტული ინფორმაციის პუნქტი აღწერილია მე_4 ნაწილში. ალბათ ესგარემოება ასახავს საკმაოდ მცირერიცხოვან პირთა რაოდენობას, რომლებიცსარგებლობენ ტურისტული ინფორმაციით. მეორე მხრივ, სახეზეა ზრდისტენდენცია, თუ კი შევადარებთ 2012 და 2013 წლებს (ნახ.11). ეს ახალი,იაფფასიანი ფრენების შემოღების შედეგია.შეგროვილი მონაცემების საფუძველზე შესაძლებელი ხდება გაირკვესტურისტული სეზონის ყველაზე დიდი ნაკადის დრო, რომელიც ზაპხულისპერიოდს ემთხვევა (ივნისი და ივლისი). პოპულარულია აგრეთვე სექტემბერიც.სამაგიეროდ მოულოდნელი აღმოჩნდა ტურისტული ინფორმაციის პუნქტისთანამშრომლების მიერ მოწოდებული მონაცემები სტუმართა ეროვნულიშემადგენლობის შესახებ. მათი დაკვირვების თანახმად, ქართველები ნაკლებიმოცულობით სარგებლობენ. იმდენად ნაკლებად, რომ არც კი იქნენ ნახსენებისტატისტიკურ მონაცემებში. 2013 წელს პირთა ყველაზე მრავალრიცხოვანჰგუფს, რომლებმაც მიმართეს საინფორმაციო პუნქტს, შეადგენდნენ

31

2010 2011 2012 20130

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

160000

180000

200000


პოლონელები, შემდეგ უკრაინის მაცხოვრებლები, გერმანიის, იზრაელისა დაჩეხეთის (ნახ. 12 ა). ტურისტთა დიდი რაოდენობა პირველი ორი ქვეყნიდანშეიძლება აიხსნას Wizz Air _ის იაფფასიანი რეისების შემოღებით.

ნახ.11. ქუთაისის ტურისტული ინფორმაციის პუნქტში მოსული ტურისტთა რაოდენობისშედარება 2012 და 2013 წწ_ში (წყარო: ქუთაისის ტურისტული ინფორმაციის პუნქტი)

5.3. ბაგრატის ტაძრის სტუმრებიბაგრატის ტაძარი ერთადერთია იმ ადგილთაგან სადაც დაწვრილებითი

სტატისტიკის კონცენტრაცია ხდება. 2013 წელს იგი მოინახულა დაახლოებით121 ათასმა პირმა, აქედან დაახლ. 15 ათასი უცხოელი სტუმარი იყო (დაახლ.12%). ტურისტთა ჯგუფთა შორის, რომლებმაც მოინახულეს ტაძარი, პირველხუტეულში შევიდნენ: უკრაინა (3120), იზრაელი (2803), პოლონეთი (1914),რუსეთი (1233) და იაპონია (1135) ნახ.12 ბ). სეზონის მწვერვალი მოდისმაისიდან ივლისის შუა რიცხვებამდე, როდესაც ტაძარი მოინახულა მთელტურისტთა რაოდენობის 55% _მა.

ეს მონაცემები მოიცავენ ორგანიზებული ჯგუფების (ინდივიდუალურტურისტებთან შედარებით, რომლებმაც მოინახულეს ტურისტულიინფორმაციის პუნქტი) დიდ რიცხვს. ისინი მოგზაურობის დროს მოხვდნენ,ამიტომ საჭიროა ტურ-ოპერატორებთანაც მჭიდრო კონტაქტის დამყარებაქუთაისში ამგვარი კატეგორიის ტურისტთა ყოფნის შესაძლო გახანგრძლივებისმიზნით. ეს საკითხი ადგილობრივ თვითმმართველობის ორგანოებთანთანამშრომლობას, საინტერესო ტურისტული შეთავაზებებისა დამომსახურეობის გამომუშავებას მოითხოვს.

32

Jan. Feb. Mar. Apr. May June July Aug. Sept. Oct. Nov. Dec.0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2012 2013

Jan. Feb. Mar. Apr. May June July Aug. Sept. Oct. Nov. Dec.0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2012 2013


ნახ. 12. 2013 წელს ქუთაისში უცხოელ ტურისტთა სტრუქტურა, რომლებმაც მოინახულესტურისტული ინფორმაციის პუნქტი.

5.4. პრომეთეს მღვიმესა და სათაფლიის ნაკრძალში ტურისტული აქტივობანაკრძალის თანამშრომელთა მიერ შეგროვილი მონაცემები

ერთპიროვნულად ცხადჰყოფს, რომ სათაფლიისა, ხოლო უპირველეს ყოვლისაპრომეთეს მღვიმე ქუთაისის უდიდესი ღირშესანიშნაობების რიცხვსმიეკუთვნება. ეს უკანასკნელი მოინახულა 100 ათასამდე ადამიანმა, რაც ყოველწელს ხდება. ხოლო, დინოზავრების გაქვავებული საფეხურების სანახავადნაკრძალში წელიწადში 75 ათასი ადამიანი მოდის. დღის განმავლობაშიყველაზე დიდმა რაოდენობამ 4 ათასს მიაღწია. უცხოელ ტურისტთა შორისდომინირებენ იზრაელი, პოლონეთი, უკრაინა, ასევე რუსეთი.

დასკვნა: მიუხედავად იმისა, რომ ქუთაისის სტუმართა რიცხვი არასრული და არაზუსტია(არ მოიძებნება ინფორმაცია ჩამოსვლის თუნდაც დროისა თუ მოტივაციის შესახებ),შეიძლება დავასკვნათ, რომ წელიწადში ქალაქის და მისი შემოგარენის მნახველთა რიცხვიაჭარბებს 100 ათასს. როგორც წესი ეს ერთდღიანი სტუმრები არიან, რომლებიცსარგებლობენ საქართველოში ორგანიზებული ექსკურსიებით. არსებობს პოტენციალი,პრომო აქციებისა და ინფრასტრუქტურული განვითარების შედეგად, 24 საათით მაინცმოხდეს ზემოაღნიშნული კატეგორიის სტუმართა დაყოვნება ადგილზე.

6. ქუთაისში ტურიზმის განვითარების მდგომარეობარეალიზებული პროექტის შესწავლის ერთ-ერთი საგანი იყო

ადგილობრივ თვითმმართველობას შორისა და ტურისტული სფეროსურთიერთთანამშრომლობის დადგენა, რომლის შედეგი უნდა იყოს პოზნანის

33

Poland 37%

Ukraine 25%

Germany 5%Israel 4%

Czech Rep. 4%

Others 24% Ukraine 21%

Israel 19%

Poland 13% Russia 8%Japan 8%

Others 32%


ადგილობრივი ტურისტული ორგანიზაციის მსგავსი, ტურისტულიმიმართულებების ხელმძღვანელობის ორგანიზაცია (DMO – DestinationManagement Organisation),

ორივე აღნიშნული სეგმენტის მონაწილეობა გადამწყვეტია თანამედროვეტურისტიკის მართვის საქმეში. განსაკუთრებით აქტუალურია ის ქუთაისისმსგავს ქალაქებში (ასევე პოზნანისთვისაც), რომლებიც არ არიან ტურიზმისთვალსაზრისით ლიდერების პოზიციაზე საკუთარ ქვეყნებში. მხოლოდერთობლივი ზალისხმევით არის შესაძლებელი ქალაქის გამორჩევა, უპირველესყოვლისა კი ტურისტთა მოზიდვისა და ამის საფუძველზე მოგების ნახვა.

ამის მხარდამჭერი არგუმენტები მოინახება ასევე ადგილობრივსპეციალისტთა ნაშრომებში ტურიზმის განვითარების სტრატეგიის შესახებ:

In order to create program a working group should be established, which willdetermine the key indicators of tourism development, general policy andexpenditures for the development of this policy.2

ამგვარი კონცეფციის მხარდაჭერას გამოხატავენ აგრეთვე ართ-ერთისაერთაშორისო პროგრამის (ნაწილი 6.3) ავტორები:

Very important the City Hall has to create a networking able to diffuse thereputation and tourist offers of the city.3

6.1. ტურიზმის საკითხებზე პასუხისმგებელი საზოგადოებრივ-ადმინისტრაციული ერთეულები

W strukturach urzędu miasta znajduje się komórka odpowiedzialna za turystykę,która podlega Wydziałowi Gospodarki. Jej kierownikiem jest KonstantineTcharkhalashvili. Do jej głównych zadań należą:ქალაქის მმართველობისსტრუქტურაში შედის ტურიზმზე პასუხისმგებელი განყოფილება, რომელიცეკონომიკის სფეროს განეკუთვნება. მისი ხელმძღვანელი კონსტანტინეჭარხალაშვილია. მის მთავარ ამოცანებში შედის:

– ტურისტული ინფორმაციის პუნქტის წარმართვა საქართველოსტურიზმის ეროვნულ სააგენტოსთან (Georgian National TourismAdministration) თანამშრომლობით - (ნაწ. 4.),

– ტურისტული გამოცემებისა და ინტერნეტ გვერდების შინაარსითუზრუნველყოფა,

– ტურისტული მონაცემების შეგროვება და დამუშავება (მაგ.ღირშესანიშნაობების ბაზის, ღამის სათევი ობიექტების,გასტრონომიული, ასევე „ტიპ“_ში სტატისტიკის შესახებ),

– სარეკლამო საქმიანობა (ტურისტულ ბაზარზე მონაწილეობის მიღება),– ტურისტიკის სტრატეგიისა და გეგმების დამუშავება.

2 Tcharkhalasvili K., Gulua G., 2010: For strategy of tourism development in Kutaisi. Kutaisi.3 Tourism development strategy and action plan for Kutaisi City, Georgia, 2010, Sustour, Kutaisi.

34


6.2. ტურიზმის სფერო და პარტნიორებიროგორც ზემოთ აღინიშნა ტურიზმის განვითარება შეუძლებელია

ადგილობრივ ადმინისტრაციასა და ტურისტულ სფეროზე მომუშავეორგანიზაციებს შორის. მათ რიცხვში როგორც საზოგადოებრივი ინსტიტუტებიასვე კერძო ფირმებიც შედიან. გაცნობითი ტურის შედეგად მოხერხდაკონტაქტების დამყარება რიგ სუბიექტებთან, რომლებიც უკვე არიან, ანდაიმყოფებიან ტურიზმის მართვის საკითხში პარტნიორებად ჩამოყალიბებისპროცესში. მათ საქმიანობაზეა დამოკიდებული ტურისტული პროდუქტისხარისხი, რეგიონის მიმზიდველობა, და ბოლოს, შედეგად კვალიფიციურიკადრების მიღება.

პირველ ჯგუფში გაერთიანდნენ სასწავლებლები, საგანმანათლებლო დასამეცნიერო საქმიანობით დაკავებული ორგანიზაციები:

– აკაკი წერეთლის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტი (დაარსებულია1930 წელს. გააჩნია ფაკულტეტები ირიბად დაკავშირებულიტურისტიკასთან: მენეჯმენტი, ადმინისტრაცია, ჟურნალისტიკა, ასევეისტორია, არქეოლოგია, გეოგრაფია თუ გარემოს დაცვა.

– ქუთაისის უნივერსიტეტი წარმოადგენს კერძო სასწავლებელს სულ ცოტა20 წლიანი ისტორიით. მის სასწავლო პროგრამაში ჩართულია ტურიზმი(ბაკალავრის ხარისხი), ასევე ადმინისტრაცია და ეკონომია.

– იმერეთის სამეცნიერო ამხანაგობა „სპექტრი“(The Imereti Scientists' Union„Spectri”) არის არასამთავრობო ორგანიზაცია, რომელიცკონცენტრირებულია განათლების, გარემოს დაცვის, ჯანმრთელობისა დაკერძო საკუთრების საქმიანობაზე.

– „Tourism and Reality”, მთელს იმერეთის რეგიონში ტურიზმისმხარდამჭერი არასამთავრობო ორგანიზაცია.

მომდევნო კატეგორიაში გაერთიანდნენ ორგანიზაციები, რომლებიცუფრო აქტიურად მონაწილეობენ ტურისტულ სფეროში და თავიანთიგამოცდილებითა თუ ინიციატიური საქმიანობით შეიძლება მიაღწიონტურიზმის განვითარების ლიდერულ პოზიციებს. მათი ხმა ასევე გამაწყვეტიასფეროს მოთხოვნილებების კუთხით, წარმოადგენს ინფორმაციის ღირებულწყაროს მოქმედი შემოთავაზებების და ქალაქში ჩამოსული ტურისტებისშესახებ. ქვემოთ მოყვანილი სია არ არის სრული და წარმოადგენს ტურისტიკისსფეროში მოღვაწე ინსტიტუტებისა და ფირმების მაგალითებს, რომლებთანაცმოხერხდა კონტაქტის დამყარება.

– ღირშესანიშნაობების პატრონატი კულტურული ორგანიზაციები:სათაფლიის ნაკრძალი, პრომეთეს მღვიმე, ისტორიულ-ეთნოგრაფიულიინსტიტუტი, სამხედრო მუზეუმი, სპორტის მუზეუმი, დავით კაკაბაძისხელოვნების გალერეა, ლადო მელიქიშვილის სახელობის სახელმწიფოთეატრი, ოპერა და ასევე საქრთველოს მართლმადიდებლური ეკლესია,

35


რომელიც მეურვეობას უწევს ხუროთმოძღვრების ძეგლებს (ბაგრატისტაძარი, გელათის მონასტერი და მოწამეთა),

– ტურმიზმის ორგანიზატორი ტურ-ოპერატორები, მათ შორის: Wonderland,Best Travel, Kolkha Tour, Galant Travel, Georgian Earth Travel,

– ღამის სატევი ობიექტები: ბაგრატი 1003, Old Town, Rcheuli-Palace, Imperial,Hostel Kutaisi by Kote,

– გასტრონომიასთან დაკავშირებული რესტორნები და ობიექტები: პალატი,მირზაანი, ელ დეპო,

– აეროპორტი

საყურადრებოა ურთიერთთანამშრომლობის შედეგად მოქმედი:InfoKutaisi.com ან აგროტურისტული ამხანაგობა „კორენა“(Agro Tourist Association“Korena”)

ტურიზმის მხარდამჭერ მნიშვნელოვან პარტნიორად წარმოჩნდებაადგილობრივი მედია, რომელიც ხელს უწყობს ტურიზმის მიმართ დადებითისაზოგადოებრივი აზრის ფორმირებას როგორც პოტენციურ ტურისტთა, ასევეადგილობრივ საზოგადოებას შორის.

6.3. გარე მხარდაჭერაქალაქი ქუთაისი და მასში მოქმედი ინსტიტუტები ძალიან აქტიურად

მონაწილეობენ გამოცდილების გაცვლის საერთაშორისო პროგრამებში. ბოლოწლებში განხორციელებულია რამოდენიმე პროექტი.

– „SusTour – An integrated approach for the sustainability of the tourism production”(2007-2010): CIUDAD (Cooperation in Urban Development and Dialogue)ევროკავშირის ფარგლებში ქართულ - იტალიური საფინანსო პროგრამა.ეფექტური შედეგების მიხედვით შეიძლება გამოიყოს: ტურიზმისგანვითარების სტრატეგია („Tourism development strategy and action plan forKutaisi City, Georgia”), გამოცემა ქალაქის შესახებ ინგლისურ და რუსულენებზე, ასევე ინტერნეტ გვერდი www.sustourism.net .

– „WeNeT: E-Learning Network for further Education and Training in the Field ofTourism (Belarus, Georgia and Ukraine)” (2010-2013): საგანმანათლებლოპროგრამა, რომლის რეალიზატორი ქუთაისის უნივერსიტეტი იყო,

– საერთაშორისო (საქართველო, მოლდოვა, სომხეთი, რუმინეთი)საგანმანათლებლო პროექტი დაკავშირებული ნარჩენების შეგროვებასადა მის სეგრეგაციასთან (2013). მისი რეალიზატორი „იმერეთისსამეცნიერო ამხანაგობა „სპექტრი“ გახდა, ხოლო მათი ერთ-ერთი მიზანიდანაგვიანების შემცირება, გარემოს ესთეტიური სახის ამაღლება იყო.

– იმერეთის რეგიონში ტურისტული პოტენციალის განვითარება.რეგიონში სამუშაო ადგილების შექმნის ხელშეწყობა“ (2014): ქართულ -პოლონური პროგრამა რეალიზებულია ICAD - საერთაშორისოდახმარების ცენტრის მიერ „პოლონური მხარდაჭერის“ (MSZ)

36

http://www.sustourism.net/


ფინანსური დახმარებით.

– „ტურისტული მაგნიტი. პოზნანსა და ქუთაისს (Kutaisi Attracting tourism)შორის გამოცდილების გაზიარება“ (2014): ქალაქ პარტნიორებს შორისმორიგი თანამშრომლობის პროგრამა, „პოლონური მხარდაჭერის“ (MSZ)ფინანსური დახმარებით. წინამდებარე ნაშრომი ამ პროგრამის ნაწილია.

6.4. ქუთაისის ტურისტული პოტენციალის ანალიზი (SWOT)ქუთაისის ტურიზმის საკითხის ირგვლივ ჩატარებული შესასწავლი

ტურის, საუბრებისა და დაკვირვებების შედეგად მოძიებულმა დამომზადებულმა ნაშრომმა შესაძლებლობა მოგვცა დავადგინოთ ის პრობლემებიდა ბარიერები, რომლებიც ხელს უშლიან ტურიზმის განვითარებას. მათ შორისურიგო არ იქნებოდა გავიხსენოთ არასაკმარისი ფინანსური, ორგანიზაციულიდა პოლიტიკური თანადგომა მხარეებს შორის. ინფორმაციის გაცვლისნაკლებობა და ტურიზმის სფეროსთან არასაკმარისი თანამშრომლობა. ესუკანასკნელი განიცდის შემოთავაზებებისა და ტურისტული პაკეტებისნაკლებობას, რომლებიც რეალურად გახდებოდნენ რეკლამირების საგნად (მაგ.გამოფენებზე წარდგენისას).

ქუთაისში ყოფნის დროს ხშირი იყო ტურისტულ ინფორმაციასთანშეზღუდული ხელმისაწვდომობა (მაგ. სამხედრო მუზეუმი და სპორტისმუზეუმი). არა ერთ სიტუაციაში შესაძლოა ტურისტების (განსაკუთრებითდასავლეთ ევროპის) მხრიდან ცუდათ იქნას აღქმული მუდმივმოქმედისაფასურების არ არსებობა ზოგიერთ მომსახურებაზე (მაგ. სატრანსპორტო).

შემჩნეულია ასევე ქალაქის ინფრასტრუქტურის განვითარებისდეფიციტი (მაგ. გზების ხარისხი, საჯარო ინფორმაციის სისტემის არ არსებობა)და ტურისტული (სათანადო სტანდარტებისა და მომსახურეობის მქონესასტუმროების ნაკლებობა).

ზემოთაღნიშნული კრიტიკული შენიშვნები არ ამცირებენ ქუთაისისტურისტულ პოტენციალს. ამგვარი გამოწვევები მათი გადალახვის შემართებასუფრო ამწვავებენ და პოზნანის მრავალ ანალოგთან ერთად პროექტისრეალიზაციით დაამტკიცებენ, რომლის ნაწილსაც წინამდებარე ნაშრომიწარმოადგენს.

ქუთაისისა და მისი შემოგარენის ტურისტული განვითარებისდახასიათება SWOT _ის მატრიცული სახით არის შეჯამებული (ტაბ. 1).

37


Table 1. SWOT analysis of the state of tourism development in Kutaisi, based on the results of a study visit.

ძლიერი მხარეები (strenghts) სუსტი (Weaknesses)

‒ გეოგრაფიულად ხელსაყრელი ადგილმდებარეობა „საქართველოს კარიბჭე“,

‒ თანამედროვე აეროპორტი‒ ღირშესანიშნაობათა და ადგილების

მრავალფეროვნება კულტურული ტურიზმით დაწყებული, კულინარიულის გამოყენებით, აქტიური და რეკრეაციულით დამთავრებული

‒ თვით ქალაქი შინაარსობრივად და უმთავრესი ღირშესანიშნაობების სიახლოვე

‒ UNESCO_ს სიაში შეტანილი ორი ხუროთმოძღვრების ძეგლი

‒ კვალიფიციური კადრები

‒ თვითმმართველობასა და სფეროს (DMO) შორის ფორმალური თანამშრომლობის საფუძვლის არ არსებობა,

‒ რიგი საქმიანობის დამოკიდებულება ცენტრალურის პოზიციისაგან

‒ ქალაქის მმართველობის მხრიდან არასაკმარისი ფინანსური და ორგანიზაციული მხარდაჭერა

‒ ბიზნეს, საოჯახო და ორგანიზებული ტურიზმის განვითარებისათვის არასაკმარისი ინფრასტრუქტურის არსებობა

შანსები (opportunities ) საფრთხეები (threats)

‒ WizzAir _ის იაფფასიანი ფრენების არსებობა

‒ ქვეყნის პოზიტიური სახე (სტუმართმოყვარეობა, ლამაზი ბუნება, მდიდარი ისტორია)

‒ საერთაშორისო თანამშრომლობა დამრავალი დახმარების პროგრამები

‒ იაფფასიანი ფრენების გაუქმება ან მათი სხვა აეროპორტში გადატანა

‒ მომსახურეობის სფეროს ზოგიერთიწარმომადგენლის მიერ არაპატიოსანი პრაქტიკის ცხოვრებაში გატარება (მაგ. „მარშრუტკებში“ ფასების ხელოვნურად აწევა)

‒ სტრატეგიული დაგეგმარების შეზღუდული შესაძლებლობები არასტაბილური პოლიტიკური სიტუაციიდან გამომდინარე

დასკვნა: ქუთაისის ტურისტულ სფეროში ჩართულია ბევრი სუბიექტი. დაწყებული ქალაქისმმართველობიდან, ტურისტული ინფორმაციის პუნქტის გავლით, ტურისტული სფეროსპირადი წარმომადგენლებითაც კი დამთავრებული. ყურადღებაა გასამხვილებელი იმინსტიტუტებზეც რომლებსაც ძალუძთ მხარდაჭერა. მათ რიცხვში უმაღლესისასწავლებლები და არასამთავრობო ორგანიზაციებია. ბევრ მათგანს უდიდესიგამოცდილება გააჩნიათ გარე საშუალებების მოსაძიებლად.

38


7. ტურიზმის საკითხებში საქმიანობის წინადადებებიშეთავაზებული წინადადებები ისეთნაირად არის შერჩეული, რომ

შეესაბამებოდნენ ტურიზმის განვითარების მოთხოვნილებებს სტრატეგიულდოკუმენტებში და რომლებიც გამოვლინდნენ გაცნობითი ტურის დროს. რაცმნიშვნელოვანია, შემუშავდნენ ისე, რომ მათი განხორციელება მხოლოდადგილობრივ დონეზე, ტურიზმზე პასუხისმგებელი სუბიექტების მიერყოფილიყო შესაძლებელი, ანუ მერიის ტურიზმის დეპარტამენტის, ასევეტურისტული სფეროს მიერ. მათი ურთიერთთანამშრომლობა გადამწყვეტროლს თამაშობს ქვემოთმოყვანილი მიზნების სარეალიზაციოდ.

შემუშავებულია ასევე პირობა, რომ საქმიანობის რეალიზაცია უნდა იქნასშესაძლებელი მოკლე დროში (რამოდენიმე კვირიდან 1-2 წლამდე ვადით),ხოლო მათი ეფექტები უნდა იქნენ შეფასებადი ან ადვილად შესამჩნევი. არუნდა მოითხოვდნენ დიდ ფინანსურ ხარჯებს და გარე დახმარებას.

7.1. საჯარო და ტურისტული საინფორმაციო სისტემების შეჯერებააღწერა: ტურისტული საინფორმაციო პუნქტის დახურვის

აუცილებლობასთან დაკავშირებით (ნაწ. 4.1) დარჩაარნიშვნების მოუგვარებელი პრობლემა, რომლებიცკვლავ აგზავნიდნენ ხალხს არაფუნქციონირებადპავილიონისკენ. თუ კი ფინანსური ანორგანიზაციული მიზეზებით ვერ ხერხდება შენობისლიკვიდაცია ანდა შეკეთება მაშინ უნდა იქნესგანხორციელებული ქალაქის საინფორმაციოსისტემის სათანადო მოსაწესრიგებელი ქმედება.

ქმედებები: 1. ლიკვიდაცია ანდა ლოკალიზაციისა და ქალაქისსაინფორმაციო სისტემის ელემენტების შინაარსის(მიმართულების მაჩვენებლების, აბრების) შეცვლა.კარგია მათი შენახვა შესაძლო მომავალშიგამოსაყენებლად.

2. ტურისტული ინფორმაციის სიმბოლოებისგადაფარება დახურულ პავილიონებში და მათზეინფორმაციის განთავსება მოქმედ „ტიპ“_ისშესახებ.

3. ამჟამად მოქმედი ტურისტული ინფორმაციისპუნქტის მკაფიოდ აღნიშვნა (პლანშეტების,აბრების და სხვ. მეშვეობით)

4. ცალსახა ინფორმაციის განთავსება „ტიპ“_ისამჟამინდელი ლოკალიზაციის შესახებ ინტერნეტწყაროებსა და გამოცემებში.

39


საკოორდინაციოსუბიექტი:

Departament Turystyki Urzędu Miasta / Punkt „it”ქალაქისმერიის ტურიზმის დეპარტამენტი/ქალაქის „ტიპ“_ი

პარტნიორები: ქალაქ ქუთაისის მერია

ნახ 13. მიუხედავად იმისა, რომ ფოტოზე გამოსახული ახალი ტურისტული ინფორმაციისპუნქტი არ მუშაობს ტექნიკური მიზეზების გამო, ტურისტები აქ მაინც მოდიან.

სარეალიზაციო ვადა: 3 თვემდე

დაფინანსების წყარო: ქალაქ ქუთაისის მერია

ფინანსური ხარჯები(1-3):

1

7.2. ადმინისტრაციულ ერთეულებსა და ტურისტულ სფეროს შორის თანამშრომლობის ინიცირება

აღწერა: ტურიზმის განვითარება მოითხოვსთვითმართველობის ადმინისტრაციასა და

40


ტურისტულ სფეროს შორის თანამშრომლობას.პირველი მათგანი როგორც წესი კოორდინაციასუწევს საქმიანობას; არის გავრცელებაზეპასუხისმგებელი. ამ ქმედებების ეფექტურობისათვისსაჭიროა მაინც ტურისტული პროდუქტი sensu strict,რომლის დამფუძნებელი არის სფერო. ინფორმციისგაცვლა ყველა სუბიექტს შორის, რომლებსაც კავშირიაქვთ ტურიზმთან არის გადამწყვეტი რეალურიმიზნების დასახვის და დაგემვის დროს (ნახ 14.).გარდა ამისა მიმართულებების მართვისორგანიზაცია (DMO – destination managementorganisation) არის კომპეტენტური, ყველაზე ძლიერიდა სანდო პარტნიორი ქალაქის მერიასთან დასაქართველოს ტურისტულ ორგანიზაციასთანურთიერთობის დროს.

ქმედებები: 1. შესაძლო რეგულარული (ხელსაყრელიინტერვალით, თვე ან კვარტალი) შეხვედრებისინციატივა ადმინისტრაციის საინფორმაციოტურისტული ცენტრის თანამშრომელთა დატურისტული სფეროს წარმომადგენლებისმონაწილეობით.

2. განვითარების ბარიერების დადგენა და მათ წინაშესაკუთარი შესაძლებლობების შეფასება.

3. პაკეტებისა და შეთავაზებების შემუშავება, ასევეერთობლივად დასახული პრომო სტრატეგიისგამომუშავება.

4. ერთობლივი ღონისძიების ორგანიზება(დღესასწაული, ფესტივალი, კონცერტი),რომელსაც გააჩნდება პრომო პოტენციალი.

5. ორგანიზაციისა თუ ამხანაგობის სახითთანამშრომლობის ფორმალიზებისშესაძლებლობების შეთანხმება DMO_სთვისდამახასიათებელ პრინციპებზე.

6. სხვა პარტნიორებთან ურთიერთთანამშრომლობა(შიდა და საგარეო), რომელთა მიზანიაშეთავაზებების გაყიდვა, კომპეტენციის ამაღლებადა ა.შ. (ნაწ, 6).

მაკოორდინირებელისუბიექტი:

ქალაქის მერიის ტურისტული დეპარტამენტი,„ტიპ“_ი

41


პარტნიორები: ქუთაისის ქალაქის მერია, ტურისტული სფერო,აეროპორტი კოპიტნარი, საქართველოს ეკლესია(ხუროთმოძღვრების ძეგლები)

სარეალიზაციო ვადა: მუდმივად

დაფინანსების წყარო: ქალაქის მერია, ტურისტული სფერო

ფინანსური ხარჯები(1-3):

1

ნახ. 14. საზოგადოებრივი სექტორის და ტურისტული სფეროს წინაშე მდგარი ამოცანებისდადგენა ( ქუთაისის ტურიზმის განვიტარების სტრატეგიის საფუძველზე, კ. ჭარხალაშვილი,

გ.გულუა) და მათი ურთირთდაკავშირება.

7.3. ინტერნეტში უკვე არსებული და ახალი აქტიურობის შეჯერებააღწერა: ინტერნეტი გახდა არა არტო არდადეგებზე დროის

საინტერესოდ გატარების შესაძლებლობის ძიებისსაშუალება, არამედ კონკრეტული ინფორმაციისმოძიების წყარო (ავია ბილეტების შეძენა,სასტუმროების დაჯავშნა და ა. შ.)ქუთაისს აკლია საკუთარი ოფიციალურისაინფორმაციო პორტალი, რომელიც ქართულ ენაზეიქნებოდა ხელმისაწვდომი და ასევე სხვა ენებზეც.აქვს შანსი ასეთად გახდომის- VisitKutaisi.com (ნაწ.

42


4.4), მაგრამ მისი მუშაობა დამოკიდებულია ქალაქისხელმძღვანელობის მხარდაჭერაზე. მნიშვნელოვანიადაკისრებული პასუხისმგებლობის გარკვევა.(მომგებიანი პოზიციიდან იქნებოდა Facebook,TripAdvisor, Instagram, Twitter გამოყენება)

ქმედებები: 1. კომპეტენციის გარკვევა ქალაქის ტურისტულიპორტალის რედაქტირებისა და ჰოსტინგისსაკითხში

2. ტურისტული პორტალის შინაარსის დამუშავება(ასევე სხვა გამოცემებში გამოყენება) პრაქტიკულიინფორმაციები (ხელმისაწვდომობა, ბილეთები,ტრანსპორტი).

3. შინაარსის კორექტირება მისი ოპტიმიზაციისა დაინტერნეტის (SEO) საძიებელ სისტემებშიგანსათავსებლად.

4. სტატისტიკის ანალიზი5. Georgia.travel პორტალის რედაქციასთან

თანამშრომლობის დამყარება და ამთანამშრომლობის პირობების შეთანხმებაქუთაისის შესახებ მონაცემებისუზრუნველსაყოფად.

6. კონტაქტის დამყარება სახელმწიფო კორპორაციაUnited Airports of Georgia, განიხილოს ცალკექუთაისის აეროპორტის ოფიციალური სერვისისგახსნის შესაძლებლობა

7. ტურისტული სფეროს დაბირება შეიმუშაონღირშესანიშნაობების ჩამონათვალი ტურისტულიმომსახურების პორტალებზე (მაგ. TripAdvisor) დასაზოგადოებრივ მედიაში განსათავსებლად.


ქალაქის მერიის ტურიზმისდეპარტამენტი/ტურისტული საინფორმაციოპუნქტი, ტურისტული სფერო

პარტნიორები: ქუთაისის ქალაქის მერია, ტურისტული სფერო,აეროპორტი

რეალიზაციის დრო: მუდმივი

დაფინანსების წყარო: ქუთაისის ქალაქის მერია, ტურისტული სფერო

ფინანსური ხარჯები (1-3):

1

43


7.4. ქუთაისის პრომო აქციათა სტრატეგიის გამომუშავებააღწერა: ტურისტული პრომირების მიზანი არის ქალაქის

სახის ძლიერი მხარეების მაქსიმალურად სრულადწარმოჩენა. მისი დაკნინება ტურისტულიშთავაზების დროს დაუშვებელია. ეს მიზანიწარმატებით შეიძლება იქნეს მიღწეული ქალაქისმერიის ტურისტული განყოფილების მიერ.სამაგიეროდ ტურიზმის ფაქტობრივი განვითარებაშეუძლებელია მეორე ელემენტის გარეშე, რომლისმამოძრავებელი ძალა ტურისტული სფეროა. ესკიდევ ერთი არგუმენტი იმისათვის, რომ ამ „ორმასამყარომ“ ერთად იმუშაოს.

ქმედებები: 1. აქამდე ჩატარებული პრომო საქმიანობის აუდიტი,მათ შორის სავაჭრო გამოფენებშიმონაწილეობისაც.

2. ქალაქის ტურისტული ადგილებისიდენთიფიკაცია

3. ტურისტული სფეროს მიერ არსებულიშეთავაზებებისა და პაკეტების გადახედვა

4. ტურისტულ სფეროსთან თანამშრომლობითპრომირების ახალი ფორმების შემუშავება (მაგ.სასწავლო (study tours, press trips) ტურებისორგანიზაცია.

5. მედიის მონიტორინგი


დეპარტამენტი/ტურისტული საინფორმაციოპუნქტი, ტურისტული სფერო

პარტნიორები: ქუთაისის ქალაქის მერია, ტურისტული სფერო

რეალიზაციის ვადა: 2 წლამდე

დაფინანსების წყარო: ქუთაისის ქალაქის მერია, ტურისტული სფერო

ფინანსურიდანახარჯები: 2

7.5. ტურისტულ სფეროში მოხელეთა კვალიფიკაციის ამაღლებააღწერა: ქვემოთ მოყვანილია სასწავლო თემატიკასთან

დაკავშირებული წინადადებები, რომლებსაცშეუძლიათ აამაღლონ პირთა კვალიფიკაცია დარომლებიც პროფესიონალურად არიან დაკავებულნი

44


ტურიზმით. სასწავლო პროგრამები შეიძლება იქნანრეალიზებული როგორც ადგილობრივპარტნიორებთან თანამშრომლობით, ისესაერთაშორისო დონეზეც.

ქმედებები: 1. ღია წყაროებით სარგებლობის საშუალება (OpenSource)

2. ინტერნეტ გვერდების ოპტიმიზაცია საძიებელისისტემებისათვის

3. შეღავათების შესახებ ინფორმაციასაზოგადოებრივ მედიაში.

4. გასვლითი სწავლებები პერსონალისთვის“ტურისტთან პირველი კონტაქტი“ ქალაქისტურისტული შეთავაზებიდან (მაგ.სასტუმროსსარეგისტრაციო განყოფილებისთანამშრომლებისთვის).

5. ტურიზმის მოთხოვნილებების შესაბამისი ბიზნესგეგმების შედგენა

6. ენების კურსები7. გარემოს ესთეტიკა და დაცვა

საკოორდინაციოსუბიექტი:

ქალაქის მერიის ტურისტული განყოფილება / „ტიპ“.

პარტნიორები: ქუთაისის მერია, ტურისტული სფერო,ადგილობრივი სასწავლებლები, ამხანაგობები,არასამტავრობო ორგანიზაციები, გარე პარტნიორები.

რეალიზაციის ვადა: მუდმივად

დაფინანსების წყარო: ქუთაისი მერია, ტურისტული სფერო

ფინანსური ხარჯები (1-3):

1

8. დასასრულიქუთაისის ტურისტულ პოტენციალს, მისი ადგილმდებარეობიდან,

კომუნიკაციის შესაძლებლობისა და მრავალფეროვანი ღირშესანიშნაობებისფონზე შორეულ პერსპექტივაში აქვს შანსი გახდეს „საქართველოს კარიბჭე“.ქალაქის უდიდესი სიმდიდრე ყველაფრის მიუხედავად მაინც ხალხია(ამასთანავე მონდომებული): მაღალი კლასის სპეციალისტები ტურისტიკისსფეროში, მომუშავე ქალაქის მერიასა თუ ტურისტული ინფორმაციის პუნქტში.სწორედ მათგან არის დამოკიდებული ქუთაისის ტურიზმის განვითარება.

45


მეშვიდე ნაწილში ჩამოთვლილი საქმიანობებით არ ამოიწურებაქუთაისის ტურისტული სექტორის მოთხოვნილებები, მათ ძალუძთ მოკლედროში მიაღწიონ თვალნათლივ შედეგებს დიდი დანახარჯების გარეშე.არანაკლები მნიშვნელობა აქვს მიექცეს ყურადღება იმ საკითხებს, სადაცსაჭიროა გარკვეული ხარჯების გაწევა და სხვა სუბიექტეთან თანამშრომლობა.ზემოთმოყვანილი მოსაზრებები გაჩნდა გაცნობითი ტურის პროცესშიდაკვირვების შედეგად. მათზე ამახვილებენ ყურადღებას ასევე პირები,რომლებიც დაკავებულნი არიან ტურისტიკით და მისი განვითარებით თვითქუთაისში.

ზემოთაღნიშნულს არ აქვს მიზნად ქუთაისის ტურიზმის მდგომარეობისგანვითარების კრიტიკა, ეს გამოწვევებია ქალაქის წინაშე, რომელთა გადალახვაასევე საფუძველს ქმნის მომდევნო ქალაქ-პარტნიორული: ქუთაისაა და პოზნანსშორის ურთიერთობის დასამყარებლად და ახალი პროექტებისსარეალიზაციოდ. უნდა დავასკვნათ, რომ მათი ეფექტი გამოიხატება ქალაქისურბანული სივრცის ხარისხის დონის ამაღლებაში. ნებისმიერიმოთხოვნილების მქონე ტურისტი პირველ რიგში ქალაქის ინფრასტრუქტურის,ხოლო შემდეგ ღირშესანიშნაობებისა და ღირებულებების მომხმარებელია.

46

Documents

ქუთაისსა და მის შემოგარენში ტურიზმის განვითარების ... · Wojciech Mania: The state of tourism