FIL 10 W3 ONLINE LECTURE Mga Pagbabagong Morpoponemiko

8/18/2019 FIL 10 W3 ONLINE LECTURE Mga Pagbabagong Morpoponemiko

1/14

Mga Pagbabagong Morpoponemiko

Online Lecture sa FIL 10


2/14

Layunin

• Sa katapusan ng sesyon, nararapat na ang mag aaral ay

• Mapag aralan ang anim na halimbawa ng pagbabagong morpoponemiko

• Makapagbigay ng isang halimbawa sa bawat pagbabagong morpoponemiko

•

Magamit ang nasabing mga halimbawa sa pangungusap


3/14

Bakit mayroong pagbabagong

morpoponemiko?• Nagaganap ang pagbabago sa morpema dahil sa impluwensya ng ibang pon

nakapaligid dito.

• Ang nakakaimpluwensyang ponema dito ay maaaring iyong sinusundan o iy

susunod na katabing ponema. Gayunpaman, kadalasan ay iyong sinusundan

ponema ang nakaaapekto.

• Kadalasan ng mga pagbabagong nagaganap ay dulot ng pagdaragdag ng pa

pagsasama ng dalawa o higit pang morpema.

• Umaayon ito sa natural na layunin ng tao mas madaling magamit ang mga s


4/14

Asimilasyon

• Ito ang pagbabagong nagaganap sa tunog na /ŋ/ sa mga panlaping p

mang-, hing-, at sing- dahil sa impluwensya ng kasunod na tunog.

• Pagbabawas letra o pagpapaikli.

•

Mayroon itong dalawang uri:• Asimilasyong ganap

• Asimilasyong parsyal o di-ganap


5/14

Asimilasyon• Asimilasyong di-ganap o parsyal

• Kapag ang tunog na /ŋ/ ay nababago ayon sa sinusundan nitong morpema.

• Pang+tukoy = Pantukoy

• Mang+dukot = Mandukot

• Sing+puti = Simputi

• Mang+bola = Mambola

• Nagiging tunog na /m/ ang tunog /ŋ/ kapag ang kasunod na morpema ay nasa /p/ o /b/

• Nagiging tunog na /n/ naman ang tunog na /ŋ/ kapag ang kasunod na morp

nagsisimula sa /d, l, r, s, t/


6/14

• Mga halimbawa:

• Pang+bahay = pambahay

• Pang+paaralan = pampaaralan

• Pang+panguluhan = pampanguluhan

• Pang+DOTA= pandota

• Pang+salok =pansalok

• Pang+labas = panlabas

• Pang+rosaryo = panrosaryo

• Pang+takbo = pantakbo


7/14

Asimilasyon

• Asimilasyong ganap

• Bukod sa pagbabagong nagaganap sa ponemang /ŋ/, inaalis na rin ang unangkasunod na morpema

• Isinama na kasi ang naunang tunog sa naunang ponema

• Pang+tali = Panali• Mayroong mga ibang parehas na uri ng asimilasyon ang maaaring gamitin.

• Pang+kuha = Pangkuha/Panguha

• Pang+tabas = Pantabas/Panabas


8/14

Pagpapalit ng Ponema

• Napapalitan o nagbabago ang pagbubuo ng mga salita. Napapalitan ddiin.

• Ang ponemang /d/ ay nagiging /r/ kapag ang huling ponema ng unlapi ay PA

• Ma+dapat = Marapat

• Ma+dunong = Marunong

• Gayundin ang isinasagawa kapag hulapi ang idinadagdag at ang ponema ay na

• Tawid+an=Tawiran

• Lapad+an=Laparan


9/14

Pagpapalit ng Ponema

• Ilang halimbawa pa ng pagpapalit ng ponema ay ang pagpapalit ng /

binibigkas na /-h/ kapag nilalagyan ng hulaping /han/

• /tawa(h)/+/an/ = tawanan


10/14

Metatesis

• Kapag ginagamit ang gitlaping – in sa salitang ugat na nagsisimula sa l

/l/ ay /y/, nagpapalit ng pusisyon ang /i/ at /n/.

• -in-+lipad = l-in-ipad = nilipad

• -in-+yaya = y-in-aya = niyaya

• Nagiging ni- ang – in- at napapalipat sa unahan ng salitang ugat.


11/14

Pagkakaltas ng Ponema

• Nawawala ang huling patinig ng salitang ugat kapag nilalagyan ito ng

• Sara+han = sarahan = sarhan

• Takip+han = takipan = takpan


12/14

Paglilipat-diin

• Naiiba ang pagbigkas dahil sa paglilipat-diin.

• Kung ang mga salita na iwas , sira , at lapat ay may nararapat na diin ayo

kahulugan nito, nababago ang diin kapag nilagyan na ito ng panlapi.

• Iwasan

• Sirain

• Lapatan


13/14

Reduplikasyon

• Pag-uulit ng pantig ng salita ang reduplikasyon. Ginagamit ang pa-uu

pagpapakita ng kilos na ginagawa o gagawin pa lamang.

• Alis -> Aalis

•

Punta -> Pupunta• Masaya -> Masasaya

• Lakad -> Naglakad -> Naglalakad


14/14

Paglalagom

• Mayroong anim (6) na pagbabagong morpoponemiko ang ating tinalakay:

• Asimilasyon

• Pagpapalit ng Ponema

• Metatesis

• Pagkakaltas ng Ponema

• Paglilipat-diin

•

Reduplikasyon• Paano tayo naaapektuhan ng mga pagbabagong morpoponemiko sa araw araw?

• Mahalagang alam natin ang wastong paggamit ng mga salita upang magabayan tayo sa araw araw na paggamit n

• Masisiguro natin na tama ang ating paggamit upang hindi mapahiya at magdulot ng kalituhan sa mga pinapahasa Wikang Filipino.

Documents

FIL 10 W3 ONLINE LECTURE Mga Pagbabagong Morpoponemiko