Fiziksel aktivite;

sadece boş zamanı değerlendirme egzersizleri ve sporu değil,

ev işleri gibi günlük aktiviteleri de içermektedir.

Toplum sağlığını ilgilendiren ve sağlığı artırma hedeflerinden biri olan fiziksel aktivite;

saglıklı kilonun sürdürülmesi,

dayanıklılık,

güç ve esnekliğin artmasındaki rolü,

kronik hastalıklara yakalanma riskini azalttığı bilinmektedir.

Koruyucu sağlık hizmetlerinde

düzenli fiziksel aktivite önemli bir yer

tutmaktadır.

Her yaşta, tüm bireylerin, her zaman,

fiziksel aktivite ve spora katılmaları

konusunda motive edilmelidir.

Vücudun iskelet kasları tarafından oluşturulan her türlü hareketi sonucu enerji harcamasıdır.

Bu nedenle günlük yaşam ve çalışma hayatında yer alan aktiviteler ile boş zaman etkinlikleri örneğin, egzersiz ve spor gibi fiziksel aktivite kapsamı içine girmektedir.

FİZİKSEL AKTİVİTE

EGZERSİZ

Planlı, bir yerde yapılan tekrarlayan vücuthareketleridir.

Özellikle fitnesi geliştirme ve sürdürme amacıylaboş zamanlarda yapılan aktivitelerdir.

SPOR Belirli bir yerde, yarışma ve kurallara bağlı yapılan fiziksel aktivitelerdir.

Futbol ve hokey spor olarak bilinmesine karşın aerobik egzersizler olarak tanımlanmaktadır.

FİZİKSEL FİTNES

İnsanlara fiziksel aktivite yapabilecek nitelik

ve yeteneklerin kazandırılmasıdır.

Kişinin fitnes düzeyi kalıtım, kısmen fiziksel aktivite ve

diğer yaşam şekilleriyle ilişkilidir.

Düşük düzeyde fiziksel aktivite şişmanlık için önemli bir etkendir.Şismanlık; koroner kalp hastalıkları, diyabet, inme, artirit ve kazaların oluşumunazemin hazırlamaktadır.

Fiziksel sağlık ve hastalıklara etkisi:

Kilo kontrolü:

Kilo kaybı (zayıflama);enerji alımının sınırlaması ve fiziksel aktivitenin artırılmasıyla daha kolay ve etkili olmaktadır.

Örneğin günde 2-5 km yürüyüş enerji dengesinin sağlanmasını önemli ölçüdeetkilemektedir.

Kan Basıncının kontrolü:

Yüksek kan basıncı; kalp krizi, kalp ve böbrek yetmezliği, inme gibi rahatsızlıklara yakalanma riskini 140-90 mmHg olduğunda ikiye,160-95 mmHg olduğunda üçe katlamaktadır.

Düzenli fiziksel aktivite kan basıcını yaklaşık 6-10 mmHg azaltabilmektedir. Ancak, her zaman etkili olmayabilir, kilo kaybı, alkol ve tuzun azaltılması ve ilaç tedavisi gerekebilir.

Fiziksel aktivite ilerleyen yaşla birlikte gözlenen tansiyonun artmasınakarşı koruyucu olabilmektedir.

Ciddi hastalıkların risklerinin çok hafif düzeyde fiziksel aktivitenin artırılmasıylaazaldığı bilinmektedir.

Kan lipitlerinin kontrolü:

Düzenli fiziksel aktivite lipit metabolizmasını olumlu etkilemektedir.

HDL kolesterolünü (iyi kolesterol) artırırken,

toplam LDL kolesterolü (kötü kolsesterol) düşürerek buna bağlı koroner kalp hastalığı riskini azaltmakta,

yüksek plazma trigliserit düzeyini dedüşürmektedir.

Yaşın ilerlemesine bağlı oluşan TipII diyabete yakalanma riski aktif kişilerde %20 veya daha fazla oranda azalmaktadır.Komplikasyonlarının görülme sıklığı daha düşüktür.

Şeker hastalığı ve kan şekerinin kontrolü:

Düzenli fiziksel aktivite insülin aktivitesinin kontrolüne ve kan şekerinin düzenlenmesine yardımcıdır.

Koroner kalp hastalığı ve inme riskini fiziksel aktivitesi fazla olan kişilerde daha düşük olduğu görülmektedir.

Damar ve kas-iskelet sistemi hastalıkları kontrolü:

Kas ve kemiklerin kuvveti,eklemlerin esnekliği,koordinasyon, denge ve hareket çevikliği için önemlidir.

Kemik mineral yoğunluğunda artış çocukluk ve adölesan döneminde yapılan spor ve egzersizlerle kazanılmaktadır.

Kadınlarda yaşlandıkça osteoporozla birlikte kemik kırıkları

(bilek, omur, kalça) görülme riski artmaktadır.

Yetişkinlikte yapılan orta düzeyde aktiviteler ise yaşla ilgili kayıpların önlenmesine yardımcı olur.

İskelet sağlığının, esnekliğinin sürdürülmesi, koordinasyonun kontrolü ve sırt, boyun, omuz ağrılarının

azaltılması için egzersizlere gerek duyulmaktadır.

Fiziksel aktivite ruh sağlığını ve yaşam kalitesini,

Orta düzey aktivite; kanser hücreleri ve bağışıklık sistemini olumlu

etkilemektedir.

Kanser ve bağışıklık fonksiyonu:

Fiziksel hareketsizlik ile kanser riskinin artması arasında ilişki

bulunmaktadır.

Aşırı egzersiz ise bağışıklık sistemini baskılamaktadır.

Zihinsel sağlık:

Fiziksel aktivite; Psikolojik yarar sağlar. Kaygı, sters ve depresyonu azaltır. Zihinsel sağlığı artırır. Psikolojik zindeliği artırır.

Ancak aşırı ve yoğun egzersiz, fiziksel aktivite aşırı yorgunluğa, sakatlanmalara, psikolojik rahatsızlıklara neden olmaktadır.

Özetle; fiziksel aktiviteFiziksel ve zihinsel sağlığı olumlu yönde etkiler.

Fiziksel aktivitenin her yaşta sağlık için yararlıdır.

Özellikle çocukluk döneminde; büyüme ve gelişme için,cesaret ve iyi alışkanlıklar için,okul başarısı için,sigara ve ilaç bağımlılıklarında uzaklaştırmak için önemlidir.

Ergenlik döneminde yarışma sporlarına katılım karakter gelişimini olumlu etkiler,Aşırı kilo alımını etkileyerek yetişkinliktesık görülen kronik hastalıklara yakalanma riskini azaltmaya yardımcı olur.

Yetişkinlik döneminde fiziksel ve zihinsel hastalıklara yakalanma riskini azaltır.

Yaşlılık döneminde ise kronik hastalıklara yakalanma riskini azaltır.

•Zevklidir ve yaşamı uzatır.

DÜZENLİ OLARAK YAPILAN FİZİKSEL AKTİVİTENİN YARARLARI

•Kendine güven duygusunu,koordinasyon ve dikkat yeteneğini geliştirir.

•Mental yeteneği arttırır.

•Eğlence ve arkadaşlığın sürdürüldüğü ortam sağlar.

•Ruhsal durumu ve hayata bakış açısını olumlu yönde etkiler.

•Enerji harcamasını arttırarak ağırlık kontrolüneyardımcı olur.

•İştahın düzelmesine yardım eder.

•Genç bir görünüm, sağlıklı

deri ve kas tonusunun gelişimini sağlar.

•İleriki yaşamda osteoporozun önlenmesine ve kemiklerin sağlam oluşmasına yardım eder.•Yaşlılarda günlük aktivitelerini sürdürebilme yeteneğini geliştirir.  

FİZİKSEL AKTİVİTE,

BESLENME VE

SAĞLIK İLİŞKİSİ

Ara sıra yapılan egzersizler aynı yararı sağlamaya yetmez ve yaralanma veya aşırı güç harcamanın getirdiği riskleri arttırır.

Bütün egzersizler düzenli yapılmalıdır.

Haftada en az5 kez yarım saatbu nedenle iyi bir hedeftir.

Fiziksel aktivite, spor ile beslenme ve sağlık birbiriyle yakından ilişkilidir.

Son yıllarda yapılan araştırmalardan elde edilen bilimsel veriler ışığında sağlıklı yaşam biçimi önerileri ;

yeterli ve dengeli beslenmek, düzenli spor yapmak ve

sigara içmemektir.

Haftanın en az 5 günü 30 dak. orta düzey bir egzersizin kronik hastalık riskini azalttığı belirtilmektedir. Sağlıklı beslenme için günlük toplam alınan yağ enerjinin %30 ve ya daha azını oluşturması, doymuş yağ tüketiminin azaltılması, 25 g/gün posa tüketilmesi önerilmektedir.

ÖNERİLER:Günde 5 kez sebze ve meyve tüketimi önerilmektedir.

Kırmızı et, yumurta ve tatlıların az tüketilmesi,sebze/meyve kurubaklagil, yağlı tohumlar ve tahıllardan oluşan akdeniz diyetinin sağlıklıbeslenme şekli olduğu vurgulanmaktadır.

Sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazanılması ile kalp krizinden ölümoranında %25, şekerhastalığından ölüm oranında %50 düşüş görüldüğübelirtilmektedir.

Egzersiz öncesi sağlık muayenesi yaptırılmalıdır.

Güvenli Fiziksel Aktivite Programı

Isınma ve dinlenme periyodlarını içermelidir.

Egzersiz sürekli olmalı, yavaş yavaş artırılmalıdır.

Haftanın hergünü aktif olunmalıdır.

Sağlıklı vücut kompozisyonu için uygun enerji alımı ve sağlıklı diyet uygulanmalıdır.

Vücuttan gelen uyarılara (kalp atımında artış, baş dönmesi, soğuk terleme,...vb.) dikkat edilmeli,doktora başvurulmalıdır.