FİİLER İŞ (KILIŞ) DURUM OLUŞ · 2018. 11. 2. · KA R 6 2. ÜNİTE İEN AN 1. Cevap seçeneğindeki fiilin anlam özelliğiyle aynı olan üç örnek veriniz.. Uzamak Sararmak

5

7. SINIF TÜRKÇE 2. ÜNİTE

Aşağıda verilen fiilleri anlam özelliklerine tabloda göre uygun yerlere işaretleyiniz.

FİİLER İŞ (KILIŞ) DURUM OLUŞ

kırılmak

süpürmek

sararmak

yazmak

yürümek

düşünmek

silmek

uzamak

büyümek

sarınmak

aldırmak

çıkmak

aktarmak

doğmak

saymak

söylenmek

kararmak

dinlenmek

çürümek

duymak

uyumak

BİRLİKTE ÇÖZELİM

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

KARMA SORULAR

6

BİLFEN YAYINCILIK2. ÜNİTE

1. Cevap seçeneğindeki fiilin anlam özelliğiyle aynı olan üç örnek veriniz..

Uzamak

Sararmak

Olgunlaşmak

2. Kılış, durum ve oluş eylemleri taşıyan birer cümle kurunuz.

Elindeki bezle masayı sildi.

Akşama kadar top oynadı.

Hava artık erken kararıyor.

1. Ben çok yoruldum. Daha fazla koşamaya-

cağım. Yaşlandım artık. Sen de dur biraz.1 2

3 4

Engin Bey’in cümlelerindeki numaralanmış eylemlerden hangisi anlamına göre diğerlerin-den farklıdır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

2. 1. Minik kız zavallı örümceği ayağıyla ezdi.2. Eline bir makas alıp kablonun fazlalığını

kesti.3. Müdür, sınıfa girince herkes birdenbire

sustu.

Numaralanmış cümlelerde geçen eylemlerin anlam özellikleri hangi seçenekte doğru veril-miştir?

1 2 3A) Oluş Kılış KılışB) Oluş Durum KılışC) Kılış Oluş DurumD) Kılış Kılış Durum

7


Aşağıda verilen otomobilleri anlamlarına göre uygun alanlara park ediniz.

taramak

başlamak

sararmak

açmak

görünmek

çekilmek

yaşlanmak

bulmak

satmak

kaçırmak

yerleşmek

korkutmak

susmak

küsmek

büyümek

karışmak

ütülemek

kararmak

KILIŞ DURUM OLUŞ

SIRA SENDE

taramak susmak yaşlanmak

kararmak

büyümek

sararmak

karışmak

başlamak

küsmek

yerleşmek

görünmek

çekilmek

kaçırmak

açmak

bulmak

ütülemek

satmak

korkutmak

8


Mastar Hâlindeki Fiiller - Çekimli Fiiller

✽ Fiil; varlıkların gerçekleştirdikleri işleri, hareketleri, onlarla ilgili oluşları bir zamana ve kişi-

ye bağlayarak bildiren sözcüklerdir. İşte bu fiiller, kip ve kişi eki aldıklarında çekimli fiil olup

cümlede yüklem görevini üstlenirken kip ve kişi eki almadıklarında mastar hâlinde olurlar.

Mastarlar, fiil kök ve gövdelerinin -mak / -mek eki getirilmiş hâlleridir.

Uyumak: Mastar Yürümek: Mastar

Uyudu: Çekimli Eylem Yürüyorum: Çekimli Eylem

Çekimli Fiil

Fiil

(kök veya gövde)

Uyu

iş, oluş, durum

yor

iş, oluş, durumun gerçekleştiği zaman

um

işi, oluşu, durumu yapan varlık

Kip eki Kişi eki+

+

+

+

Aşağıda yan yana gelerek çekimli fiil oluşturan tuğlalar verilmiştir. Bu çekimli fiillerin mastar hâlini bulmak için numaralanmış tuğlaların hangisinden sonra “–mek / –mak” eki getirileceğini bulup verilen boşluklara yazınız.

yapı lan dır (ı)l acak tı

1 2 3 4 5 6

.................

.................

.................iliş ki len dir

1 2 3 4

me

5

miş

6

ti

7

yansı t (ı)l (ı)yor sa

1 2 3 4 5

ÖRNEK


4

3

5

KARMA SORULAR

9


1. Aşağıdaki çekimli fiillerin mastarlarını yanla-rına yazınız.

• Oturmuş • Acıkıyordu • Doğrulamıştı

2. Aşağıda verilen çekimli eylemlerin kök veya gövdesini bulunuz.

• Gelmezsiniz • Anlatayım • Çözmeliymişim

1. “Ayşenaz salıncakta sallanıyordu.” cümlesindeki “sallanıyordu” eyleminin mastar hâli aşağıda-kilerden hangisidir?

A) salmak B) sallamak

C) sallanmak D) sallanılmak

2. Eylemler Mastarlar

1 toplandı toplamak

2 soldurmuş solmak

3 gönderilecek gönderilmek

4 dikiliyor dikmek

Yukarıdaki tabloda eylemlerin mastarları veril-miştir.

Buna göre numaralanmış eylemlerden hangisi-nin mastarı doğru verilmiştir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

Otur-

Acık-

Doğrula-

Gel-

Anlat-

Çöz-

10


Aşağıda mastar hâlinde verilen fiilleri yüklem olacak şekilde birer cümle içinde kullanınız.

aramak

sarılmak

öğrenmek

tutmak

koşmak

çalışmak

oynamak

sevmek

incelemek

esnemek

sezdirmek

bantlamak

araştırmak

bağlanmak

bakabilmek

SIRA SENDE

Tüm gün seni aradım.

Ben de bu konuyu öğreneceğim.

Atlet, 100 m. yi 10sn. de koştu.

Oyunu kurallarına göre oynamalısın.

Sara dosyayı detaylı inceledi.

Ona dışarı çıkacağımızı sezdirme.

Bu konuyu iyice bir araştırsın.

Bebeğe ben de bakabilirim.

Annesine sıkı sıkı sarıldı.

Attığı topu tek seferde tuttu.

Geç saatlere kadar çalışıyordu.

Oğlunu her şeyden çok seviyordu.

Uykusu geldikçe esniyordu.

Kırılan kumandayı bantlamışlar.

İki gündür internete bağlanamıyorum.

12


ÀEve gelir gelmez annesini aramış. Duyulan (Öğrenilen) Geçmiş Zaman

ÀGözleri yorulunca çalışmayı bıraktı. Görülen (Bilinen) Geçmiş Zaman

À1 saat daha uyursa iyi olacak. Gelecek Zaman

ÀBence her gün yürüyüş yapmalısın. Gereklilik Kipi

ÀKeşke kardeşim de bizimle gelse. Dilek-Şart Kipi

ÀElindeki broşürü inceliyor. Şimdiki Zaman

ÀHer ay düzenli olarak fatura gelir. Geniş Zaman

ÀSen de arkadaşların gibi eğlenmene bak. Emir kipi

Aşağıdaki çekimli eylemleri aldıkları kip eklerine göre tabloda uygun yerlere işaretleyiniz.

FiillerGörülen geçmiş zaman

Duyulan geçmiş zaman

Şimdiki zaman

Gelecek zaman

Geniş zaman

Dilek-şart kipi

İstek kipi Emir kipiGereklilik

kipi

Okuyor

Dinlense

Dolaşmalı

Yeşermedi

Yıkayacak

Özler

Sevineyim

Küflenmiş

Bağır

Ağlasa

Olgunlaştı

ÖRNEK


3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

KARMA SORULAR

13


1. “Bekle-” fiilini haber kiplerinde 3. tekil şahısta çekimleyiniz.

Bekledi

Beklemiş

Bekliyor

Bekleyecek

Bekler

2. İçinde çekimli eylem olmayan iki cümle yazı-nız.

Saat de epey geçmiş.

Onu da arayan annesiymiş.

3. “Çalış-” fiilini dilek kipleri 2. çoğul şahısta çekimleyiniz.

Çalışsanız

Çalışasınız

Çalışmalısınız

Çalışın

1. Aşağıdaki eylemlerin hangisinde zaman anlamı görülmez?

A) Lise bitse de artık üniversiteli olsam.

B) Her sene kış spor okullarına kaydoluyorum.

C) Bu bilgilere arşivden kolaylıkla ulaştım.

D) Yarışmanın sonucu bizim için fark etmez.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde çekimli bir fiil yoktur?

A) Eyvah! Yemeği yine ocakta unuttum.

B) Kitap okurken koltukta uyuyakalmışmış.

C) Gösterime giren film çok sürükleyiciymiş.

D) Bu sabah onunla okulda karşılaşmamış.

3. Dilek Anlamı Zaman Anlamı

1. Dün iş çıkışı sahile yürüyüşe gittik.

1. Biz çıkınca havalan-dırmayı çalıştır.

2. Keşke yazın buraya gelseniz.

2. Sizden önce bir bayanla görüştüm.

3. Şu afişleri bir iğneyle panoya tuttur.

3. Israrlarımıza rağ-men yardım kabul etmez.

4. Senin adına antre-nörle konuşayım.

4. Annem kedilere ayrı bir sevgi besler.

Bu tablodaki yanlışlığın düzeltilmesi için hangi satırdaki cümleler yer değiştirmelidir?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

14


1. Aşağıdaki cümlelerde dilek anlamı taşıyan fiillerin yanına (D), zaman anlamı taşıyan fiille-rin yanına (Z) yazınız.

2. Aşağıdaki soruları yukarıdaki cümlelere göre cevaplayınız.

D / Z

1. Bir işe başlamadan önce yeteneklerimizi fark etmeliyiz.

2. Ağabeyim odasında ders çalışıyor.

3. İş görüşmesine gittiğimde beni bir görevli karşıladı.

4. Akşamki davet için yemekleri birlikte hazırlayalım.

5. Sabah gözlerinizi açtığınızda pencereden dışarı dikkatli bakın.

6. Her pazar aile büyüklerimizi ziyaret ederiz.

7. Düzenlenen etkinlik çerçevesinde bakımevlerini de göreceğiz.

8. Keşke herkes çevre sorunlarına duyarlı yaklaşabilse.

9. İnsanlar kendi hatalarını tartmadan başkalarından yakınmamalı.

10. Çocukların resimlerinden oluşan sergi büyük ilgi toplamış.

1. Hangi cümlelerde işin ne zaman yapılacağı belli değildir?

2. Hangi cümlelerde işin bittiği anlaşılmaktadır?

3. Hangi cümlede iş henüz gerçekleşmemiştir?

4. Hangi cümlede işin bittiği başkası tarafından öğrenilmiştir?

5. Hangi cümlede fiil, içinde bulunulan anda gerçekleşmektedir?

6. Hangi cümlede fiil, düzenli olarak yapılmaktadır?

SIRA SENDE

D

D

D

D

D

Z

Z

Z

Z

1, 4, 5, 8, 9

3, 10

7

10

2

6

Z

17


1. Aşağıda verilen fiillerin olumsuzlarını yanlarındaki boşluklara yazınız.

: ........................................................ : ........................................................

: ........................................................ : ........................................................

: ........................................................

: ........................................................ : ........................................................

: ........................................................ : ........................................................

: ........................................................

Yapacağım Gülerim

Ağlayabilirim Sevindirdi

Seyrediyordu

2. Aşağıda verilen fiillerin olumsuz soru çekimlerini yanlarındaki boşluklara yazınız.

Yazmalı Baksa

Gözetlesin Anlatayım

Sabretsinler


Yapmayacağım Gülmem

Ağlayamam Sevindirmedi

Seyretmiyordu

Yazmamalı mı? Bakmasa mı?

Gözetlemesin mi? Anlatmayayım mı?

Sabretmesinler mi?

KARMA SORULAR

18


1. “Gidilir” eyleminin olumsuzunu ve olumsuz soru biçimini yazınız.

Gidilmez

Gidilmez mi?

2. “Anlayabilirsiniz” eyleminin diğer şahıslardaki çekimlerini yazınız.

Anlayabilirim

Anlayabilirsin

Anlayabilir

Anlayabiliriz

Anlayabilirsiniz

Anlayabilirler

1. Aşağıdaki eylem çekimlemelerinin hangisinde yanlışlık yapılmıştır?

Olumlu Olumsuz Olumlu Soru

A) yaparsın yapmasınyapar mısın?

B) gelebilirim gelememgelebilir miyim?

C) bulmuşsunuz bulmamışsınızbulmuş

musunuz?

D) korkuttun korkutmadınkorkuttun

mu?

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde işi yapan, diğerlerinden farklıdır?

A) Uygun olunca bana haber verirsin.

B) Gösteri için gerekenleri hemen yapsın.

C) Sen de onlar gibi kadir kıymet bilmezsin.

D) Gurbete gidince bugünleri çok ararsın.

21


Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerinde kullanılan kipleri ve bu kipin ifade ettiği anlamı uygun yerlere yazınız.

CÜMLELER KULLANILAN KİP KASTEDİLEN KİP

Başarmak için azimli davranır ve sonunda başarır.

Hoca bir gün pazara iner.

Müdür Bey, evrakları isterler.

Duyar duymaz olay yerine koşuyorum.

Birkaç gün sonra İzmir’e gidiyorum.

Bu kitabı bir haftada bitireceksin!

Her şey gönlünüzce olsun.

Sabah erkenden kalkar, çantanı hazırlarsın.

Fatih’in askerleri Haliç’ten kente girer, kenti ele geçirirler.

Yaşar Kemal, o yıllarda su bekçiliği yapar.

Annesi bir de bakar ki çocuk yanında değil.

Atatürk, sanatçıları topluyor ve onlarla soh-bet ediyor.

Dolabını ve kitaplarını hemen toplayacaksın.

Aradığımız sokak şu tarafta olacak.

Telaşlanma birazdan arar, nerede olduğunu öğreniriz.

Her hafta cumartesi günü pazar kuruluyor.


Geniş Z.

Geniş Z.

Geniş Z.

Şimdiki Z.

Şimdiki Z.

Gelecek Z.

Emir K.

Geniş Z.

Geniş Z.

Geniş Z.

Geniş Z.

Şimdiki Z.

Gelecek Z.

Gelecek Z.

Geniş Z.

Şimdiki Z.

G. Geçmiş Z.

G. Geçmiş Z.

G. Geçmiş Z.

D. Geçmiş Z.

Gelecek Z.

Gelecek Z.

Gelecek Z.

Geniş Z.

Emir K.

Emir K.

Gereklilik K.

Dilek K.

D. Geçmiş Z.

D. Geçmiş Z.

Geçmiş Z.

D. Geçmiş Z.

KARMA SORULAR

22


1. Kip kayması olan üç cümle örneği yazınız.

• Arabayı önümüzdeki kış alırız.

• Hediyenin ona ait olduğunu belli etmeyeceksin.

• Gözlerindeki ışıltıyı hiçbir zaman kaybetme.

2. Gelecek zamanda çekimlenmiş bir yüklemi olan cümleyi emir kipinin anlamını verecek şekilde yazınız.

Oyuncaklarını 10 dk. içinde toplayacaksın.

1.

Ben merdiveni tutuyorum.

Ben balonları şişiriyorum.

Ben de pencere için süs yapaca-ğım.

Can

Alp

Ayşe Selin

Ben de bu süsü buraya asarım.

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı için sınıfı süsleyen öğrencilerden hangisinin cümlesinde kip kayması vardır?A) Alp B) AyşeC) Selin D) Can

2. Tırnaklarını yemesi çocuklu-ğundan kalma bir alışkanlık olacak.

Bu cümlede eylemin kipi aşağıdaki anlamlar-dan hangisini taşımaktadır?A) Emir B) GereklilikC) Olasılık D) İstek

23


Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerinde kullanılan kipi ve bu kipin ifade ettiği anlamı verilen kutu-cuklara yazınız.

Cumhuriyet 29 Ekim 1923’te ilan edilir.

Kullanılan Kip........................................................................

Kastedilen Kip........................................................................

Kullanılan Kip........................................................................

Kastedilen Kip........................................................................

Dil bilimciler bu konuda hiçbir zaman uzlaşamıyor.

Kullanılan Kip........................................................................

Kastedilen Kip........................................................................

Müşteri bilgilerini ancak yarın teslim ederim.

Kullanılan Kip........................................................................

Kastedilen Kip........................................................................

Tam o sırada kapı ısrarla çalınıyor.

Kullanılan Kip........................................................................

Kastedilen Kip........................................................................

Yazdığınız kompozisyonları yarın topluyorum.

SIRA SENDE

Geniş Zaman

Geniş Zaman

Geniş Zaman

Gelecek Zaman

Gelecek Zaman

Geçmiş Zaman

Şimdiki Zaman

Şimdiki Zaman

Şimdiki Zaman

Geçmiş Zaman

27


Aşağıdaki cümlelerde geçen fiillerin ifade ettikleri anlamları, yanlarında verilen anlam özelliklerinin altındaki boşluklara yazınız.

1. Küçüklüğümde bahçeli bir dağ evinde yaşardık.

sözde, güya

2. Annemin nasihatlerini aslında dikkate almalıymışım.

başkasından öğrenme

3. Sırf ben istiyorum diye her şeye boyun eğmişmiş.

terk edilmiş alışkanlık

4. Her ay düzenli olarak onu arayacaktım.

şart

5. Bana itiraz etmeyi bırakırsan söylediklerini dinlerim.

gerçekleşmemiş niyet

6. Akşamki balo için günlerdir hazırlanıyormuş.

keşke

7. Çabuk hazırlanırsan nikâha yetişirsin.

8. Bu yaz birlikte tatile çıkacaktık.

9. Elindeki işin hepsini sadece kendisi yapmışmış.

10. Mezun olduktan sonra maaşlı bir iş arıyormuş.

11. Havanın yağmurlu olacağını düşünmemiştim, şemsiyemi almalıymışım.

12. Her sene baba evine dinlenmeye giderdik.

13. Çok yorulduğu için artık çalışmayacakmış.

14. Benim de hazırlıklarıma yardım ederdi.

15. Halamın sözlerinin her birini kulağıma küpe etmeliymişim.


3 - 9

6 - 10 - 13

1 - 12 - 14

2 - 11 - 15

5 - 7

4 - 8

KARMA SORULAR

28


1. Hikâye, rivayet ve şartlı birleşik çekime üç örnek yazınız.

çalışırdı

okuyormuş

gelecekse

2. Şimdiki zamanın rivayeti ve gereklilik kipinin şartıyla çekimlenmiş fiiller yazınız.

Yazıyormuş

Almalıysa

3. Basit zamanlı üç tane eylem yazınız.

geldi

koşuyor

konuşacak

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi birle-şik zamanlıdır?

A) Çocuğun kapıya sıkışan parmağı şişip morar-dı.

B) Bahçemizdeki ağaçlar baharın gelmesiyle yeşerdi.

C) Yağmur yüklü bulutların gelmesiyle hava karardı.

D) Eskiden genç kızlar, çeyizlerini nakışlı bir örtüye sererdi.

2. Annemin sözünü dinlesey-dim böyle hasta olmazdım.

Sarp’ın cümlesindeki eylemlerin kip özelliği, aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Dilek - şart kipinin hikâyesi / Geniş zamanın hikâyesi, olumsuz

B) Dilek - şart kipi / Görülen geçmiş zaman, olumsuz

C) Görülen geçmiş zaman / Görülen geçmiş zaman, olumsuz

D) Görülen geçmiş zamanın şartı / Geniş za-manın hikâyesi, olumsuz

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi, basit zamanlı değildir?

A) Her zaman yakın dostlarına yardım etmeli-sin.

B) Aslında sana yardım etmeliydim o gün.

C) Biraz vakit ayırıp onlara yardım edebilsem...

D) Kardeşlerin de gelip bize yardım etsinler.

29


Aşağıdaki cümlelerde verilen eylemlerin basit çekimli mi, birleşik çekimli mi olduğunu yanla-rına yazınız.

Hemen oturup bir hikâye yazdım.

Senin anlattıklarını daha önce de duymuştum.

Her sabah düzenli olarak spor yapmalıyız.

Sen de benim gibi gerçekleri biliyorsun.

Elindeki bardakları masaya bırakmalısın.

Kitap okusaydı soruları daha iyi yapardı.

Beni geçen gün görmüşmüş.

Onu beklemediğimizi biliyormuş.

Topu eline alınca koştu.

Uykusu gelince uyurmuş.

Şarkıyı dinlemeye doyamıyorduk.

Perdeleri kurumadan astı.

Telefonunu titiz kullanıyormuş.

SIRA SENDE

Basit

Birleşik

Birleşik

Birleşik

Birleşik

Birleşik

Birleşik

Birleşik

Basit

Basit

Basit

Basit

Basit

38


Aşağıdaki soruları ön sayfadaki resme göre cevaplayınız.

1. Hangisinin cümlesinde işin söylenme ve yapılma anı aynıdır?

2. Hangisinin cümlesinde süreklilik anlamı vardır?

3. Hangisinin cümlesi istek kipiyle çekimlenmiştir?

4. Hangisinin cümlesi gerçekleşmemiş beklenti anlamı taşır?

5. Hangisinin cümlesinde eylem henüz gerçekleşmemiştir?

6. Hangisinin cümlesinde anlamca kaynaşmış birleşik fiil vardır?

7. Hangisinin cümlesinde şart birleşik zaman kullanılmıştır?

8. Hangisinin cümlesi pişmanlık bildirir?

9. Hangisinin cümlesinde emir anlamı vardır?

10. Hangisinin cümlesinde gereklilik anlamı vardır?

11. Hangisinin cümlesinde terk edilmiş alışkanlık anlamı vardır?

12. Hangisinin cümlesi dilek-şart kipiyle çekimlenmiştir?

13. Hangisinin yüklemi yardımcı eylemle oluşmuş birleşik fiildir?

14. Hangisinin cümlesinde yeterlik birleşik fiili vardır?

15. Hangisinin cümlesinde eylem işi aceleyle yapma anlamı taşır?


Özkan

Okan

Nazlı

Yiğit

Pıtır

Kerem

Umut

Eylül

Dilara

Alper

Mete

Onat

Ahmet

Akın

Burcu

KARMA SORULAR

39


1. Yardımcı eylemle kurulan birleşik yapılı eyleme üç örnek veriniz.

Kayboldu

Hissetti

Mutlu kılsın

2. Kurallı birleşik fiillere birer örnek veriniz.

Yapabildim

Geliversin

Bakakalmış

Öleyazdı

Çalışacağı tuttu.

3. Basit ve türemiş yapılı eylemlere ikişer tane örnek yazınız.

Basit: Okumuş, Alacaklar

Türemiş: Dinletiyor, Sulayacak

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “etmek” söz-cüğü yardımcı eylem olarak kullanılmamıştır?

A) Bu işleri bugün bitirmesini rica ettim.

B) Bu araba sence kırk bin lira eder mi?

C) Bu kitabı okumanı sana o mu tavsiye etti?

D) Listenin en başına benim adımı kaydetti.

2. Birleşik Yapılı Eylemler

Yardımcı EylemleOluşanBirleşik Eylemler

AnlamcaKaynaşmışBirleşik Eylemler

KurallıBirleşikEylemler

Hangisinde kurallı bileşik fiil yoktur?

A) Sorumluluk verirseniz işleri yalnız yapabili-rim.

B) Gelenekler yüzyıllardır böyle süregelmiştir.

C) Bu sene meyveler erken oldu.

D) Tramvay geliyor; çocuklar, kenara çekilive-rin.

3. (1) Gökyüzü kararsın.(2) Bulutlar bir araya gelsin. (3) Şimşekler çakıversin.(4) Ey insanlar! Görün gücümün büyüklüğünü.

Büyücü Optimis’in cümlelerinin hangisinin yük-lemi, isimden türemiş bir fiildir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

40


Aşağıda verilen fiillerin yapılarını bularak tabloda uygun yerlere işaretleyiniz.

Eylemler Basit Türemiş Birleşik

1. gülüyordu

2. uyuyamadı

3. yakmışlar

4. estiriyordu

5. konuşmayın

6. kazandıracak

7. taşınıyoruz

8. emrediyorum

9. bırakmayın

10. kaybolmuştu

11. tanıyamadık

12. içirdim

12. dinletemiyorsun

13. hoşlanmadım

14. koruyamadınız

15. zannediyor

16. durdurdum

17. resmetmişler

18. asıyorlarmış

19. donakalmış

20. öngörüyoruz

SIRA SENDE

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

46


İsim ve İsim Soylu Sözcükleri Yüklem

Yapma

Basit Zamanlı Fiili Birleşik Zamanlı

Yapma

1. Çocuk gelişimini etkileyen birçok sosyolojik sebep var.

2. Bu ev bizim ihtiyacımızı karşı-layamayacak kadar küçük.

3. Küçük kız bıkmadan aynı söz-leri yineleyip duruyordu.

4. Kadın, kızını uzun süredir görmemiş gibi kucaklıyordu.

5. Ürkek ceylan yakalanacağını hissediyor gibiydi.

6. Bu kuşları gölgesiz bir yerde görmek mümkün değildi.

7. Bu zavallı, özgürlüğün ne olduğunu tatmamıştı.

8. Bu büyük acıyı paylaşırsan kolaylıkla aşarsın.

9. Minik köpek parktaki büyük küçük herkesi eğlendirmişti.

10. Bu vefalı ve iyi kalpli insana çok şey borçluyum.

Aşağıdaki cümlelerde ek fiilin hangi işleviyle kullanıldığını uygun yere yazınız.

Z Birleşik zamanlı fiiller, olumsuz şekilde olduğunda kip eki görülmediğinden ek fiil kip zanne-dilir. Bu sebeple olumsuz çekimli fiiller mutlaka olumluya çevrilmelidir. • Bil - mez - di - m. (Bil - ir - di - m)

gör.g.z. gen.z. hik. (ek fiil) 1t.k.

Z Ek fiilin geniş zaman çekimi “-dır” kullanımıyla basit zamanlı fiillere kesinlik ya da ihtimal anlamı katar ancak fiili birleşik zamanlı yapmaz. • Hastamız iyileşmiştir, taburcu olabilir. (Kesinlik).

iyileş - miş - tir (-dı / -mış / -se olduğunda birleşik zamanlı olur.)

fiil duy.g.z. ek fiil • Bu saatte Ankara’ya varmıştır. (İhtimal).

Z Ek fiilin farklı görevde kullanıldığı seçeneğin bulunmasının istendiği sorularda sadece yük-lemi okumak hataya sebep olabilir.

• O başarılı bir yazar + dı. İsmi yüklem yapmış. • Günlüğüne her gün bir şiir yaz + ar + dı. Birleşik zamanlı yapmış.


1 - 2 - 5 - 6 - 10 3 - 4 - 7 - 8 - 9

KARMA SORULAR

47


1. İsim ya da isim soylu sözcüklere gelen ek fiile üç örnek yazınız.

Bugün hava oldukça güzel.

Haftalardır çalışan benim.

Hayat sunulmuş en güzel armağandır.

2. Ek eylemin olumsuz çekimine iki örnek yazınız.

Çalışkan değilim.

Soğuk değildi.

3. Basit çekimli eylemi birleşik çekimli yapan ek fiile üç örnek yazınız.

Yazıyordu

Bakacakmış

Görmüştü

1. (1) Sabahın erken saatleriydi. (2) Uykusuz geçen bir gece nasıl bitti bilemiyordum. (3) Güneş yüzünü göstermişti. (4) Ama içindeki umutsuzluk beni korkutuyordu.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde ek fiil farklı bir görevde kullanılmıştır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-miş” eki isme gelerek onu yüklem yapmıştır?

A) Yemekte ona söylediklerime alınmış, gidip onun gönlünü alayım.

B) Bu tablo Osmanlı Dönemi’nde yapılmış, onun için çok değerli.

C) Yaz tatili boyunca yüzmüş, böylece kilolarını vermeyi başarmış.

D) Ayakkabıların ne kadar da eskiymiş, yenisini alman lazım.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek fiil alan sözcük birleşik çekimli olmuştur?

A) Bu kadar emek verdikten sonra elbette ka-zanacaktır.

B) Onun varlığı görünüşte pek de bir işe yara-mamıştı.

C) Artık yapabileceğin bir şey yoksa gidebilirsin.

D) Benim için önemli olan mal mülk değil, insan-dır.

48


Aşağıdaki tabloda yer alan cümlelerde ek eylem almış sözcüklerin altını çizerek görevlerini belirten yerlere işaretleyiniz.

Cümleler İsmi Yüklem Yapmış

Birleşik Zamanlı Eylem Yapmış

Ek Fiil Kullanılmamış

1. Kâmuran; çevresince sevilen, uysal bir çocuktu.

2. En sevdiğim yazarı alıp elime, bir dolu yer gezeceğim.

3. Okul korosunda sekizi erkek on beş öğrenci var.

4. Ben yanımda çalışan elemanlarla yüz göz olmayı sev-mem.

5. Dükkânın arka tarafında çalışan bir makineden iniltiye benzer bir ses geliyordu.

6. Sürücü adaylarının hepsi sınav öncesinde telaşlıydı.

7. Neye uğradığını bilmeyen çocuk, gözlerini yumdu.

8. Yüreğimizde derdimiz olmasaydı anlamazdık onun hâlinden.

9. Gördüğüm, insanın içine dokunan, bir hüznü gizleyen keskin bir çift bakıştı.

10. İçimde beslediğim hisler, hep öyle açılmamış bir gül goncası gibidir.

11. Onu pencerede göremeyince büyük bir boşluk sardı içimi.

12. Adam karşımızda kararlı bir şekilde aynı şeyi tekrar-layıp duruyordu.

13. Dikiş makinesinin önündeki tahta sandalyeyi kendine doğru çevirdi.

14. Bir gün evine gidersem bana da o yemekten yapacak.

15. Arkadaşlarımla oynarken giyeceğim bir kısa pantolu-num yoktu.

16. Aramızda böyle küçük şeylerin lafı olmazdı.

17. O, ülke çapında bilinen ve sevilen bir yazardı.

18. Onunla üniversite yıllarında bir tatilde tanıştık.

SIRA SENDE

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

Documents

FİİLER İŞ (KILIŞ) DURUM OLUŞ · 2018. 11. 2. · KA R 6 2. ÜNİTE İEN AN 1. Cevap seçeneğindeki fiilin anlam özelliğiyle aynı olan üç örnek veriniz.. Uzamak Sararmak