gazetë periodike e Shoqatës atdhetare - kulturore “dëshnica”. viti viii Botimit. nr.47. prill 2012. Çmimi 30 lekë

c m y k

Fletë kryetari Komunës së Sukës, Gentian Muhameti

Dëshnicën duhet ta gjallërojmëDëshnicën duhet ta gjallërojmëDëshnicën duhet ta gjallërojmëDëshnicën duhet ta gjallërojmëDëshnicën duhet ta gjallërojmëpasi vjen duke u veniturpasi vjen duke u veniturpasi vjen duke u veniturpasi vjen duke u veniturpasi vjen duke u venitur

në BrendëSi:

kryesia e Shoqatës “dëshnica’’dhe redaksia e gazetës, i shpre-hin përsëri falenderimet më njerë-zore bizesmenit Bashkim Zaiminga Bubësi dytë, i krahinës dësh-nicë, i cili prej disa kohësh e nëvijimësi, me mundësitë e tij finan-ciare sponsorizon nxjerrjen egazetës ‘’ dëshnica’’.

Si një dëshnicar e atdhetar edashamirës për krahinën dhenjëherazi si president i Shoqërisëndërtuese ‘’ Bashkim Zaimi inves-titor Shpk’’ , i urojmë atij mbarësie suksese në punë e në jetë.

krYeSia e ShoqateSredakSia e gaZeteS

F A L Ë N D E R I MF A L Ë N D E R I MF A L Ë N D E R I MF A L Ë N D E R I MF A L Ë N D E R I M

ShoqëriandërtueSe:

“BaShkim ZaimiinveStitor Shpk”Cel. 067 20 74 427

Kanë kaluar dy dekadadhe nuk gjendet asnjëmetër asfalt.Infrastruktura në tërësi,lë shumë për dëshiruar.

Dëshnica e Përmetit nuk mundtë kuptohet pa dëshnicarët dhegazetën e tyre që mban emrin e

krahinësFaqe 8

Delilaj ka diçka që e mundon.Hajde t’ia heqim brengën

Faqe 10

Ali Abazi (Zaimi), patrioti ngaBubësi që nderoi krahinën në

Luftën e VlorësFaqe 12

Abas Hetem Xhani ngaKajca, patriot me vlera që

edukojnë brezaFaqe 13

Belul Arapi, poeti lirik iTrebeshinës

Faqe 15

Cikël poetik nga PërparimHysi, Bujar Bejkollarit, Artur

Vrekaj, Flamur DalipajFaqet 7 - 9, 14, 16

(Vijon në faqen 2)

Së pari, në emër të gazetës ‘’dëshni-ca’’, ju uroj për zgjedhjen tuaj nëdetyrën e kryetarit të komunës Sukë,për një punë të dobishme dhefrutëdhënëse në interes të komunitetittë saj. Z. kryetar, mund të na thoni cilatjanë motivet që u shtynë të kandidonitnë detyrën e kryetarit të komunës ?

- Unë jam banor i krahinës së Dëshnicës,lindur e rritur në fshatin Sukë. Si shumë tëtjerë edhe unë mbas vitit 1991, emigrovajashtë shtetit. Punova disa vite dhe u kthe-va përsëri në vendlindjen time, në Sukë, përtë jetuar e punuar së bashku me bashkëfs-hatarët dhe njerëzit e mij.

Krahina e Dëshnicës në përgjithësi, poredhe komuna e Sukës në veçanti, kanëtrashëguar një prapambetje të theksuar në

infrastrukture, ujë të pijshëm, por edhe menjë bujqësi e blegtori relativisht të pa zhvillu-ar. Një prapambetje të tillë nuk e meritojnëky popull i këtij komuniteti, i cili është sapunëtor aq dhe bujar, sa arsimdashës aq dhepatriot, me shpirtgjerësi që s`e gjen gjetiu.

Ata meritojnë më shumë për rritjen emirëqënies së tyre. Duke e njohur mirë tra-ditën e këtij populli, si bir i kësaj treve, kishadëshiruar vite më parë, për të dhënë edheunë kontributin tim maksimal për zhvilliminkompleks të kësaj zone, me të vetmin synim:në rritjen e përmirësimin e mirëqënies ma-teriale e kulturore të banorëve të Dëshnicësnë përgjithësi, dhe të Sukës në veçanti. Di-het se në ndryshimet sociale të një komuni-teti, rol të rëndësishëm ka edhe qeverisjavendore. Prandaj edhe unë kandidova përpostin e kryetarit, dhe fitova. Populli më dhavotën, më besoj drejtimin e Komunës. Gjejrastin, që nëpërmjet gazetës tonë ‘’Dëshni-ca’’, të falenderoj të gjithë banorët e Komu-nës Sukë, për besimin që më dhanë.

-Cilat janë synimet tuaja gjatë këtijmandati ?

-Gjatë fushatës sllogani im ishte: ‘’ Me Ju,për Sukën ku jetojmë!’’. Me këtë sllogan unëpërgatita edhe Fletë- Palosjen për zhvillimine fushatës, në të cilën shpalosa synimet emia për t’i realizuar ato objektiva që i prento-va popullit gjatë këtij mandati katër vjeçar.Nevojat e komunitetit të kësaj Komune janëtë shumta. Banorët e fshatrave kanë nevojëpër një infrastrukurë bashkëkohore.

Dylbeja e Baba Aliut - Bubësi i Dytë

Elita intelektuale dheElita intelektuale dheElita intelektuale dheElita intelektuale dheElita intelektuale dheakademike dëshnicareakademike dëshnicareakademike dëshnicareakademike dëshnicareakademike dëshnicareKa qënë një kohë jo shumë e largët që dëshnicarët konsideroheshin tëaftë për t'u marrë vetëm me bujqësi, blegtori e pemtari, pa zhvillimin

e duhur arsimor e kulturor. E aq më pak, të merreshin me shkencëNga gëZim voda

Si çdo krahinë tjetër e vendit dhe Dëshnica ka personalitetet e saj të botës intelektualedhe akademike, si të thuash ata që kanë marrë një shkallë të lartë kualifikimi e vlerësi-mi për dijet e veprimtarinë e tyre shkencore. Evidentimi dhe paraqitja e veprimtarisë sëtyre në faqet e gazetës '' Dëshnica'', ka qënë një zotim i parapakkohëshëm i redaksisësonë, për të treguar një realitet, por edhe për të ndryshuar një mentalitet pothuaj''tradicional'', që dëshnicarët konsideroheshin si njerëz që dinë vetëm të ngasin qetë, tëruajnë bagëtinë e të shartojnë apo veselisin pemët, pa për t'u marrë me shkencë ''Zoti''u paskej dhënë mend e kalem të tjerëve. (speciale ne faqet 4,5,6,7)

Ilir Kaso, njëartist i ri dëshnicar

që tronditKryeqytetin

Nga: nuredin nurÇeFAQE 3

Gazetë periodike e Shoqatës Atdhetare - Kulturore “Dëshnica”. Viti X Botimit. Nr.53. Prill 2013. Çmimi 30 lekë

A ia vlente që gazeta “Përmeti” të shkruante pak rreshta për 10-vjetorin e shoqatës “Dëshnica”?

Falënderojmë financuesin e përhershëm z. Bashkim Zaimi, President i Shoqërisë Ndërtuese “Bashkim Zaimi Investitor SH.P.K”, Tiranë, i cili ka kontribuar për botimin e këtij numri të gazetës “Dëshnica”.

I urojmë suksese në biznesin e tij, dashamirësi për Shoqatën “Dëshnica” dhe mbarësi në familjet e tyre.

Kryesia e shoqatës redaKsia e gazetës

F A l ë n D e r i m

cmyk

Shoqëria ndërtueSe:

BaShkim Zaimi inveStitor ShpkCel: 066 20 74 427

urime

-Nga redaksia e gazetës “dëshnica”-

Sigurisht që po! Përderisa Dëshnica si krahinë është pjesë

përbërëse e rrethit të Përmetit (madje më e madhja), dhe Shoqata “Dëshnica” që e përfaqëson atë përbën një vlerë për vet misionin atdhetar e kulturor që ka kryer e kryen në këto 10 vjet, është krejt e natyrshme që edhe çdo arritje e saj, nuk ka se si të mos jetë pjesë e gjithë vlerave që bart mbarë komuniteti përmetar. Për rrjedhojë, gëzon edhe të drejtën e përfaqësimit në faqet e gazetës “Përmeti”, e cila synon gjithë përfshirjen e vlerave përmetare. Veçanërisht prezent lipset të jetë ky përfaqësim në rastet më të shënuara që lidhen me krahinën, siç qe edhe 10-vjetori i krijimit të Shoqatës “Dëshnica”, që u festua më 24 nëntor 2012, në vigjiljen e 100-vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë.

Mirëpo, edhe pse mbas asaj ngjarje kanë kaluar tre muaj dhe kanë dalë dy numra të gazetës “Përmeti” (105 e 106), bën përshtypje fakti që në asnjërën prej tyre nuk gjendet e shkruar qoftë dhe një njoftim i thjeshtë, si lajm, apo urim, pa folur për ndonjë koment apo përshkrim disi më gjerësisht, që do të ishte më se i merituar e mirëpritur. I mirëpritur, sepse sipas nesh, çdo ngjarje e gëzuar për pjesën, e tillë duhet të quhet edhe për të tërën, për arsyen që thamë pak më lart, që Përmeti si rreth është veçse tërësia e krahinave. Dhe ka ndodhur kjo, kur ndër mbi 90 dëshnicarët që festuan në atë rast, qenë prezent edhe tre titullarët kryesorë të Shoqatës e të gazetës

ndreqje gaBimiNë gazetën “Dëshnica” Nr. 52, Shkurt 2013, ndër emrat e shpallur “Anëtar Nderi” të Shoqatës “Dëshnica” me rastin e 10-vjetorit të saj, mungonin për shkak të një ngatërrese në radhitje, emrat:

1 – Shefqet Xhanari2 – Zaim dragoi.Kërkojmë mirëkuptimin prej dy zotërinjve në fjalë dhe

ndjesë për këtë gabim.Me respekt: redaksia e gazetës.

Kryesia e Shoqatës dhe Redaksia e gazetës urojnë

nga zemra zotrinjtë: Bujar Bejkollari (nënkryetar i Shoqatës), Bekim mihaj (Kryetar i Degës së Shoqatës Këlcyrë), dhe tomor voda (një ndër themeluesit e parë të Shoqatës “Dëshnica”), me rastin e përvjetorëve të lindjes së tyre, të cilët i kanë në muajin Prill. Respektivisht Zoti Bujar më 22 Prill, mbush 70 vjeç, ndërsa Bekimi dhe Tomori më 6 e 3 Prill mbushin 65 vjeç. Ndërkohë si Bujari edhe Tomori aktualisht banojnë në SHBA. Njëherazi urojmë edhe zotin flamur hoXha, që mbush 65 vjeç më 1 Maj, si një nga veprimtarët e hershëm të Shoqatës “Dëshnica”.

Paçin shëndet e jetë të gjatë, lumturi në familjet e tyre dhe qofshin gjithnjë aktivë në të mirën e vlerave që bart e përçon Krahina jonë.

Tiranë, Mars 2013

letër e hapur miqëSore për gaZetën “përmeti”

“Përmeti”, zotërinjtë: Kastriot Bezati (kryetar shoqate e drejtor gazete), Fejzo Subashi (nënkryetar) dhe Sadik Murraj (kryeredaktor), madje që të tre dëshnicarë. Ca më tepër pritej,nga që në këtë ngjarje u dorëzuan edhe titujt e nderit të akorduar nga Këshilli i Qarkut të Gjirokastrës për katër figura të respektuara atdhetare e patriotike të krahinës së Dëshnicës si: Veli bej Këlcyra, Mehmet Pavari, Xhako Kajca e Duro Kopo, të njohur për kontributet e tyre në shkallë rrethi apo dhe në sfondin kombëtar,

ndërkohë që titujt në fjalë, siç dihet u dorëzuan nga përfaqësuesi i Qarkut zoti Gilbert Jaçe (njëherazi kryetar i Bashkisë Përmet), ku asistonte edhe Klemend Ndoni, kryetari Bashkisë Këlcyrë. Qoftë dhe vetëm sa thamë së fundi, besojmë se gazeta “Përmeti” duhet të gjente pakëz vend për të shkruar, jo thjesht në plotësim të dëshirave të ngushta krahinore, por mbi të gjitha për vet vlerat që merr ajo gazetë ne përmbushje të misionit mbarëpërmetar. Ja, për këto lloj pasqyrimi flasim, i cili për

fat të keq ka munguar në gazetën “Përmeti”. Dhe besojmë se do të ishte i justifikuar edhe sikur te quhej nga ndonjë, “mbajtje anësie” ndaj krahines së Dëshnices.Të jetë kjo një harresë a “lajthitje” e rastit, apo diçka tjetër? Do besonim të parën. Por në se i referohemi vijueshmërisë, del pak ndryshe, e cila nuk mund të kalohet gjithnjë në heshtje. Kujtojmë se edhe kur Shoqata “Dëshnica” festoi dy vjetorin dhe pesë vjetorin e saj, ka ndodhur e njëjta gjë, kur përsëri në të dy rastet kanë qenë respektivisht zotërinjtë Ibrahim Toshkësi e Kastriot Bezati, drejtues kryesorë të Shoqatës “Përmeti”. Nuk besojmë që kjo duhet të ketë ndodhur për ndonjë pritmëri, që dikush t’i dërgonte spontanisht gazetës “Përmeti” ndonjë shkrim për rastet që flasim, kur secilit prej zotërinjve që kanë qenë prezent, nuk u mungojnë aftësitë për të shkruar qoftë edhe pak rreshta.

Kemi parë thuajse çdo vit që gazeta “Përmeti” shkruan për frashëllinjt e mëdhenj kur vjen Maji, me rastin e ditëlindjes së Naimit, dhe mirë ka bërë. Vitin që shkoi kësaj ngjarje iu kushtua edhe Shoqata e gazeta jonë, edhe pse Dangëllia ka një Shoqatë të vetën dhe ndoshta edhe mund të “kurseheshim”. Por, gazeta “Përmeti” siç thamë pak më sipër, duhej të ishte po aq e vëmendshme të paktën në rastet më domethënëse për Dëshnicën dhe Shoqatën e saj. Dhe 10-vjetori që përmendëm, besojmë se e meritonte këtë përkujdesje. Me Dëshnicën dhe Shoqatën që përfaqëson atë, lidhen edhe ngjarje e veprimtari të tjera që ia vlenin të zinin vend në gazetën “Përmeti”.

(Vijon në faqe 2)

Zoti Ibrahim Toshkësi (i dyti majtas foto lart) dhe zoti Kastriot Bezati (i pari djathtas foto poshtë), të ftuar në veprimtaritë e shoqatës “Dëshnica”

Barbaritë greke në Shqipëri

Nga kol. dr. luan nikollarifaqe 8-9

Kujtime Historike: 1913-1914. Shkruar nga Kosta Papa Tomori,

Leusa, nga Leusa PERMET

reAlitete të kryqëzuArA në romAnin “FinAncieri

reBel i Përmetit” i ShkrimtArit muçi FezgA

Nga kujtim mateli - faqe 10

këlcyra dhe dy bejlerë

nga akil BuBëSifaqe 6

2 — Nr. 53, Prill 2013

Nga tomorr ÇauShi nuredin nurÇe

Abedin Xhakollari ish pjesëmarrës në dy luftëra patriotike kundër fashizmit: në betejën e Verdumit të largët përkrah

forcave për lirinë e kombit francez, më 1918, si dhe në Luftën e Vlorës në krah të Selam Musait më 1920,kundër pushtuesit Italian. Në të dyja këto luftime ai tregoi trimëri dhe ndjenjë të lartë patriotizmi dhe atdhetarizmi. Dhe kur atë e pyesnin kureshtarët, për pjesëmarrjen e tij në këto beteja, me modesti shprehej:- “Bëra ashtu si mund të bënte çdo shqiptar-”. Ky ishte Abedin Xhakollari. Njeriu i heshtur, por nuk heshti ajo që bëri. Veprën e tij e kishin vlerësuar bashkëfshatarët e tij tolarak e dëshnicarë, shokët që luftuan në një llogore me të. Nuk do reshtnin së treguari ata, që dyfekun me gjalmë s’e hoqën nga krahu e opingat i mbanin të lidhura fort pas këmbëve në çdo kohë dhe situatë. Trima që gunat i hidhnin mbi telat me gjemba e syrin s’e hiqnin nga shënjestra, ata që bukën thatë e hanin, e atë pak yndyrë e ruanin për të vajisur pushkën e gjatë.

Abedini, lindi në fshatin Tolar në vitin 1898 në një familje të thjeshtë e të varfër, por me ndjenja të larta patriotike. Brez pas brezi fshati e ka mbajtur në gojë për fisnikëri dhe ndershmëri këtë familje, për punëtorë e mikpritës, për të urtë e gojëëmbël…. Kështu kanë qenë ata. Ajo kurrë s’u bë hija e sistemeve, gjithmonë ka qenë vetvetja. Me këto veti dhe virtyte u rrit edhe Abedini,

Abedin Adem Xhakollari - luftëtar që erdhi nga beteja e Verdunit

midis prindërve të urtë, që vetveten e gjenin te puna e djersa e tyre, që hallet i zgjidhnin me mund e sakrifica. Tek kjo familje ishte trashëguar nga të parët shprehja, “Sakëm (kurrë) se mos i bini më qafë njeriu. Shikoni punën tuaj!”.

I shtyrë nga hallet familjare, Abedini, mërgon në Amerikë në vitet 1916-‘17. Vajti për punë, vajti për të nxjerrë familjen nga fukarallëku. Por vendi i demokracisë ishte përfshirë në ngjarjen më të madhe të kohës. Lufta e Parë Botërore ishte në kulmin e saj. Luftohej për lirinë e popujve të robëruar, kundër barbarisë dhe autokracisë. Thirrja që u drejtoj Noli shqiptarëve, për të marrë pjesë në betejën e Verdumit iu përgjigj edhe ky djalosh. Nuk e bëri të gjatë, u bashkua me ushtrinë e shtetit të madh, SHBA. Shkoi në Francë, aty ku luftonin edhe shqiptarë të tjerë,por edhe dëshnicarë. Pushka e djaloshit u dëgjua fuqishëm në Verdum, aty ku u zhvillua beteja më e përgjakshme. Atje pushka e Abedinit” foli” shqip çka lajmëronte edhe çlirimin e Shqipërisë…U kthye në atdhe,në vitin 1920. Tashmë ishte më i pjekur në moshë, në mendime e veprime, por edhe më i vetdijshëm e më i përgjegjshëm ndaj fateve të atdheut. Ndënjti në shtëpi vetëm sa u çmall, sa bashkëbisedoi me bashkëfshatarët se ç’duhet të bënin dhe i tha vatanit: “Më ke gati”. U vu me njëherë në shërbim të kombit. Abedini me tolarakë e dëshnicarë të tjerë u nisën drejt Vlorës, që ishte bërë Verdumi shqiptar. Qe një vendim mbarëkombëtar, ajo thirrje që dilte nga zemra e çdo patrioti -” Vlora, Vlora bëja fora/ bjeri më të lumtë dora… Ajo sillte mobilizim, vendosmëri, guxim. Shëmbulli i heroit Selam Musait ishte prezent te çdo luftëtar, por edhe tek Abedini 22 vjeçar. Ishte simpantizant i Qeverisë Demokratike të

Nolit në vitin 1924, për përmbysjen e regjimit zogist. Por ky Revolucion e gjen përsëri në Amerikë, si emigrant ekonomik. S’e mbante vendi. U afrua më shumë me shoqërinë “Vatra”, nga ku frymëzohej më shumë me ndjenjën e atdhetarizmit. Në këtë kohë ajo kishte formuar një grup artistik me djem shqiptarë dhe e dërgoi për të përshëndetur fitoren e Qeverisë Demokratike, me Fan Nolin kryeministër. Në këtë grup bënte pjesë edhe Abedini. Djalit elegant i shkonte përshtat kostumi kombëtar. Kishte marrë një nur të veçantë fytyra e tij gazmore. Ishte bërë me krahë. “Fituam edhe këtë radhë’ ’-thoshte. Fjalën fitore e kishte për zemër. Ishte në përkrahje të patriotëve të shquar dëshnicarë, të Mehmet Pavarit, Zaim Bubësit, Riza Cerovës, Mehmet Mehmetllarit, Mete Topojanit, etj. të cilët e kishin bërë jatak familjen e Abedinit, në ditët më të vështira që kalonte vendi… Vdiq në fshatin Tolar në vitin 1956 ….

Gjatë gjithë jetës, Abedini kurrë nuk foli për vete, por për patriotët e fshatit të tij. Foli për bubëslliun, për kajcalliun, për fratarlliun, për çdo pjesëtar të këtyre luftërave. Të tjerët tregojnë,.. të tjerët flasin për të…Flet edhe dekorata “ Për veprimtari të shquar patriotike” që i është akorduar nga Presidiumi i Kuvendit Popullor të Shqipërisë, me Dekret Nr. 4814, datë 02.03.1971….

Abedini mbetet një patriot i nderuar, që do ta kujtojnë brezat, që do vinë, nipërit dhe stërniprit e tij…

Mars, 2013

abedin adem Xhakollari

A ia vlente që gazeta “Përmeti” të shkruante pak rreshta për 10-vjetorin e shoqatës “Dëshnica”?

Fjala vjen, festohet çdo vit nga bektashinjtë dëshnicarë në Bubës, Kiçok e Sukë( si vende të njohura për këtë rit fetar), por nuk kemi parë të flitet qoftë edhe kalimthi për këto raste, pa le të bëhet diçka më shumë. Nuk themi të ketë po atë përkujdesje si për Frashërin e Dangëllinë, por aq sa meriton. Janë botuar disa shkrime me interes në gazetën “Dëshnica” në këto vitet e fundit, si fjala vjen për 59 figurat patriotike që lidhen me Luftën e Vlorës e ngjarje të tjera atdhetare; për etno-tipin dëshnicar; për krijuesit letrarë dëshnicarë; për elitën intelektuale dëshnicare; për Dodonën në Këlcyrë; rrugët e Dëshnicës ; zhvillime të krahinës në shekullin e 19-të e më pas, etj., që gazeta “Përmeti” edhe sikur t`i pasqyronte disi në faqet e saj, “ marrë nga gazeta “Dëshnica”, do të ishte një shtim informacioni për mbarë lexuesit e asaj gazete, sepse siç thamë, dëshnicarët janë pjesë e territorit dhe e vlerave të Përmetit, rrjedhimisht edhe të obligimeve që duhet te ketë një gazetë gjithëpërmetare siç e konsideron misionin gazeta” Përmeti”. Nuk besojmë se ndonjë shkrim për dikë në raste vdekje apo ndonjë rast tjetër që lidhet më shumë me fshatrat dëshnicare afër krahinës së Ceries, mund të njësohet me vështrimin më të gjerë të vlerave dëshnicare, që shkojnë nga Pacomiti deri në kufi me Vokopolën e Tërpanit, Shalsin e Tepelenës e Lavdarin e Skraparit.

Po e ilustrojmë edhe me një fakt tjetër. Pamë në gazetën “Përmeti” vitin që shkoi 22 emra të spikatur që i propozoheshin Presidentit të Republikës për tu dekoruar në kuadrin e 100 vjetorit të Pavarësisë, por ndër figurat patriotike dëshnicare ishte vetëm Kamber Bënja, sepse edhe Riza Velçishti (sipas asaj gazete), delte se qënkej “nga krahina e Ceries”!? Ndërkohë asnjë prej katër emrave që u vlerësuan nga Qarku i Gjirokastrës (të cilët i cituam më sipër), nuk gjendet në atë listë. Çuditërisht, as Veli bej Këlcyra, i vetmi përmetar nga Dëshnica, i

caktuar delegat për në Kuvendin Historik të Vlorës më 28 Nëntor 1912 .Siç duket ose i “harruar”, ose i paragjykuar si pjesë e Oxhakut të bejlerëve të Këlcyrës. Do ta meritonte vendin në atë listë edhe emri i Mehmet Pavarit, Ahmet Kajcës, Mentor Përmetit, Ali Kames, Kasëm Trebeshinës e ndonjë tjetër. Megjithatë ndjehemi të keqardhur që nuk kemi dëgjuar në se dikush prej atyre 22 emrave u vlerësua. Supozojme se nuk do të ekzistonte Shoqata “Dëshnica” (siç është dëshiruar nga disa), atëherë, çfarë humbje apo “ngrënie racioni” mund të kishte dikush tjetër, kur 13 emra dëshnicarësh në këto 10 vjet, të propozuar për dhënie Tituj Nderi nga Shoqata “Dëshnica”, janë miratuar nga Bashkitë Përmet, Këlcyrë, Memaliaj e Kuçovë, apo Qarku Gjirokastër deri në Presidencë?

Pra asgjë të keqe veç të mirës. Po a nuk ia vlejnë arritje të tilla prej një shoqate krahinore të propagandohen edhe nga gazeta “Përmeti”? Sigurisht që vlejnë, por duhet më shumë dashamirësi, afrimitet dhe frymë reale bashkëpunimi. Çfarë të keqe do te kishte gazeta “Përmeti’,’sikur te kishte një rubrikë; “Nga gazetat krahinore”,apo “Nga veprimtaria e shoqatave krahinore”? Nuk do ishin pa efekt pozitiv gjeste të tilla mirëkuptimi, të cilat nuk varen nga sugjeruesit, por nga praktikat e natyrshme të atyre që u mungojnë. Duke rreshtuar këto dukuri, duam-s’duam na lind pyetja: a konsiderohet Shoqata “Dëshnica” si pjesë e vlerave gjithëpërmetare apo diçka e shkëputur e pa rëndësi dhe “anonime”? Pyetja tjetër është; a janë çliruar disa prej drejtuesve të Shoqatë dhe të gazetës “Përmeti” nga ideja e mosqenies së Shoqatës “Dëshnica”? E shtrojmë kështu pyetjen, sepse mendja na shkon vite më parë, kur në gazetën “Përmeti” dy prej titullarëve kryesorë të Shoqatës “Përmeti” në atë kohë, botuan një “Përkujtesë” ku i bënin thirrje Shoqatës “Dëshnica” të shkrihej në Shoqatën “Përmeti”. Pra, Shoqata “Dëshnica” të mos ekzistonte siç ka qenë

në këto vite e është tani. Dhe e tëra kjo, në kuadrin e të ashtuquajturit “Ristukturim” dhe “Unifikim” të Shoqatës” Përmeti,” së cilës sapo i kishte ndërruar jetë kryetari, i ndjeri Sadik Mançellari, ku sipas autorëve në fjalë, ajo që i paskej prishur punë këtij ristrukturimi e unifikimi, qënkej ekzistenca e Shoqatës “Dëshnica” dhe e gazetës së saj me të njëjtin emër. Sipas tyre, duheshin evituar “franksionet” dhe “shijet” jo të këndshme seperatiste e përçarëse midis përmetarëve” etj, që me sa duket “i bartnin” dëshnicarët e organizuar në Shoqatën e tyre përkatëse. Një lajthitje, që nuk u kërkua ndjesë kurrë prej atyre autorëve, të cilët flisnin për gjoja “fraksionet”, “përçarjet, “seperatizmin” etj. që mesa dukej ishin në imagjinatën e tyre dhe dashje padashje i servirnin apo i nxisnin vetë ato dukuri në opinionin përmetar. Për sa themi, janë të shkruara qartazi në gazetën “Përmeti”, Nr.27, shtator 2004. Shoqata “Dëshnica’ po atë muaj dha një përgjigje të urtë e të matur në gazetën e saj, por që autorët e atij materiali nuk e kanë patur dëshirën e mirëkuptimit edhe kur kemi folur drejtpërdrejt e nga afër me ta. Çuditërisht, Ibrahim Toshkësit dhe Stilian Adhamit, u mbeti peng që nuk mundën ta zhbënin Shoqatën “Dëshnica”. Dhe ka ndodhur kjo, sepse aty- këtu drejtuesit në fjalë i kanë atribuar vetes e për rrjedhojë shoqatës “Përmeti” një farë “Statusi superioriteti” e centralist, të të qënit “kryeshoqatë” dhe ato të krahinave (si puna jonë), “nënshoqata…”. Me një fjalë nënçmim ndaj shoqatave krahinore, sidomos ndaj Shoqatës “Dëshnica”, e cila ishte e vetmja Shoqatë krahinore në ato vite, e që sipas tyre (e shkruar në atë gazetë), duhej te mbetej “Dege e Shoqatës “Përmeti”, kur si me ligj dhe si mision, jemi ndërtuar e mbetemi veçse të barabarta. Mirëpo kjo fjala “të barabarta”, as që u konceptua ndonjëherë prej tyre. E me që kjo dukuri ka ndodhur vetëm me Shoqatën “Dëshnica”, e cila tashmë dihet për krebilitetin që ka arritur në këto vite në opinionin dëshnicar e më tej, lë shteg edhe

për një farë xhelozie ndaj arritjeve të saj, xhelozi që nuk e dëshirojmë të gjallojë tek stafi pasues i asaj Shoqate. Dhe gjithçka që parashtrojmë në këtë letër, në asnjë rast e për asnjë arsye nuk janë nxitur apo të “bëra borxh” prej Shoqatës “Dëshnica”. Fakti që fare rrallë mund të ketë ndodhur që në veprimtaritë tona dëshnicare të mos kenë qënë të ftuar e të respektuar drejtuesit e Shoqatës e të gazetës “Përmeti”, nuk ka se si të mendohet se na ka munguar respekti ndaj jush. Por respekti nuk mund të kuptohet i njëanshëm apo si “detyrim” vetëm për një palë, për “të voglin” ndaj më “të madhit”, por reciprok, i sinqertë e pa poza karshillëku. Natyrisht as për “fasadë’, apo për tu dukur ne presidiume, etj. Fjala vjen, nuk mbajmë mend në këto vite të jemi thirrur në ndonjë përvjetor të Shoqatës “Përmeti”, aq sa ende nuk është e fiksuar qartazi data e krijimit të saj, çka do ta dëshironim si të gjithë përmetarët, por edhe si Shoqata homologe brenda një rrethi. Në se e themi këtë, nuk kërkojmë që diçkaje që i ka ikur aktualiteti, t’u riktheheni për “kënaqësinë tonë”. Jemi për mirëkuptim të sinqertë, luajal dhe pa Parësi: “jemi ne pa jeni ju”!. Jemi për të ndërtuar marrëdhënie të natyrshme, miqësore e shoqërore, sepse çdokush në shoqata punon me zemër e pa interesa. Të paktën ne si Shoqatë, që quhemi shpesh “e vogël”, kështu i kemi ndërtuar marrëdhëniet mes vetes. Dhe themi se ia kemi dalë në krye në këtë mënyrë. Pra, le t`i hedhim pas krahëve disa nga dukuritë negative që përmendëm e të shohim përpara për hir të vlerave të urtësisë, njerzillëkut, modestisë e të mirësisë që kanë shpalosur kurdoherë përmetarët, si pjesë e sjelljes së kulturuar që i ka karakterizuar gjithnjë ata, pjesë e të cilave janë edhe shoqatat e gazetat tona: “Përmeti” dhe “Dëshnica”. Këto, ndofta një ditë do kenë edhe një fund, por le të kujtohemi për mirë, pa na qeshur ata që do vinë pas…

me respekt,redakSia e gaZetëS “dëShniCa”

tiranë, mars 2013

(Vijon nga faqja 1)

Nr. 523 Prill 2013 — 3

Nga gëZim voda

Nga një statistikë gojore, del se nga viti 1945 deri në fillim të viteve ’90-të, prej Krahinës së Dëshnicës kanë dalë 15

aviatorë. Zë fill ky numër me një ndër më të mëdhenjtë e më të shquarit e aviacionit luftarak shqiptar, Fari Bubësin, dhe pasojnë gjithë të tjerët, çka gazeta jonë “Dëshnica” synon të flasë më posaçërisht për ta, në numrat e ardhshëm. Pra, nuk janë pak për një krahinë. Sa për kuriozitet, ata kanë për vendlindje nga Bubësi, Kajca, Toshkësi, Rodenji, Suka, Balli e deri në Këlcyrë, Fratar e Seniçan. Një ndër ta është edhe Myrteza Arapi nga fshati Ball, aty rrëzë Trebeshinës, njeri me humor e buzagaz, i çiltër dhe i mirësjellshëm,e që kur bashkëbisedon me të, dëgjon dëndur fjalët” …ashtu t`u bëfsha”, “hë o të keqen…” etj., fjalë të ëmbla të nënave tona dëshnicare, pjesë të tipareve të tij komunikuese, njerëzore e miqësore, por dhe të kulturës shembullore që ka karakterizuar ushtarakët e kësaj arme. Ndonëse i ka mbushur 75 vjeçët dhe elbete, vitet mbi kurriz të nxjerrin disi “zhofkat nën shoshë”, ai si në të ri, përpiqet të jetë dinamik, pa iu “dorëzuar” kollaj moshës. Ka diçka në vetvete nga vëllai më i madh i tij, Beluli, i cili ka ndërruar jetë vite më parë, por i mirënjohur për aftësitë e tij komunikuese e organizuese në Dëshnicë e gjetkë, por dhe për shpirtin e tij poetik.

E me që jemi tek Myrtezai, këtij njeriu i atribohen dy veçori dalluese në rrugën e të qënit aviator. Ai është i dyti ndër djemtë dëshnicarë që do dërgohej për studime jashtë shtetit ( pas Fari Bubësit), çka mund të konsiderohet i pari në plejadën e më të rinjve të asaj kohe që fillonte nga fundi i viteve ’50-të. Veçoria e dytë që lidhet me të, është qënia e të vetmit dëshnicar që do specializohej si pilot për avionë bombardus, tipi më i rëndë në efektivat tona luftarake kur ushtria shqiptare realisht pati vetëm një të tillë.

Por ai ka dhe një veçori tjetër specifike, madje mjaft interesante. Myrtezai u përgatit për aviator në ish Bashkimin Sovjetik e në Kinë dhe përfundoi oficer gjitharmësh, deri dhe këmbësor. Madje koha më e madhe e fluturimeve të tij si pilot ka ndodhur në ato dy vende. Diçka e pabesueshme. Përforcohet kjo edhe me një çudi tjetër: ka qenë tre herë kandidat i Partisë së Punës dhe është rikthyer po aq herë anëtar i asaj Partie. Diçka e rrallë, tepër e pa ngjarë në atë sistem politik, ndërkohë që vazhdonte të qëndronte oficer në radhët e ushtrisë së kohës. Çka thuhet, konfirmon tipin e tij prej “rrebeli”, që shpesh gjendej ndër ata që quheshin “kritizerë”, “nihilistë të kohës”, “zevzekët e efektivit”, etj, sepse reagonin ndaj padrejtësive të rastit, mungesës së eksigjencës tek ata që kishin mbi vete. Pra ai ka paguar “haraç” sa herë që rebelohej nga “rregulli”, nga “normat”, nga “morali” i përditshëm i “ njeriut të ri”.

* * *Myrtezai është fëmija i gjashtë në radhë

i Shaqo Arapit, ndër 13 vëllëzër e motra gjithsej. Një “taborr” i tërë me fëmijë,që në kushtet e vështira të prapambetjes ekonomiko-shoqërore të kohëve ku ai u lind e u rrit, edhe një përshesh me dhallë t`u vije përpara atyre në ato vite duke qarkulluar lugën dorë më dorë, mund t’i quaje “të ngopur”. Pra, as që bëhej fjalë për normalitet jetese, pa le pastaj për lluksin e sotëm të disave. Dhe Myrtezai i mban mend mirë ato kohë. Por babai, –thotë ai,- e kish merak shkollimin tonë, nuk donte të mbeteshim “qorra”. Falë atij,-shton ai,- ( se nëna na vdiq e re dhe babai u rimartua), ne me ca vuajtje, veçse bëmë përpara. Arsimin bazë e mora në fshatin e lindjes. Ndër gjashtë nxënësit e asaj kohe, nga Balli,-kujton Mytezai,- kishim vetëm një vajzë, Vezire Aliaj e quanin… Provimet i dhamë në Çorrogunj, së bashku me nxënësit e atij fshati.”. Dhe i kujton me mall ato vite . E për të qenë më të saktë, ai e kryeu arsimin fillor në vitin 1951, kur ishte 14 vjeç, moshë e cila tani thuajse gjendet në shkollat e mesme. Por kështu qenë kohët. Nuk ka pse të quhet e pabesueshme. Fshatrat e Dëshnicës nuk kishin trashëguar vijueshmëri arsimore të rregullt para luftës .Vitet e luftës po dihen,as që bëhej fjalë për rregullsi. Duke qënë i etur për të mësuar, por edhe për nevojat që kishte Dëshnica e pas luftës për përparimin arsimor, Myrtezait si dhe mjaft të tjerëve si ai, iu dha e drejta të vazhdonin kualifikime të mëtejshme për t’i nxjerrë arsimtarë. Dhe u dërgua për të marrë arsimin e mesëm pedagogjik në Durrës e Tiranë (me bazë fillore), nga viti 1951-1955. Në moshën 18 vjeçare, ai fillon punën si mësues në fshatin e lindjes, Ball. Më pas, punon një vit me rininë në Përmet (i

myrteza Arapi - piloti “rebel” që e kthyen në oficer gjitharmësh …

angazhuar me pionerët) dhe një vit më pas, mësues në Kajcë. Kur në vitin 1958, i dhanë bursë për të vazhduar shkollën e lartë për gjuhë –letërsi në Universitetin e Tiranës, njëherazi i del e drejta për ta tërhequr në armën e aviacionit. Ishte koha kur aviacioni luftarak shqiptar kish pak vite që ishte krijuar ( 24 Prill 1951), dhe joshte të rinjtë e apasionuar apo me cilësitë e duhura për të bërë karrierë në këtë profil ushtarak. Dhe Myrtezai (tashmë dhe komunist), një i ri enthusiast dhe energjik që sapo kish mbushur 20 vjeç e mirëpriti këtë “ofertë”, e cila aso kohe do të thoshte të përgatitësh e të specializoheshe jashtë shtetit. E kush nuk e synonte në atë kohë atë gjë? Kështu, viti 1958, për të përbën edhe fillimet e karrierës së tij për aviator, duke u bërë pjesë e kursantëve të atashuar në Laprakë të Tiranës ku qenë hedhur bazat e para të Shkollës së Aviacionit Shqiptar. Ishte diçka e paimagjinueshme për djaloshin nga rrëza e malit të Trebeshinës, por ja që qe një realitet. Pas një viti, në gusht të vitit 1959, së bashku me 24 kursantë të tjerë dërgohet për studime në ish Bashkimin Sovjetik (në qytetin e Krasnodarit), por ndër shtatë shqiptarët e atij grupi të caktuar për pilot bambardues, ishte dhe Myrtezai. Qe ngjarje më vete, të të besonin tërë atë makineri gjigande. Por dëshnicari i quajtur Myrteza, e mori me dëshirë atë çfarë i kërkohej. Fotografitë e shumta që ai ka nga jeta e kursantit atje dhe tregimet e tij deri në

intime për mbrëmjet alla-ruse mes vajzave të atij vendi, për një “zeshkan” mesdhetar që qe ai, natyrisht e bëjnë paksa nostalgjik në këtë moshë, sidomos për vitet e rinisë që kanë ikur e nuk kthehen më. Pastaj tregon për “peripecitë” profesionale në ato dy vjet e ca në atë vend, ku në një rast “bombarduesi i tij” nuk iu bind komandës së Myrtezait, dhe pasi përshkoi aerodromin, u gjend mes parcelës me mollë që vazhdonte në zgjatim të aerodromit. “Shpëtuam paq”-thotë ai- mund të kishim përfunduar në katastrofë” . Dhe gjëja e parë që kish bërë ai mbas daljes nga kabina e pilotit, ishte vajtja te shturmani( ai që rri tek “hunda”, pjesa e përparme e bombarduesit), i cili mund ta kish pësuar nga përplasjet me drurët e parcelës. Kish ndjerë kënaqësi sipër vete, kur ai qe gjallë.

Në shtator të vitit 1961 kthehet në atdhe dhe merr gradën nëntoger. Por Shqipëria asokohe kish vetëm një avion bombardues ( IL-28), i cili ishte kompletuar me ekuipazhin përkatës . Bajram Hitaj, që ka “pleqëruar” me të, ishte nga ata të “regjurit” nga lufta partizane dhe eksperienca fluturuese. Kështu që Myrtezai me shokë, thuajse u kish vajtur dëm ai dy vjeçar për këtë lloj tipi. Pra duhej të kalonim në tipa të tjerë luftarakë ku tashmë në “modë” qenë avionët reaktive gjuajtës-bombardues që kishin mbërritur edhe në ushtrinë shqiptare..

Mbas një muaj leje dhe” as në ajër e as në tokë…”, pra pa i emëruar diku, grupi i ardhur nga Rusia, dërgohen në Kinë për të përvetësuar teknikën e avionëve reaktivë, gjuajtës bombardues. Por në Kinë, nuk qe si në Rusi. Atje nuk kish më “djevushka” për të dancuar mbrëmjeve. Rregullat kineze i vunë në “zap”, madje më shumë se ç’ mendohej. Edhe pse ata ishin titulluar oficerë aviacioni, në Kinë i trajtuan si kursantë fillestarë, sikur po e fillonin nga e para. Mbi të gjitha trajtimi tyre financiar qe fare simbolik e diskriminues. Shumë më i ulët se ç’trajtoheshin realisht kolegët e tyre në kohë të tjera. Edhe llojshmëria e ushqimit (dihet guzhina kineze), nuk kapërdihej kollaj prej ballkanasve. Por mes tyre ishin dhe dakortësitë shtetërore kino-shqiptare. Të ngrije krye kundër kinezëve, kishe ngritur krye ndaj vendit tënd. U ishte bërë prezent ky lloj trajtimi diplomatëve shqiptar në Kinë dhe qe përmirësuar diçka “me pikatore”. Por jo gjithçka, gjersa ata një ditë e konsideruan “kupën të mbushur” dhe ngritën zërin e protestës, e cila u quajt “grevë”… Myrtezai qe një mes dy komunistëve të atij grupi dhe nuk mund të pranohej “ortakëria” me pjesën tjetër pa parti. I kërkohej “shembulli i durimit dhe disiplinës”. Mirëpo ai nuk mund të rrinte në heshtje e “në bisht” të situatës, kur po denigroheshin bashkë me të edhe shokët e tij. Çka ndodhi u bë problem ndërshtetëror, e cila do kishte një kosto. I tërë grupi, përfshi dhe Myrtezanë, në Janar të vitit 1963 kthehet në Shqipëri,

veçse si “rrebelë”, si njerëz me “pretendime të tepërta.”, si “ mospërfillës” të marrëdhënieve të ndërsjellta shtetërore, etj. Pra dikush duhej gjykuar. Myrtezai si komunist i thjeshtë, kthehet në kandidat partie. Tjetri, që qe në rolin e përgjegjësit për punën e Partisë, e përjashtojnë nga Partia. Gjithë Grupit (përfshi edhe këtë), i hiqet e drejta e fluturimit, d.m.th. e të qenit pilot. Dikush u fut edhe në burg. Pra filloi një kalvar i vërtetë për të, i cili nuk do përfundonte edhe në vitet e më pasme, ndonëse nuk e zhveshën si ushtarak. E caktojnë komandant toge në ruajtjen e aerodromit. Funksion këmbësorie. Pas pak muajsh e dërgojnë aviodispeçer në Kukës, d.m.th. që niste e përcillte postën që shkonte nga Tirana,por kurrë si pilot.

Mbas një viti e shpien në Vlorë, në kursin 6 mujor dhe gradohet toger. Po dukej sikur “po i jepej dora”, por për kthimin si pilot as që bëhej fjalë. Në vitet 1964-’66 kryen Akademinë Ushtarake gjitharmëshe në Tiranë. Në mbarim të saj, emërohet në Korpusin e Shkodrës në detyra mesatare dhe në vijim komandant batalioni në Kukës (me që nuk pranoi të vazhdonte në Shkodër). Vetëm qëndrimi ndaj Atdheut dhe nevojat familjare e shtynin atë ta pranonte disi me zor një trajtim të tillë, jo se kish koshiencën e plotë për “detyrën”. Dhe duhet thënë se familja e tij prej vitesh ishte në Memaliaj. Siç duket “bëmat” në Kinë vazhdonin ta ndiqnin nga pas. Vetëm një ankesë në instancat e larta, ia “zgjidhi” në një farë mënyre pretendimin pse i bëhej ky trajtim.

Në vitin 1967 e caktojnë pedagog në Shkollën e Aviacionit Vlorë. Pra, u kthye disi tek arma, por jo tek profesioni. Nga fillimi i vitit 1977 u përfshi nga një tjetër”peripeci.” E ndëshkojnë përsëri. Pra, 10 vjet më pas Myrtezai e sheh veten përsëri kandidat Partie, se’paskej shprehur “pakënaqësi ndaj Partisë…” . Po e provonte për të tretën herë qënien “në stazh Partie”. Domosdo që e hoqën dhe nga detyra e pedagogut duke e vënë përsëri “në provë …” Dhe kësaj radhe “provat” do t’i jepet në Çepan të Skraparit, si komandant toge. Akademia Ushtarake e kryer dhe vitet si aviator në BS e në Kinë, tashmë i mendonte si një vegim disi i largët, thuajse të shkuara kot. Kish vite që qe kthyer në oficer gjitharmësh, madje edhe këmbësor i rangjeve të ulta ushtarake. Edhe gruan që e kish mësuese në qytetin e Vlorës, ia dërgojnë në rrethinat e Vlorës,në Kotë, kur kishte tre fëmijë. Mbas një viti në Skrapar (ku kreu “dënimin”), kthehet përsëri AP dhe e sjellin në Baterinë e Xhenjos në Moravë e Konisbaltë të Beratit. Në plotësim të dy vjetëve Skrapar-Berat, e kthejnë përsëri në Vlorë, por jo në aviacion, në një njësi tjetër ushtarake që ai “u kish marrë dorën,” si Shkolla e Instruksionit dhe Batalionin Autonomeve, e më pas në Divizion. Kryesisht me prapavijën, deri në Qershor të vitit 1992. Në atë vit ai doli në pension me gradën n/kolonel e më pas (në lirim), ka merituar atë të kolonelit.

Një histori e tërë “prapësish” e ka ndjekur këtë njeri. Dhe kur bisedon me të nuk të mbushet kurrë mëndja se ai është tip që”ta bën borxh”. Mirëpo siç thotë një fjalë e urtë “njeriu mirë nuk ka kollaj fat” ose “ bashkë me drurin e shtrembër rri dhe ai i drejti”. Ai njeri gazmor, i qeshur, me humor e fjalë të ëmbël, të duket sikur nuk thotë të vërtetën për çfarë i ka ngjarë, por sikur i sajon e i dramatizon, ndonëse ai flet qetësisht e buzagaz. Pra, të ngjajnë disi si të pabesueshme. Por për kohen në Rusi e në Kinë dhe ç’ka ngjarë atje, flet edhe fqinji im, ai i përjashtuari nga partia që thuhet pak më lart, Sotir Majko. Myrtezai ka vite në Tiranë dhe fjalët “t’u bëfsha” e “ashtu të keqen”, janë dalluese për të. Edhe pa e njohur mirë, boll t`i dëgjosh këto fjalë në një autobuz unaze apo në ndonjë kafe afër Spitalit Civil, dhe pa asnjë mëdyshje ai është Myrteza Arapi, fëmija i gjashtë në radhë i Shaqo Arapit nga Balli, rrëzë Trebeshinës, që mësoi për të qëlluar nga ajri dhe përfundoi si oficer gjitharmësh e këmbësor. Veçse mbeti kudo njeri i mire e me dinjitet, i qeshur dhe i mirësjellshëm. Ashtu siç i njeh kushdo dëshnicarët. Edhe ai ndjehet krenar që është biri i asaj Krahine. Me këto llafe e mbylli edhe ai bisedën disa muaj më parë…

- Mbetem i nderuar që jam bir i Dëshnicës -

Myrteza Arapi (në mes, ulur), kursant në Krasnodar, Rusi, 1961.

Myrteza Arapi

4 — Nr. 53, Prill 2013

Shoqata “dëshnica” në kuadër të njohjeve dhe marrëdhënieve miqësore me shoqatat e tjera simotra, veçanërisht me ato që janë në kufijtë e krahinës së Dëshnicës, po boton në këtë numër tre shkrime modeste që na njohin me jetën dhe veprimtarinë e shoqatës “Çepani” të Skraparit.

Nga kryesia e shoqatës “dëshnica”.

Prishta dhe Dëshnica

Dake Bregu: Jetë vetëm me punë e mirësi hasan Xhemal rogu - njeriu shpirtmadh i zonës së çepanit

Bashkim Koçi, autori i librit “Tregoj për Prishtën”

Nga ilmi S. qaZimi,Kryetar i Shoqatës Atdhetare Kulturore

“Çepani”

Në prag të 100-vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, publicisti e

gazetari i njohur, bir i Prishtës shekullore Bashkim Haki Koçi “shpalli” nxjerrjen në qarkullim të librit “Tregoj për Prishtën”- një titull ky i thjeshtë në madhështi dhe madhështor në brendi.

Në “brazat”e 325 faqeve, të gërshetuara me shumë foto e relikte,autori,i cili ‘ia njeh dhëmbë e dhëmballë’ vendit ku lindi, ku u shkollua dhe asnjëherë nuk e ndjen veten larg tij, jep një mori e larmi informacioni të përgjithshëm, por në veçanti demografik, ekonomik dhe fetar, duke “skanuar” kështu jetën e Prishtës dhe të banorëve të saj ndër shekuj.

Të veçantat e këtij libri, që çdo lexues shqipfolës kudo që të jetë e kudo që të ketë lindur, do t’i dëshironte me kënaqësi t’i njihte, janë të shumta dhe origjinale;jo vetëm kaq por të trajtuara me një gjuhë të pastër, të pasur e ledhatuese. Do të rendisja disa prej tyre:përshkrimi realist, objektiv

dhe dashamirës i asaj që shkruan;dhënia e detajeve ekonomike, luftarake, psikologjike, fetare, kulturore, që përcaktojnë epoka; informacioni demografik i lidhjeve jetësore me fshatrat fqinjë të zonës së Çepanit, të krahinës së Dëshnicës, Dangëllisë, Tomorricës, Potomit, Skraparit, etj; mbrojtja e idesë disi interesante por edhe shkencore, se për nga veprimtaria e ngjeshur atdhetare, fetare dhe emancipuese” nuk ka Prishtë pa Teqe bektashiane” dhe “as Teqe pa Prishtë”

;parashtrimi dhe mbrojtja e argumentuar e tezës se Prishta prehistorike (Kalaja e saj daton, sipas arkeologëve, shekulli II-të para Krishtit), pavarësisht nga dallgët e rrebeshet e historisë, mund të mpaket por nuk do të plaket e as do të asimilohet.

Për gjatë faqeve të librit gjejmë 44 referime gjithfarëshe vetëm për Çepanin,si kryeqendër e hershme e zonës (komunë një shekullore) e 15 fshatrave që kufizohen me lumin Osum dhe nga ana tjetër me

Dëshnicën, Dangëllinë, Përmetin...Janë mbi 100 lidhje martesore të

evidentuara e të qëndrueshme me fshatra të Dëshnicës si: Rodenj, Bubës, Sukë, Pavar, Kajcë, Mërtinj, Zhepovë,etj. aq sa tregohen për shumë fshatra të Skraparit të marra së bashku. Lidhjet fetare bektashiane dhe shpjegimet e sakta e të dokumentuara arkivore që bëhen në libër, midis Prishtës së Kongresit të parë panbektashian botëror dhe Frashërit, pikës më të lartë të madhështisë atdhetare bektashiane shqiptare me yllin Naim H. Frashëri si prijës- janë mbreslënëse dhe tërësore,duke mbetur si gjurmë të pashlyera në memorjen e lexuesve të çdo niveli intelektual.

Për sa i përket përshkrimeve të shpirtit luftarak, atdhetarizmit, humorit dhe ndjenjës së punës së bashkëfshatarëve të tij, Bashkim Koçi ka meritë të posaçme për arsye se ka shënuar thekse e gjetje të spikatura aq sa historike edhe artistike nga vetë zemrat, mendjet dhe pushkët e banorëve të kësaj qendre të banuar disashekullore.

Prishta, bij e bija të së cilës, ashtu qetë-qetë kanë “shqetësuar” e ngritur në këmbë mbretër e mbretëresha të Evropës,kanë bërë thagmë në shtete e qytete evropiane,aziatike e amerikane,fshat që është vetprezantuar thjeshtazi, por me domethënie si vendi i mollës dhe i rakisë...- tani ka një pasaportë që është libri “Tregoj për Prishtën”.

Duke falënderuar redaksinë e gazetës ”Dëshnica” për hapësirën dhe mundësinë që na dha për këtë shkrim, urojmë që autori të ketë jetë të gjatë, penë të pareshtur dhe të na sjellë libra të tjerë që të shërbejnë edhe më shumë si ura lidhëse të miqësisë dhe harmonisë historike ndërmjet krahinave të Çepanit (ku Prishta ka vendin e vet parësor), Dëshnicës, Dangëllisë, Përmetit...

Më 2 shkurt 2013 u nda nga familjarët, miqtë, të afërmit dhe gjithë të

njohurit, Dake Bido Bregu. Ai lindi në vitin 1937 në fshatin Zabërzan të komunës së Çepanit, në një familje me tradita të mrekullueshme,ndër më të mirat e të gjithë zonës tonë.

Duke analizuar vitet e jetës të Dakes, këtij njeriu, i cili nuk jetoi për të qenë “gjallë”, por për të lënë për vete e për familjen një emër të nderuar, ndjehet në çdo hap, se ai ka kryer punëra që kanë dashur veçse zëmër të madhe e sakrifica pambarim. Si një specialist i zoti dhe i përgjegjshëm i bujqësisë Dake Bregu qysh në moshë të re, si agronom i lartë, u ra pash më pash arave të kooperativës së bashkuar të Çepanit e më pas tërë Skraparit, duke lënë jo vetëm gjurmë pune të ndershme e shkencore,por edhe mbresa të njeriut me një shpirtgjerësi të rrallë. Në asnjë rast nuk u çfaq tek shokët e miqtë, tek vartësit apo eprorët i tjetërsuar. Përkundrazi, Dake Bregu ishte dhe mbeti modeli i thjeshtësisë, i të vërtetës, i disa virtyteve që nuk gjenden kollaj në botën njerëzore.

Gjatë gjithë karrierës i “vizatoi” punët që iu ngarkuan,ashtu siç dinte ai:vetëm me përkushtim e dashuri, i “shenjtëruar” vetëm për punë të mira,që t’i shërbenin shoqërisë dhe familjes për të cilat sakrifikoi gjithçka. Me përkushtim të gjithanshëm,me dashuri për njerëzit,në çdo çast ai ishte njeri i dhënë pas drejtësisë, i të gjendurit pranë kujtdo që kish hall,duke bërë të pamundurën për të kapërcyer “autoritetin” e njeriut të shkolluar, e për të zgjidhur problemet. Kështu e njohën shokët, vartësit e bashkëpunëtorët,veçanërisht skraparlinjtë.

Dake Bregu kishte zemër të madhe; ishte njeri pa qibër e pa vese. Vetë natyra e punës që kreu bëri që të njohë e të krijojë lidhje me shumë kuadro,fshatarë e qytetarë të thjeshtë,të rinj, të reja e të moshuar, të cilët e kujtojnë si njeri që la veçse emër

Lindi në Rok më 13.10.1933 në një familje me ndjenja atdhetare. Ishte nip i

Tefik Lapanit dëshmorit të parë të Skraparit. Ai, tok me vëllanë Tekiun dhe katër motrat morën një edukatë të shëndoshë nga prindët, Xhemali e Peruzeja. Në Çepan kreu shkollën shtatvjeçare dhe u muar me bujqësi. Në vitin 1958 është punësuar në ndërmarrjen e Grumbullim- Përpunimit të rrethit të Skraparit,me qendër në Çorovodë. Aty kreu punë të ndryshme dhe mësoi zanatin e teknologut për produktet e nënproduktet e rrushit. I dhënë pas punës,ai shumë shpejt do të dallohej si njeri i ndershëm, i ndërgjegjshëm dhe i përkushtuar,në vijimësi edhe në ndërmarrjen ushqimore të qytetit. Pas vitit 1960, siç tregonte vetë,” dëgjova Yzedin Bashon që më tha, shko në Hambull,në punishte o Hasan, se ke edhe shtëpinë afër.” Hasani do të bëhej mjeshtri më i dëgjuar i punishtes së Hambullit e më pas në atë të Çepanit ku punoi deri sa doli në pension. E donje baxhoxhi mjeshtër të përpunimit të qumështit të kooperativës bujqësore, apo profesionist të nxjerrjes së rakisë, rehanisë, verës, pekmezit, mushtit... “Punonte dhe harrohej pas punës, sidomos në pikun e prodhimit, dhe vinte në shtëpi vetëm një herë në dy-tri javë” tregon njëra nga vajzat e tij, Shqiponja.

Hasan Bregu, ishte njeri tepër mikpritës, i muhabetit, i rakisë e i dollisë, i këngës dhe i miqësisë. Apo se nuk kishte një gojë të ëmbël, fjalë të shtruar e këshilla të urta!Ai çdo hap të jetës së tij e lidhte me punën dhe vetëm me punën e ndershme. U bë i njohur në gjithë zonën e Çepanit dhe më gjerë në Dëshnicë, Dangëlli, Tomorricë.

të nderuar. Ai përpiqej t’i ruante këto lidhje e miqësi si askush tjetër. Në këtë kuptim të gjitha ç’ka realizoi në shoqëri, në rrethin familjar e kudo, nuk i konsideroi asnjëherë dhuratë, por arritje të një pune sakrifikuese. Sepse Dakja gjërat i shikonte e i pranonte

ashtu siç ishin dhe luftonte me mish e me shpirt që atë të bëheshin ashtu siç duhej dhe si ishte më e mira. Ndaj edhe pati suksese në punët që kreu dhe ndërkohë ata me të cilët punoi e jetoi, e mbajtën dhe do ta mbajnë mend si njeriun që u shfaq gjatë gjithë kohës si i vërtetë. I tillë mbeti ai edhe gjatë viteve të pensionit e deri në orët e fundit të jetës,duke mos i humbur asnjëherë lidhjet me miq e shokë, duke iu drithëruar shpirti për

mbarëvajtjen e punëve në atdheun tonë.Ai e kishte më për mbarë të vuante

vetë, se sa t’u shkaktonte vuajtje të tjerëve. Ne miqtë dhe shokët e Dakes në të gjithë Skraparin, Dëshnicën e Përmetin, ashtu si edhe të tjerët,që e patën njohur,e vlerësojmë dhe do ta mbajmë si një hajmali të gjithë veprimtarinë e tij të çmuar. Ajo do të mbetet në kujtesën tonë për ta patur si një këshilltare të mirë në përplasjet me jetën.

Ai radhitet ndër shokët e miqtë më të nderuar,gjë me të cilën do të mbajnë kokën lart njerëzit e dashur të familjes,vëllezërit e motra,bashkëshortja e tij Hëna (bijë nga Fratari), dy djemtë aq të thjeshtë e të çiltër, Abedini dhe Admiri si dhe bashkëshortet e tyre,Valbona e Blerina,pa harruar mbesën e vogël Junën. Të tërë do të jenë krenarë për Daken e shtrenjtë.

Dake Bregu jetoi e punoi, siç thotë një fjalë e urtë,sikur nuk do të vdiste kurrë,sikur në këtë botë me plot të këqija, ai kishte pjesën e tij për të ndrequr. Epitafi më domethënës për të do të ishte: Ish i vërtetë dhe la vetëm emër të mirë!

Besnik s.osmani, Xhemal dauti, Loni Çuko, Bashkim h.Koçi, izet h.dashi, Murat Maksuti, ilmi s.qazimi, enver Naska.

Shokët e miqtë e tij tani ishin bërë shumë. Për punë të mirë është dekoruar dy herë.

Duhen netë të tëra për të treguar se sa njerëz shkonin,qëndronin,hanin e pinin në shtëpinë e Hasan Rogut. Ai u bë mjeshtër aq i njohur sa i thërrisnin për mbiemër emrin

e fshatit. E shoqja e tij, Drita, ashtu siç ka edhe emrin,e mbante shtëpinë,dinte të priste me fjalën e ëmbël,me zemrën e pastër,duke u “bërë pendë” me të shoqin. Ata lindën e rritën pesë fëmijë: Bujarin, Xhemalin, Liljanën, Arjanin dhe Shqiponjën,që kanë trashëguar aq shumë cilësi të babait:dashurinë për punën, për njerëzinë dhe ndjenjën e atdhetarisë.

Por jeta ka edhe të papritura:në vitin 1990 i aksidentohet dhe ndahet nga jeta djali i tij Arjani, një muaj para se të martohej. Këtë vdekje Hasani e përjetoi shumë thellë deri sa u sëmur e u desh të operohej. Shërimin e vërtetë e gjeti vetëm në punë. Përballoi përsëri një operacion tjetër nga zemra dhe jetoi deri në fund me brengën për ruajtjen, forcimin dhe mbarëvajtjen e pronës, me dëshirën për t’i parë njerëzit të lumtur vetëm me anë të punës. Hasan Xh. Bregu u nda nga jeta më 31.12.2012, por emri i tij jeton në zemrat e pasardhësve, fëmijëve, nipërve e mbesave, shokëve, miqve e të njohurve të shumtë në tërë Skraparin, Dangëlli dhe Dëshnicë, sepse ai ka lënë gjurmë të pashlyera mirësie kudo e gjatë gjithë jetës së tij, duke mbetur shembull i njeriut me virtyte e cilësi të larta njerëzore.

Besnik s.osmani,izet h.dashi, servet i.Basho,Lake duro,

ilmi s.qazimi, teki Xh. Bregu

Nr. 523 Prill 2013 — 5

Nga tomorr ÇauShi

Motra ime, Xhevahire Bajo, më pati folur për mësuesin

e saj të fund viteve ’30-të. S’e hiqte nga goja sa herë vinte fjala për shkollimin… Të drejtën, unë i dëgjoja ato biseda që përsëriteshin e zgjatnin pa mbarim, po nuk mbaja shënime, duke e justifikuar se “sa kanë ardhur, e sa kanë ikur, nga Fratari do të më duhej të bëja volume me të shkruara! Ndaj neglizhoja! Po motra nuk mërzitej.

Gjente kohë, fillonte e fliste me respekt për mësuesin, Mark Leci. Kështu ca gjëra m’u fiksuan në kokë, e i pata ngulitur në mëndje, se në atë periudhë (1937-’39) në Fratarin tim punoi, si arsimtar, Mark Leci, intelektual i formuar dhe mësues këmbëngulës. Më kishin mbetur në memorie disa ndodhi dhe hobet e tij, si eksplorues i natyrës së fshatit, si njohës i florës dhe i faunës, si gjahtar dhe shoqërinë që kishte pasur me Musa Fratarin. Por siç thashë, këto nuk i kisha shkruar në ndonjë bllok, apo fletore të veçantë.

Erdhi një ditë, shumë e vonuar, që unë të merrja lapsin e të shkruaja.

Xhevahirja që banonte në Kuçovë, tashmë e moshuar e me shëndet jo të mirë, filloi të më fliste për Fratarin, për familjen, për jetën e saj. Dukej se donte ta mposhte sëmundjen. Përsëri fjala vinte te shkollimi. E pati brengë e s’e hoqi kurrë nga mëndja, se lufta ia ndërpreu në mes dëshirën e hershme për t’u arsimuar.

Më erdhi keq për motrën, m’u duk se dikush më ra me grusht në zemër kur ma përsëriti brengën që e shoqëroi gjatë tërë jetës

-Vërtet s’e mbarova, vetëm për dy muaj, se më 7 Prill –të ’39-tës vendi u pushtua, po mësuesi im Mark Leci, u kishte prirë edhe të papriturave, vazhdimisht më jepte njohuri plotësuese. Dhe Xhevahirja përsëri fillon të tregonte…. Unë s’bëra më si dikur, mora lapsin dhe fletoren.

-Shkolla ishte 6-7 metra më larg se ajo që u ndërtua më vonë. Shkollë i thënçin se më shumë ngjasonte me një kasolle, pa hapësirë, me çati të ultë, që me zi qëndronte mbi muret, gati në të rrëzuar. Për asgjë s’bënte ajo “karakatinë”, veçse aty punonte i përkushtuari mësuesi ynë.

Motra, ish nxënëse e atyre viteve ajo thuaj e unë shkruaj…

-Ku fillova klasën e parë, s’donin të më regjistronin prindërit, por kur e njohën atë që do të më mësonte nuk hezituan. Më regjistruan me vonesë. Mësuesi punonte në kushte të vështira, mungonin mjetet mësimore, po ai këmbëngulte t’i jepte formën klasës asaj karakatine. Më të shumtat e mjeteve i sillte nga Shkodra me shpenzimet e veta. Sillte lapsa, fletore për të shkruar, sillte edhe topa llastiku për të luajtur. Ndërsa ne fluturonim nga gëzimi e kur shkonim në shtëpi, u tregonim prindërve për çka na kish sjellë mësuesi nga qyteti i vendlindjes. Ndaj ne i kishim qejf, si orën e aritmetikës, ashtu edhe orën e fiskulturës, si orën e shkrimit e të të leximit, ashtu dhe orën e këngës.

Mësuesi, Mark Leci, vazhdonte motra të më tregonte, i kishte qejf recitimet, këtë na i kishte futur në gjak edhe ne fëmijëve. Kush e kush të zgjidhte një poezi sa më të bukur për ta recituar para prindërve, sidomos ato që i dedikoheshin flamurit. Dhe ajo më përmendte disa vargje : “Flamuri ngjyra e kuqe si e zjarrit/ Qëndisur me fije ari/ Gjatë e gjerë bukur prerë/Qindra vjet kanë shkuar/ Ditë zeza plot me zi/ Po ty fama s’të është shuar/ O, FlamurI Kuq e Zi…”

Më poshtë vazhdoi me poezinë e Bonjakes që e pati recituar kur ishte fëmi:

…” Jam Bonjake e s’kam asgjë/ Arratisur s’kam ku flë/ Rroj me lot e në zi/ Zemra ime s’njeh kufi/ Kujt-kujt zemrës s’i lëndohet/ Zoti bujar të tregohet/.

Ndonjë varg si në ëndërr i atyre poezive edhe mua më kujtohet, kur motra i recitonte në familje. Po fjala është te Mark Leci, që i nguliste, aq fort në mendjen e fëmijëve, aq sa s’i kanë harruar, deri në moshën e thyer.

Orët e mësimit, në atë klasë të papërshtatshme, asnjëherë nuk u kthyen në bezdi, megjithëse në vend të fletores përdornim një copë tabelë të zezë kompensato, lyer me bojë të zezë. Aty shkruanim zhvillonim ushtrimet apo detyrat dhe prapë e fshinim, për ta patur gati për orën tjetër. Kështu vepronte edhe me hartën e Shqipërisë, të cilën e pati bërë vetë me ngjyra të ndezura e me shkronja të lëvizshme. Ndërsa orën e leximit e kthente, në disa raste, në dialog midis nxënësve për ta bërë sa më tërheqëse e për të zgjuar fantazinë. Mësuesi ynë vazhdonte ish nxënësja e para 70

Më 17 Mars të këtij viti u nda nga jeta, në moshën pesëdhjetë e pesë vjeçare, krejt pa pritur dhe pa

menduar, njeriu më i dashur për familjen, miqtë dhe shokët e tij, koloneli në lirim, Mitat Mërkuri. Ndodhi kjo gjëmë, fill mbas tre ditësh që ai kish pritur urimet për ditëlindjen e tij. Ai nuk kish qenë kurrë i sëmurë apo të ankohej për diçka nga shëndeti.

Mitati lindi në fshatin Katundishtë të Dëshnicës së Përmetit, më 14 Mars 1958. Familja e tij, me përkushtimin dhe angazhimin prindëror, edukuan dhe formuan tek tre djemtë dhe dy vajzat e tyre, dashurinë për njeri-tjetrin dhe respektin ndaj të tjerëve, Qysh i vogël, Mitati, në moshën 14 vjeçare, nisi rrugën e ushtarakut të ardhshëm dhe nuk iu nda deri sa e nxorën në lirim. Uniforma e Skënderbegasit, e cila i shkonte aq bukur, falë dhe paraqitjes dhe elegancës që e karakterizonte, e ndoqi vazhdimisht.

Ai përballoi mjaft vështirësi gjatë jetës, si vëllai më i madh, por dhe gjithë familja, për arsyen e ndarjes nga jeta e të atit të tyre, Ramadanit, i cili i la të vegjël. Kjo dhimbje i tronditi shumë, por edhe i burrëroi. Me gjithë ato vështirësi, ata u rritën dhe formuan familjen e tyre.

Tek Mitat Mërkuri, ishin mëshiruar dashuria dhe respekti për njerëzit, të dashurit, shokët dhe miqtë e tij. Njeriu i urtë e gojëmbël, ku zor se mund të kishte kundërshtarë, i qetë e fjalë pakë. Tek ai gjeje njeriun me edukatën, vullnetin, këmbënguljen, përkushtimin, respektin për njeriun dhe shumë virtyte humane e njerëzore. Prandaj edhe do mbahet mënd dhe do kujtohet me respekt. Ishte antikonformist dhe nuk pajtohej me mediokritetin e paaftësinë. Ai ishte kundër paragjykimeve naive dhe mendjemadhësisë falëse që viheshin re nga individë egoist e me paragjykime meskine. Ai takonte këdo që njihte, pavarësisht se çfarë shtrese shoqërore i përkiste. Prandaj edhe do pyesim: -na e morën apo na iku Mitati ?!

Kudo ku punoi u karakterizua nga përkushtimi dhe devotshmëria për punën, kolegët dhe progresin. Ai punoi në veri dhe në jug të vendit, si ushtarak karriere, por mbresa, përkushtim dhe angazhimin më të madh e pati në periudhën e mbi pesëmbëdhjetë viteve të fundit të punës, si pedagog në Akademinë e Doktrinave Ushtarake në Tiranë, ku punoi dhe përgatiti breza të tërë ushtarakësh të cilët kanë vlerësimin për aftësitë dhe njohuritë e profesorit të tyre, Mitat Mërkuri, i cili do t’ju mungojë. Kudo ku punoi la mbrapa emrin e mirë dhe kontributin e tij modest.

Ngado që lëvizte kishte miq e shokë të shumtë, të cilët e nderonin dhe e respektonin për modestinë që kishte, si vlerësim nga brezat e ushtarakëve që u përgatitën prej tij. Këto vlera dhe konsiderata ia ngrinin lart figurën këtij ushtaraku, që qendra e punës dhe eprorët e tij ia vinin në dukje ditën e lamtumirës së fundit.

Mitati ishte martuar dhe la pas djalin e tij të mrekullueshëm, Ledianin, të cilin e donte dhe kërkonte prej tij më shumë për të ardhmen. Mitati la mbrapa nënën, dy vëllezërit, dy motrat, dhe bashkëshorten, por mbi çdo gjë tjetër, la emrin dhe kujtimin e tij të mrekullueshëm, i cili do të na mungoi shumë, por edhe do të na kujtohet me mall.

arBen kajCaTiranë, Mars 2013

Homazh për kolonelin në lirim, Mitat

Ramadan Mërkuri

Flamuri i festave dhe i protestaveSipas bisedës me ish nxënësen e mësuesit Mark Leci, nga Shkodra që punoi në Fratar të Përmetit

vjetëve të tregonte, qe metodist. Tek çdo lëndë dinte të gjente “thelbin” e ta bënte tërheqës. Ndaj nxënësit, sy e vesh i mbanin të fiksuar te ai, që fjala merrte më shumë bukuri e duart dinin të bënin më të mirën.

Secila orë mësimi, pati vendin e vetë. Mësuesi nuk i lejonte vetes të mbivlerësonte tjetrën. Lënda e fizkulturës nuk varej nga moti i keq apo i mirë, por nga masat paraprake, nga përgatitja serioze. Nga sigurimi i bazës materiale që disa i përgatiste, aty në fshat me mjete rrethanore e disa i sillte që nga vendlindja. Një punë e lodhshme për mësuesin, por e këndshme për nxënësit; ndoshta e bezdisshme për një intelektual, po fisnike për ata që e kryente. E thoshte vetë, sa herë vinte fjala- “Puna e mësuesit ngjan me punën e vreshtarit, po e filloji duhet ta mbarojë e të mos e lërë pjesë –pjesë me pretekste se “sot më mungonin shata e nesër më mungonte lopata”..

Fjala është sa e si e ka njohur ai nxënësit e tij. mjedisin aq të bukur të fshatit, malin, plotë gjelbërim të Qarrishtës e pyllin gjigant të tij, Gjolin në qafën ë malit dhe lëndinat plotë lule, poshtë tij; kodrat e valëzuara në të dy anët e fshatit që i njihnin si vendi i thëllëzave e bilbilave dhe vendit nga dëgjohej melodia e fyellit të bariut.

Mark Leci, si një eksplorues i rrallë i natyrës dinte ta shfrytëzonte këtë bukuri që të falte mrekullia natyrore, sipas stinëve. Në verë jeshillëk e lulëzim, në vjeshtën e begatë pemët ngjyra-ngjyra, mbulojnë lagjet e me zi duken njëra nga tjetra. Në dimër fshati vesh vellon e bardhë.

Fjalët e ish nxënëses së Mark Lecit i dëgjova me vëmendje, dhe i hidhja me kujdes në bllokun e shënimeve. Ndoshta ishte shansi i fundit që më jep ( ashtu ndodhi vërtet se motra u nda nga kjo jetë).

Në ekskursion vinim të gjithë të përgatitur, Nxënësit me ndonjë “qese’ në krah ( kështu i thoshin çantës prej beze), ku nënat futnin ushqimet e ditës. Mundoheshin “të shkretat” të sajonin diçka të mirë. Ndërsa mësuesi, veç ushqimit, merrte me vete mjetet që i duheshin e i shërbenin qëllimit të asaj dite. Si gjithnjë nuk e harronte flamurin, e ndonjë lodër të vogël, si dhe dylbitë. Sigurisht një pjesë të mirë të kohës e merrte, ajo e “Flamurit”. Ai na printe në ato marshime.

-Pastaj delnim në disa pika “dominuese” nga shikoje, jo vetëm Fratarin, por edhe fshatrat për rreth, edhe krahinat kufitare. Mësues Marku gjente rastin më të përshtatshëm, e nxirrte dylbitë nga çanta ’, na i jepte me radhë të shikonim më qartë bukuritë e atij vendi sa të pasur aq dhe të varfër.

-Ja fshatrat me radhë, shtëpitë e vogla, rrugicat e ngushta tërë baltë e gurë. Dhe nxënësit shikonin faqe për faqe me mësuesin, se rreth tyre shtriheshin pyje madhështor, pemë pa mbarim, burime me ujë të bollshëm. Një vënd i larë me flori. Ndoshta mësuesi nuk fliste hapur me fëmijët për shkrimet e Migjenit e skicat e tij se edhe Xhevahirja, kur m’i tregonte, nuk e zuri në gojë emrin e tij. Por paralelizmat ishin të ngjashme përkonin si dy pika uji njëra me tjetrën. Si në Shkodër edhe në Fratar ajo gjen “Mollën e ndaluar”. Tablotë e atij mjedisi ishin në kontrastë me njëra-tjetrën, diku fiksoheshin pasuritë, diku pranë varfëria ishte shtruar këmbëkryq

Mësuesi bashkëqytetari i poetit rebel, ndonëse tip i qetë, me ato që pasqyronte, zgjonte një revoltë të brendshme. Ndërsa nxënësit pyesnin e pyesnin pa mbarim. Kurse mesuesi u shpjegonte çdo pyetje…

Koha kur jetoi e punoi mësuesi nderuar në Fratar, sa vinte e bëhej më e “trubulluar” Vendi ishte në prag të pushtimit fashist. Prandaj në çdo aktivitet qëndronte Flamuri Kombëtar, këngët, recitimet, lodrat, tregimet i dedikoheshin atij dhe figurës legjendare të Skënderbeut.

Ato nuk ishin flamuj feste, por flamuj proteste . Betim për luftë ndaj pushtuesit .

Mësuesi, i braktisur, u la pa punë u largua andej nga pati ardhur, ne Shkodrën e kulturës

S’më del nga sytë ajo figurë engjëllore, ai edukator e aq punëtor e gojëmbël, ai trup i veshur me kujdes, ai njeri që edhe pse vinte nga qyteti, s’reflektoi përbuzje ndaj jetës së fshatit e ndaj nxënësve të varfër.

Ndërkaq nga fundi i viteve ’60-të, mësuesi Eqerem Sulçe, që mësoi në Institutin e Lartë Pedagogjik në qytetin e Shkodrës, mundi ta takonte mësuesin e fshatit dhe shprehu konsideratat me shumë respekt për ish nxënësit që ruanin si gjënë më të shtrenjtë kujtimet e vyera të edukatorit të tyre. U befasua. Qe surprizë!

Mark Leci zë një vend të rëndësishëm për përhapjen e diturisë në rrethin e Përmetit e përtej tij. Ai mbetet një marathonomak Shkodran, i cili në vitet më të vështira sillte dritë në Fratarin e largët. Edhe ai ngriti në Fratar, bashkë me fshatarët, flamurin e festave, por edhe të protestave kur disa aventurierë nënshkruanin kapitullimin ndaj fashizmit..

6 — Nr. 53, Prill 2013

-Nxjerrë dhe përkthyer nga gjuha angleze prej librit “dy vagabondë në shqipëri”, i dy autorëve britanikë,bashkëshortët Jan dhe Cora gordon, të cilët në mesin e viteve ’20 të shekullit të kaluar kanë qenë vizitorë në disa krahina të shqipërisë dhe e kanë botuar atë në vitin 1926. Materiali në vijim është shkëputur nga faqet 160 deri 171 të atij libri. akili ka qenë ushtarak (kolonel në lirim), njohës i mirë i gjuhës angleze dhe shumë vite pedagog për këtë gjuhë.

iNjë mbrëmje, ndërsa po hanim darkë,

na afrohet kujdestari i kishës ortodokse të Gjirokastrës dhe na thotë:

“Islam Bej Këlcyra ka dëgjuar që ndodheni në qytet dhe meqenëse do të shkoni në Berat ju fton të ktheheni dhe qëndroni tek ai disa ditë se” dhe e uli zërin, pothuajse, në pëshpërimë “ të gjitha shpenzimet i mbulon ai.”

Tek “Vilhem Majsteri”, Gëteja flet per disa nuanca të njeriut prej soji të mirë të cilat nuk janë pa vend të përdoren kur bie fjala për Islam Beun. “Njeriu prej soji dhe sëre të mirë, pavarësisht dallimeve, e ndjen veten të lidhur me ata që ka për rreth. Kurrë nuk është i ngurtë, ose i papajtueshëm me rregullat. I gjendur gjithmonë i pari, por pa e hequr veten për të tillë.” Islam Beu ishte një tip të cilin ne s’kemi se si të mos e thërrasim me togfjalshin “xhentëlmeni i krahinës”. Megjithëse ne i kemi bërë tonat shumë nga këto karakteristika për të përvijuar portretin e Xhon Bullit, në të vërtetë, ai është një tip kryekëput ndërkombëtar. Pozita e palëkundur dhe prejardhja stërgjyshore e kulluar ndërthuren gjithmonë me shpirtmadhësinë, dashurinë për tokën dhe sportet e gjuetisë. Këtë tip do ta gjesh në çdo vend që do të shkosh. Islam Beu, me një feste gri në kokë, nuk mëshironte më pak xhentëlmenin e krahinës se Skuire Aluorthi me xhaketë të kuqe. Me një ford të vjetër të marrë me qira, një relike mbi katër rrota, që për shofer kishte një cigan, na vjen një ditë beu për të na ftuar dhe çuar në çifligun e tij në Këlcyrë. I lidhëm bagazhet nëpër të çarat e trupit te veturës dhe i shtrënguam fort nga jashtë me rripa. Përsëri, për gjunjët tanë mbetën disa dengje të çuditshme për të na rënduar pasi Xhoja ishte dhënë shumë pas koleksioneve sa që edhe vetë beut ju desh të përkunde mbi gjunjët e tij buzukun gjatë gjithë rrugës nga Gjirokastra në Këlcyrë, një bezdi të cilës ai i bëri ballë me shumë humor. Gjysmën e udhëtimit e përshkuam nëpër grykën e thellë të Këlcyrës të cilën ndonjë konvulsion i natyrës do ta ketë shqitur nga dyshja e vargmaleve të Nemërçkës.

Beu shqiptar është djali të cilit s’i kursehet shkopi për prapësitë e politikës shqiptare. Të gjitha të këqijat e vendit atij i hidhen mbi shpatulla. Është konservator, ashtu siç priret të jetë çdo pronar tokash të trashëguara nga vetë natyra e pozitës së tij, por konservatorizmi i tij nuk di kë t’i falë më parë politikës shqiptare. Në përgjithësi, Shqipërinë mund ta shikojmë si të përbërë nga disa pjesë. Një pjesë e fshatarësisë nuk ka asnjë ndjenjë kombësie dhe nuk mendon për gjë tjetër veç mirëqenies personale. Ajo do ta lënë të qetë në punën e saj, të mos paguajë taksa dhe të jetë e lirë t’i dërgojë djemtë në emigracion në Amerikë. Nga ana tjetër, politikanët konservatorë muslimanë, me prirje të forta ndaj Turqisë, kërkojnë t’i ruajnë privilegjet e tyre të vjetra. Ata e duan pushtetin për të nxjerrë përfitime dhe bërë sa më shumë abuzime me të sipas stilit të

këlcyra dhe dy bejlerënga akil BuBëSi (arkivi personal)

mirë oriental. Kurse politikanët progresivë kristianë, si njerëz pa privilegje, do të dëshironin t’i shkatërronin ato, të hiqnin qafe aristokracinë e vjetër dhe modelonin vendin sa më afër parimeve amerikane, por jo pa shartime. Një pjesë tjetër, të cilët rendin pas të gjitha besimeve dhe shtresave, të tmerruar nga eksperimentet e pritshme të politikanëve amatorë dhe egoistë do të ishin të kënaqur që vendi për një kohë të vihej nën tutelën e huaj ku e parapëlqyer për ta ishte Anglia. Ja dhe së fundi, të dëshpëruarit të cilët nuk shohin asnjë zgjidhje të mundshme nga cilado palë. E vetmja gjë, sipas tyre, është të presin çastin fatal kur Shqipëria e bërë copa- copa nga vetë oligarkët dhe demagogët e saj t`u serviret në tepsi, në ngastra, Serbisë, Greqisë dhe Italisë.

Në zotërim të tokave më të mira, të një pasurie të madhe dhe me influencë të gjerë, bejlerët, ose pronarët muslimanë të tokave të trashëguara, shfaqin një egoizëm të lëkundur, fare naiv dhe demode i cili i nervozon reformatorët e ndryshëm. Vetëmohimi i të parëve do të ishte gjynah ta vije në dyshim. Një pjesë e mirë e bejlerëve janë pa shkollë. Ata s’e kanë kuptuar ende kredon e kohës se aristokracia mund të punojë. Djali i një beu i cili kishte shkuar në Vjenë për t`u shkolluar kur u kthye në vend solli me vete një traktor bujqësie. Fillimisht, familja e pa mallin e blerë me kuriozitet dhe kënaqësi. Mirëpo, kur mësoi se djali kishte qejf ta ngiste vetë traktorin, ndërkohë që familja kishte fituar ofiqin madhëri, e gjeti vendin edhe ky novator i pacipë. Ç’është e vërteta, bejlerët duket sikur janë në po atë pozitë që ishin trashëgimtarët e mëdhenj të tokave në Angli dhe e marr me mend se edhe argumentet pro dhe kundër tyre kanë pothuajse po atë vlerë. Pavarësisht se duhet pranuar që bejlerët, në tërësi, nuk të japin përshtypjen se kanë ndonjë ndjenjë përgjegjësie për pozitën e lartë që gëzojnë, megjithëkëtë ata kanë se ç’humbasin, gjë që i bën të mos u zënë besë të gjithë politikanëve eksperimentalë të cilët do ta transformonin vendin nga një vend oriental i shekullit të gjashtëmbëdhjetë në një vend oksidental të shekullit të njëzetë me ca fjalime të padëgjuara.

Edhe admiruesit më të zjarrtë, madje, nuk do të pretendonin se qeveria shqiptare mbetet një model për t`u patur zili, sepse ajo është njëherazi republikë edhe autokraci. Ndodhet në një gjendje që u ngjan republikave më të vogla të Amerikës së Jugut të cilat të sjellin nder mend kohët romantike. Kjo gjendje nuk është vetëm për faj të qeverisë sepse Shqipëria, tani, është pesë, apo gjashtë vjeçe. Para se të krijohej kjo republikë me vetëqeverisje, fshatarët bënin një jetë që, pothuajse, nuk njihnin as taksa dhe as detyrim ndaj shërbimit ushtarak. Është si t’i kërkosh një fëmije gjashtë vjeç të jetë

edhe prind, edhe kujdestar, edhe mësues i vetvetes, gjë që nuk mund të arrihet. Themeli për një qeverisje adekuate janë paratë, ose puna në mungesë të tyre. Mirëpo, si fshatarët dhe tregtarët kundërshtojnë me zemërim të paguajnë taksat e kërkuara dhe janë gati të hidhen në revolta për të sjellë një qeveri e cila do ta menaxhone vendin pa taksa. Qeveritarët, nga më i larti deri tek më i ulti, nga frika se mos, pa pritur, i humbasin postet e zëna përpiqen ta mbushin sa më shumë torbën para se t`u vijë rreziku, kur do t`ju duhet tja mbathin nga vendi. Nuk është aq e kollajt të bësh me faj një vend i cili nuk e ka mësuar fjalën “kombësi”që në djep dhe që s’e ka as idenë se ç’do të thotë “shërbim publik” Nuk është mirë të shash një vend për përpjekjet e para që bën për t`u ngritur në këmbë në artin e vetqeverimit. Njerëzit ndahen në katër fe të cilat e përbuzin njëra-tjetrën: muhamedanët e vërtetë, bektashijt, kisha greke dhe katolikët.

Shumica e shqiptarëve e pranojnë se diktatori i tanishëm, Ahmet Zogu, kreu i bajrakut të Matit, është një patriot, një burrë i zellshëm dhe i sinqertë, por që duart i ka të lidhura. Atë e drejtojnë suita e tij, ministrat e kabinetit dhe deputetët. Është si një i burgosur me rrezikun e atentatit që i rri ditë e natë tek koka. Çfarëdo lloj reformash që ai mund të dojë të ndërmarrë nuk i ka instrumentet për t’i bërë ato. Të krishterët, të cilët janë armiqtë e tij më të papërmbajtur dhe që bëjnë edhe poteren më të madhe për zhvillimin e vendit, e kanë bërë zhvillimin të pa mundur pasi një paqe politike e përgjithshme është i vetmi kusht që i jep diktatorit mundësi të zëvendësojë mëkatarët e vegjël e të shumtë, ndërmjet përkrahësve të tij, me partizanët më të ndershëm, paçka se më pakë të fuqishëm. Si mund të ngresh një shërbim publik frutëdhënës kur asnjë nuk beson në qëndrueshmërinë e shtetit?

Në këtë pështjellim të ryshfetit, të luftës për poste dhe të korrupsionit, janë pajtuar si këshilltarë të policisë një grup i vogël ish oficerë, të ushtrisë, anglezë. Ata nuk kanë asnjë lloj pushteti, mirëpo, në popull, besohet se ata janë pothuajse të gjithëpushtetshëm në Shqipëri. Një grup i madh ministrash dhe deputetësh i urren ata që çke me të, sepse i shikojnë si pengesë për projektet e tyre politike egoiste dhe që nuk do të lënë gjë pa bërë për të penguar, për hir të qëllimeve të tyre, përhapjen e çdo reforme për të cilat po përpiqen këta anglezë dhe bashkë me ta edhe vetë presidenti.

Vetëdijen normale të shqiptarit në fushën e politikës e pamë gjatë një bisede që bëmë me një të ri të shkolluar dhe, pa dyshim, njeri me ambicje, një reformator i krishterë, i cili na tha: “Le të përfytyrojmë për një çast një njeri i cili e ndjen se e ka kapacitetin e nevojshëm politik dhe që është i bindur se vërtet mund t’i shërbejë vendit, por ta zëmë se nuk është i pasur, atëherë ai mund ta zërë një post

politik vetëm nëqoftëse mbahet me ryshfete, ryshfete për ato gjëra të cilat nuk do t’i bënin vendit ndonjë zarar të madh. Shpesh i kam bërë vetes këtë pyetje: a duhet të mbetet ai i ndershëm me vetëmohim dhe privojë kështu vendin nga shërbimet e tija të çmuara, apo të marrë ryshfete, të arsyeshme, dhe bëhet i dobishëm për Shqipërinë? E ndjej se duhet të përgjigjem në favor të alternativës së dytë.”

Në rrethana të tilla, nuk është për t`u habitur që njerëz të gjezdisur dhe patriotë të vërtetë si Muhamet dhe Islam Beu të binin në dëshpërim në pronat e tyre duke vrarë mendjen se si do t’i vinte gjithçkaje filli.

iiMakina ndaloi rreth treqind e kusur metra

larg fshatit të vogël Këlcyrë. Prapa nesh përvijohej si nëpër mjegull e prera e thellë në formë vëje e grykës të Këlcyrës, mes për mes ijeve të vargmalit të Nemërçkës. Në gjysmë të rrugës përpjetë, në faqe të malit të djegur nga dielli, ngrihej një pirg i madh rrënojash të përgjumura e të bëra blozë nga tymi. Në të majtën tonë, brenda një kopshti me gardh, ndodhej një vilë e vogël dy katshe mbi derën e të cilës ishte pikturuar një vazo lulesh primitive.

Ndodheshim midis të shkuarës dhe të tashmes të bejlerëve të Këlcyrës, pasardhës të Ali Pashait të madh. Atje sipër kishin qenë zot, kurse, tani, këtu poshtë, vetëm sa për të futur kokën. Mbi krye shpalosen rezultatet katastrofike të propagandës sëkrishtere. Këto rrënoja nuk ishin të kohës së lashtë, madje, sipas fotografisë, ndërtimi i tyre ishte bërë tani vonë. Gjatë luftës, grekët i rrafshuan të gjitha shtëpitë e muslimanëve, shkatërruan tokat bujqësore dhe kështjellat e këtyre provincave. Muslimanët i ndoqën dhe ndërmorën një regjistrim të popullsisë ku këtë pjesë të vendit e deklaruan greke dhe të krishtere. E tillë është panorama e plotë e etnologjisë ballkanike. Islam Beu bashkë me familjen dhe shërbëtorët u strehua në Elbasan. Vendi vuante nga uria dhe vetëm bukë misri mund të gjeje. Megjithëse fshatarët e paepur lulëzojnë sipas modës së tyre, buka e misërt e shkreton (Fig.ETNOLOGJIA GREKE (Faqe 166) stomakun e pamësuar me të. E vetmja pasuri që kishte beu në Elbasan ishte ajo e gruas së tij të cilën ai s’mund ta shiste, sepse i vinte vetes damkën e turpit. Por ajo që mund të bënte ishte të linte peng një gjë shumë të çmuar të familjes, të trashëguar brez pas brezi, unazën e Ali Pashait e cila kishte të bënte me një aventurë dashurie gjë që kur doli në shesh solli prishjen e pashait me të birin dhe më tej të tatëpjetën e Aliut të madh. Islam Beu na e përmendi më shumë se një herë se kishte qenë aq i mjeruar sa i kishte shkuar nëpër mend të vriste veten, por ishte tërhequr nga përgjegjësia që ndjente ndaj shërbëtorëve të tij. Ata nuk kishin njeri tjetër veç atij për mbështetje në kohën e fatkeqësisë. Më në fund, hallet u lehtësuan, unaza u rimor, familja u kthye për t`u ringritur mbi rrënojat dhe shkatërrimin që e kishin mbuluar.

Muhamet Beu, ky burrë që takuam në Shqipëri, ishte edhe më mahnitës se i vëllai. I shakasë, i sarkazmës, i thelluar, ateist, aristokrat; kishe kënaqësi të bije në bisedë me të, një Volter shqiptar në minaturë. Kur, më pas, ramë në njerëz që na thanë “Ah, ata bejlerët, tek të cilët shkuat dhe qëndruat, janë të liq,” na u kujtua Molieri i cili u ç’kishërua pse shkroi “Mixantropin”. Njëri prej atyre që anatemonte Muhamet Beun ishte vetë një oportunist me damkë, një oportunist politik. Muhamet Beu dinte t`u tregonte vendin si patriotëve të shtirur edhe qeveritarëve që fryheshin si me pompë. Një muaj të tërë në Tiranë i kishte vënë në lojë me sarkazëm shefin e policisë dhe ministrin e brendshëm të cilët përpiqeshin ta bënin të mbante kasketë të zezë në vend të kapeles prej kashte që preferonte, por nuk ia dolën dot. Muhamet Beu s’e hoqi kashtoren nga koka.

Muhamet bej Këlcyra

Këlcyra në vitin 1931

Nr. 523 Prill 2013 — 7

ku me je vendlindja ime,më ke rritur me thërrime,ti që më mbajte që djalë,kur merrja përpjetë mal.

Si mund të harrohesh vallë,Si mund të ta kursej mallë,S’të lë dot sa të jem gjallë,me ty ç’do gjë i bëj ballë.

katundishtë fshat i vjetër,S’të shkëmbej me asnjë tjetër,Shumë shekuj kanë shkuar,veçse ti na ke qëndruar.

katundishtë vend i vyer,ti mua më ke ushqyer,qindra breza janë tretur,por vorrezat kanë mbetur.

petraniku rrëze mali,Çlodhet plaku edhe djali,petranik vend i bekuar,me atë ujë të kulluar.

mijra vjet që s’ke pushuar,me zhurmë ke gurgulluar,dhe tani je prona ime,Ç’më tregon me ligjërime?

më thuaj o shkëmb i gjallë,fshatin e ke mirë për ballë,kujtomë mëhallat me radhë,Ç’kanë ikur e kanë ardhë.

muhollarët lagje pare,njerëzit e tu s’kanë të share,Burra që u ndjehej fjala,të gjithëve u çoj të fala.

ku nuk shkuan njerëzit tanë,nam të mirë kudo lane,Shumë larg i çoi jeta,i çuanë hallet e shkreta.

djemtë gjezdisën Ballkan,në greqi, e kudo vanë,Për të fituar paranë,por nuk e harruan vatanë.

në atë kohën e shkuar,tokën e patën punuar,punuan burrat e shkretë,me natë ngjiteshin përpjetë.

kapnin malin gjer tek rete,nëpër fusha ngisnin qetë,të gjithë qenë njerëz të shtruar,jetonin duke punuar.

gratë rrinin aty brenda,të punonin s’ua kish ënda,rronin si zonja të rënda,S`i kapte vapa në tenda.

por rrodhën kohë të tjera,gratë dolën leshra prera,fluturuan porsi era,i zu zhegu edhe vera.

vunë shaminë ndënë gushë,dhe prashitën nëpër fushë,lidhën shami kokorredhe,hapën qilizmë ndër ledhe.

unë Batua do të shkruaj,do rri me ditë e me muaj,nga kujtesa nuk të shuaj,për ata që më djeg malli.

pyllë e Zezë kur ka qënë,të parët e kanë lënë,Sot s’ka mbetur gjë më këmbë,Sikur e hëngrën më dhëmbë.

me tutje kroi hazbiut,Shuan etjen e bariut,ujin qelibar e ka,që ndër vite s’u shterua.

për të më mërr malli shumë,të gjithë që vinë e shkojnë,aty rrinë e pushojnë,trupin e shpirtin freskojnë.

trebeshinë o mal i lartë,do të shkruaj për ty në kartë,ti je mal i bukur shumë,më shfaqesh edhe në gjumë.

Si grekë dhe italianë,aty shumë shënja lane,predha, gjyle e armë,mbetën dhe ushtarë të vrarë.

ti ke lule ngjyra-ngjyra,kur i shohë më ndrit fytyra,andej duket vjosa plakë,grykës humbet pak nga pak.

ikin -vijnë bagëtia,i kullosin djemuria,nëpër stane grumbullohen,me njeri-tjetrin takohen.

qajnë hallet e kuvendojnë,Shoku-shokun e ndihmojnë,dimrit kur bie dëborë,ulen deshët me këmborë.

kur vjen behari vetë,gjallëron ajo jetë,unë Batua shkoi i pari,me vrap vjen dhe stanari.

u marr qumështin aty pranë,të tre barinjve që janë,me djathë e gjizë gatuaj,kaçkavallin unë e ruaj,

Bregu muçejve në krye,Të flas për të kam arsye,Se këtu buron ujë shumë,ilirët këtu e zunë.

në kala brenda e funë,Shkëmbë më shkëmbë gjyle vunë,armikut s’iu dorëzua,rrethimi u përballua.

aliko muhaj me islamë,Sali Canaj me hasanë,këta dhe shumë të tjerë,njerëz të drejtë dhe me vlerë.

Burra trima e të zgjuar,fshatin e kanë nderuar,të drejtën e kanë kërkuar,dhe ia vlen për t`i kujtuar.

fshati ka nxjerrë luanë,nxori trima partizanëqë luftuan për vatanë,dhe për të jetën dhanë.

hamit ago e hysen qamo,reshat kalemi në ballë,Që të tre trima me fletë,do të kujtohen për jetë.

fshat i madh, 300 familje,jetën me zi e përballonin,dashuri e mirëkuptim,me djersën e ballit rronin.

te lëmi mblidhej kuvendi,ishin burra për së rëndi,qanin hallet e kuvendonin,të varfrin e ndihmonin.

kur u vendos demokracia,u përhapën djemuria, u larguan e ku nuk shkojtën,Zunë amerikën, evropën.

këta djem që u larguandhimbje për vendlindjen kanëata prapë do të vine,për të ngritur ekonominë.

është e gjatë historia,nuk i nxë dot poezia,ky është një fshat i vjetër,do të shkruaj dhe herë tjetër….

Kjo më bën të besoj se Muhamet Beu ishte i pamëshirshëm me armiqtë. Vlerësimi ynë për të është se ai dhe i vëllai ishin nga shqiptarët më të rrallë të shtresave të larta që ne takuam të cilët mund ta kenë vënë të mirën e vendit para përfitimeve të tyre. Botëkuptimi i tyre për vendin ishte ai që ka fisnikëria, gjë që me sa duket është karakteristikë për aristokracinë e vërtetë. Ata mendonin se progresi i vërtetë ka nevojë për paqe dhe ecje të ngadaltë. Ky ishte i vetmi melhem për të këqiat e këtij vendi. I ndezur me inati Muhamet Beu na tha: “Të gjithë ata që bëjnë zhurmë për progresin nuk e duan atë. Ofrou atyre progresin e vërtetë dhe do të bindesh se ata nuk e duan. Duan vetëm raste për të fituar para për t`u bërë të pasur, këtë quajnë ata progres. Të flasin për progresin që t’i marrësh për burra të mirë. Të gatshëm ta përçmojnë vendin e tyre që ti që zbret nga një vend i madh të besosh se ata janë më me epërsi ndaj gjithë të tjerëve për rreth. Edhe shkelmin mund t’i vënë vendit për të ngritur çmimin e vetes në sytë e të tjerëve.”

Qëndruam plot tri ditë, vetëm për vetëm, me bejlerët e Këlcyrës dhe u kënaqëm. Bisedat e tyre ishin të zgjuara dhe të nivelit evropian. Kurse me shumicën e shqiptarëve kishim filluar të ndjenim gjithnjë sforcime pasi na duhej ta zbritnim rrafshin e mendimit. Natën na vinin për të fjetur mbi dyshekë në paradhomë. Kur na çonte atje Islam Beu kujtonte me dëshpërim ditët e lavdisë të shkuar kur çdo mystafir kishte dhomën e tij të gjumit, dhomë ndenje dhe banjo brenda.

Kur uleshim për të ngrënë, ulej edhe gruaja aq e bukur fytyrë bardhë e Islam Beut, madje pa vello. Sa herë që hynte Muhamet Beu, ajo i ngrihej në këmbë. Ndaj meje ishte tmerrësisht e ndrojtur, një respekt i cili më hutonte aq shumë sa edhe sjelljet e mija prej evropiani që vinin në siklet atë. Ulej në kopsht me ne dhe e shtypte ndjenjën për t`u larguar me të shpejtë kur ndonjë fshatar i panjohur vinte për t`u takuar me të shoqin. Islam Beu, i dhënë pas sportit, kishte qejf ta kish gruan pranë në ato ekspeditat e tij prandaj donte që ajo të vishej bukur me rroba kalorësi. Kishte gjuajtur nga të gjitha llojet e kafshëve që gjenden në Shqipëri përveç ariut, prandaj e pranonte haptas se nganjëherë ishte ndjerë aq keq që nuk kishte vrarë një ari sa që gati kishte blerë një nga një arixhi për ta masakruar në avlli.

Ditën e tretë të vizitës tonë binte një festë muslimane. Festohej rënia e nivelit të përmbytjes të Noes. Sipas legjendës, ushqimi ishte i pakët në Arkë prandaj, më në fund, Noja i zbrazi në poçe të gjitha ç’kishin mbetur në të. Na u servir një lloj gatimi në imitim dhe adhurim të çorbës të famshme të Noes e cila për shijen tonë ishte më tepër si një gjë interesante se sa të ndillte oreks. Por, ishte një gatim shumë i përhapur për raste të tilla te muslimanët. Kjo ditë ishte, gjithashtu, ditë pazari dhe ne shkuam në fshatin e vogël i cili është gjithçka që ka mbetur sot nga lulëzimi i Këlcyrës së dikurshme. Bëmë kaq shumë vizatime sa që një burrë thirri: “Kush janë ata që po na vizatojnë tërë botën?” foli

ai më çiltër nga ç’kuptonte. Hyrja e grykës, me ato rrënojat e kalasë të

vjetër të beut ngjitur atje sipër, ishte një motiv i bukur për një skicë, kështu që një mëngjes u ula për ta vizatuar. Nuk kishte kaluar shumë kur mu afrua një fshatar i cili u mblodh kruspull përbri meje. Dukej që në sy se ishte njeriu më i egër dhe më i paqytetëruar që mund të imagjinoje në Evropë. I leckosur, i pakrehur dhe i ndotur. Pas pesë minutash filloi të fliste me një akcent të trashë boeri.

“Anglez, më dukesh?” Po, i thashë në heshtje.Pastaj mu drejtua me një anglishte fare të

çalë:“Tani, më thuaj, Përse po e bën këtë?

Them se më kupton? Ç’dua të them, përse po e bën, kupton,

thuaje? Ti naftë, apo ç’bën këtu, apo hekurudhë kushedi ndonjëherë?

Unë them pikërisht këtu, ajo ç’ka dua të di pikërisht tani, Xhon.”

“Nuk kuptoj” ju përgjigja“Anglez, hej?”“Po”“Nuk kupton anglisht, hej?”“Nuk kuptoj anglishten tënde”, ja ktheva.Me përpjekje të mëdha e mblodhi veten

dhe më në fund e nxori nga goja: “përse është ajo Xhon?”

“hekurudhë?”“ Jo”, i thash i nervozuar dhe me theks. U çua në këmbë ngadalë. “Jo-ja” ime

e fundit ishte një shenjë e cila s’mund të ngatërrohej.

“Mirë, Xhon,” foli ai, sidoqoftë, “nuk shoh dobi.”

Kjo nuk është primitive, por thjesht një pohim i qartë se e dobishme për të ishte vetëm ajo që i hynte atij në punë. Të shumtë ishin amerikanët e kthyer por, s’kishin nxënë gjë në atë tokën e tyre të ëndërruar. Kishin qenë, si të thuash, në qiell dhe ishin kthyer, siç mund të themi, në purgator pa asnjë gjurmë të shkëlqimit qiellor ngjitur pas veladonit të mendjes së tyre, veç talentit për të përdorur ca togfjalësha anglisht të sakatuar. Ndërsa po bisedonim me Islam Beun, na u afrua një banor vendas plak dhe i pisët. Ky burri-, na tha beu-, u kthye nga Amerika me gjashtëqind stërlina të kursyera. Bleu toka, por gjërat nuk i shkuan mirë, humbi shumë para. Me ato që i mbetën kërkonte të blinte dorën e vajzës më të bukur të krahinës për nuse për djalin e tij të vetëm.

Për mikpritje, beu nuk na la ta paguanim rrugën deri në Berat, shpenzim që do ta kishim bërë në qoftëse nuk do t’i kishim kthyer për vizitë. Dha urdhër të na vinin në dispozicion dy kuaj, një mushkë, një burrë të moshuar, një djalë të gjallë shtatëmbëdhjetë vjeçar dhe një polic. Pas shumë shtrëngime të duarve dhe urimesh të përzemërta na tha rrugë të mbarë, ndërsa gruaja e tij, ne shenje lamtumire, i dhuroi Xhosë një shall të qëndisur me lehë prej argjendi të vërtetë të cilin e kishte punuar me duart e saja për pajën e nusërisë vite me pare. Materiali mbi të cilin ishte derdhur kjo punë e bukur dhe e çmuar ishte pambuk i zakonshëm muslin.

Katundishtë, vendlindja imePoezi nga Baftar MuhaJ - Katundishtë

Shënim i redaksisë:

Sikurse shprehet mes vargjeve, Baftjari është njeri i thjeshtë, një punëtor i përpunimit të bulmetit (baxhoxhi), që punon në vendlindjen e tij, i cili krahas punës që bën, gjen kohë të merret dhe me artin e të shkruarit poezi, duke u shprehur, ashtu siç i do zemra. ai vjen për herë të parë në faqet e gazetës tonë, prandaj e urojmë “mirëse na erdhe, suksese e mbarësi paç!” ai u shpreh një mesazh tepër të ngrohtë, bashkëmo-shatarëve e bashkë-fshatarëve të tij me këtë përmbajtje: “ kjo poezi është një mesazh, që ua kushtoj gjithë atyre djemve dhe vajzave që u larguan nga fshati, që e kanë të pashuar dashurinë për vendlindjen, katundishtën”.

Islam bej Këlcyra në gjueti

8 — Nr. 53, Prill 2013

cmyk

BarBaritë greke në Shqipëri

Këto dite me ra ne dore ribotimi i librit “Barbaritë greke ne Shqipëri“ (Kujtime Historike 1913-1914) Shkruar nga Kosta Papa Tomori, Leusa, nga Leusa e Përmetit. Ky libër botohet pas 95 vjetësh nga Shtëpia Botuese “Naim Frashëri”. Për këtë libër kisha lexuar për here te pare nga Prof. Kristo Frashëri ne librin “Frashëri, shkëlqimi dhe rrënimi i tij” ku ne kapitullin “Dita e mynxyrës” ku flet për djegien e Frashrit me 6 maj 1914 nga andartet greke, citon dhe Kosta Papa-Tomori. Me pas u interesova dhe me thane qe vetëm një kopje e këtij libri është ne Bibliotekën Kombëtare ne Tirane.

Libri ne fjale, një pjese të faqeve të së cilës po i lidh ne këtë album, është botuar ne Amerike me 1917 ne FRAMINGHAM, MASSACHUSETTS, USA. Autori i librit Kosta Papa - dëshmitar okular i masakrave Greke ne fshatrat e Përmetit, Skraparit, Kolonjës, Tepelenës, u dënua me vdekje pikërisht, sepse publikoi dëshmi rrëqethëse qe do te turpëronin ne sytë e gjithë botes çdo vend e popull qe ndërmerr akte te tilla armiqësore ndaj fqinjit historik qofte kjo dhe ne rrethana te mbrapshta siç qe Lufta e Pare Ballkanike me 1914. Thonë se pak kopje të këtij libri shpëtuan, sepse ato u blenë te gjitha nga qarqet greke për t’i shpëtuar demaskimit.

Ne parathënien e autorit, jepet qarte historia, armiqësia dhe roli qe ka luajtur kisha greke, e cila identifikon fenë me kombësinë duke u dhënë kombësi Greke edhe Shqiptarve Ortodoksë. Duke lexuar m’u kujtua thënia e te ndjerit Aristidh Kola - Arvanitasit te Madh, i cili, në librin “Arvanitasit dhe prejardhja e grekeve” shkruan se lufta Greko-Turke nuk është gjë tjetër veç lufta midis shqiptarve myslimane me shqiptaret ortodoks.

Autori Kosta Papa, që me 1917, duke folur për grekerit dhe shqiptaret grekomanë te Shqipërisë se Jugut, thekson se nuk dëshiron të shtojë armiqësinë midis shqiptarve dhe grekëve dhe se ato që ka parë “do te duken si ëndrra dhe përralla, por janë te vërteta dhe me shume se kaq sa kam pare dhe për këtë ... Jam dëshmor ne këtë bote, dhe ne atë jete, përpara Zotit”.

Ne faqe 47, shkruhet për dy fshatra fqinje te fshatit tim Seniçan, PACOMITIN

qeverise se tij por u be kaçak dhe u bashkua me Zografon”. Zografua ishte shqiptar i lindur ne Qesarat te Gjirokastrës, ishte shume i pasur dhe ditën qe e zgjodhën kryetar te qeverise autonome dhuroi tridhjetë e dy mije lira.

Kapedan Niko nga Suli i Çamërisë

Heroizmi i vajzës 17 vjeçare nga Ogreni i Frashrit (Krahina e Dangëllisë) i ngjan heroizmave te grave te Sulit. Ironia ne këtë histori është se nder “kapedanet greke” qe kryen masakra ne Përmet, ne librin e Kosta Papës “Barbaritë greke ne Shqipëri“ flitet dhe për Kapedan Niko nga Suli i Çamërisë.

Masakra e Hormovës

Kjo pllake përkujtimore është vene ne kujtim te Hormoviteve te masakruar ne fshatin fqinje Kodër ku poshtë tij është dhe lapidari. Pra disa viteve ne këtë pllake shkruhej dhe përmendej midis te tjerave....masakra e kryer nga shovinistet (andartet) greke. Lexoni sot është hequr fjala greke dhe është vetëm shoviniste?! Kush janë këta shoviniste pa emër??. Historia duhet thënë pa frike ashtu siç është.

GJYSHJA IME

Gjyshja ime, Fatime Refat Ademi Nikollari

15.X.1885 –17.12.1979

Gjyshja ime ka qenë dëshmitare okulare e barbarive greke ne fshatin tim Seniçan. Duke lexuar librin e Kosta Papa Tomorrit, më kujtohet gjyshja ime, një plake e forte trupmadhe me veshjen karakteristike të krahinës, fustan me shumë xhepa për te mbajtur kutinë e duhanit, çibukun a sende të tjera sipas rastit. Qe kur e mbaj mend nga fëminia ne moshën 5-6 vjeç e deri sa vdiq me 1979 (unë isha student ne vitin e dyte ne Fakultetin e Mjekësisë), thoshte qe jam 100 vjeçe, si për te treguar “se me mua nuk llafoset dot njeri”. Ne fakt kishte te drejte pasi datat e lindjes se këtij brezi janë te përafërta dhe e vërteta është se ishte 100 vjeçare.

Te vërtetat qe tregohen ne këtë libër, sidomos për fshatin tim ne Seniçan, ne faqen 87-88 unë i kisha dëgjuar nga gjyshja ime. Ajo i ndante historitë ne ato të “grekut pare” (ngjarjet e 1913-1914) dhe të “grekut te dyte” (ngjarjet e 1940-1941 te luftës italo-greke). Historitë e grekut te pare ishin ato te andarteve, vrasja e burrit te saj Mehmetit (gjyshit tim) ne moshën 35 vjeçare ne vitin 1913 nga grekët. Ai është vrare ne një dite bashke me bashkëfshatarin tone me te njëjtin emër Mehmet Mersini (Jaupllari) pas shpalljes se pavarësisë, ne mbrojtje te Janinës. Gjyshja mbeti me dy fëmijë jetime, babanë 4 vjeç dhe hallën 9 vjeç. Për kohën e “grekut të pare” gjyshja kujtonte Bilal Alipostivanin, i cili pas rezistencës qe beri ne fshatin ku luftoi i vetëm ndaj 300 andarteve (lexo faqen 75) ai erdhi ne fshatin tone i plagosur dhe

Faqe 8-9 BARBARITE GREKE NE SHQIPERI

Kujtime Historike: 1913-1914

Shkruar nga Kosta Papa Tomori, Leusa, nga Leusa PERMET.

1. Barbaritë Greke në Shqipëri

Këto dite me ra ne dore ribotimi i librit “Barbaritë greke ne Shqipëri“ (Kujtime Historike 1913-1914) Shkruar nga Kosta Papa Tomori, Leusa, nga Leusa e Përmetit. Ky libër botohet pas 95 vjetësh nga Shtëpia Botuese “Naim Frashëri”. Për këtë libër kisha lexuar për here te pare nga Prof. Kristo Frashëri ne librin “Frashëri, shkëlqimi dhe rrënimi i tij” ku ne kapitullin “Dita e mynxyrës” ku flet për djegien e Frashrit me 6 maj 1914 nga andartet greke, citon dhe Kosta Papa-Tomori. Me pas u interesova dhe me thane qe vetëm një kopje e këtij libri është ne Bibliotekën Kombëtare ne Tirane.

Faqe 8-9 BARBARITE GREKE NE SHQIPERI

Kujtime Historike: 1913-1914

Shkruar nga Kosta Papa Tomori, Leusa, nga Leusa PERMET.

1. Barbaritë Greke në Shqipëri

Këto dite me ra ne dore ribotimi i librit “Barbaritë greke ne Shqipëri“ (Kujtime Historike 1913-1914) Shkruar nga Kosta Papa Tomori, Leusa, nga Leusa e Përmetit. Ky libër botohet pas 95 vjetësh nga Shtëpia Botuese “Naim Frashëri”. Për këtë libër kisha lexuar për here te pare nga Prof. Kristo Frashëri ne librin “Frashëri, shkëlqimi dhe rrënimi i tij” ku ne kapitullin “Dita e mynxyrës” ku flet për djegien e Frashrit me 6 maj 1914 nga andartet greke, citon dhe Kosta Papa-Tomori. Me pas u interesova dhe me thane qe vetëm një kopje e këtij libri është ne Bibliotekën Kombëtare ne Tirane.

dhe KUQARIN ku filloi provokimi i pare Grek ne rrethin e Përmetit. Aty, bandat greke mblodhën 75 burra, i masakruan dhe pastaj i hodhën ne një përrua pak larg fshatit. Këtu ka dhe një pllake përkujtimore ne kujtim te te rënëve. Çuditërisht pas 98 vjetësh, pikërisht ne këtë vend, nga pushtetarë lokale te papërgjegjshëm, ne 2009 ngrihen disa “stacione për pasagjere” me ngjyra te flamurit grek. Ne rrugën nacionale Përmet-Këlcyrë në vendet ku posacërisht janë ngritur këto stacione si Kutal, Kosine, Piskove, Pacomit, Grabove (perballe eshte fshati Kuqar), me 1914 ishin shkruar dhe vendosur tabela me mbishkrimin (enosis i thanatos - Lunion ou la mort = Bashkim ose vdekje). Këto tabela dolën nga Mitropolia, kisha e Shen Kollit dhe “Komiteti i Mbrojtjes Kombëtare (i ethniqis amina)” ne Përmet nga Kryetari Spiridhon Konomi dhe komisioni grekoman i Përmetit saktësisht veqil i Dhespotit, Spirirdhon Ikonomi, Vasil Stefani, Koço Bibi, Qako Gerxhe, Llambro Dhonato, Papa Vasil, Vasil Dhaskali, Mihallaq Kriqe, Dhame Pertheni, Illi Apostoli, Mantno Nana, Lipe Kristidhi, Dhionis Jani, Ngjeli Sofroni, si dhe kapedan Çuli nga Maleshova, kapedan Jani Papa, kapedan Niko, kapedan Bubuna nga Buhali, kapedan Qiro Çobani etj. Oficeri grek Joanidhi me ca ushtare greke mblodhi djemte e fshatrave Maleshove, Mbrezhdan, Argove dhe Buhal, të cilët e mbushën Përmetin me flamuj të autonomisë qe kishin ngjyre te kaltër me një shqiponje me dy krerë. Një prej tyre e ngritën mbi Bolenge qe është si kala mbi Përmet (aty ky ka sot një kryq te madh qe duket qe larg). Autori kujton se njeri prej tyre, Veqil Mitropoliti ishte nga fshati Hllomo i Pogonit. Më tej ai thotë: “Besoj se nipërit dhe stërnipërit e sotëm te këtyre “kapedaneve” duhet te ndihen te turpëruar (jo për faj te tyre) për bëmat e gjyshërve dhe stërgjysheve te tyre ndaj bashkëpatrioteve Përmetarë te pafajshëm”.

Mbledhja e epiroteve u mbajt ne Gjirokastër ne kryesine e Dhespotit te Konicës dhe zgjodhi për kryetar te kryengritjes Kristaq Zografon dhe ministrin e luftës Dhuli oficer grek i cili “nuk dëgjoi këshillat e qeverise se tij por u be kaçak dhe u bashkua me Zografon”. Zografua ishte shqiptar i lindur ne Qesarat te Gjirokastrës, ishte shume i pasur dhe ditën qe e zgjodhën kryetar te qeverise autonome dhuroi tridhjetë e dy mije lira.

kapedan niko nga Suli i ÇamëriSë

Heroizmi i vajzës 17 vjeçare nga Ogreni i Frashrit (Krahina e Dangëllisë) i ngjan

heroizmave te grave te Sulit. Ironia ne këtë histori është se nder “kapedanet greke” qe kryen masakra ne Përmet, ne librin e Kosta Papës “Barbaritë greke ne Shqipëri“ flitet dhe për Kapedan Niko nga Suli i Çamërisë.

maSakra e hormovëS

Kjo pllake përkujtimore është vene ne kujtim te Hormoviteve te masakruar ne fshatin fqinje Kodër ku poshtë tij është dhe lapidari. Pra disa viteve ne këtë pllake

shkruhej dhe përmendej midis te tjerave....masakra e kryer nga shovinistet (andartet) greke. Lexoni sot është hequr fjala greke dhe është vetëm shoviniste?! Kush janë këta shoviniste pa emër??. Historia duhet thënë pa frike ashtu siç është. Deformimet e saj te çojnë ne keqkuptime dhe te lënë te mendosh për djallezira qe fshihen ne kokën e disave edhe pas 100 vjetësh dhe i gënjen mendja për te realizuar ato qe nuk bene dot eterit e tyre.

gjYShja imegjyshja ime, fatime refat ademi Nikollari15.X.1885 –17.12.1979

Gjyshja ime ka qenë dëshmi-tare okulare e barbarive gre-ke ne fshatin tim Seniçan. Duke lexuar

librin e Kosta Papa Tomorrit, më kujtohet gjyshja ime, një plake e forte trupmadhe me veshjen karakteristike të krahinës, fustan me shumë xhepa për te mbajtur kutinë e duhanit, çibukun a sende të tjera sipas rastit. Qe kur e mbaj mend nga fëminia ne moshën 5-6 vjeç e deri sa vdiq me 1979 (unë isha student ne vitin e dyte ne Fakultetin e Mjekësisë), thoshte qe jam 100 vjeçe, si për te treguar

“se me mua nuk llafoset dot njeri”. Ne fakt kishte te drejte pasi datat e lindjes se këtij brezi janë te përafërta dhe e vërteta është se ishte 100 vjeçare.

Te vërtetat qe tregohen ne këtë libër, sidomos për fshatin tim ne Seniçan, ne faqen 87-88 unë i kisha dëgjuar nga gjyshja ime. Ajo i ndante historitë ne ato të “grekut pare” (ngjarjet e 1913-1914) dhe të “grekut te dyte” (ngjarjet e 1940-1941 te luftës italo-greke). Historitë e grekut te pare ishin ato te andarteve, vrasja e burrit te saj Mehmetit (gjyshit tim) ne moshën 35 vjeçare ne vitin 1913 nga grekët. Ai është vrare ne një dite bashke me bashkëfshatarin tone me

te njëjtin emër Mehmet Mersini (Jaupllari) pas shpalljes se pavarësisë, ne mbrojtje te Janinës. Gjyshja mbeti me dy fëmijë jetime, babanë 4 vjeç dhe hallën 9 vjeç. Për kohën e “grekut të pare” gjyshja kujtonte Bilal Alipostivanin, i cili pas rezistencës qe beri ne fshatin ku luftoi i vetëm ndaj 300 andarteve (lexo faqen 75) ai erdhi ne fshatin tone i plagosur dhe dha alarmin “o burra ikni shpëtoni fëmijët”. “Mezi arritëm te dalim nga fshati dhe ikëm me rrobat e trupit. Sa dolëm ne Shenmerti - një majë ku duket

fshati, pame qe doli tymi dhe dëgjuam thirrjet me emër te burrit te saj,: Ku je o Mehmet Seniçani.”

Gjyshja me kunetërit e saj (e tërë familja) u strehuan ne Berat ne familjen e “vëllamit te Mehmetit” Hysni KAFAZI, me te cilin gjyshi bënte tregti duhani, një familje mjaft e nderuar qe strehoi shume muhaxhirë (refugjate ) nga fshati jone, Përmeti e Skrapari. Ne i jemi mirënjohës dhe e përmendim gjithmonë këtë familje fisnike qe shpëtoi realisht familjen tone, por qe fatkeqësisht për shkak te kohërave, luftërave e vuajtjeve, na kane humbur lidhjet.

Nëse për grekun e pare historitë ishin për te qare, historitë e grekut te dyte janë për te qare dhe për te qeshur.

Ne kohen e Iuftës Italo-Greke qe u zhvillua dhe ne Përmet dhe fshati jone për dy-tre muaj ishte midis dy fronteve, me italianet në veriperëndim dhe grekët në jug-lindje. Te mbetur te dyja palët pa furnizime dhe ne uri te plote suleshin ne shtëpitë tona dhe rrëmbenin çfarë te gjenin, bukën e pa pjekur, misër te thate. “Te paktën - thoshte gjyshja, nuk na preknin ndonëse kërcënonin nga uria”. Ne shtëpinë tone (e kam arritur dhe unë ne fëmijëri) ishte një hambar i larte gati 4x2m i bere me dhoga (dërrasa) dushku te gdhendura dhe i ndare ne mes, një për grurë dhe një për misër. Një dite -tregonte gjyshja (edhe nena qe ishte me tre fëmije te vegjël) erdhën disa greke dhe kërkonin buke. U thane nuk kemi. Një grek me mjekër nuk besoi dhe shkoi tek hambarët dhe u ngjit duke futur gjysmën e trupit. Gjyshja e kapi nga këmbët dhe e shtyu dhe ai ra brenda ne hambar. Pasi doli i inatosur futi dorën te nxirte thikën për te kërcënuar për atë qe i beri, por menjëherë ndërhyri eprori i tij duke i folur qe nuk duhej te merrej me gra. Kështu u mbyll kjo “trimëri” e gjyshes time qe e tregonte me krenari. Kur u thye fronti italian, pati shume te vrare dhe gjyshja thoshte me keqardhje se te vrarët ishin si “demekët” (duajt) e grurit ne are, afër njeri tjetrit te vrare trup me trup. Te vrarët u mblodhën dhe u varrosen nga xhenio italiane dhe u sistemuan (italianet) ne kodrën mbi fshat Shenmerti. Te tyret italianet i sistemuan bukur me rrethime, me flamur dhe te ndara ne oficere, nenoficere, ushtare. Italianet mblodhën edhe ushtaret e vrarë greke (ata u lanë nga ushtria e tyre, flas për fshatin tim) dhe i varrosen ne një shesh

Nga kol. dr. luan nikollari

Barbaritë greke në ShqipëriKujtime Historike: 1913-1914. Shkruar nga Kosta Papa Tomori, Leusa, nga Leusa PERMET

Stacioni i urbanit në afërsi të Kosinës. Me të tillë ngjyrë të flamurit grek janë lyer gjithë mbulesat e stacioneve të urbanit nga kthesa e Pagrisë deri në Përmet.

Deformimet e saj te çojnë ne keqkuptime dhe te lënë te mendosh për djallezira qe fshihen ne kokën e disave edhe pas 100 vjetësh dhe i gënjen mendja për te realizuar ato qe nuk bene dot eterit e tyre.

Nr. 523 Prill 2013 — 9

cmykcmyk

Piktura e dedikuar nga zonja greke Aspasia.

Edhe unë dua ta mbyll këtë “album” me foto dhe shkrime, me shumë respekt, nderim e besim për fqinjësi te mire me grekët, si gjitonë te vjetër dhe qytetarë te barabartë te Evropës së Bashkuar.

Kol. Dr. Luan NIKOLLARI

Shenmertiri nga ku duket Seniçani

2. Dritëro Agolli, “Unë e kam kapërcyer nacionalizmin”

(Greku i vogël)

Para disa vitesh nga intelektuale përparimtare greke dhe shqiptare është botuar një atlas me shkrime dhe foto te titulluar “2000 vjet miqësi Shqiptaro-Greke”. Kjo është vërtetë. Ka mjaft prova qe miqësia jone është me te vërtet shume lashte dhe njerëzit e thjeshte kuptohen me mire se politika. Për te shkuar ne teme. Ne këtë album kane dhënë opinione te tyre shume personalitete shqiptare (Dritero Agolli, Ismail Kadare, Moikom Zeqo etj), si dhe mjaft personalitete greke. Duke mos referuar saktësisht atë ç’ka shkruan Dritero Agolli, nder te tjera, ne shkrimin “greku i vogël”, ai thotë:

“....gjate luftës italo-greke, ne fshatin tone ne Menkulas por dhe ne fshatra te tjera te Devollit erdhën shume refugjate greke te ikur nga lufta. Ne shtëpinë tone erdhi një djalë i vogël ne moshën time, jetim, prindërit i ishin vrare. Gjyshja ime te cilës i kishin vrare burrin andartet greke me 1914, nuk i erdhi mire qe erdhi një grek ne shtëpinë tone. Greku i vogël lozte me mua, hanim bashke dhe flinim bashke, u miqësuam aq shume sa nuk ndaheshim nga njeri tjetri. Gjyshja kishte shume merak për mua dhe i thoshte nenës time mos ma vër djalin te flejë me grekun se ai (greku i vogël) ngrihet natën dhe e ther me thike. Neve qeshnim dhe nuk besonim ne ato qe thoshte gjyshja. Te gjithë e donim këtë djalë jetim dhe prindërit nuk ndanin nga mua bile ashtu si dhe mua e bëmë dhe synet. Pas luftës djali i vogël u kthye ne vendlindje ne Greqi. Te gjithë qanim, me shume qaja unë, qau dhe gjyshja. Qe nga ky moment unë e kam kapërcyer nacionalizmin.....”

Kjo histori me ka pëlqyer shume. Pas viteve 1990 puna dhe detyra e solli qe te shoh dhe unë grekë nga afër. Në të gjitha rastet kam pasur te bej me njerëz shume te mire, mjaft te kulturuar dhe te qytetëruar, me te cilët kemi bere mjaft pune te mira ne interes te shëndetit te ushtarakeve por dhe te mjekësisë ushtarake. Me qindra ushtarake shqiptare janë mjekuar ne spitalet ushtarake greke. Te gjithë kur ktheheshin ne Shqipëri me shpreheshin me fjalët me te mira për kujdesin dhe humanizmin e tyre dhe nuk kam dëgjuar ne asnjë rast te vetëm për “dallime” apo “racizëm” ne trajtimin e tyre si ato qe dëgjonim nder këto vite. Unë kam raste konkrete edhe te te afërmeve te mij, të cilët jetojnë sot vetëm ne saje te kujdesit te mjekeve ushtarake greke ne spitalet ushtarake te Athinës me te cilat kishim bashkëpunim. Unë nuk po përmend emra, pasi janë shume, mjeke te thjeshte, infermiere, autoritete, drejtues te larte ne mjekësi ushtarake, por me këtë rast shpreh respekt, mirënjohje duke mos harruar humanizmin dhe qytetarinë e tyre te larte. Ne fakt kështu duhet te jete, respekt, dashuri dhe mirënjohje për njeri tjetrin si fqinje te mire qe t’i gjenden ne te mira e gëzime njeri tjetrit. Urrejtja dhe nacionalizmi duhen lënë aty ku kane mbetur.

3. Ndjenja të përjetuara

Ne gusht-shtator 1999 Greqia (veçanërisht Athina dhe rrethinat e saj) u goditen nga një termet i fuqishme ku pati mjaft dëme materiale, ndërtesa te shkatërruara, etj. Ne kuadër te bashkëpunimit me palën greke, Ministria e Mbrojtjes ku punoja në atë kohë si Drejtor i Drejtorisë së Shëndetesise i ofroi palës greke cfarë kishte mundësi: një ekip mjekesh specialiste për te ndihmuar sado pak ne zonat e dëmtuara. Pala greke e vlerësoi shume këtë ndihme dhe me kujdesin e tyre u mundësua dërgimi i ekipit mjekësor nga spitali ushtarak i kryesuar nga unë si mjek epidemiolog, Dr.Edmon Faber dhe Dr.Arben Zeneli kirurg vazal, Arben Celiku ortoped-traumatolog dhe Apostol Vaso, anestezist reanimator. Ekipi jone mori takime ne ministrinë e Emergjencave Civile dhe ministrinë e Shëndetesise. Kudo na priten me ngrohtësi dhe mirënjohje duke vlerësuar aktin e vendit tone dhe pas kësaj na vendosen ne kampin e ngritur për t’u ardhur ne ndihme te pastrehëve nga tërmeti duke punuar me personelin mjekësor grek. Ne këtë kamp kishte dhe familje emigrantesh Shqiptare, njera nga të cilat nga Korça.

3. Ndjenja të përjetuara

Ne gusht-shtator 1999 Greqia (veçanërisht Athina dhe rrethinat e saj) u goditen nga një termet i fuqishme ku pati mjaft dëme materiale, ndërtesa te shkatërruara, etj. Ne kuadër te bashkëpunimit me palën greke, Ministria e Mbrojtjes ku punoja në atë kohë si Drejtor i Drejtorisë së Shëndetesise i ofroi palës greke cfarë kishte mundësi: një ekip mjekesh specialiste për te ndihmuar sado pak ne zonat e dëmtuara. Pala greke e vlerësoi shume këtë ndihme dhe me kujdesin e tyre u mundësua dërgimi i ekipit mjekësor nga spitali ushtarak i kryesuar nga unë si mjek epidemiolog, Dr.Edmon Faber dhe Dr.Arben Zeneli kirurg vazal, Arben Celiku ortoped-traumatolog dhe Apostol Vaso, anestezist reanimator. Ekipi jone mori takime ne ministrinë e Emergjencave Civile dhe ministrinë e Shëndetesise. Kudo na priten me ngrohtësi dhe mirënjohje duke vlerësuar aktin e vendit tone dhe pas kësaj na vendosen ne kampin e ngritur për t’u ardhur ne ndihme te pastrehëve nga tërmeti duke punuar me personelin mjekësor grek. Ne këtë kamp kishte dhe familje emigrantesh Shqiptare, njera nga të cilat nga Korça.

përballë varrezave te tyre. (Edhe sot ne fshat marrin për orientim gjeografik “varret e grekeve” dhe “varret e italianeve”.) Këto janë eshtrat e ushtareve greke qe duhet te merren nga qeveria greke dhe jo eshtrat e te pareve te Kosines apo eshtrat Italiane.

Kur ikën palët ndërluftuese fshataret tanë mblodhën shume plaçke lufte, sidomos pushke, fishekë, mitroloze te prishur e deri tek helmeta, flete-çadra etj. Një prej tyre e mbetur deri vone ishte një “taske” i thoshte gjyshja” (helmete ushtari) qe ne pleqëri te thelle gjyshja e përdorte si oturak. Nuk e ekzagjeroj, kjo është e vërtet, por unë sa here e kujtoj me vjen për te qeshur duke me shkuar mendja se “gjyshja ime pshurrte historinë”. Gjyshja vdiq e gëzuar pasi nga trimëria dhe burria e saj shpëtoi veten dhe dy fëmijët duke lënë pas 45 nipër e mbesa qe e kujtojnë dhe nderojnë me shume respekt po kështu dhe ne fshat si një grua e veçante dhe qe ne muhabet ulej me burrat.

dritëro agolli, “unë e kam kapërCYer naCionaliZmin”

(greku i vogël)Para disa vitesh nga intelektuale

përparimtare greke dhe shqiptare është botuar një atlas me shkrime dhe foto te titulluar “2000 vjet miqësi Shqiptaro-Greke”. Kjo është vërtetë. Ka mjaft prova qe miqësia jone është me te vërtet shume lashte dhe njerëzit e thjeshte kuptohen me mire se politika. Për te shkuar ne teme. Ne këtë album kane dhënë opinione te tyre shume personalitete shqiptare (Dritero Agolli, Ismail Kadare, Moikom Zeqo etj), si dhe mjaft personalitete greke. Duke mos referuar saktësisht atë ç’ka shkruan Dritero Agolli, nder te tjera, ne shkrimin “greku i vogël”, ai thotë:

“....gjate luftës italo-greke, ne fshatin tone ne Menkulas por dhe ne fshatra te tjera te Devollit erdhën shume refugjate greke te ikur nga lufta. Ne shtëpinë tone erdhi një djalë i vogël ne moshën time, jetim, prindërit i ishin vrare. Gjyshja ime te cilës i kishin vrare burrin andartet greke me 1914, nuk i erdhi mire qe erdhi një grek ne shtëpinë tone. Greku i vogël lozte me mua, hanim bashke dhe flinim bashke, u miqësuam aq shume sa nuk ndaheshim nga njeri tjetri. Gjyshja kishte shume merak për mua dhe i thoshte nenës time mos ma vër djalin te flejë me grekun se ai (greku i vogël) ngrihet natën dhe e ther me thike. Neve qeshnim dhe nuk besonim ne ato qe thoshte gjyshja. Te gjithë e donim këtë djalë jetim dhe prindërit nuk ndanin nga mua bile ashtu si dhe mua e bëmë dhe synet. Pas luftës djali i vogël u kthye ne vendlindje ne Greqi. Te gjithë qanim, me shume qaja unë, qau dhe gjyshja. Qe nga ky moment unë e kam kapërcyer nacionalizmin.....”

Kjo histori me ka pëlqyer shume. Pas viteve 1990 puna dhe detyra e solli qe te shoh dhe unë grekë nga afër. Në të gjitha rastet kam pasur te bej me njerëz shume te mire, mjaft te kulturuar dhe te qytetëruar, me te cilët kemi bere mjaft pune te mira ne interes te shëndetit te ushtarakeve por dhe te mjekësisë ushtarake. Me qindra

ushtarake shqiptare janë mjekuar ne spitalet ushtarake greke. Te gjithë kur ktheheshin ne Shqipëri me shpreheshin me fjalët me te mira për kujdesin dhe humanizmin e tyre dhe nuk kam dëgjuar ne asnjë rast te vetëm për “dallime” apo “racizëm” ne trajtimin e tyre si ato qe dëgjonim nder këto vite. Unë kam raste konkrete edhe te te afërmeve te mij, të cilët jetojnë sot vetëm ne saje te kujdesit te mjekeve ushtarake greke ne spitalet ushtarake te Athinës me te cilat kishim bashkëpunim. Unë nuk po përmend emra, pasi janë shume, mjeke te thjeshte, infermiere, autoritete, drejtues te larte ne mjekësi ushtarake, por me këtë rast shpreh respekt, mirënjohje duke mos harruar humanizmin dhe qytetarinë e tyre te larte. Ne fakt kështu duhet te jete, respekt, dashuri dhe mirënjohje për njeri tjetrin si fqinje te mire qe t’i gjenden ne te mira e gëzime njeri tjetrit. Urrejtja dhe nacionalizmi duhen lënë aty ku kane mbetur.

ndjenja të përjetuara

Ne gusht-shtator 1999 Greqia (veçanërisht Athina dhe rrethinat e saj) u goditen nga

një termet i fuqishme ku pati mjaft dëme materiale, ndërtesa te shkatërruara, etj. Ne kuadër te bashkëpunimit me palën greke, Ministria e Mbrojtjes ku punoja në atë kohë si Drejtor i Drejtorisë së Shëndetesise i ofroi palës greke cfarë kishte mundësi: një ekip mjekesh specialiste për te ndihmuar sado pak ne zonat e dëmtuara. Pala greke e vlerësoi shume këtë ndihme dhe me kujdesin e tyre u mundësua dërgimi i ekipit mjekësor nga spitali ushtarak i kryesuar nga unë si mjek epidemiolog, Dr.Edmon Faber dhe Dr.Arben Zeneli kirurg vazal, Arben Celiku ortoped-traumatolog dhe Apostol Vaso, anestezist reanimator. Ekipi jone mori takime ne ministrinë e Emergjencave Civile dhe ministrinë e Shëndetesise. Kudo na priten me ngrohtësi dhe mirënjohje duke vlerësuar aktin e vendit tone dhe pas kësaj na vendosen ne kampin e ngritur për t’u ardhur ne ndihme te pastrehëve nga tërmeti duke punuar me personelin mjekësor grek. Ne këtë kamp kishte dhe familje emigrantesh Shqiptare, njera nga të cilat nga Korça.

Këtë kamping nga ana shëndetësore e mbulonte me mjekë dhe infermierë një spital i i Athinës, i lagjes Pendeli. Një dite

Shenmertiri nga ku duket Seniçani

Me Dritëro Agollin dhe bashkëshorten e tij, Sadien

Kryenfermieria e këtij spitali na ftoi për një vizite ne spitalin ku ajo drejtonte. U futem ne një dhome te vogël te administratës, ku na pritën personeli mjek e infermier. Kryeinfermierja na prezantoi me koleget e saj, kush ishim dhe nga vinim. Kujtoj sinqerisht reagimet e tyre qe i lidh dhe me informacionet e gabuara qe qarkullonin për shqiptaret ne Greqi (flas për 12 vjet përpara). Aty pashe se sa seriozisht i kishin ato qe thoshin dhe sa rol luan propaganda.

Më bënë përshtypje dy momente: Dy nga infermieret, kur na panë shprehen habi. “Ua, shqiptare janë këta, po këta janë te mire”. M’u duk sikur ishim ufo dhe shqiptaret e tjerë qe ato kishin pare ishin ndryshe. Me shaka edhe ne reaguam miqësisht:

Po pse, si janë shqiptaret, ne ja tek jemi afër me ju nuk kemi ndonjë ndryshim.

Po ja - tha tjetra, e frikësuar sinqerisht dhe me shume seriozitet na qante hallin. Ne natën i mbyllim dritaret se kemi frike se kane ardhur ata te UÇK (u çi kapa) ata janë biondë dhe me sy te kaltër (ishte lufta e Kosovës).

Po ku janë, keni pare ju? Pyetëm. Jo, jo tha, ne s’kemi pare po na kane

thënë qe kane ardhur ne Athine. Natyrisht qe qeshem me naivitetin e

këtyre historive. Ulur aty afër ishte një mikeshe e këtij spitali, e cila dëgjonte pa e ngritur kokën. Ajo quhej Aspasia dhe burri i saj ishte piktor jo pak i njohur ne Greqi. Ajo kishte disa fotokopje te pikturave te te shoqit si duket për dhurata ne spital. Kur mori vesh qe ne ishim mjeke ushtarake nga Shqipëria dhe qe kishim shkuar për ndihme, u çudit e u gëzua njëkohësisht dhe kjo shprehej qartai në mimikën e saj. Na dhuroi të gjithëve nga një pikturë. Unë edhe sot e kësaj dite e mbaj ne zyren time pikturën e që ajo më dhuroi. Kam patur rast ta publikoj edhe herë tjetër dedikimin e saj: Ja tin prosfora ke stin dhokimasia mas. Me agapi, Aspasia, qe pak a shume do të thotë: Mirënjohje për ndihmën qe i japin vendit tim. Me dashuri Aspasia.

Me kolege greke ne ndihme për tërmetin 1999, Menidhi-Athine

Me emigrante shqiptare ne kampingun për tërmetin.

Edhe unë dua ta mbyll këtë “album” me foto dhe shkrime, me shumë respekt, nderim e besim për fqinjësi te mire me grekët, si gjitonë te vjetër dhe qytetarë te barabartë te Evropës së Bashkuar.

Piktura e dedikuar nga zonja greke Aspasia.

10 — Nr. 53, Prill 2013

Nga kujtim mateli

Muçi (Mustafa) Fezga, (lindur më 6 dhjetor 1939 në fshatin Xhanaj të Përmetit)

njihet si studenti i shkëlqyer i fakultetit të Matematikës të Universitetit “Lomonosov” të Moskës (MGU), si dhe pedagog i matematikës së lartë në Institutin e Lartë Pedagogjik “Aleksandër Xhuvani” në Tiranë. Si pedagog i këtij Instituti, ai bëri botimin e parë të tij në dy vëllime.

Ka botuar shumë tekste shkollore dhe vazhdon të shkruajë pa u lodhur për të plotësuar serinë e botimit online “Kjo është matematika ime” për klasat 1-5 të shkollës nëntëvjeçare. Po talenti i tij do të shfaqej në një fushë tjetër që siç duket qëndroi i fjetur deri pak vite më parë. Ka shkruar disa tregime e novela ku mund të përmendim: “Vija e trëndafilave”, “E the bukur, Abas” apo “24 orët e para...” si dhe novelat: “Mësuesi i Gorumit”, dhe “Aksioma e pestë”.

Këtë fillim viti doli para lexuesit me romanin e tij të parë:“Financieri rebel i Përmetit”.

***Ngjarjet e romanit zhvillohen në dy luginat

më të bukura të Shqipërisë jugore: në atë të Drinosit ku qyteti i Gjirokastrës ngjason me një shqiponjë që ngrihet në fluturim, si dhe në Luginën e Sipërme të Vjosës ku hijeshon Përmeti, që njihet si qyteti trëndafilave. Të dy këto lugina dëshmojnë një qytetërim tepër të lashtë. Mitologjia shënon për këto dy lugina se kanë qenë djepi i lindjes së shoqërisë njerëzore. Realiteti dhe mistikja ndërthuren me njëra-tjetrin duke na dhënë tablonë e një qytetërimi me rrënjë në disa mijëvjeçarë para lindjes së Krishtit. Fill pas Çlirimit të vendit, Shehat Aliu, personazhi kryesor i këtij romani, do të vendosej në Gjirokastër me detyrën e shefit të Financave. Ishte në një nga pozicionet kyçe, nëpër duart e të cilit do të qarkullonin vlerat monetare të shtetit shqiptar për qarkun e Gjirokastrës. Me dashje apo pa dashje do të vihet në qendër të vëmendjes. Tregëtarë që do të tatoheshin, zyrtarë të lartë që donin të pasuroheshin. Shehat Aliu u gjend në shoqërinë e drejtuesve më të lartë të rrethit. Autori ka arritur që t`i individualizojë personazhet e romanit duke i tipizuar sipas cilësive të grupeve shoqërore që përfaqësonin. Në zyrat e shtetit po hynin gjithë ata që kishin qenë pjesë e formacioneve partizane. Po të tjerët? Disa do të tatoheshin deri në shkatërrimin e tyre e do të burgoseshin si njerëz që i kishin pirë gjakun popullit. Pjesa tjetër do të mbante përjetësisht damkën e bashkëpunëtorit me armikun apo të indiferencës, kur të tjerët luftonin. E gjithë shoqëria shqiptare, megjithëse e rralluar nga flakët e Luftës, dalëngadalë po kategorizohej dhe secili po e gjente veten në një grup shoqëror jashtë vullnetit të vet. Në zyrat e shtetit, aty në Gjirokastrën e Çerçiz Topullit e Avni Rustemit, u bë i pari i vendit Rrapi, që nuk dihej se nga vinte, veç dinin për të se kishte luftuar. Rrapi, është mishërim i vijës së Partisë për të mbledhur të tijtë në tufën e vet. Të tjerët, jashtë tufës së Rrapit, do të luftonin vetveten gjersa të asgjësoheshin nëpërmjet luftës së klasave. Megjithatë, dogma që i vinte nga i pari, atje Lart, për luftë të ashpër klasore, nuk e thau krejtësisht shpirtin e tij njerëzor.

Sofia, një tjetër personazh i këtij romani, paraqet tiparet më të mira të gruas gjirokastrite dhe të asaj shqiptare. Ajo sakrifikon edhe veten, që të tjerët të mos bëhen pre e së keqes. Lidhja e Shehatit me Sofinë është lidhje e sinqertë midis kolegësh. Në një mjedis ku, për t`u ngjitur më lart, shkelej mbi njëri-tjetrin, figura e Sofisë do të mbetet shpirti i dëlirë i gruas shqiptare. Me këtë figurë, autori ka mundur të skalitë modelin e gruas që di të mbijetojë edhe në situata të vështira. Po nuk mungojnë edhe momente që do të bëheshin shkak për një lidhje dashurie midis Shehatit dhe Sofisë. Po ajo njohje ishte shumë e vonshme për ta. Tashmë Shehati e kishte krijuar familjen e vet.

I kundërt me Rrapin dhe Sofinë na jepet kryetari i komitetit të Gjirokastrës, z. Mero.

Një njeri i parsimuar dhe që i mungonte

realitete të kryqëzuara në romanin “Financieri rebel i Përmetit” i shkrimtarit muçi Fezga

dhe dëshira të shkollohej, ngjiti shkallët e pushtetit për Luftën që bëri. Po teksa mblidheshin florinjtë e tregtarëve, një mendim i lindi nga skutat e errëta të ndërgjegjes, në fillim i mjegullt, gjersa më në fund u formësua në dëshirën që një pjesë të vogël të tyre ta kishte për vete.

Po si? Rruga e vetme nëpër të cilën do të kalonte, ishte ajo e bashkëpunimit me Shehat Aliun. Këtu fillon dhe ngjizet konflikti i Shehatit me këta shtetarë me të cilët do të luftonte pa bërë kompromis. Kryetari Mero simbolizon njeriun e lidhur me pushtetin në të gjithë segmentin e tij deri në qendër. Rrjeti i lidhjeve të tij mafioze kishte depërtuar deri te Vila e Kuqe në qytetin e Përmetit. Brenda këtij segmenti, nga baza deri në qendër, do të zhvillohet një luftë e ashpër. Njerëzit servilë do të dinë të mbijetojnë. Të ndershmit do ta kenë të vështirë ekzistencën brenda këtij segmenti me tipare mafioze. Në këtë segment, edhe pse është bërë pjesë e tij, nuk mbijeton dot Shehat Aliu. E detyrojnë të lërë Gjirokastrën. Në Përmet do të gjejë të tjera monstra. A do të mbetet e pastër figura e tij në atë qytet kampion të tolerancës e mirëkuptimit?

***Shehati e gjeti Përmetin në në një situatë

të ndryshme nga ajo e Gjirokastrës. Këtu lufta klasore ishte e butë, por ishte e ashpër midis dy vilave që sundonin Përmetin: Vila e Kuqe dhe Vila e Bardhë. Vila e Kuqe përfaqësohej nga Theofani, Sekretari i Parë, ndërsa Vila e Bardhë nga Bekimi, Kryetari i Komitetit. Kush do të fitonte në këtë dy luftim? Anën e kujt do të mbante Shehati?

Ngjarjet në roman e mbajnë gjallë kureshtjen e lexuesit për të ditur deri në fund, jo si do të përfundonte ky luftim midis dy vilave, por si do të përfundonte jeta e një njeriu të thjeshtë që jeta, pa dashjen e tij, e kishte përfshirë në vorbullën e këtij dy luftimi.

Një galeri e tërë personazhesh jepen në këtë roman. Njerëz të dyluftimit, por edhe njerëzit e thjeshtë që mbanin radhën e qumështit. Bisedat e tyre ishin kronika e ditës që sapo kaloi në qytetin e bukur buzë Vjosës. Madje edhe Dumi, njeriu gjysmë i çmendur i këtij qyteti, nuk mbetej jashtë kësaj qerthulle thashethemesh.

***Po Ata atje lart, që ishin maja e Olimpit për

Shqipërinë dhe Përmetin, do të dinin që këtë dyluftim mes zotash (kujtojmë se shpesh edhe perënditë klasike luftonin me njëra-tjetrën) ta zhvendosnin në një drejtim tjetër. Përmeti nuk po e zhvillonte luftën e klasave, madje ky front nuk ishte hapur ende në Përmet. Kishte apo nuk kishte dhe Përmeti armiq? Luftonin apo nuk luftonin komunistët në Përmet për të mbrojtur vijën e partisë? Duhej hapur fronti. Po ku do ta çelnin së pari?

Atje në Bregas, në atë fshatin e vogël që shtrihej në pjerësinë e shpatit kodrinor të Tajlarës, ishte një njeri i dyshimtë. Dyshimi i parë ishte se si ai njeri kishte arritur ta priste dorën e të bëhej i rrezikshëm për pushtetin popullor. Ky ishte Ganiu i Bregasit.

Të rinjve të sotëm do t`u duket sikur autori nuk është shumë i besueshëm kur ka zgjedhur për armik një njeri që jetonte i vetmuar në një fshat të largët dhe madje me një dorë. Po realiteti i atyre viteve na thotë se armiqtë e Partisë nga kjo kategori njerëzish përzgjidheshin. Njerëz pa mbështetje që, me goditjen që do t`u bëhej, të mos dëmtoheshin shumë njerëz të tjerë. Romani “Financieri rebel i Përmetit”, na sjell pamje të gjalla të atyre viteve. Janë pamje që të trondisin me pasojat e kësaj lufte klasore. Kureshtja se si do të përfundojë kjo luftë mes dy vilave, e mban gjallë kureshtjen e lexuesit dhe faqet e librit shfletohen njëra pas tjetrës në pritje të një përfundimi. Libri është i mbushur me skena e mbresa nga jeta duke paraqitur me realizëm realitetin shqiptar të pas Luftës. Shkrimtari i talentuar Muçi Fezga, shtron para lexuesit disa nga çështjet themelore të atyre viteve. Partia depërtoi thellësisht jo vetëm në jetën ekonomike të qytetarit të atyre viteve, por edhe në qelizën bazë të shoqërisë, në familje. Konflikti i dy vilave erdhi si rezultat i

depërtimit të vijës së partisë edhe në çështjet familjare. Bekimi, Kryetari i Vilës së Bardhë kishte për grua motrën e Theofanit, Sekretarit të Parë të Vilës së Kuqe.

Ky pozion i Theofanit edhe në familjen e Bekimit u bë i padurueshëm dhe çoi në shpërbërjen e kësaj familjeje. Autori nëpërmjet këtij rasti, arrin të përgjithësojë të gjitha ato raste të shumta ku partia pyetej, nëse duhej të merrej për grua një vajzë apo jo. Partia pyetej nëse duhej ta ndaje gruan apo jo. Autori këto të vërteta historike të periudhës së pas Luftës ka mundur t`i kthejë në të vërteta artistike. Njeriu i pas Luftës i shtronte shpesh pyetjen vetes si në tragjeditë e Shekspirit: kam apo nuk kam leje të bëjë dashuri?!

***Një tjetër temë e rëndësishme që trajtohet

në këtë roman është ajo e njeriut karierist që, për të arritur dhe një ofiq më lart, nuk pyesnin as për të afërmit e tyre. I tillë është dhe Novruzi, Shefi i Policisë së Këlcyrës. Për ta vënë në provë për besnikëri ndaj partisë, i kërkojnë që një kushëririn e vet, atë Ganiun fatkeq me një dorë, atje në fshatin e vogël të Bregasit, ta shpallte armik. Kjo ishte prova e parë për Novruzin. Provë e vështirë, por Novruzi nuk ishte dhe fare pa përvojë. Në mbledhje të ndryshme, sa herë që të afërmit e tij kishin bërë ndonjë gabim, ishte i pari që ngrihej e i kritikonte duke mos u lënë gjë pa thënë për të treguar se ishte njeri i drejtë dhe njerëz si ai i duheshin partisë. Këto raste, Novruzi i mbante shënim që t`i paraqiste kur t`i jepej rasti si shembuj besnikërie. Po këto kishin qenë gjëra pa shumë zarar. Pas mbledhjes, secili shkonte në shtëpi dhe të nesërmen, fillonte sërish njësoj dita që vinte. Këtë herë ishte ndryshe… Po porosia duhej zbatuar pa dhënë asnjë shenjë lëkundjeje. Kur i thanë zgjidh një biopis (njeri me biografi të pistë) po të jetë nga gjaku yt, nuk kishte dhënë shenja ngurimi. Këto vite të pas Luftës kishin diçka të ngjashme me kohët e vjetra. Edhe atëhere ndërtonin kala dhe ura, por ato nuk u qëndronin pa bërë flijime. Ishin vepra të mëdha, ndaj dhe flijimet nuk kishin si të mungonin. Kishte ardhur përsëri koha të përsëritej historia. Që të qëndronin themelet e pushtetit që po ngrinin komunistët, duheshin flijime. Flijuesit ishin të paracaktuar. Ata do të merreshin nga biopisët. Po kjo përzgjedhje nuk ishte pa kushte. Personi që do të përzgjidhte, ishte mirë që biopisi të ishte nga njerëzit e gjakut të tij.

Kish ardhur koha dhe për Novruzin të tregonte besnikërinë e tij. Tek njerëzit e gjakut të tij ndodhej një biopis. Si ta do ta flijonte?

Në roman jepen detaje të kësaj akuze dhe lexuesi ndjek me ankth fatin e flisë. A do të mundej ai njeri i pafajshëm, të mbrohej apo më mirë, a do të gjendej ndokush në organet e drejtësisë që ta mbronte nga ato akuza të padrejta? Njerëzit e thjeshtë të Bregasit kishin shpresë. Këto gjëra i shikonin si shpifje të njerëzve që nuk ia duan të mirën njëri-tjetrit. Si shpifje të njeriut shpirtzi me emrin Novruz. Flisnin nën zë, në atë Bregasin e drobitur nga dimri që shkoi, ata njerëz të mirë që e shihnin veten ta paftë për ta mbrojtur Ganiun e gjorë, përzier kjo dhe me një frikë që u rrinte vazhdimisht përsipër si grumbulli i reve të zeza që, kur dilnin mbi Tajlarë, u shkatërronin të mbjellat .

Megjithatë, ata e ndienin se shorti i ra Bregasit të bënte flijimin e parë në rrethin e Përmetit për themelet që po hidhte koha e pas Luftës.

***Ata Lart, në Tiranën e Kuqe, besonin se me

zhvendosjen e konfliktit nga brenda partisë në terrenin konkret të luftës së klasave, atje në Bregas, do të pushonte lufta e Vilave. Po nuk ndodhi prashikimi i ekspertëve të Tiranës. Vila e Kuqe që kishte në dispozicion dhe Kryetarin e Degës, Dautin me nam të Përmetit, nuk i ndërpreu sulmet ndaj vilës së Bardhë. Theo dhe Dauti kishin ngritur një rrjet mafioz për të përfshirë në të edhe kuadrot kryesorë të Përmetit. Ashtu si në një rrjetë peshkatari, kishin rënë brenda kësaj rrjete disa nga kuadrot, midis tyre dhe një femër: Dodona bukuroshe e Përmetit.

Zhvillimi i ngjarjeve në roman e sjell grykën e rrjetës edhe tek Shehat Aliu. Si do të vepronte ai?

Shehati kishte kohë që nuk udhëhiqej nga dogmat. Dogma se lufta e klasave e çon përpara shoqërinë bëri që shumë njerëz të përlesheshin me njëri-tjetrin, duke besuar se vetëm kështu do të ishte mirë për shoqërinë. Vetëm kështu do të vinte përparimi. Në këtë rrjet mund të kishte rënë dhe Shehat Aliu. Po para se të dëgjonte zërin e dogmave, ai kishte dëgjuar një zë që i erdhi nga larg, zëri i prindërve dhe gjyshërve të tij. Ky zë iu shfaq në imazhin e një Babai. Babai i besimit bektashi që është besimi i vetë Shehatit. Shehati dëgjoi atë zë dhe iu largua dogmave komuniste, megjithëse edhe vetë ishte anëtar partie. Në momentet e një përsiatje të thellë, kur gjumi i kaplonte sytë e lodhur mbi dosjet e shumta tek zyra e financës, atij i shfaqej Babai që i thosh ca të vërteta që do të jenë të përjetshme për shoqërinë njerëzore.

Shehat Aliu u ndodh dy herë rresht në grykën e rrjetës që kishte hedhur Dauti, Kryetari i Degës dhe Theofani, Sekretari i Parë i Vilës së Kuqe.

Hera e parë ishte kur i propozuan që të sillte ca dëshmi rreth Ganiut të Bregasit si armik i Partisë. Hera e dytë ishte kur i kishin propozuar që, në cilësinë e sekretarit të parties, në Vilën e Bardhë, të shkarkonte nga partia Kryetar Bekimin, si njeri imoral.

Nga brendësia e Vilës së Kuqe doli opinion që u përhap në të gjithë qytetin: Shehati nuk është më yni. Ishte koha kur shoqëria ishte ndarë sipas vlerësimit të Vilës së Kuqe: në njerëzit tanë dhe në armiqtë tanë. Romani jep jetën që zhvillohej në qytetin e Përmetit aty rreh viteve `50-të. Njerëzit pyesnin njëri-tjetrin aty tek radha e qumështit se cili do të ishte fati i njërit dhe i tjetrit. A do të dënohej ndonjë ditë Theofani për të gjitha ato mëkate që kish bërë? Po një ditë dëgjuan se shoku Theofan ishte vlerësuar për punën që kish bërë dhe ishte ngritur në detyrë dhe po nisej për një post të rëndësishëm në Tiranë.

Po Bekimi? Si njeri që kishte ndarë gruan, nuk kishte më vend në Përmet dhe u nis me një detyrë të re në një qytet të Shqipërisë së Mesme. Të gjithë personazhet e romanit, kanë një jetë njerëzore e cila lëvizte brenda skemës: yni dhe jo yni. Martesat filluan të bëheshin brenda këtyre dy grupimeve të mëdha që u nda shoqëria e atyre viteve. Filluan dalëngadalë që anëtarët e njërit grup të mos përziheshin me antarët e grupit tjetër sa herë që kishte gëzime apo hidhërime. Vetëm në disa raste lejohej që këto dy grupime t`i prishnin kufijtë midis njëri-tjetrit. Ishin rastet kur vinin ata nga Lart në përvjetorë e festa të mëdha. Të gjithë do të luteshin që Ai, i Madhi, të merrte nga ditët e tyre e këtë do ta thoshin me gjithë zemër, do t`u qeshte fytyra e do të përpiqnin fort duart. Po çfarë ndodhi me Shehat Aliun? Nëpërmjet kësaj figure autori ka skalitur figurën e përmetarit, një figurë paqësore që rrezaton mençuri dhe dashuri. Veç në përfundim të romanit, lexuesi do të mbetetet disa momente i trishtuar për fatin e këtij njeriu që nuk e meritonte këtë fund.

Nr. 523 Prill 2013 — 11

në armiqtë tanë. Romani jep jetën që zhvillohej në qytetin e Përmetit aty rreh viteve `50-të. Njerëzit pyesnin njëri-tjetrin aty tek radha e qumështit se cili do të ishte fati i njërit dhe i tjetrit. A do të dënohej ndonjë ditë Theofani për të gjitha ato mëkate që kish bërë? Po një ditë dëgjuan se shoku Theofan ishte vlerësuar për punën që kish bërë dhe ishte ngritur në detyrë dhe po nisej për një post të rëndësishëm në Tiranë. Po Bekimi? Si njeri që kishte ndarë gruan, nuk kishte më vend në Përmet dhe u nis me një detyrë të re në një qytet të Shqipërisë së Mesme. Të gjithë personazhet e romanit, kanë një jetë njerëzore e cila lëvizte brenda skemës: yni dhe jo yni. Martesat filluan të bëheshin brenda këtyre dy grupimeve të mëdha që u nda shoqëria e atyre viteve. Filluan dalëngadalë që anëtarët e njërit grup të mos përziheshin me antarët e grupit tjetër sa herë që kishte gëzime apo hidhërime. Vetëm në disa raste lejohej që këto dy grupime t`i prishnin kufijtë midis njëri-tjetrit. Ishin rastet kur vinin ata nga Lart në përvjetorë e festa të mëdha. Të gjithë do të luteshin që Ai, i Madhi, të merrte nga ditët e tyre e këtë do ta thoshin me gjithë zemër, do t`u qeshte fytyra e do të përpiqnin fort duart. Po çfarë ndodhi me Shehat Aliun? Nëpërmjet kësaj figure autori ka skalitur figurën e përmetarit, një figurë paqësore që rrezaton mençuri dhe dashuri. Veç në përfundim të romanit, lexuesi do të mbetetet disa momente i trishtuar për fatin e këtij njeriu që nuk e meritonte këtë fund.

Faqe11 Metkë Efendiu i Kajcës (Mehmet Sefedin Xhaferaj) Nga Ylli Hoxhaj Dashi Xhaferaj, nipi. Dëshnica ka qenë e mbetet vatra e madhe dhe e pashuar e burrave të shquar, të cilët, në tërësi e në heshtje, si njerëz të thjeshtë, pa bujë e thirrje, kanë bërë jetën e zakonshme, brenda së cilës

ngrihet Madhështia dhe vlerat e vërteta njerëzore: Tek thjeshtësia, tek çiltërsia, tek humanizmi, bujaria, mikpritja, tek përgjegjësia atdhetare, tek dashuria dhe etja për shkollë e dije lartësohet e shkëlqen figura e dëshnicarit. Gazeta “Dëshnica” ka më shumë se dhjetë vjet që gjurmon dhe ka publikuar qindra figura të shquara: burra e gra nga të gjitha fshatrat e kësaj krahine… Dhe fatmirësisht, Dëshnica mbetet po kaq e pasur dhe e larmishme me personalitete të tilla.

Nga Ylli hoXhaj daShi Xhaferaj, nipi.

Dëshnica ka qenë e mbetet vatra e madhe dhe e pashuar e burrave të shquar,

të cilët, në tërësi e në heshtje, si njerëz të thjeshtë, pa bujë e thirrje, kanë bërë jetën e zakonshme, brenda së cilës ngrihet Madhështia dhe vlerat e vërteta njerëzore: Tek thjeshtësia, tek çiltërsia, tek humanizmi, bujaria, mikpritja, tek përgjegjësia atdhetare, tek dashuria dhe etja për shkollë e dije lartësohet e shkëlqen figura e dëshnicarit.

Gazeta “Dëshnica” ka më shumë se dhjetë vjet që gjurmon dhe ka publikuar qindra figura të shquara: burra e gra nga të gjitha fshatrat e kësaj krahine… Dhe fatmirësisht, Dëshnica mbetet po kaq e pasur dhe e larmishme me personalitete të tilla.

Mehmet Sefedin Xhaferaj, Metka, ose siç e thërrisnin bashkëfshataret: Mehmet Efendiu, është një nga këta dëshnicarë të mirënjohur:

Ai lindi në fshatin Kajcë të rrethit të Përmetit në vitin 1880, në familjen e Xhaferajve, një familje e njohur patriotike dhe arsimdashëse. Tradita e pasur e familjes ndikoi thellë në formimin e tërë fëmijëve dhe veçanërisht të Mehmetit. Gjyshi i tij Halili, Babai Sefedini, por edhe xhaxhallarët Lilo, Kapo e Dule ndikuan shumë në nxitjen e dëshirave për shkollim e dije. Përmes tyre, mori njohuritë e para në gjuhën shqipe dhe gjuhën turke. Ai kishte një kureshtje dhe zell të veçantë, por, sidomos, merakun e kishte në bukurshkrimin e shqipes.

Burrat patriotë të Kajcës kishin vite që përpiqeshin për të shkolluar fëmijët e tyre, duke bashkuara përpjekjet për të hapur një shkollë të shpallur në fshatin e tyre. Në vitin 1888 këto përpjekje mundën të kurorëzohen dhe, në Kajcë, në ambientet e xhamisë, filloi punën shkolla në gjuhën turke, një nga të parat shkolla në tërë zonën. Shkolla kishte programin e shkollave turke, mësimet bëheshin në turqisht dhe mësues ishte një hoxhë. Por këtu, krahas turqishtes, fëmijëve, në mënyrë të fshehtë u përçohej edhe gjuha shqipe.

Metka, që kishte mbushur 9 vjeç, do të bëhej një ndër nxënësit e parë të kësaj shkolle. Ai ishte shembullor në çdo lëndë, por veçanërisht në bukurshkrim ua kalonte të gjithëve. Ishte kjo një arsye që ai merrte në patronazh moshatarë e njerëz të afërm; shokë e miq, dhe u mësonte të shkruanin e të lexonin shqip. Kështu ai u bë një “ mësues“ i përhershëm. Këtë pasion dhe dëshirë të zjarrtë për shkollimin e ruajti tërë jetën, jo vetë kur ishte në Kajcë, por edhe kudo ku e hodhi jeta, në rrugët e kurbetit, si: në Turqi, Bullgari, Francë, etj.

Në librin me kujtime, “ Malli i vendlindjes “, me autor bashkëfshatarin e tij: Hajrulla Muhametaj, gjejmë shumë të dhëna për Mehmet Efendinë: “…Kujtoj me respekt Metkë Efendinë, këtë njeri të shkolluar,që shkruante bukur gjuhën shqipe . Ai dinte te shkruante dhe të fliste shumë mirë edhe gjuhën turke…Metka i ndihmonte fshatarët e Kajcës, dhe të fshatrave rreth për t’u shkruar letra të afërmve, kurbetllinjve, apo për t’u lexuar letrat që u vinin nga jashtë. Po kështu ai shkruante senete, lutje,, ankesa e kërkesa,që bënin fshatarët, por mbi të gjitha ai i mësonte, i udhëzonte si të vepronin, si ta kërkonin të drejtën e tyre, por edhe si të mbroheshin ndaj padrejtësive që u bëheshin nga regjimet dhe dashakeqësit”…

Metka ishte modest dhe ngjarjet e jetes së tij i tregonte me një realizëm të madh, si ngjarje të zakonshme, që duhet t’i bënte kushdo si detyre atdhetare e njerëzore. Mbahet mend rrëfimi i tij për ngjarjen e Çukës së Sotirit. Kjo është një çukë në Kajcë, që lidhet edhe me Skraparin. Duhet të kenë qenë vitet 1908-1909. Përfaqësues të krahinës së Dëshnicës dhe ata të Skraparit kishin rëne dakord të bashkërendonin ca punë patriotike, kryesisht për çelje shkollash dhe punë atdhetare. Mbledhja u bë siç qe parashikuar. Ndonëse Metka nuk mori pjesë drejtpërdrejtnë këtë tubim, përfaqësuesë të fshatit, si: Fere Sadik Meta, Hysen Kaso Xhaferaj, Halil Yzeir

metkë efendiu i kajcës(mehmet Sefedin Xhaferaj)

Dervishaj, etj., e muarrën atë si shkrues e protokollues. Metka, i protokolloi mendimet dhe propozimet e bëra, pastaj, siç tregonte, i renditi, në dy gjuhë, shqip dhe turqisht dhe këto ua paraqitën autoriteteve turke të zonës për zbatim.

Jeta e mërgimtarit të Metkës ishte e pasur e me veprimtari atdhetare. Ai emigroi në Stambol, në Bullgari, në Selanik, dhe në vitet 1918-20 edhe në Francë. Atje mësoi të komunikonte edhe bullgarisht e frëngjisht.

Në Stamboll punonte në një fabrikë që prodhonte orendi shtëpiake. Kishte marrë rreth vetes shume dëshnicare e shqiptarë. Ata të gjithë ishin nën kujdesin dhe mbrojtjen e tij, ndaj dhe i drejtoheshin me shaka: “Mete Pashai”. Dhe ai vërtet, i përfaqësonte në çdo hall e kërkesë. Ndodhi që pronari stambolli nuk po i paguante punëtoret shqiptarë dhe Metka, e detyroi turkun të shlyente detyrimet një për një ndaj shqiptarëve. Kjo u bë sebep për ta pushuar nga puna. I tillë mbeti ai kudo ku e hodhi jeta e puna, duke riskuar për vete e duke mbrojtur shokët e bashkatdhetarët.

Por, në Stamboll, ai ishte edhe në rrethin e veprimtarëve dhe atdhetareve të mirënjohur dhe u bë një nga pjesëmarrësit më aktiv i Klubit Shqiptar të Stambollit.

Kur u ngrit flamuri dhe u krijua qeveria e pare shqiptare më 1912, ai gjendej në Stamboll. Që andej, me shumë atdhetarë të tjerë ai e përshëndeti Qeverinë e Vlorës, me Ismail Qemalin në krye, duke u dërguar një letër përshëndetëse, të shkruar me dorën e tij, me kaligrafinë e tij te shquar. Ai thoshte që këtë letër e kishin përcjellë në Vlorë me një vlonjat që ishte edhe ai në atë shoqëri Klubi. Vlonjati, kur kishte mbërritur në Vlortë, e kishte çuar letrën te nëpunësit e Qeverisë, të cilëve u kishte lënë shumë mbresa kaligrafia e veçantë.

Ngjarjet e Luftës ballkanike dhe persekucionin grek në zonën e Dëshnicës e ndjeu thellë dhe familja e Mehmetit. Gjithë krahina u masakrua në mënyrë barbare, me krime nga më çnjerëzoret që kishte parë historia shqiptare. U dogjën shtëpitë e pronat, madje edhe njerëzit brenda tyre. Kësaj masakre dëshnicarët iu përgjigjën me organizime fshaçe dhe si zonë, me grupime vullnetarësh për të kundërshtuar me armë barbaritë që u bënë në çdo fshat. Në batalionin e rezistencës shqiptare të organizuar në zonën e Ballabanit, nga fisi i Metkës, kishte shkuar vullnetarisht Xhaxhai i Metkës, Lilo, i cili mori pjesë në çdo rezistencë e luftë me bandat andarte greke. Në përpjekjen e ashpër që u bë me këto banda kriminale, më 1914, në betejën, te Kthesa e Kuqarit, Lilo mbeti i vrarë, duke

u bërë dëshmor i mbrojtjes së Krahines nga synimet pushtuese shoviniste vorio-epirote.

Fryma atdhetare dhe dëshira për dituri ishte e lartë në fisin e Xhaferajve. Kjo frymë u trashëgua bres pas brezi dhe u dëshmua në të gjitha ngjarjet historike të vendit. Erveheja dhe Nurja, dy vajzat e tij, tanimë të moshuara me familjet në Tiranë, tregojnë me krenari episode që u kishte treguar gjysh Sefedini për vitet e kurbetit të Babait të tyre, Metkës. Kur kthehej Metka nga kurbeti, sillte më shumë libra e qitape sesa para, plaçka e dhurata. Dhe Babai i tij i thoshte, si me shaka e duke e thumbuar: “ More bir, kaq para na solle!?.. Na paske sjellë më shumë qitape! Na duhen ato të shkreta... Edhe qitapet e tua qe na sjell, na duhen, por jemi fukarenj”… Dhe atëherë kurbetlliu, Mete Efendiu, me të qeshur iu thoshte:” Më mirë të kesh, apo të dish, o Baba?…”

Në vitin 1920 Metka kthehet përfundimisht në familje nga kurbeti i zgjatur dhe i përkushtohet punës së bujkut. Dy vjet më pas, më 1922, martohet me Hasynien, një vajzë nga Rodenji, nga një derë e dëgjuar dhe e respektuar në gjithë zonën. Familja e re solli në jetë pesë fëmijë: tre djem: Qerimin, Bujarin e Nazmiun, si dhe dy vajza: Erveheja dhe Nurja. Edhe te fëmijët ai mbajti gjallë e u trashëgoi tërë vlerat e mira të familjes: mikpritjen, bujarinë, ndershmërinë, atdhetarinë, cilësi të bukura e me vlerë, të cilat ata i shfaqën kudo ku punuan e jetojnë: në poste të rëndësishme të ekonomisë, ushtrisë, apo në brezat e pasardhësve.

Në verën e vitit 1927, fshatarët e Kajcës, duke ia njohur vlerat e rralla të drejtësisë, si një njeri i ndershëm, i dalë dhe i ditur, e zgjodhën Metkën Kryeplak të fshatit…Këtë detyrë të lartë, ai do ta kryente me një përkushtim dhe përgjegjësi të madhe : Me durim dhe gjakftohtësi shembullore, u shpjegonte fshatarëve dhe të gjithë atyre që kërkonin të drejtat dhe kërkesat e tyre, që ato zgjidheshin e plotësoheshin në bazë të ligjeve dhe rregulloreve të shtetit, të organeve të pushtetit lokal dhe qendror. Edhe kur lindnin mosmarrëveshje dhe keqkuptime brenda fshatit, me fshatrat fqinje të zonës së Dëshnicës, apo të Skraparit, për punë kullotash, madje edhe grindjet në familje, apo brenda fisit, Kryeplaku i fshatit ndërhynte me drejtësi dhe paanësi dhe i shuante sherret dhe mërite. Fjala e tij, këshillat dhe mendimet dëgjoheshin me respekt dhe ai arrinte të bindte edhe më të papërmbajtshmit. Kur këto sherre ishin me fshatrat fqinje, ai bashkërendiste punën me kryepleqësitë e këtyre fshatrave. Kjo mënyrë qeverisëse i kishe krijuar atij një autoritet dhe respekt të veçantë, dhe bëri që ai të rizgjidhej në detyrën e Kryeplakut për më shumë se dhjetë vjet, që nga viti 1927 e deri në vitin 1940. Metka bëhej krah me fshatarët e varfër dhe mundohej e i ndihmonte ata sesi të shmangeshin nga taksat dhe detyrimet. Në dhjetra e dhjetra raste ai merrte mbi vete edhe risqet dhe i përballonte ato me dinjitet. Në librin e tij me kujtime, Hajrulla Muhametaj tregon një rast për vetveten: Në vitin 1940, Hajrullai kishte çuar drithin për ta bluar në një fabrikë në qytetin e Këlcyrës. Pronari filloi një grindje me djalin nga Kajca, i cili nuk e duroi dot padrejtësinë dhe e goditi tregtarin: Çështja u acarrua shumë. Djaloshi u largua shpejt nga tregu. Pronari ishte ankuar në xhandarmari. Hajrullanë po e ndiqnin dhe në Kajcë dërguan një xhandar për ta marrë të arrestuar, por mburojë për djalin e fshatit u bë Kryeplaku. Dhe Hajrullau kujton: “ Xhandari që erdhi kërkonte të më merrte në postëkomandën e Ballabanit. Kryeplaku i fshatit e takoi xhandarin i tha dhe ia mbushi mendjen se ai nuk ishte në fshat dhe se paskësh shkuar në Berat për një punën e tij. Kështu jo vetëm e shpëtoi,

por edhe e largoi kërkimin e tij… Raste të tilla, - tregon Hajrullau, - ishin me dhjetra. ”… Kështu vepronte vazhdimisht, duke marrë nën mbrojtje tërë fshatin, madje edhe njerëzit e thjeshtë nga zona.

Ai ka përkrahur çdo lëvizje që kishte të bënte me përmirësimin e gjendjes ekonomike, të rrëzimit të regjimit zogist, denoncimin e pushtimit fashist si dhe tradhtinë e Mbretit, në prill të vitit 1939. Si dhe shumë fshatarë ai u orientua drejt ndaj Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare dhe fal edhe punës së Kryeplakut, për të mbajtur të bashkuar fshatin, Kajca u bë një ndër bazat e sigurta dhe më të vendosura të saj: Fshati Kajcë u lidh qindpërqind me luftën partizane. Metka dërgoi në radhët partizane djalin e madh shtatëmbëdhjetë vjeçar,Qerimin, i cili pas çlirimit shërbeu në organet e punëve të brendshme.

Në vitin 1940, familja e Metkës mori një goditje të rëndë: Zona e Dëshnicës dhe fshatrat e saj u bënë arenë tragjike e Luftës italo-greke. Fronti italian që kishte vendosur komandën e luftimeve në Kiçok, që andej drejtonte goditjet ndaj ushtrisë greke që përparonte në majën e Qarrishtes. Në një nga bombardimet e aviacionit italian, predhat ranë në oborrin e shtëpisë së Metkës.

E shoqja, nënë Hasynia, doli e alarmuar për të mbrojtur e strehuar fëmijët që loznin të shkujdesur në oborr, kur në këto e sipër, një predhë e gabuar i merr jetën. Ajo shpëtoi fëmijët, por humbi jetën e saj. Tanimë, Metkës i ra mbi shpatulla një barrë e madhe, për t’u kujdesuar për familjen e fëmijët jetimë. Që nga kjo kohë ai hoqi dore edhe nga detyra e Kryeplakut. Humbja e gruas së dashur i solli dhimbje të madhe.

Moshatarët dhe bashkëfshatarët, miqtë e shumtë, kur Metka ishte pensionist, e vizitonin dhe e respektonin Metkën, duke i bërë shoqëri. Tregon nipi i tij, Dashi Xhaferi: ” Kur kam qenë i vogël rrija pas gjyshit. Ai me disa nga moshatarët e tij: Malush Kamen, Xhako Kajca, Mustafa Bilo, Xhako Hasimi, etj, mblidheshin dhe dilnin gati çdo ditë në vendin e quajtur “ Lëmi i Xhakos” dhe aty kalonin kohën, bisedonin e debatonin për problemet e jetës së fshatit, si dhe për ngjarjet e kohës…”

Ndërkohë ai shihte me kënaqësi sesi edhe fëmijët e tij po hynin me dinjitet në jetën shoqërore: Djali i madh, Qerimi, ndoqi karrierën e ushtarakut. Djali tjetër Bujari, qëndroi në fshat, mbaroi shkollën ekonomike dyvjeçare në Tiranë dhe shërbeu si llogaritar në kooperativën bujqësore të Kajcës, deri sa u nda nga jeta, aksidentalisht në fshat, në moshën 35 vjeçare.

Kjo ishte një tjetër kupë e helmit të shpirtit të Metës, i cili pa mbushur vitin nga humbja e djalit, në maj të vitit 1970 u nda nga kjo jetë duke lënë pas emrin e tij të nderuar, punën, urtësinë, bujarinë, përkushtimin qytetar ndaj shoqërisë, ndaj Dëshnicës dhe familjes së tij të nderuar.

Për Mete Efendinë e Kajcës kujtimet janë të shumta dhe të gjalla, jo vetëm nga kajcallinjtë, por edhe për të gjithë ata që e njohën dhe iu dha rasti të bashkëpunonin me atë.

Në këto pak shënime të shpejta, për Mehmet Xhaferin, duam të tregojmë edhe një episod që flet shumë për personalitetin e këtij dëshnicari të devotshëm: “ Po mblidhnim ca fotografi për Gjyshin dhe kishim dëgjuar se në Gjirokastër, fotografi i famshëm, Filip Vito, kishte një arkiv me foto nga Përmeti dhe Dëshnica. Ia kërkuam dhe ai na tha se e njihte mirë Metkë Efendinë, kur kishte qenë në Kajcë; e gjeti fotografinë e tij dhe na e dërgoi. Pas fotografisë ai kishte shënuar këto fjalë :” Kjo fotografi më sjell në kujtesë këtë njeri të ditur, mikpritës, patriot e një familje të mrekullueshme ku kam flejtur te shtëpia e tij, si dhe çdo familje tjetër në Kajcë, si Xhako Kajca, të cilët më kanë shoqëruar e ndihmuar në zonë… Për këta njerëz kam një respekt të veçantë, dhe ta dini, që këtë ia kam lenë amanet djalit tim, (që ndjek tani këtë aktivitet,) ta ruajë miqësinë me ata, se janë miq që të nderojnë…”

Përmet, shkurt 2013

12 — Nr. 53, Prill 2013

Nga petrit mateli

Para viteve 1990 zona e Ballabanit ka qenë ndër më të populluarat dhe ekonomia më

e madhe në rrethin e Përmetit. Ka qenë zonë e rëndësishme për prodhimet blegtorale e bujqësore. Sidomos frutikultura.

Shumëllojshmëria e pemëve ishte e pranishme në çdo fshat. Fillonin me frutin e qershisë aty nga mesi i Majit dhe përfundonin me dardhët dimërore. Ruajtja e rrushit, e varur nëpër tela poshtë çatisë së shtëpisë dhe ruajtja e dardhëve, ftonjve dhe mollëve në vende të veçanta, bënin që një pjesë e dimrit të shoqërohej me fruta. Në ato kushte, dëshnicari i kishte dhënë kuptim jetës së tij me punë të ndershme e me përkushtim ndaj familjes e njëri-tjetrit. I gjithë fshati konsiderohej si një familje e madhe.

Në vitet `70 të shekullit të kaluar, edhe pse kam qenë fëmijë, mbaj mend se fshatrat nuk kanë qenë të izoluar nga njëri-tjetri. Ata bashkëpunonin dhe një frymë miqësie e vëllazërie ekzistonte midis tyre. Në fillim të viteve `70 kam qenë nxënës në shkollën 8-vjeçare të Mazhanit. Shkolla jonë zhvillonte një sërë veprimtarish kulturore dhe sportive. Më shumë, shkolla jonë bashkëpunonte me shkollën 8- vjeçare të Ballit. Midis dy shkollave tona zhvilloheshin ndeshje sportive të rregullta që përsëriteshin vazhdimisht. Qysh në ato vite lindi tek unë dashuria për sportin që më shoqëroi gjatë gjithë jetës. Mësues Fizkulture patëm Ilmi Duron nga Topojani. Ilmiu është babai i dy futbollistëve të shquar të Kombëtares sonë, Klodian e Albert Duro. Ilmiu na përgati dhe na mësoi mjeshtërinë e futbollistit.

Në ato vite ishte ngritur klubi sportiv me qendër në Ballaban që ishte dhe qendra e ekonomisë bujqësore. Skuadra e futbollit të Ballabanit ishte krijuar në ato vite, kur unë isha ende fëmijë. Për herë të parë më kujtohet një ndeshje që u zhvillua në Ballaban. Luante Ballabani me Topojanin. Ishte ndoshta viti 1976 dhe, me sa më kujtohet, ajo ndeshje midis atyre dy skuadrave pati këtë rezultat:

Ballaban -Topojan 3:1Topojan -Ballaban 2:2Në këtë kohë me skuadrën e Ballabanit

luanin midis lojtarëve edhe:Nderim Kaziu, Hysni Xhani, Petref Velaj (mbrojtje), Astrit Raufi, Dhimitër Kosta, Eqerem Xhaferri, Fadil Velaj, Pëllumb Elezi, Islam Voda (portier) Ilmi Nebiaj (mbrojtje) që kanë qenë ndër më të spikaturit dhe që dalloheshin për përkushtimin dhe shpirtin e sakrificës. Po nga viti në vit skuadrës iu shtuan lojtarë cilësorë si: Gani e Bujar Xhani, Tajar Xhani, Sinan Çomollari, Rrahman Velaj e shumë të tjerë.

Një ndihmesë të madhe në këtë drejtim jepnin edhe Gëzim Meçani e Kaso Okolishta. Ata i gjendeshin pranë skuadrës dhe e frymëzonin pothuaj në në gjithë veprimtarinë e saj. Kujtim Hoxha, që në ato vite ka qenë mësuesi i filozofisë në shkollën e mesme të Ballabanit, ka qenë një nga lojtarët më të mirë.

Unë u aktivizova me skuadrën e futbollit

Futbolli është i bukur se të ushqen dashurinë për njëri-tjetrin

Kujtime për skuadrën e futbollit të Ballabanitaty nga fillimi i viteve `80. Ishte rritur në ato vite fryma sulmuese e skudrës sonë dhe filluam të luanim jo vetëm me skuadrat brenda rrethit të Përmetit, por edhe me rrethet fqinj si Berati, Tepelena, e Skrapari.

Vitet 1982-1983 kanë qenë ndër vitet kur skuadra jonë lunte pothuaj rregullisht dhe çdo fund javë stërviteshim në mjedisin sportive të ekipit tonë. Po kujtoj disa nga ndeshjet më të rëndësishme të vitit 1983, siç ka qenë ajo me skudrën e Zhepovës dhe me Buzin e Tepelenës që u zhvillua në fshatin Selckë. Ja dhe rezultatet e atyre takimeve.

viti 1983Zhepoë- Ballaban 3:1Ballaban-Zhepovë 4:0Ballaban-Buz 1:2Buz- Ballaban 1: 5Skuadra e futbollit kishte një mbështetje

të mirë ekonomike si : ushqimi, uniformat,

dita e punës, transporti etj. Po ajo që është për t`u theksuar është se disa nga kuadrot kryesorë të atëhershme na shoqëronin pothuaj në të gjitha veprimtaritë futbollistike. Pa këtë mbështetje nuk mund të bëhej asgjë, po të kihet parasysh që qendrat e disa prej skuadrave ku do të shkonim për të luajtur, ishin nëpër fshatra tepër malorë, që edhe mjetet e transportit shkonin me vështirësi. Në këto vite ishin krijuar skuadra futbolli gati në të gjitha kooperativat bujqësore. Herë i nxitnim dhe herë na nxitnin për të luajtur me njëra-tjetrën. Në vitin 1984 skuadra e Ballabanit njohu rritje dhe shënuam mjaft rezultate pozitive. Le të kujtojmë ndeshjet që bëmë me skuadrën e futbollit të kooperativës së Sukës, për të cilën duhet thënë se ishte një skuadër mjaft cilësore.

viti 1984Ballaban-Sukë 3:0Sukë- Ballaban 0:1. Në këtë ndeshje goli u shënua nga Ëngjëll

Karati.Ndërsa arriheshin rezultate të mira me

ekipet kundërshtare, duhet të theksojmë se ishte shpirti luftarak i disa prej lojtarëve që vinin nga të gjitha fshatrat e kooperativës së Ballabanit.

Le të kujtojmë disa prej tyre: Fatmir

Memajdini, Qemal Duro (portier), Vladimir Xhaferraj, Agron Pacani, Agim Aliaj, Petrit Aliaj, Muzafer Çela, Astrit Muçaj, Pëllumb Muçaj, Petrit Xhani (mbrojtje-mesfushë) Asqeri Muhameti, Durim Beqari, Pëllumb Muhameti (mesfushor), Bajram Memajdini (mesfushor), Kastriot Karati (mesfushor), Ëngjëll Karati (sulm) Veliko Mateli, Flamur Zoto, si dhe shumë të tjerë. Ishin këta lojtarë që bënin që skuadra jonë të ballafaqohej me cilëndo skuadër. Në vitin 1985 ishte rritur dukshëm cilësia e skuadrës. Bëmë disa ndeshje ku mund të përmendim midis tyre atë me Këlcyrën.

viti 1985Këlcyrë- Ballaban 0:3Ballaban-Këlcyrë 2:0Vitet 1986 e 1987 patën një jehonë të mirë

për skuadrën tonë. U interesuan të luanin me ne edhe skuadra të rrethit të Skraparit,

të Beratit dhe të Tepelenës me të cilat luanim për herë të parë. Kështu luajtëm me skuadrën e Vëndreshës (Skrapar) dhe me atë të Rehovës (Berat).

Në këto vite u dalluan vëllezërit Bashkim e Bilbil Zaimi. Ata vinin larg, që nga Bubësi i Dytë dhe u dalluan për kontributin që i dhanë skuadrës së Ballabanit. Po kështu edhe Pali Alliu, Adriatik Duro, Hysmet Bendo, Zylyftar Memajdini, e shumë të tjerë. Artur Dalipi ka qenë për një kohë të gjatë trajneri i skuadrës sonë.

Ja disa nga rezultatet në vitet 1986-1987.1986Ballaban-Kosinë 2:0.Kosinë- Ballaban 2:11987Ballaban-Petran 4:1Petran – Ballaban 1:1Ballaban-Vëndresh2:1Vëndresh- Ballaban 1:2Rehovë- Ballaban 1:1Ballaban-Rehovë 4:1Në këto vite, disa prej tyre edhe më parë, u

dalluan për kontributin e dhënë për skuadrën tonë si: Nafiz Kambellari (Komorak), Mit`hat Çomollari (Komorak), Sulo Kaziu, i palodhur (Pavar) Adriatik Anxhaku(Vinokash), Ladi Canollari (Kondas), Agim Lara (Kondas), Gramoz Murati (Bubës I) e shumë të tjerë.

Për t`u shënuar si arritje për skuadrën e Ballabanit janë dhe ato të vitit 1988. Luajtëm e skuadrën e Mërtinjit, që duhet thënë se ka qenë një ndër skuadrat më të mira të krahinës së Dëshnicës. Po pati një interes të veçantë edhe nga disa skuadra të rrethit të Tepelenës si ajo e Izvorit dhe e Cërrilës dhe e fshatit të Memaliajt. Në këto veprimtari, gjithmonë e pa u lodhur na është gjendur pranë vëllai im Tefik Mateli. Në këto vite ai ishte tajner i skuadrës sonë dhe një këshillues i mirë. Në këtë vit u arritën rezultatet e mëposhtme:

viti 1988Ballaban-Mërtinj 1:1 Mërtinj-Ballaban 2:1Ballaban- Izvor 5:2Izvor- Ballaban 0:2Ballaban-Cërril 3:1Ballaban- Memaliaj (fshat) 2:2.Theksojmë se gjithmonë kemi pasur dhe

një arbitrim të mirë nga Kastriot Saliaj, i cili e shoqëronte skuadrën tonë në të gjitha veprimtaritë e saj. Të palodhur kanë qenë dhe lojtarët, të mrekullueshmit: Adriatik Anxhaku, Gëzim Shkurti, Isuf Ademi, Krenar Karati, Selim Beqari, Pëllumb Karati, Qerim Aliaj, Plotim Xhani, Arben Mateli, Memo Xhaferri, e shumë të tjerë.

Nga kjo skuadër dolën lojtarë shumë të mirë të cilët pas viteve `90-të luajtën dhe me skuadra të tjera jashtë rrethi tonë. Mund të përmendim Ardian Pacanin. Në vitet 1992-1995 luajti me skuadrën “Dajti” të rrethit Tiranë, e cila në ato vite ishte në kategorinë e parë. Ardiani u dallua si një nga sulmuesit më të mirë të kësaj skuadre. Fitoret e skuadrës “Dajti” kishin dhe emrin e tij, se Ardiani ishte golshënuesi më i mirë. Me këtë skuadër luajta dhe vetë rreth 9 vite, duke u bërë për mua skuadra e dytë pas asaj të vendlindjes.

Duke i mbyllur këto kujtime për skuadrën e Ballabanit, nuk mund të mos kujtoj të palodhurin Pëllumb Elezi, mësuesi i fiskulturës në shkollën e mesme “Zyrihana Xhako” Ballaban,i cila ka qenë një nga organizatorët kryesorë të

këtyre veprimtarive, si dheGuri Shehun i cili ishte përherë shoqërues i skuadrës sonë.

Kanë qenë vite të bukura. Po kush merret me futbollin, e ka përherë jetën të bukur. Futbolli të jep shëndet, të bën të lumtur, të rrit ndienjën e mirëkuptimit dhe reciprocitetit, të bën që të duash ata mijëra që të mbështesin dhe ti po gjithashtu të sjellësh në kujtesë e t`i duash këta mijëra që kanë qenë pjesë e jetës tënde.

Duke medituar për ato vite të rinisë sime, ne dëshnicarët kemi me se të krenohemi, sidomos futbollistët. I shoqëronin ndeshjet tona disa qindra kur luanim në Ballaban, po shumë prej tyre vinin bashkë me ne nëpër fshatra malorë, por sidomos kur luanim në zonën fushore siç është Suka dhe Këlcyra . Këta qindra, pse jo dhe mijëra, kishin mundësinë që pas një pune të lodhshme të argëtoheshin pak. Të harronin për disa orë shqetësimet që jepte jeta, e cila shoqërohej ndonjëherë me ngarkesa të panevojshme. Aty, pranë fushës së futbollit, brohorisnin apo dëshpëroheshin bashkë me ne futbollitët. Shkëmbenim fjalë mirësie me njëri-tjetrin e jeta shkarkohej nga disa ngarkesa negative. Jeta bëhej më e bukur. Na lumturonin me përkushtimin që kishin ndaj futbollit dhe ne ua shpërblenim me punë e rezultate.

Nr. 523 Prill 2013 — 13

Në nëntor të vitit 2012 teksa ndiqja mjaft aktivitete në kuadrin e 100 vjetorit të

Pavarsisë së Shqipërisë, papritmas përmes telefonit ftohem të marrë pjesë në festën e 10-vjetorit të Shoqatës “Dëshnica” nga vetë Kryetari i kësaj Shoqate, njëkohësisht miku im, z. Gëzim Voda. E prita me gëzim ftesën, vlerësova këtë respekt të bërë ndaj meje si studjues, por njëkohësisht edhe u shqetësova nga që ishte e pamundur të merrja pjesë, falë një angazhimi të programuar shumë kohë më parë, në një aktivitet tjetër të rëndësishëm.

Kisha dëshirë të ndiqja nga afër jetën aktive të kësaj Shoqate, tanimë në moshën 10 vjeçare, për të cilën kisha lexuar e dëgjuar shumë. Megjithatë, lexova me një frymë tre numurat e fundit të gazetës “Dëshnica”, tanimë mbi 9 vjeçare, ku u njoha me historikun e Shoqatës e të gazetës së saj, me seriozitetin e shkrimeve dhe pasqyrimin e një game të gjerë problematikash, që do t’i kishte zili edhe një gazetë kombëtare. Me këtë rast, përmes këtij shkrimi i uroj Shoqatës dhe gazetës “Dëshnica” punë të mbarë e mision fisnik, ku në themel të saj të mbetet evidentimi i vlerave patriotike të kësaj krahine me emër, të pasqyrohen vlerat e gjalla njerëzore që e bëjnë demokracinë më të këndshme e funksionale në të gjithë këndvështrimet e saj.

Si lindi kjo miqëSi me geZimin?

Tek po punoja me kujdes për përgatitjen për botim të librit monografik -”Skifteri “ i Munellës- në vitet 2008-2009 kushtuar njerit prej bijve më të shquar e më të fisëm të Mirditës, Pal Nikoll Marku (që e ekspozoj më sipër), në mesin e materialeve që po hulumtoja në bibliotekën personale të personazhit tim, më tërhoqën vëmendjen letërkëmbimet e tij, sidomos ato me shokun e tij të vyer Fari Bubsin, nga Dëshnica e Përmetit. Aq thellë hyra në botën e këtij letërkëmbimi që fliste shumë, sa që konkludova se ato nuk ishin thjesht letra shoqërore, por vlera njerëzore që pasqyronin tre cilësitë më të spikatura shqiptare siç është: besa, bujaria dhe bashkëjetesa fetare.

Rrallë kush mund ta imagjinojë se çfarë provash fisnikërie, burrërie, humanizmi e përkushtimi kanë kaluar këta njerëz të paepur gjithë jetës së tyre. Unë gjatë kësaj periudhe nuk kisha informacionin e duhur ai për krahinën e Dëshnicës, e as për jetën e aktivitetin e Shoqatës “Dëshnica”. Megjithatë më tërhoqi vëmendjen dëshnicari fisnik Fari Bubësi, i cili arriti të shpalosë vlerat më të mira të dëshnicarëve në fushën e aviacionit si pilot i klasit të parë, e ndër më të shquarit e aviacionit shqiptar në fushën e dijes, të kulturës dhe të frymës patriotike që e karakterizonte atë dhe trungun familjar të tij, lidhjet e tij prej një besniku të vërtetë me një mirditor diturak e tejet njerëzor, Pal Nikoll Marku, duke i qëndruar fisnikërisht atij pranë në çastet më të vështira të jetës së tij, pasi shpesh jeta e fshikulloi rëndë dhe padrejtësisht atë.

Do paraqes para lexuesit tuaj pjesë të nxjerra nga kjo letër të cilën Pal Nikoll Marku ia ka dërguar Fari Bubësit, kolegut dhe mikut të tij të besës.

“u përBalla me fatin dinak”

“Duke vlerësuar periudhën që ne u ndamë, më duket se ka kaluar një shekull që s’të kam parë. Duke prekur me mendje atë dashuri që na lidhi e që rron e freskët dhe e pastër m’u në thelb të zemrës, të përfytyroj aq të bukur e azgan, kap atë buzagazin tënd karakteristik e shprehës, dëgjoj fjalën tënde, ëmbëlsia e së cilës nuk m’u hoq kurrë, ndjejë dashurinë e respektin që ushqeve për mua në çfarëdo situatë ku u rrokullisa, e çfarë dashurie e pastër e hyjnore, të cilën edhe vetë engjujt do ta kishin zili…Po ta vështrosh nga jashtë, nga forma, duket që miqësia jonë ishte diçka romantike, sentimentale, por po të thellohemi

Një letërkëmbim që flet shumë…vetëm një grimë, shihet me qartësinë më të plotë se ajo na frymëzonte për t’u dalë ballë për ballë vështirësive të panumërta që na nxirrte përpara jeta e re, na ngrinte “krifët” përpjetë për të marshuar përpara në kryerjen e detyrave..”

***“Çdo veprim i njeriut duhet

të frymëzohet nga gjykimi që shprehin të tjerët për të. Të jesh i sigurt, vdekjen që më qëndronte pranë e përkëdhelja qetësisht dhe më pas e shporrja me përbuzje, porse tej qëndron një jetë më e lartë: kujtimi që len pas njeriu për veten e vet. “Të guxosh, thotë Hygoi, përparimi arrihet vetëm me këtë çmim. Të gjitha fitoret janë pak a shumë çmimi i guximit”.Kështu e mbyll këtë letër Pali i Mirditës.

Siç vrehet nga kjo letër e shkruar për Fari Bubsin, del fare qartë në pah lidhja shpirtërore e vlerave të përbashkëta të dëshnicarit fisnik me “Skifterin “ e Munellës”, Palin,që në dekada të tëra i bën sfidë jetës së vështirë që ia imponoj fati dinak me të cilin u përball fyta -fyt.

Dhe natyrshëm vjen përgjigja e Fariut për shokun e tij të vyer…

“fluturuam, or pal mBi munellë e treBeShinë…”

“I dashur Pal! Po kalon rreth një muaj nga dita që ishe në Tiranë dhe i kujtojmë me mall këto ditë që u ndodhe midis nesh. U bë sebep përvjetori i kursit veror të vitit 1945 që të shkuli nga Patosi për të ardhur këtu e të çmalleshe me shokët e tu të luftës, me ata të rinj studentë që zbrisnin nga malet me pushkë në krah, pushkën që ti nuk bindeshe kurrsesi ta dorëzoje përpara hyrjes në mësim, pavarësisht se revolen e kishe në brez kur hyre në klasë, pra nuk ishe i çarmatosur. Në këtë gëzim patëm rastin edhe ne të kujtojmë me nostalgji të tjera kujtime, akoma më tej, nga jeta në aviacion, një jetë e bukur e shumë romantike. Fati e solli të ngriheshim shpesh në ajër dhe nga qielli t’i binim kryq e tërthor Atdheut tonë të shtrenjtë.

Fluturuam, or Pal, mbi Munellë e Trebeshinë, mbi Alpet dhe mbi Nemërçkë dhe s’lamë vend e cep të Republikës pa prekur. Unë kisha kënaqësi te veçantë në këto fluturime, disi speciale që bënim bashkë, për të zbuluar të fshehtat e motit, kur të parët shponim retë lart, drejt qiellit të kaltër, të pafund dhe të tjerët na prisnin në tokë për të marrë aprovimin e fillimit të fluturimeve. Nuk më rrihej pa të ngacmuar fare pak nga jeta jonë e përbashkët si aviator dhe jam i bindur se tek ti kujtimet ruhen të freskëta e me fanatizëm në mendjen tënde të ndritur dhe në zemrën tende pastër si qelibari, për të cilën të adhuroj pa masë!... Të fala nënës dhe gjithë të tjerëve. Trimin e puthim në ballë. Nga të gjithë kini të fala më të përzemërta.” Dhe vijon letërkëmbimi prej Palit..

“një kuShtrim për miqëSinë”

“Fort i dashur Fari,Letrën tënde të mrekullueshme, si dhe

fotografitë i mora. Faleminderit, faleminderit shumë. Të paça sa malet! Pa dashur të të mbivlerësoj a të bëj qejfin, të them se letra ishte shkruar me ndjenjë, me dashuri e mjeshtëri të përkryer, shkurt ishte mbushur me fjalë zemre. Ajo do mbetet një kujtim i bukur që do të dëshmojë gjatë për bëmat e Fari Bubësit nga Jugu e të Pal Nikollës nga Veriu. Në një rast kërcënues për vetasgjësim fatal, ndërsa i merrja erë herë pas here grykës së revolverit me kënaqësinë që i merret një shisheje parfumi dhe parandjeja plumbin, shpëtimtarin nga mënxyra që më kish kapluar qyshkur më morën nderin, tesrën e partisë d.m.th. më pagëzuan me më të papranueshmen, me më të përbindshmën-pabesinë, më dilje ti, si Promethe e ma ulje dorën poshtë…

… E kësisoj, dora ulej ngadalë, revolja futej në këllëf, dorëzohej, e Pali yt merrte rrugën për në Munellë, veçse jo më nga ajri, bashkë me ty, po nga toka, duke lënë larg nënën, shoqen e jetës, Violetën e paharruar, djalin e vogël,

kërthi…….Në vetminë kuruese të atyre maleve,

ndonjëherë kur dëgjoja zhurmë avioni, ngrija sytë vetëtimthi drejt qiellit e doja të kapja shpejt shpendin e hekurt fluturues. Kur donte fati ta shihja avionin, se atje malet pak qiell lejojnë të shikohet, më gufonte zemra, më kujtohej jeta në aviacion, fluturimet, edhe ato specialet për të cilat ke shkruar aq hijshëm ti, e thoja: Vallë do jetë vetë Fariu në këtë avion ?

Dhe ashtu duke të kujtuar, shkarkonte shpirti krenar që po përballonte mirë vështirësitë e provimet…”

Përsëri përgjigjet Fari Bubësi…

“i kemi Shijuar nga qielli Bukuritë e rralla të natYrëS Sonë

magjike”

“I dashur Pal,Të gjithë në familje u gëzuam shumë kur

erdhi Deda( vëllai Palit, M.M.) dhe na dha sihariqin për bindjen e djalit ( nipçes). Sikur të ishim sidikur bashkë hapësirave të lira të aeroporteve, nuk do të mbetej pa u zbrazur ndonjë karikator me fishekë në ajër, por ç’ti bësh, tashti që jemi strukur pallateve nuk guxojmë të përplasim as këmbët se na tronditen komshinjtë. Zakoni i maleve, me krisma e sokëllima që jehonin dikur në raste gëzimi, kanë mbetur vetëm në kujtesën tonë. Për ne që u rritëm në mes të krismave të pushkëve e të topave, mes zhurmave të motorrëve të turbinave, gëzimi i çdo gjëje sikur merr forcë kur shoqërohet me krisma e zhurma të pafund”.Kështu e përfundon këtë letër dëshnicari Fari Bubësi.

***Në kohën kur arrita të botoja librin “Skifteri i

Munellës” në vitin 2009, nuk e dija se Kryetari i Shoqatës “Dëshnica” Z. Gëzim Voda kishte botuar më parë librin “Pengu i Qiellit” kushtuar pilotit Fari Bubësi, shokut e mikut të ngushtë të Pal Nikoll Markut, që në këtë rast duken edhe përmes korespodencës së tyre shoqërore me plotë vlera, njohëse, edukuese dhe transformuese. Pasi Gëzimit i kishte rënë në dorë libri im, të cilin e kishte lexuar e vlerësuar, më telefonoi për të më përgëzuar dhe më ftoi që të takoheshim e të njiheshim nga afër pasi edhe personazhet e monografive tona ishin pothuaj të përbashkët. Ashtu u bë. U takuam e biseduam gjatë në Tiranë, këmbyem libra në mes të të cilave edhe librin e tij “Pengu i Qiellit’, kushtuar dëshnicarit të shquar e të mirënjohur Fari Bubësit, ku përfshiheshin edhe atje letërkëmbime mes tij dhe Palit. U gëzova pa masë kur pashë trajtimin kompleks të kësaj figure, duke pasqyruar edhe shoqërinë me personazhin e librit tim, Palin.

Të dy ne si studiues kishim punuar në mënyrë të pavarur në të dy monografitë. Të dy personazhet tona ishin të ndërthurura aq natyrshëm në këto libra duke shprehur qartë atë shoqërinë e pastër, fisnike e me mjaft vlerë të mirditorit Pal Nikoll Markut dhe të dëshnicarit Fari Bubësi.

Këtu filloi njohja me z. Gëzim Voda, një burrë me kulturë, punëtor i palodhur në fushën e letrave, aktiv dhe promovues i vlerave të vendlindjes e më gjerë. Permes Gëzimit dhe

dashamirësit tim pukjan, Muharrem Nezirit (njëherazi mik i Gëzimit), dhe gazetës “Dëshnica”, u njoha më nga afër me atë trevë me vlera patriotike dhe një histori të pasur të djeshme e të sotme. Bijtë e kësaj treve janë gjendur pranë vendlindjes me vlerat që ajo mbart me synimin e qartë të ecjes dinjitoze përpara, duke ruajtur e kultivuar dukuritë më të mira që kanë njerëzit e asaj krahine. E kush më mirë se përmetarët mund ta bëjnë këtë? Me kapacitetet e saja intelektuale treva e Përmetit në çdo periudhë të historisë i ka dhënë emër e nder gjithë kombit tonë .Por edhe krahina e Dëshnicës,sa jam njohur nga gazeta e juaj, paska nxjerrë një sërë figura të respektuara me vlera kombëtare.

Ruaj respekt të veçantë për Kryetarin e Shoqatës “Dëshnica”, z.Gëzim Voda, i cili i forcoi dhe i përtëriti lidhjet me trevën e Gjegjanit (që administrativisht është pjesë e Pukës, ndërsa nga pikëpamja etnokulturore konsiderohet Mirditë),

ashtu siç i mbajtën dekada më parë të gjalla Fari Bubësi me Pal Nikollën. Gëzimi si publicist i mirënjohur i pasqyroi në organet e shtypit qendror vlerat e dy botimeve të fundit “Skifteri Munellës” dhe “Princi i raspsodisë Shqiptare,”.kushtuar të mirënjohurit Frrok Haxhia, rapsodit të famshëm pukian e mirditor, njëherazi dhe mik i Gëzimit. Ai mori pjesë aktive në të dy promovimet e këtyre librave në Patos dhe në Pukë, duke i shtuar vlera vetes dhe Shoqatës që drejton, por dhe duke forcuar urat e bashkëpunimit, të cilat do t`i forcojmë më shumë në të ardhmen. Më mbetet të vizitoj krahinën e Dëshnicës dhe Përmetin në përmbushje të ftesës që më ka bërë ai, por edhe të dëshirës time për të njohur më nga afër ato vende dhe njerëzit e tyre, çka shpresoj në të dalë të këtij dimri e pranverës që po vjen…

Urime Shoqatës “ Dëshnica dhe gazetës tuaj të nderuar!

shënim: Duke falënderuar autorin e këtij shkrimi,

mikun tim Mark Mesuli, për materialin interesant që bje për gazetën tonë dhe konsideratat, që ai shpreh për Shoqatën, gazetën dhe krahinën tonë të Dëshnicës, desha t`i bëjë të njohur lexuesit, që Marku është ndër intelektualët më produktivë në rrethin e Pukës në këto vite, me një pasion e përkushtim të admirueshëm si studiues dhe autor i disa monografive me sens atdhetar e kulturor. Ai ka qenë e është pjesë e frontit të arsimit dhe cultures në atë rreth dhe vite më pare edhe Kryetar i Komunes Gjegjan. Por dy fjalë do të thosha edhe për “personazhin” (sikurse thotë Marku) te monografia “Skifteri” i Munellës, që ai e vë në krye të këtij shkrimi, i quajtur Pal Nikoll Marku, mikut më të ngushtë e të hershëm të Fari Bubësit, që më pas u bë edhe miku im. Ata të dy e kanë filluar miqësinë qysh në vitin 1945 në ish Jugosllavi, kur i dërguan atje për t`u bërë pilotë. Por Palit ia ndryshuan degën dhe e caktuan për meteorolog dhe lypset të dihet se ai është themeluesi dhe Shefi i Parë i meteorologjisë në Shqipëri në vitin 1948, e më pas Shefi i meteorologjisë në Regjimentin e aviacionit luftarak të Kuçovës .Prej vitit 1961, ai pësoi trauma të mëdha politike e familjare, ku ndër të paktët shokë e miq që iu gjendën afër, qe Fari Bubësi. Pal Nikolla ishte një njeri diturak (sikurse thot Marku),tepër i kulturuar, njohës i shtatë gjuhëve të huaja dhe me miq të shumtë në fushën e artit, kulturës dhe publicistikës, i nderuar me titullin “Qytetar Nderi i Patosit”, por edhe në Fushë Arrëz e Gjegjan të Pukës, ku përfshihet edhe vendlindja e tij.

Ai ndërroi jetë pak vjet më parë, por sa qe gjallë m’u gjend pranë kur kërkoja material për monografinë “Pengu” i Qiellit që i kam kushtuar mikut të tij, Fari Bubësit, të cilat i dha me mirëdashje zemre dhe erdhi në Tiranë kur u promovua libri, në gusht të vitit 2005. Në monografinë “Skifteri” i Munellës, Mark Mësuli ka skalitur një Pal Nikolli të paharrueshëm e plot respekt për Pukën e Mirëditën, sikurse është skalitur prej tij edhe homolugi i tij. Fariu ynë i Dëshnicës . Gëzim Voda

Nga mark meSuli, studiuesgjegjan, Pukë

14 — Nr. 53, Prill 2013

n g u Sh e ll i m eKryesia e Shoqatës “Dëshnica” dhe Redaksia e Gazetës u shprehin ngushëllimet e rastit pjesëtarëve të familjes dhe të afërmve të tyre, për ndarjen nga jeta e njerëzve të dashur:

1- mitat mërkuri, 55 vjeç, nga Katundishta, banues në Tiranë.2- meleq fekollari, plaku 100- vjeçar nga fshati Bënjë, vdiq në

qytetin e Saradës.3- Bajram Zoto, vjeç 84, nga Bubësi, me banim në lagjen Kombinat

Tiranë.4- nexhip Beqari, vjeç 93, nga Beqaraj, me banim në lagjen

Kombinat Tiranë.5- dallandyshe lamçe, vjeç 52, me banim në fshatin Goricë.6- nexhmie lamçe, vjeç 45 me banim në fshatin Goricë.7- dule abazi, vjeç 75 nga Zhepova me banim në Përmet.8- maliq muho, vjeç 56 nga Suka me banim në Sukë.

Tiranë, Prill 2013

Nga Zihni Sherifi (Duçkollari)

Origjina e familjes së tij është nga fshati Kajcë. Aty kishte lindur

dhe ishte formuar babai i tij, Metka. Kajca ka qenë një fshat i përmendur dhe i dalluar për mbështetjen dhe përkrahjen e LANÇ, për çlirimin e vendit nga okupatorët fashistë e nazistë. Metka si partizan dha kontributin e tij modest në këtë luftë. Pas çlirimit ka qenë oficer dhe drejtues ne organet e policisë. Ai u vendos familjarisht në qytetin e Këlcyrës. Aty lindën 6-të djemtë dhe dy vajzat e tij. Më 22 gusht 1953 në këtë familje, me tradita patriotike dhe edukatë të vlerësuar qytetare, lindi Gëzim Dervishi, vogëlushi, që ëndërronte të bëhej i ditur për t’i shërbyer familjes së tij të varfër për të rritur mirëqenien e saj. Por në atë kohë ishte e modës, që me dijenitë e aftësitë që merrej në shkollë, t`i shërbeje popullit dhe atdheut ku të kishte nevojë.

Vitet rrokulliseshin dhe Gëzimi rritej. Pasi mbaroi arsimin e mesëm në gjimnazin e Këlcyrës vazhdoi studimet e larta në fakultetin e mjekësisë të Universitetit të Tiranës nga viti 1972-’77. Stazhin e bëri në spitalin e Përmetit në vitin 1977-’78. Ka shërbyer mjek në qendrën shëndetësore Këlcyrë. Bir i krahinës së Dëshnicës ka shërbyer në këto vite me përkushtim e devotshmëri, për t’ju ndodhur kurdoherë pranë, njerëzve në nevojë. I priste me ngrohtësi hallexhinjtë, duke lehtësuar ata të cilët, para se të merrnin ilaçet në farmaci, paraprakisht, i kishte shëruar fjala e “doktorit”, siç e thërrisnin mjekun në ato zona .

Ishte gjithmonë i gatshëm për të shërbyer, jo vetëm në qendrën spitalore, por edhe për të shkuar në çdo familje, për t’i shërbyer çdo njeriu, kur e thërrisnin për raste urgjente. Ai shkonte ditën e natën, në ditë të nxehta të verës dhe në ditët e ftohta të dimrit, në shi e në borë, në rrugët e pashtruara e me

Nga et’hem Bundo

Shtysë për të shkruar këto radhë u bë koncerti që

dha këto ditë këngëtarja, Donika Pecollari, e cila këndoi me mjaft mjeshtëri artistike këngën “Poshtë nga çairet”, këtu në qytetin e Këlcyrës, këngën që dikur është kënduar

nga grupi i fshatit Pacomit, me mjeshtrin e këngës dhe valltarin e talentuar, Ramadan Jaçe Malka. Dania, tani është me profesionin shofer, ka qenë një kooperativist i dalluar në ato vite, por edhe me traditë familjare për këngë e valle. Jaçja, babai i tij, pjesëmarrës në shumë festival, lokale e ndërkombëtare, biles edhe i vlerësuar me Çertifikate të veçantë. Kurse Ramadani, qysh në moshë të vogël do ta ndiqte nga pas të jatin, në dasma e gosti por edhe në grupet folklorike të këtij fshati. Kënga të afron mallin, dashurinë, shpresën por edhe lumturinë. Këtu e gjenin të parët tanë shlodhjen dhe heqjen e mërzitjes, por edhe të vuajtjeve. Kënga transmeton atë që çka ndjen shpirti dhe zëmra. Prandaj edhe Ramadani, tani që babait nuk i punojnë gjunjët, së bashku me bashkëmoshatarët e tij e gjenë me grupet e këngëve e valle. Vallja e tyre ka elegancë, ka shpërthim monumental, të mrekullon kur e dëgjon dhe e shikon, me ato lëvizje elekuente.

mjeku i familjes, dëshnicari, gëzim DervishiPara se ta vizitojë njeriun që ka përpara,ai futet në botën e tij shpirtërore

Pacomitllinjtë- njerëz të punës dhe të këngësJu ka lezet shamia kur e tundin, dora që vënë në mes dhe ato lëvizje të harmonishme, kur të gjithë valltarëve i realizojnë me një ritëm të përbashkët. Çdo lëvizje shpreh diçka. Ashtu siç ka thënë një poet: “Vallja ka diçka të ngjashme nga zbritja e vetëtimave e nga ngjitja e shqiponjave në lartësi…” Në këto këngë e valle përcillen veprat e trimave ndër breza, të çetave patriotike dhe luftëtarëve të rënë për liri. Melodia e tyre është realizuar për t`i bërë të prekshëm e ndikues tek njerëzit. Por edhe ata që i interprentojnë si puna e Ramadan Malkës kanë vlerat e tyre të pazëvëndësueshme. Por në repertorin e këngëve të trevës së Dëshnicës, një vënd të veçantë zë fshati Pacomit. Ende ato kumbojnë si dikur, siç janë këngët: ”Seç na ra Dëbora”, “Poshtë nga çairet”, “Kur më zbret nga mali”, “Çafë –Çafë ia bënë bilbili” etj. Dhe këngëtarët e këtij fshati kanë qënë me nam. Mund të përmendim: Bido Malkën, Mersin Shahon, Jaçe Malkën,, vallëtarët e këngëtarët, Ramadan Breshani, Riza Malka, Bektash Malka, Sado Turhani, Fatime Gurra e shumë të tjerë. Ndaj atyre që kanë ndërruar jetë shprehim homazh, kurse ata që jetojnë u urojme jetëgjatësi. Vetëm kenga e vallja nuk shteron, ajo nuk njeh pleqëri, ajo është e pavdekshme, është dallgë në dete, që buron nga thellësia e shpirtit. Prandaj bilbilave të këtij fshati le t’u këndoj goja e zëmra jetë e mot. Danja, le të mbetet i freskët në këngë e valle si dikur…

baltë, duke ecur orë të tëra më këmbë, sepse në ato kohë nuk kishte makina. Edhe kur kishte makina nuk kishte rrugë për të shkuar në çdo fshat e aq më pak, mundësi, për në lagjet e shpërndara e të largëta nga qendra e fshatit. Nga Podgorani në Rodenj, nga Xhanaj në Fratar e Seniçan dhe në çdo fshat të qendrave shëndetësore ku ka shërbyer Gëzimi, kujtohet si njeri, që ka fituar zemrat e njerëzve, si mjek i aftë që i ka shëruar e në mjaft raste me urgjencën dhe aftësitë e tij, u ka shpëtuar jetën.

Me lëvizjen e lirë të njerëzve, në vitin 1997-të, Gëzimi lëvizi nga Këlcyra në Durrës. Në vitin 1997-2002 ka punuar në prefekturën e Durrësit, shef i zyrës arsim, shëndetësi, kulturë e sport. Nga viti 2002 e në vazhdim, është mjek familje në qendrën shëndetësore Nr.6 në Plazh Durrës. Profesioni i mjekut është human në brendësinë e tij, por kur atë e ushtrojnë njerëz human, i rritin vlerat zanatit dhe marrin nota më të larta vlerësuese nga populli.

Te figura e Gëzimit shprehen cilësitë më të mira të një dëshnicari.

Ai është i papërtuar, jo se nuk lodhet, por nuk e ndjen lodhjen kur vihet në shërbim të atyre që e thërrasin në urgjenca. Sepse jo të gjithë mund të paraqiten në urgjencën e spitalit. Është i pa përtuar e i gatshëm, sepse e ka parësore kujdesin për shëndetin, si të atyre që paraqiten në qëndrën shëndetësore dhe ata që e thërrasin në familje .

Shqetësimi që ka njeriu kur vete te mjeku është normal, dhe i ka disa pyetje brenda vetes edhe pse nuk shprehen me fjalë. Ai mendon: a mund të

më gjejë diagnozën e saktë? A do më jap mjekimet e duhura? A do më shërojë..? Doktor Gëzimi ka aftësinë të hyjë në psikologjinë e individit. Para se ta vizitojë njeriun që ka përpara, ai futet në botën shpirtërore të tij. E studion atë qoftë dhe me shikimin e shpejtë e me bisedën e shkurtër paraprake, duke krijuar atmosferën e ngrohtë e mirëbesuese midis tyre. Pas kësaj arrihet në përfundime të sakta dhe jep rekomandimet e nevojshme për mjekim. Për këtë ai ka fituar zemrat dhe respektin e atyre që u ka shërbyer dhe u shërben.

Për pozicionin që ka qendra shëndetësore e Plazhit, i ka dhënë mundësinë Gëzimit që t’i shërbejë një komuniteti të gjerë, të ardhur nga krahina e rrethe të tjera, por dhe atyre që vinë për pushime, kryesisht në stinën e verës, shqiptarë nga Kosova, Maqedonia, si dhe ata që jetojnë në shtetet e Evropës Perëndimore dhe Amerikë. Për Gëzimin çdo njeri që paraqitet për ndihmë mjekësore është një njeri, që duhet pritur mirë, që duhet dëgjuar me kujdes, që duhet vizituar

e këshilluar me gjithë dijenitë e mundshme. Ai nuk u ngjan atyre mjekëve, që i sorollatin njerëzit, duke i çuar të bëjnë analiza me vend e pa vend, që u japin ilaçe me tepricë për të treguar e për t’u dukur se u shërbejnë mirë dhe është shumë i vëmendshëm e i kujdesshëm në dhënien e antibiotikëve, për t’i përdorur në kohën e masën e duhur. Ajo që e veçon Gëzimin, nga shumë mjek të tjerë, në mjedisin e sotëm, është se atij nuk i shkon ndër mend të bëjë pazare ose të bëjë dallime në shërbim sipas shpërblimit që mund të japë ndonjëri.

Këto cilësi të mira të tij e kanë bërë që të jetë njeri i respektuar dhe mjek i kërkuar. Më shumë se kushdo tjetër, japin vlerësime më të mira për të, dëshnicarët, që jetojnë e punojnë në këtë zonë, e që e kanë mjek të familjes së tyre. Në pamundësi për t`i përmendur të gjithë po veçojmë disa si: Halim Tafili, Muhamet Hoxha, Rakip Arapi, Agim Rustemi, Arif Kolleshi, Kaso Okolishta, Asllan Muhameti etj. Shumë pushues me banim jashtë Shqipërisë, sikurse e përmendëm më lart, mbajnë lidhje telefonike e kompjuterike dhe vazhdojnë ta falënderojnë për shërbimin e mirë që kanë marrë. Disa prej tyre kujtojnë se ndihma e kualifikuar që u është dhënë ka qënë jetike, se u është shpëtuar jeta, si ata me problem në zemër, me diabet etj. Mjaft prej tyre, që janë shpëtuar kanë qenë të rinj me rrezik mbytje në det, të cilët, pasi janë nxjerrë nga ujët, janë trajtuar në qendrën shëndetësore nga mjek Gëzimi.

Rritja e vazhdueshme e dijenive dhe aftësive profesionale ka qenë objektivi dhe synimi kryesor i tij. Studion literaturë profesionale e shkencore për të ndjekur zhvillimin dhe përparimin e shkencës, për t`u njohur me të rejat dhe përvojën e përparuar të mjekësisë së sotme, brenda vendit dhe në botë. Është zotërues i gjuhës frënge, të cilën e ka mbrojtur. Flet dhe përdor gjuhën italiane, spanjolle dhe angleze. Ka marrë pjesë rregullisht në trajnimet e bëra për mjekët e familjes në qendra spitalore universitare, për të cilat është certifikuar.

Mjeku human, me zemër të hapur e të ndjeshme, është dhe njeri me pasion për ta shijuar jetën me bukurinë e larminë e pafund të saj. Pasioni i veçantë i tij është muzika. Ka luajtur në fizarmonikë, piano e organo qysh në moshën e rinisë, në gjimnaz e fakultet. Në festivalin e pionierëve organizuar me 1978 në Përmet, ka kompozuar këngë

që janë vlerësuar nga juria e asaj kohe. Ka kompozuar për festivalin e këngës popullore përmetare të përpunuar, të kënduar nga këngëtari i njohur Sulejman Lame. Për aftësitë që kishte, në këtë fushë, ka patur oferta për bashkëpunim, për krijim e kompozim, për këngë për fëmijë nga kompozitorët e njohur R.Radoja e Tasim Oshafi. Por kërkesat autokratike të kohës dhe sjellja autoritare e drejtuesve të spitalit ku punonte, nuk i dhanë mundësinë të shprehej më shumë në këtë fushë. Gëzimi kujton se kur shkuan kohë më pare në Dubrovnik me kolektivin e prefekturës Durrës, ai shfrytëzoi momentin, kur në një sallë klubi ndodhej një piano dhe u sul si “ i uritur” drejt saj. U ul përballë me atë “mikeshë” të largët, vuri butë gishtat mbi tastierë dhe nxori prej saj tinguj të ngrohtë e të ëmbël, sa që shumë pushues të huaj, që ndodheshin aty rastësisht, u ngritën për të kërcyer dhe e falënderuan për kënaqësinë e krijuar. Simbolika e pasionit për muzikën është dhe pianoja elektrike, të cilën e gjeti dhe e bleu në Paris, në shtator të vitit 2002, ku kishte shkuar me pushime. Pas punës së lodhshme ditore, -thotë Gëzimi,- kënaqësinë e gjej, jo vetëm në familjen time, por edhe pranë pianos, që tani është bërë “pjesëtare e familjes”.

Gëzimi është i lidhur fort dhe shumë i kujdesshëm me familjen e tij. Bashkëshortja është bija e Ali Tukut nga Fratari, familje me tradita patriotike dhe zakonore. Ajo punon parukiere në lagjen e Plazhit dhe, me punën e sjelljen e mirë, gëzon respektin e komunitetit. Të dy bashkëshortët kanë treguar e tregojnë kujdesin e duhur për rritjen dhe edukimin e tre fëmijëve të tyre. Vajza e madhe ka kryer studimet universitare për gjuhë frënge. Ajo ka krijuar familjen e saj, banon në Paris dhe punon në sekretarinë administrative. Vajza tjetër jeton me prindërit. Vajza e tretë në vitin 2012 fitoi konkursin për të vazhduar arsimin e mesëm në Paris dhe vazhdon studimet atje. Gëzimi me dy vëllezërit, që banojnë në Durrës, Esatin dhe Abedinin, dhe me shumë dëshnicarë të tjerë, që janë aty afër, mbildhen shpesh, takohen e bisedojnë, sjellin para tyre kujtimet e krahinës, zakonet e traditat dhe çdo gjë të mirë që kanë marrë me vete nga e dashura Dëshnicë. Në festa e gëzime familjare ata, me kënaqësi, ia marrin shtruar edhe këngës së bukur e melodioze dëshnicare për të cilën nuk ka dëshnicar të mos ketë nostalgji...

Nr. 523 Prill 2013 — 15

ju me Shkrime, unë me këngë

Gazeta jonë “Dëshnica”Që botohet në Tiranë,Është ushqim për njerzinë,Dëshnicarët kudo që janë.

Shkruani, ju lumtë mëndjaPër punën dhe njerinë,Për të tillë bij të denjë,Ka nevojë kjo krahinë

Shkruani edhe gërmoni,Historinë e jetës tone,Sepse brezat që do vijnë,Nga ju shumë do mësojnë.

Hallall qumështin e nënës,Që u lindi e u dha gji,Ju falem me mall të gjithëve,Që punojnë në redaksi.

Ju jeni pasqyrë e madhe,Mëndjen njerëzve u ndriçoni,Si dielli me rreze shumë,Ju shpirtin ua zbukuroni.

Sepse si askush në botë,Njeriu s’e bën jetën gjumë,Në letër shkruan historinë,Që të mos harrohet kurrë.

Është nder për ata njerëz,Që kuptojnë zhvillimin, jetën,Sepse brezat që do vijnë,Do mësojnë të vërtetën.

Të mos isha pensionist,Por me biznes a fermer,Për gazetën tonë “Deshnica”,Sponsor do isha përherë.

Kushdo që lexon gazetën,Që punon e bën para,Të komunikojë me Shyqon,Vidioklipin gati ka.

Do filmoj fshatrat me radhë,Me të bukurën Dëshnicë,Tu ringjall gjithë kujtimet,Ku ne kemi lerë e rritë.

Do buçasi kënga e vallja,E Dëshnicës Përmetare,Ai që do investojë,Shaminë ta djegë fare.

Të shihni vëllezër, motra,Si vallëzojnë si sorkadhe,Me kostume popullore,Si florinjtë në gjerdane.

Bij të denjë u ka vendlindja,Për kontributin e dhënë,Vazhdoni ju lumtë mendja,Ju me shkrime, unë me këngë.

daShamirëSve për vendlindjen

Bij të denjë dëshnicarë,Brenda vendit dhe në botë,Dashamirës për kulturënBizesmenë sa të zotë.

Shpëtim Spahiu, Dangëllia,Në ushtri ish general,Njeri me kulturë të gjerë,E ka gjakun Përmetar.

Cikël poetik nga Shyqyri Selimi

Birë i denjë nga Mërtinji,Bekim Halilaj i rrallë,Për kulturën dëshnicare,Kurdoherë e ke pranë.

Bujar Fejzga në Këlcyrë,Është bujar me të vërtetë,Kur shkon njeriu për hall,Gati dhe shpirtin ta jep.

Gentian Muhameti në Sukë,Që është kryetar Komune,Po realizon premtimet,Sukën po e bën lule.

Me tortuarë-shëtitore,Ballabani disa vjet,Që kur erdhi kryetar Gimi,T’i gëzojnë mot e jetë.

Kur mbrin në Sukë, në qëndër,I shtini sytë në kodër,Si një lule perëndije,Ndriçon një Dylbe e vogël.

Xhadeja në mes Dëshnicës,Që përshkon gjithë atë fushë,Ia ka shtuar bukurinë,Si gjerdani nën gushë.

Baftjar Muhaj Katundishta,Zaim Muka, Muharremi,Ylli dhe Gramos Sedaraj,Për kulturën gati jemi.

Kënga, vallja e muzika,Ta kesh pranë në çdo kohë,Është ushqimi më i vyer,Si ai që merr në gojë.

Njerëzit që s’e njohin artin,Pinë raki e duhan,Të gjithë më pas vuajnë,Ilaçet s’u bëjnë derman.

Kur shikoj disa kopracë,Me klube apo dyqanë,Më shkon mëndja ndonjëherë,Që me zor tua jap paranë.

I shikoj me bisht të syrit,Edhe mendohem me vehte,Pse të sillen kaq “të ëmbël”,Kur të thonë “lepë peqe”?

Janë të etur për para,Nuk e dinë sa pare kanë,Le t`i bëjnë jehonë Dëshnicës,Dhe të jenë më qytetarë.

Kultura nuk bie nga qielli,Ajo fitohet në jetë,Tek biznesi lipset shkolla,Por dhe njeriu i vërtetë.

Dëshnicarë të nderuar,Ka dhe shumë të tjerë,Nuk po cilësoj si emra,Se do të shkruaj tjetër herë.

Bizesmenë ka gjithë bota,Kështu është e do të jetë,Mjerë ai që shuhet fare,Dhe nuk lë gjurmë në jetë.

Gjurmë në çdo fushë të jetës,Sidomos art e kulture,Kurdoherë i gjallë mbetet,Bën emër e nuk vdes kurrë.

d ë Sh n i C ë SKam një mall me dashuri,Për ty moj Dëshnicë e mire,Emër ke në histori,Luftëtarë e punë arrirë.

Tek Flamuri të rri balli,Gurrë e këngës udhën zë,Njëmijë ëndërra me dritë,Në çdo hap kjo kohë i vë.

Çka të bukur Shqipëria,Dhe Dëshnica e ka marrë,Flamurë në ngjyrë të tija,Mban dhe gjakun dëshnicar.

Toka mjaltë, baltë e shtrenjtë,Nder dhe jetë merr për ditë,Krisëm plumbi-hap i punës,Moj e bukura Dëshnicë.

dYlBeSë Së BaBa Xhaferrit….

Në kodrën si përmendore,Ngritur Dylbeja në Suke,Është një vend i bekuarë,Shërbyen shumë baballarë.

Baba Tahiri nga Prishta,Aty në Sukë mbolli pemë,Para se vdekja ta merte,Mendoi dhe për Teqenë.

E ndërtoi baba Xhaferri,I ndritë shpirti aty ku mbeti,Po regjimi i më parshëm,E prishi që nga themeli.

U bë sebep një djalë,Arjan Haxhiu nga Rodenji,Atë e ka rindërtuarNga themelet si më parë.

Shumë vite aty shërbyen,Baballarë e dervishlerë,

Gjurmë të mira ata lane,Tek besimtarët bektashianë.

Baba Hyseni në Sukë,Hapi shkollën e pare,Që të shkruhej gjuha shqipe,Nga të parët, prindrit tanë.

Baba Fejzua, Gjysh Iljazi,Shërbyen vite me radhë,Kur drejtonte Dede Abazi,Teqe Prishtës ishte mëmë.

Ylli Kasaj nga Zhepova,Shërben tani për Dylbenë,Bashkë me besimtarët,Është njëri me shpirt të gjerë.

Sapo vjen aty akshami,Atje dritat vezullojnë,Edhe brezat që do vijnë,Këtë do ta respektojnë.

5 Korriku i çdo viti, Aty do jetë festë e madhe,Do të vijnë gjithë njerëzia,Ta nderojnë me këngë e valle.

Tani presim që të ngrihet,Siç ishte ajo qëmoti,Teqeja jonë madhështore,Ashtu siç e desh vetë Zoti.

tingujt e gërnetëS- ilaCet e ZemreS

Ç’janë këta tinguj si ujvarë,Në gërnetë me të qarë,Laver Bariu. Dora vetëBuzë Vjosës qetë-qetë,Gëzon zemrat, na jep jetë.

Tingujt e gërnetës,Ilaçet e zemrës,Si mjaltë e lule Dhëmbeli,I bie klarinetës Ky usta Laveri .

Lum ai që i dëgjon,Kur ajo bie me të qarë,O Usta, të qofshim falë, Plakun se çe bëre djalë,Me kabanë tënde të rrallë.

Dhe thëllëzat hedhin valle,Hedhin vallen lehtë e lehtë,Fluturojnë mbi Përmet,Lehtë e lehtë e tërë naze,Bashkë me vajzat përmetare.

Tingujt si Vjosa burojnë,Nëpër qiell fluturojnë,Lumë ata që e dëgjojnë,Laver Bariun urojnë:Të paçim për jetë i thonë!.

ShëNIM: autori i këtyre vargjeve, shyqyri selimi, nga fshati goricë, është ndër njerëzit më të njohur të krahinës sonë në fushën e kulturës popullore, si këngëtar, istrumentist dhe masovik i shquar. ai, edhe sot, që ka vite në pension, vazhdon të shpalosë pasionin e tij djaloshar, duke thurur vargje poetike, tekste e melodi për këngën dëshnicare. Një njeri i tillë, që nuk rresht së shkruari e së kënduari, në moshën mbi 75 vjeç, e meriton respektin jo vetëm me fjalë, por edhe duke i ardhur atij në krah për ta ndihmuar financiarisht, që këngët e bukura të tij të bëhen pronë e të gjithë dëshnicarëve e më tej. sikurse e thotë edhe me vargje, shyqua, për ata që kontribuojnë për kulturën: “Kurdoherë gjallë do mbeten/ Bën emër e s’vdes kurrë”….

redaksia e gazetës “dëshnica” i uron shëndet dhe vijueshmëri produktive në krijimtarinë e tij, njëherazi e falënderon edhe për vargjet në respekt të gazetës tonë: “Ju me shkrime, unë me këngë”. Njëherazi u bëjmë ftesë bizesmenëve dëshnicarë, dashamirës të kulturës, le të bëjnë diçka të dobishme për realizimin e Vidio-klipit “Me këngë e valle në dëshnicën tonë Përmetare”. Kështu do mbetet i nderuar cilido që kontribuon sadopak.. Kontaktoni me Celularin e tij, Nr. 0682456395.

redaKsia e gazetës “dëshNiCa”

16 — Nr. 53, Prill 2013

Faqosja: M&B Botime dhe Studio Grafike. Tel. (04) 22 33 283

cmyk

Drejtor: gëZim voda. (04) 222 75 36; 069 27 56 451.Kryeredaktor: nuri dragoj. (04) 22 51 372, 069 20 95 741Zv/kryeredaktor: kujtim mateli, 068 277 41 88

Në redaksi: 1. kadri Cenka - Anëtar2. flamur dalipaj - Anëtar3. ethem Bundo - AnëtarEmaili i gazetës “Dëshnica”: <gazetadeshnica@hotmail.com>

Nga artur vrekaj

-si ju lindi dëshira për të eksploruar përmes fotografive, bukuritë e Përmetit?

-A.J: Unë mërgova familjarisht në Athinë dhe më pas, kur kaluan 5-6 vjet sa herë që shkoja e largohesha nga Përmeti ndieja që më shoqëronte pas era e Përmetit, e luleve, e barit të malit dhe të fushës. Kështu, e ndieva edhe si një detyrë fisnike për t`u treguar jo vetëm të rinjve në Shqipëri, por edhe brezit më të ri që rritet në mërgim se një pjesë nuk e njohin mirë bukurinë e vendlindjes shqiptare. Vendosa ta bëj sa më bukur këtë punë fisnike për të promovuar bukuritë e Përmetit, sepse nuk ka gjë më të shtrenjtë se vendi i lindjes dhe kur i njeh e bukuritë e tij, kur i prek me dorë e bëhesh njësh me natyrën. Nuk shkruan kot i madhi i letrave shqipe, Çajupi se “ Ku është balta më e ëmbël se mjalta?/ Në Shqipëri!”

Të eksplorosh bukuritë e vendlindjes nuk është e lehtë e veçanërisht kur përshkon rrugët më këmbë në shi shkurti e në diell korriku! Vetëm, duke udhëtuar rrugë pa rrugë, shteg më shteg, breg më breg, mal më mal, lumë më lumë, fshat më fshat, krahinë më krahinë e ndien më thellë mallin për vendin tënd të lindjes. Bukuria e rrugëtimit tim pelegrin ka qenë e është takimi miqësor me njerëzit që jetojnë atje që kryesisht kanë moshë të vjetër, por me një shpirt që të bën për vete me fjalë të parë! Kjo dëshirë ka qenë edhe më parë, por me fëmijë të vegjël është më e vështire.

Kur përshkova Kanionin e Lëngaricës që është një bukuri e rrallë e natyrës shqiptare, ndjeva një frikë vetvetiu se isha vetëm me shkopin tim magjik. Kanioni është sa i frikshëm edhe i bukur kur e viziton për herën e parë por, kur e përshkova në kthim, ishte me të vërtetë shumë më bukur! Më emocionoi me bukuritë e format e gurëve dhe historitë e panumërta që i shoqërojnë ato shpella. Pas herës së parë kam vajtur edhe 5 herë të tjera e kjo më bëri të vazhdoj eksplorimin.

-Ç’rol kanë luajtur prindërit e tu për të rrënjosur më shumë dashurinë për vendlindjen?

-A.J. Padyshim, rol të madh. Në këtë mision promovimi të bukurive natyrore përmetare me përmbi 16,500 foto dhe 220 video jam nxitur edhe nga tregimet e herëpashershme të prindërve të mi për vendlindjet e tyre. Mamaja ime është nga Postenani, një fshat në Jug të Përmetit, që zakonisht e njohim më shumë me emrin e malit Postenan si lartësi dominuese e natyrës, por edhe një vend për të cilin ka shkruajtur edhe Edith Durham e frymëzuar nga bujaria e atyre njerëzve shpirtflori. Postenanllinjtë kanë mbetur kështu në mendjen e studjueses Edith që i shkroi përjetë tek vepra studimore “Brenga e Ballkanit”: “Nga Postenani,- shkruan ajo, doja të largohesha shpejt, por u vonova një ditë të tërë, sepse nuk numëroja dot sa ëmbëlsira e raki piva në atë fshat. Më pëlqyen rrugët me kalldrëm e shtëpitë e gurta të fshatit që, siç shkruan Edith, më shumë ato dërrasat e dyshemese që ishin shumë të pastra,sa mund të them se, gratë e Shqipërisë janë më të pastërta nga sa mund të them se gratë e Hollandës që njihja unë. Ky është fshat që s’më vjen te iki.”

Babai im është nga Lipivani që njihej si fshat i pasur i Shqerisë e me kulturë. Ka 70 shtëpi dhe kishte 11 kisha. Burimi ujëkristal është edhe sot. Tani në Lipivan rron vetëm një familje. Sa keq! Ndaj duhet punë edhe me anën e fotove e videove që të ndikoj sadopak tek të rinjtë që t`i njohin e ruajnë bukuritë që kemi. Përfund, të mos harrojmë vendlindjen. Kur shkova në Postenan mora edhe fëmijët me vete dhe e bëmë dy orë e gjysmë më këmbë. Një plakë e Postenanit kur dëgjoj që po luanin fëmijët e mi tha: - Shyqyr, që pas sa e sa vitesh dëgjova zë fëmijësh. Tani le të vdes!

-Ç’farë të bën përshtypje kur eksploron për herë të parë një vendbanim?

-A.J. Fshatrat e Përmetit janë në një pozicion gjeografik shumë të bukur. Ato janë si gjerdanë zbukurues rrëzë vargmaleve Trebeshinë-Dhëmbel-Nemërçkë dhe Qarrishtë- Dangëlli- Postenan.

Lugina e Vjosës dhe e Dëshnicës janë lugina që bashkëtakohen e krijojnë një ansambël natyror që të mahnit. Pse jo kush kalon për herë të parë mbetet i kënaqur për cka afron natyra dhe njerëzit.

Burimet e tyre kanë ngelur siç ishin . Nuk është vënë dorë me përjashtim të 2-3 fshatrave. Në cdo fshat ka bukuri natyrore që ato duhen të njihen nga të gjithë ne. Por ka edhe vende që lidhen me histori të shkruara e të pashkruara, sepse janë me qindra atdhetarët përmetarë që luftuan me armë në dorë për të mbrojtur tokat shqiptare nga grekët në Jug të Shqipërisë me 1913-1914. Kjo më bëri që unë t`i dokumentoj me fotografi, t`i prek me dorë ato e të mos ndahem më prej tyre.

Edhe pse punoj e jetoj në Athinë, mendjen e kam atje në Përmet e mezi pres sa të kthej e të vazhdoj punën time eksploruese. Nga 146 fshatra të rrethit të Përmetit vetëm 105 janë të banueshëm, kurse 10 fshatra janë prishur që në kohën e luftës së Dytë Botërore e njerëzit pas shkatërrimit total të tyre u

shpërngulën.Kam përshkruar 95 fshatra të banueshëm

dhe më kanë mbetur edhe 10. Në cdo fshat, nga 1 deri 20 apo edhe deri 40 shtëpi janë rregulluar e zbukuruar brenda e jashtë. Lënë për të dëshiruar shumë rrugët autmobilistike që lidhin fshatrat me rrugët kombëtare Përmet – Korçë dhe Përmet – Berat.

Pleqtë e plakat që kam takuar në përgjithësi qajnë për ikjen e madhe të njerëzve. Vetëm ata e dinë sa u pikon shpirti Psh: Topojani, fshat

në krahinën e Dëshnicës nga 80 shtëpi që ka, vetëm 5 familje jetojnë. Shkretuar dukeshin shtëpitë dhe muret e tyre ishin të prishura. Po kështu, edhe në skaj të Përmetit, në Bubës. S’ka njeri!

-U prish vendi ynë mor bir,- më thoshin, por edhe u kënaqen sadopak që një njeri po interesohej për to. Në Bënjë të Dëshnicës, një plak kishte mbajtur disa foto e 5 prej tyre m`i tregoi. Njëra prej tyre ishte e 50-vjetorit të Pavarësisë në ngritjen e flamurit në Vlorë. Kishte njeriun e tij atje. Ai më tha se kanë ardhur njëherë këtu nga shteti e s’bënë gjë.

-Mirëështë,- më tha, të bësh një emision televiziv e të flasësh për historinë e këtij fshati. I shpjegova se çdo bëj. Fotot e videon. U

qetësua. -Njeri i veçantë do të jesh,- më tha dhe shtoi:

-Historinë e vendit e atë të vendlindjes duhet ta njohin të rinjtë tanë edhe pse mërguan. Ndryshe rrënjët humbasin.

-Çfarë keni arkivuar në fotodokumentat apo videot për çdo fshat?

-A.J. Jam përpjekur të sjell me syrin e një fotografi bukuritë e natyrës por edhe bukuritë e dorës së njeriut përmetar që rron ende fshatrave që e mbajnë frymën me pak zjarre. Pra, sjell në vëmendjen e njerëzve ndërtimin e një shtëpie të re, kujdesin për lulet që kanë njerëzit në fshatra, korrje-shirjen e të lashtave me kuaj, traditën e bërjes gati për stinën e dimrit duke përgatitur fruta të thara, tërhananë e grurit, reçelnat, përpunimin e bulmetrave, mbledhjen e rrushve për raki e për verë, punimin e tokës, bërjen e druve të zjarrit etj. Por edhe pasqyrimin e natyrës a objekteve me dritën e diellit si: malin, lumin, fushën, rezervuarin, bagëtitë, burimet, shpellat, urat, kafshët e ngarkesës apo dukuri të jetës së përditshme si kthimin e shkollarëve në shtëpi pas mësimit apo dhe kthimin e të mërguarve në vendlindje, çaste nga dasmat përmetare etj.

-Cilat janë disa nga objektet natyrore, vepra arti dhe monumente të kulturës në rrethin e Përmetit që janë edhe fokusi kryesor për promovimin që i bëni ju?

-A.J. Janë me dhjetëra për çdo krahinë. Por më të dallueshmet janë: Guri i Qytetit të Përmetit, Kanioni i Lëngaricës, Bredhi i Hotovës në Frashër, Shtëpia muze e vëllezërve Frashëri, Busti i Naimit në Përmet, pllakat përkujtimore me vlerë historike të Përmetit, burimet e fshatrave, vargmalet Trebeshinë –Dhëmbel- Nemërçkë dhe Qarrishtë – Dangëlli – Postenan; lumi i Vjosës dhe Dëshnicës, kalatë ilire të Kuqarit dhe Këlcyrës, Sopoti i Strëmbecit, burimi kristalor Soponica i Podgoranit, urën e Limarit, ura e Kadiut,Ujin e ftohtë të Këlcyres, shkëmbinjtë e bokërimat e Zavalanit, Zleushes,

përroin e Katundishtës, Hauzin, përroin e ujëvarat e Rodenjit dhe Goricës, ujëvara e Vllahos, rezervuarët artificialë, lëndinat e Senicanit dhe Sheshet e Stilës të Podgoranit, lëndinat e Gjinkarit poshtë Nemërckes, Gurin e Gjatë në Kala, Teqeja e Alipostivanit dhe Sukës, Mekamet e zonës së Dëshnicës, Kisha e Leusës, Bënjës, Kosinës, Këlcyres etj; Sarajet e Ali bej Këlcyrës, Kamencka mbi Pagri e dhjetra e dhjetra të tjera.

-Cilat janë planet tuaja për të ardhmen për të promovuar më shumë bukuritë e natyrës dhe traditat e përmetarëve?

-A.J. Mendoj të hap një ekspozitë në Përmet me fotot më të bukura. Po qe se arrij edhe në bashkëpunim me agjensi a pushtetin vendor në Përmet të organizojmë një veprimtari

promovuese:” Me bukuritë natyrore dhe këngët e bukura përmetare” pasi i kam bashkëshoqeruar bukuritë e Permetit edhe me këngë përmetare në DVD. Në perspektivë, mendoj të bëj albume për rrethin e Përmetit. Një pjesë e mirë e dokumentimit është edhe materiali filmik në video në You Tube e Facebook që mund të shërbejnë për këdo që e merr malli për Përmetin.

-Cila është ëndrra juaj që përçoni edhe përmes këtyre fotografive dhe videove?

-A.J.Dua që rrethi i Permetit të zbukurohet edhe më shumë, e them se, do të bëhet po duhet të ketë më shumë përkushtrim nga të gjithë që nga familja përmetare e deri tek kryepleqtë, komunat dhe bashkitë. Fshatrat në përgjithësi janë drejt rrënimit .Por jeta nuk ka mbaruar. Ndaj duhet sensibilizim e përkushtim nga të rinjtë në veçanti. Kam vajtur vetëm më këmbëmal më mal...Kam pirë ujë në 105 burime deri tani. Shpresoj të dëgjoj e shoh që në Përmet mund të vijnë më shumë përmetarë, shqiptarë nga Kosova dhe trevat e Ballkanit si dhe turistë të huaj e vendas si deri më tani të shijojnë natyrën e vendlindjes sonë e të komunikojnë nga afër me njerëzit shpirtflori. Te kujtojmë vendin ku kemi lerë dhe njerëzit tanë. E dua atë vend ata gurë, drurë, malin, fushën e lumin që s’do ti harroj kurrë. Më kujtohen shokët e shoqet e mia tërë ajo botë që ka fëmijëria. Një mesazh t`u çoj brezave që vijnë: ”Vendlindjen mos ta harrojnë, por ta përtërijnë”.

me përkushtim për promovimin e bukurive përmetareNjë rast i rrallë në historinë e Diasporës Shqiptare që një mërgimtar shqiptar si Anesti Jançe fikson me syrin e një artisti dhe promovon online bukuritë e trevës së Përmetit në Shqipëri

interviStë me ekSploratorin përmetar, mërgimtarin aneSti janÇe.

Fotografi i apasionuar Anesti Jançe. Në sfond, qyteti i Përmetit

anesti Jance: Pamje nga tolari

Adresa e redaksisë: lagjia 1, rr. “ali demi”, pall. 4/1, ap.6