Embed Size (px)
Citation preview
IZANY KA FIARAHAMONIM-
PIRENENA
Madagasikara
Rakitra Soa Iombonana
MINISTERAN’NY FANABEAZAM-PIRENENAFOIBEN’NY FANABEAZAM-BAHOAKA HO OLOMPIRENENA
3
IZANY KA FIARAHAMONIM-
PIRENENA
Madagasikara
Rakitra Soa Iombonana
MINISTERAN’NY FANABEAZAM-PIRENENAFOIBEN’NY FANABEAZAM-BAHOAKA HO OLOMPIRENENA
4
Fampidirana
• Hatramin’ny taona 90 namoahana ny lalàna mifehy ny Fikambanana tsy miankina amin’ny Fanjakana na ONG no nampiroborobo eto Madagasikara ny fandraisana andraikitry ny fiarahamonim-pirenena eo amin’ny sehatra samihafa ary koa ny fitomboan’ny isan’ireo mpandray anjara izay miasa mba hanandratra sy hiaro ny zon’olombelona.
• Zary mpiara-miasa tena manan-danja eo amin’ny fampandrosoana ny firenena noho izany ny fiarahamonim-pirenena.
• Vao mainka miharihary izany lanjany izany amin’izao vanim-potoana
andalovan’ny firenena ao anaty krizy pôlitika izao ka nangatahan’ny olompirenena ny fandraisan’ny fiarahamonim-pirenena anjara amin’ny fiarahana mikaroka vahaolana hiverenan’ny filaminana eto Madagasikara.
• Eo ankilan’ny fiderana ataon’ny olona ireo fikambanana ao amin’ny
fiarahamonim-pirenena, dia misy koa anefa ny fanakianana noho ny tsy fandraisana andraikitra manoloana ny trangan-javatra tokony hanehoan’ny fiarahamonim-pirenena ny heviny mba hanairana ireo mpitondra nifandimby teto amin’ny firenena. Eo ihany koa ny fisian’ny fitongilanana sy fiandanian’ny fikambanana sasany amin’ny mpitondra pôlitika. Tsy vitsy amin’izy ireny koa no tsy ampy fahalalana na momba ny asany na momba ny zo sy adidy aman’andraikiny.
• Mba hanatsarana ny fahafaha-manaon’ireo fikambanan’ny
fiarahamonim-pirenena àry dia ilaina ny fampitana amin’ity toro-lalana ity ny vaovao mora raisina sy tena ilainy amin’ny fampandehanana tsara ny asany, ny fomba tsara hanatanterahana ireny asa ireny ary ny fomba hoenti-mandray andraikitra manoloana ny Fanjakana mba hisy fiantraikany marina sy mahasoa eo amin’ny mponina arovany ny asa vitany.
• Farany, soritana manokana fa ity toro-lalana ity dia natao koa ho an’ny
olon-drehetra izay miezaka hanandratra sy hiaro ny zon’olombelona mba hisian’ny fiarahamonina anjakan’ny fahalalahana, ny fahamarinana, ny filaminana, ny fihavanana ary ny demôkrasia marina
5
I. NY FIARAHAMONIM-PIRENENA
A. INONA NO ATAO HOE FIARAHAMONIM-PIRENENA? Famaritana vitsivitsy no indro atolotra momba ny atao hoe fiarahamonim-pirenena:
Hoy ny Wikipédia: “Ny fiarahamonim-pirenena dia ny sehatry ny fiainana ara-piarahamonina voalamina, miasa an-tsitrapo, mahavita tena sy mizaka tena malalaka fa tsy miankina amin’ny Fanjakana. Io no vondrona ara-piarahamonina mifanohitra amin’ny saranga politika”.
Hoy ny UNESCO : “ Ny atao hoe fiarahamonim-pirenena dia ny fifandaminan’ny mpiaramonina ivelan’ny sehatry ny fanjakana sy ny sehatra ara-barotra, izany hoe ny fitambarana fikambanana na vondron’olona natsangana tamin’ny fomba hentitra na tsia ary tsy mikambana amin’ny fitondram-panjakana na ny sehatry ny varotra”.
Hoy ny Livre blanc de la gouvernance de l’Union européenne : « Ny fiarahamonim-pirenena dia mampiray, indrindra indrindra, ny fikambana sendikaly sy fikambanan’ny tompon’orinasa (ireo «mpiombona antoka ara-tsosialy»), ny fikambanana tsy miankina amin’ny fanjakana (ONG), ny fikambanan’ny mpiasa, ny fikambanana mpanao asa soa, ny fikambanana ifotony, ny fikambanana mampandray anjara ny olompirenena amin’ny fiainana eo an-toerana na eo amin’ny kaominina onenany, miaraka amin’ny fandraisana anjara manokana raisin’ny fiangonana sy ny fikambanam-pivavahana» .
Araka ny famaritana iombonana nomen’ny Siansan’ny pôlitika (J.L.Quermonne) : « io dia ny fitambaran’ny fifandraisan’ny olona samy olona, ny rafitra momba ny fianakaviana, fiarahamonina, toe-karena, kolontsaina, fivavahana izay mivelatra ao amin’ny fiarahamonina iray ary ivelan’ny lasitra sy ny fifehezan’ny fanjakana.
Araka ny Firenena Mikambana na ny Banky Iraisam-pirenena: « Ny tondroina mazàna hoe fiarahamonim-pirenena dia ireo fikambanana tsy miankina amin’ny fanjakana ary tsy mitady vola izay manentana ny fiainam-bahoaka ary miaro ny tombontsoa sy ny soatoavin’ireo mpikambana ao aminy na ny an’ny hafa, izay mifototra amin’ny etika, ny kolontsaina, ny politika, ny siansa, ny fivavahana, ny fanaovan-tsoa : vondron’olona, fikambanana tsy miankina amin’ny fanjakana (ONG), sendikà, fikambanan’ny mponina tompontany, fikambanana mpanao asa soa, vondrom-pivavahana, fikambanan’ny mpiasa sy tsangan’asa manokana».
Raha fintinina, ny teny hoe fiarahamonim-pianarana dia manondro ireo fikambanana isan-karazany ao anaty fiarahamonina ary ivelan’ny
6
Fanjakana sy ny fahefana mijoro ary ny fikambanana pôlitika.
B. NY FIARAHAMONIM-PIRENENA IRAISAM-PIRENENA Niara-nipoitra tamin’ny fanatontoloana sy ny adihevitra momba ny fitantanana iombonana an’izao tontolo izao ny resaka fiarahamonim-pirenena iraisam-pirenena. Ny hoe fiarahamonim-pirenena dia fampiasa be dia be eo amin’ny sahan’ny fifanampiana iraisam-pirenena sy ny fampandrosoana maharitra rehefa te hanoritsoritra momba ny endrika tsindry lentam-pahefana, ohatra. Rehefa miteny hoe « fiarahamonim-pirenena iraisam-pirenena» dia tafiditra ireo mpikatroka marobe tsy miankina amin’ny fanjakana izay mirotsaka miasa eo anivon’ny firenena maro ka nahatonga ny zon’olombelona, ny fiarovana ny tontolo iainana na ny rafitry ny fikambanana iraisam-pirenena ho voasoratra ao anatin’ny fandaharam-potoanan’ny politika iraisam-pirenena
Ohatra Fiarahamonim-pirenena iraisam-pirenena : FTMF sy Fikambanan’ny Fiarahamonim-pirenena iraisam-pirenena :• Care, Compas, ETC Group,• HEADS - Hari Environment and Development Society,• League for Pastoral Peoples,• Practical Action ( ITDG),• Roman FORUM,• Via CAMPESINA (International leasant movement)),• WWF - World Wildlife Fund,• AMARC-Association mondiale des Radiodiffuseurs Communautaires,• APC-Association for Progressive Communication,• The Benton Foundation,• Bytes for all,• Choike,• CRIS - Communication Rights in the Information Society,• Free Software Foundation et Free Software Foundation Europe,• Fondation Heinrich Boell,• Oneworld,• Plateforme des réseaux citoyens,• WACC - Association mondiale pour la communication chrétienne.
7
Manoloana ny fahasahiranan-tsaina nateraky ny fanatontoloana ny toe-karena, ny fiarahamonim-pirenena iraisam-pirenena dia miseho ho toy ny hery mpandà na mpanohitra kanefa koa mijoro ho hery mpanolo-kevitra. Izy dia mipetraka ho hery mandà ny tsy fahafaha-mibaiko ny toe-karena voizin’ny fanatontoloana ary mampifanohitra izany amin’ny fomba fijery ny toe-karena iraisam-pirenena mifototra amin’ny maha-olona, izay fomba fijery avy amin’ny olombelona hery vaovao ary natao ho an’ny olombelona. Noho izany dia nofaritana ho toy ny lafiny sivily amin’ny fanatontoloana ny fiarahamonina iraisam-pirenena.
Ny karazana fiarahamonim-pirenana iraisampirenana:• Fiarahamonim-pirenena tsara sitrapo: ny fiarahamonim-pirenen’ny ONG
izay miasa ho fanandratana ny Zon’olombelona sy ny Fanjakana tandalàna. • Fiarahamonim-pirenen’ny mpivarotra sy ny orinasa misandrahaka amina
firenena maro izay tohana sy fon’ny toekarena maneran-tany.• Fiarahamonina tsy manaja ny maha-olom-pirenena, izany hoe irony
vondron-jiolahy, fikambanana samy hafa, tambazotra izay manararaotra ny fanatontoloana mba hivelomana ao amin’ny tsy fanarahan-dalàna : fivarotana fitaovam-piadiana sy fivarotana olona antsokosoko, fivarotana zava-mahadomelina sy fampihorohoroana.
• Fiarahamonim-pirenen’ny manampahaizana : fivondronan’ireo mpahay siansa indrindra ao amin’ny sehatry ny bioetika izay manomana ny rahampitson’ny zanak’olombelona.
Ny fanirian’ny Firenena Mikambana anefa dia ny hahatonga ny fiarahamonim-pirenena iraisam-pirenena hanjary hery hampiditra ny Zo ao anatin’ny toe-karena iraisam-pirenena mba hahatonga azy io hisokatra, hitodika amin’ny Olombelona ary hiantoka ny tombontsoany fototra.
8
D. IREO FIKAMBANANA AO ANATIN’NY FIARAHAMONIM-PIRENENA?1. Ny fikambanana tsotra,2. Ny fikambanana tsy miankina amin’ny fanjakana na ONG3. Ny fikambanan’ny mpampiasa4. Ny fikambanana sendikaly 5. Ny holafitra samihafa 6. Ny fikambanam-pivavahana, ny fiangonana sy ny vondrom-
piangonana7. Ny fikambanan’ny mpanjifa 8. Ny fivondronan’ny tantsaha 9. Ny vondrom-piarahamonina
10. Ny Tsanganasa tsy miankina na Fondations privées
9
b) Ir
eo k
araz
am-p
ikam
bana
na s
y ny
mom
bam
omba
azy
Kara
zam
-pi
kam
bana
naLa
làna
mife
hy
azy
Fam
arita
naFi
rafin
yFe
pe-p
anor
enan
aA
sa a
taon
y
Ny fik
amba
nana
tso
traHi
tsivo
lana l
ah.
60.13
3 tam
in’ny
03
okto
bra 1
960
Ny at
ao ho
e fika
mba
nana
tsot
ra m
oa di
a fik
amba
nana
tera
ka av
y am
in’ny
fifan
arah
ana
eo am
in’ny
olon
a vits
ivitsy
na m
arom
aro i
zay
mam
pivon
dron
a an-
tsitra
po ny
faha
izana
amam
-pa
halal
any n
a ny a
sany
mba
hana
trara
na ta
njon
a iom
bona
na ka
tsy m
ikend
ry fiz
aràn
a tom
bom
-ba
rotra
.
AKAR
INA M
IADA
NA
NY FA
NEVA
ARY T
SY
AJAN
ONA R
AHA T
SY
TAFA
PAKA
ENY A
MIN
’NY
TAM
PONY
Man
atan
tera
ka ny
asa
voafa
ritra
ao am
in’ny
sa
ta am
im-p
itsipi
k’ilay
fik
amba
nana
Ny fik
amba
nana
tsy
mian
kina a
min’
ny
fanjak
ana n
a ONG
Lalàn
a 96.0
30
tam
in’ny
14 ao
gosit
ra
1997
Ny te
ny ho
e Fika
mba
nana
Tsy m
iankin
a am
in’ny
Fa
njak
ana n
a ONG
dia m
anon
dro «
von
dron
’olon
-tso
tra na
fikam
bana
na m
izaka
zo am
an’an
draik
itra,
mah
atap
a-te
na, t
sy m
iankin
a, vo
arind
ra la
mina
, m
iorina
sy na
nkat
oavin
a ara
-dalà
na, t
sy at
ao
fitad
iavam
-bola
, man
dàla
ny m
aha-
olona
, man
ao
ho fo
totr’
asa s
ady m
ahar
itra n
y fan
asoa
vana
ny
mpia
ra-b
elona
, fam
pivoa
rana
ara-
tsosia
ly sy
ar
a-to
e-ka
rena
, ara
-pita
izana
sy fa
nabe
azan
a, ar
y m
omba
ny ko
lontsa
ina am
in’ny
alala
n’atri
kasa
, ho
fampa
ndro
soan
a mah
aritr
a ny i
sam
-bat
an’ol
ona,
hivoa
ran’n
y mpia
ra-m
onina
, am
in’ny
herin
’izy
tena
ny ar
y koa
mba
hiar
ovan
a ny t
onto
lo iai
nana
.Ny
fana
tant
erah
any n
y asa
dia m
ifoto
tra am
in’ny
fis
ahan
an-d
raha
raha
tsy m
itaky
tam
biny,
ny ts
y fij
eren
a tav
an’ol
ona,
ny ts
y fan
avak
avah
ana a
ra-
poko
, ara
-piva
vaha
na na
ara-
pireh
ana p
olitik
a. M
anan
a olon
a, fit
aova
na ar
y vola
enti-
mihe
tsika
izy
. »
Ny O
NG di
a man
ana :
1.Ra
fitra
mpa
napa
-ke
vitra
sy m
anao
ny
fifam
pidini
hana
: ny
Fivor
iambe
;2.Ra
fitra
mpa
noro
-lal
ana s
y man
ao ny
fiz
ohian
-dra
hara
ha: n
y Fil
anke
vi-pit
ondr
ana ;
3. R
afitra
m
pana
tant
erak
a: ny
Ko
mity
mpit
arika
na
mpit
anta
na ;
4.Ra
fitra
mpa
nara
-mas
o : n
y Mpa
ndini
ka sy
m
pana
ra-m
aso n
y to
e-bo
la.
Man
atan
tera
ka ny
asa
voafa
ritry
ny sa
tany
Miar
o ny t
ombo
ntso
n’ny
vaho
aka s
y ny m
anat
sara
ny
fiaina
nyM
anela
nelan
a ny v
ahoa
ka sy
ny
Fanj
akan
aM
itond
ra ny
teny
sy
heta
heta
n’ny v
ahoa
ka eo
an
olona
n’ny F
anjak
ana
10
Kara
zam
-pi
kam
bana
naLa
làna
mife
hy
azy
Fam
arita
naFi
rafin
yFe
pe-p
anor
enan
aA
sa a
taon
y
Ny fik
amba
nan’n
y m
pam
piasa
Fikam
bana
na iv
ondr
onan
’ny to
mpo
n’orin
asa
-Ny fi
loha
-Ny fi
loha l
efitra
-Ny m
pitam
-bola
-Ny m
pitan
-tsor
atra
-Ny m
pitan
-tsor
atry
ny
vola
-Mpa
nolon
-tsain
a
Mika
tsaka
ny
tom
bont
soan
’ny or
inasa
sy
mpa
mpia
sa
Mifa
naka
lo sy
miad
y hev
itra
eo an
ivon’n
y Vao
mier
an’ny
te
lo to
nta m
omba
ny
fiaina
n’ny o
rinas
a sy n
y fo
mba
fiton
dran
a ny m
piasa
ar
y ny k
aram
a am
an-
tom
bosto
a om
ena i
retsy
far
any
Ny fik
amba
nana
se
ndika
ly •
Ny F
ifana
raha
na
lahar
ana f
aha-
87
(OIT)
mom
ba
ny fa
halal
ahan
a ha
naga
na se
ndika
sy
ny fia
rova
na ny
zo
n’ny s
endik
a, 19
48 iz
ay la
ny
tam
in’ny
09 jo
lay
1948
, nan
an-
kery
tam
in’ny
04
jolay
1950
ary
nank
atoa
vin’i
mad
agas
ikara
ny
01 nô
vam
bra
1960
Fikam
bana
na iv
ondr
onan
’ny m
piasa
hiar
ovan
a ny
tom
bont
soa a
ra-b
ola na
mor
aly io
mbo
nany
-Ny fi
loha
-Ny fi
loha l
efitra
-Ny m
pitam
-bola
-Ny m
pitan
-tsor
atra
-Ny m
pitan
-tsor
atry
ny
vola
-Mpa
nolon
-tsain
a
Mian
toka
ny fia
rova
na ny
to
mbo
ntso
an’ny
mpik
aram
a eo
anivo
n’ny o
rinas
a sy e
o am
in’ny
seha
try ny
firen
ena.
Mita
ntan
a ny r
afitra
fo
totra
miah
y ny fi
ainan
’ny
mpik
aram
a (pa
ritar
isme)
. M
iara-
mita
ntan
a ny t
ahiri
m-
bolam
-pire
nena
mom
ba ny
fia
ntoh
ana n
y are
tina,
ny
volan
-jaza
ary n
y tam
bin-
kara
ma o
men
a ny t
sy an
’asa
sy ny
miso
tro ro
nono
M
ampit
a ny v
aova
o voa
ray
avy a
ny am
in’ny
kom
itin’n
y or
inasa
amin’
ny m
pikar
ama
Man
ao he
tsika
fano
hera
na
11
Kara
zam
-pi
kam
bana
naLa
làna
mife
hy
azy
Fam
arita
naFi
rafin
yFe
pe-p
anor
enan
aA
sa a
taon
y
• N
y Lalà
na La
h.
97-0
05 ta
min’
ny
10 m
arsa
1997
an
omez
an-d
àlana
ny
fank
atoa
vana
ny
Fifan
arah
ana
lahar
ana f
aha-
98
(OIT)
mika
sika
ny fa
mpih
aran
a ny
fenit
ra
itond
rana
ny
lamind
raha
raha
sy
ny
fifam
pirah
arah
ana
iombo
nam
be,
-Ny fi
loha
-Ny fi
loha l
efitra
-Ny m
pitam
-bola
-Ny m
pitan
-tsor
atra
-Ny m
pitan
-tsor
atry
ny
vola
-Mpa
nolon
-tsain
a
(fito
kona
na,
fihet
siket
seha
na,
fanan
gona
n-tso
nia
…) r
ehefa
misy
ny ts
y fif
anar
ahan
-kev
itra a
min’
ny
mpa
mpia
sa
Man
dray
anjar
a am
in’ny
fif
anak
aloza
n-ke
vitra
sôsia
ly (fi
fampir
ahar
ahan
a, fak
an-
kevit
ra na
fifan
akalo
zam
-ba
ovao
) eo a
nivon
’ny ra
fitry
ny
telo
tont
a mom
ba ny
to
e-dr
ahar
aha i
ombo
nana
m
ikasik
a ny t
oe-k
aren
a sy n
y ar
a-tsô
sialy
na eo
amin’
ny
Fanj
akan
a sy n
y mpa
mpia
sa
ary n
y mpik
aram
a M
anao
sonia
miar
aka
amin’
ny Fa
njak
ana n
a ny
mpa
mpia
sa ny
fifan
eken
a iom
bona
na iz
ay m
ifehy
ny
fepet
ra fia
sana
ho an
’ny
mpia
sa am
in’ny
anka
pobe
ny
12
Kara
zam
-pi
kam
bana
naLa
làna
mife
hy
azy
Fam
arita
naFi
rafin
yFe
pe-p
anor
enan
aA
sa a
taon
y
Ny ho
lafitra
sa
miha
fa:• D
okot
era
• Mpiv
aro-
pana
fody
• M
pisolo
vava
(b
arre
au)
• Dok
oter
a mpit
sabo
bib
y• M
pam
pivelo
na• M
pana
o mar
i-tra
no• M
pana
o gaz
ety
• Enj
enier
a
Hitsi
volan
a lah
. 60
.133 t
amin’
ny 03
ok
tobr
a 196
0
Vond
ron’n
y mpir
ay as
a nat
ao ha
nara
-mas
o sy h
iaro
ny fit
sipika
mor
aly ar
ahin’
ilay s
okaji
n’asa
-Ny fi
loha
-Ny fi
loha l
efitra
-Ny m
pitam
-bola
-Ny m
pitan
-tsor
atra
-Ny m
pitan
-tsor
atry
ny
vola
-Mpa
nolon
-tsain
a
Man
anga
na ny
fitsip
i-pit
ondr
ante
na eo
amin’
ny
asa
(déo
ntolo
gie) s
y mam
pana
ja az
yM
anar
a-m
aso s
y m
ampa
harit
ra ny
fitsip
ika
mor
aly ar
ahin’
ny so
kajin
’asa
iombo
nana
Miar
o ny t
ombo
ntso
an’ny
ho
lafitra
Ny fik
amba
nam
-piv
avah
ana,
ny
fiang
onan
a sy
ny vo
ndro
m-
piang
onan
a
Ny H
itsivo
lana l
ah.
62-1
17 ta
min’
ny 01
ôk
tôbr
a 196
2 mom
ba
ny fit
anta
nana
ny
finoa
naDÉ
CRET
N° 6
2-66
6 DU
27 D
ECEM
BRE 1
962
porta
nt ap
plica
tion
des a
rticle
s 25,
47 et
48
du ti
tre VI
de l’o
rdon
nanc
e n°
62-1
17 du
1er
octo
bre 1
962 r
elativ
e au
régim
e des
culte
s
Fikam
bana
na iv
ondr
onan
’ny m
piray
finoa
na na
fiv
avah
ana
Atsa
ngan
a man
dritr
a ny
fivor
iambe
n’ny
mpia
ra-m
ivava
ka ny
fik
amba
nana
, ka a
min’
io fo
toan
a io n
o hifi
diana
na
ny fil
anke
vim-
pitan
tana
na iz
ay ts
y m
aintsy
misy
:Fil
oha i
ray
Filoh
a lefi
tra ira
yM
pitan
-tsor
atra
iray
Mpit
ambo
la ira
y M
pitam
bola
lefitra
iray
Mpik
amba
na ef
atra
.Sy
hane
ken’i
zy ire
o ny
sata
mife
hy ny
fik
amba
nana
Ho fa
mpih
aran
a ny
andin
iny fa
ha-4
7 sy
faha-
48 am
in’ny
didy
hit
sivola
na vo
alaza
teo d
ia tsy
main
tsy ha
mpia
raha
na
amin’
ny fa
ngat
ahan
a iza
y at
aon’n
y fika
mba
nan’n
y m
pino,
man
iry te
-hior
ina
ho Fi
ango
nana
eken
’ny
fanjak
ana n
y fisia
ny,
ireto
anto
ntan
-tara
tasy
m
anar
aka i
reto
1.Fa
mpa
-hafa
ntar
ana
mom
ba ny
fiand
ohan
a sy
ny fa
nang
anan
a ny
fik
amba
nana
, ny f
oto-
pivav
ahan
a ijor
oany
sy ny
fo
mba
fom
ba fa
naon
y ,ny
isa
n’ny m
pivav
aka,
ny
13
Kara
zam
-pi
kam
bana
naLa
làna
mife
hy
azy
Fam
arita
naFi
rafin
yFe
pe-p
anor
enan
aA
sa a
taon
y
-Ny fi
loha
-Ny fi
loha l
efitra
-Ny m
pitam
-bola
-Ny m
pitan
-tsor
atra
-Ny m
pitan
-tsor
atry
ny
vola
-Mpa
nolon
-tsain
a
isan’n
y tra
no fia
ngon
ana s
y ny
toer
ana m
isy az
y.2.N
y tar
atas
y mira
kitra
ny
fana
paha
n-ke
vitra
nane
ndry
ny
tom
pon’a
ndra
ikitra
ao
amin’
ny fik
amba
nana
m
iarak
a am
in’ny
anar
any,
fanam
pin’an
aran
y, ny
ta
onan
y, ny
andr
aikiny
av
y sy n
y fon
enan
’ ireo
to
mpo
n’and
raiki
tra ire
o tsi
raira
y avy
. 3.N
y lisi
tra m
ilaza
laza n
y sa
han’a
sa sy
ny to
eram
-pia
nara
na m
ifand
raika
am
in’ny
ara-
kolon
tsaina
, am
in’ny
fitsa
boan
a, am
in’ny
raha
raha
so
sialy
izay
kara
kara
in’
ny fik
amba
nana
, sy n
y an
aran
’ny ol
ona m
iasa a
ny
amin’
izy ire
ny.
4.N
y lisi
tra fit
anisa
na
tsira
iray n
y tra
no an
’ny
fikam
bana
na m
iarak
a am
in’ny
tara
tasy
fizak
any
azy a
ra-d
alàna
sy ny
fam
piasa
na az
y ire
ny5.Ta
rata
sy fa
mpa
hafan
tara
na
ny to
e-bo
lan’ny
fik
amba
nana
ary e
fa no
ham
arini
n’ny r
ecev
eur
de l’e
nreg
istre
men
t.
14
Kara
zam
-pi
kam
bana
naLa
làna
mife
hy
azy
Fam
arita
naFi
rafin
yFe
pe-p
anor
enan
aA
sa a
taon
y
Ny fiv
ondr
onan
’ny
tant
saha
Hitsi
volan
a lah
. 60
.133 t
amin’
ny 03
ok
tobr
a 196
0
Fikam
bana
na iv
ondr
onan
’ny sa
my t
antsa
ha-N
y filoh
a-N
y filoh
a lefi
tra-N
y mpit
am-b
ola-N
y mpit
an-ts
orat
ra-N
y mpit
an-ts
orat
ry ny
v
ola-M
pano
lon-ts
aina
Miar
a-m
anat
ante
raka
te
tikas
a na f
anda
hara
nasa
iom
bona
naM
iaro n
y tom
bont
soan
’ny
tant
saha
amin’
ny fia
rova
na
ny vi
dim-b
okat
ra ts
y hihe
naM
ifana
kalo
sy m
iady h
evitr
a am
in’ny
amba
rato
ngam
-pa
njak
ana h
itsinj
ovan
a ny
fam
pirob
orob
oana
ny
fam
bolen
a am
am-
piom
piana
na as
a hafa
at
aony
Miso
lo te
na ny
tant
saha
am
in’ny
fifan
arah
ana a
tao
amin’
ny Fa
njak
ana n
a ny
rafit
ra m
pam
pindr
am-b
ola
Ny fik
amba
nan’n
y m
panj
ifaHi
tsivo
lana l
ah.
60.13
3 tam
in’ny
03
okto
bra 1
960
Fikam
bana
na iv
ondr
onan
’ny m
ponin
a am
in’ny
m
aha-
mpa
njifa
azy h
iarov
ana n
y tom
bont
soam
-ba
hoak
a man
oloan
a ny m
ety h
o fiak
aran
’ny
vidin’
enta
na
-Ny fi
loha
-Ny fi
loha l
efitra
-Ny m
pitam
-bola
-Ny m
pitan
-tsor
atra
-Ny m
pitan
-tsor
atry
ny
vola
-Mpa
nolon
-tsain
a
Man
ara-
mas
o ny fi
akar
an’ny
vid
in’en
tana
ilain’
ny m
ponin
a ka
man
ohitr
a ny fi
akar
am-
bidy t
sy ar
a-dr
ariny
sy ts
y ar
a-da
làna
Man
ara-
mas
o ny h
atsa
ràn’n
y en
tana
amidy
ary m
iady
amin’
ny fiv
arot
ana e
ntan
a lan
y dat
yM
ifam
pirah
arah
a am
in’ny
Fa
njak
ana n
a ny o
rinas
a hit
azon
ana n
y vidi
n’ent
ana
amin’
ny vi
diny t
akat
ry ny
fah
efa-m
ividin
’ny va
hoak
a
15
Kara
zam
-pi
kam
bana
naLa
làna
mife
hy
azy
Fam
arita
naFi
rafin
yFe
pe-p
anor
enan
aA
sa a
taon
y
Ny vo
ndro
m-
piara
ham
onina
Hitsi
volan
a lah
. 60
.133 t
amin’
ny 03
ok
tobr
a 196
0
Tsang
anas
a fan
asoa
vam
-ba
hoak
a tsy
m
iankin
a na
Fond
ation
s priv
ées
1. La
lana n
° 95
-028
tam
in’ny
26
sept
ambr
a 19
95 an
oren
ana
Tsang
anas
a fan
asoa
vam
-bah
oaka
et
o
Mad
agas
ikara
2. La
làna l
ah.
2004
-014
mife
hy
ny fa
nava
ozan
a ny
fom
ba fia
sa sy
fit
anta
nana
ny
Tsang
anas
a eto
M
adag
asika
ra
Ny Ts
anga
nasa
dia a
ndrim
-pito
ndra
na ho
enti-
man
atan
tera
ka as
a ahit
an’ny
daho
lobe
tom
bont
soa,
mien
drika
fitiav
a-na
man
a, fan
abea
zana
, sian
tifika
, sos
ialy,
fiant
ran’o
lona,
fanat
anjah
an-te
na, k
olont
saina
na ho
enti-
man
ampy
amin’
ny fa
nam
aintis
amola
ly ny
lova
m
ikasik
a ny z
avak
anto
na ho
fiaro
vana
ny to
ntolo
iai
nana
. Ny
Tsan
gana
sa di
a voa
fehin’
ny la
làna m
ahak
asika
ny
isam
-bat
an’ol
ona t
sy na
tao i
tadia
vam
-bola
ka
ny vo
la m
iditra
aminy
dia t
sy am
piasa
ina ra
ha ts
y ho
enti-
man
atan
tera
ka ny
zav
a-kin
endr
iny.
Tsy az
ony a
tao v
aindo
han-
drah
arah
a ny
fitra
ndra
hana
orina
sa ira
y.
Mpik
amba
na fit
o far
a-fah
akeli
ny ar
y dim
y am
bin’ny
folo
fara-
fahab
etsa
ny n
o ao
anat
in’ny
filan
-ke
vi-pit
anta
nan’n
y tsa
ngan
asa.F
itant
anan
aM
ahefa
.
Fana
beaz
ana,
fahas
alam
ana,
tont
olo ia
inana
, ara
-tso
sialy
ary f
anam
piana
am
in’ny
mah
a-olo
mbe
lona,
fanat
anjah
ante
na, z
ava-
kant
o ary
kolon
tsaina
.
Tafid
itra
ho a
nisa
n’ny
fiar
aham
onim
-pire
nena
àry
ny
olon
-dre
hetr
a iz
ay m
andr
ay a
njar
a ts
y te
rena
am
in’n
y as
a m
ahak
asik
a ny
dah
olob
e ka
miro
tsak
a hi
aro
tom
bont
soa,
tanj
ona
na s
oato
avin
a io
mbo
nana
.
16
E. NY TOETRAN’NY FIARAHAMONIM-PIRENENA1. Tsy miankina amin’ny Fanjakana2. Tsy miankina amin’ny antoko pôlitika3. Tsy miandany amin’ny Fanjakana na antoko pôlitika4. Tsy atao asa fivelomana na fitadiavam-bola5. Miasa an-tsitrapo fa tsy terena6. Mfototra amin’ny fikatsahana ny tombontsoa iombonan’ny mpiara-
monina
F. IREO SEHATRA AHITANA NY FIARAHAMONIM-PIRENENA1. Fanandratana sy fiarovana ny zon’ny olombelona2. Fampanjakana ny fahamarinana ao anatin’ny fiarahamonina3. Fampandrosoana ara-toe-karena, sôsialy ary ara-kolontsaina4. Fanampiana amin’ny maha-olona5. Fiarovana ny tontolo iainana6. Fanandratana ny soatoavina ara-piarahamonina sy ara-kolontsaina 7. Fampiroboroboana ny miralenta8. Fanaraha-maso ny fifidianana sy ny fiainam-bahoaka9. Fanelanelanana sy fandaminana ny fifandirana10. Fanabeazana ny olom-pirenena…
G. IREO ANJARA ASA SAHANIN’NY FIARAHAMONIM-PIRENENAIreto avy no anjara asany:
1. Mandinika ny fiainam-pirenena2. Manara-maso ny fiasan’ny Fanjakana3. Mizara vaovao amin’ny vahoaka4. Manentana sy mampirisika ny olompirenena handray anjara amin’ny
fiainam-pirenena5. Mamantatra sy maka ny hetaheta amam-pilàn’ny vahoaka ary
mitondra izany eo anivon’ny fahefana mpanao lalàna sy fahefana mpanatanteraka
6. Mameno ny banga tsy vitan’ny Fanjakana eo amin’ny fiahiana ny fiainam-bahoaka sy ny fanatanterahana ny zon’olombelona
7. Mifampiraharaha amin’ny Fanjakana sy manolo-kevitra azy
17
8. Mamaky bantsilana sy manakiana ny zava-tsy mety ataon’ny Fanjakana 9. Manaitra ny Fanjakana amin’ny lafin-javatra tsy mety eo amin’ny
firenena10. Mitaky ny fampiharana sy fanajana ny lalàna11. Manohitra ny fanapahan-kevi-panjakana mifanohitra amin’ny lalàna
sy ny tombontsoan’ny vahoaka12. Manelanelana ny Fanjakana sy ny vahoaka, ny olom-pirenena sy ny
Fanjakana13. Manampy ny vahoaka amin’ny fitakiana ara-drariny ataony amin’ny
Fanjakana14. Mitaky ny fampiharana ny zon’ny olombelona sy miaro izany15. Manindrahindra ny soa iombonana sy ireo soatoavina ekena eran-
tany toy ny fampiroboroboana sy ny fiarovana ny zon’olombelona16. Manatsara ny fiainan’ny vahoaka eo amin’nylafiny fanabeazana,
sôsialy, toekarena,…
18
II. NY ONG SY NY FIKAMBANANA MANANDRATRA NY FANAJANA SY NY FIAROVANA NY ZON’NY OLOMBELONA
A. NY TANJAKA SY NY FAHALEMEN’NY FIKAMBANANA TSOTRA SY NY ONG
TANJANY FAHALEMENY
FIKAMBANANA TSOTRA
- Akaikin’ny vahoaka - Rafitra azo amboarina - Fanapahan-kevitra haingana kokoa- Tsy fiankinan-doha amin’ny pôlitika- Antony iasany sy fanekena hanao izay hahatontosa ny asa.
- Ady ho lohany- Miandany- Lavitra ny fahefana manapaka hevitra- Tsy misy fitohizana ny asany - Tsy fahampiam-bola - Tsy ampy ny fandrindrana asa- Tsy ampy ny fahaiza-manao fa manandrakandrana. - Fahavitsian’ny mpikambana- Tsy fahampian’ny fari-pahaizana
ONG - Akaikin’ny vahoaka - Fahaleovantena hiasa- Manana traikefa mivaingana- Manana fahalalana teknika- Resy lahatra sy manao izay hahombiazana
- Rafitra henjana be - Ady ho filoha mpitarika- Miandany amin’ny pôlitika- Lavitra ny fahefana manapa- kevitraTsy fitohizan’ny asa - Tsy fahampiam-bola - Tsy fahampian’ny fandrindran’ny asa. - Tsy ampy fahaiza-manao fa manandrakandrana
19
B. NY FEPETRA TOKONY HARAHINA MBA HAMPAHOMBY NY FIKAMBANANA SY NY ONG
- Manana vina : manangana ny fikambanany na ny ONG –ny ho an’ny tanjona mazava, hijery lavitra kanefa tena manaraka lalana voafaritra tsara:
- Manana antony manosika : resy lahatra mikasika ny fahambonian’ny asa ataony ary manana herin-tsaina hanao azy sy hamita izany hatramin’ny farany
- Manana traikefa ; mahafehy tsara izay atao, tsy manandrakandrana.- Manana paikady voalamina tsara mba hahomby.
- Tsy miasa irery : mifanaraka amin’ny mpikambana eo an-toerana na manerana ny firenena.
- Mamorona na mandray anjara amin’ny fikambanana na ny tambazotran’ny ONG.
- Manana fahakingana ara-diplomatika, manaraka ny hevitry ny hafa kanefa tsy manadino ny vinan’ny tena.
- Manana fifandraisana amin’olona betsaka - Mampiseho fitozoana amin’ny zavatra atao. Dingan’ny tetibola sy
ny fandraisana anjaran’ny fiarahamonina sivily
20
DINGANA ANDRAIKITRA FOMBA ANDRAISAN’NY FIARAHAMONINA SIVILY ANJARA
FAMOLAVOLANA MPANATANTERAKA :
Ministera --> Ministeran’ny Fitantanam-bola sy Tetibola
=> Fitsinjarana ny vola am-pelatanana : foibe, faritra, ifotony
Dingana anisan’ny mihidy ka mety tsy ahitan’ny fiarahamonina sivily hirika idirana
Famoahan’ny fitondrana vaovao momba ny pôlitika ara-toekarena sy drafitra ankapoben’ny tetibola volana vitsivitsy alohan’ny hametrahana ny tetibola raikitra eny anivon’ny Parlemanta.
- Fomba fidirana tsy raiki-drafitra
- Fampiasana ny tambanjotra sy olom-pantatra any anivon’ny tambajotran’ny ministera
- Famoahana tati-pikarohana momba olona tian-kovatsiana vola
- Famoronana rafitra ahazoana miady hevitra momba ny tetibola : fivoriana isan-taona alohan’ny hamolavolana ny tetibola andraisan’ny vondrona maro
=> Famoahana tahirin-kevitra misy ny laharam-pahamehana omena ny governemanta.
- Fanatontosana fivoriana momba ny fahantrana any ambanivohitra sy renivohitra
=> dokam-barotra an-gazety sy radio momba ny toerana, ora, lohahevitra
=> laharam-pahamehan’ny vahoaka ao amin’ny tetibola
- Antso an-telefônina amin’ny fandaharana radio ihainoana ny zava-manahiran-tsaina ny vahoaka
=> laharam-pahamehana
- Famolavolana tetibola fanova
- Fandraisana anjara amin’ny famolavolana tetibola any amin’ny faritra na any ifotony : kaominina
- Fanararaotan’ny fiarahamonina sivily io fanambarana io amin’ny famantarana ny laharam-paha-mehana
FANDANIANA
HO LALANA
PARLEMANTA
Fandinihan’ny Parlemanta ny volavolan-tetibola avy amin’ny governemanta sy fisian’ny adihevitra eo anivon’ny vondrona parlemantera isanisany
=>
• Fivoriana azo atrehin’ny vahoaka
• Fiantsoana ny governemanta hanome fanazavana na porofo
Afaka mifanampy ny fiarahamonina sivily sy ny Parlemanta :
- Fiarahamonina sivily manolo-kevitra momba ny laharam-pahamehana
- Parlemanta : mampiasa ny fahefany mba hampiditra ireny laharam-pahamehana ireny ao anaty tetibola
- ……… manampy ny fiarahamonina sivily hahatakatra ny pitsopitson’ny tetibola = taridalana na famintinana ny tetibola
- Fanaofanana momba ny tetibola omen any parlemantera, mpiasan’ny parlemanta, fampahalalam-baovao, fikambanan’ny fiarahamonina sivily, miasan’ny governemanta
- Fanaovana fanadihadiana mahaleotena ny tetibola hamoahana fanamarihana ankapobeny mob any ho fiantraikan’ny tetibola amin’ny fahantrana
- Fanadihadiana momba ny fangaraharan’ny tetibola sy ny fandraisana anjara tamin’ny famolavolana sy fandaniana azy
21
DINGANA ANDRAIKITRA FOMBA ANDRAISAN’NY FIARAHAMONINA SIVILY ANJARA
FAMPIHARANA MPANATANTERAKA
Birao foiben’ny tetibola miantoka ny fitsinjarana ny vola amin’ny dpartemanta tsirairay araka ny voasoratra ao amin’ny tetibola nankatoavina ary manaraka ny laharam-pahamehana
Ny fanadihadiana ny tetibola dia mifantoka amin’ny sehatra manokana ao amin’ny fiarahamonina : zokiolona, ambanivohitra mahantra, vondron’olona marefo
Fanangonana torohay momba ny fandaniana, fidiram-bola sy ny vokatra
Ireny torohay ireny no ahafahana manaoa asa fandresen-dahatra amin’ny famantarana ny laharam-pahamehan’ny tetibola sy ny fifanandrifian’ny fandaniam-bola amin’ny fampandrosoana sy fampihenana ny fahantrana.
Afaka manao fampitahana amin’ny fandaniana voavinavina sy ny fandaniana tena nisy.
Fanaraha-maso ny fanatanterahana ny fanomezan-toky / fampanantenana ao amin’ny tetibola mba hahafahana manome tolokevitra amin’ny tetibola manaraka.
FANAMARINANA (Audit)
Rafitra mahaleotena mpanamarin-kaonty (Cour des Comptes, Bureau de l’autiteur Général)
Miafara amin’ny tatitra aroso eo anatrehan’ny Parlemanta ary hadihadin’ny Kômitin’ny Kaontim-bahoaka
Mety ho zava-misy amin’ny fampiharana ny tetibola :
- Fandaniana voasoratra fa tsy natao
- Fandaniana voasoratra fa tsy araka ny tokony ho izy
- Tsy fanarahan-dalàna teo amin’ny tolo-baro-panjakana
- Fandanilaniam-poana sy tsy ilaina.
Tsy dia afaka mandray anjara ny fiarahamonina sivily
Fiarahamonina sivily : famoahana ireny toe-javatra ireny amin’ny fampahalalam-baovao mba ho fanta-bahoaka
=> Fitakian’ny vahoaka ny governemanta hanao tatitra momba ny fampiasana ny volam-bahoaka.
22
III. IREO RAFITRA MIARO NY ZON’NY OLOMBELONA
IZA NO HATONINA RAHA HANATANTERAKA HETSIKA FIAROVANA NY ZON’NY OLOMBELONA
RAFITRY NY ZON’OLOMBELONA
Rafitra noforonina araka ny Dinan’ny Firenena Mikambana
• Vaomieran’ny zon’ny olombelona
• Filan-kevitry ny zon’ny olombelona
• Fandinihana ara-potoana maneran-tany
• Ny Paikady manokana
Rafitra noforonina araka ny rijan-teny iraisam-pirenena momba ny zon’ny olombelona.
RAFITRY NY FIFANEKENA • Ny Komitin’ny zon’ny olombelona na Comité des
Droits de L’homme (CCPR)
• Ny Komitin’ny Zo ara-toekarena, sôsialy ary ara-kolontsaina na Comité des Droits Economiques, Sociaux et Culturels (CESCR)
• Ny Komity ho an’ny Fanafoanana ny Fanavakavaham-Bolonkoditra na Comité pour l’Elimination de la Discrimination Raciale (CERD)
• Ny Komity ho an’ny Fanafoanana ny Fanavakavahana Atao amin’ny Vehivavy na Comité pour l’Elimination de la Discrimination à l’Egard des Femmes (CEDAW)
• Ny Komity Iadiana amin’ny Fampijaliana sy ny soba-komity ho Fisorohana ny Fampijaliana na na Comité Contre la Torture (CAT) sy ny Sous-comité pour la Prévention de la Torture
• Ny Komity miaro ny Zon’ny Ankizy (Comité des Droits de l’Enfant (CRC)
• Ny Komitin’ny Mpiasa mpila ravin’ahitra na Comité des Travailleurs Migrants (CMW)
• Ny Kômity misahana ny Zon’ny Olona Sembana na Comité des Droits des Personnes Handicapées (CRPD)
23
Ny fiaraha-miasa amin’ireo rafitra ireo dia fitaovana tena mahomby ho an’ny fiarahamonim-pirenena amin’ny fandraisana anjara amin’ny fampiharana sy ny fanatanterahana marina ny zon’ny olombelona sy ny fananganana sori-dalana azo tsapain-tanana momba izany ao amin’ny tany misy azy.
Noho ny asa fiambenana, fanandratana sy fanaraha-maso mifandraika amin’ny asan’ny rafitry ny fifanekena dia mihamanan-danja sy tena ilaina ny fiarahamonim-pirenena.
Ny fandraisan’ny fiarahamonim-pirenena anjara mavitrika ao amin’ny dingana samihafan’ny fanolorana sy fandinihana ny tatitra sy ny fampiharana ny paikady toy ny fametrahana fitarainana, ny famotopotorana ary ny filazana fanairana maika na koa ny fampitam-baovao any amin’ny Komity na ny fanatrehana ny fivoriana dia tena manampy amin’ny asa ataon’ny rafitry ny fifanekena.
24
A. NY FIARAHAMONIM- PIRENENA SY NY ANTENIMIERA
1- Tanjona sy tombontsoa amin’ny fandraisan’ny vahoaka anjara• Manatsara ny pôlitikam-panjakana• Manamafy orina ny fahatokisan’ny vahoaka ny governemanta sy
mampitombo ny maha ara-drariny ny fitondrana• Manamafy ny demôkrasia
- Fanomezam-baovao - Fakan-kevitra
- Fandraisana anjara
2- Sehatry ny fandraisana anjaran’ny vahoakaa) Fakan-kevitra -> Fivoriam-bahoaka
• Fizaràna tahirin-kevitra ôfisialy• Fananganana kômity
• Fivoriana asiana fanontaniana / valiny
b) Fitarainana / Tolo-kevitra
d) Tranonkala, diniky ny olom-pirenena, fitsapan-kevi-bahoaka
e) Fanadihadiana ny drafitra raha mifanandrify amin’ny filan’ny vondron’olona
3- Fampahalalam-baovao• Fampahalalana ny fomba fampiasàn’ny Fanjakana ny fahefana eo
am-pelatanany sy fanentanana ny vahoaka momba ny fanamparam-pahefana
• Fampahafantarana ny fomba fiasa sy asan’ny Parlemanta (Antenimiera): fanaovan-dalàna, fankatoavana ny tetibolam-panjakana, fanaraha-maso ny fahefana mpanatanteraka,…
25
4- Fakan-kevitraa) Fomba ihainoan’ny governemanta ny pôlitikam-bahoaka avy
amin’ny fiarahamonina sivilyb) Fifandraisana ahafahana mampifandanja ny filan’ny vahoaka sy
ny laharam-pahamehan’ny governemanta
B. NY FANDRESEN-DAHATRA (PLAIDOYER) 1- Famaritana
Ezaka atao hanovana pôlitika, lalàna na fanapahan-kevitra iray. Mety hatao amin’ny ambaratongam-pitondrana, andrim-panjakana, rafitra na olona.
2- Fandrafetana fandresen-dahatraa) Ilaina satria:• Voafetra ny hoenti-manana (olona, vola)• Voafetra ny fotoana hanatratrarana ny tanjona• Tsy maintsy manao tatitra amin’ny mpifidy na ny mpiombona antoka• Misy vokatra azo tsapain-tanana tsy maintsy tratra• Miova tsy an-kiato sady mety ho tsy ampoizina ny tontolo iasana• Mila manana tanjona iombonana voafaritra mazava mba hanamaivana
ny fifandonana sy ny fahasamihafana.
b) Ny fandrafetana fandresen-dahatra dia fampivelarana:• Paikadim-piovana ankapobeny : drafitra lavitra ezaka ahitana taratra
ny vina sy ny toerana misy, ny tian-kaleha ary ny fomba hahatongavana any
• Hetsika : drafitra antonona ezaka miaraka amin’ny sahanasa mikendry ny hanova ny tontolo pôlitika sy ny fiheveran’ny vahoaka
• Paikady, asa sy sahanasa : sahanasa antomotra ezaka eo anivon’ny paikady ankapoben’ny fanovana
• Fanombanana ny fiantraikany: manara-maso ny fiantraikany mba hahazoana manova ny paikady, ny hetsika sy sahanasa, raha ilaina.
26
3- Dingana folon’ny fandrafetana tafi-pandresen-dahatraa) Dingana 1 : Mamantatra ny olanaMifidy ny olana azo anaovana fandresen-dahatra mahomby izany hoe milaza zavatra azo tanterahina
b) Dingana 2 : Mamantatra ireo olona na vondron’olona hafa voakasik’ilay olana• Iza no hahazo tombontsoa ary amin’ny fomba ahoana ?• Misy ho maty antoka ve noho ilay ho fiovana ?=> Ahafantarana ny olona tokony hampidirina ao anatin’ny • tari-pandresen-dahatra
• hohatonina hiara-midinika ny mety hatao
d) Dingana 3 : Mamaritra ny tanjonaInona no tianao hiova, rahoviana ary fiovana tahaka inona?
=> Tanjona fohy sady mazava
e) Dingana 4 : Mamolavola vahaolana• Manosoka vahaolana• Mitady vahaolana vaovao momba ilay olana : trangan-javatra sy
tarehimarika hatao tohan-kevitra• Manangona tantaran’olona voakasik’ilay olana
• Manontany ny vahaoloana any amin’ireo olona ianjadian’ilay olana
f) Dingana 5 : Manangana vondrom-piombona antoka na tambajotra• Mitady olona na fikambanana liana amin’ilay lohahevitra na olana• Mahomby ny tambajotra rehefa matoky ny tsirairay fa hahazo tombony
amin’ny fidirana ao. Ilaina ny misokatra amin’ny fiarahamiasa, amin’ny fifampizarana torohay sy amin’ny fifanampiana.
g) Dingana 6 : Mamantatra ny mpanapa-kevitraIza avy no kendrena ?1. Ireo mpanapa-kevitra : ministra, manam-pahefana eo an-toerana,
mpampihatra lalàna2. Ireo olona afaka manova ny hevitry ny mpanapa-kevitra, mpiasan’ny
ministera, mpanohitra : mety ilaina ny fifampiresahana mivantana amin’izy ireny hahalalana ny heviny.
27
h) Dingana 7 : Mamantatra ny paikady fandresen-dahatra• Atao mifanaraka amin’ny fototr’olana na lohahevitra• Drafitra azo tanterahina sady mifanentana amin’ny hoenti-manana :
- Fanentanam-bahoaka- Fampiasana ny fampahalalam-baovao- Fitarainana- Taratasy- Fivoriana miaraka amin’ny mpanapa-kevitra - Hetsika an-kalamanjana
• Kendrena ho amin’ny fotoana maha mety azy
• Mahay manararaotra ny trangan-javatra azo araraotina
i) Dingana 8 : Mampandray anjara ny fampahalalam-baova
j) Dingana 9 : Manohina ny fon’ny vahoaka sy mitady ny fanohananyAzo atao koa ny manaraka ny fironan’ny vahoaka raha te hahazo vokatra tsaratsara kokoa
k) Dingana 10 : Manombana ny vokatry ny fanafihana sy maminavina ny fanjohianasa• Refesina ny fandrosoana tratra sy ny fomba nahatrarana azy• Hadihadiana ny fahombiazana• Omen-danja ireo olona, vondron’olona nohatonina sy nandray anjara• Hadihadiana ny fahadisoana nataoOhatra : Hetsika tsy nahazo olona. Inona no olana ?
• Tsy fantatry ny olona ny fisiany• Tsy misy fitaterana• Ratsy ny fotoana nofidina
• Raha nisy fampanantenana nataon’ny mpanapa-kevitra => asiana fanjohianasa
28
D. NY FANERENA ANKOLAKA NA NY LOBBYING4- Ny fanerena ankolaka na lobbying
a) Hetsika hoenti-manova hevitra ny olona tompon’anjara amin’ny fanomanana sy famoahana lalàna (mpanolotsaina sy mpiasan’ny ministera, mpanoratra ny volavolan-dalàna, tompon’andraikitra pôlitika, mpikambana ao amin’ny parlemanta, mpiasan’ny parlemanta)
• Fitadiavana olona manan-danja• Fitondrana vaovao / torohay hampiasain’ny mpanao lalàna rehefa
hanapa-kevitra
b) Fampitahana
FANDRESEN-DAHATRA FANERENA ANKOLAKAMomba tranga / olana mazava Momba lalàna irayEzaka tarika / vondron’olona Olon-tokana na vondron’olonaMikendry tompon’andraikitra maro ao anaty na ivelan’ny governemanta
Mikendry ny mpanao lalàna sy ny mpiasan’ny governemanta
Mikendry ny soa iombonana Mikendry tombontsoa manokana
d) Fomba azo anaovana fanerena na lobbying• Fivoriana ara-potoana• Fivoriana tsy raiki-drafitra (tampotampoka)• Taratasy• Antso an-telefaonina• Torohevitra voasoratra (tahirin-kevitra fohy)manazava ny zava-dehibe
sy porofo manome lanja ny lafin-javatra hanaovana lobbying• Famelabelarana am-bava manoloana ny kômity parlemantera• Hetsika manokana• Fampiasana solosaina sy teknôlôjian’ny fitarainana
• Fampiasana ny fampahalalam-baovao
e) Ireo fomba dimin’ny fanerena na lobbying mahomby:1. Fiomanana2. Fahazavana3. Fahaiza-manao matihanina4. Fahalalam-pomba5. Fitozoana
29
E. NY FIARAHAMONIM-PIRENENA SY NY FAMOLAVOLANA TETIBOLA SY FITANTANAM-BOLA
Ny fiarahamonim-pirenena, ny mpanatanteraka ary ny mpanao lalàna dia mpandray anjara lehibe eo amin’ny fanamboarana sy fampiharana ny tetibola.
Antony tokony hahafantaran’ny fiarahamoni-pirenena sivily ny dingan’ny tetibola
• Fahatakarana ny dingan’ny tetibola :o Ahafantaran’ny fiarahamonim-pirenena ny sehatra tokony
handraisany anjara hanampiana ny fanjakanao Ahafahana manao drafitrasa mandresy lahatra ny mpamatsy vola
• Mampirindra sy manohana ny fanavaozana eo amin’ny fitantanana sy ny andraikitra momba ny fitantanam-bolam-bahoaka
• Mamantatra ny milina mampihodina ny vondron’olona marefo• Manombana ny fahatsaran’ny fomba fitantanam-bolan’ny
governemanta hamantarana ny mety hanahirana eo amin’ny pôlitika sy ny ara-bola
• Manao fandresen-dahatra hisiana fitantanam-bola madio mitondra fampihenana ny fahantrana sy miady amin’ny tsy fitoviana
Inona no atao hoe tetibola?• Drafitra mandritra ny taona ahitana izay tian’ny governemanta
ho tanterahina sy ny fomba handaniany ny volam-bahoaka mba hahatrarany ny tanjony
o Hiantohana ny hisiana vola ampy hahafahan’ny Fanjakana miasa sy manatanteraka ny drafiny (vola miditra)
o Hanaovana ny fepetra izay miteraka fitomboana ara-toekarenaMisy fizarana roa: vola miditra / vola mivoaka
Fiavian’ny vola miditra• Hetra alaina mivantana amin’ny mponina sy ny orinasa• Hetra tsy mivantana : hetran-tsigara, alikaola na sakafo• Fivarotan-draharaha : herinaratra• Asa varotra samihafa : fitrandrahana harena an-kibon’ny tany,
fambolena
30
• Fanampiana avy any ivelany
Fandehanan’ny vola mivoaka- Fahasalamana, fanabeazana, fambolena, filaminana- Fandaniam-bola : tsy mitovy hevitra amin’ny fampiasam-bola
(Karaman’ny mpiasam-panjakana, fanafody ho an’ny hôpitaly, fampiasam-bola: fividianan-javatra hoenti-mamokatra tahaka ny fotodrafitrasa sy fitaovana
Tokony hifandanja ao amin’ny tetibola ny fandaniam-bola sy ny fampiasam-bola.
Ohatra: manamboatra hôpitaly (fampiasam-bola) dia midika ho fanakarama mpiasa sy mizara fanafody ho an’ny marary (fandaniam-bola).
Tetibola tsara :• Ny maha-iray ny tetibola• Ny fahafaha-mitsinjo ny hoavy : fahafantarana mialoha ny vola hiditra
hahafahana mandrafitra izay hatao• Ny famantarana ny laharam-pahamehana
izany dia mitaky :• fijerena matetika ny toeran’asa vatsian’ny tetibola• fanaovana lisitra ireoy laharam-pahamehana mba hahazoana
fahombiazana lavorary• Ny mangarahara : ilaina ananana daholo ny torohay rehetra mba
hahazoana maka fanapahan-kevitra mitombina momba ny tetibola• Ilaina ny torohay ho mazva, azo antoka, amin’ny antsipiriany• Ny fiverimberenana : tokony handrakotra vanim-potoana raikitra ny
tetibola : taona iray ary ampandalovina nyparlemanta isan-taona
31
Dingan’ny tetibola sy ny fandraisana anjaran’ny fiarahamonina sivily
DINGANA ANDRAIKITRA FOMBA ANDRAISAN’NY FIARAHAMONINA SIVILY ANJARA
FAMOLAVOLANA MPANATANTERAKA :
Ministeran’ny Fitantanam-bola sy Tetibola : izy no mitsinjara ny vola am-pelatanany ho an’ny foibe, faritra,vondrona ifotony
Dingana anisan’ny mihidy ka mety tsy ahitan’ny fiarahamonina sivily hirika idirana
Famoahan’ny fitondrana vaovao momba ny pôlitika ara-toekarena sy drafitra ankapoben’ny tetibola volana vitsivitsy alohan’ny hametrahana ny tetibola raikitra eny anivon’ny Parlemanta.
Fomba fidirana tsy raiki-drafitra :
- fampiasana ny tambazotra sy olom-pantatra any anivon’ny tambazotran’ny ministera,
- famoahana tati-pikarohana momba olona tian-kovatsiana vola,
- famoronana rafitra ahazoana miady hevitra momba ny tetibola : fivoriana isan-taona alohan’ny hamolavolana ny tetibola andraisan’ny vondrona maro anjara ahafahana mamoaka tahirin-kevitra ny rakitra misy ny laharam-pahamehana omena ny governemanta,
- fanatontosana fivoriana momba ny fahantrana any ambanivohitra sy an-drenivohitra anaovana dokam-barotra an-gazety sy radio momba ny toerana, ora, lohahevitramba ahazoana ny laharam-pahamehan’ny vahoaka ao amin’ny tetibola,
- famolavolana tetibola fanova,
- fandraisana anjara amin’ny famolavolana tetibola any amin’ny faritra na any ifotony : kaominina,
-araraotin’ny fiarahamonina sivily io fanambarana io hamantarana ny laharam-paha-mehana.
FANDANIANA
HO LALANA
PARLEMANTA
Fandinihan’ny Parlemanta ny volavolan-tetibola avy amin’ny governemanta sy fisian’ny adihevitra eo anivon’ny vondrona parlemantera isanisany
Izany dia :
• fivoriana azo atrehin’ny vahoaka,
• fiantsoana ny governemanta hanome fanazavana na porofo.
Afaka mifanampy ny fiarahamonina sivily sy ny Parlemanta :
- Fiarahamonina sivily : manolo-kevitra momba ny laharam-pahamehana
- Parlemanta :
mampiasa ny fahefany mba hampiditra ireny laharam-pahamehana ireny ao anaty tetibola
manampy ny fiarahamonina sivily hahatakatra ny pitsopitson’ny tetibola ka manome taridalana na famintinana ny tetibola
- Ny fiahamamonina sivily koa dia afaka :
manome fiofanana momba ny tetibola ho an’ny parlemanta, mpiasan’ny parlemanta, fampahalalam-baovao, fikambanan’ny fiarahamonina sivily, mpiasan’ny governemanta
manao fanadihadiana mahaleotena ny tetibola hamoahana fanamarihana ankapobeny momban’ny ho fiantraikan’ny tetibola amin’ny fampihenana ny fahantrana
manadihadiana momba ny fangaraharan’ny tetibola sy ny fandraisana anjara tamin’ny famolavolana sy fandaniana azy.
.
.
.
.
.
32
DINGANA ANDRAIKITRA FOMBA ANDRAISAN’NY FIARAHAMONINA SIVILY ANJARA
FAMPIHARANA MPANATANTERAKA
Ny Birao foiben’ny tetibola no miantoka ny fitsinjarana ny vola amin’ny departemanta tsirairay araka ny voasoratra ao amin’ny tetibola nankatoavina ary manaraka ny laharam-pahamehana
Ny fanadihadiana ny tetibola dia mifantoka amin’ny sehatra manokana ao amin’ny fiarahamonina : zokiolona, ambanivohitra mahantra, vondron’olona marefo.
Ny fiarahamamonina sivily dia afaka :
- manangonana torohay momba ny fandaniana, fidiram-bola sy ny vokatra, Ireny torohay ireny no ahafahana manao asa fandresen-dahatra amin’ny famantarana ny laharam-pahamehan’ny tetibola sy ny fifanandrifian’ny fandaniam-bola amin’ny fampandrosoana sy fampihenana ny fahantrana,
- manao fampitahana amin’ny fandaniana voavinavina sy ny fandaniana tena nisy,
- manaraha-maso ny fanatanterahana ny fanomezan-toky / fampanantenana ao amin’ny tetibola mba hahafahana manome tolokevitra amin’ny tetibola manaraka
FANAMARINANA (Audit)
Rafitra mahaleotena mpanamarin-kaonty.
Miafara amin’ny tatitra aroso eo anatrehan’ny Parlemanta ary hadihadin’ny Kômitin’ny Kaontim-bahoaka
Mety ho zava-misy amin’ny fampiharana ny tetibola :
- Fandaniana voasoratra fa tsy natao
- Fandaniana voasoratra fa tsy araka ny tokony ho izy
- Tsy fanarahan-dalàna teo amin’ny tolo-baro-panjakana
- Fandanilaniam-poana sy tsy ilaina
Tsy dia afaka mandray anjara amin’ny fanamarinana kaonty ny fiarahamonina sivily
Andraikitry ny Fiarahamonina sivily ny famoahana ireny toe-javatra ireny amin’ny fampahalalam-baovao mba ho fanta-bahoaka.
Izany no ahafahan’ny vahoaka manery ny governemanta hanao tatitra momba ny fampiasana ny volam-bahoaka.
33
TAKE
LAKA
FAMI
NTIN
ANA N
Y ANJ
ARA A
SA, IR
AKA A
RY PA
IKADI
N’NY
RAFIT
RY N
Y FIFA
NEKE
NA
RAFIT
RY N
Y FA
NEKE
NAAN
JARA
ASA
FOTO
AM-
PIVO
RIAN
AFA
NDRA
ISANA
TA
TITRA
FAM
PITA
NA VA
OVAO
AM
AN-TA
TITRA
FAND
RAISA
NA AN
JARA
AM
IN’N
Y FOT
OAM
-PI
VORI
AN’N
Y KOM
ITY
ADIR
ESY
I- NY
KOM
ITIN’
NY
ZON’
OLOM
BELO
NAM
anar
a-m
aso
ny fa
mpih
aran
a ny
Fifan
eken
a ira
isam
-pire
nena
m
ikasik
a ny z
on’ny
isa
mba
tan’o
lona
sy po
litika
sy ire
o Fif
anek
ena t
sy an
-te
ry m
iarak
a am
iny
Foto
am-p
ivoria
na
telo
mah
aritr
a telo
he
rinan
dro i
san-
taon
a :
1. vo
lana m
artsa
ao
amin’
ny Fo
iben’n
y Fir
enen
a Mika
mba
na ao
Ne
wYor
k
2. vo
lana j
olay
3. ok
tobr
a, no
vam
bra
ao am
in’ny
bira
on’ny
Fir
enen
a Mika
mba
na
any G
enèv
e
1. Ta
titra
voalo
hany
: he
rinta
ona a
orian
’ny
nana
ovan
a son
ia ila
y fan
eken
a
2. Ta
titra
ara-
poto
ana :
eo
anela
nelan
’ny te
lo sy
dim
y tao
na
3. Ny
fana
mar
ihana
far
any v
oara
kitra
ao
anat
in’ny
tatit
ra te
o aloh
a no
mam
aritr
a ny d
aty
hano
loran
a ny t
atitr
a m
anar
aka.
Ny O
NG sy
ny m
pikam
bana
hafa
ao
amin’
ny fia
raha
mon
im-p
irene
na
toy n
y Ivo
toer
an’ny
Oniv
ersit
e na
Ivot
oera
m-p
ikaro
hana
sy ny
fik
amba
nana
arak
a asa
dia a
faka
man
olotra
ny va
ovao
voan
gona
any
amin’
ny se
kreta
rian’n
y kôm
ity :
• am
in’ny
foto
ana r
ehet
ra ka
nefa
tsara
tsara
koko
a rah
a mial
oha n
y fo
toan
a ha
ndini
hana
ny ta
titra
avy
amin’
ny fi
rene
na
• her
inand
ro en
ina a
lohan
’ny
fivor
ian’ny
ekipa
man
okan
a m
iandr
aikitr
a ny t
atitr
a ara
-pot
oana
• Ata
o ver
sion é
lectro
nique
sy an
-ta
rata
sy 25
isa f
ara-
fahak
eliny
Ny fia
raha
mon
im-p
irene
na di
a afak
a m
anat
rika n
y fot
oam
-pivo
rian’n
y kom
ity
saing
y mpa
nara
-mas
o iha
ny
Toy i
zao n
y fom
bafo
mba
:
• Man
orat
ra an
y am
in’ny
sekre
taria
m
anga
taka
alala
na
• Han
okan
’ny ko
mity
foto
ana n
y fia
raha
mon
im-p
irene
na ha
nom
ezan
a az
y ire
o tor
omar
ika am
-bav
a m
andr
itra
ny fiv
orian
a tsy
azon
’ny be
sy ny
mar
o at
rehin
a
• afa
ka m
anao
fivor
iana
fampit
am-b
aova
o am
in’ny
Kom
ity ny
fia
raha
mon
im-p
irene
na
Sekr
etar
ian’
ny K
ômiti
n’ny
Zo
n’ny
Olo
mbe
lona
Hau
t-com
miss
ariat
des N
ation
s Unie
s aux
dr
oits d
e l’ho
mm
e / Pa
lais d
es N
ation
s/ 8–
14, a
venu
e de l
a Paix
/ CH–
1211
Gen
ève
10 –
Suiss
e/
Téléc
opie
:
+ 41
(0)2
2 917
90 29
/
Tél :
+41
(0)2
2 917
93 32
na +
41 (0
)22 9
17
93 95
: Ny
fitar
aina
na a
vy a
min
’ny
olon
-tso
tra
arak
a ny
Fane
kena
vo
aloha
ny ts
y an-
tery
mifa
ndra
y am
in’ny
Fa
neke
na di
a azo
halef
a am
in’ny
Ekip
an’n
y fit
arai
nana
:Ha
ut-c
omm
issar
iat de
s Nat
ions U
nies a
ux dr
oits
de l’h
omm
e / Pa
lais d
es N
ation
s / 8–
14, a
venu
e de
la Pa
ix / C
H–12
11 G
enèv
e 10 –
Suiss
e /
Téléc
opie
: + 41
(0)2
2 917
90 22
: tb
-pet
ition
s@oh
chr.o
rg
34
RAFIT
RY N
Y FA
NEKE
NAAN
JARA
ASA
FOTO
AM-
PIVO
RIAN
AFA
NDRA
ISANA
TA
TITRA
FAM
PITA
NA VA
OVAO
AM
AN-TA
TITRA
FAND
RAISA
NA AN
JARA
AM
IN’N
Y FOT
OAM
-PI
VORI
AN’N
Y KOM
ITY
ADIR
ESY
II-NY
KOM
ITIN’
NY
ZO AR
A-TO
EKAR
ENA,
AR
A -TS
OSIA
LY SY
KO
LONT
SAIN
A
Man
ara-
mas
o ny
fampih
aran
a ny
Fifan
eken
a ira
isam
-pir
enen
a mika
sika
ny zo
ara-
toek
aren
a, so
sialy
sy ko
lontsa
ina
Sorit
ana f
a ny
Filan
-kev
itry n
y zo
n’ny o
lombe
lona
dia na
naiky
ny
Prot
ocole
facu
latif
na Fi
fanek
ena t
sy
an-te
ry ta
min’
ny jo
na
2008
.
1. Fiv
orian
a ind
roa
mah
aritr
a telo
he
rinan
dro i
san-
taon
a ka
• vola
na m
ey
• nov
ambr
a
ao am
in’ny
Bira
on’ny
Fir
enen
a Mika
mba
na
any G
enèv
e
2. M
iampy
fivor
ian’ny
vo
ndro
n’asa
herin
andr
o alo
han’n
y fot
oam
-piv
orian
a
1. Ta
titra
voalo
hany
ao
anat
in’ny
roa t
aona
m
anar
aka n
y nan
eken
y ho
mpik
amba
na
2. Ta
titra
ara-
poto
ana i
saky
ny
dim
y tao
na n
a ara
ka ny
fan
gata
han’n
yKom
ity
Afak
a mam
pita v
aova
o sy
man
defa
tatit
ra an
y am
in’ny
sekre
taria
n’ny
kôm
ity ny
ao an
atin’
ny fia
raha
mon
im-
piren
ena ,
toy n
y ONG
, tsa
ngan
asa
ho an
’ny fik
aroh
ana,n
y fika
mba
nana
ar
aka a
sa na
ny vo
ndro
n’olon
a ifo
tony
.
• am
in’ny
foto
ana r
ehet
ra ka
nefa
tsara
ko
koa r
aha h
erina
ndro
mial
oha n
y fo
toan
a ha
ndini
hana
ny ta
titra
avy
amin’
ny fi
rene
na
• Ata
o ver
sion é
lectro
nique
sy an
-ta
rata
sy 25
isa f
ara-
fahak
eliny
• Ny O
NG m
anan
a ny s
atan
’ny
fakan
-kev
itra h
o an’n
y Kôm
ity d
ia afa
ka m
ande
fa fan
amba
ràna
an-
tsora
tra m
ba ha
voak
a am
in’ny
teny
sa
miha
fa fam
piasa
n’ny K
ômity
, izay
m
ikasik
a and
ininy
maz
ava a
o am
in’ny
Fif
anek
ena n
a lafi
n-jav
atra
tena
m
aika a
ry at
ao to
nga a
ny te
lo vo
lana
aloha
n’ny f
otoa
m-p
ivoria
na
Ny fia
raha
mon
im-p
irene
na di
a afak
a m
anat
rika n
y fot
oam
-pivo
rian’n
y kom
ity
saing
y mpa
nara
-mas
o iha
ny
Toy i
zao n
y fom
bafo
mba
:
• Man
orat
ra an
y am
in’ny
sekre
taria
m
anga
taka
alala
na
• Ny O
NG,ny
INDH
sy ny
m
anam
paha
izana
nora
isina
hana
o ny
asa a
min’
ny an
aran
y man
okan
a dia
afaka
man
ao fa
nam
barà
na am
-bav
a m
andr
itra n
y mar
aina v
oaloh
any
hivor
ian’ny
tarik
a’asa
, ny a
latsin
ainy ,
am
in’ny
10 or
a sy s
asan
y mar
aina k
a ha
tram
in’ny
iray o
ra, s
y m
andr
itra n
y fih
ainoa
na ny
ONG
izay
atao
isak
y ny
amin’
ny te
lo or
a ka h
atra
min’
ny 4
ora
tolak
andr
o am
in’ny
andr
o voa
lohan
’ny
foto
am-p
ivoria
na na
toka
na ha
ndini
hana
ire
ny ta
titra
ireny
.
• Ny f
e-po
toan
a nat
okan
a ho a
n’ire
ny
fanam
barà
na ire
ny di
a 15 m
initra
.
• Isa
ky ny
foto
am-p
ivoria
na d
ia m
anok
ana a
ndro
iray,
mat
etika
ny
alatsi
nainy
amin’
ny he
rinan
dro f
ahat
elo,
mba
hiad
ian-k
evitr
a mom
ba zo
iray
man
okan
a na n
y end
rika m
anok
ana h
ita
ao am
in’ny
Fifan
eken
a. .
• Afak
a man
olotra
tahir
in-ke
vitra
na
man
dray
anjar
a am
in’iza
ny ny
ONG
m
anan
a fah
aizan
a man
okan
a, in
drind
ra
fa ny
mpa
mpia
natra
eny a
min’
ny
onive
rsité
sy ny
mpik
amba
na ao
amin’
ny
fivon
droa
nana
arak
a asa
Sekr
etar
ian’
ny K
ômiti
n’ny
zo
ara-
toek
aren
a, a
ra -t
sosi
aly
sy k
olon
tsai
na :
Mito
vy am
in’ny
teo a
mbo
ny
35
RAFIT
RY N
Y FA
NEKE
NAAN
JARA
ASA
FOTO
AM-
PIVO
RIAN
AFA
NDRA
ISANA
TA
TITRA
FAM
PITA
NA VA
OVAO
AM
AN-TA
TITRA
FAND
RAISA
NA AN
JARA
AM
IN’N
Y FOT
OAM
-PI
VORI
AN’N
Y KOM
ITY
ADIR
ESY
III-N
y KOM
ITY
HO AN
’NY
FANA
FOAN
ANA N
Y FA
NAVA
KAVA
HANA
M
IHAT
RA AM
IN’N
Y VE
HIVA
VY
Man
ara-
mas
o ny
fampih
aran
a ny
Fifan
arah
ana i
raisa
m-
piren
ena m
omba
ny
fana
foan
ana
ny en
dri-
pana
vaka
vaha
na
rehe
tra m
ihatra
am
in’ny
vehiv
avy
sy
ny Fi
fanek
ena t
sy an
-te
ry m
iarak
a am
iny
Fivor
iana i
ndro
a na
int
elo is
an-ta
ona
any G
enèv
e sy a
ny
NewY
ork F
otoa
m-
pivor
iana m
ahar
itra
herin
andr
o roa
izay
am
pian’n
y tar
ik’as
a m
ivory
man
dritr
a ny
herin
andr
o.aloh
an’ny
fo
toam
-pivo
riana
1. Ta
titra
voalo
hany
ao
anat
in’ny
herin
taon
a ta
orian
’ny ni
diran
a ho
mpik
amba
na
2. Ta
titra
ara-
poto
ana i
saky
ny
efa-
taon
a na
arak
a ny
fanga
taha
n’nyK
omity
Afak
a man
olotra
ango
m-b
aova
o na
tatit
ra an
-tsor
atra
ao an
atin’
ny
farah
amon
impir
enen
a : O
NG,
fikam
bana
m-b
ehiva
vy, r
afitra
m
iankin
a am
in’ny
fiang
onan
a,
man
ampa
haiza
na ts
y mian
kina a
ry ny
pa
rlem
ente
ra
• am
in’ny
foto
ana r
ehet
ra ka
nefa
tsara
ko
koa r
aha h
erina
ndro
mial
oha n
y fo
toan
a ha
ndini
hana
ny ta
titra
avy
amin’
ny fi
rene
na
• Ata
o ver
sion é
lectro
nique
sy an
-ta
rata
sy 35
isa f
ara-
fahak
eliny
Azon
y hat
ao iz
any a
min’
ny fo
toan
a re
hetra
fa ny
tsar
a kok
oa di
a roa
he
rinan
dro a
lohan
’ny fo
toam
-pa
nom
anan
a ny s
fivor
iana n
a roa
vo
lana a
lohan
’ny fiv
orian
’ny ko
mity
.Tsy
main
tsy to
nga a
ny am
in’ny
se
creta
riat n
y tat
itra e
lecrto
nique
na
an-ts
orat
ra a
ry at
ao 35
dika
m
itovy
ny is
any a
min’
izao a
dires
y m
anar
aka i
zao
. Ny fi
arah
amon
im-p
irene
na di
a afak
a m
anat
rika n
y fot
oam
-pivo
rian’n
y kom
ity
saing
y mpa
nara
-mas
o iha
ny
Toy i
zao n
y fom
bafo
mba
:
• M
anor
atra
any a
min’
ny
sekre
taria
man
gata
ka al
alana
Ny as
an’ny
fiara
ham
onim
-pire
nena
, ind
rindr
a fa n
y ONG
, dia
afaka
man
ao
fanam
bara
na am
-bav
a eo
anat
reha
n’ny
grou
pe de
trav
ail m
ivory
aloh
an’ny
fo
toam
-pivo
riana
(man
drak
ariva
m
andr
itra n
y mar
aina v
oaloh
any)
.M
ivory
indr
ay io
amin’
ny fa
ran’n
y fo
toam
-pivo
riana
,aloh
an’ny
ilay i
ray
izay h
andin
ihana
ny ta
titra
avy a
min’
ny
Fanj
akan
a voa
kasik
a. Az
on’ny
ONG
A ha
tao k
oa ny
man
ao fa
nam
bara
na eo
an
atre
han’n
y kom
ity is
aky n
y an
dro
voalo
hany
amin’
ny he
rinan
dro fi
voria
na
Azo a
tao k
oa ny
mivo
ry offi
cieus
emen
t m
iarak
a am
in’ny
mpik
amba
na
ao am
in’ny
Kom
ity ka
ny fo
mba
fif
andr
aisan
a dia
ny se
crtar
iat am
in’iza
o ad
iresy
man
arak
a iza
o
Fom
ba fif
andr
aisan
a am
in’ny
Sekre
taria
:
Kôm
ity m
omba
ny fa
nafo
anan
a ny
fanav
akav
ahan
a am
pihar
ina am
in’ny
vehiv
avy;
Kaom
isaria
Ambo
nin’ny
Fire
nena
Mika
mba
na
misa
hana
ny Zo
n’ny O
lombe
lona /
Palai
s des
Na
tions
/ 8–1
4, av
enue
de la
Paix/
CH–1
211
Genè
ve 10
– Su
isse/
Téléc
opie
: + 41
(0)2
2 917
90
29/Té
l : +
41 (0
)22 9
17 93
32 ou
+41
(0)2
2 91
7 93 9
5
Adire
sy el
ektro
nika :
ceda
w@oh
chr.o
rgFa
nadih
adian
a tsia
mba
rate
lo Ny
mpik
amba
na ao
amin’
ny fia
raha
mon
im-
piren
ena ,
indr
indra
fa ny
ONG
,dia
afaka
m
ande
fa an
y am
in’ny
sere
taria
t ny v
aova
o vo
ango
na iz
ay he
verin
a fa t
ena r
atsy
na
mika
sika n
y Fan
eken
a. Ire
ny va
ovao
voan
gona
ire
ny di
a tsy
main
tsy az
o tan
ana h
o arin
a ary
tsy
main
tsy ah
itana
sorit
ra m
azav
a mom
ba
ny fa
nosih
osen
’ny Fa
njak
ana n
y fot
o-ke
vitra
ra
iketin
’ny Fa
neke
na
Fitar
ainan
a ata
on’ny
olon
-tsot
ra : M
anar
aka
ny Pr
otoc
ole fa
culta
tif am
in’ny
Fane
kena
dia
azon
’ny ol
o-tso
tra h
atao
ny m
ande
fa ta
titra
an
y am
in’ny
Ek
ipan’n
y Fan
gata
hana
Kôm
ity m
omba
ny fa
nafo
anan
a ny
fanav
akav
ahan
a am
pihar
ina am
in’ny
vehiv
avy ;
Kaom
isaria
Ambo
nin’ny
Fire
nena
Mika
mba
na
misa
hana
ny Zo
n’ny O
lombe
lona /
Palai
s des
Na
tions
/ 8–
14, a
venu
e de l
a Paix
/ CH
–121
1 Ge
nève
10 –
Suiss
e / Té
lécop
ie : +
41 (0
)22
917 9
0 22
Ho an
’ny fif
andr
aisan
a ind
rindr
a ind
rindr
a/fan
gata
hana
maik
a be:
adire
sy el
ektrô
nika :
tb
-pet
ition
s@oh
chr.o
rg
36
RAFIT
RY N
Y FA
NEKE
NAAN
JARA
ASA
FOTO
AM-
PIVO
RIAN
AFA
NDRA
ISANA
TA
TITRA
FAM
PITA
NA VA
OVAO
AM
AN-TA
TITRA
FAND
RAISA
NA AN
JARA
AM
IN’N
Y FOT
OAM
-PI
VORI
AN’N
Y KOM
ITY
ADIR
ESY
IV- K
OMITY
M
IADY
AMIN
’NY
FAM
PIJA
LIANA
Ny fa
neke
na m
iady
amin’
ny fa
mpij
alian
a sy
sazy
hafa
na
ny fa
mpih
aran
a fit
ondr
ana t
sy
mifa
ditro
vana
na
man
amba
ny
,Mivo
ry an
y Gen
ève
ny ko
mity
fa ao
no
fivor
iany m
andr
akar
iva
indro
a isa
n-ta
ona
ka
ahita
na fiv
oriam
be (t
elo
herin
andr
o am
in’ny
vo
lana m
ay ar
y roa
he
rinan
dro a
min’
ny
volan
a nôv
ambr
a) sy
ta
rik’as
a her
inand
ro
iray m
ialoh
a ny f
otoa
m-
pivor
iana.
Misy
ny fiv
orian
a ira
y azo
n’ny b
e sy n
y m
aro h
atre
hina (
telo
herin
andr
o am
in’ny
vo
lana n
ovam
bra)
sy
ny gr
oupe
d e t
rava
il m
ivory
aloh
an’ny
tena
fiv
orian
a man
dritr
a ny
herin
andr
o ;
Ny Fi
rene
na m
pikam
bana
dia
tsy m
aintsy
man
olotra
ta
titra
voalo
hany
,h
erint
aona
aoria
n’ny
nidira
ny ho
mpik
amba
na
ary r
ehefa
avy e
o dia
isaky
ny
efat
aona
.
Ny O
NG sy
ny m
pikam
bana
hafa
ao
anat
in’ny
fiara
ham
onim
-pire
nena
to
y ny v
ondr
on’ny
niha
ram
-boin
a, ny
fikam
bana
na m
iankin
a am
in’ny
fiv
avah
ana,
ny so
lonte
nan’n
y sen
dika
ary n
y von
dron
’ny sa
han’a
sa di
a afa
ka m
anom
e vao
vao v
oang
ona h
o din
ihina
ka ha
ndefa
izan
y any
amin’
ny
secre
taria
t
Azon
y hat
ao iz
any a
min’
ny fo
toan
a re
hetra
fa ny
tsar
a dia
herin
andr
o en
ina m
ialoh
a ny fi
voria
n’ny K
omity
. Ny
fand
raisa
na an
jara a
min’
ny
faniom
ezan
a ny t
rang
a tian
a ho
diniha
na di
a tsy
main
tsy ha
tao t
elo
volan
a mial
oha n
y fot
oana
izay
ha
mar
anan
a tan
tera
ka il
ay lis
itra
Ny va
ovao
voan
gona
rehe
tra di
a tsy
main
tsy al
efa am
in’ny
endr
ika
electr
oniqu
e sy a
n-to
sratra
(dika
m
itovy
miis
a 15)
any a
min’
ny
secre
taria
.
Man
orat
ra a
ny am
in’ny
secre
taria
t mba
ha
ngat
aka n
y fan
kato
avan
y.Azo
n’ny
mpik
amba
n ao a
min’
ny fia
raha
mon
im-
piren
ena ,
indr
indra
ny O
NGA,
hata
o ny
man
ome v
aova
o am
-bav
a an
y am
in’ny
ko
mity
man
dritr
a ny fi
voria
na a
taon
y.
.Ny O
NG di
a nat
ao in
driin
dra h
anam
ora
ny fa
ndra
isan’n
y niha
ram
-boin
a anj
ara
amin’
ny fiv
orian
a fan
omez
am-b
aova
o iza
y nat
okan
a ho
an’ny
Fire
nena
iray
fa tsy
izy r
ehet
ra ar
y iza
y dia
atao
amin’
ny
5ora
tolak
andr
o hat
ram
in’ny
6 or
a ny
andr
o mial
oha n
y res
aka h
ifana
ovan
’ny
Fanj
akan
a voa
kasik
’izan
y sy n
y Kom
ity.
Fam
paha
fanta
rana
man
okan
a ny fi
tana
na-
an-ts
orat
ra
Kom
ity m
iady a
min’
ny fa
mpij
alian
a (ad
iresy
m
itovy
)
Fana
diha
dian
a at
ao
tsia
mba
rate
lo (j
ereo
etsy
am
bony
)
Fitar
ainan
a ata
on’ n
y olon
-tsot
ra (j
ereo
ny
adire
sy er
y am
bony
)
37
RAFIT
RY N
Y FA
NEKE
NAAN
JARA
ASA
FOTO
AM-
PIVO
RIAN
AFA
NDRA
ISANA
TA
TITRA
FAM
PITA
NA VA
OVAO
AM
AN-TA
TITRA
FAND
RAISA
NA AN
JARA
AM
IN’N
Y FOT
OAM
-PI
VORI
AN’N
Y KOM
ITY
ADIR
ESY
V- N
Y SOB
A-KO
MITY
M
IARO
AMIN
’NY
FAM
PIAS
ANA N
Y FA
MPI
JALIA
NA ;
Tatit
ra ts
y an-
tery
m
omba
ny Fa
neke
na
miad
y am
in’ny
fam
pijali
ana s
y ny
sazy
hafa
na
fampih
aran
a fit
ondr
ana t
sy
mifa
ditro
vana
, tsy
men
drika
ny
olom
belon
a na
man
amba
ny az
y.
Mivo
ry in
telo
isan-
taon
a m
andr
itra n
y her
inand
ro
Iisa-
pivor
iana n
y So
ba-k
omity
ao a
min’
ny
Office
des N
ation
s Unie
s an
y Gen
ève.
Man
ao fit
sidiha
na
ara-
poto
ana i
hany
koa
izy an
y am
in’ny
toer
ana
misy
olon
a iza
y tsy
m
anan
a fah
afaha
na
mba
hiso
roha
na ny
fam
pijali
ana
sy ny
sazy
ha
fa na
ny fit
ondr
ana
tsy m
ifadit
rova
na na
tsy
men
drika
ny ol
ombe
lona
na m
anam
bany
azy.
Man
orat
ra an
y am
in’ny
secre
taria
t mba
ha
ngat
ahan
a am
iny ny
fank
atoa
vany
.Fo
mba
fifa
ndra
isan
a am
in’n
y se
kret
aria
: ny
sous
com
ité po
ur la
pr
éven
tion d
e la t
ortu
re (m
ême a
dres
se)
Fana
diha
dian
a ts
imba
rate
lo
(jere
o etsy
am
bony
)
Fita
rain
ana
atao
n’ny
olo
n-ts
otra
(jer
eo ad
iresy
eo am
bony
).
VI- N
Y KOM
ITIN’
NY
ZON’
NY AN
KIZY
Ny Fa
neke
na m
ikasik
a ny
zon’n
y ank
izy sy
ny
prot
ocole
facu
ltaif
miar
aka a
miny
.
Inte
lo isa
n-ta
ona n
o m
ivory
ny Ko
mity
m
andr
itra n
y telo
he
rinan
dro
avy k
a toy
ny
grou
pe de
trav
ail
mivo
ry al
ohan
’ny te
na
fivor
iana i
zy am
in ’iz
ay
man
dritr
a ny h
erina
ndro
am
in’ny
jano
ary,
mey
ary
sept
ambr
a any
amin’
ny
Office
des N
ation
s Unie
s an
y Gen
ève.
,..
Ny O
NG sy
ny m
pikam
bana
hafa
ao
anat
in’ny
fiara
ham
onim
-pire
nena
, t
oy ny
rafit
ra ao
amin’
ny se
rvice
so
cial,n
y man
ampa
haiza
na m
iasa h
o an
’ny te
nany
sy ny
send
ika di
a afak
a m
ande
fa am
in’ny
foto
ana r
hetra
va
ovao
na ta
titra
an-ts
iorat
ra a
ny
amin’
ny se
creta
riat.N
y vao
vaov
ao
voan
gona
rehe
tra di
a tsy
main
tsy
alefa
arak
a ny v
ersio
n elec
troniq
ue.
Azon
y hat
ao ny
man
ao iz
any a
min’
ny
foto
ana r
ehet
ra fa
ny ts
ara i
ndrin
dra
dia ro
a vola
na al
ohan
’ny fiv
orian
’ny
grou
pe de
trav
ail m
ialoh
a ny t
ena
fivor
iana.
Fara
faha
kelin
y dia
dika
mito
vy m
iisa 2
0 an-
tara
tsy no
tsy
main
tsy al
efa an
y am
in’ny
adire
sy
voala
za et
sy am
bany
ambo
nin’ny
dika
na
tao a
min’
ny en
drika
elec
troniq
ue.
Man
orat
ra an
y am
in’ny
secre
taria
t mba
ha
ngat
ahan
a am
iny ny
fank
atoa
vany
(N
y fan
gata
hana
fand
raisa
na an
jara
dia ts
y main
tsy to
nga a
ny am
in’ny
se
creta
riat f
ara f
ahak
eliny
roa v
olana
m
ialoh
a ny fi
voria
n’ny g
roup
e d et
rava
il m
ivory
aloh
an’ny
fivor
iana
voala
za).
Fom
ba F
ifand
rais
ana
amin
’ny
secr
etar
iat :
Com
ité de
s dro
its de
l’enf
ant
(mêm
e adr
esse
)
Jere
o ny t
rano
nkala
n’ny fi
kam
bana
n’ny O
NG
raha
mita
dy ny
sori-
dalan
a har
ahina
mom
ba ny
fan
aova
na ta
titra
mika
ska n
y zon
’ny an
kizy.
Raha
te-h
ahala
la ny
sori-
dalan
a am
pisain
a am
in’ny
fand
raisa
n’ny O
NG sy
ny
man
ampa
haiza
na an
jara a
min’
ny as
an’ny
gr
oupe
de tr
avail
dia j
ereo
ny tr
anon
kala
an’ny
HCD
H
38
RAFIT
RY N
Y FA
NEKE
NAAN
JARA
ASA
FOTO
AM-
PIVO
RIAN
AFA
NDRA
ISANA
TA
TITRA
FAM
PITA
NA VA
OVAO
AM
AN-TA
TITRA
FAND
RAISA
NA AN
JARA
AM
IN’N
Y FOT
OAM
-PI
VORI
AN’N
Y KOM
ITY
ADIR
ESY
VII-
NY KO
MITY
M
IARO
NY Z
ON’N
Y M
PIAS
AMPI
LA
RAVI
N’AHI
TRA S
Y NY
FIANA
KAVI
ANY
Ny Fa
neke
na ira
isam
-pir
enen
a mom
ba
ny fia
rova
na ny
zo
n’ny m
piasa
mpil
a ra
vin’ah
itra s
y ny
fiana
kavia
ny
Ny ko
mity
dia m
ivory
ar
a-da
làana
indr
oa
isan-
taon
a any
Gé
nève
, am
in’ny
avril
y sy
nova
mbr
a .
Azon
’ny O
NG sy
ny m
pikam
bana
ao
anat
in’ny
fiara
ham
onim
-pire
nena
toy
ny ra
fitra
aoam
in’ny
serv
ice so
cial,
ny m
anam
paha
izana
mias
a ho a
n’ny
tena
ny ha
tao n
y man
defa
tatit
ra
a-tso
ratra
any a
min’
ny se
creta
riat N
y va
ovao
voan
gona
rehe
tra di
a hale
fa am
in’ny
endr
ika el
ectro
nique
daho
lo.
Man
orat
ra an
y am
in’ny
secre
taria
t mba
ha
ngat
aka a
miny
ny fa
nkat
oava
ny .H
o fan
oman
ana n
y fad
ihina
na ny
tatit
ra
avy a
min’
ny Fi
rene
a mpik
amba
na.
Ny m
pikam
bana
ao am
in’ny
fia
raha
mon
impir
enna
,indr
indra
fa
ny O
NG, d
ia ha
saina
hand
ray a
njar
a am
in’ny
fivor
iana m
anok
ana m
iarak
a am
in’ny
Kom
ity m
ba ha
mela
belat
ra
am-b
ava n
y ny
mom
ba ny
mpia
sa m
ila
ravin
’ahitr
a ao a
natin
’ilay F
irene
na ar
y ha
maly
ny fa
nont
anian
a hap
etra
ky
ny ko
mity
.
Man
dritr
a ny fi
voria
na iz
ay ha
ndini
hana
ny
tatit
ry ny
Fanj
akan
a mpik
amba
na
no ha
hafah
an’ny
mpik
amba
na ao
an
atin’
ny fia
raha
-mon
impir
eena
izay
na
nom
e vao
vao v
oang
ona a
n-tso
ratra
m
anao
tatu
itra a
m-b
ava a
min’
ny
Kom
ity m
ikasik
a ny v
aova
o any
am
iny, m
andr
itra n
y fot
oam
-pivo
riana
am
pahib
emsa
mo a
lohan
’ny ha
ndiha
n’ity
far
any i
lay ta
titra
.
Fom
ba fi
fand
rais
ana
amin
’ny
sekr
etar
ia : K
ômity
mom
ba ny
fiaro
vana
ny
zon’n
y mpia
sa m
ifind
ra m
onina
sy ny
fia
naka
viany
(adir
esy t
sy m
iova)
Adire
sy el
ektro
nika:
cmw@
ohch
r.org
39
RAFIT
RY N
Y FA
NEKE
NAAN
JARA
ASA
FOTO
AM-
PIVO
RIAN
AFA
NDRA
ISANA
TA
TITRA
FAM
PITA
NA VA
OVAO
AM
AN-TA
TITRA
FAND
RAISA
NA AN
JARA
AM
IN’N
Y FOT
OAM
-PI
VORI
AN’N
Y KOM
ITY
ADIR
ESY
VIII-
NY K
OMITI
N’NY
ZO
N’NY
OLO
NA
SEM
BANA
Ny Fa
neke
na
mika
sika n
y zon
’ny
olona
sem
bana
sy
ny PR
OTOC
OLE
FACU
LTATIF
miar
aka
aminy
.
Tam
in’ny
sept
ambr
a 20
08 di
a tsy
mbo
la vo
aten
dry n
y m
pikam
bana
ao
anat
in’ny
Kom
ity.
NY K
OMITI
N’NY
ZON’
NY O
LONA
SE
MBA
NA .
Man
orat
ra an
y am
in’ny
secre
taria
t mba
ha
ngat
ahan
a ny f
anka
toav
any.
Fom
ba fi
fand
rais
ana
amin
’ny
sekr
etar
ia : K
ômity
misa
hana
ny Zo
n’ny
olona
man
ana f
ahas
emba
nana
(adir
esy e
tsy
ambo
ny )
Fana
diha
dian
a at
ao
tsia
mba
rate
lo(je
reo e
tsy am
bony
)Fi
tara
inan
a av
y am
in’n
y ol
on-
tsot
ra ( j
ereo
ny ad
iresy
etsy
ambo
ny)
Fana
zava
na fa
nam
piny:
jereo
tran
onka
la W
EB
an’ny
HCD
H
- Fifa
neke
na s
y fif
anek
ena
fana
mpi
ny m
iara
ka a
min
y,
Jere
o ny b
oky a
voak
an’ny
HCD
H m
itond
ra ny
loh
aten
y hoe
Avy
amin
’ny
fani
likilh
ana
man
kany
am
in’n
y fit
ovia
na
: mian
toka
ny zo
n’ny o
lona m
anan
a fah
asem
bana
na (H
R/PU
B/07
/6).
IX-NY
KOM
ITIN’
NY
FANJ
AVON
AN’N
Y OL
ONA V
OKAT
RY N
Y TE
RISE
TRA
(Ttsy
m
bola
tafat
sang
ana
tam
in’ny
sept
ambr
a 20
08).
Fane
kena
iraisa
m-
piren
ena h
o fiar
ovan
a ny
olan
-dre
hetra
tsy
hanj
avon
a noh
o ny
teris
etra
Ny Fi
rene
na
mpik
amba
na di
a tsy
m
aintsy
man
olotra
ta
titra
voalo
hany
ao
anat
in’ny
roa t
aona
m
anom
boka
amin’
ny
andr
o nidi
rany
tao
amin’
ny Co
nven
tion
Ny Ko
miti
n’ny o
lona n
anjav
ona n
oho
ny te
riset
ra(ts
y mbo
la ta
fatsa
ngan
a ta
min’
ny se
ptam
bra 2
008)
.
Asa
noh
o ny
ham
ehan
aAz
on’ny
kom
ity ra
isina
ny fa
ngat
ahan
a asa
m
aika a
raka
ny fa
gnat
ahan
a ata
on’ny
olon
-tso
tra m
omba
ny fik
aroh
ana s
y ny f
ahitn
aa
indra
y olon
a tsy
hita
izay
nanj
avon
any .
Tsy :m
aintsy
voafe
hin’ny
lalàn
a an’n
y Fa
njak
ana n
anao
sonia
ilay F
anek
ena
izany
olo
na ts
y hita
izan
y .
Fom
ba fi
fand
rais
ana
amin
’ny
sekr
etar
ia : K
ômity
misa
hana
ny ol
ona t
sy
hita p
opok
a an-
tery
(adir
esy m
itovy
)
Fana
diha
dian
a m
isy
tsia
mba
rate
lo (j
ereo
adire
sy eo
am
bony
) Fi
tara
inan
a na
petr
aky
ny
olon
-tso
tra
(jere
o adir
esy e
o am
bony
40
F-FOMBA FANOLORANA TATITRA ANY AMIN’IREO RAFITRY NY FIFANEKENA
Ho an’ny mpikatroka ao amin’ny fiarahamonim-pirenena maniry ny hanome vaovao ireo rafitry ny fifanekena, ny fomba mahomby indrindra dia ny fanaovana tatitra an-tsoratra mifanindran-dalana amin’ny tatitry ny Fanjakana.
Alohan’ny hanoratana ny tatitra anefa dia ilaina ny mahafantatra sy mizatra amin’ireo torolalana fototra momba ny fanoratana tatitra araka izay amaritan’ny rafitry ny fifanekena azy.
Ny firafitry ny tatitra an-tsoratra mantsy dia ilaina ampitovina araka izay azo atao amin’ny firafitry ny tatitra ôfisialy ataon’ny Fanjakana. Ny tanjona mantsy dia ny hanolotra fitsikerana amin’ny antsipiriany mampiseho raha mifanaraka na tsia amin’ny foto-kevitra sy fenitra voalazan’ilay fifanekena îreo lalàna, pôlitika na fomba fiasa ampiharin’ilay firenena mpikambana.
Ny tatitra dia tsy maintsy mahafeno ireto fepetra ireto:• Mazava sy hentitra, marina sy tsy mitongilana• Manasongadina izay heverina ho olana ary manome vahaolana hoenti-
manatsara ny fampiharana ny zon’ny olombelona ao amin’ilay firenena dinihina• Voatolotra alohan’ny fotoana handinihana ny tatitry ny Fanjakana.
Amin’izay dia ho azon’ilay refitry ny fifanekena nandefasana azy ampiasaina hamaritana ireo lafin-javatra hodinihina, hanomanany ny fotoam-pivoriana ary hanoratany ireo volavolam-panamarihana farany
Indreto torolalana vitsivitsy:• Ny vaovao na torohay omen’ny fiarahamonim-pirenena dia tsy maintsy
mahakasika ilay tany dinihina ary mifandraika amin’ny iraka sahanin’ilay rafitry ny fifanekena andefasana azy. Raha azo atao dia tokony ho voatondro mazava ao ny andinin’ilay fifanekena izay nahitana fanosihosena
• Ny filazana fanitsakitsahana zon’ny olombelona rehetra dia tsy maintsy ampiarahina amina porofo sy tahirin-kevitra mitombina
• Tsy maintsy mazava tsara koa ny loharanon’ny torohay omena. Raha tahirin-kevitry ny Firenena Mikambana no ampiasaina dia ny laharan’ny andinin-dahatsoratrano lazaina satria tsy mitovy ny laharan’ny takila ho an’ny tenim-pirenena samy hafa. Tahaka izany koa raha tatitra Fanjakana no resahina ary tsy maintsy ialy tatitra ôfisialy navoakan’ny Firenena Mikambana no ampiasaina. Tsy maintsy omena dika mitovy maromaro amin’ny taratasy sy dika elektrônika ny sekretarian’ilay rafitry ny fifanekena ifanoratana satria tsy afa-manamaro ny ireny tahirin-kevitra ireny izy;
• Ny tahirin-kevitra ahitana ompa dia tsy azo raisina mihitsy
41
Ireo tatitra an-tsoratra avy amin’ny fiarahamonim-pirenena ka natolotra tamin’ny fotoam-pivorian’ireo rafitry ny fifanekena isan-karazany dia azo jerena ao amin’ny tranonkalan’ny HCDH ao amin’ny pejy natokana ho an’ireo rafitra noforonina avy amin’ny Fifanekena iraisam-pirenena. Ho an’ny Kômitin’ny zon’ny ankizy, dia ao amin’ny tranonkalan’ny ny Tambajotram-baovao an torohay momba ny zon’ny ankizy (Vondrona ONG miasa ho amin’ny fanatanterahana ny Fifanekena momba ny zon’ny ankizy) no ahitana azy.
Fizahan-takila
FAMPIDIRANA 03
I- NY FIARAHAMONIM-PIRENENA 05
A. INONA NO ATAO HOE FIARAHAMONIM-PIRENENA? 05
B. IZA AVY NO AO ANATIN’NY FIARAHAMONIM-PIRENENA ? 06
D. IREO FIKAMBANANA AO ANATIN’NY FIARAHAMONIM-
PIRENENA? 08
E. NY TOETRAN’NY FIARAHAMONIM-PIRENENA 16
F. IREO SEHATRA AHITANA NY FIARAHAMONIM-PIRENENA 16
G. IREO ANJARA ASA SAHANIN’NY FIARAHAMONIM-PIRENENA 16
II- NY ONG SY NY FIKAMBANANA MANANDRATRA NY FANAJANA SY NY FIAROVANA NY ZON’NY OLOMBELONA 18
A. NY TANJAKA SY NY FAHALEMEN’NY FIKAMBANANA TSOTRA SY NY ONG 18B. NY FEPETRA TOKONY HARAHINA MBA HAMPAHOMBY NY FIKAMBANANA SY NY ONG 19
III- IREO RAFITRA MIARO NY ZON’NY OLOMBELONA 22A. NY FIARAHAMONIM- PIRENENA SY NY ANTENIMIERA 24B. NY FANDRESEN-DAHATRA (PLAIDOYER) 25D. NY FANERENA ANKOLAKA NA NY LOBBYING 28E. NY FIARAHAMONIM-PIRENENA SY NY FAMOLAVOLANA TETIBOLA SY FITANTANAM-BOLA 29F. AHOANA NO FOMBA FANOLORANA TATITRA AN-TSORATRA HO AN’NY RAFITRA EFA FANTATRA 40
