Forex -Uluslararası Döviz Piyasası- Eğitimin Amacı: Düzenlenen eğitim forex yatırımcılarını bilinçlendirmek piyasanın olanaklarını tanımak ve risklerinden kaçınmak adına gerçekleştirilmektedir. Eğitim esnasında forex piyasasının tanımından başlayarak, piyasanın işleyişi ve analiz yöntemlerine değinilecektir. Aynı zamanda piyasada işlem yapabilmek adına kullanılan proramın özellikleri anlatılacaktır. Son olarak piyasada en önemli konu olan psikolojik analize yer verilecektir. Eğitim sayesinde piyasayla ilgili genel bir bilgi edinilecektir. Konu 1 : Temel Bilgiler Forex piyasasının tanımı : Forex “Foreign Exchange” kelimelerinin kısaltılmasıyla oluşturulmuş, ülkelerin para birimlerinin değiştirildiği bir piyasadır. Türkçe karşılığı Uluslararası Döviz Piyasası olan forex 1971 yılında dünyada dalgalı kur sistemine geçilmesiyle oluşmuş bir piyasadır. 1971 yılından önce Breton e para birimlerinin değeri dolara göre belirlenmektedir. Dolar da altına karşı sabitlenmişti yani dolaylı olarak altına sabitlenmiş bir kur sistemi mevcuttu. Bu sisteme göre 1 ons altın=35 dolar olarak belirlenmişti. Diğer ülke paraları da önce dolara daha sonra da altın çevrilerek sabit bir sitem oluşturulmuştu. Ancak 1971 yılına kadar işleyen bu sistem hem ABD'nin dış açıklarının artması hem de Japonya ve Avrupa'nın ekonomik etkinliklerini yitirmeye başlaması ile dolara ve altına olan bağımlılığı kaldırmak adına serbest kur rejmi benimsendi. Bu sistem sayesinde fiyatlar arz ve talebe göre belirlenmekte idi. Günümüzde de geçerliliğini koruyan sitemde fiyat piyasa tarafından arz ve talebin kesiştiği denge noktasında oluşmaktadır. Yani ekranlarda gördüğümüz her bir fiyat kullanılan algoritmalar sayesinde ortaya çıkmakta ve o anki denge fiyatını oluşturmaktadır Kısaca Forex ; Ülkelerin para birimlerinin arz ve talebe göre belirlenen fiyatlar sayesinde değişime tabi tutulduğu bir piyasadır. Forex piyasası dünyanın en yüksek hacmine sahip bir piyasadır. Piyasa katılımcıları;

Başta Merkez Bankaları olmak üzere Özel Bankalar Aracı Kurumlar Yatırım Fonları Emeklilik Fonları İthalat İhracat Yapan Şirketler Aracı Kurumlar vasıstası ile bireysel yatırımcılar; gibi katılımcılar piyasanın yüksek

hacimlere ulaşmasına ve anlık fiyatlamaların oluşmasına sebep olmaktadırlar. Her bir katılımcının piyasada bulunma sebebinin farklı olması piyasayı daha cazip hale getirmektedir.

Piyasada kar amacı güden aktörlör olduğu gibi koruma (hedge) ve aracılık faliyetleri gibi işlemler için yer alan aktörlerde bulunmaktadır. Özellikle fon yöneticileri son zamanlarda artan ve internet sayesinde daha kolay hale gelen forex işlemleri ile portföylerinde belirli oranlarda riskli para birimleri bulundurarak yüksek getirilere ulaşmaya çalışmaktadırlar. Günlük işlem hacmi 5 trilyon dolara yakın seyreden piyasa Türkiye'de de her geçen gün yüksek hacimlere ulaşmaya başlamıştır. Şüphesiz bunda kaldıraç isteminin etkileri ve piyasanın kolay ulaşılabilir olması büyük etkendir. Piyasada gerçekleştirilen işlemler “trading” yani “ticaret” bu işlemleri yapan kişiler de “trader” yani tüccar olarak adlandırılmaktadır.

Piyasa 5 gün 24 saat boyunca açıktır ve işlem yapılabilir durumdadır. Pazartesi 00:00 ve Cuma 23:00 arasında istenildiği an işlemler gerçekleştirilebilir. Forex piyasasında işlemler genellikle borsaların açılış ve kapanış saatlerine göre yoğunlaşır. Para birimlerindeki işlemler kendi ülkelerindeki piyasa saatlerine göre yoğunluk kazanmaktadır. Asya, Avrupa ve Amerika olarak 3 ayıracak olursak işlem saatleri; Tokyo Açılış 02:00 Londra:Açılış:11:00 Amerika Açılış : 15:00 Tokyo Kapanış 11:00 Londra Kapanış : 19:00 Amerika Kapanış : 24:00 belirtilen aralıkta işlemler gerçekleştirilir. Özellikle Türkiye saati ile sabah 9:00 akşam 19:00 saatleri arasında hem Avrupa hem de Amerika seanslarının açık olması ile piyasaları kolay takip edebileceğimiz bir konumda bulunmaktayız. Bu bakımdan Türkiye'de forex işlemleri piyasa takibi açısından daha kolay şanslı hale gelmektedir. Döviz Kodları : ISO 4712 kriterlerine göre döviz kodları 3 haneli olarak belirlenmiştir. Döviz kodlarında ilk 2 hane ülkenin adını son hane de para biriminin adını temsil etmektedir. USD : United State - Dollar GBP : Great Britain - Pound CHF: Swiss Franc (Latin: Confederazione Helvetica Franc ) Parite : Parite; değişim oranıdır. Bir para biriminin diğeri karşısındaki değerini ifade eder. Yani bir para birimi değişime tabi tutulmak istendiğinde karşılığında alıncak başka bir para birimi değeridir. Örneğin USD/TL : 1.8000 değişim oranının anlamı; 1 Amerikan Doları verildiğinde karşılığında 1.80 Türk Lirası alınacağını ifade etmektedir. Forex piyasasında pariteler yani döviz çiftleri oldukça fazladır. Döviz çiftlerinde bir alış bir de satış fiyatı mevcuttur. Bu rakamlar paritenin alış ve satış fiyatını ifade etmektedir. Örneğin: USD/TL paritesinde fiyat 1.8000 satış fiyatı 1.8010 'da alış fiyatını temsil etmektedir. Burada eğer dolar satıp TL elde edilmek isteniyorsa; 1.8000 satış fiyatını TL satıp Dolar almak isteniyorsa 1.8010 alış fiyatını oluşturmaktadır. Bu tip bir işlem yapıldığında kar amacı güden bir yatırımcı Dolar alarak Doların Türk Lirası karşısında değer kazanacağını düşünmüş ve Doların Türk Lirası karşısında değerinin yükselmesi sonucu tekrar Liraya dönerek kar elde etmeyi amaçlamaktadır. Buradaki kar bir değer artışıdır. Dolayısıyla karın ortaya çıkabilmesi için ilk para birimine tekrar geri dönüş yapılması gerekmektedir. Yani alınan poziyonun tersi yönünde bir poziyon alınması gerekir. Böylece poziyon kapatılmış olacaktır. Asıl olarak, son yapılan işlem piyasaya yeni bir işlem yapmakla aynı şeydir. Ancak Forex piyasasında aracı kurumlar, yapılan işlemleri ters poziyon alarak değil de “close” tuşuyla kapatılması olanağını tanımıştır. Çünkü forex piysaları hem alış hem de satış imkanı tanıyan bir piyasadır. Spread : Alış-Satış fiyatları arasındaki farka spread denir. Spread güncel hayatta da döviz

bürolarında da dolar alıp satarken karşımıza çıkan bir kavramdır. Döviz bürolarında Dolar ya da farklı para birimleri için iki farklı fiyat ilan edilir. Bu fiyatlar döviz bürosunun sizden alacağı fiyatı ve size satacağı fiyatı temsil eder. Bu fiyatlardan aynı anda dolar alıp tekrar bozdurmak isteseniz zarar edeceksinizdir. Bu fark döviz bürosunun karını oluşturmaktadır. Aynı şekilde forex piyasalarında da paritelerde de alış ve satış fiyatları ilan edilir ve bu fiyat farkı aracı kurumun karını oluşturur. Her pozisyon alışınızda aracı kurum sizin karınızdan ya da kazancınızdan bağımsız olarak spreadlerden para kazanır. Spreadler döviz bürolarındaki gibi yüksek tutarlar değil aksine küçük tutarlardır. Örneğin; EUR/USD paritesinde kurumumuz 1.9 sabit spread uygulamaktadır. Döviz bürolarında bu oranlar 100-150 olarak farklılık göstermektedir. Spreadın belirlenmesinde paritenin kullanım oranı oldukça önemlidir. Çok kullanılan paritelerde bu oran genellikle düşük olmakta ve daha cazip hale gelmektedir. Bu durumda forex i daha cazip hale getirmektetir. Daha düşük aralıklar, yapılan işlemlerin daha hızlı kara geçerek daha yüksek oranda kazanılmasına olanak vermektedir. Örneğin 2 spread uygulayan bir kurum ile kurumumuz arasında 0.1'lik bir fark oluşmaktadır. Her standart lot işlemde 1 dolarlık bir fark oluşmaktadır. Ayda ortalama 1.000 lot işlem yapan bir yatırımcı 1.000 dolar ekstradan ücret ödemiş olacaktır. Yıllık olarak 12.000 dolara denk gelen bu tutar oldukça yüksektir. PİP : Pairtede gerçekleşecek en küçük birimi ifade etmektedir. Örneğin paritenin 1.3010 fiyatından 1.3011 fiyatına yükselmesi 1 piplik artışı temsil eder. Aynı şekilde paritenin 1.3010 fiyatından 1.3009 fiyatına düşmesi yine 1 pip düşüşü ifade etmektedir. SWAP : Taşıma maliyeti olarak da adlandırılan swap kelimesi kelime anlamıyla takas anlamına gelmektedir. Swap forex te para değişiminden doğan faiz borcu ya da faiz alacağını temsil eder. Kurumlara göre farklılık gösterebilir. Çünkü kurumların faiz hesaplamasında baz aldıkları faiz oranları değişiklik göstermektedir. Bazıları ülke faiz oranlarını baz alırken bazılarının Eurobond en yüksek faizini de baz aldıkları olabilmektedir. Swap; açtığınız pozisyonun bir sonraki güne taşınması ile açık işleminize artı ya da eksi olarak yansıyan faiz farklılığı tutarıdır. İşlemi açtığınız saaat değil bir sonraki güne taşımanız önemlidir. Yani 23.59 da açtığınız işlemlerinizde bir sonraki güne geçmesi halinde swap uygulanmaktadır. Swap hesaplamasında örneğin USD/TL 'de yapılan bir işlemi baz alalım: Satış yaptığımızda Dolar satıp karşılığında TL almış oluruz. Elimizde TL olduğu için faiz geliri elde ederiz ancak dolar sattığımız içinde faiz ödememiz gerekmektedir. ABD'de yıllık faizin %0.25 Türkiye'de %5.25 olduğu düşünülürse. 100.000 *%0.25 = 250 dolar / 365 gün = 0,68 dolar eder. TL İçin ( kur 1.80 ) = 180.000 *%5,25 = 9.450 TL /1.80 = 5.250 USD / 360 = 14,58 USD Net : -0,68+14,58=13,9 swap geliri elde edilir. Ayrıca swap Çarşamba'dan Perşembeye geçiş gecesinde 3 kat olarak uygulanır. Bunun sebebi poziyonların haftasonunda da taşınacağı ve haftasonu likidite sağlayıcı ve piyasaların kapalı olması nedeniyle swap çarşamba günü hesaplara yansıtılır. Swap oranlarını MetaTrader'da paritenin üzerinde sağ tıklayıp “çaprazla” ikonuna bastıktan sonra swap oranını görmek istediğiniz paritenin “özellikler”ine bakarsanız alış ve satış işlemleri için

uygulanacak swap miktarlarını görebilirsiniz. Bakiye- Varlık- Marjin- Serbest Marjin Terimleri : Bakiye; aracı kurum vasıstasıyla açmış olduğunuz hesabınıza yatırdığınız tutarı göstermektedir. İlk açılışta yaptığınız yatırım herhangi bir kar-zarar işlem olmadığında hesabınızda görülmektedir. İlerleyen zamanda yapacağınız karlı/zararlı işlemlerin ilk tutarınıza eklenmesi/çıkarılması ile varlık tutarınız her kapattığınız pozisyonda güncellenecektir. Varlık : Açık pozisyonlarınızın bakiyenize yansıtılmış halini gösterir. Bakiye o an için açık olan pozisyonunuzun karlı ya da zararlı şekilde varlığınıza eklenmesi ya da çıkarılması ile bulunacak sonuçtur. Yani eğer o an işlem gören pozisyonunuzu o an kapatırsanız elde edeceğiniz bakiyeyi verir. Marjin : Herhangi bir paritede işlem açabilmek için bağlanması gereken tutarı ifade eder. Bir nevi işlemi açabilmek için gerekli olan teminattır. Bu teminat işleme girdiğiniz anda marjin kısmında gösterilir. O an işlem yaptığınız parite de alış ya da satış işlemine girmek için yatırmanız gereken minimum tutardır. Hesaplanması; Kaldıraç kullandıran bir şirkette standart 1 lot'luk pozisyon açabilmek için gerekli tutar; parite fiyatı*sözleşme büyüklüğü*kaldıraç Örneğin; EUR/USD'nin 1.3000 olduğunu kaldıraç oranı 1:100 ve lot miktarının 1 ( yani 100.00 dolar) olduğunu varsayarsak; 1.3000*100.000 * 0,01 = 1300 dolar işlem için gerekli olan minumum tutardır yani marjindir. Bu tutar açılan lot büyüklüğüne göre değişmektedir. 0.1 (yani 10.000 dolar ) kullanılan bir durumda ; 1.3000*10000*0.01 = 130 dolarlık bir teminatla paritede işlem yapılmasına izin verilebilecektir. Serbest Marjin : Serbest marjin varlığınızdan marjin tutarının düşülmesiyle bulunur. Serbest marjin tutarınız ne kadarlık daha işlem açabileceğiniz gösteren tutardır. Örneğin 10.000 dolarlık bir hesapta EUR/USD'de açtığınız bir işlem ile 1.300 dolar marjin bağlanmış durumda olur. 10.000-1.300= 8.700 dolar ise serbest marjin seviyenizi gösterir. Dolayısıyla 8.700 dolarlık daha işlem açabilirsiniz. Ancak varlığınız o an işlemde olan pozisyonlarınızın kar veya zarar durumuna göre değiştiği yani artıp azalabildiği için serbest marjin seviyeniz de her an değişiklik gösterebilir. Kar elde etmeniz durumunda bakiyeniziden daha fazla poziyon alabilirken zarar etmeniz durumunda daha az pozisyona girmenize neden olacaktır. Marjin Seviyesi : Varlığınızdaki tutarın bağladığınız marjine bölünmesi ve 100 ile çarpılması sonucu yüzdelik bir seviye elde edilir. Elde edilen seviye belirli bir yüzdeye düştüğü zaman “marjin call” olarak adlandırılan çağrı işlemi gerçekleşir. Bu çağrı yatırımcının işlemine devam edebilmesi için şu anki varlığının üzerine para eklemesi gerektiğini belirtir. Aksi taktirde marjin out ya da stop out olarak adlandırılan ve işlemin sürdürülebilirliğini yitirmesi durumuyla aracı kurum zararda olan poziyonları sırasıyla veya tamamen kapatabilir. Örneğin; 1.000 dolarlık bir yatırımla alındığında EUR/USD' da 132 dolar olarak gerçekleşen marjin işlemi marjin seviyesinin yüzde 75 e düşmesiyle marjin call uygulandığını varsayarsak (132*0.75= 97,5); yani ilk yatırım 1.000-97,5 = 902,5 dolar kaybedildiğinde varlık 97,5 dolara düşmüş olacak ve marjin çağrısı gerçekleşecektir. Yüzde 20 gibi bir oran gerçekleştiğinde de

hesapta açık bulunan işlemler otomatik olarak aracı kurum tarafından kapatılacaktır. Yani heapta 26 dolar kaldığında ( varlık kısmında ) işlemler aracı kurum tarafından kapatılacaktır. ( Oranlar aracı kurumlara göre değişiklik gösterebilir. ) Bu yüzden ilk yatırım tutarı oldukça önemlidir. İlk yatırım tutarının düşük olması ve gerçekleştirilecek işlemlerde hızlı hareketler ve stop loss'suz yapılan işlemler poziyonların kapatılmasına sebep olabilir. Dolasıyla marjin seviyesi minumum yatırılması gereken tutarı belirlerken yatırım yapılacak tutar ise yatırımcıya daha fazla hareket alanı sağlayacaktır. Bu yüzden küçük yatırımların daha profesyonelce yönetilmesi gerekir. Ayrıca başlangıç sermayesine göre işlemler girilmesi şarttır. Örneğin 2.000 dolarlık bir yatırıma 1.300 dolar marjin bağlayarak işlem yapmaktansa daha düşük lotlarla ( yani 0.1 gibi ) işlem yapmak daha mantıklıdır. Forex piyasalarında gerçekleştirilecek yatırımlar iyi bir risk getiri analizi ile daha kolay hale gelebilir. Kaldıraç Sistemi : Kaldıraç sistemi forex piyasalarının en önemli olanağıdır. Kaldıraç, aracı kurumların belirli bir teminat karşılığında marjininizin katları kadar pozisyon almanızı sağlayan bir araçtır. Kaldıraç bakiyenizle açabileceğiniz pozisyonu katlayan bir sistemdir. Oranlar kurumlara göre değişmektedir. Sermeye piyasasının yayınladığı tebliğe göre bu oran Türkiye'de hizmet veren aracı kurumlar için 1:100 olarak belirlenmiştir. Bu durumda açılan bir poziyonun 100'de 1'i kadar marjin bulundurmanız şartı geçerlidir. Kaldıraç sistemini bir örnekle açıklayacak olursak. 100.000 dolarlık bir poziyon açılmak istendiğinde 100.000/100=1000 dolarlık bir teminat olduğu anlamına gelmektedir. Dolayısıyla 1.000 dolarlık bir teminatla 100.000 dolara hükmetmeniz mümkündür. Ancak forex işlemlerinde açılan hesap ile açılan işlemlerin iyi oranlanması gerekmektedir. Yani 10.000 dolarlık bir hesapta 1.000.000 dolarlık bir pozisyon açılabilir. Ancak bu piyasada riski artıran bir unsurdur. Dolayısıyla 10.000 dolarlık bir hesapta 0.10 luk bir işlemin 1.3000 kur fiyatından açıldığında 10.000*1.30= 13.000 dolarlık bir poziyon alınmıştır. Bu durumda 10.000 dolarınızla 130 dolar bağlayarak 13.000 dolarlık bir pozisyon almışsınız anlamına gelmektedir. Bu durumda kullandığınız kaldıraç 10.000/13.000 = 0.76 oranına denk gelmektedir. Geriye kalan 9.870 dolarınızda serbest marjininiz oluşturmaktadır. Aynı işlemi artırdığınızı düşündüğümüzde aynı işlemden 76 adet daha açabileceksinizdir. Kaldıraçı, kredi limiti gibi düşünürsek; bankalar aldığınız maaşa göre belirli oranda kredi limiti belirlemektedir. Sizde harcamalarınızı bu limite uygun hale getirirsiniz. Aksi taktirde borcunuzu ödeyemeyecek hale gelir ve batarsınız. Kaldıraçta aracı kurumun size belirlediği en yüksek orandır. Ancak siz işlemlerinizde bu oranın tamamını kullanmayarak daha az oranda işlemler gerçekleştirirsiniz. Geri kalan oranınızı ise limitiniz kadar kullanabilirsiniz. Kaldıraç doğru anlaşıldığında ve iyi yönetildiğinde olumlu sonuçlar doğurabilmektedir. Küçük bir yatırımla büyük paralara hükmederek piyasanın olanaklarından rahatlıkla faydalanmanızı sağlayabilir. Ancak iyi yönetilmediği anlarda ve limitin büyük kısmı kullanıldığında aleyhinize çalışabilecek bir sistemdir. Dolayısıyla bu olanağı lehinize çevirebilmek için piyasada yapılacak işlemleri bilinçli şekilde yapmanız şarttır. Forex işlemlerinde belli başlı bilgilerin edinilmesinin yanı sıra risk yönetimi gibi konularında bilinmesi gerekmektedir. Bu sayede açılan pozisyonların oranlarına dikkat edilmeli ve kredinizin dayanabileceği kadar poziyonlar alınmalıdır.

Örneğin 1.000 dolarlık bir yatırımla EUR/USD 'da 0.1 ile açılan pozisyonda 1.30 fiyatından bağladığınız 130 dolarlık marjin bulunmaktadır. Piyasanın yukarı hareket edeceğini düşündünüz ve alış pozisyonuna girdiğinizi varsayalım her 1 piplik hareket size 1 dolar kazandıracak ya da kaybettirecektir. Çünkü 0.1'lik bir işlem 10.000 dolara denk gelmektedir. 1.000-130=870 dolar serbest bir bakiyeniz mevcut bu durumda işleminizin kapatılması için paritenin 870 pip aşağı gitmesi gerekmektedir. Yani 1.3000-0.0870 =1.2130 seviyesine indiğinizde işleminiz aracı kurum tarafından kapatılacaktır. Ancak bu işlem 0.20 olsa idi 1.2565 fiyatı sizin için son fiyat olacaktı. 0.7 olsa idi 1.2876 son görülecek fiyat olacaktı. Dolayısıyla alınan poziyonlar riskinizi belilemekte bu yüzden analiz yöntemlerini bilmenin yanısıra aynı zamanda da kişinin psikolojik yönetimide önemlidir. FOREX PİYASALARININ DİĞER PİYASALARDAN FARKLILIKLARI Yüksek Likidite : Forex piyasaları dünyanın en yüksek işlem hacmine sahip ve en likid piyasasıdır. Çünkü bu piyasada alım satıma konu olan varlık paranın kendisidir. Bu likidite sayesinde gerçekleşen fiyatlamalar hızlı işlemlerin açılmasına ve hızlı bir şekilde kapatılmasına olanak tanımaktadır. Piyasada ne alıcı satıcıyı ne de satıcı alıcı tarafı beklemek gibi sorunu bulunmamakta ve anında işlm gerçekleştirebilmektedir. Diğer finansal piyasalarda özellikle etkin olmayan ve yeni gelişen ekonomilerin finansal piyasalarda likidite sorunu yaşanabilmektedir. Örneğin borsada işlem hacmi sınırlı kalabilirken forex piyasasında borsaya göre oldukça fazla işlem gerçekleşmektedir. Şeffaflık: Dünyanın her yerinde aynı olan fiyatlar sayesine analiz kolaylığı ortaya çıkmaktadır. Bu fiyatlardan alıcı ve satıcının karşılaşmasıyla ve aracı kurumların en iyi fiyatı sağlama yükümlülüğü ile hızlı bir şekilde işlemler gerçekleştirilebilmektedir. Ayrıca forex piyasasında fiyatlar tamamen şeffaf bir şekilde gerçekleşmektedir. Dünyanın her yerinden piyasaya bağlanan piyasa aktörleri fiyatları oluşturmakta ve bu fiyatlar her kullanıcı tarafından rahatlıkla görülebilmektedir. Aynı zamanda fiyatlara etki eden tüm nedenler herkes tarafından bilinebilmektedir. Piyasada oluşan beklentiler, ekonomik veriler, ülkelerin aldıkları kararlar herkese eşit uzaklıkta olup teknolojinin gelişmesiyle de internet ortamında tüm ülkelere ilişkin haberler rahatlıkla takip edilebilmektedir. Ancak diğer piyasalarda haber almak konusunda yatırımcılar bazı problemler yaşayabilmektedir. Özellikle hisse senedi piyasasında ulaşılamayan bilgiler ya da bir şekilde geç elde edilen bilgiler fiyatları beklenmedik yönde hareket ettirebilmekte bu da yatırımcının zarar etmesine sebep olabilmektedir. Manipülasyonsuz Bir Piyasa : Forex piyasası dünyanın en yüksek işlem hacmine sahip ve de en yüksek katılımcı oranının yer aldığı bir piyasadır. Bu özelliği ile piyasada gerçekleşen işlemleri manipüle etmek imkansızdır. Piyasada gerçekleşen fiyatlar merkez banklarının kontrolü ve devamlı takibiyle güvenli hale gelmektedir. Her Merkez Bankası kendi para birimin değerini korumaya çalıştığı için herhangi bir şekilde para birimin manipüle edilmesine izin vermemektedirler. Ayrıca piyasayı manipüle edebilmek için en az bir Merkez Bankası kadar güce ve paraya ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sayede tamamen etkin hale gelen forex piyasasında güven içersinde işlem yapma fırsatı doğmaktadır. Oysa günümüzde bir çok finansal piyasalarda manipülasyon yapılarak haksız kazançlar elde edilebilmeketdir. Örneğin borsada gerçekleşen yanlış işlemler ya da hisseye yaratılan suni talepler ile gerçek dışı değerler oluşturulmakta bu da bir süre sonra bir çok yatırımcının zarar etmesine sebep olmaktadır. Sınırsız Fiyatlama : Forex piyasasında fiyatlara herhangi bir sınırlama getirilmemiştir. Borsada

olduğu gibi herhangi bir taban ya da tavan fiyatı yer almamaktadır. Bu sayede sahip olduğunuz poziyonlar hareketliliğe göre herhangi bir sınırlama olmadan hızlı değerlenmeler ya da değer kayıpları yaşayabilir. Piyasa analizi : Piyasada kullanılan yöntemler daha etkin sonuçlar vermektedir. Manipülasyon olasılığının sıfıra yakın olması ile daha etkin bir piyasa karşımıza çıkmaktadır. Bu sayede kullanılan teknik analizler ile piyasaya giriş ve çıkış noktaları belirlenebilmektedir. Teknik analiz gibi bir çok yöntem sayesinde piysada geçerli olan hareket piyasa katılımcılarının yönünü belirlemekte ve fiyatlamanın hızlı bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktadır. Bu sayede her bir döviz çifti kendine özgü hareketi ve küresel ve ülkelerinin ekonomik yapıları ile ilişkili bir biçimde hareket edebilmektedir. Günümüzde teknolojinin gelişimi ile haber takibi daha kolay hale gelmiş ve her ülkeye göre sınıflandırılmış verilere daha kolay ulaşılabilir bir ortam oluşmuştur. Gerçekleşen haberleri fiyatlayan piyasada aktörler risk yapılarına göre poziyon almakta ve haberleri yorumlamaktadırlar. 24 Saat Açık Piyasa: Forex piyaslarının herhangi bir çalışma saati yoktur. Hafta içi 5/24 açık olan piyasada istenildiği anda işlem girilebilmektdir. Sadece kıtalara göre piyasanın aktifliği takip edilmelidir. Her ülkede piyasaların açılış saatleri değiştiği için likid olan anlarda forex piyasasında para birimine göre değişmektedir. Ancak Türkiye'nin konumu dolayısıyla hem Avrupa hem de Amerika seansları rahatlıkla takip edilebilmekte ve piyasanın en likid olduğu anlar yakalanabilmektedir. Bu sayede daha hızlı fiyatlamalar yakalanabilmekte ve haberler daha kolay takip edilebilir durumdadır. Diğer piyasalarda belirlenen seans saatleri işlemleri sadece o saatler içerisinde gerçekleştirmemize olanak tanırken forex piyasası bu özelliği ile herhangi bir sınırlama olmaksızın piyasada yer almamızı sağlayabilmektedir. Teknoloji : Gelişen teknoloji sayesinde bilgisayar, internet ya da cep teefonunun olduğu her anda piyasaya ulaşmak mümkündür. Bu sayede her an piyasa analizi yapılabilmekte emir verilebilmektedir. Herhangi bir mekana gerek duymaksınzıın piyasa takip edilebilmekte böylece her an işlemler gerçekleştirilebilmektedir. Ayrıca geliştirilen üst düzey yazılımlar sayesinde analizleriniz sistemli hale dönüştürülebilmekte ve tamamen belirlediğiniz kriterlere göre al-sat sinyaleri ya da işelmeleri türeten ürünler piyasayı daha kolay hale getirebilmektedir. Yönetim ve Takip Kolaylığı: Aynı zamanda piyasada kullanılan emir çeşitleride piyasaya katılmayı kolay hale getirmektedir. Piyasa fiyatından verilebilecek hemen uygula emirleri ile farklı bir fiyattan verilebilecek bekleyen emirler piyasada poziyon almayı daha kolay hale getirmektedir. Bekleyen emirleri 4'e ayırdığımızda; Buy Stop: Piyasaya şu anki fiyatın üzerinde alış işlemi girmemizi, Sell Stop: Piyasaya şu anki fiyatın altında satış işlemi girmemizi, Buy Limit: Piyasaya şu an ki fiyatın altında dönüş gerçekleşeceği düşüncesi ile ters yönlü alış işlemi girmemizi, Sell limit: Piyasaya şu anki fiyatın üzerinde dönüş gerçekleşeceği düşüncesi ile ters yönlü satış işlemi girmemizi sağlayan emirlerdir. Aynı zamanda bu emirlerin geçerlilik süreside belirlenebilmektedir. Bu sayede fiyat istediğimiz yere istediğimiz zamanda gelmesi şartı ile piyasaya giriş gerçekleşecektir. Aynı zamanda piyasaya verilenTake Profit ( karı al ) ve Stop Loss ( zararı durdur ) emirleri ile poziyonlarımızı belirlediğimiz kar ve zarar seviyelerinde otomatik olarak kapatmamıza olanak tanıyan bir şekle dönüştürebiliriz. Bu sayede ekran başında olmadığımız anlarda bile piyasada bulunabilir hale gelir ve piyasa olanaklarından faydalanabiliriz.

Kaldıraç Sistemi : Daha önce açıkladığımız sistem sayesinde küçük yatırımların piyasada yüksek değerlerde işlem görerek daha yüksek oranda kar elde olanağı doğmaktadır. Bu sayede küçük bir yatırımlar 100 katı kadar bir paraya hükmederek büyük yatırımcıların sahip olduğu olanaklara sahip olunmaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki kaldıraç iyi yönetilmesi gerken bir sistemdir. Özellikel borsa işlemleriyle karşılaştırıldığında yüksek hacimli işlemlere ulaşabilmek dolayısıyla karların büyüyebilmesi için yüksek sermayeye ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak forex piyasasında kaldıraç sistemi sayesinde bu olanak her yatırıncıya sağlanabilmektedir. Komisyon : Forex piyasasında gerçekleştirilen işlemlerden herhangi bir şekilde aracı kurum komisyon almamaktadır. Sadece daha önce açıkladığımız spread aracı kurumun kazancını oluşturmaktadır. ANALİZ YÖNTEMLERİ TEKNİK ANALİZ Teknik analiz geçmiş fiyat hareketlerinden faydalanarak gelecekte gerçekleşecek hareketleri tahminleme yöntemidir. Teknik analiz de bir çok farklı yöntem ile piyasa aktörleri gelecekte fiyatların hangi seviyelere geleceğini tahminleyip karar almaya çalışırlar. Teknik analizin dayanağı Dow Teorisidir. Charles Dow tarafından geliştirilen yöntemin amacı; kısa süreli fiyat hareketlerini göz ardı ederek ana trendidi tespit edip doğru tarafta yer almayı amaçlamaktadır. Trendi tespit ederken ekonomik aktivitelerden destek alınır. Teori 6 ilkeye dayanmaktadır:

1. Fiyatlar ya da endeks herşeyi dikkate almaktadır. 2. Piyasada 3 temel trend vardır. Her bir trend bir öncekini zaman olarak kapsamaktadır.

-ana trend – ikincil trend – üçüncül trend ya da uzun vadeli , orta vadeli ve kısa vadeli 3. Ana trendler 3 aşamada gerçekleşir

- biriktirme dönemi – boğa piyasası – dağıtım dönemi 4. Ortalamalar trendi onaylamalıdır. Yani ortalamalar ile fiyatlar aynı yönde olmalıdır. 5. İşlem miktarı trendi onaylamalıdır. 6. Kesin bir dönüş sinyali alına dek trendler geçerlidir.

Bu prensiplerle yola çıkan teknik analizciler ana trend doğrultusunda piyasa hareketine katılarak kar elde etmeyi hedeflemektedirler. Trendi tespit etmek adına ve geri dönüş sinyali almak için de bazı yöntemler kullanmaktadırlar. Bu yöntemleri 2'ye ayırdığımızda;

1. Çizgisel- grafiksel analiz 2. Matematiksel yöntemler ( İndikatörler )

Çizgisel analiz ; grafik üzerinde belirli noktaların daha önceki hareketlerinde yola çıkarak göz ile yapılan analizdir. Kişilere göre farklılıklar gösterebilir. Ancak ana trend aktörler tarafından bariz bir şekilde görülmektedir. Aktörlerin farklılaştığı nokta ise piyasaya giriş ve çıkış noktadır. Girişler trende nerede katılmak gerektiği konusunda çıkışlar ise trendin dönüş sinyalleri konusunda farklılıklar göstermektedir. Bu yüzden aktörler analizlerini ekonomik göstergeler ile destekleyerek biriktirme ve dağıtım dönemlerini yakalamayı amaçlamaktadırlar.

Çizgisel analizde aynı zamanda bazı formasyonlarda kullanılmaktadır. Bu formasyonlar trend devamlılığını ya da dönüşünü onaylayan ve yatırımcılar tarafından geçmişte gerçekleşmiş olmalarının gelecekte de aynı hareketi tamamlama olasılığının yüksek olması şeklinde algılanmasıyla oluşan figürlerdir. Bu figürleri dönüş ve devamlılık formasyonları olarak adlandırabilir. “omuz-baş-omuz, ters-omuz-baş-omuz, ikili ve üçlü tepe, ikili ve üçlü dipler, V formasyonu, gösterilebilir. Sıkışma ve devamlılık formasyonu olarak da “üçgen ve bayrak-ters bayrak gibi formasyonlar örnek verilebilir.Aynı zamanda bu formasyonlara ek olarak da mum grafiklerin analizleri yapılmaktadır. Mumların önceki ve sonraki mumlara göre oluşturdukları şekiller dönüş ve devamlılık için sinyaller verebilmektedir. Çizgisel analiz, üzerinde yoğun bir şekilde çalışılması ve tecrübe edilmesi gereken bir konudur. Çünkü gerçekleştirilen analiz tamamen görseldir ve farklılık gösterebilir. Teknik analizde bir diğer yöntemde matematiksel yöntemlerdir. Matematiksel yöntemler, kullanılan programın üzerinde var olan ya da sonradan ekleyebileceğimiz hazır yazılımlardır. İndikatör ya da göstergelergeler olarakta adlandırılan bu programlar fiyat harketlerinin geçmişini belirli matematiksel hesaplamalar kullanarak al-sat sinyalleri üreten trendin hareketini takip eden ya da dönüş sinyalleri vermeye çalışan sistemlerdir. Farklı periyodlar ya da farklı fiyat yöntemleri kullanarak hesaplama yapmaları sağlanabilir. En çok kullanılanı dow teorisinde de bahsedildiği gibi ortalama hareketleridir. Fiyatların belirlenen periyod ve fiyata göre nasıl bir durumda olduğunu gösteren ve trendin yönü tespit etmeye çalışan ortalamalar bir çok göstergeninde temelini oluşturmaktadır. Piyasa aktörleri çizgisel ya da grafiksel analizleri ile matematiksel yöntemleri birleştirerek pozisyon alabilir ya da pozisyonlarını kapatabilirler. Matematiksel yöntemler; trend gösterenler, salınım gösterenler ( osilatörler ) ve de hacim gösterenler şeklinde sınıflandırılabilmektedir. Hareketli ortalamalar genellikle trend göstergesi olarak trend başlangıçları ve dönüşleri için sinyal almakta kullanılır. Periyod ne kadar uzarsa alınan sinyaller o kadar gecikecek bu da ana trendin değişimini görmemizi sağlayacaktır. Aynı zamanda osilatörler sayesinde trend içi hareketler ve yatay seyirlerde fiyat hareketleri için sinyaller alınabilmektedir. Trend göstergelerine göre daha hızlı çalışan osilatörler sık sık sinyal değiştirebilir. Bu yüzden trend tespit edildikten sonra trendle beraber kullanılması daha doğru sonuçlar doğurabilecektir. Hacim göstergeleri ise trendi onaylamalıdır. Dow teorisinde de bahsedildiği üzere trendin devamlılığı adına haciminde artması gerekmektedir. Bu göstergeler trend yönündeki hareketlerin güvenilirliği açısından doğru sonuçlar verebilmektedir. Göstergelerde dikkat edilmesi gereken nokta zamanlama faktörüdür ve gelecekte belirsizliğin artıp azalabileceği dönemlerdir. Göstergeler genellikle birlikte kullanılmalıdır. Birbirlerini onaylamaları önemli bir noktadır. Zamanlama hatalarını ortadan kaldırmak adına beraber kullanmakta fayda vardır. Ancak göstergeler paritelerin karakterlerine göre de farklılık gösterebilmektedir. Bu yüzden kullanılacak göstergenin, hem paritenin karakterine hem de kullanıcısına uygun olması gerekmektedir. Aynı zamanda geliştirilen sistemler sayesinde göstergelerin sinyalleri al-sat işlemlerini otomatik gerçekleştirebilen robotlara dönüştürme imkanı tanımaktadır. Kendiliğinden işlemler gerçekleştiren

bu robotların güvenilirliği ise tartışılır. Bunları kullanmaya başlamadan önce iyi bir şekilde denenmesi ve o an ki yapıya uygun olup olmadığı test edilmelidir.Aynı zamanda bu sinyaller aktörler tarafından stratejilere dönüştürülüp bir disiplin içerisinde de işlemler gerçekleştirilmesine olanak tanımaktadır. TEMEL ANALİZ Temel analiz; forex piyasasında makroekonomik verilerin ve ülkelerin yapılarının incelenmesiyle ortaya çıkan bir analiz yöntemidir. Amaç para birimlerinin değerinde gerçekleşebilecek artış ya da azalışları takip edebilmektir. Temel analizde ülkelere ilişkin haberlerin takip edilmesi ve yorumlanması oldukça önemlidir. Genellikle teknik analizle birleştirilmesi ile dönüş ya da kırılış noktalarının ortaya çıkışında etkilidir. Seans saatlerinde ilgili para biriminden gelecek haberler poziyon açılmasına ya da kar alımlarına sebep olur. Bu yüzden makroekonomik verilerin uzun vadede para birimi değerine nasıl etki edeceği bilinmelidir. Haberleri beklenen ve beklenmeyen haberler olarak iki başlıkta toplarsak: Beklenmeyen ani gerçekleşen haberler piyasada daha hızlı fiyatlanmaktadır. Beklenmeyen ani değişimler para biriminin teknik analiz seviyelerinin hızlı geçilmesine ve ana trendde değişimlere sebep olmaktadır. Politik ve doğal gelişmeler beklenmedik haberler olarak sınıflandırabilir. Siyasi bir anlaşmazlık ya da hükümetlerde yaşanacak ani değişiklikler para birimini etkileyen en önemli etkenlerdendir. Bu tip haberleri ülkemizde yaşanan krizlerden çok daha iyi bilmekteyiz 19 Şubat 2001'de “Anayasa Kitabının Fırlatılması” olarak basına yansıyan haberler hem borsamızda hem de TL de büyük kayıplara yol açmıştı. Bu tip haberler, hazırlıksız yakalanılan ve ani tepki verilmesi gereken haberlerdir. Aynı zamanda doğal afetlerde para birimleri üzerinde etkilidir. Japonya da gerçekleşen deprem ve ardından Tsunami gibi doğal afetler para birimlerini direkt olarak etkilemektedir. Aynı zamanda 11 Eylül olayları gibi terör ve savaş olayları da ülke ekonomisine ilişkin endişeleri arttırdığı için para birimlerine etki eder. O yüzden forex piyasalarında faaliyet göstermek aynı zaman da bu tip haberlere hazırlıklı olmak anlamına gelmektedir. Diğer yandan beklenti dahilinde ve belirli bir program veya takvimle açıklanan ekonomik veriler ya da gerçekleşmesi beklenen anlaşmalar yine piyasada fiyatlanmaktadır. Bu veriler herhangi bir platform üzerinden takip edilmekte ve veriye ilişkin oluşan beklentiye göre fiyatlanmaktadır. Faiz oranları, büyüme rakamları, kapasite kullanım oranları, tahvil ihaleleri ya da işsizlik verileri;işsizlik oranları, tarım dışı istihdam verileri gibi veriler piyasada bir önceki dönemde gerçekleşen veri ile piyasada oluşan beklentiye göre fiyatlanmaktadır. Ekonomik verilerin fiyatlanmasında baz nokta faiz oranları olarak belirlenir. Faiz oranları, Merkez Bankalarının uzun vadeli hedeflerini yansıtmaktadır. Dolayısıyla piyasada ekonomik aktivitenin yani bireylerin -gerçek ya da tüzel- harcama ya da yatırım yapma kararlarını etkileyen en önemli faktördür. Bu yüzden açıklanan veriler ekonomik aktivitedeki değişimi gösteren ve gelecekte faiz oranlarının değişimine ilişkin fikir geliştirici nitelikte olmaktadır. Bu da para biriminin değerini direkt olarak etkilenmektedir. Analiz edilmesi gereken veriler ise; Büyüme rakamları İşsizlik oranları

Fazi oranları İstihdam verileri Tüketici Endeksleri Tarımdışı İstihdam rakamları Üretici Endeksleri Ortalama Saatlik kazançlar Ev satışları İşsizlik maaşı başvuruları Tahvil ihalerleri Ekonomik aktivite endeksleri Merkez Bankaları Başkanlarının Konuşmaları Kredi derecenlendirmeleri Para Politikaları Dış Ticaret verileri Enflasyon Oranları v.s gibi veriler ekonominin yorumlanmasında ve beklentilerin oluşmasındaki en önemli etkenlerdendir. Temel analiz verileri, teknik analiz göstergeleri ya da beklentileri ile birleştirilmelidir. Uzun vadeli trendlerin oluşumunda uzun vadeli kararların etki vardır. Dolayısıyla bir trend dönüşü, kar realizasyonu gibi gerçekleşecek fiyatların dayanağı genel olarak temel verilere dayanmaktadır. Dow teorisinde de bahsedildiği gibi fiyatlamalar herşeyi içermektedir ve herşeyden haberdardır. FOREX PİYASALARINDA RİSK Her piyasada olduğu gibi forex piyasasında da bazı riskler bulunmaktadır. Bu riskler hem yatırımcının kendisinden hem de piyasadan kaynaklanabilmektedir. Ancak eğitimin amaçlarından bir tanesi de bu riskleri en az düzeye indirerek piyasaya bilinçli bir yaklaşım ortaya koyabilmektir. Bilgisizlik: Piyasaya girilmeden önce ilgili konularda eğitimler alınması şartır. Nasıl bir iş kuracakken ya da özel hayatımızla ilgili kararlar alırken mümkün olduğu kadar bilgi toplamaya çalışıyorsak piyasayla ilgilide bilgi toplanılması şarttır. Özellikle analiz yöntemleri ve kaldıraç sistemi hakkında edinilecek bilgiler önem taşımaktadır. Yanlış strateji : Analizler, kullanılan stratejiler öncelikle demo hesaplarda test edilmeli daha sonra gerçek piyasada işlemler yapılmalıdır. Bireylerin kendilerine özgü analizleri başkası için uygun olmayabilir. Her bir bireyin risk algısı ve risk iştahı farklı olabilmektedir. Bu yüzden analizler kişilere göre farklılık gösterir. En iyi analiz kendi yaptığımız analizdir. Bunun için de doğru bilgi edinilmesi şarttır. Psikoloji : Forex piyasaları yatırımcılarına kaldıraç sistemi sayesinde büyük kazançlar elde edilmesine olanak tanımaktadır. Dolayısıyla böyle bir durum yatırımcıların psikolojisini etkilemektedir. Aşırı hırs ve özgüven piyasada yanlış pozisyonlara ve yanlış pozisyonlarda ısrar edip beklemeye yol açmaktadır. Bu durumsa yatırımların kaybedilmesine sebep olmaktadır. Portföyün hızlı değerlenmesi hırsı tetikleyerek daha fazla para kazanma arzusuna sebep olmakta bu durumda daha fazla risk alınmasına sebep olmakatdır. Dolayısıyla iyi bir psikolojik yönetim ve gerçekçi sebepler bularak piyasada yer almak daha iyi sonuçlar doğurmaktadır. Unutmamak gerekir ki forex piyasası küçük bir yatırımla reel sektörede büyük yatırımlarda kazanılabilecek paraların kazanılmasına olanak tanımaktadır. Nasıl reel sektörde yapılan bir yatırımın bir kaç günde katlanmasını bekleyemezsek forex piyasalarında gerçekleşen yatırımlarda da gerçekçi bir risk/getiri analizi yapılması şarttır.

Aracı Kurum : Piyasada aracı kurum seçimi oldukça önemlidir. Hızlı fiyatlamalarda size piyasada doğru fiyat verecek, denetime tabi ve özellikle ülkemizde Sermaye Piyasası'nın vermiş olduğu Yetki belgesine sahip bir kurum olması gerekmektedir. Bu durum aracı kurumun geri ödememe riskini ortadan kaldırmaktadır. Bugün halen yurt dışında faaliyet göstermekte olan bir çok kurum bulunmaktadır. Bu kurumlar aracılığı ile yapılan yatırımların büyük çoğunluğu, kurumlar tarafından uydurulan bahaneler ile ya geri ödenmemekte ya da yatırımcının aleyhine çalışmaktadır. Dolayısıyla doğru aracı kurum seçimi oldukça önemlidir. Kaldıraç Sistemi : Daha önce açıkladığımız kaldıraç sistemi iyi yönetilmesi gereken bir sistemdir. Yatırımla orantılı olarak işlemler yapıldığında fayda sağlayacak sistem aksi halde aleyhinize çalışabilir. TEKNİK ANALİZ Teknik analiz geçmiş fiyat hareketlerinden faydalanarak gelecekteki fiyat hareketleri tahminleme yöntemi olarak tanımlanabilir. Teknik analiz ekonomik analizlerden ve beklentilerden bağımsız daha çok matematik,istatistik ve fizik gibi bilimlerden faydalanılarak uygulanan bir yöntemdir. Teknik analizde ekonomik göstergelerin gözardı edilebileceği gibi psikolojik faktörlerinde gözardı edildiği gözlemlenir. Böylece hem fiyat hem zaman analiziyle geleceği tahminlemeye çalışmaktadır. Teknik analiz ; Modern Teknik Analizin atası olarak nitelendirilen Charles Dow'un The Wall Street Journal gazetesinde yayınlanan makalelerinden derlenerek ortaya çıkarılan Dow Teorisi, teknik analiz metodlarının en eskisidir. Teorinin amacı ana hareketi belirleyerek doğru tarafta doğru zamanda yer almaktdır. Bu amaçla oluşturulan prensipler teknik analizin temel noktasını oluşturmaktadır. Trendi tespit ederken ekonomik aktivitelerden destek alınır. Teori 6 ilkeye dayanmaktadır.

1. Fiyatlar ya da endeks herşeyi dikkate almaktadır. 2. Piyasada 3 temel trend vardır. Her bir trend bir öncekini zaman olarak kapsamaktadır.

-ana trend – ikincil trend – üçüncül trend ya da uzun vadeli , orta vadeli ve kısa vadeli 3. ana trendler 3 aşamada gerçekleşir

- biriktirme dönemi – boğa piyasası – dağıtım dönemi 4. ortalamalar trendi onaylamalıdır. Yani ortalamalar ile fiyatlar aynı yönde olmalıdır. 5. İşlem miktarı trendi onaylamalırdır. 6. Kesin bir dönüş sinyali alına dek trendler geçerlidir.

1900 ve 2000 yılları arasında piyasadaki uzun dönem trendi 27 defa yön değiştirmiş ve Dow Teorisi bu değişimlerin 25 tanesini doğru olarak tahmin etmiştir. Diğer bir ifade ile, Dow Teorisi zaman tahmininde %92.6 başarılı olmuştur.

Dow prensipleri doğrultusunda gerçekleştirilen teknik analizlerde bir çok farklı yöntem kullanılmaktadır. Yöntemlerin farklılaşması kullanıcısının piyasa ve risk algısına göre değişiklik göstermektedir. Teknik analiz bilgiler özellikle daha sonra değineceğimiz temel göstergelerle ilişkilendirmek doğru olacaktır. Grafik Çeşitleri platformumuzda teknik analiz için kullanabileceğiniz 3 farklı grafik çeşidi bulunmaktadır.

Mum Grafik Bar Grafik Çizgi grafik

Mum Grafik Mum grafikler piyasada en çok kullanılan ve daha kolay analiz edilebilinen grafik çeşididir. Aynı anda mum grafikler sayesinde seçilen zaman dilimine göre ( örneğin 1 saat ) o dilim içersinde fiyat hareketinde gerçekleşen en yüksek, en düşük, açılış ve kapanış fiyatlarını gösteren grafik çeşididir. Aynı zamanda mum grafikler açılış ve kapanış fiyatı arasında kalan mesafeyi doldurdukları için yön konusunda da daha kolay bilgi vermektedir. Grafikte görüldüğü gibi siyah mumlar düşüşü beyaz mumlarda yükselişi temsil etmektedir. Düşüş mumlarında açılış fiyatından kapanış fiyatına kadar olan kısım siyahla doldurulmuştur. Yükseliş mumumda da açılış fiyatından kapanış fiyatına olan kısım beyaz şekilde doldurulmuştur. Böylece

ekranda açılış, kapanış en yüksek ve de en düşük seviyeler rahatlıkla görülebilmektedir. Bar Grafik Bar grafikler mum grafiklerle benzer özelliklere sahiptirler. Ancak kullanım açısından mum grafiklerden sonra gelmektedirler. Yine seçilen zaman dilimine göre o dilimde gerçekleşen fiyat hareketinin en yüksek, en düşük, açılış ve kapanış fiyatlarını görmemize olan tanır. Ancak açılış ve

kapanış fiyatı arasındaki hareketi doldurmadığı, çubuk şeklinde gösterdiği için fark edilmekte zorluklar yaşatabilir. Hareketlerin renklendirilmesiyle bu sorun giderilmektedir.

Grafikte barlar açılış kapanaış en yüksek ve en düşük seviyeleri göstermektedir. Ancak açılış ve kapanış fiyatları arasında herhangi bir dolgu yoktur. Barın sağında bulunan küçük çizgi açılış fiyatını solunda bulunan küçük çizgide kapanış fiyatını temsil etmektedir. Çizgi Grafik Çizgi grafik oldukça az kullanılan bir grafik türüdür. Grafik tek bir fiyatı ekranınızda görmenizi sağlar. Kapanış gibi tek bir fiyatı birleştirerek ekrana yansıtan grafik türü diğer fiyatları görmenize olanak tanımadığı için kullanım oranı oldukça düşüktür. Genellikle kapanış fiyatı kullanılanarak genel hareketin yönünü görmek için kullanılır.

Grafikte kullanılan çizgisel grafik sadece kapanış fiyatlarının birleştirilmesi ile oluşmuştur. Çizgisel Analizler Çizgisel analiz ; grafik üzerinde belirli noktaların daha önceki hareketlerinden yola çıkarak göz ile yapılan analizdir. Kişilere göre farklılıklar gösterebilir. Ancak ana trend aktörler tarafından bariz bir şekilde görülmektedir. Aktörlerin farklılaştığı nokta ise piyasaya giriş ve çıkış noktadır. Girişler trende nerde katılmak gerektiği konusunda çıkışlar ise trendin dönüş sinyalleri konusunda farklılıklar göstermektedir. Bu yüzden aktörler analizlerini ekonomik göstergeler ile destekleyerek biriktirme ve dağıtım dönemlerini yakalamayı amaçlamaktadırlar. Çizgisel analizde aynı zamanda bazı formasyonlarda kullanılmaktadır. Bu formasyonlar trend devamlılığını ya da dönüşünü onaylayan ve yatırımcılar tarafından geçmişte gerçekleşmiş olmalarının gelecekte de aynı hareketi tamamlama olasılığının yüksek olması şeklinde algılanmasıyla oluşan figürlerdir. Bu figürleri dönüş ve devamlılık formasyonları olarak adlandırabilir. “omuz-baş-omuz, ters-omuz-baş-omuz, ikili ve üçlü tepe, ikili ve üçlü dipler, V formasyonu, gösterilebilir. Sıkışma ve devamlılık formasyonu olarak da “üçgen ve bayrak-ters bayrak gibi formasyonlar örnek verilebilir. Destek-Direnç Seviyeleri Destek ve direnç kavramları teknik analizin en temel ve en önemli kavramlarındandır. Detek direnç çalışmaları fiyat hareketlerinin yön değişim basamaklarını tespit etmek amacıyla kullanılmaktadır. Destek; düşen fiyatların hareketinin daha fazla ilerleyemeyeceği ve bu seviyeden yeniden ters yönlü hareketin gerçekleşeceğini ifade etmek amacıyla kullanılan bir kavramdır. Direnç; yükselen fiyatların hareketlerinin daha fazla ilerleyemeyeceği ve bu seviyeden yeniden ters yönlü hareketin gerçekleşeceğini ifade etmek amacıyla kullanılan bir kavramdır. Destek dirençler aynı zamanda piyasaya giriş noktalarının tespit edilmesi amacıyla da kullanılmaktadır. Destek-direnç çizimi; daha önce test edilen seviyeler ileride de tekrar test edileceği yani hareketin tekrar edileceği varsayımına dayanır. Destek- Direnç çizimlerinde önemli olan nokta daha önce test edilme oranlarıdır. Test edilme oranın çokluğu destek ya da direnç seviyesinin kuvvetini ve psikolojik bir nokta olmasını göstermektedir.

Bu tip seviyeler piyasaya katılanlar ya da kar alanlar için önem arz etmektedir. Aynı zamanda destek direnç seviyelerinin aşılacağı ve farklı bir noktaya fiyatların taşınabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Her destek direnç nasıl daha önce kırıldıysa şimdi gerçekleşen hareketler sonucunda da aşılabilir. Dolayısıyla kırılan seviyeler yeni hareket için farklı adlandırılacaktır. Kırılan her bir destek seviyesi yeni fiyat için artık direnç, kırılan her bir direnç seviyesi de yeni fiyat için artık destek seviyesi özelliğini taşıyacaktır.

TREND Fiyatların belirli bir zaman içersinde yükseliş düşüş ya da yatay seyirdeki eğilimlerini ifade eden kavram trenddir. Trendler ekonomik eğilimlerle beraber piyasaların şekillenmesini ifade etmektedirler. Zaman açısından da belirli bir zaman aynı yönde eğilim gösteren hareketler belirli bir süre sonra bu hareketini sonlandırarark yön değiştirebilmektedirler. Dow Teorisinde de bahsedildiği gibi trendler 3 temel gruba ayrılmaktadırdırlar. Ana trendler : Uzun yıllar boyunca devam eden ana tredndir. Hareketler ekonomik koşullar altında uzun süre devam edebilmektedir. İkincil Trend : Ana trend içersinde zaman zaman gerçekleşen trendin tersi yönündeki hareketlerdir. Bu hareketler trend içersindeki toparlanmaları ve yeniden alım ya da satım fırsatlarını doğurmaktadır. Zaman açısından ana trendin içersinde çok daha kısa süreli devam eden ikincil hareketler kırıldıktan sonra ana trend yönüne devam etmektedir. Zaman açısından orta vadeli hareketler olarak adlandırabilir. Üçüncül Trendler : Forex piyasalarında saatlik ya da günlük olarak ilgilenilen ve ana trend içersindeki küçük hareketleri temsil eden fiyatlamalardır. Bu tip fiyatlamalar forex piyasasında daha çok analiz edilmeye çalışılmaktadır. Trendler aynı zamanda yön bakımından da 3 e ayrılır: Yükseliş ( boğa ), Düşüş ( ayı ) ve Yatay Trendler şeklinde yapılan ayrımlar piyasanın yönünü temsil etmektedir.

Yükseliş ( Boğa ) Piyasası : Yatırımcılar daha önce satılmış olan piyasanın yükseliş eğilimini tahmin ederek piyasaya giriş yaparlar. Bu tip yatırımcılar daha çok profesyonel olarak adlandırılan ve piyasada bir çok bilgiye diğerlerinden önce ulaşabilen kişilerdir. Daha sonra piyasanın yükseliş eğilimi diğer yatırımcılar tarafındanda fark edilir ve eğilim yukarı yönlü hareket şeklinde hız kazanır. Son olarak piyasaya küçük ve piyasa bilgisi daha az olan yatırımcılarında katılmasıyla boğa piyasası tamamlanmış olur. Profesyonel yatırımcılar bu aşamada pozisyonlarını kapatarak piyasayı dengelemeye başlayacaklardır. Eğilimin yukarı yönlü olduğu ve fiyat zirvelerinin bir önceki zirveyi geçebildiği piyasalar boğa piyasası olarak ya da yükseliş trendi olarak adlandırılmaktadır. Genellikle yükseliş trendinin dipleri bir önceki dipten daha yukarıda ve zirveleri bir önceki zirveden daha yukarıda gerçekleşmektedir. Trend içersindeki üçüncül trendlerde gerçekleşen kar satışları yeniden alım fırsatları doğurmaktadır. Trend diplerinin birleştirilmesiyle yükseliş trendinin destek seviyesi elde edilir. Bu seviye geri çekilmelerde fiyat hareketinin destek alarak tekrar yükselişine devam ettiği seviyedir. Aynı zamanda hareketin eğiminide ifade etmektedir.

Düşüş ( Ayı) Piyasası : Düşüş trendleri daha önce alınmış olan piyasaların satılmasıyla başlayan aşağı yönlü eğilimi temsil eden piyasalardır. Bu piyasalarda daha önce elde edilmiş karın alınması ya da para birimlerinde ekonomik gelişmelere bağlı olarak para biriminin değer kaybedeceği beklentisi ile piyasanın diğer para birimi tarafına geçmesi ile oluşmaktadır. Zaman açısından yine uzun, orta ve kısa vadeli şekillerde oluşmaktadır. Genellikle düşüş trendinin zirveleri bir önceki zirveden daha aşağıda ve dipleri bir önceki diplerden daha aşağıda gerçekleşmektedir. Eğilim aşağı doğru olduğu için hareketin zirveleri üzerinden çizilecek çizgi direnç seviyesini oluşturmaktadır. Dolayısıyla bu trend çizgisi fiyatların yükselişini sınırlayan ve düşüş için referans noktası ya da yeniden satış seviyesini temsil ediyor olacaktır.

Yatay Trend : Piyasalar bazen yükseliş ve düşüş trendi sonlarında ters yönlü harekete geçmek yerine ekonomik aktivitelerinde etkisiyle kararsızlaşmış bir hal alırlar. Böyle durumlarda belirli bir aralıkta yükseliş ve düşüş hareketleri gözlemlenmektedir. Bu durumda piyasa yatay seyre geçmiş olacaktır. Yatay seyrin seviyeleri destek ve direnç ile belirlenir. Fiyatların yükselişini sınırlayan ve düşmesine sebep olan seviye direnç seviyesini, fiyatların düşmesini sınırlayan ve yükselişine sebep olan seviyeyede destek seviyesi çizilerek yatay hareketin sınırları çizilmiş olur. Harekette zirve noktaları satmak dip noktalarıda almak için fırsatlar doğurabilir. Yatay hareketin sonlarında ise yükseliş ya da düşüş trendleri yeniden başlamış olacaktır.

FORMASYONLAR Çizgisel analizde aynı zamanda bazı formasyonlarda kullanılmaktadır. Bu formasyonlar trend

devamlılığını ya da dönüşünü onaylayan ve yatırımcılar tarafından geçmişte gerçekleşmiş olmalarının gelecekte de aynı hareketi tamamlama olasılığının yüksek olması şeklinde algılanmasıyla oluşan figürlerdir. Bu figürleri dönüş ve devamlılık formasyonları olarak adlandırabilir. “omuz-baş-omuz, ters-omuz-baş-omuz, ikili ve üçlü tepe, ikili ve üçlü dipler, V formasyonu, gösterilebilir. Sıkışma ve devamlılık formasyonu olarak da “üçgen ve bayrak-ters bayrak gibi formasyonlar örnek verilebilir. Omuz-Baş-Omuz Bu formasyon genellikle yükseliş trendi sonunda görülen bir formasyondur. Formasyan öncelikle yükseliş hareketinin sonlarında hareketin devamlılığından şüphe eden yatırımcıların satışa geçmesiyle başlar. Ancak satış kısmında geri çekilmeleri fırsat bilen diğer yatırımcılar fiyatları daha yüksek seviyelere çekerler ve düzeltme seviyesinin geçilmesini sağlarlar. Hareketin sonlanacağına inanan ve sert düşüşlerin yaşanacağını düşünen yatırımcılar yeni yükseliş hareketi ile karlarını tekrar almaya başlarlar ve fiyatlar yeniden aşağıya çekilmiş olur. Böylece tam bir kararsızlık yaşanır ve panik halinde hareket eden yatırımcılar formasyonun onaylanmasını sağlarlar. 3 aşamadan oluşan formasyonla sert düşüşler ya da yatay seyre geçiş aşamasına girilmiş olur. Genellikle hedef boyun seviyesinden başlayarak omuz seviyesine kadar olan fark kadar belirlenmektedir. Omuz-Baş-Omuz formasyonu piyasada en çok bilinen ve en çok güvenilen formasyonlardandır. Bu sayede oluşuma katılım ve pozisyon ayarlanması daha yüksektir. Genellikle gözle tespit edilebilen bu tip formasyonlarda katılım artmaktadır. Hem psikolojik etkisi yüksek olan hem de uygulanabilirliği yüksek olan formasyonlar sayesinde daha kolay pozisyon alıanbilmektedir.

Örnek grafikte görüldüğü üzere EUR/USD paritesi 03.06.2011 tarihinde başayıp 10.06.2011 tarihleri arasında formasyonu tamamlamıştır. Sol omuz oluşumuzdan önceki trend yukarı doğru hareket ederken formasyon trendi aşağı çevirmektedir. Aynı zamanda fiyatlar boyun çizgisi ile omuzlar arasındaki mesafa kadar düşmeyi başarmış yani belirlenen hedefe ulaşabilmiştir. Ters Omuz Baş Omuz Omuz baş omuz formasyonun tersi şeklinde gerçekleşen ters omuz baş omuz formasyonu genellikle düşüş trendlerinin sonlarında görülmektedir. Yine piyasanın satılması sonucunda artık piyasanın yükselişe geçeceğine inanan bir kısım yatırımcının alışlara başlaması ancak diğer çoğunluğun buna karşılık piyasayı daha fazla satması ile sol omuz seviyesi kırılmış olacaktır. Daha sonra baş seviyesinin sol omuzdan daha aşağıda destek alması ile piyasada yeniden bir tepki alımı ile baş seviyesinin oluşumu sağlanacaktır. Bu seviyelerde yeniden daralmaya geçen piyasa formasyonunu tamamlayacak ve yatırımcıların formasyonu belirlemesi, dönüş sinyali olarak algılanacaktır. Yine örnekte görüleceği üzere ters omuz baş omuz formasyonundan önce düşüş gerçekleşen piyasa önce toparlanma sürecine girmiş daha sonra yeni bir dip seviyesi ile baş seviyesini oluşturmuştur. Ancak bu seviyeden gelen tepki alımlar piyasayı yeniden yükselttikten sonra bir düzeltme daha yaşamıştır. Bu aşamada formasyonun tamamlanması ile piyasa yükseliş trendine girmiş görünmektedir.

Yine boyun çizgisi ile omuzlar arasındaki mesafe kadar belirlenen hedef piyasanın yukarı hareketi ile gerçekleşmiş görünmektedir. İKİLİ VE ÜÇLÜ TEPELER Genellikle yükselen trendlerin sonlarında görülmektedirler. Yükseliş trendinin biteceğine dair bir ipucu niteliği taşıyan formasyon bir zirvenin ardından gelen düzeltmeye, tepki alımıyla gelen ikinci bir zirvenin katılmasıyla oluşmaktadır. Genellikle aynı direnç seviyelerinden dönüş yaşanmaktadır. Ancak bazı durumlarda belirli bir sapma miktarı kadar daha yüksek bir zirve ikinci tepede görülmektedir. İkinci tepenin ardından gelen sert satış baskısıyla tepeden başlayarak düzeltmelere kadar olan mesafe hedef olark belirlenmektedir. Formasyon genellikle “M” şekline benzemektedir. Bu yüzden “M” formasyonu olarakta adlandırılabilir. Formasyonun tamamlanmasıyla yükseliş trendinin tersi yönünde poziyon alınır. Trendin devamlılığının sonra erdiği yeni trendin düşüş yönünde olacağı algısıyla piyasa aşağı çekilmeye başlar. Ancak forex piyasasında hareket, bir süre geri çekildikten sonra yani kısa süreli bir düşüş trendi oluşturduktan sonra trend yönünde devam ettiği de görülebilmektedir. Dolayısıyla formasyonda hem ikinci tepenin birinci tepe zirvesini geçme olasılığına hem de yaşanacak düşüş trendinin kısa süreli olabileceği ihtimaline dikkat edilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda formasyon üçlü tepe şeklinede dönüşebilmetedir. Sık görülmese de ikili zirvenin dönüşünde piyasada bir tepki alımı oluşabilmektedir. Bu sayede yeniden yükselen fiyatlar genellikle ilk zirve seviyesine taşınarak üçüncü bir tepe oluşturabilirler. Böylece tamamlanan formasyon yeniden trendin tersi yönünde hareketine başlar. İkili tepede olduğu gibi üçlü tepede de tepelerden destek seviyesine kadar olan mesafe kadar bir hedef belirleneblir. Örnekte de görüldüğü üzere EUR/USD paritesi yükseliş hareketinden sonra ulaştığı zirvede direncini geçememiş ve bir toparlanma hareketi gerçekleştirmiştir. Ardından gelen tepki alımları ile aynı zirveye taşınan parite bu zirveden gelen satışlarla formasyonu tamamlanmıştır. Formasyonun ardından trendin yönü değişmiş ve aşağı hareket başlamıştır. Gelen sert satışlar hedef seviyesine ulaşılmasını sağlamıştır.

İKİLİ VE ÜÇLÜ DİPLER İkili ve üçlü tepelerin tersi şeklinde gerçekleşen formasyon genellikle düşüş trendlerin sonlarında görülmektedirler. Düşüş trendinin biteceğine dair bir ipucu niteliği taşıyan formasyon bir seviyesinin ardından gelen tepki alımlarına, tekrar satış ile ikinci bir dip seviyesinin katılmasıyla oluşmaktadır. Genellikle aynı destek seviyelerinden dönüş yaşanmaktadır. Ancak bazı durumlarda belirli bir sapma miktarı kadar daha düşük bir seviye ikinci dip seviyesinde görülmektedir. İkici dip seviyesinin ardından gelen sert alım baskısıyla dipten başlayarak düzeltmelere kadar olan mesafe hedef olark belirlenmektedir. Formasyon genellikle “M” şekline tersi olan “W” harfine benzemtilmektedir. Bu yüzden “W” formasyonu olarakta adlandırılabilir. Formasyonun tamamlanmasıyla düşüş trendinin tersi yönünde poziyon alınır. Trendin devamlılığının sonra erdiği yeni trendin yükseliş yönünde olacağı algısıyla piyasa yükselişe başlar. Ancak forex piyasasında hareket bir süre yükseldikten sonra yani kısa süreli bir yükseliş trendi oluşturduktan sonra ana trend yönünde devam ettiği de görülebilmektedir. Dolayısıyla formasyonda hem ikinci dibin birinci dip seviyesini geçme olasılığına hem de yaşanacak düşüş trendinin kısa süreli olabileceği ihtimaline dikkat edilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda formasyon üçlü dip şeklinede dönüşebilmektedir. Sık görülmese de ikinci dip seviyesinin dönüşünde piyasada bir kar alımı oluşabilmektedir. Bu sayede yeniden düşen fiyatlar genellikle ilk dip seviyesine taşınarak üçüncü bir dip oluşturabilirler. Böylece tamamlanan formasyon yeniden trendin tersi yönünde hareketine başlar. İkili dipte olduğu gibi üçlü dipte de diplerden direnç seviyesine kadar olan mesafe kadar bir hedef belirlenebilir.

Örnekte de görüldüğü üzere USD/TL paritesi düşüş hareketinden sonra ulaştığı dip seviyesinde desteğini geçememiş ve bir toparlanma hareketi gerçekleştirmiştir. Ardından gelen satışlar ile aynı dip seviyesine taşınan parite bu seviyeden gelen alımlarla formasyonu tamamlanmıştır. Formasyonun ardından trendin yönü değişmiş ve yukarı hareket başlamıştır. Gelen alımlar hedef seviyesine ulaşılmasını sağlamıştır. “V” FORMASYONU “V” formasyonları sık görülebilen ancak analiz edilmesi oldukça zor olan bir formasyon çeşididir. Yükselen ya da düşen piyasalarla hızlı hareketlerden sonra görülme olasılıkları yüksektir. Ani yükselişin ardından yüksek işlem hacmiyle beraber sert düşüşler görülebilir. Düşen piyasalarda ise ters “V” şeklinde gözlemlenebilir. Dikkat edilmesi gereken nokta ise; formasyonun dönüş sinyali vermeden harekete geçmesidir bu yüzden formasyona katılmak oldukça zordur. Başladığı noktaya kadar genellikle kendini tamamlayan formasyon dönüş formasyonu olarak adlandırılmaktadır.

Örnekte görüldüğü üzere parite sert bir yükseliş gerçekleştirmiş ve bu yükselişin ardından aynı oranda kendini toplamayı başarmıştır. Ancak yükselişin ardından herhangi bir bariz daralma yaşamaktansa daha düşük hızda hareketine başladığı seviyeye dönmüştür. SIKIŞMA FORMASYONLARI Sıkışma formasyonlanları genellikle trend hareketleriyle beraber destek ve direnç hareketlerinin çalışması sonucunda oluşmaktadır. Bu hareketler kısıtlı alanda devam ederken piyasanın bir yöne kırılmasını beklentisi yükseltmektedir. Denge fiyatın kararsız kalan yatırımcılar sayesinde oluşması ve kırılışların yine yatırımcıların sürü psikolojisi ile belirli bir yöne kayması ile oluşmaktadır. Sıkışma sonrası hareketler genellikle hızlı gerçekleşen hareketlerdir. Grafiklerde örneklerine sıkça rastlanan hareketler üçgen ya da bayrak gibi formasyonlar oluşturmaktadır. ÜÇGEN Üçgenler piyasaların sıkışması ile karşımıza çıkan formasyonlardır. Genellikle piyasa kararsızlığı ya da kar realizasyonları yani düzeltmeler olarak karşımıza çıksa da trend dönüş sinayalleri de üretebilmektedirler.

1. Simetrik 2. Alçalan 3. Yükselen şeklinde çeiştlendirmek mümkündür.

SİMETRİK ÜÇGEN Hem yükseliş hem de düşüş hareketinin bir arada görülmesi ile oluşmaktadır. Yükselen hareketlerde oluşan zirveler bir önceki zirveden daha aşağıda düşen hareketlerde oluşan dipler de bir önceki dipten daha yukarıda olacak şekilde gerçekleşmektedir. Simetrik üçgenlerde yön tayin etmek oldukça zordur. Sinyal üretmemelerinden dolayı kırılışın beklenmesi gerekmektedir. Kırılış çizilen destek veya direnç hareketininin hızlı bir biçimde

geçilmesi sonucu yön belli olur. Kırılışın ardından hedef tersi yönde daha önce çizdiğimiz trend çizgisine paralel hareketle aynı yönde çekilmesi ile bulunur.

ALÇALAN ÜÇGEN Genellikle düşüş trendlerinde trend ile aynı yönde kırılan formasyondur. İşlem hacminin daralmasıyla fiyat belirli bir seviyeden yatay şekilde destek almaya başlar. Diğer yandan yükseliş hareketleri ise bir önceki tepelere göre kısıtlı kalmaktadır ve daha aşağıda oluşmaktadırlar. Daralan hareket genellikle trendle aynı yönde kırılır. Desteğin kırılmasıyla satış işlemleri yeniden yoğunlaşır ve üçgenin trend çizgisine paralel mesafe kadar hedef belirlenebilir. Ya da hedef olarak üçgenin sahip olduğu yükseklik belirlenebilir. Bu seviyelerde fiyat yeniden destek almaya başlar.

YÜKSELEN ÜÇGEN Alçalan üçgenlerin tam tersi şeklinde gerçekleşen formasyondur. Formasyon yükseliş trendinin hakim olduğu ve zirvelerin hep aynı seviyelerde dirençle karşılaşıp geri dönmesi ancak düşüşlerin diplerinin bir önceki dipe göre daha yukarıda oluşmasıyla elde edilir. Formasyon yön olarak yükseliş trendi doğrultusunda kırılması beklenir. Direnç seviyesini kırdıktan sonra alış işlemleri hızlanarak devam eder. Yine üçgenin yüksekliği ya da trend çizgisini parelel çekerek hedef belirlenebilir. Formasyon yine hedef seviyelerinde daralmaya başlayabilir.

BAYRAK FORMASYONLARI Bayrak formasyonları şekil olarak bayrakları andırdırdıkları için bayrak olarak adlandırılmışlardır. Trend içersinde trend hareketinde gerçekleşen ciddi işlem hacmi artışlarının ardından daralan ya da yavaşlayan piyasa sonucunda oluşurlar. Düşüş trendlerinde ise ters bayrak olarak adlandırılan formasyon yine sert düşüşlerin ardından yavaşlayan piyasa ile elde edilir. Yükseliş hareketinde direnç çizgisinin kırılması ile piyasa yine hızlı bir yükselişe geçer. Hedef olarak bayrağın sopası olarak adlandırılan daralmadan önceki sert yükselişin katettiği mesafe kadar bir hedef belirlenebilir. Düşüş trendinde ise; tam tersi olarak hızla düşen bir piyasada hareketin yavaşlaması ve destek seviyesinin kırılması sonucu yeniden hızlanması sert bir düşüşün gelmesi ile işlemler gerçekleştirilir. Hedef olarak yine düşüşte katedilen mesafe kadar satışların geleceği düşünülebilir. Bayrak kullanım açısından ve piyasada fark edilmesi açısından en kolay görülebilen formasyonlardandır. Ve genellikle trendlerin devam edeceği sinyallerini verdiği için trend yönünde işlemler gerçekleştirilmesine olanak tanırlar.

MATEMATİKSEL GÖSTERGELER Matematiksel göstergeler teknik analizde kullanılan bir diğer yöntemdir. Geçmiş fiyat hareketlerinden faydalanarak gelecekteki hareketler için sinyaller üreten göstergeler orta ve uzun vadede sağlıklı sonuçlar verebilmektedir. Belirli bir hesaplama yöntemi, formülasyon ile hesaplama sonucuna dayanan sinyaller objektif olma açısından önem taşımaktadır. Matematiksel göstergeler aynı zamanda kısa vadeli işlemler için de kullanılmaktadır. Ancak sağlıklı sonuçlar verebilmeleri açısından uzun vadeli sinyallerine güvenmek daha mantıklıdır. Göstergeler sayesinde oluşturulan bir çok sistem, yatırımcının duygularından bağımsız olarak objektif bir şekilde işlem yapabilmesine olanak tanımaktadır. Ancak bu göstergeleri tek başlarına kullanmak çok sağlıklı sonuçlar doğurmayabilir. Dolayısıyla çizgisel analizlerle birleştirilerek piyasaya giriş ve çıkış seviylerini belirlemek açısından daha güvenilir hale getirilebilir. Formüllerini bilmeden de sadece çalışma mantığı ile göstergeleri kullanmak mantıklıdır. Hazır programlar üzerinde ya da sonradan eklenebilir şekilde bir çok göstergeye ulaşmak mümkündür. Ancak bu göstergelerin kişisel formüllere dayanması nedeniyle tekrar tekrar test edilmesi gerekmektedir.

Güvenilirliği yüksek olan göstergeler iyi sonuçlar doğurabilir. Örneklerini vereceğimiz göstergelerin haricinde de bir çok gösterge meta trader platformunda mevcuttur. En kullanımına göre bazı göstergeler örnekleriyle anlatılacaktır. HAREKETLİ ORTALAMALAR -MOVING AVERAGE Harketli ortalamalar bir çok traderın kullandığı ve güvendiği göstergedir. Aynı zamanda bir çok göstergenin oluşturulmasına da dayanak oluşturmaktadır. Belirli bir zaman diliminde ortalama fiyatı gösteren hareketli ortalamalar fiyat seviyesinin olması gerektiği yeri işaret etmektedir. Aynı zamanda hareketli ortalamalar önemli destek ve direnç seviyelerini işaret eder. Fiyat hareketine göre değişiklik göstermesi ile değişen destek ve direnç seviyelerini de görmemize olanak tanımaktadır. Ayrıca fiyatın hareketli ortalamanın üzerinde ya da altında yer almasıyla yön tespit etmemize de olanak tanımaktadırlar. Hareketli ortalamanın üzerinde kalan fiyatlar da yönün yukarı doğru yani yükseliş olduğunu ve hareketli ortalama seviyesinin de destek seviyesi olduğunu işaret etmektedir. Hareketli ortalamanın altında kalan fiyatlarda ise; yönün aşağı yani düşüş olduğunu hareketli ortalamalarında direnç seviyesi olduğunu işaret etmektedir. Hareketli ortalamalar gözlem yoluyla yapılan çizgisel çalışmaları daha objektif, herkes tarafından görülebilecek seviyelere dönüştürme bakımından sağlıklı sonuçlar verebilir. İşaret edilen destek ya da direnç seviyeleri daha geçerli hale gelecektir. Hareketli ortalamaların hesaplama yöntemleri farklılaştırılmıştır. Piyasada en çok kullanılanları 3'e ayıracak olursa ;

1. Basit hareketli ortalamalar ( simple moving average- SMA ) 2. Üssel hareketli ortalamalar ( exponential moving average- EMA ) 3. Ağırlıklı hareketli ortalamalar ( weighted moving average- WMA )

BASİT HAREKETLİ ORTALAMALAR ( SMA ) Basit hareketli ortalamalar kullanılan zaman dilimine göre ve seçilen fiyata göre ortalama fiyatı gösterir. Seçilen fiyatların belirlenen zaman diliminde bölünmesiyle elde edilmektedir. Ortalama fiyatın bu zaman diliminde hangi seviyede olduğunu gösterir. Ancak hesaplanırken tüm fiyatlara aynı oranda önem vermesi sağlıklı sonuçlar doğurmayabilir. Uzun periyodlu şekilde kullanıldığında çok önceden gerçekleşen fiyatlamalarada aynı önemi vermesi şu an ki fiyatlamalar için yanıltıcı sonuçlar doğurabileceği için kullanıcılar tarafından çok tercih edilmez. Ancak kısa zaman dilimlerinde kullanıp uzun vadeli işlemlerde diğer ortalamaları kullanmak daha sağlıklı sonuçlar doğuracaktır.

Örnek grafikte EUR/USD paritesinde 21 periyodlu kapanış fiyatlı basit hareketli ortalama kullanılmıştır. Grafikte hareketin yönünü ve fiyatlar yukarı yönlü olduğu için fiyatların altında kalan basit hareketli ortalama destek seviyeleri göstermektedir. Son bölümde fiyatların basit hareketli ortalamanın altına geçmesi ise direnç seviyelerini ve yönün düşüş şekline olduğunu işaret etmektedir. AĞIRLIKLI HAREKETLİ ORTALAMA ( WMA ) Ağırlıklı hareketli ortalamalar sinyalleri açısından basit hareketli ortalama ile aydır. Ayrıştığı nokta ise ortalamanın hesaplanmasında kullanılan yöntemdir. Basit hareketli ortalamada uzun dönemlerde geçmiş hareketlerin ortalamayı etkileme sorunu ağırlıklı hareketli ortalama da giderilmeye çalışılmaktadır. Seçilen periyoda göre bugünki fiyata daha çok önem vererek geçmişe doğru da önem derecesini azaltarak hesaplama gerçekleştirir. Örneğin 21 periyod seçildiğinde bugün ki hareketin kapanış fiyatı 21 ile çarpılırken bir önceki hareketin kapanış fiyatı 20 ile çarpılır. 21 gün önceki hareketin kapanış fiyatına ise ağırlık verilmez. Böylece geçmiş hareketin daha yakın zamanı etkileme oranı aza indirgenmeye çalışılmaktadır. Örnek grafikte kırmızı renge sahip olan hareketli ortalama basit hareketli ortalamadır. Mavi renge sahip ortalama ise ağırlıklı hareketli ortalamadır. Yine grafikte 21 periyodlu hareketli ortalamalar kullanılmıştır. Grafikte görüldüğü üzere; ağırlıklı hareketli ortalama fiyatı daha yakından takip etmekte ve daha hızlı sinyal verebilmektedir. Geçmiş harekete verilen daha az ağırlık şu an ki hareket için daha yakından takip etme olanağı tanımaktadır.

ÜSSEL HAREKETLİ ORTALAMA ( EMA ) Üssel hareketli ortalama daha önce bahsettiğimiz ağırlıklı hareketli ortalama ile basit hareketli ortalamanın karışımı şeklinde oluşmuş bir ortalamadır. Basit hareketli ortalamada yaşanan geçmişteki tüm hareketleri içermesi ve ağırlıklı ortalamada yaşanan sadece yakın periyoda ağırlık verme sorununu ortadan kaldırmak adına kullanılan bir ortalama çeşididir. Üssel hareketli ortalama verilen ağırlık değeri ile hesaplanan basit hareketli ortalama değerlerinin seçilen son gün kapanış fiyatından çıkarılması ve verilen ağırlık değeri ile çarpılması sonucu elde edilen rakamın pozitif ya da negatif olmasıyla basit hareketli ortalamaya ekleme ya da çıkarma yapma sonucunda elde edilir. Şu an gerçekleşen fiyata verilen ağırlığın daha çok olması ve geçmiş fiyatlarında dikkate alınmasıyla sağlıklı bir sonuç elde edilebilir. Uzun periyodlu kullanımlarında mükemmele yakın sonuçlar doğrumaktadır. Diğer hareketli ortalamalarda olduğu gibi sinyallerini şu an ki fiyatın altında ya da üstünde olmasına göre elde edebiliriz. Fiyatın altında olan üssel kareketli ortalama yönün yukarı doğru olduğunu ve destek seviyesinin üssel hareketli ortalama değeri olduğunu veririken. Fiyatın üstünde oluşan üssel hareketli ortalama yönün aşağı doğru olduğunu ve direnç seviyesinin üssel hareketli ortalam değeri olduğunu ifade etmektedir. Örnek grafikte basit hareketli ortalama kırmızı, ağırlıklı hareketli ortalama mavi ve üssel hareketli ortalama yeşil renkte gösterilmektedir. Grafikte dikkat edileceği gibi şu anki fiyat hareketini daha yakından takip eden üssel hareketli ortalama ağırlıklı ortalama ile basit hareketli ortalama arasında ama şu anki fiyatı daha yakından takip etme özelliğine sahip şekilde hesaplamalarını gerçekleştirmektedir. Uzun periyodda diğerlerine göre daha sağlıklı sonuçlar vererek genel tabloyu daha iyi bir şekilde ortaya koyabilme özelliğine sahiptir. Periyod büyüdükçe üssel hareketli ortalama kullanımının daha iyi sonuç vereceği görülebilecektir.

hareketli ortalamaların kullanımında periyod şeçimi oldukça önemlidir. Özellikle kısa periyodlar daha sık sinyal değiştirmekte ve detaylı destek direnç seviyeleri yanıltıcı olabilmektedir. Uzun periyodlu seçimler ise genel hareketi gösterdiği için forex piyasaslarında gerçekleşen hareketlere uyumluluk sorunu taşımaktadır. Uzun periyodlu kullanımlarda alınaması gerek risk büyüdüğü için kullanım oranı daha düşüktür. Ancak hareketli ortalamaların beraber kullanımı bu tip sıkıntıları biraz da olsa ortadan kaldırmak adına faydalı olabilmektedir. Kısa periyodlu hareketli ortalama ile ondan daha uzun değere sahip hareketli ortalama beraber kullanılıp kesişimlerinden sinyaller türetilebilmektedir. Kısa periyodlu olanın uzun periyodlu olanı yukarıdan aşağıya doğru kesmesi satış sinyali verirken, kısa periyodlunun uzun periyodluyu aşağıdan yukarı kesmesi ise alış poziyonu türetebilmektedir. Harketli ortalamaların yatay seyri ise piyasa yataylığına işaret ederler.

Örnekte 13 ve daha uzun periyodlu 50 üssel hareketli ortalama kullanılmıştır. Birbirlerini kesmeleriyle oluşturulan sinyallerde ana trendleri tespit etmeyi başarabilmişlerdir. MACD ( Moving Avarage Convergence / Divergence) MACD bir çok göstergede olduğu gibi hareketli ortalamalardan türetilmiş bir göstergedir. Hareketli ortalamaların birbirlerine yaklaşıp uzaklaşması üzerine kurulu sistemde bir de kısa periyodlu hareketli ortalama bulunmaktadır. MACD hem trend takip eden hem de salınım gösteren şeklinde kullanılabilmektedir. Piyasada kullanımı oldukça yaygın ve güvenilir olan gösterge 3 farklı hareketli ortalamadan yararlanır. 12, 26 ve 9 periyodlu olan hareketli ortalamalarda periyod değiştirilebilir. 12 ve 26 periyodlu hareketli ortalamalar üssel hareketli ortalama olarak alınırken 9 periyodlu olan ise basit haretkli ortalama olarak alınmaktadır. 12 ve 26 periyodlu ortalamalar arasındaki farkın artıp azalmasına göre pozitif ya da negatif değerler elde edilmektedir. Bu yüzden göstergede sıfır çizgisi hareketin yönünü tayin etmede yardımcı olur. 26 günlük ortalama artarken, 12 günlük ortalama azalıyorsa aradaki fark negatif olur ve gösterge sıfır ekseninin altına iner. 12 günlük ortalama artarken, 26 günlük ortalama azalırsa, fark pozitif olacağından gösterge sıfır ekseninin üzerine çıkar. Negatif sonuçlar göstergede sıfırın altında barlar şeklinde gösterilmektedir. Yine pozitif elde edilen değerle sıfır çizgisinin üzerinde barlarla gösterilir. Aynı zamanda 9 periyodlu basit hareketli ortalamanın sıfır çizgisini yularıdan aşağıya kesmesi satış sinyali verirken, aşağıdan yukarı kesmesi de alış pozisyonu doğurmaktadır. Değerler sıfırın altında kaldığı sürece düşüş trendi devamlılığını sıfın üzerinde kaldığı sürecede yükseliş trendinin devamlılığını ifade etmektedir. Aynı zamanda MACD'den alınabilen bir diğer sinyal de 9 periyodlu basit hareketli ortalama ile barların kesişiminden elde edilmektedir. Barların 9 periyodlu hareketli ortalama ile yukarı yönlü kesişmesi alış pozisyonlarını oluştururken aşağı yönlü kesişmesi satış pozisyonunu oluşturmaktadır. Ayrıca gösterge trend içersindeki salınımları da takip etmemize olanak tanımaktadır. Sıfır bölgesinin üzerinde yani alış pozisyonunda barlarla 9 SMA kesişmişken tersi yönde harekete geçip aralarında boşluk oluşturması trend içerisindeki ters hareketi yani satış pozisyonunu ifade etmektedir. Aynı şekilde sıfır bölgesinin altında yani satış pozisyonunda barlarla 9 SMA kesişmişken tersi yönde harekete geçip aralarında boşluk oluşturması trend içerisndeki ters hareketi yani alış pozisyonunu ifade eder.

Örnek grafikte görüldüğü üzere MACD belirli bir zaman aralığında alış ve satış sinyallerini vermiştir. Öncelikle ilk sinyalde 26 ve 12 periyodlu hareketli ortalamaların arasındaki fark negatif eğilimli gerçekleşmiş ve sıfır bölgesinin altına taşınmıştır. Göstergenin verdiği satış sinyalinin ardından negatif bölgede devam eden hareket bir süre sonra eğilimini pozitif bölgeye doğru yöneltmiştir. Burada 9 hareketli ortalama ile barların ters yönlü kesişmesi trend içersinde toparlanmayı göstermiş ve alış sinyali vermiştir. Ancak devam eden hareket tekrar 9 harektli ortalama ile negatif yönde kesişen barlar satış sinyaline devam etmiştir. Sonra hareket sıfırın üzerine ve pozitif bölgeye taşınmış hemen ardından da 9 periyodlu hareketli ortalama sıfır bölgesinin üzerine çıkmış ve alış sinyali gelmiştir. Devam eden hareket bir süre sonra toparlanma gerçekleştirmiş ve MACD pozitif bölgede barlarla 9 periyodlu hareketli ortalama ters yönde kesişmiş ve toparlanmayı göstermiştir. BOLLINGER BANTLARI Bollinger bantları yine hareketli ortalamalarda türetilmiş bir göstergedir. Kullanımı oldukça yaygın olan bollinger bantları sapma değeri kullanarak hareketli ortalamaların hesaplama hatalarını gidermeye çalışmaktadır. Kullanılan hareketli ortalamaların belirli bir sapma değeriyle aşağı ve yukarı kaydırılarak fiyatı bir kanal içersine alıp bu kanal içersindeki hareketleri tahminlemeye çalışan gösterge ortada da yine hareketli ortalama barındırmaktadır. Ortadaki harketli ortalama değeri genellikle 20, üst ya da alt banda da 2'lik standart sapma değeri eklenip/çıkarılıp alt ve üst bant değeri bulunur. Bantlarıda hareketli ortalama değeri arttıkça sapma değeri artırılmadır. Bu yüzden kullanılacak değerin test oldukça önemlidir. Bollinger bantları alt ve üst banlara göre sinyaller türetmektedirler. Öncelikle üst bantta yavaşlayan hareketler piyasanın daha yukarı gidemediğini bu seviyelerden satışların gelebileceğini göstermektedir. Aynı şekilde aşağı harekette alt bandı zorlayan ancak hızlanamayan hareketlerde satış baskının azaldığını ve seviyeden tepki alımlarının gelebileceğini göstermektedir.

Ayrıca alt ve üst bandı zorlayan hareketler ve bant dışına taşmalar hareketin yön doğrultusunda devam edeceğinin göstermektedir daralan hareketler ise piyasanın yön değiştireceğini işaret eder. Aynı zamanda daralma hareketleri gerçekleşecek haraketin hızlı bir şekilde oluşacağını da işaret etmektedir.

RSI ( RELATIVE STRENGTH INDEX ) Göreceli güç endeksi olarak adlandıran gösterge fiyatların gücünü ölçmekte kullanılmaktadır. piysada oldukça yaygın kullanılan göstergenin ama fiyatların gücünden hareketle dönüşleri yakalayabilmektir. Genellikle kısa vade de 14 periyodlu olarak kullanılmaktadır. En çok 30 ile 70 değerleri arasında gerçekleştirilen hesaplamalarda bu bölgelerin dışında gerçekleşen işlemler “aşırı” olarak nitelendirilmektedir. 30 seviyesinin altına sarkmaların piyasa aşırı satış gerçekleştiğini ve bu seviyelerden tepki alımları ile yükseliş hareketinin başlayacağı düşüncesini yaratır. Böylece yatırımcılar 30 bölgesinin altında ki hareketlerden yeniden alım işlemlerine başlarlar. Aynı şekilde 70 bölgesinin üzerinde gerçekleşen alımlarda ise piyasasın aşırı alım seviyesinde olduğunu ve satış işlemlerinin başlayacağı algısıyla satış poziyonlarına dönülmüş olur. Ayrıca bir diğer sinyali de; RSI değerleri genellikle fiyatlarla beraber hareket etmektedir. Fiyatlar yükseldikçe değer de yükselmekte fiyatlar düştükçe değer de düşmektedir. Ancak bazı durumlarda fiyatlar bir önceki zirvenin üzerine taşınması durumunda RSI değeri bir önceki değerini geçemez. Böylece bir uyumsuzluk oluşmuş olur. Bu durum yükselen piyasada alımların güç kaybettiğini piyasanın düşüşe geçeceğini ifade etmektedir. Düşen piyasa için de fiyatlar düşerken RSI değeri de fiyatlarla beraber düşmektedir. Bazı durumlarda fiyat bir önceki dip seviyesini geçmesi durumunda RSI bir önceki değerini geçemez. Bu da piyasada tekrar alımların geleceğini işaret etmektedir.

Örnekte görüldüğü gibi piyasa 30 bölgesinin altında işlemler görürken yönünü yukarı çevirmiş ve alımlarla karşılaşmıştır. Bir süre devam eden alımlar fiyat yükselirken RSI değerinin aşağıda kalmasını sağlamış ve bu bölgede kısa süreli sert satışlar gelmiştir. 70 değerini test eden RSI daha sonra bu bölgeden tekrar satış işlemleriyle değer kaybetmiştir. Değer kaybederek 30 bölgesinin altına sarkan ve düşüşlerde uyumsuzluk oluşturan hareket tekar yükselişe geçmiş ve 70 değerine ulaşmıştır. STOCHASTIC Stochastic osilatör piyasada en çok kullanılan göstergelerden bir tanesidir. Kısa vadede ve işlem hacminin yüksek olduğu dönemlerde etkili olan gösterge bir paritenin kapanış fiyatlarını en yüksek ve en düşük seviyelere göre ölçen ve dönüş sinyali üreten bir göstergedir. Aynı zamanda aşırı alım ve aşırı satış bölgelerinin de tespitine yarayan bir göstergedir. Göstergede iki tane çizgi bulunmaktadır. %K olarak ifade edilen ve genellikle düz bir çizgi ile göstergede belirtilen çizgi ana göstergedir. Diğer çizgi ise kesikli olarak ifade edilen %D çizgisidir. %D çizgisi %K çizgisinin basit hareketli ortalaması olarak ifade edilmektedir. %K eğrisinin genellikle 3 günlük hareketli ortalaması ile %D çizgisi elde edilmektedir. Göstergede 20 ve 80 seviyesi aralık olarak belirlenmiştir. 20 bölgesinin altındaki işlemler aşırı satım 80 bölgesinin üzerindeki işlemlerde aşırım alım bölgesi olarak ifade edilmektedir. Piyasanın bu bölgelerde aşırı işlemler gördüğü ve ters yönlü hareketin başlayacağı algısı oluşmaktadır. Ancak bu bölgelerde çizgilerin kesişimleri önem arz etmektedir. 20 bölgesinde %D çizgisinin %K çizgisini altan yukarı doğru kesmesi alış sinayli, 80 bölgesinde %D çizgisinin %K çizgisini yukarıdan aşağı doğru kesmesi ise satış sinyali vermektedir.

Grafikte göstergenin bazı sinyallerine örnekler verilmiştir. Grafikte 80 bölgesinde aşağı yönlü kesişimler satış hareketlerini belirtirken 20 bölgesinden yukarı yönlü hareketlerde alım işlemleri başlatmıştır. Ancak bazı durumlarda ana tredn doğrultusunda 20 ve 80 bölgeleri dışından alınan sinyaller daha kısa vadeli olrak belirmiş ve diğer aşırı bölgeye ulaşmadan sinyal ters yönlü değiştirilmiştir. Bu yüzden ana trendin tespiti önemlidir. 20 ile 80 aralığında sinyallerin değişimi ters yönlü harekete sebep olamaktadır. FİBONACCİ ANALİZ YÖNTEMLERİ Teknik analizde en çok kullanılan yöntemlerden bir tanesi de fibonacci analizleridir. Finonacci analizleri ünlü İtalyan matematikçi Leonardo Fibonacci tarafından geliştirilmiş bir takım sayı dizisine dayanmaktadır. Finansal piyasalarda sıkça kullanılan yöntemler bu sayı dizilerinin fiyat hesaplamalarında ve de zaman aralıkları gibi etkenlerde önemli sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Fibonacci Hint-Arap sayıları ile aritmetik işlemler yapmanın Roma rakamları ile hesap yapmaktan çok daha basit ve verimli olduğunu gördü. Leonardo bütün Akdeniz bölgesini gezdi ve dönemin önde gelen Arap matematikçiler ile çalışma olanağı buldu. Leonardo yaklaşık olarak 1200 yıllarında bu seyahatinden döndü. 1202 yılına gelindiğinde 32 yaşında, “hesaplama kitabı" anlamına gelen “Liber Abaci” isimli eserinde topladı. Yayınladığı bu eserinde Hint-Arap Sayı Sistemi'ni Avrupa'ya duyurdu. Liber Abaci'de kapalı bir ortamdaki bir tavşan ailesinin artışını, her tavşan çiftinin bir ay sonra bir yavru yapıp onun da 1 ay sonra 1 yavru yapacağı gibi ideal varsayımlar altında hesaplanmasını gösterir. Bu problemin çözümünde tavşan çiftlerinin sayısının artışını gösteren sayı dizisi Fibonacci sayıları, diziye de Fibonacci dizisi denir. Dizinin ilk sayı değeri 0, ikincisi 1 ve her ardışık elemanı da önceki iki elemanın değerinin toplamı

alınarak bulunur ve bu halde ; 0, 1, 1(1+0), 2(1+1), 3(2+1), 5(3+2), 8(5+3), 13(8+5),21(13+8)... şeklinde artar. Ayrıca Fibonacci dizisinin ilginç özellikleri vardır. Örneğin; -Dizide her üçüncü sayı 2 ye, her dördüncü sayı 5 e ve her altıncı sayı 8 e bölünebilir. -Fibonacci sayı dizisindeki herhangi bir sayının 1,618(altın oran) ile çarpımı bir sonraki sayıyı yaklașık olarak vermektedir. Sayılar büyüdükçe, yaklașma oranı daha da artmaktadır. -Herhangi bir sayının 0,618 katı bir önceki sayıyı yaklașık olarak vermektedir. Yine sayı büyüdükçe, yaklașma oranı artmaktadır. - Herhangi bir sayının 2,618 katı, iki sıra sonraki sayıyı vermektedir. - Herhangi bir sayının 0,382 katı, iki sıra önceki sayıyı vermektedir. - 1 ve 2 dıșında tüm sayıların dört katının bașka bir Fibonacci sayısı ile toplamı bașka bir Fibonacci sayısı verir. Bu dizinin ileri elemanlarında, bir sonraki elemanın bir öncekine oranı “altın oran” adı verilen ve yaklaşık 1,618 (1:0,618) değerine eşit bir sayıyı verir. Altın oran doğada bir çok canlı ve cansız varlıkda tespit edilebilmektedir. Varlıkların yapısında yer alan bu oranı ; çam kozalaklarında, papatya yapraklarında, ayçiçeği tanelerinin soldan sağa ya da sağdan sola sayılmasıyla elde edilen sayılarda, Mimar Sinan'ın bir çok eserinde, bir çok tabloda bu sayı dizilerini ve altın oranı tespit etmek mümkündür. Altın Oran ve diğer katsayılar fiyat hareketlerinde de kullanılmaktadır. Orta ve uzun vadeli destek dirençlerde, düzeltme noktalarında dip ve zirvelerde bu oranlardan faydalanılmaktadır. En çok kullanılan Fibonacci Analiz yöntemleri

Fibonacci Düzeltme Seviyeler ( Fibonacci Retracement ) Fibonacci Fanlar ( Fibonacci Fans ) Fibanacci Zaman Aralıkları ( Fibonacci Time Zones )

Fibonacci Düzeltme Seviyeleri ( Fibonacci Retracement ) Düzeltme seviyleri bir fiyat hareketinin dip seviyesinden başlayarak en yüksek seviyesine kadar gerçekleşen yükselişin ya da bir tepe seviyesinden başlayarak en dip seviyesine kadar gerçekleşen düşüşün bittikten sonra ne kadarlık kısmının toplandığını gösteren oranlar ve bu oranlardan faydalanılarak elde edilen destek direnç seviyelerini elde etmemizi sağlar. Genel bir destek direnç seviyesi beliryen bu oranlar işlem sinyali vermektense fiyatların bir önceki yükseliş ya da düşüşe göre konumunu belirlememizde fayda olur. Orta ve uzun vadeli seviyeler daha sağlıklı sonuçlar vermektedir. Düzeltme seviyelerinde 23.6, 38.2, 50.0 ve 61.8 gibi seviyeler elde edilir. Bu seviyelerden %61.8 ve

%38.2 seviyeleri diğer seviyelere göre daha sağlıklı sonuçlar verebilmektedir.

Fibonacci Fanları ( Fibanacci Fans ) Fibonacci fanları düzeltme seviyeleri gibi teknik analizde oldukça sık kullanılan yöntemlerden bir tanesidir. Yine fibonacci oranlarından faydalanılarak elde edilen fan çizgileri trend hareketinde referans noktaları oluşturmaktadır. Bu refans seviyeleri 38.2 50 ve 61.8 seviyelerinden oluşmaktadır. Bir dip ya da tepe seviyesinden trendin ara seviyesine çekilerek elde edilen referans noktaları hem destek direnç seviyesi görür hem de düzeltme hareketlerinde kullanılmaktadır. Trend hareketinin düzeltmelerinde yesi seviyelerin tespit edilmesinde oldukça etkilidir. Fibonacci fanları sık kullanılmasına rağmen hacmin yüksek olduğu piyasalarda yanılma payları vardır. Bu tip fiyatlamalarda referans noktalarının dışına taşmalara dikkat etmek gerekmektedir. Ancak uzun vadeli hareketlerde daha etkili sonuçlar verebilmektedir.

Fibonacci Zaman Aralıkları ( Fibonacci Time Zones ) Teknik analizde sadece fiyatı tespit etmek değil aynı zamanda zamanlamada oldukça önemlidir. Zaman tahmini sayesinde ilerleyen bir dönemde fiyatların hangi seviyelerde olabileceği ya da önceden tahmin edilen bir zamanda beklenen büyük hareketlerin gerçekleştiğini görmek piyasada oldukça önemlidir. Zaman tahminlemesi oldukça zordur. Çünkü gelecek belirsizliklerle doludur. Ancak bu belirsizliği aza indirip tahmin yürütmek için yine fibonacci oranlarından faydalanılmaktadır. Fiyat hareketlerinin toparlanma ya da düzeltmelerinin fiyatın ilerleyişin bir kısmı kadar olduğunu tespit eden teknik analistler aynı şekilde fiyat ilerlemesi süresince geçen zaman diliminin belirli bir oranınca da zaman tahmini yapabilmektedirler. İsabet oranı piyasada tartışmalı olsada bazı durumlarda sağlıklı sonuçlar veren “zaman aralıkları” fibonnacci oranlarıyla belirttiği zamanlarda hareketliliğin yaşanacağını işaret etmektedir. Yine bir fiyattan diğerine çekilerek elde edilen aralıkla başlangıç aralığından başlayarak fibonacci oranlarını ekleyip yeni zaman dilimleri elde ederek uygulaması gerçekleştirilir.

Grafikte görüldüğü üzere USD/TL paritesinde gerçekleşen yükseliş ve düşüşler “zaman aralıkları”nın denk geldiği zamanlarda sıkça gerçekleşmiştir. Örneğin 8. periyodun denk geldiği sert düşüş hareketi fibonacci oranlarıyla tespit edilebilmiştir. Yine grafikte 13. harekete denk gelen dönüş bu oranlar sayesinde öngörülebilmiştir. TEKNİK ANALİZDE ÖNERİLER

Teknik analiz uygulanırken kullanılan göstergelerin,sinyalleri ve çalışma prensipleri iyi derecede bilinmelidir.

Teknik analiz objektif bir karar verilmesinde öncülük eder. Bu yüzden analiz duygulardan

arındırılarak yapılmalıdır.

Göstergelerin her zaman yanılma payı vardır. Bu yüzden tek bir gösterge yerine bir kaç tanesi beraber kullanılarak bir filitreleme yöntemi oluşturulmalıdır.

Göstergeler beraber kullanılırken çalışma prensiplerine göre tercih edilmelidir. Örneğin trend göstergeleri ile salınım göstergeleri beraber kullanılmalıdır.

Çizgisel analizle kişiye özgü olduğu için çizimlerin doğruluğu önemlidir. Çizgisel

çalışmalarda isabet oranı uygulama yaptıkça kazanılacaktır.

Formasyonların tespitinde acele etmemek gereklidir. Formasyonların tamamlanma süreci zaman alabilir. Formasyonların oluşumunda her bir hareketin kendinden önce oluşan hareketi onaylaması gerekir. Bu yüzden peşin yargılardan kaçınıp formasyonun oluşumunu tamamlaması beklenmelidir.

Başkalarının analizi size uygun olmayabilir. Fikir edinmek için başka analizlere bakılabilir.

Ancak her analiz kendine özgü bir risk ve getiri planladığı için size uygun olmayacağından, kendi analizinizi yapmanız daha doğru sonuç verecektir.

Teknik analiz uygulamalarında dikkate alınması gereken bir diğer konuda temel analiz

verileridir. Ekonomik göstergeler ve haber saatleri analizinizle uygunluk göstermesi doğru sonuçlar almanızı sağlar.

Forex piyasası yüksek getiri ve yüksek risk içeren bir piyasadır. Bu yüzden işlemler risk

getiri oranlarına göre tespit edilmelidir. Aldığınız risk hedeflediğiniz getiriden yüksek olmamalıdır.

Yüksek likititeye sahip piyasada ters yönlü hareketlere yakalanma ya da yanlış analizler

sonucunda yanlış işlem girme olasılığına karşı her zaman Stop/lose olarak adlandırılan zararı durdur seviyesi belirlenmelidir. Bu seviye sayesinde zararlarınızı büyümeden durdurma fırsatı elde edersiniz.

Psikolojik durumunuzda uygulamalarınızda oldukça önemlidir. Aşırı hırs ve güve duygusu

piyasada olumsuz sonuçlar elde etmenize sebep olabilir. Bu yüzden analizlerinizde objektif olmanız gerekir.

TEMEL ANALİZ Forex piyasalarında uygulanması gereken bir diğer analiz yöntemi de temel analizdir. Temel analiz makro ekonomik verilerin para birimine etkisini içermektedir. Makro ekonomik gelişmeler ülkelerin ekonomik aktivitelerine ilişkin en güncel verilerdir. Bu veriler bir ülkenin sahip olduğu olanaklardan tutunda bu olanakları nasıl kullandığına dair bilgiler içerir. Bu sayede izlenen poltikaların etkinliğini ve gelecekte ekonomiye ilişkin beklentilerin şekillenmesine sebep olur. Aynı zamanda ülkelerin siyasi aktiviteleri de oldukça önemlidir. Ülkelerin politik olaylarda bir birlerine sağladıkları üstünlükler para birimin değerinede yansır. Bu sayede güçlü olan ülkenin para birimine olan daha da artar. Zayıflayan ülkelerde ise baş gösteren güven sorunları para birimlerinin değer kaybetmesine neden olmaktadır. Temel analiz ülklerin ekonomik,politik, sosyal verilerini inceleyerek gelecekte gerçekleşebilecek verilerin para birimi değeri üzerine yansıması inceler. Bu inceleme de, para birimin değerine etki

eden veriler önem derecesine göre farklılık göstermektedir. Direkt olarak etki eden ana faktörlerin yanında bu ana faktörlere etki eden yan faktörlerde bulunmkatadır. Aynı zamanda beklenmedik gelişmeler para birimi değerine daha çok etki ettiği gözlemlenmiştir. Yaşanan ani gelişmeler panik halinde fiyatlamalara sebep olmaktadır. Aynı zamanda temel analiz genel ekonomik görünümü inceleyerek ana trendin yönünün tespiti için önem arz etmektedir. Temel analizde verileri sınıflandırırken beklenen ve beklenmeyen haberler olarak sınıflandırmamız mümkün. Beklenen haberler; ekonomik görünümü temsil eden ve bir takvim yardımıyla takip edilebilecek verilerdir. Bu veriler daha çok ekonomin gelişimini temsil eden göstegelerin rakamsal olarak ifadesini temsil etmektedir. Piyasada açıklanma tarihi ve yeri önceden belli olan ve piyasa katılımcı tarafından bir beklenti dahilinde takip edilen bu verilen açıklanma saatiyle fiyatlanmaktadırlar. Ayrıca beklenen haberler içersinde siyasi aktivitelerde değerlendirilebilir. Sonuçta bir ülkenin ekonomisini etkileyen en önemli olgu siyasi aktiviteler olarak gösterilebilir. Örnek olarak Amerika'da gerçekleşecek olan Başkanlık seçimleri tüm piyasa katılımcıları tarafından takip edilmektedir. Seçim sonuçları ve seçime kadar olan süreç aynı zamanda piyasada o ülkenin gelecekteki ekonomik tavrı ile ilgili beklentiler oluşturmaktadır. beklenmeyen haberler ise; piyasa katılımcıları tarafından herhangi bir şekilde takip edilemeyen ve önceden piyasada bir beklenti oluşmasına engel olan, piyasaya ani bir şekilde duyurulan ya da duyulan veriledir. Bu tür verilen piyasada panik havası yaratan ve ani fiyatlamalara sebep olan verilerdir. Aynı zamanda piyasanın hızlı bir şekilde yön değiştirmesini de sağlarlar. Örnek olarak doğal afetler sisyasi anlaşmazlıklar ya da 11 eylül gibi terör olayları gösterilebilir. Daha önceden tahmin edilemeyen ve daha çok paniğe sebep olan bu veriler teknik analizlerin de çalışma prensiplerini ortadan kaldırırlar. Ayrıca bir diğer ayrım da para birimin değerine direkt olarak etki eden ana faktörler ile bu ana faktörlere etki eden yan faktörler olarak yapılabilir. Yan faktörler daha çok ana faktörlerin hesaplanmasında ve haftalık ya da daha kısa süreli geçerliliği olan verilerdir. Bu verilerin ömürleri kısa olduğu gibi piyasada fiyatlanmaları da kısa sürebilmektedir. Diğer tarafta büyüme, işsizlik, faiz politikaları gibi çeyreklik dilimlerde ya da daha uzun sürelerde açıklanan ve genel ekonomik görünümü yansıtan veriler ise daha uzun vadeli fiyatlamalara sebep olmakta ve daha çok trend oluşumlarını desteklemektedirler. Örneğin verilen bir faiz değişikliği kararı para birimi üzerinde direkt etkiye sahip olan bir veridir ve daha çok merkez bankalarının uzun dönemli politikaları arasında yer almaktadır. Sıklıkla değiştirilmekten kaçınılan faiz oranları daha çok bir gereksinim ya da küresel anlamda gerçekleşebilecek bir kriz neticesinde radikal olarak değişikliklerin yapıldığını görebileceğin bir ekonomik politika aracıdır. MERKEZ BANKALARI Merkez bankaları bir ülke ekonomsinde politikaları belirleyen en yetkili kurumdur. Kısaca merkez bankasının amacı fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmektir. Bu amaca yönelik olarak kullandığı bir çok araç bulunmamaktadır. Bu amaca ulaşmak için merkez bankaları bir çok görevi de yerine getirmektedir. Öncelikle para arzını kontrol etmek amacıyla yürüttüğü işlemlerde direkt olarak para birimin değerine etki etmektedir. Özellikle iç ve dış piyasada para birimin değerini koruyabilmek adına gerçekleştirdiği işlemler uluslarası platformda ve reel sektörde yansımalara sebep olur. Kur rejminin belirlenmesi ve diğer para birimlerine karşı değerinin korunması gibi görevini yerine getirebilmek adına piyasaya müdahale edebilir. Ayrıca merkez bankası fonlarını değerlendirmek isteyen fon arz ediciler ile fona ihtiyaç duyan fon talep edenler arasındaki dengeyi sağlamakla da yükümlüdürler.

İki taraf arasında gerçekleşecek işlemleri düzenleyen ve ödemelerini dengeleyen kurum merkez bankasıdır. Aynı zamanda merkez bankaları ülkenin altın döviz gibi rezervlerinide kontrol etmekle yükümlüdür. Bu yükümlülük çoğu zaman kriz dönemlerinde hayati önem taşımaktadır. Bir nevi kasa görevi gören merkez bankası buhran dönemlerinin yönetilmesi ve alacağı kararlar ile hayati önem taşımaktadır. Ülkenin borç ve gelirlerinin takibi bunlara ilişkin ödemelerin gerçekleştirilmesi gibi finansal sitemi düzenleyici yapısıyla ülkenin itibari değerini de korumak için faliyetler gerçekleştirir. Dolayısıyla forex piysasında çok kullanılan dövizlere etki eden bir etkende Merkez Bankaları'dır. Hem kendi para birimlerinin değerini korumak hem de ülke ekonomisin iç ve dış piyasada kontrollü bir şekilde ilerlemesini sağlamak amacıyla izledikleri politikalar direkt olarak para birimin değereni etkiler. Bu yüzden çalışılan para birimiyle ilgili analiz edilmesi gereken bir diğer veride o para birimini yöneten Merkez Bankası'nın politikasıdır. Özellikle dolar küresel bir para birimi olduğu için Amerika Merkez Bankası olan Federal Resevre Bank'ın (FED) takip edilmesi şarttır. Amerika Merkez Bankası – Federal Reserve Bank Amerika Merkez Bankası 1923 yılında ekonomik istikrarı sağlamak ve güvenli bir ortam oluşturmak adına kurulmuştur. Merkez bankasının yapısı diğer merkez bankalarına göre farklılık göstermektedir. 12 merkez bankasının üst kurulu olarak görev yapan Federal Reserve Bank'a Ben Bernanke başkanlık etmektedir. Dolar üzerinde kararları veren FED 12 farklı eyalet bankasının birleşiminden oluşmaktadır. FED'in en önemli oraganı Açık Piyasa İşlemlerini yürütmeye yetkili Federal Açık Piyasa İşlemleri Komitesi (FOMC ) 'dir. FOMC, Amerikan Merkez bankasının açık piyasa ile ilgili kararları alan ve uygulayan komitedir. 12 üyeden oluşmaktadır, bu üyelerin 7 tanesi guvernörler kurulu üyesidir, diğer 5 üye ise federal rezerv bankası başkanlarından oluşmaktadır. New York Federal Rezerv Bankası başkanı FOMC’nin değişmeyen üyesidir. Geriye kalan 4 üye 11 FRB başkanının sırayla görev almasıyla belirlenir. FOMC başkanı geleneklere göre Guvernörler Kurulu Başkanıdır. FOMC yürüttüğü açık piyasa işlemleri ile dolarla ilgili karalar alarak para arzını kontrol etmek için çalışmaktadır. Ayrıca devlet tahvilleri alınıp satılması gibi yöntemlerle doların değerini belirlemede en etkili organdır. FOMC toplantıları 6 haftada 2 gün boyunca süren toplantılar gerçekleştirerek mevcut durum değerlendirmesi yapar ve geleceğe ilişkin kararlar alarak piyasaya duyrulur. Ben Bernanke'nin düzenlediği basın toplantılarında FED'in değerlendirmesi ve geleceğe dair beklentileri açıklanarak piyasada beklentiler oluşturulur. Bu basın toplantıları ve tutanakların yayınlanması piyasayı etkileyen oldukça önemli bir veridir. Gerek mevcut duruma ilişkin analizler gerekse geleceğe dair beklentiler piyasa aktörleri tarafından anlık olarak yorumlanır ve dolar üzerinden fiyatlanmalar hız kazanır. FED kararları Amerika ve doların küresel para birimi olması dolayısıyla diğer ülke ekonomileri üzerinde etkileri vardır. Bu yüzden piyasada devamlı takip edilmesi gereken en önemli Merkez Bankalarındandır. Avrupa Merkez Bankası European Central Bank ( ECB ) Avrupa Merkez Bankası (ECB ) Avrupa Bölgesinin içinde bulunduğu üye ülkelerin para politikasını yürütmekle yükümlü olan ve dünya ekonomisinin en önemli kurumlarındandır.1998 yılında Avrupa ekonomisi ve para birliği kapsamında kurulmuştur. Merkezi ise Frankfurt’ta Euro kulesindedir. FED ve diğer merkez bankalarının ana amacı gibi ECB'nin de amacı euronun değerini korunmak ve fiyat istikrarını sağlamaktır. Bu hedef doğrultusunda para politikasını belirleyen ve üye ülkelerin para kaynaklarının yönetimi, para arzının kontrolü, döviz işlemeleri gibi işlemleri yerine getiren bankaya 2011 yılında seçilen Mario Draghi başkanlık etmektedir. Üye ülke merkez bankaları Avrupa Merkez Bankası'nın organı olarak görev yapmaktadır. Karar alma makamı olarak ECB göre

yaparken üye ülke merkez bankarı uygulayıcı konumunda yer almaktadırlar. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB ) Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Türk Lirası üzerinde gerçekleştirdiği poltikalarla etkili rol oynamaktadır. Fiyat istikrarını sağlama amacına yönelik olarak yürüttüğü faliyetleri sonucunda Türk Liraının değerini ve itibarını korumak adına işlemeler gerçekleştirmektedir. Ülkenin kalkınması için uygulanacak politikaları da desteklemeye çalışmaktadır. Banka para politikasının uygulanmasında tek başına yetkilidir. Fiyat istikrarını sağlamak amacıyla belirleyeceği politika dahilinde para politikası araçlarını serbestçe kullanabilmektedir. Bankanın politika araçlarını uygulamada ve ekonomiyi takip etmekte ihtiyaç duyacağı bilgileri toplama ve kurumları denetleme hakkı bulunmaktadır. Merkez bankası başkanı Erdem Başçı'dır. Merkez bankası uyguladığı para poltikasında Açık piyasa işlemleri, Reeskont oranı , Zorunlu karşılıklar gibi araçlar kullanarak piyasaya müdahale etmektedir. Ancak TCMB günümüzde fiyat istikrarının sağlanması için enflasyon hedeflemesine dayanan para politikası uygulamaktadır. Faiz oranın belirlenmesi nedeniyle para arzı tam olarak denetlenmemektedir. 2001 krizi sonrasında benimsenen serbest döviz kuru rejimine paralel olarak aşırı oynaklıklar dışında döviz piyasasına müdahale edilmediği gözlenmektedir. FAİZ ORANLARI DEĞİŞİMİ Ekonomide kullanılan en önemli maliye araçlarından bir taneside faiz oranlarıdır. Merkez Bankalarının fiyat istikrarını sağlayabilmek adına kullanabilecekleri en önemli silah olan faiz oranı aynı zamanda da ekonominin temel taşını oluşturmaktadır. Bireylerin yatırım kararlarını ve harcamalarını etkileyen en önemli faktör faiz oranlarıdır. Alternatif yatırım araçlarının ya da reel ekonomi yatırımlarının kıyaslanması faiz oranları baz alınarak gerçekleştirilmektedir. Faiz oranlarından daha fazla getiri sağlayan herhangi bir araç daha karlı faiz oranlarından daha az getiri sağlayan araç ise daha az karlı ya da faiz oranlarına göre zararlı olarak nitelendirilmektedir. Faiz oranlarından daha yüksek getiri sağlayan herhangi bir araca yatırım yapılırken gerekli risk getiri analizi yapılarak yatırım kararı alınır. Bu yüzden faiz oranları ekonomik ativiteyi ve de finansal araçlarının değeri etkileyen en önemli faktördür. Ayrıca faiz oranları özellikle finansal piyasaları etkileyen önemli bir ana faktördür. Bu yüzden açıklanan diğer ekonomik aktivite verileri faiz oranlarının değişip değişmeyeceğine dair bir beklenti oluşturur. Bu sayede gelen veriler piyasada kısa veya uzun süreli olarak fiyatlanır. Fazi oranları Merkez Bankaları tarafından ekonomik duruma göre değiştirilmektedir. Ekonomik aktiviteyi canlandırmak ya da durağan hale getirebilmek adına faiz politikaları her ülkenin durumuna göre farklılık göstermektedir. Aynı zamanda ülkelerin diğer ülkeler ile olan ilişkileri ve küresel ekonomiye ilişkin beklentileri izledikleri politikaları farklılaştırır. Günümüzde küresel ticaretin artmasıyla ülkelerin gelirleri ve giderleri çeşitlenmiştir. Bu da iç ekonomideki dinamiklerin etkilenmesine ve para ve maliye politikaların farklılaşmasına sebep olmaktadır. Bugün Amerika'yla başlayan Avrupa ile derinleşen kriz tüm dünyada etkisini göstermektedir. Hatta sağlam bir ekonomiye sahip olunsa bile dış ticaret sayesinde en sağlam ekonomiler bile zora düşmektedir. Bu da ülke Merkez Bankalarının izleyeceği faiz politikalarının yansımalarının başka bir ülkede etkisini göstermesi anlamını taşımaktadır. En temel anlatımıyla faiz oranlarındaki değişiklik piyasalara ve para birimine şu yönde yansımalar gösterebilir.

Faiz oranları düşürüldüğünde; Faiz oranlarının düşürülmesi ekonomide gerçekleşecek ekonomik aktivitelerin artmasına olanak tanır. Bunun sebebi Merkez Bankaları faiz oranlarını düşürerek bankacılık sektörünün de müşterilerine verdiği faizi düşürmüş olacaktır. Bu sayede yatırımcılar faiz gelirlerinin azalmasıyla farklı yatırım araçlarına yönelmeyi tercih edeceklerdir. Paranın ekoenomiye daha fazla enjekte edilmesine sebep olan düşüş sayesinde ekonomik aktiviteler artacaktır. Yatırımcılar faiz gelirlerinden mahrum kaldıkları oranda diğer araçlarda arayacak böylece reel sektörde ve ekonmik faliyetlerde daha fazla miktarda para dönmeye başlayacaktır. Fazla olan bir ürünün değerinin düşmesi gibi piyasada oldukça fazla hale gelen parada değer kaybı yaşanacaktır. Bu durumda fazla olan paranın bir kısmı yeni yatırımlara yönelirken diğer bir kısmıda harcamalara yönelecektir. Harcamalara yönelen para talebin artmasına bu durumda da fiyat endekslerinin yukarı tırmanmasına sebep oalcaktır. Yani enflasyon verilerin yüksek gelmesi fiyat istikrarının bozulmasına sebep olur. Bu durumda Merkez bankaları bu hassas dengeyi sağlayabilmek adına uyguladıkları faiz oranlarını doğru bir şekilde belirlemek zorundadırlar. Bu durumda faiz oranlarının düşmesi; ekonomik aktiviteyi artırırken paranın değerinin düşmesine sebep olacaktır. Aynı zamanda da enflasyonun yükselmesine sebep olacaktır.

Faiz oranları yükseltiğinde ise ; faiz oranlarının yükseltilmesi ekonomik aktivitelerin azalmasına sebep olan bir olgudur. Faiz oranları aynı zamanda harcamanın fazla olduığu ve enflasyon yani fiyat istikrarının bozulduğu ortamlarda piyasada fazla olan parayı çekmek için kullanılan bir yöntemdir. Fazi oranları artırıldığında yatırım kısmı yeniden paralarını faize yönlendirecek ve ekonomik aktivitelerin azalmasına sebep olacaktır. Aynı zamanda harcamalardan vazgeçenler de faizlerdeki yükselişi farkedecek ve bu gelirden faydalanmak adına paralarını faize yatıracaklardır. Bu durumda piyasada dolaşan parada faizin yükselmesi sebebiyle meydana gelecek azalma piyasada az olan ürünün kıymetli olması misali değerlenmeye başlayacaktır. Aynı zamanda azalan harcamalar ürünlere olan talebi düşüreceği için enflasyon verileride aşağıya çekmeye başlayacaktır. Bu durumda faiz oranları yükseltiğinde ekonomik aktiviteyi azaltırken, paranın değerini artıracaktır. Aynı zamanda da enflasyonun düşmesine sebep olacak bir dönü oratya çıkacaktır. Anlaşılacağı gibi yukarıdaki döngüde faiz oranlarının değiştirilmesi ekonomide bir çok değişikliğe ve her bir bireyin elde ettiği kazanç ve harcamalara etki etmektedir. Bu döngünün her zaman dengede olması istenir. Ancak dışa açık ekonomilerde bunu kontrol etmek oldukça zordur. Çünkü içerideki harcamaları ve geliri bir şekilde kontrol edebilirken dışarıda oluşan talebi yada arzı kontrol edebilmek imkansıza yakındır. Bu da dışarıdan gelen etkiye iç piyasalarda dengenin bozulmasına sebep olacaktır. Aynı zamanda diğer ekonomik verilerde faiz oranlarına etkisi yorumlanarak para birimine ilişkin kararlar alınmaktadır. Yani Merkez bankalarının gelen verilere faiz kanadında nasıl tepki verecekleri yorumlanır ve bu tepki para birimine nasıl etki edeceği yönünde bir beklenti oluşarak fiyatlamalar gerçekleşir. EKONOMİK BÜYÜME Büyüme; bir ülkenin bir önceki döneme göre elde ettiği gelirde gözlemlenen artıştır. Bu artış yurt içinde yerleşik kişiler tarafından elde edildiğinde Gayri Safi Yurt İçi Hasıla olarak adlandırılır. Büyüme ülke ekonomisinde gerçekeleşen faliyetlerin artışına paralel olarak seyreden ekonomik bir veridir. Bu veri sayesinde bir dönemde gerçekleşen aktivitilerin ülkeye gelir yönünden katkısı ortaya çıkar. Büyüme rakamları aynı zamanda kişilerin gelirlerindeki artışıda temsil etmektedir. Yani kişisel gelirin artışı bireylerin refah düzeyini artırırken, harcamalarında ve yatırımlarında

farklılaşmalara gidilmesine olanak tanır. Ayrıca ülke ekonomisine yurtdışında çalışan ancak gelirlerini yurtiçine taşıyan yani ülke vatandaşı olarak adlandırılan kişilerinde yapmış olduğu katkılar dikkate alınırsa Gayri Safi Milli Hasıla olarak adlandırılır. Ekonomik büyüme ülke ekonomisin kalkındığını ve de kişisel gelirdeki artışı işaret etmektedir. Bu yüzden para birimi ve finansal araçları açısından olumlu olarak karşılanmaktadır. Ancak Gayri safi Yurt İçi Hasılanın iki dönem üst üste düşüş göstermesi ülkenin resesyonu yani durgunluk anlamını taşımaktadır. Büyüme rakamlarının negatif gelmesi ekonomin bir önceki döneme göre daraldığını dolayısıyla gelirlerdeki azalmayı işaret eder. Bu durum sıklıkla tekrarlanırsa ekonomideki krize ve çöküşe işaret etmektedir. Ancak değerlendirlmesi gereken konu ekonomik büyüme rakamlarının ya da küçülmenin o an ki koşullara göre gösterdiği seyirdir. Aşırı büyüyen ekonomilerde enflasyon gibi zorluklar çıkabilir. Ya da gereğinden az büyüyen ekonomiler gelecekte daralabileceğine işaret ettiği için piyasa aktörleri tarafından farklı algılanabilmektedir. Bu yüzden ekonomik büyüme rakamları analiz edilirken hem bir önceki dönem dikkate alınmalı hem de beklentiler dikkate alınmalıdır. ENFLASYON VERİLERİ Enflasyon, fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve hissedilir artışını ifade eden bir durumdur. Diğer bir tanımı nominal milli gelirin, bu gelirle satın alınan mal miktarına (gerçek milli gelire) nazaran artması yani şişmesi demektir.

İlk tanımda iki durumdan bahsedilmektedir: Birinci olarak tek bir fiyat ya da fiyat grubu değil, fiyatlar genel seviyesi gösterge alınmaktadır.

İkinci olarak artışın bir kereye ya da birkaç defaya mahsus olmadığı, sürekli olduğu vurgulanmaktadır.

Fiyatların genel seviyesi, ekonomide seçilen belli bir mal ve hizmet kümesinin (sepetinin) parasal karşılığıdır. Fiyatlar, mal ve hizmetlerle dolaşımdaki para miktarı arasındaki dengeye göre oluşur. Para miktarındaki artış, mal ve hizmet miktarındaki artış (büyüme) ile dengeli olursa fiyatların genel seviyesi değişmez. Ama bunlardan biri diğerinden fazla üretilirse az üretilen kıymetli hale gelir. Enflasyon verisi takip edilirken başka önce verilerde göz önünde bulundurulmak zorundadır. Bu veriler hem tüketici hem de üretici açısından enflasyona etkilerini ve de harcamalarının yansımalarını göstermektedir. Tüketici Fiyat Endeksi olarak adlandırılan endeks bir tüketicin satın aldığı belirli bir ürün ya da hizmetin fiyatındaki ortalama değişimi gösteren bir ölçüdür. Yıllık enflasyon verisine direkt olarak etki etmektedir. Bir bireyin satına alma gücündeki değişimi yansıtması açısından oldukça önemlidir. Geçmiş dönemlerle karşılaştırıldığında elde edilen sonuç pozitif veya negatif olarak ortaya çıkmaktadır. Bu durumda bireyin geçmiş dönemde elinde bulunan geliri ile şimdiki durumda elde ettiği gelir karşılaştırılır. Böylece bireyin şu an ki durumu ve yapabileceği harcama değer elde edilmiş olur. Negatif durumlar bireyin gelirin erimesi anlamını taşırıken pozitif durumlarda elde edilen gelirle daha fazla ürün alınabileceğini gözlemlenir. Üretici Fiyat Endeksi; Üretici fiyat endeksi belirli bir dönemde ülke ekonomisine katkıda bulunan ve üretim gerçekleştiren kurumlardan elde edilen fiyatlarla oluşturulan bir endekstir. Üretimi gerçekleştirenlerin fiyatlarını yansıtan endekste üretici kanadında fiyat seviyesini tespit etmek amacıyla kullanılır. Tüketici fiyat endeksiyle temel farkı, endesk elde edilirken derlenen fiyatların farklılığıdır. Tüketici

fiyat endeksine genelde tüm ürünler katılırken ve de katma değer vergisini içeren fiyatlar dahil edilirken, üretici fiyat endeksinde katma değer vergisi hariç tutularak ve de tarım, madencilik, imalat sanayi, elektrik, gaz ve su sektörleri verileri dikkate alınarak hesaplanmaktadır. İnşaat, toptan ve perakende satışlar ile otelcilik, haberleşme ve mali aracılık gibi faliyetler endeks dışında bırakılmıştır. İŞSİZLİK VERİLERİ İşsizlik bir ekonomide çalışmak istediği halde iş bulamayan kişileri temsil eden bir kavramdır. Özellikle ekonomin yaratabildiği olanakları en iyi şekilde temsil eden işsizlik büyüme rakamlarıyla değerlendirilen ve ekonomik krizlerin en önemli göstergelerindendir. Belirli bir ekonomik dönem dikkate alınarak hesaplanan işsizlik oranı nüfus içersinde bulunan işsiz sayısını oransal olarak görmemizi sağlamaktadır. Özellikle genç nüfusta gerçekleşen işsiz sayısındaki artış ekonominin etkinliğinin azaldığını ifade etmektedir. Üniversite gibi yüksek eğitimli bireyler yetiştiren kurumlardan mezun olduktan sonra işsiz kalınması ekonomide yeni iş olanaklarının yaratılamamasına ve durgunluğa işaret etmektedir. Her ekonominin nüfusuna ve sahip olduğu ekonomik gücüne göre işsizlik oranları farklılık gösterebilmektedir. Nüfusu fazla ve ekonomik gücü yüksek olan bir ülke ile daha az nüfusa sahip ancak ekonomik gücü daha sınırlı olan bir ülke, aynı orana sahip olsalar dahi hem sayı açısından hem de işsizlerin profili farkı sonuçlar ortaya çıkarır. Özellikle ekonomilerde genç nüfusun iş gücüne katılımı önemlidir. Çünkü bir ülkenin geleceğini temsil eden kısım genç nüfustur. İşsizlik oranları hesaplanırken bazı öncü veriler dikkate alınmaktadır. Bu veriler yıllık ya da çeyreklik bazda ilan edilen işszlik verilerin detaylarını içermekte ve geçirilen dönem hakkında bilgi vermektedir. O yüzden bu veriler incelenirken birbirleriyle ilişkilendirilerek incelenmesi gerekmektedir. Tarim Dışı İstihdam Verileri Ekonomide bir aylık dönem içersinde devlet memurları, ev hanımları, tarım işçilerinin dahil edilmediği ve dönem içersinde kaç kişinin istihdam edilebildiğini gösteren veridir. İşsizlik verileri içersinde önem derecesi oldukça yüksektir. Piyasada veri genelde hızlı fiyatlamalara sebep olmaktadır. Veri ekonomin etkinliğin ne kadar kullanılabildiğini ve ekonominin gücünü göstermesi açısından önemlidir. Sağlanan istihdam olanağı sektörde yarattığı gelirle ekonomin canlanacağı ve durgunluk gibi bir sorunun yaşanmayacağı algısını oluşturmaktadır. Tarım dışı istihdam verisi genellikle bir önceki döneme göre değerlendirmeye alınır. Artışlar para birimi ve ekonomik görünüm için olumlu olarak algılanırken azalışlar olumsuz olarak algılanmaktadır. Verinin olumlu gelmesi ilerleyen dönemde işsizlik oranın düşeceğine işaret etmektedir. Bu yüzden işsizlik oranı verisiyle ters yönlü ilişkiye sahiptir. Aynı zamanda veri değerlendirilirken ekonomik görünüm de oldukça önemlidir. Kriz dönemlerinde ya da krizden çıkış süreçlerinde veride yaşanacak pozitif değişimler geleceğe dair yaratacağı olumlu hava dolayısıyla daha çok etki edebilmektedir. Tam tersi durumda durgunluk dönemlerinde verinin negatif gelmesi piyasada ekonomik durgunluğun derinleşeceğine dair işaret olarak algılandığından etkisi daha büyük olabilmektedir. Haftalık İşsizlik Maaşı Başvuruları ( İstihdam Talepleri )

İstihdam talepleri ya da diğer adıyla işsizlik maaşı başvuruları bir ekonomide devletin izlediği politika gereği belirli bir dönem çalışmış kişilere işsiz kaldıkları süre boyunca devlet tarafından ödenen maaşların temsil edildiği veridir. Genellikle haftalık olarak açıklanan veri de o dönem içersinde işten çıkarılan kişilerin devletten istihdam talep ettiklerini bu işsizlik durumu geçene kadar da maaş istediklerini belirtmektedir. Kişi sayısı olarak kaç kişinin işten çıkarıldığını gösterir. Veri aynı zamanda işsizlik oranı verisi için öncü bir veri olarak algılanmaktadır. Çünkü başvuru yapanlar kısa bir süre içerisinde istihdam edilemezse işsizlik oranı verisine direkt olarak yansıyacaklar böylecede işsizlik oranı verisinin yükselmesine sebep olacaklardır. Verinin yükselmesi işsizlik oranınıda yükselteceği için ekonomi açısından olumsuz olarak algılanmaktadır. Bu durumda para birimi değerine etki etmektedir. Verinin azalan bir eğilim içerisinde olması ise; olumlu bir algı yaratarak ilerleyen dönemde işsizlik verisinin düşeceğine dair beklenti oluşmasını sağlar. Para birimi üzerinde olumlu etki eder. Veri genellikle haftalık periyotta perşembe günleri açıklanır.